Historia Tajlandii Oś czasu

dodatki

przypisy

Bibliografia


Historia Tajlandii
History of Thailand ©HistoryMaps

1500 BCE - 2024

Historia Tajlandii



Grupa etniczna Tai migrowała na przestrzeni wieków do kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej.Słowo Siam mogło pochodzić z palijskiego lub sanskryckiego श्याम lub Mon ရာမည, prawdopodobnie z tego samego rdzenia co Shan i Ahom.Xianluo to chińska nazwa Królestwa Ayutthaya, powstałego z połączenia miasta-państwa Suphannaphum ze środkiem we współczesnym Suphan Buri i miasta Lavo ze środkiem we współczesnym Lop Buri.Dla Tajów nazwa brzmi głównie Mueang Thai.[1]Określenie kraju jako Syjam przez mieszkańców Zachodu prawdopodobnie pochodzi od Portugalczyków .Portugalskie kroniki odnotowują, że Borommatrailokkanat, król Królestwa Ayutthaya, wysłał wyprawę do Sułtanatu Malakki na południowym krańcu Półwyspu Malajskiego w 1455 roku. Po podboju Malakki w 1511 roku Portugalczycy wysłali misję dyplomatyczną do Ayutthaya.Sto lat później, 15 sierpnia 1612 r., „The Globe”, kupiec Kompanii Wschodnioindyjskiej z listem od króla Jakuba I, przybył na „Drogę Syam”.[2] „Pod koniec XIX wieku Syjam tak bardzo zakorzenił się w nomenklaturze geograficznej, że wierzono, że pod tą, a nie inną nazwą, będzie nadal znany i stylizowany”.[3]Regionem rządziłyzindyjizowane królestwa, takie jak Mon, Imperium Khmerów i stany malajskie na Półwyspie Malajskim i Sumatrze.Tajowie założyli swoje stany: Ngoenyang, Królestwo Sukhothai, Królestwo Chiang Mai, Lan Na i Królestwo Ayutthaya.Państwa te walczyły ze sobą i były pod ciągłym zagrożeniem ze strony Khmerów, Birmy i Wietnamu .W XIX i na początku XX wieku tylko Tajlandia przetrwała europejskie zagrożenie kolonialne w Azji Południowo-Wschodniej dzięki centralizacyjnym reformom wprowadzonym przez króla Chulalongkorna oraz dlatego, że Francuzi i Brytyjczycy zdecydowali, że będzie to terytorium neutralne, aby uniknąć konfliktów między ich koloniami.Po upadku monarchii absolutnej w 1932 r. Tajlandia przetrwała sześćdziesiąt lat niemal stałych rządów wojskowych, zanim powstał demokratycznie wybrany rząd.
1100 BCE Jan 1

Pochodzenie ludu Tai

Yangtze River, China
Porównawcze badania językowe wydają się wskazywać, że ludy Tai były kulturą mówiącą proto-Tai – Kadai w południowych Chinach i rozprzestrzeniły się na kontynentalną Azję Południowo-Wschodnią.Wielu lingwistów proponuje, że ludy Tai – Kadai mogą być genetycznie powiązane z ludami mówiącymi w języku protoaustronezyjskim. Laurent Sagart (2004) postawił hipotezę, że ludy Tai – Kadai mogły pierwotnie mieć pochodzenie austronezyjskie.Uważa się, że przed zamieszkaniem w Chinach kontynentalnych ludy Tai-Kadai wyemigrowały z ojczyzny na Tajwanie , gdzie posługiwały się dialektem języka protoaustronezyjskiego lub jednym z jego języków potomnych.[19] W przeciwieństwie do grupy malajsko-polinezyjskiej, która później popłynęła na południe do Filipin i innych części morskiej Azji Południowo-Wschodniej, przodkowie współczesnego ludu Tai-Kadai popłynęli na zachód do Chin kontynentalnych i prawdopodobnie podróżowali wzdłuż Rzeki Perłowej, gdzie ich język w dużym stopniu zmienił się z innych języków austronezyjskich pod wpływem napływu języka chińsko-tybetańskiego i Hmong – Mien.[20] Oprócz dowodów językowych, związek między austronezyjskim a Tai-Kadai można również znaleźć w niektórych powszechnych praktykach kulturowych.Roger Blench (2008) pokazuje, że wyrywanie zębów, tatuowanie twarzy, czernienie zębów i kult węży są wspólne dla tajwańskich austronezyjczyków i ludów Tai-Kadai z południowych Chin.[21]James R. Chamberlain proponuje, że rodzina języków Tai-Kadai (Kra-Dai) powstała już w XII wieku p.n.e. w środku dorzecza Jangcy, mniej więcej zbiegając się z powstaniempaństwa Chu i początkami dynastii Zhou .W następstwie migracji ludów Kra i Hlai (Rei/Li) na południe około VIII wieku p.n.e., w VI wieku p.n.e. Yue (lud Be-Tai) zaczęli się oddzielać i przenosić na wschodnie wybrzeże dzisiejszej prowincji Zhejiang p.n.e., tworząc stan Yue i wkrótce potem podbijając stan Wu.Według Chamberlaina lud Yue (Be-Tai) zaczął migrować na południe wzdłuż wschodniego wybrzeża Chin, do terenów dzisiejszego Guangxi, Guizhou i północnego Wietnamu , po podbiciu Yue przez Chu około 333 roku p.n.e.Tam Yue (Be-Tai) utworzyli Luo Yue, które przeniosło się do Lingnan i Annam, a następnie na zachód do północno-wschodniego Laosu i Si p Song Chau Tai, a później stało się środkowo-południowo-zachodnim Tai, a następnie Xi Ou, które stało się Północne Tai.[22]
68 - 1238
Powstanie królestw Tajlandiiornament
Funana
Hinduska świątynia w królestwie Funan. ©HistoryMaps
68 Jan 1 00:01 - 550

Funana

Mekong-delta, Vietnam
Najstarsze znane wzmianki o jednostce politycznej w Indochinach przypisuje się Funanowi – skupionemu w delcie Mekongu i obejmującemu terytoria współczesnej Tajlandii.[4] Kroniki chińskie potwierdzają istnienie Funana już w I wieku n.e.Dokumentacja archeologiczna wskazuje na obszerną historię osadnictwa ludzkiego od IV wieku p.n.e.[5] Choć przez chińskich autorów uważany jest za jeden, zjednoczony system polityczny, niektórzy współcześni uczeni podejrzewają, że Funan mógł być zbiorem miast-państw, które czasami toczyły ze sobą wojnę, a innym razem tworzyły jedność polityczną.[6] Z dowodów archeologicznych, które obejmują towary rzymskie,chińskie iindyjskie wydobyte w starożytnym centrum handlowym Óc Eo w południowym Wietnamie , wiadomo, że Funan musiał być potężnym państwem handlowym.[7] Wykopaliska w Angkor Borei w południowej Kambodży również dostarczyły dowodów na istnienie ważnej osady.Ponieważ Óc Eo było połączone z portem na wybrzeżu i Angkor Borei systemem kanałów, możliwe jest, że wszystkie te lokalizacje razem tworzyły serce Funan.Funan to nazwa nadana przez chińskich kartografów, geografów i pisarzy starożytnemu indyjskiemu państwu – a raczej luźnej sieci stanów (Mandala) [8] – położonemu w kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej, skupionemu w delcie Mekongu, która istniała od pierwszego do szóstego wieku wieku n.e.Nazwę można znaleźć w chińskich tekstach historycznych opisujących królestwo, a najobszerniejsze opisy w dużej mierze opierają się na raportach dwóch chińskich dyplomatów, Kang Tai i Zhu Ying, reprezentujących wschodnią dynastię Wu, która przebywała w Funan w połowie III wieku n.e. .[9]Podobnie jak sama nazwa królestwa, etnojęzykowa natura ludu jest przedmiotem wielu dyskusji wśród specjalistów.Wiodące hipotezy są takie, że Funańczycy byli w większości Mon- Khmerami , lub że byli to głównie austronezyjczycy, lub że stanowili społeczeństwo wieloetniczne.Dostępne dowody nie są jednoznaczne w tej kwestii.Michael Vickery powiedział, że chociaż identyfikacja języka Funan nie jest możliwa, dowody zdecydowanie sugerują, że ludność stanowili Khmerowie.[10]
Królestwo Dvaravati (poniedziałek).
Tajlandia, Ku Bua (kultura Dvaravati), 650-700 n.e.Trzej muzycy po prawej stronie grają (od środka) na lutni pięciostrunowej, talerzach, cytrze rurowej lub cytrze taktowej z rezonatorem tykwy. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
600 Jan 1 - 1000

Królestwo Dvaravati (poniedziałek).

Nakhon Pathom, Thailand
Obszar Dvaravati (obecna Tajlandia) został po raz pierwszy zamieszkany przez lud Mon, który przybył i pojawił się wieki wcześniej.Podstawy buddyzmu w środkowej Azji Południowo-Wschodniej powstały między VI a IX wiekiem, kiedy w środkowej i północno-wschodniej Tajlandii rozwinęła się kultura buddyjska Theravada związana z ludem Mon.Buddyści Theravadin wierzą, że Oświecenie można osiągnąć tylko żyjąc życiem mnicha (a nie laika).W przeciwieństwie do buddystów mahajany, którzy uznają teksty wielu Buddów i Bodhisattwów do kanonu, Theravadanie czczą jedynie Buddę Gautamę, założyciela religii.Buddyjskie królestwa Mon, które powstały na terenach obecnych części Laosu i Równiny Centralnej w Tajlandii, nazywane były łącznie Dvaravati.Około X wieku miasta-państwa Dvaravati połączyły się w dwie mandale: Lavo (współczesne Lopburi) i Suvarnabhumi (współczesne Suphan Buri).Rzeka Chao Phraya w dzisiejszej środkowej Tajlandii była niegdyś ojczyzną kultury Mon Dvaravati, która dominowała od VII do X wieku.[11] Samuel Beal odkrył wśród chińskich pism na temat Azji Południowo-Wschodniej ustrój jako „Duoluobodi”.Podczas wykopalisk archeologicznych prowadzonych na początku XX wieku pod przewodnictwem George'a Coedèsa prowincja Nakhon Pathom stała się centrum kultury Dvaravati.Kultura Dvaravati opierała się na miastach otoczonych fosą, z których najwcześniejszym wydaje się być U Thong na terenie dzisiejszej prowincji Suphan Buri.Inne kluczowe miejsca to między innymi Nakhon Pathom, Phong Tuk, Si Thep, Khu Bua i Si Mahosot.[12] Inskrypcje Dvaravati były wykonane w sanskrycie i mon, przy użyciu pisma wywodzącego się z alfabetu Pallava z południowoindyjskiej dynastii Pallava.Dvaravati była siecią miast-państw składających hołd potężniejszym, zgodnie z modelem politycznym mandali.Kultura Dvaravati rozszerzyła się na Isan, a także na południe, aż do Przesmyku Kra.Kultura straciła władzę około X wieku, kiedy poddała się bardziej zjednoczonemu państwu Lawo- Khmerów .Około X wieku miasta-państwa Dvaravati połączyły się w dwie mandale: Lavo (współczesne Lopburi) i Suvarnabhumi (współczesne Suphan Buri).
Królestwo Haripuñjaya
Posąg Buddy Siakjamuniego Haripuñjaya z XII-XIII wieku n.e. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
629 Jan 1 - 1292

Królestwo Haripuñjaya

Lamphun, Thailand
Haripuñjaya [13] było królestwem Mon na terenach dzisiejszej północnej Tajlandii, istniejącym od VII lub VIII do XIII wieku n.e.W tamtym czasie większość terenów dzisiejszej środkowej Tajlandii znajdowała się pod panowaniem różnych państw-miast Mon, znanych pod wspólną nazwą królestwa Dvaravati.Jej stolicą było Lamphun, zwane wówczas także Haripuñjaya.[14] Kroniki podają, że w XI wieku Khmerzy kilkakrotnie bezskutecznie oblegali Haripuñjaya.Nie jest jasne, czy kroniki opisują wydarzenia rzeczywiste, czy legendarne, ale inne królestwa Dvaravati Mon w rzeczywistości padły w tym czasie pod panowaniem Khmerów.Początek XIII wieku był złotym okresem dla Haripuñjaya, ponieważ kroniki mówią wyłącznie o działalności religijnej lub wznoszeniu budynków, a nie o wojnach.Niemniej jednak Haripuñjaya było oblężone w 1292 roku przez króla Tai Yuan Mangrai, który włączył je do swojego królestwa Lan Na („Milion pól ryżowych”).Plan opracowany przez Mangrai, mający na celu pokonanie Haripuñjaya, rozpoczął się od wysłania Ai Fa na misję szpiegowską mającą na celu wywołanie chaosu w Haripuñjaya.Ai Fa udało się szerzyć niezadowolenie wśród ludności, co osłabiło Haripuñjayę i umożliwiło Mangraiowi przejęcie królestwa.[15]
Upadłe królestwo
Zdjęcie syjamskich najemników w Angkor Wat.Później Syjamczycy utworzyli własne królestwo i stali się głównym rywalem Angkoru. ©Michael Gunther
648 Jan 1 - 1388

Upadłe królestwo

Lopburi, Thailand
Według Kronik Północnej Tajlandii Lavo zostało założone przez Phrayę Kalavarnadishraj, który przybył z Takkasila w 648 roku n.e.[16] Według tajskich przekazów Phraya Kakabatr z Takkasila (przyjmuje się, że miastem było Tak lub Nakhon Chai Si) [17] zapoczątkowała nową erę, Chula Sakarat, w roku 638 n.e., czyli epokę używaną przez Syjamczyków i Birmański aż do XIX wieku.Dziesięć lat później miasto założył jego syn, Phraya Kalavarnadishraj.Król Kalavarnadishraj użył nazwy „Lavo” jako nazwy królestwa, która pochodzi od hinduskiej nazwy „Lavapura”, oznaczającej „miasto lawy”, w nawiązaniu do starożytnego południowoazjatyckiego miasta Lavapuri (dzisiejsze Lahore).[18] Około końca VII wieku Lavo rozszerzyło się na północ.Znaleziono niewiele zapisów dotyczących natury królestwa Lavo.Większość tego, co wiemy o Lavo, pochodzi z dowodów archeologicznych.Około X wieku miasta-państwa Dvaravati połączyły się w dwie mandale: Lavo (współczesne Lopburi) i Suvarnabhumi (współczesne Suphan Buri).Według legendy zawartej w Kronikach Północy, w 903 roku król Tambralinga najechał i zajął Lavo, a na tronie Lavo osadził malajskiego księcia.Malajski książę ożenił się z księżniczką khmerską , która uciekła przed rzezią dynastyczną Angkorów.Syn pary zakwestionował tron ​​Khmerów i został Surjawarmanem I, w ten sposób wprowadzając Lavo pod dominację Khmerów poprzez związek małżeński.Suryavarman I rozszerzyłem swoją działalność na płaskowyż Khorat (później nazwany „Isan”), budując wiele świątyń.Surjawarman nie miał jednak męskich potomków i Lavo ponownie był niezależny.Jednak po śmierci króla Narai z Lavo, Lavo pogrążyło się w krwawej wojnie domowej, a Khmerzy pod wodzą Surjawarmana II wykorzystali to, najeżdżając Lavo i ustanawiając jego syna na króla Lavo.Powtarzająca się, ale przerwana dominacja Khmerów ostatecznie doprowadziła do Khmeryzacji Lavo.Lavo zostało przekształcone z miasta Theravadin Mon Dvaravati w miasto hindusko-khmerskie.Lavo stał się przedstawicielem kultury Khmerów i potęgi dorzecza Chao Phraya.Płaskorzeźba w Angkor Wat przedstawia armię Lavo jako jednego z podwładnych Angkoru.Ciekawostką jest to, że armia Tai została pokazana jako część armii Lavo, sto lat przed utworzeniem „Królestwa Sukhothai”.
Przybycie Taisów
Legenda o Khun Boromie. ©HistoryMaps
700 Jan 1 - 1100

