Cesarstwo Bizantyjskie: dynastia Paleologów

Za panowania Michała VIII Palaiologosa doszło do znacznego odzyskania władzy bizantyjskiej, w tym powiększenia armii i floty bizantyjskiej.Obejmowałoby to także odbudowę Konstantynopola i zwiększenie jego populacji.Przywrócił Uniwersytet w Konstantynopolu, co doprowadziło do tak zwanego renesansu paleologicznego między XIII a XV wiekiem.W tym też czasie uwaga armii bizantyjskiej przeniosła się na Bałkany, przeciwko Bułgarom , pozostawiając zaniedbywaną granicę anatolijską.Jego następcy nie byli w stanie zrekompensować tej zmiany punktu ciężkości, a zarówno schizma arsenicka, jak i dwie wojny domowe (bizantyjska wojna domowa w latach 1321–1328 i bizantyjska wojna domowa w latach 1341–1347) podkopały dalsze wysiłki na rzecz konsolidacji terytorialnej i odbudowy, drenując siła, gospodarka i zasoby imperium.Regularny konflikt między bizantyjskimi państwami-następcami, takimi jak Cesarstwo Tesaloniki, Trebizond, Epir i Serbia, spowodował trwałą fragmentację dawnego terytorium bizantyjskiego i umożliwił coraz skuteczniejsze podboje rozległych terytoriów przez postseldżuckich beylików anatolijskich, w szczególności beylika Osmana, zwanego później Imperium Osmańskiego .

W bitwie pod Pelagonią (1259) siły cesarza bizantyjskiego Michała VIII Palaiologosa (1259–1282) zabiły lub schwytały większość łacińskich szlachciców Księstwa Achai, w tym księcia Wilhelma II z Villehardouin (r. 1246 –1278).W zamian za wolność Wilhelm zgodził się przekazać szereg twierdz w południowo-wschodniej części półwyspu Morea.Złożył również przysięgę wierności Michaelowi, stając się jego wasalem i zaszczycony, zostając ojcem chrzestnym jednego z synów Michaela i otrzymując tytuł i stanowisko wielkiego domowego.Na początku 1262 roku Wilhelm został zwolniony, a forty Monemvasia i Mystras oraz dystrykt Mani zostały przekazane Bizantyjczykom.Pod koniec 1262 roku Wilhelm odwiedził region Lakonii w towarzystwie zbrojnej orszaku.Pomimo swoich ustępstw wobec Bizantyjczyków nadal zachował kontrolę nad większością Lakonii, w szczególności nad miastem Lacedaemon (Sparta) oraz baronami Passavant (Passavas) i Geraki.Ten pokaz siły zbrojnej zaniepokoił bizantyjskie garnizony, a miejscowy namiestnik Michał Kantakuzenos wysłał do cesarza Michała prośbę o pomoc.Bitwa pod Prinitzą toczyła się w 1263 roku pomiędzy siłami Cesarstwa Bizantyjskiego, maszerującymi, by zdobyć Andravidę, stolicę łacińskiego Księstwa Achai, i niewielką siłą Achajów.Achajowie przypuścili niespodziewany atak na znacznie przewyższające i zbyt pewne siebie siły Bizancjum, pokonali je i rozproszyli, ratując księstwo przed podbojem.

Bitwa pod Settepozzi toczyła się w pierwszej połowie 1263 roku u wybrzeży wyspy Settepozzi (średniowieczna włoska nazwa Spetses) pomiędzy flotą genueńsko-bizantyjską a mniejszą flotą wenecką.Genua i Bizantyjczycy byli sprzymierzeni przeciwko Wenecji od czasu traktatu z Nymphaeum w 1261 r., podczas gdy w szczególności Genua była zaangażowana w wojnę św. Sabasa przeciwko Wenecji od 1256 r. W 1263 r. genueńska flota złożona z 48 statków, która płynęła do bizantyjskiej twierdzy Monemvasia, napotkał flotę wenecką złożoną z 32 statków.Genueńczycy zdecydowali się zaatakować, ale tylko dwóch z czterech admirałów floty genueńskiej i 14 jej statków wzięło udział i zostały łatwo rozgromione przez Wenecjan, którzy zdobyli cztery statki i zadali znaczne straty.Zwycięstwo Wenecji i demonstracja niechęci Genueńczyków do konfrontacji z nimi miały ważne reperkusje polityczne, gdyż Bizantyjczycy zaczęli dystansować się od sojuszu z Genuą i odnowili stosunki z Wenecją, zawierając w 1268 roku pięcioletni pakt o nieagresji. Po Settepozzi Genueńczycy uniknęli konfrontacji z flotą wenecką, zamiast tego skupili się na najazdach handlowych.Nie zapobiegło to kolejnej, jeszcze bardziej wypaczonej i całkowitej porażce w bitwie pod Trapani w 1266 roku.

Po bitwie pod Prinitzą Konstantyn Paleolog przegrupował swoje siły iw następnym roku rozpoczął kolejną kampanię mającą na celu podbój Achai.Jego wysiłki zostały jednak udaremnione, a tureccy najemnicy, narzekając na brak żołdu, uciekli do Achajów.Następnie Wilhelm II zaatakował osłabionych Bizantyjczyków i odniósł wielkie zwycięstwo w bitwie pod Makryplagi.W ten sposób dwie bitwy pod Prinitza i Makryplagi położyły kres wysiłkom Michaela Palaiologosa zmierzającym do odzyskania całości Morei i zapewniły łacińskie panowanie nad Moreą na ponad pokolenie.

Kiedy były sułtan seldżucki Kaykaus II został aresztowany w Cesarstwie Bizantyjskim, jego młodszy brat Kayqubad II zaapelował do Berke.Z pomocą Królestwa Bułgarii (wasala Berkego) Nogai najechał Cesarstwo w 1264 roku. W następnym roku armia mongolsko - bułgarska znalazła się w zasięgu Konstantynopola.Nogai zmusił Michała VIII Palaiologosa do uwolnienia Kaykausa i złożenia hołdu Hordzie.Berke dał Kaykaus Crimea jako przynależność i kazał mu poślubić Mongołkę.Hulagu zmarł w lutym 1265 r., a Berke podążył za nim w następnym roku podczas kampanii w Tyflisie, co spowodowało odwrót jego żołnierzy.

Przewagi militarne, którymi cieszył się Michał po zdobyciu Konstantynopola, wyparowały pod koniec 126 r., ale pokazał swoje umiejętności dyplomatyczne, aby skutecznie pokonać te wady.Po Settepozzi Michał VIII zwolnił 60 genueńskich galer, które wynajął wcześniej i rozpoczął zbliżenie z Wenecją.Michał potajemnie negocjował z Wenecjanami traktat zapewniający warunki podobne do tych w przypadku Nymphaeum, ale doża Raniero Zeno nie ratyfikował porozumienia.Podpisał także traktat w 1263 roku zegipskim sułtanemmameluckim Baibarsem i Berke, chanem mongolskim z chanatu Kipchak.

Za panowania Berke doszło także do najazdu na Trację.Zimą 1265 roku bułgarski car Konstantyn Tych zwrócił się do Mongołów o interwencję przeciwko Bizantyjczykom na Bałkanach.Nogaj-chan poprowadził mongolski najazd 20 000 kawalerii (dwa guzy) na terytoria bizantyjskiej wschodniej Tracji.Na początku 1265 roku Michał VIII Paleolog stawił czoła Mongołom, ale jego mniejsza eskadra najwyraźniej miała bardzo niskie morale i została szybko rozgromiona.Większość z nich została zabita podczas ucieczki.Michał został zmuszony do wycofania się do Konstantynopola na genueńskim statku, podczas gdy armia Nogaja splądrowała całą Trację.Po tej porażce cesarz bizantyjski zawarł sojusz ze Złotą Ordą (co było dla niej niezwykle korzystne), wydając swoją córkę Eufrozynę za mąż za Nogai.Michael wysłał także wiele cennych tkanin do Złotej Hordy jako hołd.

Sojusz bizantyjsko-mongolski powstał pod koniec XIII i na początku XIV wieku pomiędzy Cesarstwem Bizantyjskim a Imperium Mongolskim.Bizancjum faktycznie próbowało utrzymać przyjazne stosunki zarówno ze Złotą Hordą , jak i królestwami Ilchanatu , które często toczyły ze sobą wojnę.Sojusz obejmował liczne wymiany prezentów, współpracę wojskową i powiązania małżeńskie, ale został rozwiązany w połowie XIV wieku.Cesarz Michał VIII Palaiologos zawarł sojusz z Mongołami, którzy sami byli bardzo przychylni chrześcijaństwu , ponieważ mniejszość z nich była chrześcijanami nestoriańskimi.Podpisał traktat w 1266 roku z mongolskim chanem Kipczaka (Złotej Ordy) i poślubił dwie swoje córki (poczęte przez kochankę, Diplovatatzinę) z królami mongolskimi: Euphrosyne Palaiologina, która poślubiła Nogai Khana ze Złotej Ordy i Maria Palaiologina, która poślubiła Abaqę Khana z Ilkhanid Persia .

Największym zagrożeniem dla Bizancjum nie byli muzułmanie, ale ich chrześcijańscy odpowiednicy na Zachodzie — Michał VIII wiedział, że Wenecjanie i Frankowie bez wątpienia podejmą kolejną próbę ustanowienia łacińskich rządów w Konstantynopolu.Sytuacja pogorszyła się, gdy Karol I Anjou podbił Sycylię od Hohenstaufów w 1266 r. W 1267 r. papież Klemens IV zawarł pakt, na mocy którego Karol otrzymał ziemię na Wschodzie w zamian za pomoc w nowej wyprawie wojskowej do Konstantynopola.Opóźnienie ze strony Karola oznaczało, że Michał VIII miał wystarczająco dużo czasu na wynegocjowanie unii między Kościołem rzymskim a kościołem w Konstantynopolu w 1274 r., usuwając w ten sposób poparcie papieskie dla inwazji na Konstantynopol.

Pierwszy traktat został zawarty w 1265 roku, ale nie został ratyfikowany przez Wenecję .Wreszcie powstanie Karola Andegaweńskiego we Włoszech i jego hegemoniczne ambicje w szerszym regionie, które zagrażały zarówno Wenecji, jak i Bizantyjczykom, dostarczyły dodatkowej zachęty dla obu mocarstw do poszukiwania kompromisu.W kwietniu 1268 r. Zawarto nowy traktat, którego warunki i sformułowania były korzystniejsze dla Bizantyjczyków.Przewidywał wzajemny rozejm na pięć lat, uwolnienie więźniów oraz readmisję i regulował obecność kupców weneckich w Cesarstwie.Wiele przywilejów handlowych, którymi cieszyli się wcześniej, zostało przywróconych Wenecji, ale na znacznie mniej korzystnych warunkach niż te, które Palaiologos był skłonny przyznać w 1265 r. Bizantyńczycy zostali zmuszeni do uznania Krety i innych obszarów zajętych przez Wenecję. Czwarta krucjata , ale udało mu się uniknąć pełnego zerwania z Genuą , jednocześnie usuwając na pewien czas zagrożenie ze strony floty weneckiej pomagającej Karolowi Andegaweńskiemu w jego planach zdobycia Konstantynopola.