Przybycie Taisów

Điện Biên Phủ, Dien Bien, Viet
Najnowsza i najdokładniejsza teoria na temat pochodzenia ludu Tai głosi, że Guangxi w Chinach to tak naprawdę ojczyzna Tai, a nie Yunnan.Duża liczba ludu Tai, znanego jako Zhuang, nadal żyje w Guangxi.Według legendy Khun Borom około 700 roku n.e. lud Tai, który nie znalazł się pod wpływami Chin, osiedlił się na terenach dzisiejszego Điện Biên Phủ we współczesnym Wietnamie .Opierając się na warstwach chińskich zapożyczeń w proto-południowo-zachodnim języku Tai i innych dowodach historycznych, Pittayawat Pittayaporn (2014) zaproponował, że migracja ta musiała mieć miejsce gdzieś pomiędzy VIII a X wiekiem.[23] Plemiona mówiące tai migrowały na południowy zachód wzdłuż rzek i przez dolne przełęcze do Azji Południowo-Wschodniej, być może pod wpływem chińskiej ekspansji i ucisku.Legenda Simhanavati mówi nam, że wódz Tai imieniem Simhanavati wypędził rdzenną ludność Wa i około roku 800 n.e. założył miasto Chiang Saen.Po raz pierwszy lud Tai nawiązał kontakt z buddyjskimi królestwami Therawadyny w Azji Południowo-Wschodniej.Poprzez Hariphunchai Tais z Chiang Saen przyjęli buddyzm Theravada i sanskryckie imiona królewskie.Wat Phrathat Doi Tong, zbudowany około 850 roku, symbolizował pobożność ludu Tai w buddyzmie Theravada.Około 900 roku między Chiang Saen a Hariphunchaya toczyły się główne wojny.Siły Mon zdobyły Chiang Saen, a jego król uciekł.W 937 roku książę Prom Wielki odebrał Chiang Saen z rąk Mon i zadał Hariphunchaya dotkliwe porażki.Do roku 1100 n.e. Tai ugruntowali swoją pozycję jako Po Khunowie (ojcowie rządzący) w Nan, Phrae, Songkwae, Sawankhalok i Chakangrao nad górną rzeką Chao Phraya.Ci książęta z południa Tai stanęli w obliczu wpływów Khmerów z Królestwa Lavo.Część z nich została jej podporządkowana.
Imperium Khmerów
Budowa Angkor Wat, jednego z największych pomników sakralnych na świecie, w Kambodży za panowania Surjawarmana II z Imperium Khmerów. ©Anonymous
802 Jan 1 - 1431

Imperium Khmerów

Southeast Asia
Imperium Khmerów było imperium hindusko - buddyjskim w Azji Południowo-Wschodniej, skupionym wokół miast hydraulicznych na terenie dzisiejszej północnej Kambodży.Znane przez swoich mieszkańców jako Kambuja, wyrosło z dawnej cywilizacji Chenla i istniało od 802 do 1431 roku. Imperium Khmerów rządziło lub wasalizowało większość kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej [24] i rozciągało się aż na północ, aż do południowych Chin.[25] W szczytowym okresie Cesarstwo było większe niż Cesarstwo Bizantyjskie , które istniało mniej więcej w tym samym czasie.[26]Początki imperium Khmerów tradycyjnie datuje się na rok 802, kiedy khmerski książę Dżajawarman II ogłosił się chakravartinem w górach Phnom Kulen.Chociaż koniec imperium Khmerów tradycyjnie kojarzony jest z upadkiem Angkoru pod panowanie syjamskiego królestwa Ayutthaya w 1431 r., uczeni nadal dyskutują o przyczynach upadku imperium.[27] Naukowcy ustalili, że po okresie silnych deszczów monsunowych w regionie nastąpiła dotkliwa susza, która spowodowała zniszczenia infrastruktury hydraulicznej imperium.Problemem była również zmienność między suszami a powodziami, co mogło spowodować migrację mieszkańców na południe, z dala od głównych miast imperium.[28]
1238 - 1767
Królestwa Sukhothai i Ayutthayaornament
Królestwo Sukhothai
Królestwo Sukhothai (1238 – 1438), pierwsza stolica Syjamu, było kolebką cywilizacji tajskiej – kolebką tajskiej sztuki, architektury i języka. ©Anonymous
1238 Jan 1 00:01 - 1438

Królestwo Sukhothai

Sukhothai, Thailand
Tajskie miasta-państwa stopniowo uniezależniały się od osłabionego Imperium Khmerów .Sukhothai było pierwotnie centrum handlowym w Lavo – znajdującym się pod zwierzchnictwem Imperium Khmerów – kiedy ludność środkowej Tajlandii pod wodzą lokalnego przywódcy Pho Khun Bang Klang Hao zbuntowała się i uzyskała niepodległość.Bang Klang Hao przyjął królewskie imię Si Inthrathit i został pierwszym monarchą z dynastii Phra Ruang.Królestwo zostało scentralizowane i rozszerzone w największym stopniu za panowania Ram Khamhaenga Wielkiego (1279–1298), którego według niektórych historyków wprowadził do królestwa buddyzm therawady i początkowe pismo tajskie.Ram Khamhaeng nawiązał także stosunki z Yuan Chinami, dzięki którym królestwo rozwinęło techniki produkcji i eksportu ceramiki, takiej jak wyroby sangkhalok.Po panowaniu Ram Khamhaenga królestwo podupadło.W 1349 roku, za panowania Li Thai (Maha Thammaracha I), Sukhothai zostało najechane przez sąsiednie państwo Tajlandii, Królestwo Ayutthaya.Pozostało stanem dopływowym Ayutthaya aż do aneksji przez królestwo w 1438 roku, po śmierci Borommapana.Mimo to szlachta Sukhothai nadal wywierała wpływ na monarchię Ayutthaya przez stulecia później, poprzez dynastię Sukhothai.Sukhothai jest tradycyjnie znane w tajskiej historiografii jako „pierwsze królestwo Tajlandii”, ale obecny konsensus historyczny zgadza się, że historia narodu Tajów rozpoczęła się znacznie wcześniej.
I Jego królestwo
Mangrai był 25. królem Ngoenyang. ©Wattanai Techasuwanna
1292 Jan 1 - 1775 Jan 15

I Jego królestwo

Chiang Rai, Thailand
Mangrai, 25. król Ngoenyang (współczesne Chiang Saen) z dynastii Lavachakkaraj, którego matka była księżniczką królestwa w Sipsongpanna („dwanaście narodów”), scentralizował mueangów Ngoenyang w zjednoczone królestwo lub mandalę i sprzymierzył się z sąsiedniego królestwa Payao.W 1262 roku Mangrai przeniósł stolicę z Ngoenyang do nowo założonego Chiang Rai, nadając miastu swoje imię.Następnie Mangrai rozszerzył się na południe i w 1281 roku podbił królestwo Mon Hariphunchai (skupione na współczesnym Lamphun). Mangrai kilkakrotnie przenosił stolicę.Opuścił Lamphun z powodu silnych powodzi, dryfował aż do osiedlenia się i zbudowania Wiang Kum Kam w latach 1286/7, pozostając tam do 1292 r., kiedy to przeniósł się do miejsca, które później stało się Chiang Mai.Założył Chiang Mai w 1296 roku, rozbudowując je tak, aby stało się stolicą Lan Na.Rozwój kulturalny ludu północnych Tajlandii rozpoczął się dużo wcześniej, gdy kolejne królestwa poprzedzały Lan Na.Jako kontynuacja królestwa Ngoenyang, Lan Na wyłoniło się w XV wieku na tyle silne, że mogło rywalizować z Królestwem Ayutthaya, z którym toczono wojny.Jednakże Królestwo Lan Na zostało osłabione i w 1558 roku stało się państwem dopływowym dynastii Taungoo. Lan Na było rządzone przez kolejnych królów-wasali, choć niektórzy cieszyli się autonomią.Rządy birmańskie stopniowo się wycofywały, ale następnie zostały wznowione, gdy nowa dynastia Konbaung rozszerzyła swoje wpływy.W 1775 r. wodzowie Lanna opuścili birmańską kontrolę i przyłączyli się do Syjamu, co doprowadziło do wojny birmańsko-syjamskiej (1775–1776).Po wycofaniu się sił birmańskich, birmańska kontrola nad Lan Na dobiegła końca.Syjam pod rządami króla Taksina z królestwa Thonburi przejął kontrolę nad Lan Na w 1776 roku. Od tego czasu Lan Na stało się państwem dopływowym Syjamu pod panowaniem kolejnej dynastii Chakri.W drugiej połowie XIX wieku państwo syjamskie zlikwidowało niepodległość Lanna, wchłaniając ją w powstające syjamskie państwo narodowe.[29] Począwszy od 1874 roku państwo syjamskie zreorganizowało królestwo Lan Na jako Monthon Phayap, poddane bezpośredniej kontroli Syjamu.[30] Królestwo Lan Na zostało faktycznie zarządzane centralnie poprzez syjamski system rządów tesafibanu ustanowiony w 1899 r. [31] W 1909 r. Królestwo Lan Na nie istniało już formalnie jako niezależne państwo, gdy Syjam sfinalizował wytyczenie swoich granic z Brytyjska i Francuska.[32]
Królestwo Ayutthayi
Król Naresuan wkracza do opuszczonego Bago w Birmie w 1600 r., malowidło ścienne autorstwa Phraya Anusatchitrakon, Wat Suwandararam, Park Historyczny Ayutthaya. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1351 Jan 1 - 1767

Królestwo Ayutthayi

Ayutthaya, Thailand
Królestwo Ayutthaya powstało z mandali/połączenia trzech morskich państw-miast w dolinie Dolnego Chao Phraya pod koniec XIII i XIV wieku (Lopburi, Suphanburi i Ayutthaya).[33] Wczesne królestwo było konfederacją morską, zorientowaną na morską Azję Południowo-Wschodnią po Srivijaya, przeprowadzającą najazdy i daninę od tych morskich państw.Pierwszy władca Królestwa Ayutthaya, król Uthong (1351–1369), wniósł dwa ważne wkłady w historię Tajlandii: ustanowienie i promocję buddyzmu Theravada jako oficjalnej religii, aby odróżnić swoje królestwo od sąsiedniego hinduskiego królestwa Angkor i kompilacja Dharmaśāstry, kodeksu prawnego opartego na źródłach hinduskich i tradycyjnych tajskich zwyczajach.Dharmaśāstra pozostała narzędziem prawa tajskiego aż do końca XIX wieku.W 1511 roku książę Afonso de Albuquerque wysłał Duarte Fernandesa jako wysłannika do Królestwa Ayutthaya, znanego wówczas Europejczykom jako „Królestwo Syjamu”.Ten kontakt z Zachodem w XVI wieku zapoczątkował okres wzrostu gospodarczego wraz z utworzeniem lukratywnych szlaków handlowych.Ayutthaya stała się jednym z najlepiej prosperujących miast Azji Południowo-Wschodniej.Według George'a Modelskiego szacuje się, że Ayutthaya była największym miastem świata w 1700 roku n.e., liczącym około miliona mieszkańców.[34] Rozkwitł handel, a Holendrzy i Portugalczycy byli jednymi z najbardziej aktywnych obcokrajowców w królestwie, obokChińczyków i Malajów .Obecni byli także kupcy i wojownicy z Luzonu na Filipinach.[35] Stosunki Filipiny-Tajlandia miały już prekursorów w tym, że Tajlandia często eksportowała ceramikę do kilku stanów filipińskich , o czym świadczy fakt, że kiedy wyprawa Magellana wylądowała w Cebu Rajahnate, odnotowała ambasadę Tajlandii przy królu Radży Humabonie.[36] KiedyHiszpanie skolonizowali Filipiny przez Amerykę Łacińską, Hiszpanie i Meksykanie dołączyli do Filipińczyków w handlu w Tajlandii.Panowanie Narai (1657–1688) było znane z wpływów perskich , a później europejskich i wysłania w 1686 r. ambasady syjamskiej na francuski dwór króla Ludwika XIV.W późnym okresie Ayutthaya odeszli Francuzi i Anglicy, ale wzrastało znaczenieChińczyków .Okres ten został opisany jako „złoty wiek” kultury syjamskiej i był świadkiem rozwoju chińskiego handlu i wprowadzenia kapitalizmu do Syjamu, [37] i rozwoju, który będzie się rozwijał przez stulecia po upadku Ayutthayi.[38] Okres Ayutthaya był również uważany za „złoty wiek medycyny w Tajlandii” ze względu na ówczesny postęp w dziedzinie medycyny.[39]Niepowodzenie Ayutthaya w stworzeniu pokojowego porządku sukcesji i wprowadzenie kapitalizmu podważyło tradycyjną organizację jej elity i stare więzy kontroli pracy, które utworzyły wojskową i rządową organizację królestwa.W połowie XVIII wieku birmańska dynastia Konbaung najechała Ayutthayę w latach 1759–1760 i 1765–1767.W kwietniu 1767 roku, po 14-miesięcznym oblężeniu, miasto Ayutthaya padło ofiarą oblężenia sił birmańskich i zostało całkowicie zniszczone, kończąc w ten sposób 417-letnie Królestwo Ayutthaya.Syjam szybko jednak podniósł się z upadku i w ciągu następnych 15 lat siedzibę władz syjamskich przeniesiono do Thonburi-Bangkok.[40]
Pierwsza wojna birmańsko-syjamska
Obraz księcia Narisary Nuvadtivongsa przedstawiający królową Suriyothai (w środku) na słoniu, stojącą pomiędzy królem Maha Chakkraphatem (po prawej) a wicekrólem Prome (po lewej). ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1547 Oct 1 - 1549 Feb

Pierwsza wojna birmańsko-syjamska

Tenasserim Coast, Myanmar (Bur
Wojna birmańsko -syjamska (1547–1549), znana również jako wojna Shwehti, była pierwszą wojną toczoną pomiędzy birmańską dynastią Toungoo a Królestwem Ayutthaya w Syjamie i pierwszą z wojen birmańsko-syjamskich, która trwała aż do połowie XIX wieku.Wojna wyróżnia się wprowadzeniem w regionie wczesnych nowożytnych działań wojennych.W historii Tajlandii jest to również godne uwagi śmierć w bitwie królowej syjamskiej Suriyothai na jej słoniu bojowym;konflikt ten jest często określany w Tajlandii jako wojna, która doprowadziła do utraty królowej Suriyothai.Casus belli określono jako birmańską próbę rozszerzenia swojego terytorium na wschód po kryzysie politycznym w Ayutthaya [41] , a także próbę powstrzymania syjamskich najazdów na górne wybrzeże Tenasserim.[42] Według Birmańczyków wojna rozpoczęła się w styczniu 1547 r., kiedy siły syjamskie zdobyły przygraniczne miasto Tavoy (Dawei).Później tego samego roku siły birmańskie dowodzone przez gen. Sawa Laguna Eina odbiły wybrzeże Górnego Tenasserim aż do Tavoy.W następnym roku, w październiku 1548, trzy armie birmańskie dowodzone przez króla Tabinshwehtiego i jego zastępcę Bayinnaunga najechały Syjam przez Przełęcz Trzech Pagód.Siły birmańskie przedostały się aż do stolicy Ayutthaya, ale nie mogły zająć silnie ufortyfikowanego miasta.Miesiąc po oblężeniu kontrataki syjamskie przerwały oblężenie i odeprzeły siły inwazyjne.Jednak Birmańczycy wynegocjowali bezpieczny odwrót w zamian za powrót dwóch ważnych syjamskich arystokratów (pozornego następcy tronu, księcia Ramesuana i księcia Thammarachy z Phitsanulok), których schwytali.
Wojna o Białe Słonie
War over the White Elephants ©Anonymous
1563 Jan 1 - 1564