We wczesnych latach siedemdziesiątych XII wieku Michał VIII Palaiologos rozpoczął wielką kampanię przeciwko Janowi I Dukasowi, władcy Tesalii.Miał nim kierować jego własny brat, despota Jan Palaiologos.Aby zapobiec jakiejkolwiek pomocy ze strony księstw łacińskich, wysłał także flotę 73 statków, dowodzoną przez Philanthropenosa, aby nękali ich wybrzeża.Armia bizantyjska została jednak pokonana w bitwie pod Neopatras z pomocą wojsk z Księstwa Aten.Na wieść o tym panowie łacińscy nabrali otuchy i postanowili zaatakować flotę bizantyjską zakotwiczoną w porcie Demetrias.Flota łacińska zaskoczyła Bizantyjczyków, a ich początkowy atak był tak gwałtowny, że poczynili znaczne postępy.Ich statki, na których wzniesiono wysokie drewniane wieże, miały przewagę, a wielu bizantyjskich marynarzy i żołnierzy zginęło lub utonęło.Jednak gdy zwycięstwo wydawało się w zasięgu Latynosów, przybyły posiłki pod wodzą despotów Johna Palaiologosa.Wycofując się z Neopatras, despoci dowiedzieli się o zbliżającej się bitwie.Zbierając wszystkich ludzi, jakich mógł, przepłynął czterdzieści mil w ciągu jednej nocy i dotarł do Demetrias w chwili, gdy flota bizantyjska zaczynała się wahać.Jego przybycie podniosło morale Bizantyjczyków, a ludzie Palaiologosa, przewożeni na pokład statków małymi łodziami, zaczęli uzupełniać straty i odwracać bieg wydarzeń.Bitwa trwała przez cały dzień, ale do zmroku wszystkie statki łacińskie z wyjątkiem dwóch zostały schwytane.Straty łacińskie były ciężkie i obejmowały triarchę Negroponte Guglielmo II da Verona.Schwytano wielu innych szlachciców, w tym weneckiego Fillippo Sanudo, który prawdopodobnie był głównym dowódcą floty.Zwycięstwo w Demetrias przeszło długą drogę do złagodzenia katastrofy Neopatras dla Bizancjum.Oznaczało to również początek trwałej ofensywy na Morzu Egejskim

W 1266 lub 1268 zmarł Michał II z Epiru, a jego majątek został podzielony między jego synów: jego najstarszy prawowity syn, Nikeforos, odziedziczył to, co pozostało z właściwego Epiru, podczas gdy Jan otrzymał Tesalię ze swoją stolicą w Neopatras.Obaj bracia byli wrogo nastawieni do odrodzonego Cesarstwa Bizantyjskiego, które dążyło do odzyskania ich terytoriów i utrzymywali bliskie stosunki z państwami łacińskimi w południowej Grecji.Michael rozpoczął ofensywę przeciwko posiadłościom sycylijskim w Albanii i Johnowi Dukasowi w Tesalii.Michael zebrał ogromną siłę.Siły te zostały wysłane przeciwko Tesalii z pomocą floty bizantyjskiej.Dukas został całkowicie zaskoczony szybkim postępem sił imperialnych i został zatrzymany przez kilku ludzi w swojej stolicy.Doukas poprosił o pomoc Jana I de la Roche, księcia Aten.Wojska bizantyjskie wpadły w panikę pod nagłym atakiem mniejszych, ale zdyscyplinowanych sił łacińskich i załamały się całkowicie, gdy kontyngent kumański nagle zmienił strony.Pomimo prób zebrania sił przez Johna Palaiologosa, uciekli i rozproszyli się.

W 1277 roku w północno-wschodniej Bułgarii wybuchło powstanie ludowe pod wodzą Iwajlo, przeciw niezdolności cesarza Konstantyna Tich Asena do uporania się z ciągłymi najazdami mongolskimi , które przez lata pustoszyły kraj.Cesarz bizantyjski Michał VIII Palaiologos postanowił wykorzystać niestabilność w Bułgarii.Wysłał armię, aby narzucić na tron ​​swojego sojusznika Iwana Asena III.Iwan Asen III przejął kontrolę nad obszarem między Widinem a Czerwieniem.Ivailo było oblężone przez Mongołów w Drastar (Silistra), a szlachta w stolicy Tyrnowie przyjęła Iwana Asena III na cesarza.Jeszcze w tym samym roku Ivailo zdołał jednak dokonać przełomu w Drastar i skierował się do stolicy.Aby pomóc swojemu sojusznikowi, Michał VIII wysłał 10-tysięczną armię w kierunku Bułgarii pod dowództwem Murina.Kiedy Ivailo dowiedział się o tej kampanii, porzucił marsz do Tyrnowa.Chociaż jego wojska miały przewagę liczebną, bułgarski przywódca zaatakował Murina na przełęczy Kotel w dniu 17 lipca 1279 r., a Bizantyjczycy zostali całkowicie rozbici.Wielu z nich zginęło w bitwie, reszta została schwytana, a później zabita na rozkaz Ivailo.Po klęsce Michał VIII wysłał kolejną armię składającą się z 5000 żołnierzy pod dowództwem Aprina, ale ona również została pokonana przez Ivailo, zanim dotarła do Gór Bałkańskich.Bez wsparcia Iwan Asen III musiał uciekać do Konstantynopola.Wewnętrzny konflikt w Bułgarii trwał do 1280 roku, kiedy Iwajło musiał z kolei uciekać do Mongołów, a na tron ​​wstąpił Jerzy I Terter.

Oblężenie Beratu w Albanii przez siłykrólestwa Andegawenów na Sycylii przeciwko bizantyjskiemu garnizonowi miasta miało miejsce w latach 1280–1281.Berat był strategicznie ważną fortecą, której posiadanie umożliwiło Angevinom dostęp do serca Cesarstwa Bizantyjskiego.Bizantyjskie siły humanitarne przybyły wiosną 1281 roku i zdołały zaatakować i schwytać dowódcę Angevinów, Hugo de Sully'ego.W rezultacie armia Angevin wpadła w panikę i uciekła, ponosząc ciężkie straty w zabitych i rannych, gdy została zaatakowana przez Bizantyjczyków.Ta porażka położyła kres groźbie inwazji lądowej na Cesarstwo Bizantyjskie i wraz z Nieszporami sycylijskimi oznaczała koniec zachodniego zagrożenia ponownym podbiciem Bizancjum.

Michał VIII subsydiował próby Piotra III Aragońskiego przejęcia Sycylii z rąk Karola I Anjou.Wysiłki Michała opłaciły się wraz z wybuchem Nieszporów Sycylijskich, udanego buntu, który obalił Andegawenów, króla Sycylii i ustanowił Piotra III Aragońskiego królem Sycylii w 1281 r. Wybuchł on w Wielkanoc 1282 r. przeciwko rządom urodzonego we Francji króla Karol I z Anjou, który rządził Królestwem Sycylii od 1266 r. W ciągu sześciu tygodni rebelianci zabili około 13 000 francuskich mężczyzn i kobiet, a rząd Karola stracił kontrolę nad wyspą.To zapoczątkowało wojnę nieszporów sycylijskich.Wojna doprowadziła do podziału dawnegoKrólestwa Sycylii ;w Caltabellotta Karol II został uznany za króla terytoriów półwyspu Sycylii, a Fryderyk III został królem terytoriów wyspiarskich.

Panowanie Andronikosa II Paleologa naznaczone było początkiem upadku Cesarstwa Bizantyjskiego.Za jego panowania Turcy podbili większość zachodnich terytoriów Anatolii, a w ostatnich latach swego panowania musiał także walczyć ze swoim wnukiem Andronikosem w pierwszej paleologskiej wojnie domowej.Wojna domowa zakończyła się przymusową abdykacją Andronikosa II w 1328 r., po czym udał się on na emeryturę do klasztoru, gdzie spędził ostatnie cztery lata swojego życia.

Andronik II był nękany trudnościami ekonomicznymi.Za jego panowania wartość bizantyjskiego hyperpyronu gwałtownie spadła, podczas gdy skarb państwa zgromadził mniej niż jedną siódmą dochodów (w monetach nominalnych), które miał wcześniej.Chcąc zwiększyć dochody i zmniejszyć wydatki, Andronik II podniósł podatki, zmniejszył zwolnienia podatkowe i zdemontował flotę bizantyjską (80 statków) w 1285 r., Tym samym zwiększając zależność Cesarstwa od rywalizujących ze sobą republik Wenecji i Genui .W 1291 r. Wynajął 50–60 statków genueńskich, ale słabość Bizancjum wynikająca z braku floty boleśnie uwidoczniła się w dwóch wojnach z Wenecją w latach 1296–1302 i 1306–10.Później, w 1320 roku, próbował wskrzesić marynarkę wojenną, budując 20 galer, ale mu się to nie udało.

Osman Bey, po śmierci Bayhoca, syna swojego brata Savcı Beya, w bitwie o górę Armenii, zdobył zamek Kulaca Hisar, który znajduje się kilka mil od İnegöl i znajduje się na obrzeżach Emirdağ.W wyniku nocnego najazdu siły 300 osób zamek został zdobyty przez Turków.Jest to pierwszy podbój zamku w historii Imperium Osmańskiego .Ponieważ chrześcijanie w Kulaca Hisar przyjęli rządy Osmana Beya, tamtejszej ludności nic się nie stało.

Michał IX Palaiologos był cesarzem bizantyjskim wraz ze swoim ojcem Andronikosem II Paleologiem od 1294 roku aż do śmierci.Andronik II i Michał IX rządzili jako równorzędni współwładcy, obaj posługując się tytułowym autokratorem.Pomimo swojego wojskowego prestiżu poniósł kilka porażek z niejasnych powodów: niezdolności jako dowódcy, opłakanego stanu armii bizantyjskiej lub po prostu pecha.Jako jedyny cesarz Paleologa, który umarł przed śmiercią swojego ojca, jego przedwczesną śmierć w wieku 43 lat przypisano częściowo żalowi z powodu przypadkowego zabójstwa jego młodszego syna Manuela Palaiologosa przez sług jego starszego syna, a późniejszego współcesarza Andronikosa III Palaiologosa.