Wojna o Białe Słonie

Ayutthaya, Thailand
Po wojnie z Toungoo w latach 1547–49 król Ayutthaya Maha Chakkraphat zbudował obronę swojej stolicy w ramach przygotowań do późniejszej wojny z Birmańczykami.Wojna 1547–49 zakończyła się zwycięstwem obronnym Syjamu i zachowała niepodległość Syjamu.Jednak ambicje terytorialne Bayinnaunga skłoniły Chakkraphata do przygotowania się na kolejną inwazję.Przygotowania te obejmowały spis ludności, który przygotował wszystkich zdolnych mężczyzn do pójścia na wojnę.Rząd zabrał broń i bydło w ramach przygotowań do działań wojennych na dużą skalę, a Chakkraphat schwytał siedem białych słoni na szczęście.Wieść o przygotowaniach króla Ayutthayu szybko się rozeszła, docierając w końcu do Birmy.Bayinnaungowi udało się zdobyć miasto Chiang Mai w pobliskim królestwie Lan Na w 1556 roku. Późniejsze wysiłki pozostawiły większość północnego Syjamu pod kontrolą Birmy.To postawiło królestwo Chakkraphata w niepewnej sytuacji, w obliczu terytorium wroga na północy i zachodzie.Bayinnaung następnie zażądał dwóch białych słoni króla Chakkraphata jako hołdu dla wschodzącej dynastii Taungoo.Chakkraphat odmówił, co doprowadziło do drugiej inwazji Birmy na Królestwo Ayutthaya.Armie Bayinnaung pomaszerowały do ​​Ayutthaya.Tam przez tygodnie trzymano ich na dystans przez fort syjamski, wspomagany przez trzy portugalskie okręty wojenne i baterie artylerii w porcie.Najeźdźcy ostatecznie zdobyli portugalskie statki i baterie 7 lutego 1564 r., po czym fort szybko upadł.[43] Mając obecnie 60 000 żołnierzy w połączeniu z armią Phitsanulok, Bayinnaung dotarł do murów miejskich Ayutthayi, intensywnie bombardując miasto.Mimo przewagi w sile Birmańczycy nie byli w stanie zdobyć Ayutthayi, ale zażądali, aby król syjamski opuścił miasto pod flagą rozejmu w celu negocjacji pokojowych.Widząc, że jego obywatele nie mogą dłużej znosić oblężenia, Chakkraphat wynegocjował pokój, ale za wysoką cenę.W zamian za odwrót armii birmańskiej Bayinnaung zabrał ze sobą księcia Ramesuana (syna Chakkraphata), Phrayę Chakri i Phrayę Sunthorn Songkhram z powrotem do Birmy jako zakładników oraz cztery białe słonie syjamskie.Mahathamraja, chociaż zdrajca, miał pozostać władcą Phitsanulok i wicekrólem Syjamu.Królestwo Ayutthaya zostało wasalem dynastii Toungoo i musiało co roku dawać Birmańczykom trzydzieści słoni i trzysta kotów srebra.
Wyzwolenie Ayutthayi spod wasala Toungoo
Wojna birmańsko-syjamska (1584–1593). ©Peter Dennis
1584 Jan 1 - 1590

Wyzwolenie Ayutthayi spod wasala Toungoo

Tenasserim, Myanmar (Burma)
W 1581 roku zmarł król Bayinnaung z dynastii Toungoo, a jego następcą został jego syn Nanda Bayin.Wujek Nandy, wicekról Thado Minsaw z Ava, zbuntował się następnie w 1583 roku, zmuszając Nandę Bayina do zwrócenia się do wicekrólów Prome, Taungoo, Chiang Mai, Wientian i Ayutthaya o pomoc w stłumieniu buntu.Po szybkim upadku Ava armia syjamska wycofała się do Martaban (Mottama) i 3 maja 1584 roku ogłosiła niepodległość.Nanda rozpoczęła cztery nieudane kampanie przeciwko Ayuthayyi.Podczas ostatniej kampanii 4 listopada 1592 r. Birmańczycy wypuścili 24-tysięczną armię inwazyjną. Po siedmiu tygodniach armia przedarła się do Suphan Buri, miasta na zachód od Ayutthaya.[44] Tutaj kroniki birmańskie i kroniki syjamskie podają różne relacje.Kroniki birmańskie podają, że 8 stycznia 1593 r. miała miejsce bitwa, w której Mingyi Swa i Naresuan walczyli na swoich słoniach bojowych.W bitwie Mingyi Swa został powalony postrzałem, po czym armia birmańska wycofała się.Według kronik syjamskich bitwa miała miejsce 18 stycznia 1593 r. Podobnie jak w kronikach birmańskich, bitwa rozpoczęła się pomiędzy obiema siłami, ale kroniki syjamskie mówią, że w połowie bitwy obie strony zgodziły się zadecydować o wyniku poprzez spotkanie pojedynek pomiędzy Mingyi Swa i Naresuanem na ich słoniach i że Mingyi Swa został zabity przez Naresuana.[45] Następnie siły birmańskie wycofały się, ponosząc po drodze ciężkie straty, gdy Syjamczycy ścigali i niszczyli ich armię.Była to ostatnia z kampanii Nandy Bayin mających na celu inwazję na Syjam.Wojna nandryczna wyprowadziła Ayutthayę spod wasalstwa Birmy.i uwolnił Syjam spod dalszej dominacji Birmy na 174 lata.
Panowanie Narai
Ambasada syjamska przy Ludwiku XIV w 1686 r. – Nicolas Larmessin. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1656 Jan 1 - 1688

Panowanie Narai

Ayutthaya, Thailand
Król Narai Wielki był 27. monarchą królestwa Ayutthaya oraz 4. i ostatnim monarchą z dynastii Prasat Thong.Był królem Królestwa Ayutthaya od 1656 do 1688 roku i prawdopodobnie najsłynniejszym królem dynastii Prasat Thong.Jego panowanie było najbogatsze w okresie Ayutthayi i było świadkiem wielkiej działalności handlowej i dyplomatycznej z obcymi krajami, w tym z Bliskim Wschodem i Zachodem.W późniejszych latach swego panowania Narai dał swojemu ulubieńcowi – greckiemu poszukiwaczowi przygód Konstantynowi Phaulkonowi – tak dużą władzę, że technicznie rzecz biorąc, Phaulkon został kanclerzem stanu.Dzięki układom Phaulkona królestwo syjamskie nawiązało bliskie stosunki dyplomatyczne z dworem Ludwika XIV, a francuscy żołnierze i misjonarze zapełnili syjamską arystokrację i obronę.Dominacja urzędników francuskich doprowadziła do tarć między nimi a rodzimymi mandarynami i doprowadziła do burzliwej rewolucji 1688 roku pod koniec jego panowania.
Rewolucja syjamska z 1688 r
Współczesne francuskie przedstawienie króla Narai z Syjamu ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1688 Jan 1

Rewolucja syjamska z 1688 r

Bangkok, Thailand
Rewolucja syjamska z 1688 r. była głównym powstaniem ludowym w syjamskim królestwie Ayutthaya (współczesna Tajlandia), które doprowadziło do obalenia profrancuskiego króla syjamskiego Narai.Phetracha, wcześniej jeden z zaufanych doradców wojskowych Narai, wykorzystał chorobę starszego Narai i zabił chrześcijańskiego następcę Narai wraz z wieloma misjonarzami i wpływowym ministrem spraw zagranicznych Narai, greckim poszukiwaczem przygód Konstantynem Phaulkonem.Następnie Phetracha poślubił córkę Narai, objął tron ​​i prowadził politykę wyparcia francuskich wpływów i sił zbrojnych z Syjamu.Jedną z najbardziej znanych bitew było oblężenie Bangkoku w 1688 r., kiedy dziesiątki tysięcy sił syjamskich spędziło cztery miesiące na obleganiu francuskiej fortecy w mieście.W wyniku rewolucji Syjam zerwał aż do XIX wieku znaczące więzi ze światem zachodnim, z wyjątkiem Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej.
Ayuthayya zdobywa Kambodżę
Tajska sukienka z okresu od środkowej do ostatniej Ayutthaya ©Anonymous
1717 Jan 1

Ayuthayya zdobywa Kambodżę

Cambodia
W 1714 roku król Kambodży Ang Tham, czyli Thommo Reachea, został wypędzony przez Kaev Hua, wspieranego przez wietnamskiego lorda Nguyen.Ang Tham schronił się w Ayutthaya, gdzie król Thaisa przyznał mu miejsce zamieszkania.Trzy lata później, w 1717 r., król syjamski wysłał armię i flotę, aby odzyskać Kambodżę dla Ang Tham, co doprowadziło do wojny syjamsko-wietnamskiej (1717).Dwie duże siły syjamskie najeżdżają Kambodżę, próbując pomóc Prea Srey Thomea w odzyskaniu tronu.Jedna armia syjamska zostaje ciężko pobita przez Kambodżan i ich wietnamskich sojuszników w bitwie pod Bantea Meas.Druga armia syjamska zdobywa stolicę Kambodży, Udong, gdzie wspierany przez Wietnamczyków król Kambodży przechodzi na stronę Syjamu.Wietnam traci zwierzchność Kambodży, ale anektuje kilka granicznych prowincji Kambodży.
Wojna z Konbaungiem
Król Hsinbyushin z Konbaung. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1759 Dec 1 - 1760 May

Wojna z Konbaungiem

Tenasserim, Myanmar (Burma)
Wojna birmańsko-syjamska (1759–1760) była pierwszym konfliktem zbrojnym pomiędzy dynastią Konbaung z Birmy (Birma) a dynastią Ban Phlu Luang z królestwa Ayutthaya w Syjamie.Na nowo rozpalił wielowiekowy konflikt między dwoma państwami Azji Południowo-Wschodniej, który będzie trwał przez kolejne stulecie.Birmańczycy byli „blisko zwycięstwa”, kiedy nagle wycofali się z oblężenia Ayutthayi z powodu choroby ich króla Alaungpayi.[46] Zmarł trzy tygodnie później, kończąc wojnę.Casus belli sprawował kontrolę nad wybrzeżem Tenasserim i jego handlem [47] oraz wsparciem Syjamu dla etnicznych rebeliantów Mon z upadłego Odrodzonego Królestwa Hanthawaddy.[46] Nowo utworzona dynastia Konbaung chciała przywrócić birmańską władzę na górnym wybrzeżu Tenasserim (dzisiejszy stan Mon), gdzie Syjamczycy udzielili wsparcia rebeliantom Mon i rozmieścili swoje wojska.Syjamczycy odmówili birmańskim żądaniom wydania przywódców Mon lub zaprzestania ich wtargnięć na to, co Birmańczycy uważali za swoje terytorium.[48]Wojna rozpoczęła się w grudniu 1759 r., kiedy 40 000 żołnierzy birmańskich dowodzonych przez Alaungpayę i jego syna Hsinbyushina najechało wybrzeże Tenasserim z Martabanu.Ich plan bitwy zakładał okrążenie silnie bronionych pozycji syjamskich krótszymi, bardziej bezpośrednimi trasami inwazji.Siły inwazyjne pokonały stosunkowo cienką syjamską obronę na wybrzeżu, przekroczyły wzgórza Tenasserim do brzegu Zatoki Syjamskiej i skręciły na północ w kierunku Ayutthaya.Zaskoczeni Syjamczycy ruszyli na spotkanie z Birmańczykami na południu i ustawili energiczne stanowiska obronne w drodze do Ayutthayi.Jednak zaprawione w boju siły birmańskie pokonały liczebną przewagę syjamską i dotarły do ​​przedmieść stolicy Syjamu 11 kwietnia 1760 r. Jednak zaledwie pięć dni po oblężeniu król birmański nagle zachorował i birmańskie dowództwo zdecydowało się wycofać.Skuteczna operacja tylnej straży generała Minkhaunga Nawrahty umożliwiła uporządkowane wycofanie się.[49]Wojna nie była rozstrzygnięta.Chociaż Birmańczycy odzyskali kontrolę nad górnym wybrzeżem aż do Tavoy, nie wyeliminowali zagrożenia dla ich kontroli w regionach peryferyjnych, które pozostało wątpliwe.Byli zmuszeni stawić czoła wspieranym przez Syjamów buntom etnicznym na wybrzeżu (1762, 1764) oraz w Lan Na (1761–1763).
Upadek Ayoudhii
Upadek miasta Ayutthaya ©Anonymous
1765 Aug 23 - 1767 Apr 7

Upadek Ayoudhii

Ayutthaya, Thailand
Wojna birmańsko-syjamska (1765–1767), znana również jako upadek Ayoudhii, była drugim konfliktem zbrojnym między dynastią Konbaung w Birmie (Myanmar) a dynastią Ban Phlu Luang z królestwa Ayutthaya w Syjamie i wojną, która się zakończyła 417-letnie Królestwo Ayutthaya.[50] Wojna ta była kontynuacją wojny lat 1759–60.Casus belli tej wojny polegała także na kontroli wybrzeża Tenasserim i jego handlu oraz wsparciu Syjamu dla rebeliantów w birmańskich regionach przygranicznych.[51] Wojna rozpoczęła się w sierpniu 1765 r., kiedy 20-tysięczna armia północnej Birmy najechała północny Syjam, a w październiku dołączyły do ​​niej trzy armie południowe liczące ponad 20 000 żołnierzy, tworząc ruch okrążający na Ayutthayę.Pod koniec stycznia 1766 roku armie birmańskie pokonały przewagę liczebną, ale słabo skoordynowaną obronę syjamską i zebrały się przed stolicą Syjamu.[50]Oblężenie Ayutthaya rozpoczęło się podczas pierwszej inwazji Qing na Birmę.Syjamczycy wierzyli, że jeśli uda im się przetrwać do pory deszczowej, sezonowe powodzie środkowej równiny Syjamu zmuszą do odwrotu.Jednak król Birmy Hsinbyushin uważał, że wojna chińska była drobnym sporem granicznym i kontynuował oblężenie.W porze deszczowej 1766 r. (czerwiec–październik) bitwa przeniosła się na wody zalanej równiny, ale nie zmieniła status quo.[50] Kiedy nadeszła pora sucha, Chińczycy rozpoczęli znacznie większą inwazję, ale Hsinbyushin nadal odmawiał wezwania wojsk.W marcu 1767 roku król Syjamu Ekkathat zaproponował, że zostanie dopływem, ale Birmańczycy zażądali bezwarunkowej kapitulacji.[52] 7 kwietnia 1767 r. Birmańczycy splądrowali głodujące miasto po raz drugi w jego historii, dopuszczając się okrucieństw, które do dnia dzisiejszego pozostawiły poważny czarny ślad na stosunkach birmańsko-tajskich.Tysiące jeńców syjamskich zostało przesiedlonych do Birmy.Okupacja birmańska była krótkotrwała.W listopadzie 1767 roku Chińczycy ponownie najechali ze swoimi największymi jak dotąd siłami, ostatecznie przekonując Hsinbyushina do wycofania swoich sił z Syjamu.Z wojny domowej, która nastąpiła w Syjamie, syjamski stan Thonburi, dowodzony przez Taksina, wyszedł zwycięsko, pokonując wszystkie inne separatystyczne państwa syjamskie i eliminując wszelkie zagrożenia dla jego nowych rządów do 1771 r. [53] Birmańczycy przez cały czas byli był zajęty pokonaniem czwartej chińskiej inwazji na Birmę do grudnia 1769 roku.
1767 - 1782
Okres Thonburi i powstanie Bangkokuornament
Królestwo Thonburi
Koronacja Taksina w Thonburi (Bangkok), 28 grudnia 1767 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1767 Jan 1 00:01 - 1782

Królestwo Thonburi

Thonburi, Bangkok, Thailand
Królestwo Thonburi było głównym królestwem syjamskim, które istniało w Azji Południowo-Wschodniej od 1767 do 1782 roku, skupione wokół miasta Thonburi w Syjamie lub dzisiejszej Tajlandii.Królestwo zostało założone przez Taksina Wielkiego, który ponownie zjednoczył Syjam po upadku Królestwa Ayutthaya, w wyniku którego kraj podzielił się na pięć walczących państw regionalnych.Królestwo Thonburi nadzorowało szybkie zjednoczenie i ponowne ustanowienie Syjamu jako wybitnej potęgi militarnej w kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej, nadzorując ekspansję kraju do największego zasięgu terytorialnego aż do tego momentu w jego historii, włączając Lan Na, królestwa Laosu (Luang Phrabang, Wientian , Champasak) i Kambodża znajdująca się w syjamskiej strefie wpływów.[54]W okresie Thonburi początek masowej imigracji chińskiej przypadł na Syjam.Dzięki dostępności chińskich pracowników kwitł handel, rolnictwo i rzemiosło.Jednak pierwsze chińskie bunty musiały zostać stłumione.Jednak później, na skutek stresu i wielu czynników, król Taksin rzekomo doznał załamania psychicznego.Po zamachu stanu, który odsunął Taksina od władzy, stabilność przywrócił generał Chao Phraya Chakri, który następnie założył Królestwo Rattanakosin , czwarte i obecne rządzące królestwo Tajlandii.
Walka o Indochiny
Król Taksin Wielki ©Anonymous
1771 Oct 1 - 1773 Mar