W 1296 r. Miejscowi genueńscy mieszkańcy Konstantynopola zniszczyli dzielnicę wenecką i zabili wielu weneckich cywilów.Pomimo bizantyjsko-weneckiego rozejmu z 1285 r. Cesarz bizantyjski Andronikos II Palaiologos natychmiast okazał wsparcie swoim genueńskim sojusznikom, aresztując weneckich ocalałych z masakry, w tym weneckiego bailo Marco Bembo .Wenecja zagroziła wojną z Cesarstwem Bizantyjskim, żądając odszkodowań za zniewagę, jakiej doznali.W lipcu 1296 flota wenecka zaatakowała Bosfor.W trakcie kampanii zdobyto różne posiadłości genueńskie na Morzu Śródziemnym i Morzu Czarnym, w tym miasto Phocaea.Otwarta wojna między Wenecją a Bizantyjczykami rozpoczęła się dopiero po bitwie pod Curzolą i zakończeniu wojny z Genuą na mocy traktatu mediolańskiego z 1299 r., Który pozostawił Wenecji swobodę prowadzenia wojny z Grekami.Flota wenecka, wzmocniona przez korsarzy, zaczęła zdobywać różne bizantyjskie wyspy na Morzu Egejskim, z których wiele zostało podbitych przez Bizantyjczyków od łacińskich lordów około dwadzieścia lat wcześniej.Rząd bizantyjski zaproponował traktat pokojowy, podpisany 4 października 1302. Zgodnie z jego warunkami Wenecjanie zwrócili większość swoich podbojów.Bizantyńczycy zgodzili się także zrekompensować Wenecjanom straty poniesione podczas masakry weneckich mieszkańców w 1296 roku.

Wczesną wiosną 1302 roku Michał IX przeprowadził swoją pierwszą kampanię przeciwko Imperium Osmańskiemu , aby zyskać szansę wykazania się w bitwie.Pod jego dowództwem zebrano do 16 000 żołnierzy, z czego 10 000 stanowił oddział najemnych Alanów;ci jednak źle wykonali swój obowiązek i z równą gorliwością plądrowali zarówno ludność turecką, jak i Greków.Turcy wybrali moment i zeszli z gór.Michał IX nakazał przygotować się do bitwy, ale nikt go nie słuchał.Po klęsce i krótkim pobycie w twierdzy Magnezji Michał IX wycofał się do Pergamonu, a następnie udał się do Adramyttium, gdzie spotkał Nowy Rok 1303, a latem przebywał w mieście Kyzikos.Nadal nie zrezygnował z prób zebrania nowej armii, która miała zastąpić starą, zdezintegrowaną i poprawić sytuację.Jednak do tego czasu Turcy zajęli już obszar w dolnym biegu rzeki (Sangarius) Sakarya i pokonali inną armię grecką w mieście Bapheus, niedaleko Nikomedii (27 lipca 1302).Dla wszystkich stawało się jasne, że Bizantyjczycy przegrali wojnę.

Osmanowi I udało się przewodzić swojemu klanowi ok.1281 i przez następne dwie dekady rozpoczęły serię coraz głębszych najazdów na bizantyjskie kresy Bitynii.W 1301 roku Turcy oblegli Niceę, dawną stolicę cesarstwa, i nękali Prusy.Naloty tureckie zagroziły także głodowi portowemu miastu Nikomedia, ponieważ przemierzali okolicę i zakazywali zbierania plonów.Wiosną 1302 roku cesarz Michał IX rozpoczął kampanię, która dotarła na południe, do Magnezji.Turcy, przerażeni jego dużą armią, uniknęli bitwy.Aby przeciwdziałać zagrożeniu dla Nikomedii, ojciec Michała, Andronikos II Palaiologos, wysłał bizantyjskie siły składające się z około 2000 ludzi (z których połowa to niedawno wynajęci najemnicy Alana) pod megas hetaireiarches, Georgem Mouzalonem, aby przeprawili się przez Bosfor i odciążyli miasto .Na równinie Bafeus Bizantyjczycy spotkali armię turecką składającą się z około 5000 lekkiej kawalerii pod dowództwem samego Osmana, złożoną z jego własnych żołnierzy, a także sojuszników z tureckich plemion Paflagonii i obszaru rzeki Maeander.Kawaleria turecka zaatakowała Bizantyjczyków, których kontyngent Alana nie brał udziału w bitwie.Turcy przełamali linię bizantyjską, zmuszając Mouzalona do wycofania się do Nikomedii pod osłoną sił Alana.Bafeusz był pierwszym poważnym zwycięstwem rodzącego się osmańskiego Beylika i miało ogromne znaczenie dla jego przyszłej ekspansji: Bizantyjczycy skutecznie stracili kontrolę nad terenami wiejskimi Bitynii, wycofując się do swoich fortów, które w izolacji padały jeden po drugim.Klęska Bizancjum wywołała także masowy exodus ludności chrześcijańskiej z tego obszaru do europejskich części imperium, co jeszcze bardziej zaburzyło równowagę demograficzną regionu.

Po niepowodzeniu współcesarza Michała IX w powstrzymaniu tureckiego natarcia w Azji Mniejszej w 1302 r. i katastrofalnej bitwie pod Bafeuszem, rząd bizantyjski wynajął katalońską kompanię Almogawarów (poszukiwaczy przygód zKatalonii ) dowodzoną przez Rogera de Flor do oczyszczenia Azji Bizantyjskiej Minus wroga.Pomimo pewnych sukcesów Katalończykom nie udało się zapewnić sobie trwałych zdobyczy.Będąc bardziej bezwzględnymi i brutalnymi niż wróg, którego zamierzali ujarzmić, pokłócili się z Michałem IX i ostatecznie otwarcie zwrócili się przeciwko swoim bizantyjskim pracodawcom po zamordowaniu Rogera de Flor w 1305 roku;wraz z grupą chętnych Turków zdewastowali Trację, Macedonię i Tesalię w drodze do okupowanej przez Łacinę południowej Grecji .Tam podbili Księstwo Aten i Teb.