Walka o Indochiny

Cambodia
W 1769 roku król Taksin z Thonburi wysłał list do prowietnamskiego króla Kambodży Ang Tona, wzywając Kambodżę do wznowienia wysyłania uległego daniny w postaci złotych i srebrnych drzew do Syjamu.Ang Ton odmówił, twierdząc, że Taksin był chińskim uzurpatorem.Taksin był rozgniewany i nakazał inwazję, aby podporządkować sobie Kambodżę i zainstalować na tronie Kambodży prosyjamskiego Ang Non.Król Taksin najechał i zajął części Kambodży.W następnym roku w Kambodży wybuchła wojna zastępcza między Wietnamem a Syjamem, kiedy Lordowie Nguyễn odpowiedzieli atakiem na miasta syjamskie.Na początku wojny Taksin przedostał się przez Kambodżę i umieścił na tronie Kambodży Ang Non II.Wietnamczycy odpowiedzieli odbiciem stolicy Kambodży i ustanowieniem Outeya II jako preferowanego monarchy.W 1773 roku Wietnamczycy zawarli pokój z Syjamami, aby uporać się z buntem Tây Sơn, będącym efektem wojny z Syjamem.Dwa lata później Ang Non II został ogłoszony władcą Kambodży.
Mówią, że Wojna Wungyi
Przedstawienie bitwy pod Bangkaeo ze Starego Pałacu Thonburi. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1775 Oct 1 - 1776 Aug

Mówią, że Wojna Wungyi

Thailand
Po powstaniu Mon w 1774 r. i udanym zdobyciu przez Syjamów okupowanego przez Birmę Chiang Mai w 1775 r., król Hsinbyushin wyznaczył Maha Thiha Thura, generała wojny chińsko-birmańskiej, do przeprowadzenia inwazji na dużą skalę na północny Syjam pod koniec 1775 r. w celu powstrzymania rosnąca potęga syjamska pod rządami króla Taksina z Thonburi.Ponieważ siły birmańskie przewyższały liczebnie siły syjamskie, główną bitwą wojny było trzymiesięczne oblężenie Phitsanulok.Obrońcy Phitsanulok, dowodzeni przez Chaophraya Chakri i Chaophraya Surasi, stawiali opór Birmańczykom.Wojna znalazła się w impasie, dopóki Maha Thiha Thura nie zdecydował się przerwać syjamskiej linii zaopatrzenia, co doprowadziło do upadku Phitsanulok w marcu 1776 r. Birmańczycy zyskali przewagę, ale przedwczesny upadek króla Hsinbyushin zrujnował birmańskie operacje, gdy nowy król Birmy nakazał wycofanie się wszystkich żołnierzy z powrotem do Ava.Przedwczesne wyjście Maha Thiha Thury z wojny w 1776 r. pozostawiło pozostałe wojska birmańskie w Syjamie w wycofaniu się w chaosie.Następnie król Taksin skorzystał z okazji, aby wysłać swoich generałów, aby nękali wycofujących się Birmańczyków.Siły birmańskie całkowicie opuściły Syjam we wrześniu 1776 roku i wojna się skończyła.Inwazja Maha Thiha Thiry na Syjam w latach 1775–1776 była największą wojną birmańsko-syjamską w okresie Thonburi.Wojna (i kolejne wojny) całkowicie zniszczyła i wyludniła duże obszary Syjamu na nadchodzące dziesięciolecia, a niektóre regiony zostały całkowicie ponownie zaludnione dopiero pod koniec XIX wieku.[55]
1782 - 1932
Era Rattanakosina i modernizacjaornament
Królestwo Rattanakosin
Chao Phraya Chakri, późniejszy król Phutthayotfa Chulalok lub Rama I (1782–1809) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1782 Jan 1 00:01 - 1932

Królestwo Rattanakosin

Bangkok, Thailand
Królestwo Rattanakosin zostało założone w 1782 roku wraz z utworzeniem Rattanakosin (Bangkok), które zastąpiło miasto Thonburi jako stolicę Syjamu.Maksymalna strefa wpływów Rattanakosina obejmowała państwa wasalne Kambodży , Laosu , Państwa Szanów i północne stany Malajskie.Królestwo zostało założone przez Ramę I z dynastii Chakri.Pierwsza połowa tego okresu charakteryzowała się konsolidacją potęgi syjamskiej w centrum kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej i była przerywana konkursami i wojnami o regionalną dominację z rywalizującymi mocarstwami Birmą i Wietnamem .[56] Drugi okres to starcia z potęgami kolonialnymi, Wielką Brytanią i Francją , w których Syjam pozostał jedynym państwem Azji Południowo-Wschodniej, które zachowało swoją niezależność.[57]Wewnętrznie królestwo rozwinęło się w scentralizowane, absolutystyczne państwo narodowe z granicami określonymi przez interakcje z mocarstwami zachodnimi.Okres ten charakteryzował się zwiększoną centralizacją władzy monarchy, zniesieniem kontroli pracy, przejściem do gospodarki rolnej, rozszerzeniem kontroli nad odległymi państwami dopływowymi, utworzeniem monolitycznej tożsamości narodowej i pojawieniem się miejskiego środka klasa.Jednak niepowodzenie we wdrożeniu reform demokratycznych doprowadziło do rewolucji syjamskiej w 1932 r. i ustanowienia monarchii konstytucyjnej.
Wojny dziewięciu armii
Książę Maha Sura Singhanat z Pałacu Frontowego, młodszy brat króla Ramy I, znany w źródłach birmańskich jako Einshe Paya Peikthalok, był głównym syjamskim przywódcą na frontach zachodnim i południowym. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1785 Jul 1 - 1787 Mar

Wojny dziewięciu armii

Thailand
Wojna birmańsko -syjamska (1785–1786), znana w historii Syjamu jako Wojna Dziewięciu Armii, ponieważ Birmańczycy przybyli w dziewięciu armiach, była pierwszą wojną [58] pomiędzy birmańską dynastią Konbaung a syjamskim królestwem Rattanakosin z Chakri dynastia.Król Birmy Bodawpaya prowadził ambitną kampanię mającą na celu rozszerzenie swoich posiadłości na Syjam.W 1785 roku, trzy lata po założeniu Bangkoku jako nowej siedziby królewskiej i dynastii Chakri, król Birmy Bodawpaya poprowadził ogromne armie liczące łącznie 144 000 ludzi, aby najechać Syam w dziewięciu armiach w pięciu kierunkach [58] , w tym Kanchanaburi, Ratchaburi,Lanna , Tak, Thalang (Phuket) i południowy Półwysep Malajski.Jednak przeciążone armie i niedobory zaopatrzenia uznały, że kampania birmańska zakończyła się niepowodzeniem.Syjamczycy pod wodzą króla Ramy I i jego młodszego brata, księcia Maha Sury Singhanata, skutecznie odparli najazdy birmańskie.Na początku 1786 roku Birmańczycy w dużej mierze się wycofali.Po rozejmie w porze deszczowej król Bodawpaya wznowił swoją kampanię pod koniec 1786 roku. Król Bodawpaya wysłał swojego syna, księcia Thado Minsawa, aby skoncentrował swoje siły w Kanchanaburi tylko w jednym kierunku i najechał Syjam.Syjamczycy spotkali Birmańczyków w Tha Dindaeng, stąd określenie „kampania Tha Din Daeng”.Birmańczycy zostali ponownie pokonani, a Syjamowi udało się obronić swoją zachodnią granicę.Te dwie nieudane inwazje ostatecznie okazały się ostatnią inwazją Birmy na Syjam na pełną skalę.
Królestwo Chiang Mai
Inthawichayanon (1873–1896), ostatni król półniepodległego Chiang Mai.Jego imieniem nazwano Doi Inthanon. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1802 Jan 1 - 1899

Królestwo Chiang Mai

Chiang Mai, Thailand

Królestwo Rattanatingsa lubKrólestwo Chiang Mai było wasalem syjamskiego królestwa Rattanakosin w XVIII i XIX wieku, zanim zostało zaanektowane zgodnie z polityką centralizacji Chulalongkorn w 1899 r. Królestwo było następcą średniowiecznego królestwa Lanna, które było pod panowaniem birmańskim przez dwa stulecia, aż do zdobycia go przez siły syjamskie pod wodzą Taksina z Thonburi w 1774 r. Rządziło nim dynastia Thipchak i przeszło pod dopływ Thonburi.

Przejście i tradycja za czasów Ramy I i II
Rama II ©Anonymous
1809 Jan 1 - 1851 Jan

Przejście i tradycja za czasów Ramy I i II

Thailand
Za panowania Ramy II w królestwie nastąpił renesans kulturowy po masowych wojnach, które nękały panowanie jego poprzednika;zwłaszcza w dziedzinie sztuki i literatury.Poetami zatrudnionymi przez Ramę II byli pijany pisarz Sunthorn Phu (Phra Aphai Mani) i Narin Dhibet (Nirat Narin).W stosunkach zagranicznych początkowo dominowały stosunki z państwami sąsiadującymi, natomiast te z europejskimi potęgami kolonialnymi zaczęły schodzić na dalszy plan.W Kambodży i Laosie dominację uzyskał Wietnam , co Rama II początkowo zaakceptował.Kiedy w Wietnamie wybuchło powstanie pod rządami Ramy III w latach 1833–34, próbował on militarnie ujarzmić Wietnamczyków, ale doprowadziło to do kosztownej porażki wojsk syjamskich.Jednak w latach czterdziestych XIX wieku samym Khmerom udało się wypędzić Wietnamczyków, co później doprowadziło do większych wpływów Syjamu w Kambodży.W tym samym czasie Syjam nadal wysyłał hołd Qing China .Pod rządami Ramy II i Ramy III kultura, taniec, poezja, a przede wszystkim teatr osiągnęły punkt kulminacyjny.Świątynia Wat Pho została zbudowana przez Ramę III i jest znana jako pierwszy uniwersytet w kraju.Panowanie Ramy III.ostatecznie naznaczył się podział arystokracji w polityce zagranicznej.Niewielkiej grupie zwolenników przejmowania zachodnich technologii i innych osiągnięć sprzeciwiały się środowiska konserwatywne, proponujące w zamian silniejszą izolację.Od czasów królów Ramy II i Ramy III środowiska konserwatywno-religijne w dużej mierze trzymały się swoich izolacjonistycznych tendencji.Śmierć Ramy III w 1851 r. oznaczała także koniec starej, tradycyjnej monarchii syjamskiej: były już wyraźne oznaki głębokich zmian, które wprowadzili w życie dwaj następcy króla.
1809 Jun 1 - 1812 Jan

Wojna birmańsko-syjamska (1809–1812)

Phuket, Thailand
Wojna birmańsko-syjamska (1809–1812) lub birmańska inwazja na Thalang była konfliktem zbrojnym toczonym między Birmą za dynastii Konbaung a Syjamem za dynastii Chakri w okresie od czerwca 1809 do stycznia 1812. Wojna skupiała się na kontroli nad Wyspa Phuket, znana również jako Thalang lub Junk Cejlon, oraz bogate w cynę Wybrzeże Andamańskie.Wojna objęła także Sułtanat Kedah .Okazją do tego była ostatnia w historii Tajlandii ofensywna wyprawa Birmy na terytoria Syjamu, podczas której Brytyjczycy przejęli wybrzeże Tenasserim w 1826 r., po pierwszej wojnie anglo-birmańskiej, usuwając kilkaset mil istniejącej granicy lądowej między Syjamem a Birmą.Wojna pozostawiła także Phuket zdewastowany i wyludniony na wiele dziesięcioleci, aż do jego ponownego pojawienia się jako centrum wydobycia cyny pod koniec XIX wieku.
Modernizacja
Król Chulalongkorn ©Anonymous
1851 Jan 1 - 1910

Modernizacja

Thailand
Kiedy król Mongkut wstąpił na tron ​​​​syjamski, był poważnie zagrożony przez sąsiednie państwa.Potęgi kolonialne Wielkiej Brytanii i Francji wkroczyły już na terytoria pierwotnie należące do syjamskiej strefy wpływów.Mongkut i jego następca Chulalongkorn (Rama V) dostrzegli tę sytuację i próbowali wzmocnić siły obronne Syjamu poprzez modernizację, aby wchłonąć zachodnie osiągnięcia naukowe i techniczne, unikając w ten sposób kolonizacji.Obaj monarchowie, którzy rządzili w tej epoce, byli pierwszymi z formacją zachodnią.Król Mongkut żył 26 lat jako wędrowny mnich, a później jako opat Wat Bowonniwet Vihara.Znał się nie tylko na tradycyjnej kulturze i naukach buddyjskich Syjamu, ale także szeroko zajmował się współczesną nauką zachodnią, czerpiąc z wiedzy europejskich misjonarzy i swojej korespondencji z zachodnimi przywódcami i Papieżem.Był pierwszym monarchą syjamskim, który mówił po angielsku.Już w 1855 roku John Bowring, brytyjski gubernator Hongkongu, pojawił się na okręcie wojennym u ujścia rzeki Chao Phraya.Pod wpływem osiągnięć Wielkiej Brytanii w sąsiedniej Birmie król Mongkut podpisał tzw. „Traktat Bowring”, który zniósł królewski monopol w handlu zagranicznym, zniósł cła importowe i przyznał Wielkiej Brytanii najkorzystniejszą klauzulę.Traktat Bowring oznaczał integrację Syjamu z gospodarką światową, ale jednocześnie ród królewski utracił najważniejsze źródła dochodów.Podobne traktaty zostały zawarte ze wszystkimi mocarstwami zachodnimi w kolejnych latach, np. w 1862 r. z Prusami i 1869 r. z Austro-Węgrami.Dyplomacja przetrwania, którą Syjam przez długi czas kultywował za granicą, osiągnęła swój punkt kulminacyjny w tej epoce.[59]Integracja z gospodarką światową oznaczała dla Syjamu, że stał się rynkiem sprzedaży zachodnich towarów przemysłowych i inwestycją dla zachodniego kapitału.Rozpoczął się eksport surowców rolnych i mineralnych, w tym trzech produktów: ryżu, cyny i drewna tekowego, które stanowiły 90% obrotów eksportowych.Król Mongkut aktywnie promował ekspansję gruntów rolnych poprzez zachęty podatkowe, natomiast budowa szlaków komunikacyjnych (kanałów, dróg, a później także linii kolejowych) i napływ chińskich imigrantów umożliwiła rozwój rolniczy nowych regionów.Rolnictwo na własne potrzeby w dolinie Dolnego Menam przekształciło się w rolników, którzy faktycznie zarabiają na swoich produktach.[60]Po wojnie francusko-syjamskiej w 1893 r. król Chulalongkorn zdał sobie sprawę z zagrożenia ze strony zachodnich mocarstw kolonialnych i przyspieszył szeroko zakrojone reformy w administracji, wojsku, gospodarce i społeczeństwie Syjamu, kończąc rozwój narodu od tradycyjnej struktury feudalnej opartej na osobistych dominacji i zależności, których obszary peryferyjne jedynie pośrednio były powiązane z władzą centralną (królem), z centralnie rządzonym państwem narodowym z ustalonymi granicami i nowoczesnymi instytucjami politycznymi.W latach 1904, 1907 i 1909 wprowadzono nowe korekty graniczne na korzyść Francji i Wielkiej Brytanii.Kiedy w 1910 roku zmarł król Chulalongkorn, Syjam osiągnął granice dzisiejszej Tajlandii.W 1910 roku jego następcą został pokojowo jego syn Wadżirawudh, który panował jako Rama VI.Kształcił się w Królewskiej Akademii Wojskowej w Sandhurst i na Uniwersytecie Oksfordzkim i był zangielizowanym edwardiańskim dżentelmenem.Rzeczywiście, jednym z problemów Syjamu była rosnąca przepaść między zachodnią rodziną królewską i wyższą arystokracją a resztą kraju.Minęło kolejnych 20 lat, zanim zachodnia edukacja objęła resztę biurokracji i armię.
Wojna francusko-syjamska
Karykatura z brytyjskiej gazety The Sketch przedstawia francuskiego żołnierza atakującego żołnierza syjamskiego, przedstawionego jako nieszkodliwa drewniana figura, odzwierciedlająca przewagę technologiczną wojsk francuskich. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1893 Jul 13 - Oct 3

Wojna francusko-syjamska

Indochina
Wojna francusko-syjamska z 1893 r., znana w Tajlandii jako incydent RS 112, była konfliktem pomiędzy Trzecią Republiką Francuską a Królestwem Syjamu.Auguste Pavie, wicekonsul Francji w Luang Prabang w 1886 roku, był głównym agentem wspierania francuskich interesów w Laosie .Jego intrygi, wykorzystujące słabość Syjamu w regionie i okresowe najazdy wietnamskich rebeliantów z Tonkin, zwiększyły napięcie między Bangkokiem aParyżem .Po konflikcie Syjamczycy zgodzili się scedować Laos na rzecz Francji, co doprowadziło do znacznej ekspansji francuskich Indochin.W 1896 roku Francja podpisała traktat z Wielką Brytanią określający granicę między Laosem a terytorium brytyjskim w Górnej Birmie .Królestwo Laosu stało się protektoratem, początkowo podlegającym Generalnemu Gubernatorowi Indochin w Hanoi.Pavie, który niemal w pojedynkę wprowadził Laos pod panowanie francuskie, zadbał o oficjalną formalizację w Hanoi.
1909 Jan 1

Traktat anglo-syjamski z 1909 r

Thailand
Traktat anglo-syjamski z 1909 r. był traktatem między Wielką Brytanią a Królestwem Syjamu, który skutecznie określał współczesne granice między Tajlandią a terytoriami kontrolowanymi przez Brytyjczyków w Malezji .Na mocy tego traktatu Syjam przekazał kontrolę nad niektórymi terytoriami (w tym stanami Kedah, Kelantan, Perlis i Terengganu) pod kontrolę brytyjską.Jednak sformalizował także brytyjskie uznanie suwerenności Syjamu nad pozostałymi terytoriami, w dużej mierze zapewniając w ten sposób niezależny status Syjamu.Traktat pomógł ustanowić Syjam jako „państwo buforowe” między kontrolowanymi przez Francję Indochinami a kontrolowanymi przez Brytyjczyków Malajami.Pozwoliło to Syjamowi zachować niepodległość podczas kolonizacji sąsiednich krajów.
Formacja narodu pod rządami Wadżirawudha i Prajadhipoka
Koronacja króla Wadżirawudha, 1911. ©Anonymous
1910 Jan 1 - 1932

Formacja narodu pod rządami Wadżirawudha i Prajadhipoka

Thailand
Następcą króla Chulalongkorna został w październiku 1910 roku król Rama VI, lepiej znany jako Wadżirawudh.Studiował prawo i historię na Uniwersytecie Oksfordzkim jako syjamski książę koronny w Wielkiej Brytanii.Po wstąpieniu na tron ​​przebaczył ważnym urzędnikom swoim oddanym przyjaciołom, którzy nie należeli do szlachty, a nawet byli mniej wykwalifikowani niż ich poprzednicy, co było dotychczas w Syjamie bezprecedensowe.Za jego panowania (1910–1925) dokonano wielu zmian, które zbliżyły Syjam do współczesnych krajów.Na przykład wprowadzono kalendarz gregoriański, wszyscy obywatele jego kraju musieli akceptować nazwiska rodowe, kobiety zachęcano do noszenia spódnic i frędzli z długimi włosami, a także przyjęto prawo dotyczące obywatelstwa, przyjęto zasadę „Ius sanguinis”.W 1917 roku założono Uniwersytet Chulalongkorn i wprowadzono edukację szkolną dla wszystkich uczniów w wieku od 7 do 14 lat.Król Vajiravudh był miłośnikiem literatury, teatru, przetłumaczył wiele literatury zagranicznej na język tajski.Stworzył duchowy fundament dla swego rodzaju tajskiego nacjonalizmu, zjawiska nieznanego w Syjamie.Opierał się na jedności narodu, buddyzmie i królewstwie i żądał lojalności od swoich poddanych wobec wszystkich tych trzech instytucji.Król Wadżirawudh również schronił się w irracjonalnym i sprzecznym antysinizmie.W wyniku masowej imigracji, w przeciwieństwie do poprzednich fal imigracyjnych z Chin, do kraju napływały także kobiety i całe rodziny, co oznaczało, że Chińczycy byli mniej zasymilowani i zachowali swoją niezależność kulturową.W artykule opublikowanym pod pseudonimem przez króla Wadżirawudha określił mniejszość chińską jako Żydów Wschodu.W 1912 r. wybuchło powstanie pałacowe, zaplanowane przez młodych oficerów wojskowych, które bezskutecznie próbowało obalić i zastąpić króla.[61] Ich celem była zmiana systemu rządów, obalenie ancien régime i zastąpienie go nowoczesnym, zachodnim systemem konstytucyjnym i być może zastąpienie Ramy VI księciem bardziej przychylnym ich wierzeniom, [62] ale król poszedł przeciwko spiskowcom i skazał wielu z nich na długie wyroki więzienia.Członkowie spisku składali się z wojska i marynarki wojennej, a status monarchii został zakwestionowany.
Syjam podczas I wojny światowej
Syjamski Korpus Ekspedycyjny, Parada Zwycięstwa w Paryżu w 1919 r. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1917 Jul 1 - 1918

Syjam podczas I wojny światowej

Europe
W 1917 roku Syjam wypowiedział wojnę Cesarstwu Niemieckiemu i Austro-Węgrom, głównie po to, by zyskać przychylność Brytyjczyków i Francuzów .Symboliczny udział Syjamu w I wojnie światowej zapewnił mu miejsce na Konferencji Pokojowej w Wersalu, a minister spraw zagranicznych Devawongse wykorzystał tę okazję, aby argumentować za uchyleniem XIX-wiecznych nierównych traktatów i przywróceniem pełnej suwerenności Syjamu.Stany Zjednoczone zobowiązały się do tego w 1920 r., a Francja i Wielka Brytania poszły w ich ślady w 1925 r. Zwycięstwo to zapewniło królowi pewną popularność, ale wkrótce została ona podważona przez niezadowolenie z innych kwestii, takich jak jego ekstrawagancja, która stała się bardziej zauważalna, gdy Syjam dotknęła ostra powojenna recesja. w 1919 r. Dochodziło także do tego, że król nie miał syna.Najwyraźniej wolał towarzystwo mężczyzn od kobiet (sprawa ta sama w sobie nie dotyczyła zbytnio opinii Syjamczyków, ale podważała stabilność monarchii ze względu na brak spadkobierców).Pod koniec wojny Syjam został członkiem-założycielem Ligi Narodów.Do 1925 roku Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i Francja zrzekły się swoich eksterytorialnych praw w Syjamie.
1932
Współczesna Tajlandiaornament
Rewolucja syjamska z 1932 r
Żołnierze na ulicy podczas rewolucji. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1932 Jun 24

Rewolucja syjamska z 1932 r

Bangkok, Thailand
Niewielki krąg wschodzącej burżuazji złożony z byłych studentów (z których wszyscy ukończyli studia w Europie – głównie w Paryżu), wspierany przez niektórych wojskowych, przejął władzę od monarchii absolutnej 24 czerwca 1932 r. w wyniku niemal pokojowej rewolucji.Grupa, która nazywała siebie Khana Ratsadon lub sponsorami, skupiała oficerów, intelektualistów i biurokratów, którzy reprezentowali ideę odrzucenia monarchii absolutnej.Ten wojskowy zamach stanu (pierwszy w Tajlandii) zakończył wielowiekowe panowanie monarchii absolutnej w Syjamie pod rządami dynastii Chakri i doprowadził do bezkrwawego przejścia Syjamu w monarchię konstytucyjną, wprowadzenia demokracji i pierwszej konstytucji oraz utworzenia Zgromadzenia Narodowego.Niezadowolenie spowodowane kryzysem gospodarczym, brakiem kompetentnego rządu i wzrostem liczby wykształconych na Zachodzie plebsu podsyciło rewolucję.
Wojna francusko-tajska
Plaek Phibunsongkhram podczas inspekcji żołnierzy podczas wojny ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1940 Oct 1 - 1941 Jan 28

Wojna francusko-tajska

Indochina
Kiedy we wrześniu 1938 roku Phibulsonggram zastąpił Phrayę Phahona na stanowisku premiera, wojskowe i cywilne skrzydła Khana Ratsadon rozeszły się jeszcze bardziej, a dominacja wojskowa stała się bardziej jawna.Phibunsongkhram zaczął kierować rząd w stronę militaryzmu i totalitaryzmu, a także budować wokół siebie kult jednostki.Negocjacje z Francją na krótko przed II wojną światową pokazały, że rząd francuski był skłonny dokonać odpowiednich zmian w granicach między Tajlandią a Indochinami Francuskimi, ale tylko nieznacznie.Po upadku Francji w 1940 r. generał dywizji Plaek Pibulsonggram (popularnie znany jako „Phibun”), premier Tajlandii, zdecydował, że porażka Francji dała Tajom jeszcze większą szansę na odzyskanie terytoriów państwa wasalnego oddanych Francji za panowania króla Chulalongkorna.Niemiecka okupacja wojskowa Francji metropolitalnej sprawiła, że ​​władza Francji nad jej zamorskimi posiadłościami, w tym francuskimi Indochinami, stała się słaba.Administracja kolonialna została teraz odcięta od pomocy z zewnątrz i dostaw z zewnątrz.Pojapońskiej inwazji na francuskie Indochiny we wrześniu 1940 roku Francuzi byli zmuszeni zezwolić Japonii na utworzenie baz wojskowych.To pozornie służalcze zachowanie utwierdziło reżim Phibuna w przekonaniu, że Francja nie będzie poważnie opierać się konfrontacji militarnej z Tajlandią.Klęska Francji w bitwie o Francję była katalizatorem dla tajskich przywódców do rozpoczęcia ataku na francuskie Indochiny.Poniosła ciężką klęskę w bitwie morskiej pod Ko Chang, ale dominowała na lądzie i w powietrzu.Rolę mediatora przejęłoCesarstwo Japonii , dominujące już mocarstwo w regionie Azji Południowo-Wschodniej.Negocjacje zakończyły konflikt z tajskimi zdobyczami terytorialnymi we francuskich koloniach Laosu i Kambodży .
Tajlandia podczas II wojny światowej
Armia Thai Phayap walcząca w kampanii w Birmie, 1943 r. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1941 Dec 1

Tajlandia podczas II wojny światowej

Thailand
Po zakończeniu wojny francusko-tajskiej rząd Tajlandii ogłosił neutralność.KiedyJapończycy najechali Tajlandię 8 grudnia 1941 r., kilka godzin po ataku na Pearl Harbor , Japonia zażądała prawa do przerzucenia wojsk przez Tajlandię do granicy z Malajami .Phibun przyjął żądania Japonii po krótkim oporze.Rząd poprawił stosunki z Japonią, podpisując sojusz wojskowy w grudniu 1941 r. Armie japońskie wykorzystywały ten kraj jako bazę wypadową do swoich inwazji na Birmę i Malaje.[63] Jednak wahanie ustąpiło miejsca entuzjazmowi, gdy Japończycy przedarli się przez Malaje w „Bicyklowym Blitzkriegu” z zaskakująco niewielkim oporem.[64] W następnym miesiącu Phibun wypowiedział wojnę Wielkiej Brytanii i Stanom Zjednoczonym .Tego samego dnia Republika Południowej Afryki i Nowa Zelandia wypowiedziały wojnę Tajlandii.Wkrótce potem dołączyła Australia.[65] Wszyscy, którzy sprzeciwiali się sojuszowi japońskiemu, zostali wyrzuceni z jego rządu.Pridi Phanomyong został mianowany pełniącym obowiązki regenta nieobecnego króla Anandy Mahidola, a Direk Jayanama, wybitny minister spraw zagranicznych, który opowiadał się za dalszym oporem przeciwko Japończykom, został później wysłany do Tokio jako ambasador.Stany Zjednoczone uznały Tajlandię za marionetkę Japonii i odmówiły wypowiedzenia wojny.Kiedy sojusznicy odnieśli zwycięstwo, Stany Zjednoczone zablokowały brytyjskie wysiłki mające na celu narzucenie karnego pokoju.[66]Tajowie i Japończycy zgodzili się, że stany Shan i Kayah mają znaleźć się pod kontrolą Tajlandii.W dniu 10 maja 1942 r. tajska armia Phayap wkroczyła do wschodniego stanu Shan w Birmie, tajska armia obszaru Birmy wkroczyła do stanu Kayah i niektórych części środkowej Birmy.Trzy tajlandzkie dywizje piechoty i jedna dywizja kawalerii, na czele z pancernymi grupami rozpoznawczymi i wspierane przez siły powietrzne, walczyły z wycofującą się chińską 93. Dywizją.Kengtung, główny cel, został zdobyty 27 maja.W wyniku wznowionych ofensyw w czerwcu i listopadzie Chińczycy wycofali się do Yunnan.[67] Obszar obejmujący Państwa Szanów i Stan Kayah został zaanektowany przez Tajlandię w 1942 r. W 1945 r. miały one zostać zwrócone Birmie.Seri Thai (Ruch Wolnych Tajów) był podziemnym ruchem oporu przeciwko Japonii założonym przez Seni Pramoj, ambasadora Tajlandii w Waszyngtonie.Kierowana z Tajlandii przez biuro regenta Pridiego, działała swobodnie, często przy wsparciu członków rodziny królewskiej, takich jak książę Chula Chakrabongse, i członków rządu.Gdy Japonia była bliska porażki, a podziemny antyjapoński ruch oporu Seri Thai stale rósł w siłę, Zgromadzenie Narodowe wyparło Phibuna.Jego sześcioletnie panowanie jako naczelnego wodza wojskowego dobiegło końca.Jego rezygnacja była częściowo wymuszona niepowodzeniem dwóch wspaniałych planów.Jednym z nich było przeniesienie stolicy z Bangkoku do odległego miejsca w dżungli w pobliżu Phetchabun w północno-środkowej Tajlandii.Drugim była budowa „miasta buddyjskiego” w pobliżu Saraburi.Idee te, ogłoszone w czasie poważnych trudności gospodarczych, zwróciły przeciwko niemu wielu urzędników rządowych.[68]Pod koniec wojny Phibun został postawiony przed sądem pod naciskiem aliantów pod zarzutem popełnienia zbrodni wojennych, głównie współpracy z państwami Osi.Jednak pod wpływem silnych nacisków społecznych został uniewinniony.Opinia publiczna nadal była przychylna Phibunowi, ponieważ uważano, że zrobił wszystko, co w jego mocy, aby chronić interesy Tajlandii, w szczególności wykorzystując sojusz z Japonią do wspierania ekspansji terytorium Tajlandii na Malajach i Birmie.[69]
Zamach stanu w Tajlandii w 1947 r
Phibun stał na czele junty w 1947 roku po zamachu stanu ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1947 Nov 8