Po bitwie pod Bafeuszem w 1302 r. tureccy gazi ze wszystkich części Anatolii rozpoczęli najazdy na terytoria bizantyjskie.Cesarz bizantyjski Andronikos II Palaiologos próbował zawrzeć sojusz z Mongołami Ilchanidów przeciwko zagrożeniu osmańskiemu .Nie zabezpieczywszy granic przez sojusz, zdecydował się zaatakować Osmanów własną armią.Armia anatolijska Cesarstwa Bizantyjskiego składała się z sił lokalnych garnizonów, takich jak Adranos, Bidnos, Kestel i Kete.Wiosną 1303 roku armia bizantyjska ruszyła pod Yenişehir, ważne miasto osmańskie na północny wschód od Bursy.Osman I pokonał ich w pobliżu przełęczy Dimbos w drodze do Yenişehir.Podczas bitwy obie strony poniosły ciężkie straty.

Bitwa pod Cyzicus toczyła się w październiku 1303 roku między Katalońską Kompanią Wschodnią pod dowództwem Rogera de Flor, działającą jako najemnicy w imieniu Cesarstwa Bizantyjskiego, a Turkami Karasydów pod wodzą Karesi Beya.Było to pierwsze z kilku starć między obiema stronami podczas kampanii anatolijskiej firmy katalońskiej.Rezultatem było miażdżące zwycięstwo Katalonii.Almogawary Kompanii Katalońskiej dokonały niespodziewanego ataku na turecki obóz Oghuz znajdujący się na przylądku Arttake, zabijając około 3000 kawalerii i 10 000 piechoty oraz chwytając wiele kobiet i dzieci.

Kampania 1304 rozpoczęła się z miesięcznym opóźnieniem z powodu ciągłych sporów między almogawarzami a ich sojusznikami Alanami, co spowodowało śmierć 300 w siłach tych ostatnich.Wreszcie, na początku maja, Roger de Flor rozpoczął kampanię mającą na celu wzniesienie oblężenia Filadelfii z 6000 almogawarzy i 1000 Alanów.Filadelfia w tym czasie cierpiała z powodu oblężenia przez Yakupa bin Alego Şira, namiestnika Germijanidów z potężnego emiratu Germiyan-oğhlu.Po kilku dniach almogawarzy dotarli do bizantyjskiego miasta Achyraus i zeszli doliną rzeki Kaikos, aż dotarli do miasta Germe (obecnie znanego jako Soma), bizantyjskiej fortyfikacji, która wcześniej padła ofiarą Turków.Turcy, którzy tam byli, próbowali uciekać tak szybko, jak to możliwe, ale ich tylna straż została zaatakowana przez wojska Rogera de Flor w tak zwanej bitwie pod Germe.

Po zwycięstwie pod Germe Kompania wznowiła marsz, przechodząc przez Chliarę i Tiatyrę i wkraczając w dolinę rzeki Hermos.Po drodze zatrzymywali się w różnych miejscach, wyzywając namiestników bizantyjskich za brak odwagi.Roger de Flor planował nawet część z nich powiesić;powołując bułgarskiego kapitana Sausiego Crisanislao, który ostatecznie uzyskał ułaskawienie.Dowiedziawszy się o rychłym przybyciu Wielkiej Kompanii, Bey Yakup bin Ali Şir, przywódca koalicji wojsk tureckich z emiratów Germiyan-oğhlu i Aydın-oğhlu, zdecydował się przerwać oblężenie Filadelfii i stawić czoła Kompanii w odpowiedniej lokalizacji (Aulax) ze swoimi 8 000 kawalerii i 12 000 piechoty.Roger de Flor objął dowództwo nad kawalerią Kompanii, dzieląc ją na trzy kontyngenty (Alanów, Katalończyków i Rzymian), podczas gdy Corbarán z Alet zrobił to samo z piechotą.Katalończycy odnieśli wielkie zwycięstwo nad Turkami w bitwie, która stała się znana jako bitwa pod Aulax, w której zaledwie 500 tureckiej piechoty i 1000 kawalerzystów udało się ujść z życiem.Po tej bitwie de Flor triumfalnie wjechał do Filadelfii, przyjęty przez jej urzędników i biskupa Teolepto.Wypełniwszy już główną misję powierzoną mu przez cesarza, Roger de Flor postanowił umocnić obronę Filadelfii, zdobywając pobliskie twierdze, które wpadły w ręce Turków.W ten sposób almogawarowie pomaszerowali na północ w kierunku twierdzy Kula, zmuszając przebywających tam Turków do ucieczki.Grecki garnizon Kula przyjął de Flora jako wyzwoliciela, ten jednak, nie doceniając tego, jak pozornie nie do zdobycia twierdza mogła bez walki wpaść w ręce Turków, ściął gubernatora i skazał dowódcę na szubienicę.Tę samą surowość zastosowano, gdy kilka dni później almogawarowie zajęli fortyfikację Furnes, położoną dalej na północ.Następnie de Flor wrócił ze swoimi żołnierzami do Filadelfii, aby zażądać zapłaty za udaną kampanię.