Zamach stanu w Tajlandii w 1947 r

Thailand
W grudniu 1945 roku młody król Ananda Mahidol wrócił z Europy do Syjamu, ale w czerwcu 1946 roku znaleziono go zastrzelonego we własnym łóżku w tajemniczych okolicznościach.Trzech urzędników pałacowych zostało osądzonych i straconych za jego morderstwo, chociaż istnieją poważne wątpliwości co do ich winy, a sprawa pozostaje dziś zarówno niejasnym, jak i bardzo drażliwym tematem w Tajlandii.Następcą króla został jego młodszy brat Bhumibol Adulyadej.W sierpniu Pridi został zmuszony do rezygnacji w związku z podejrzeniami, że był zamieszany w królobójstwo.Bez jego przywództwa rząd cywilny upadł, a w listopadzie 1947 r. władzę przejęła armia, której zaufanie zostało przywrócone po klęsce w 1945 r.Zamach stanu obalił rząd frontmana Pridi Banomyong, Luanga Thamronga, którego zastąpił na stanowisku premiera Tajlandii Khuang Aphaiwong, zwolennik rojalistów.Zamachowi stanu przewodzili najwyższy przywódca wojskowy Phibun oraz Phin Choonhavan i Kat Katsongkhram, sprzymierzeni z rojalistami, aby odzyskać władzę polityczną i majątek koronny po reformach rewolucji syjamskiej z 1932 r. Pridi z kolei został zesłany na wygnanie , ostatecznie osiedlając się w Pekinie jako gość ChRL.Skończyły się wpływy Partii Ludowej
Tajlandia w czasie zimnej wojny
Feldmarszałek Sarit Thanarat, przywódca junty wojskowej i dyktator Tajlandii. ©Office of the Prime Minister (Thailand)
1952 Jan 1

Tajlandia w czasie zimnej wojny

Thailand
Powrót Phibuna do władzy zbiegł się z początkiem zimnej wojny i ustanowieniem reżimu komunistycznego w Wietnamie Północnym.W latach 1948, 1949 i 1951 zwolennicy Pridi próbowali dokonać kontrataku, przy czym druga próba doprowadziła do ciężkich walk między armią a marynarką wojenną, zanim Phibun wyszedł zwycięsko.Podczas próby marynarki wojennej w 1951 r., popularnie zwanej zamachem stanu na Manhattanie, Phibun omal nie zginął, gdy statek, na którym był przetrzymywany jako zakładnik, został zbombardowany przez prorządowe siły powietrzne.Chociaż Tajlandia była nominalnie monarchią konstytucyjną, była rządzona przez szereg rządów wojskowych, na których czele stał Phibun, przeplatanych krótkimi okresami demokracji.Tajlandia brała udział w wojnie koreańskiej .Siły partyzanckie Komunistycznej Partii Tajlandii działały w kraju od wczesnych lat sześćdziesiątych do 1987 roku. W szczytowym okresie ruchu liczyły 12 000 pełnoetatowych bojowników, ale nigdy nie stanowiły poważnego zagrożenia dla państwa.W 1955 roku Phibun tracił wiodącą pozycję w armii na rzecz młodszych rywali pod wodzą feldmarszałka Sarita Thanarata i generała Thanoma Kittikachorna. 17 września 1957 roku armia Sarita dokonała bezkrwawego zamachu stanu, kończąc na dobre karierę Phibuna.Zamach stanu rozpoczyna długą tradycję wspieranych przez USA reżimów wojskowych w Tajlandii.Thanom był premierem do 1958 r., po czym ustąpił swoje miejsce Saritowi, prawdziwemu szefowi reżimu.Sarit sprawował władzę aż do swojej śmierci w 1963 r., kiedy to Thanom ponownie objął prowadzenie.Reżimy Sarita i Thanoma były silnie wspierane przez Stany Zjednoczone .Tajlandia formalnie stała się sojusznikiem USA w 1954 r. wraz z utworzeniem SEATO. Podczas gdy wojna w Indochinach toczyła się pomiędzy Wietnamczykami i Francuzami , Tajlandia (nielubiąca obu w równym stopniu) trzymała się z daleka, ale gdy stała się wojną między USA a Francją Wietnamscy komuniści Tajlandia zdecydowanie zobowiązali się po stronie amerykańskiej, zawierając tajne porozumienie z USA w 1961 r., wysyłając wojska do Wietnamu i Laosu oraz zezwalając Stanom Zjednoczonym na wykorzystanie baz lotniczych na wschodzie kraju do prowadzenia wojny bombowej przeciwko Wietnamowi Północnemu .Wietnamczycy w odwecie wspierali powstanie Komunistycznej Partii Tajlandii na północy, północnym wschodzie, a czasem na południu, gdzie partyzanci współpracowali z lokalnymi niezadowolonymi muzułmanami.W okresie powojennym Tajlandia utrzymywała bliskie stosunki z USA, które postrzegała jako obrońcę przed rewolucjami komunistycznymi w sąsiednich krajach.Siedziba Siódmego i Trzynastego Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych znajdowała się w bazie Królewskich Tajskich Sił Powietrznych Udon.[70]Agent Orange, herbicyd i środek chemiczny defoliujący używany przez armię amerykańską w ramach programu broni chwastobójczej Operacja Ranch Hand, został przetestowany przez Stany Zjednoczone w Tajlandii podczas wojny w Azji Południowo-Wschodniej.Zakopane bębny odkryto i w 1999 r. potwierdzono, że są to Agent Orange. [71] Pracownicy, którzy odkryli bębny, zachorowali podczas modernizacji lotniska w pobliżu dystryktu Hua Hin, 100 km na południe od Bangkoku.[72]
Westernizacja
Westernisation ©Anonymous
1960 Jan 1

Westernizacja

Thailand
Wojna w Wietnamie przyspieszyła modernizację i westernizację tajskiego społeczeństwa.Amerykańska obecność i związany z nią kontakt z kulturą zachodnią wywarły wpływ na niemal każdy aspekt tajskiego życia.Przed późnymi latami sześćdziesiątymi pełny dostęp do kultury zachodniej był ograniczony do wysoko wykształconej elity społeczeństwa, ale wojna w Wietnamie jak nigdy dotąd postawiła świat zewnętrzny twarzą w twarz z dużymi segmentami tajskiego społeczeństwa.Wraz z napędzaniem gospodarki dolarami amerykańskimi, branża usług, transportu i budownictwa rozwinęła się fenomenalnie, podobnie jak narkomania i prostytucja, które wykorzystywały Tajlandię jako ośrodek „odpoczynku i rekreacji” przez siły amerykańskie.[73] Tradycyjna wiejska jednostka rodzinna rozpadła się, gdy coraz więcej Tajów ze wsi przenosiło się do miasta w poszukiwaniu nowej pracy.Doprowadziło to do zderzenia kultur, gdy Tajowie zetknęli się z zachodnimi ideami dotyczącymi mody, muzyki, wartości i standardów moralnych.Populacja zaczęła gwałtownie rosnąć wraz ze wzrostem poziomu życia, a zalew ludzi zaczął przenosić się ze wsi do miast, a przede wszystkim do Bangkoku.W 1965 roku Tajlandia liczyła 30 milionów ludzi, a pod koniec XX wieku liczba ta podwoiła się.Od 1945 roku liczba ludności Bangkoku wzrosła dziesięciokrotnie, a od 1970 roku potroiła się.Możliwości edukacyjne i kontakt ze środkami masowego przekazu wzrosły w latach wojny w Wietnamie.Bystrzy studenci uniwersytetu dowiedzieli się więcej o ideach związanych z systemami gospodarczymi i politycznymi Tajlandii, co zaowocowało ożywieniem studenckiego aktywizmu.Okres wojny w Wietnamie był także okresem rozwoju tajskiej klasy średniej, która stopniowo rozwijała własną tożsamość i świadomość.
Ruch Demokratyczny
Pod przewodnictwem działacza studenckiego Thirayutha Boonmee (w kolorze czarnym) Narodowe Centrum Studenckie Tajlandii protestowało na rzecz rewizji konstytucji.Thirayuth został aresztowany, co doprowadziło do dalszych protestów. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1973 Oct 14

Ruch Demokratyczny

Thammasat University, Phra Cha
W obliczu niezadowolenia z proamerykańskiej polityki administracji wojskowej, która pozwoliła siłom Stanów Zjednoczonych na wykorzystanie kraju jako bazy wojskowej, wysoki poziom problemów z prostytucją, wolność prasy i słowa zostały ograniczone, a napływ korupcji prowadzący do nierówności klas społecznych.Demonstracje studenckie rozpoczęły się w 1968 r., a na początku lat 70. XX w. przybrały na sile i liczebności pomimo utrzymującego się zakazu spotkań politycznych.W czerwcu 1973 r. dziewięciu studentów Uniwersytetu Ramkhamhaeng zostało wydalonych za opublikowanie w studenckiej gazecie artykułu krytycznego wobec rządu.Wkrótce potem tysiące studentów zorganizowało protest pod Pomnikiem Demokracji, żądając ponownego zapisania się dziewięciu studentów.Rząd nakazał zamknięcie uniwersytetów, ale wkrótce potem pozwolił studentom na ponowne przyjęcie.W październiku kolejnych 13 studentów zostało aresztowanych pod zarzutem spisku mającego na celu obalenie rządu.Tym razem do protestujących studentów dołączyli robotnicy, biznesmeni i inni zwykli obywatele.Demonstracje rozrosły się do kilkuset tysięcy, a problematyka rozszerzyła się, począwszy od uwolnienia aresztowanych studentów, aż po żądania nowej konstytucji i zmiany obecnego rządu.13 października rząd uwolnił zatrzymanych.Przywódcy demonstracji, wśród nich Seksan Prasertkul, odwołali marsz zgodnie z wolą króla, który publicznie sprzeciwiał się ruchowi demokratycznemu.W przemówieniu do absolwentów skrytykował ruch prodemokratyczny, nakazując studentom skoncentrowanie się na nauce i pozostawienie polityki starszym [rządowi wojskowemu].Powstanie 1973 zapoczątkowało najbardziej wolną erę w najnowszej historii Tajlandii, zwaną „wiekiem rozkwitu demokracji” i „eksperymentem demokratycznym”, która zakończyła się masakrą na Uniwersytecie Thammasat i zamachem stanu 6 października 1976 r.
Masakra na Uniwersytecie Thammasat
Tłum patrzy, niektórzy z uśmiechami na twarzach, jak mężczyzna za pomocą składanego krzesła bije powieszone ciało nieznanego studenta tuż przed uniwersytetem. ©Neal Ulevich
1976 Oct 6

Masakra na Uniwersytecie Thammasat

Thammasat University, Phra Cha
Pod koniec 1976 roku opinia umiarkowanej klasy średniej odwróciła się od aktywizmu studentów, którzy coraz bardziej przesuwali się na lewicę.Armia i partie prawicowe rozpoczęły wojnę propagandową przeciwko liberalizmowi studenckiemu, oskarżając działaczy studenckich o bycie „komunistami”, a za pośrednictwem formalnych organizacji paramilitarnych, takich jak Nawaphon, Village Scouts i Red Gaurs, wielu z tych studentów zginęło.Sprawy osiągnęły punkt kulminacyjny w październiku, kiedy Thanom Kittikachorn wrócił do Tajlandii, aby wstąpić do królewskiego klasztoru Wat Bovorn.Napięcie między robotnikami a właścicielami fabryk zaostrzyło się wraz z ożywieniem ruchu na rzecz praw obywatelskich po 1973 r. Socjalizm i ideologia lewicowa zyskały popularność wśród intelektualistów i klasy robotniczej.Atmosfera polityczna stała się jeszcze bardziej napięta.W Nakhon Pathom znaleziono powieszonych pracowników po protestach przeciwko właścicielowi fabryki.Szeroko rozpowszechniła się tajska wersja antykomunistycznego makartyzmu.Ktokolwiek zorganizował protest, mógł zostać oskarżony o udział w komunistycznym spisku.W 1976 r. protestujący studenci zajęli kampus uniwersytetu Thammasat i zorganizowali protesty w związku z brutalną śmiercią pracowników oraz zorganizowali pozorowane powieszenie ofiar, z których jedna rzekomo była podobna do księcia koronnego Vajiralongkorna.Następnego dnia niektóre gazety, w tym Bangkok Post, opublikowały zmienioną wersję zdjęcia z wydarzenia, z której wynikało, że protestujący dopuścili się lèse majesté.Prawicowe i ultrakonserwatywne ikony, takie jak Samak Sundaravej, ostro skrytykowały protestujących, podżegając do stosowania brutalnych środków, aby ich stłumić, czego kulminacją była masakra 6 października 1976 r.Armia rozpętała siły paramilitarne, po czym nastąpiła przemoc tłumu, w wyniku której wielu zginęło.
Wietnamskie naloty graniczne w Tajlandii
Wojna wietnamsko-kambodżańska ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1979 Jan 1 - 1987

Wietnamskie naloty graniczne w Tajlandii

Gulf of Thailand
Po wietnamskiej inwazji na Kambodżę w 1978 r. i późniejszym upadku Demokratycznej Kampuczy w 1979 r. Czerwoni Khmerzy uciekli do przygranicznych regionów Tajlandii, a przy pomocy Chin żołnierzom Pol Pota udało się przegrupować i zreorganizować w zalesionych i górskich obszarach Tajlandii -Granica Kambodży.W latach 80. i na początku 90. siły Czerwonych Khmerów działały w obozach dla uchodźców w Tajlandii, próbując zdestabilizować rząd popierającej Hanoi Ludowej Republiki Kampuczy, którego Tajlandia odmówiła uznania.Tajlandia i Wietnam stawiały czoła częstym najazdom i ostrzałom Wietnamu na terytorium Tajlandii przez granicę tajsko-kambodżańską w latach 80. XX wieku w pogoni za kambodżańskimi partyzantami, którzy nieustannie atakowali wietnamskie siły okupacyjne.
Era Prema
Prem Tinsulanonda, premier Tajlandii w latach 1980-1988. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1980 Jan 1 - 1988

Era Prema

Thailand
Przez większą część lat 80. trwał proces demokratyzacji nadzorowany przez króla Bhumibola i Prema Tinsulanondę.Obaj woleli zasady konstytucyjne i podjęli działania mające na celu położenie kresu brutalnym interwencjom wojskowym.W kwietniu 1981 r. klika młodszych oficerów armii, popularnie zwana „Młodymi Turkami”, przeprowadziła próbę zamachu stanu, przejmując kontrolę nad Bangkokiem.Rozwiązali Zgromadzenie Narodowe i obiecali radykalne zmiany społeczne.Jednak ich pozycja szybko się rozpadła, gdy Prem Tinsulanonda towarzyszył rodzinie królewskiej w drodze do Khoratu.Dzięki wsparciu króla Bhumibola dla Prema, jednostkom lojalistów pod dowództwem ulubionego pałacu, generała Arthita Kamlang-eka, udało się odbić stolicę w niemal bezkrwawym kontrataku.Ten epizod jeszcze bardziej podniósł prestiż monarchii, a także poprawił status Prema jako względnego umiarkowanego.Osiągnięto zatem kompromis.Powstanie dobiegło końca i większość byłych partyzantów studenckich wróciła do Bangkoku na mocy amnestii.W grudniu 1982 r. Naczelny Dowódca armii tajskiej przyjął flagę Komunistycznej Partii Tajlandii podczas szeroko nagłośnionej ceremonii, która odbyła się w Banbaku.Tutaj bojownicy komunistyczni i ich zwolennicy złożyli broń i przysięgali wierność rządowi.Prem ogłosił zakończenie walki zbrojnej.[74] Armia wróciła do koszar i ogłoszono kolejną konstytucję, tworząc mianowany Senat, aby zrównoważyć powszechnie wybrane Zgromadzenie Narodowe.Prem był także beneficjentem przyspieszającej rewolucji gospodarczej, która ogarniała Azję Południowo-Wschodnią.Po recesji w połowie lat 70. XX w. nastąpił gwałtowny wzrost gospodarczy.Po raz pierwszy Tajlandia stała się znaczącą potęgą przemysłową, a towary przemysłowe, takie jak części komputerowe, tekstylia i obuwie, wyprzedziły ryż, gumę i cynę jako wiodący towar eksportowy Tajlandii.Wraz z zakończeniem wojen w Indochinach i powstaniem turystyka szybko się rozwinęła i stała się głównym źródłem dochodu.Liczba ludności miejskiej w dalszym ciągu szybko rosła, ale ogólny wzrost liczby ludności zaczął spadać, co doprowadziło do wzrostu poziomu życia nawet na obszarach wiejskich, chociaż Izaanie nadal pozostawali w tyle.Chociaż Tajlandia nie rozwijała się tak szybko, jak „cztery azjatyckie tygrysy” (tj. Tajwan , Korea Południowa , Hongkong i Singapur ), osiągnęła trwały wzrost, osiągając szacunkowo 7100 dolarów PKB na mieszkańca (PPP) do 1990 r., czyli około dwukrotnie więcej niż średnia z 1980 r. .[75]Prem sprawował swój urząd przez osiem lat, przetrwał kolejny zamach stanu w 1985 r. i dwa kolejne wybory parlamentarne w 1983 i 1986 r. i osobiście pozostał popularny, ale odrodzenie polityki demokratycznej doprowadziło do zapotrzebowania na przywódcę bardziej odważnego.W 1988 r. nowe wybory wyniosły do ​​władzy byłego generała Chatichai Choonhavan.Prem odrzucił zaproszenie głównych partii politycznych na trzecią kadencję premiera.
Konstytucja Ludowa
Chuan Leekpai, premier Tajlandii w latach 1992–1995, 1997–2001. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1992 Jan 1 - 1997