W latach 1303–1304 car Bułgarii Teodor Światosław najechał wschodnią Trację.Szukał zemsty za ataki Tatarów na państwo w ciągu ostatnich 20 lat.W pierwszej kolejności ukarani zostali zdrajcy, w tym patriarcha Joachim III, którego uznano za winnego pomagania wrogom korony.Następnie car zwrócił się do Bizancjum, które zainspirowało najazdy tatarskie i zdołało zdobyć wiele bułgarskich twierdz w Tracji.W 1303 roku jego armia pomaszerowała na południe i odzyskała wiele miast.W następnym roku Bizantyjczycy przeprowadzili kontratak i obie armie spotkały się w pobliżu rzeki Skafida.Michał IX był w tym czasie zaangażowany w wojnę ze zbuntowaną Kompanią Katalońską, której przywódca Roger de Flor odmówił walki z Bułgarami, jeśli Michał IX i jego ojciec nie zapłacą mu uzgodnionej sumy pieniędzy.Już na początku bitwy Michał IX, który walczył dzielnie na froncie, miał przewagę nad wrogiem.Zmusił Bułgarów do wycofania się na drogę do Apolonii, ale nie był w stanie zagrzać własnych żołnierzy w pościgu.Pomiędzy Bizantyjczykami a uciekającymi Bułgarami płynęła głęboka i bardzo burzliwa rzeka Skafida, przez którą jedyny most został uszkodzony przez Bułgarów przed bitwą.Kiedy bizantyjscy żołnierze w dużym tłumie próbowali przejść przez most, ten się zawalił.Wielu żołnierzy utonęło, reszta wpadła w panikę.W tym momencie Bułgarzy wrócili na most i zadecydowali o wyniku bitwy, wydzierając wrogom zwycięstwo.

Po dwóch latach zwycięskich kampanii przeciwko Turkom niezdyscyplinowanie i charakter obcej armii w sercu Cesarstwa uznano za rosnące zagrożenie, a 30 kwietnia 1305 syn cesarza (Michael IX Palaiologos) rozkazał najemnikowi Alanowi zamordować Rogera de Flor i eksterminacji Kompanii w Adrianopolu, podczas gdy oni uczestniczyli w bankiecie zorganizowanym przez cesarza.Zginęło około 100 kawalerzystów i 1000 piechurów.Po zamordowaniu de Flora miejscowa ludność bizantyjska zbuntowała się przeciwko Katalończykom w Konstantynopolu i zabiła wielu z nich, w tym w głównych koszarach.Książę Michael zadbał o to, aby zginęło jak najwięcej osób, zanim wieści dotarły do ​​​​głównych sił w Gallipoli.Niektórzy jednak uciekli i zanieśli wiadomość o masakrze do Gallipoli, po czym Katalończycy rozpoczęli własny szał zabijania, zabijając wszystkich miejscowych Bizantyjczyków.

Bitwa pod Apros miała miejsce między siłami Cesarstwa Bizantyjskiego pod wodzą współcesarza Michała IX Palaiologosa a siłami Kompanii Katalońskiej pod Apros w lipcu 1305 r. Kompania Katalońska została wynajęta przez Bizantyjczyków jako najemnicy przeciwko Turkom, ale pomimo sukcesów Katalończyków przeciwko Turkom, obaj sojusznicy nie ufali sobie nawzajem, a ich stosunki były nadwyrężone żądaniami finansowymi Katalończyków.Ostatecznie cesarz Andronikos II Palaiologos i jego syn i współwładca Michał IX zlecili zamordowanie katalońskiego przywódcy Rogera de Flor wraz z jego świtą w kwietniu 1305 roku.W lipcu armia bizantyjska, składająca się z dużego kontyngentu Alanów, a także wielu Turkopoli, stawiła czoła Katalończykom i ich własnym tureckim sojusznikom w pobliżu Apros w Tracji.Pomimo przewagi liczebnej Armii Cesarskiej, Alanowie wycofali się po pierwszej szarży, po czym Turcopoles zdezerterowali en blok na rzecz Katalończyków.Prince Michael był kontuzjowany i opuścił boisko, a Katalończycy wygrali dzień.Katalończycy pustoszyli Trację przez dwa lata, po czym ruszyli na zachód i południe przez Tesalię, by w 1311 roku podbić łacińskie księstwo Aten.

Po upadku Akki w 1291 roku Zakon przeniósł swoją bazę do Limassol na Cyprze.Ich pozycja na Cyprze była niepewna;ograniczone dochody uzależniły ich od darowizn z Europy Zachodniej i wciągnęły w kłótnie z królem Cypru Henrykiem II, a utrata Akki i Ziemi Świętej wywołała powszechne kwestionowanie celu istnienia zakonów i propozycje konfiskaty ich majątku .Według Gérarda de Monréala, gdy tylko w 1305 roku został wybrany na Wielkiego Mistrza Zakonu Szpitalników , Foulques de Villaret planował podbój Rodos, co zapewniłoby mu swobodę działania, której nie mógł mieć tak długo, jak długo istniał Zakon. na Cyprze i zapewniłby nową bazę do wojny z Turkami.Rodos był atrakcyjnym celem: żyzna wyspa, strategicznie położona u południowo-zachodniego wybrzeża Azji Mniejszej, przy szlakach handlowych prowadzących do Konstantynopola, Aleksandrii i Lewantu.Wyspa była własnością Bizancjum, ale coraz słabsze Cesarstwo najwyraźniej nie było w stanie chronić swoich wyspiarskich posiadłości, czego dowodem było zajęcie Chios w 1304 roku przez genueńczyka Benedetta Zaccaria, który zapewnił uznanie jego posiadłości od cesarza Andronikosa II Palaiologosa (r. 1282–1328) oraz konkurencyjne działania Genueńczyków i Wenecjan na obszarze Dodekanezu.Podbój Rodos przez szpitalników miał miejsce w latach 1306–1310.Rycerze Szpitalnicy pod wodzą wielkiego mistrza Foulques de Villaret wylądowali na wyspie latem 1306 roku i szybko podbili większość z wyjątkiem miasta Rodos, które pozostało w rękach bizantyjskich.Cesarz Andronikos II Palaiologos wysłał posiłki, co pozwoliło miastu odeprzeć początkowe ataki szpitalników i wytrwać aż do jego zdobycia 15 sierpnia 1310 r. Szpitalnicy przenieśli swoją bazę na wyspę, która stała się centrum ich działalności aż do czasu jej zdobycia przez Imperium Osmańskie w 1522 r.