Konstytucja Ludowa

Thailand
Król Bhumibol ponownie mianował rojalistę Ananda na stanowisko tymczasowego premiera do czasu wyborów we wrześniu 1992 r., które wyniosły do ​​władzy Partię Demokratów pod przywództwem Chuan Leekpai, reprezentującą głównie wyborców Bangkoku i południa.Chuan był kompetentnym administratorem, który sprawował władzę do 1995 r., kiedy to został pokonany w wyborach przez koalicję partii konserwatywnych i prowincjonalnych pod przewodnictwem Banharna Silpa-Archa.Od samego początku skażony oskarżeniami o korupcję rząd Banharna był zmuszony rozpisać przedterminowe wybory w 1996 r., w których Partia Nowych Aspiracji generała Chavalita Yongchaiyudha odniosła niewielkie zwycięstwo.Konstytucja z 1997 r. była pierwszą konstytucją sporządzoną przez powszechnie wybrane Zgromadzenie Projektujące Konstytucję i była popularnie nazywana „konstytucją ludową”.[76] Konstytucja z 1997 r. stworzyła dwuizbową legislaturę składającą się z 500-osobowej Izby Reprezentantów i 200-osobowego Senatu.Po raz pierwszy w historii Tajlandii obie izby zostały wybrane w wyborach bezpośrednich.Wyraźnie uznano wiele praw człowieka i wprowadzono środki mające na celu zwiększenie stabilności wybieranych rządów.Izba była wybierana w systemie pierwszej poczty, w którym w jednym okręgu wyborczym mógł zostać wybrany tylko jeden kandydat zwykłą większością głosów.Senat wybierany był w systemie prowincjonalnym, w którym jedna prowincja mogła zwrócić więcej niż jednego senatora w zależności od liczby ludności.
Czarny maj
Protesty uliczne w Bangkoku w Tajlandii, maj 1992, protestując przeciwko rządowi Suchindy.Stali się agresywni. ©Ian Lamont
1992 May 17 - May 20

Czarny maj

Bangkok, Thailand
Pozwalając jednej frakcji armii wzbogacić się na kontraktach rządowych, Chatichai sprowokował rywalizującą frakcję, na czele której stali generałowie Sunthorn Kongsompong, Suchinda Kraprayoon i inni generałowie klasy 5 Królewskiej Akademii Wojskowej Chulachomklao, aby zorganizowali zamach stanu w Tajlandii w 1991 r. w lutym 1991 r., oskarżając rząd Chatichai o nazwanie go skorumpowanym reżimem lub „gabinetem bufetowym”.Junta nazywała się Narodową Radą Utrzymania Pokoju.NPKC sprowadziła cywilnego premiera Ananda Panyarachuna, który nadal odpowiadał przed wojskiem.Antykorupcyjne i proste środki Ananda okazały się popularne.Kolejne wybory powszechne odbyły się w marcu 1992 r.Zwycięska koalicja mianowała na premiera przywódcę zamachu stanu Suchindę Kraprayoon, łamiąc w ten sposób obietnicę złożoną wcześniej królowi Bhumibolowi i potwierdzając powszechne podejrzenia, że ​​nowy rząd będzie ukrytym reżimem wojskowym.Jednakże Tajlandia z 1992 r. nie była Syjamem z 1932 r. Akcja Suchindy zgromadziła setki tysięcy ludzi w największych demonstracjach, jakie kiedykolwiek widziano w Bangkoku, pod przewodnictwem byłego gubernatora Bangkoku, generała dywizji Chamlonga Srimuanga.Suchinda sprowadził do miasta osobiście lojalne wobec siebie jednostki wojskowe i próbował siłą stłumić demonstracje, co doprowadziło do masakry i zamieszek w sercu stolicy Bangkoku, w których zginęły setki osób.Plotki rozeszły się w związku z rozłamem w siłach zbrojnych.W obawie przed wojną domową król Bhumibol interweniował: wezwał Suchindę i Chamlonga na widownię telewizyjną i nalegał, aby poszli za pokojowym rozwiązaniem.Spotkanie to zakończyło się rezygnacją Suchindy.
1997 Jan 1 - 2001

Kryzys finansowy

Thailand
Wkrótce po objęciu urzędu premier Chavalit stanął w obliczu azjatyckiego kryzysu finansowego w 1997 r. Po ostrej krytyce za sposób, w jaki poradził sobie z kryzysem, Chavilit złożył rezygnację w listopadzie 1997 r., a Chuan powrócił do władzy.Chuan doszedł do porozumienia z Międzynarodowym Funduszem Walutowym, co ustabilizowało walutę i umożliwiło interwencję MFW w sprawie ożywienia gospodarczego Tajlandii.W przeciwieństwie do poprzedniej historii kraju, kryzys został rozwiązany przez cywilnych władców w ramach demokratycznych procedur.Podczas wyborów w 2001 r. porozumienie Chuana z MFW i wykorzystanie funduszy zastrzykowych w celu pobudzenia gospodarki było powodem wielkiej debaty, podczas gdy polityka Thaksina spodobała się masowemu elektoratowi.Thaksin skutecznie prowadził kampanię przeciwko starej polityce, korupcji, przestępczości zorganizowanej i narkotykom.W styczniu 2001 r. odniósł miażdżące zwycięstwo w sondażach, zdobywając większy mandat (40%) niż jakikolwiek premier Tajlandii w swobodnie wybranym Zgromadzeniu Narodowym.
Okres Thaksina Shinawatry
Thaksina w 2005 r. ©Helene C. Stikkel
2001 Jan 1

Okres Thaksina Shinawatry

Thailand
Partia Thai Rak Thai Thaksina doszła do władzy w wyborach powszechnych w 2001 roku, w których zdobyła niemal większość w Izbie Reprezentantów.Jako premier Thaksin uruchomił platformę polityczną, popularnie zwaną „Thaksinomics”, która skupiała się na promowaniu konsumpcji krajowej i zapewnianiu kapitału, szczególnie ludności wiejskiej.Realizując obietnice wyborcze, w tym politykę populistyczną, taką jak projekt One Tambon One Product i 30-bahtowy program powszechnej opieki zdrowotnej, jego rząd cieszył się dużym poparciem, zwłaszcza gdy gospodarka ożywiła się po azjatyckim kryzysie finansowym z 1997 roku.Thaksin został pierwszym demokratycznie wybranym premierem, który zakończył czteroletnią kadencję, a Thai Rak Thai odniósł miażdżące zwycięstwo w wyborach powszechnych w 2005 roku.[77]Jednak rządy Thaksina również naznaczone były kontrowersjami.Przyjął autorytarne podejście do rządzenia w stylu dyrektora generalnego, centralizując władzę i zwiększając interwencję w działania biurokracji.Chociaż konstytucja z 1997 r. zapewniała większą stabilność rządu, Thaksin wykorzystał swoje wpływy również do zneutralizowania niezależnych organów mających pełnić funkcję kontroli i równowagi przeciwko rządowi.Groził krytykom i manipulował mediami, aby publikowały wyłącznie pozytywne komentarze.Ogólnie rzecz biorąc, prawa człowieka uległy pogorszeniu, a „wojna z narkotykami” doprowadziła do ponad 2000 pozasądowych zabójstw.Thaksin zareagował na powstanie w południowej Tajlandii bardzo konfrontacyjnym podejściem, co spowodowało znaczny wzrost przemocy.[78]Sprzeciw społeczny wobec rządu Thaksina nabrał dużego rozmachu w styczniu 2006 r. w wyniku sprzedaży udziałów rodziny Thaksina w Shin Corporation spółce Temasek Holdings.Grupa znana jako Ludowy Sojusz na rzecz Demokracji (PAD), na czele której stoi potentat medialny Sondhi Limthongkul, zaczęła organizować regularne masowe wiece, oskarżając Thaksina o korupcję.Gdy kraj pogrążył się w stanie kryzysu politycznego, Thaksin rozwiązał Izbę Reprezentantów, a w kwietniu odbyły się wybory powszechne.Jednak partie opozycyjne na czele z Partią Demokratyczną zbojkotowały wybory.PAD kontynuowała protesty i choć wybory wygrał Thai Rak Thai, ich wyniki zostały unieważnione przez Trybunał Konstytucyjny ze względu na zmianę rozmieszczenia kabin do głosowania.Nowe wybory zaplanowano na październik, a Thaksin w dalszym ciągu pełnił funkcję szefa rządu tymczasowego, gdy kraj obchodził diamentowy jubileusz króla Bhumibola 9 czerwca 2006 r [. 79]
Zamach stanu w Tajlandii w 2006 roku
Żołnierze Królewskiej Armii Tajskiej na ulicach Bangkoku dzień po zamachu stanu. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2006 Sep 19

Zamach stanu w Tajlandii w 2006 roku

Thailand
W dniu 19 września 2006 r. Królewska Armia Tajska pod dowództwem generała Sonthi Boonyaratglina dokonała bezkrwawego zamachu stanu i obaliła rząd tymczasowy.Zamach stanu został powszechnie przyjęty przez protestujących przeciwko Thaksinowi i PAD rozwiązała się.Przywódcy zamachu stanu utworzyli juntę wojskową zwaną Radą ds. Reform Demokratycznych, znaną później jako Rada Bezpieczeństwa Narodowego.Unieważniła konstytucję z 1997 r., ogłosiła tymczasową konstytucję i powołała rząd tymczasowy, którego premierem został były dowódca armii, generał Surayud Chulanont.Powołała także Narodowe Zgromadzenie Legislacyjne, które pełni funkcję parlamentu, oraz Zgromadzenie Ustawodawcze, które ma stworzyć nową konstytucję.Nowa konstytucja została ogłoszona w sierpniu 2007 roku po referendum.[80]Wraz z wejściem w życie nowej konstytucji w grudniu 2007 r. odbyły się wybory powszechne. Thai Rak Thai i dwie partie koalicyjne zostały wcześniej rozwiązane w wyniku majowego wyroku powołanego przez juntę Trybunału Konstytucyjnego, który uznał je za winne wyborów oszustwa, a dyrektorzy ich partii zostali wykluczeni z polityki na pięć lat.Byli członkowie Thai Rak Thai przegrupowali się i zakwestionowali wybór jako Partia Władzy Ludowej (PPP), której przywódcą został doświadczony polityk Samak Sundaravej.PPP zabiegała o głosy zwolenników Thaksina, wygrała wybory niemal większością i utworzyła rząd z Samakiem na stanowisku premiera.[80]
Tajski kryzys polityczny 2008
Protestujący PAD pod budynkiem Rządu 26 sierpnia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2008 Jan 1

Tajski kryzys polityczny 2008

Thailand
Rząd Samaka aktywnie zabiegał o zmianę konstytucji z 2007 r., w wyniku czego w maju 2008 r. PAD przegrupowała się, aby zorganizować kolejne antyrządowe demonstracje.PAD oskarżyła rząd o próbę udzielenia amnestii Thaksinowi, któremu postawiono zarzuty korupcyjne.Podniosła również kwestie związane ze wsparciem rządu dla zgłoszenia przez Kambodżę świątyni Preah Vihear do wpisania świątyni Preah Vihear na listę światowego dziedzictwa kulturowego.Doprowadziło to do zaognienia sporu granicznego z Kambodżą , który później pociągnął za sobą wiele ofiar.W sierpniu PAD nasiliła swój protest, wtargnęła i zajęła gmach Rządu, zmuszając urzędników rządowych do przeniesienia się do tymczasowych biur i przywracając kraj do stanu kryzysu politycznego.Tymczasem Trybunał Konstytucyjny uznał Samaka za winnego konfliktu interesów w związku z pracą w programie telewizyjnym o gotowaniu, co spowodowało zakończenie jego kadencji we wrześniu.Następnie parlament wybrał na nowego premiera wiceprzewodniczącego PPP Somchaia Wongsawata.Somchai jest szwagrem Thaksina, a PAD odrzuciła jego wybór i kontynuowała protesty.[81]Żyjący od czasu zamachu stanu na wygnaniu Thaksin wrócił do Tajlandii dopiero w lutym 2008 r., po dojściu do władzy PPP.Jednak w sierpniu, pośród protestów PAD oraz procesów sądowych jego i jego żony, Thaksin i jego żona Potjaman zrezygnowali z zwolnienia za kaucją i złożyli wniosek o azyl w Wielkiej Brytanii, który został odrzucony.Później uznano go za winnego nadużycia władzy, pomagając Potjamanowi w zakupie gruntu przy Ratchadaphisek Road, a w październiku został skazany zaocznie przez Sąd Najwyższy na dwa lata więzienia.[82]W listopadzie PAD jeszcze bardziej nasiliła swój protest, wymuszając zamknięcie obu międzynarodowych lotnisk w Bangkoku.Niedługo potem, 2 grudnia, Trybunał Konstytucyjny rozwiązał PPP i dwie inne partie koalicyjne za fałszerstwa wyborcze, kończąc urząd premiera Somchaia.[83] Opozycyjna Partia Demokratyczna utworzyła następnie nowy rząd koalicyjny, którego premierem został Abhisit Vejjajiva.[84]
Zamach stanu w Tajlandii w 2014 r
Tajlandzcy żołnierze przy bramie Chang Phueak w Chiang Mai. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2014 May 22

Zamach stanu w Tajlandii w 2014 r

Thailand
W dniu 22 maja 2014 r. Królewskie Tajskie Siły Zbrojne, dowodzone przez generała Prayuta Chan-o-cha, dowódcę Królewskiej Armii Tajskiej (RTA), przeprowadziły zamach stanu, dwunasty od pierwszego zamachu stanu w kraju w 1932 r., przeciwko tymczasowy rząd Tajlandii po sześciu miesiącach kryzysu politycznego.[85] Wojsko utworzyło juntę zwaną Narodową Radą Pokoju i Porządku (NCPO), aby rządzić narodem.Zamach stanu zakończył konflikt polityczny między reżimem kierowanym przez wojsko a władzą demokratyczną, który trwa od zamachu stanu w Tajlandii w 2006 r., zwanego „niedokończonym zamachem stanu”.[86] 7 lat później przekształciło się to w protesty Tajlandii w 2020 r. na rzecz reformy monarchii Tajlandii.Po rozwiązaniu rządu i Senatu NCPO przekazała swojemu przywódcy władzę wykonawczą i ustawodawczą oraz nakazała władzy sądowniczej działać zgodnie z jej wytycznymi.Ponadto częściowo uchyliła konstytucję z 2007 r., z wyjątkiem drugiego rozdziału dotyczącego króla, [87] wprowadziła stan wojenny i godzinę policyjną w całym kraju, zakazała zgromadzeń politycznych, aresztowała i przetrzymywała polityków i działaczy antypuczowych, nałożyła cenzurę Internetu i przejęła kontrolę nad media.NCPO wydała tymczasową konstytucję, przyznającą sobie amnestię i rozległą władzę.[88] NCPO utworzyła także zdominowaną przez wojsko legislaturę krajową, która później jednomyślnie wybrała generała Prayuta na nowego premiera kraju.[89]
Śmierć Bhumibola Adulyadeja
Król Bhumibol Adulyadej ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2016 Oct 13

Śmierć Bhumibola Adulyadeja

Thailand
Król Tajlandii Bhumibol Adulyadej zmarł w wieku 88 lat 13 października 2016 r. po długiej chorobie.Następnie ogłoszono całoroczny okres żałoby.Pod koniec października 2017 r. trwała pięć dni królewska ceremonia kremacji. Właściwa kremacja, która nie była transmitowana w telewizji, odbyła się późnym wieczorem 26 października 2017 r. Po kremacji szczątki i prochy przewieziono do Wielkiego Pałacu i zostały pochowane w sali tronowej Chakri Maha Phasat (szczątki królewskie), na cmentarzu królewskim w Wat Ratchabophit i w świątyni królewskiej Wat Bowonniwet Vihara (prochy królewskie).Po pochówku okres żałoby oficjalnie zakończył się o północy 30 października 2017 r., a Thais wznowili noszenie w miejscach publicznych kolorów innych niż czarny.

Appendices



APPENDIX 1

Physical Geography of Thailand


Physical Geography of Thailand
Physical Geography of Thailand




APPENDIX 2

Military, monarchy and coloured shirts


Play button




APPENDIX 3

A Brief History of Coups in Thailand


Play button




APPENDIX 4

The Economy of Thailand: More than Tourism?


Play button




APPENDIX 5

Thailand's Geographic Challenge


Play button

Footnotes



  1. Campos, J. de. (1941). "The Origin of the Tical". The Journal of the Thailand Research Society. Bangkok: Siam Society. XXXIII: 119–135. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021, p. 119
  2. Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000, p. 18
  3. Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000, p. 16
  4. "THE VIRTUAL MUSEUM OF KHMER ART – History of Funan – The Liang Shu account from Chinese Empirical Records". Wintermeier collection. Archived from the original on 13 July 2015. Retrieved 10 February 2018.
  5. "State-Formation of Southeast Asia and the Regional Integration – "thalassocratic" state – Base of Power is in the control of a strategic points such as strait, bay, river mouth etc. river mouth etc" (PDF). Keio University. Archived (PDF) from the original on 4 March 2016. Retrieved 10 February 2018.
  6. Martin Stuart-Fox (2003). A Short History of China and Southeast Asia: Tribute, Trade and Influence. Allen & Unwin. p. 29. ISBN 9781864489545.
  7. Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847
  8. Michael Vickery, "Funan reviewed: Deconstructing the Ancients", Bulletin de l'École Française d'Extrême Orient XC-XCI (2003–2004), pp. 101–143
  9. Hà Văn Tấn, "Oc Eo: Endogenous and Exogenous Elements", Viet Nam Social Sciences, 1–2 (7–8), 1986, pp.91–101.
  10. Lương Ninh, "Funan Kingdom: A Historical Turning Point", Vietnam Archaeology, 147 3/2007: 74–89.
  11. Wyatt, David K. (2003). Thailand : a short history (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021, p. 18
  12. Murphy, Stephen A. (October 2016). "The case for proto-Dvāravatī: A review of the art historical and archaeological evidence". Journal of Southeast Asian Studies. 47 (3): 366–392. doi:10.1017/s0022463416000242. ISSN 0022-4634. S2CID 163844418.
  13. Robert L. Brown (1996). The Dvāravatī Wheels of the Law and the Indianization of South East Asia. Brill.
  14. Coedès, George (1968). Walter F. Vella (ed.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  15. Ministry of Education (1 January 2002). "Chiang Mai : Nop Buri Si Nakhon Ping". Retrieved 26 February 2021.
  16. พระราชพงศาวดารเหนือ (in Thai), โรงพิมพ์ไทยเขษม, 1958, retrieved March 1, 2021
  17. Huan Phinthuphan (1969), ลพบุรีที่น่ารู้ (PDF) (in Thai), p. 5, retrieved March 1, 2021
  18. Phanindra Nath Bose, The Indian colony of Siam, Lahore, The Punjab Sanskrit Book Depot, 1927.
  19. Sagart, Laurent (2004), "The higher phylogeny of Austronesian and the position of Tai–Kadai" (PDF), Oceanic Linguistics, 43 (2): 411–444, doi:10.1353/ol.2005.0012, S2CID 49547647, pp. 411–440.
  20. Blench, Roger (2004). Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology. Human Migrations in Continental East Asia and Taiwan: Genetic, Linguistic and Archaeological Evidence in Geneva, Geneva June 10–13, 2004. Cambridge, England, p. 12.
  21. Blench, Roger (12 July 2009), The Prehistory of the Daic (Taikadai) Speaking Peoples and the Hypothesis of an Austronesian Connection, pp. 4–7.
  22. Chamberlain, James R. (2016). "Kra-Dai and the Proto-History of South China and Vietnam". Journal of the Siam Society. 104: 27–77.
  23. Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai Archived 27 June 2015 at the Wayback Machine. MANUSYA: Journal of Humanities, Special Issue No 20: 47–64.
  24. "Khmer Empire | Infoplease". www.infoplease.com. Retrieved 15 January 2023.
  25. Reynolds, Frank. "Angkor". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved 17 August 2018.
  26. Galloway, M. (2021, May 31). How Did Hydro-Engineering Help Build The Khmer Empire? The Collector. Retrieved April 23, 2023.
  27. LOVGREN, S. (2017, April 4). Angkor Wat's Collapse From Climate Change Has Lessons for Today. National Geographic. Retrieved March 30, 2022.
  28. Prasad, J. (2020, April 14). Climate change and the collapse of Angkor Wat. The University of Sydney. Retrieved March 30, 2022.
  29. Roy, Edward Van (2017-06-29). Siamese Melting Pot: Ethnic Minorities in the Making of Bangkok. ISEAS-Yusof Ishak Institute. ISBN 978-981-4762-83-0.
  30. London, Bruce (2019-03-13). Metropolis and Nation In Thailand: The Political Economy of Uneven Development. Routledge. ISBN 978-0-429-72788-7.
  31. Peleggi, Maurizio (2016-01-11), "Thai Kingdom", The Encyclopedia of Empire, John Wiley & Sons, pp. 1–11, doi:10.1002/9781118455074.wbeoe195, ISBN 9781118455074
  32. Strate, Shane (2016). The lost territories : Thailand's history of national humiliation. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824869717. OCLC 986596797.
  33. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-19076-4.
  34. George Modelski, World Cities: 3000 to 2000, Washington DC: FAROS 2000, 2003. ISBN 0-9676230-1-4.
  35. Pires, Tomé (1944). Armando Cortesao (translator) (ed.). A suma oriental de Tomé Pires e o livro de Francisco Rodriguez: Leitura e notas de Armando Cortesão [1512 – 1515] (in Portuguese). Cambridge: Hakluyt Society. Lach, Donald Frederick (1994). "Chapter 8: The Philippine Islands". Asia in the Making of Europe. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-46732-5.
  36. "Notes from Mactan By Jim Foster". Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 24 January 2023.
  37. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7, pp. 109–110.
  38. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World (Kindle ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-64113-2.
  39. Rong Syamananda, A History of Thailand, Chulalongkorn University, 1986, p 92.
  40. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World (Kindle ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-64113-2.
  41. Wood, William A. R. (1924). History of Siam. Thailand: Chalermit Press. ISBN 1-931541-10-8, p. 112.
  42. Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 ed.). London: Susil Gupta, p. 100
  43. Royal Historical Commission of Burma (1832). Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 2, p.353 (2003 ed.)
  44. Royal Historical Commission of Burma (2003) [1832]. Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar, p.93
  45. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (2 ed.). Yale University Press. ISBN 978-0-300-08475-7, p. 88-89.
  46. James, Helen (2004). "Burma-Siam Wars and Tenasserim". In Keat Gin Ooi (ed.). Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, Volume 2. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-770-5., p. 302.
  47. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76768-2, p. 21
  48. Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press., pp. 169–170.
  49. Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd., p. 242.
  50. Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd., pp. 250–253.
  51. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521767682, et al., p. 21.
  52. Wyatt, David K. (2003). History of Thailand (2 ed.). Yale University Press. ISBN 9780300084757, p. 118.
  53. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521767682, Chris; Phongpaichit, Pasuk. A History of Ayutthaya (p. 263-264). Cambridge University Press. Kindle Edition.
  54. Wyatt, David K. (2003). Thailand : A Short History (2nd ed.). Chiang Mai: Silkworm Books. p. 122. ISBN 974957544X.
  55. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk. A History of Thailand Third Edition. Cambridge University Press.
  56. Lieberman, Victor B.; Victor, Lieberman (14 May 2014). Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, C 800-1830. Cambridge University Press. ISBN 978-0-511-65854-9.
  57. "Rattanakosin period (1782–present)". GlobalSecurity.org. Archived from the original on 7 November 2015. Retrieved 1 November 2015.
  58. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (Second ed.). Yale University Press.
  59. Bowring, John (1857). The Kingdom and People of Siam: With a Narrative of the Mission to that Country in 1855. London: J. W. Parker. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  60. Wong Lin, Ken. "Singapore: Its Growth as an Entrepot Port, 1819–1941". Archived from the original on 31 May 2022. Retrieved 31 May 2022.
  61. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (Third ed.). Cambridge. ISBN 978-1107420212. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021, pp. 110–111
  62. Mead, Kullada Kesboonchoo (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. United Kingdom: Routledge Curzon. ISBN 0-415-29725-7, pp. 38–66
  63. Stearn 2019, The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941 (part one).
  64. Ford, Daniel (June 2008). "Colonel Tsuji of Malaya (part 2)". The Warbirds Forum.
  65. Stearn 2019, The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941 (part three).
  66. I.C.B Dear, ed, The Oxford companion to World War II (1995), p 1107.
  67. "Thailand and the Second World War". Archived from the original on 27 October 2009. Retrieved 27 October 2009.
  68. Roeder, Eric (Fall 1999). "The Origin and Significance of the Emerald Buddha". Southeast Asian Studies. Southeast Asian Studies Student Association. Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 30 June 2011.
  69. Aldrich, Richard J. The Key to the South: Britain, the United States, and Thailand during the Approach of the Pacific War, 1929–1942. Oxford University Press, 1993. ISBN 0-19-588612-7
  70. Jeffrey D. Glasser, The Secret Vietnam War: The United States Air Force in Thailand, 1961–1975 (McFarland, 1995).
  71. "Agent Orange Found Under Resort Airport". Chicago tribune News. Chicago, Illinois. Tribune News Services. 26 May 1999. Archived from the original on 5 January 2014. Retrieved 18 May 2017.
  72. Sakanond, Boonthan (19 May 1999). "Thailand: Toxic Legacy of the Vietnam War". Bangkok, Thailand. Inter Press Service. Archived from the original on 10 December 2019. Retrieved 18 May 2017.
  73. "Donald Wilson and David Henley, Prostitution in Thailand: Facing Hard Facts". www.hartford-hwp.com. 25 December 1994. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 24 February 2015.
  74. "Thailand ..Communists Surrender En Masse". Ottawa Citizen. 2 December 1982. Retrieved 21 April 2010.
  75. Worldbank.org, "GDP per capita, PPP (constant 2017 international $) – Thailand | Data".
  76. Kittipong Kittayarak, "The Thai Constitution of 1997 and its Implication on Criminal Justice Reform" (PDF). Archived from the original (PDF) on 14 June 2007. Retrieved 19 June 2017. (221 KB)
  77. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 262–5
  78. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 263–8.
  79. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 269–70.
  80. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 270–2.
  81. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 272–3.
  82. MacKinnon, Ian (21 October 2008). "Former Thai PM Thaksin found guilty of corruption". The Guardian. Retrieved 26 December 2018.
  83. "Top Thai court ousts PM Somchai". BBC News. 2 December 2008.
  84. Bell, Thomas (15 December 2008). "Old Etonian becomes Thailand's new prime minister". The Telegraph.
  85. Taylor, Adam; Kaphle, Anup (22 May 2014). "Thailand's army just announced a coup. Here are 11 other Thai coups since 1932". The Washington Post. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 30 January 2015.
  86. Ferrara, Federico (2014). Chachavalpongpun, Pavin (ed.). Good coup gone bad : Thailand's political developments since Thaksin's downfall. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9789814459600., p. 17 - 46..
  87. คสช. ประกาศให้อำนาจนายกฯ เป็นของประยุทธ์ – เลิก รธน. 50 เว้นหมวด 2 วุฒิฯ-ศาล ทำหน้าที่ต่อ [NPOMC announces the prime minister powers belong to Prayuth, repeals 2007 charter, except chapter 2 – senate and courts remain in office]. Manager (in Thai). 22 May 2014. Archived from the original on 18 October 2017. Retrieved 23 May 2014.
  88. "Military dominates new Thailand legislature". BBC. 1 August 2014. Archived from the original on 2 August 2014. Retrieved 3 August 2014.
  89. "Prayuth elected as 29th PM". The Nation. 21 August 2014. Archived from the original on 21 August 2014. Retrieved 21 August 2014.

References



  • Roberts, Edmund (1837). Embassy to the eastern courts of Cochin-China, Siam, and Muscat; in the U.S. sloop-of-war Peacock ... during the years 1832-3-4. New York: Harper & brother. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021.
  • Bowring, John (1857). The Kingdom and People of Siam: With a Narrative of the Mission to that Country in 1855. London: J. W. Parker. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • N. A. McDonald (1871). Siam: its government, manners, customs, &c. A. Martien. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • Mary Lovina Cort (1886). Siam: or, The heart of farther India. A. D. F. Randolph & Co. Retrieved 1 July 2011.
  • Schlegel, Gustaaf (1902). Siamese Studies. Leiden: Oriental Printing-Office , formerly E.J. Brill. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Peter Anthony Thompson (1910). Siam: an account of the country and the people. J. B. Millet. Retrieved 1 July 2011.
  • Walter Armstrong Graham (1913). Siam: a handbook of practical, commercial, and political information (2 ed.). F. G. Browne. Retrieved 1 July 2011.
  • Campos, J. de. (1941). "The Origin of the Tical". The Journal of the Thailand Research Society. Bangkok: Siam Society. XXXIII: 119–135. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021.
  • Central Intelligence Agency (5 June 1966). "Communist Insurgency in Thailand". National Intelligence Estimates. Freedom of Information Act Electronic Reading Room. National Intelligence Council (NIC) Collection. 0000012498. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Winichakul, Thongchai (1984). Siam mapped : a history of the geo-body of a nation. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1974-8. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Anderson, Douglas D (1990). Lang Rongrien rockshelter: a Pleistocene, early Holocene archaeological site from Krabi, southwestern Thailand. Philadelphia: University Museum, University of Pennsylvania. OCLC 22006648. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 11 March 2023.
  • Taylor, Keith W. (1991), The Birth of Vietnam, University of California Press, ISBN 978-0-520-07417-0, archived from the original on 7 July 2023, retrieved 1 November 2020
  • Baker, Chris (2002), "From Yue To Tai" (PDF), Journal of the Siam Society, 90 (1–2): 1–26, archived (PDF) from the original on 4 March 2016, retrieved 3 May 2018
  • Wyatt, David K. (2003). Thailand : a short history (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Mead, Kullada Kesboonchoo (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. United Kingdom: Routledge Curzon. ISBN 0-415-29725-7.
  • Lekenvall, Henrik (2012). "Late Stone Age Communities in the Thai-Malay Peninsula". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 32: 78–86. doi:10.7152/jipa.v32i0.13843.
  • Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (Third ed.). Cambridge. ISBN 978-1107420212. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017), A History of Ayutthaya, Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-19076-4, archived from the original on 7 July 2023, retrieved 1 November 2020
  • Wongsurawat, Wasana (2019). The crown and the capitalists : the ethnic Chinese and the founding of the Thai nation. Seattle: University of Washington Press. ISBN 9780295746241. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Stearn, Duncan (2019). Slices of Thai History: From the curious & controversial to the heroic & hardy. Proglen Trading Co., Ltd. ISBN 978-616-456-012-3. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 3 January 2022. Section 'The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941' Part one Archived 10 December 2014 at the Wayback Machine Part three Archived 10 December 2014 at the Wayback Machine