Bitwa pod Halmyros, znana przez wcześniejszych uczonych jako bitwa pod Cephissus lub bitwa pod Orchomenos, toczyła się 15 marca 1311 r. Między siłami Frankońskiego Księstwa Aten i jego wasalami pod dowództwem Waltera z Brienne przeciwko najemnikom Kompania Katalońska , co zakończyło się zdecydowanym zwycięstwem najemników.Bitwa była decydującym wydarzeniem w historii frankońskiej Grecji;prawie cała frankijska elita Aten i ich wasali leżała martwa na polu lub w niewoli, a kiedy Katalończycy wkroczyli na ziemie Księstwa, opór był niewielki.Greccy mieszkańcy Livadei natychmiast poddali swoje silnie ufortyfikowane miasto, za co zostali nagrodzeni prawami obywateli frankońskich.Teby, stolica Księstwa, zostały opuszczone przez wielu jego mieszkańców, którzy uciekli do weneckiej twierdzy Negroponte i splądrowani przez wojska katalońskie.Ostatecznie Ateny zostały poddane zwycięzcom przez wdowę po Walterze, Joannę z Châtillon.Cała Attyka i Boeotia przeszły pokojowo w ręce Katalończyków.Katalończycy podzielili między siebie terytorium Księstwa.Zdziesiątkowanie poprzedniej arystokracji feudalnej pozwoliło Katalończykom stosunkowo łatwo przejąć władzę, w wielu przypadkach poślubiając wdowy i matki tych samych mężczyzn, których zabili w Halmyros.Tureccy sojusznicy Katalończyków odrzucili jednak ofertę osiedlenia się w Księstwie.Turcy z Halil zabrali swoją część łupów i udali się do Azji Mniejszej, gdzie kilka miesięcy później zostali zaatakowani i prawie unicestwieni przez połączone siły bizantyjskie i genueńskie , gdy próbowali przekroczyć Dardanele.

Öz Beg, którego łączna armia przekraczała 300 000, wielokrotnie napadał na Trację w ramach pomocy Bułgarii w wojnie z Bizancjum i Serbią, która rozpoczęła się w 1319 r. Cesarstwo Bizantyjskie pod rządami Andronikosa II Palaiologosa i Andronikosa III Palaiologosa było napadane przez Złotą Ordę w latach 1320–1341, aż do czasów Bizancjum port Vicina Macaria został zajęty.Przyjazne stosunki z Cesarstwem Bizantyjskim nawiązały się na krótki okres po tym, jak Öz Beg poślubił nieślubną córkę Andronikosa III Palaiologosa, która stała się znana jako Bayalun.W 1333 roku otrzymała pozwolenie na wizytę u ojca w Konstantynopolu i nigdy nie wróciła, najwyraźniej w obawie, że zostanie wymuszona na islam.Armie Öz Bega plądrowały Trację przez czterdzieści dni w 1324 r. i przez 15 dni w 1337 r., biorąc 300 000 jeńców.W 1330 r. Öz Beg wysłał 15 000 żołnierzy do Serbii w 1330 r., ale został pokonany.Wspierany przez Öz Bega, Basarab I z Wołoszczyzny ogłosił niepodległość od korony węgierskiej w 1330 roku.

Oblężenie Bursy trwało od 1317 r. aż do zdobycia 6 kwietnia 1326 r., kiedy to Turcy wdrożyli śmiały plan zajęcia Prusy (dzisiejsza Bursa w Turcji).Turcy nie zdobyli wcześniej żadnego miasta;brak wiedzy i odpowiedniego sprzętu oblężniczego na tym etapie wojny sprawił, że miasto upadło dopiero po sześciu, dziewięciu latach.Po upadku miasta jego syn i następca Orhan uczynił Bursę pierwszą oficjalną stolicą osmańską i tak pozostało aż do 1366 roku, kiedy nową stolicą zostało Edirne.

Panowanie Andronikosa III Palaiologosa obejmowało ostatnie nieudane próby powstrzymania Turków osmańskich w Bitynii i porażkę z Bułgarami pod Rusokastro, ale także pomyślne odzyskanie Chios, Lesbos, Fokai, Tesalii i Epiru.Jego przedwczesna śmierć pozostawiła próżnię we władzy, która doprowadziła do katastrofalnej wojny domowej między wdową po nim Anną Sabaudzką a jego najbliższym przyjacielem i zwolennikiem Janem VI Kantakouzenosem, która doprowadziła do powstania imperium serbskiego .

Wraz z przystąpieniem Andronika w 1328 r. terytoria cesarskie w Anatolii dramatycznie skurczyły się czterdzieści lat wcześniej z prawie całego zachodu współczesnej Turcji do kilku rozproszonych placówek wzdłuż Morza Egejskiego i małej głównej prowincji wokół Nikomedii w odległości około 150 km od stolica Konstantynopol.Niedawno Turcy osmańscy zdobyli ważne miasto Prusa (Bursa) w Bitynii.Andronikus postanowił odciążyć ważne oblężone miasta Nikomedię i Niceę i miał nadzieję przywrócić granicę do stabilnej pozycji.Andronik dowodził armią liczącą około 4000 ludzi, czyli największą, jaką mógł zgromadzić.Maszerowali wzdłuż Morza Marmara w kierunku Nikomedii.W Pelekanon armia turecka dowodzona przez Orhana I rozłożyła obóz na wzgórzach, aby uzyskać strategiczną przewagę i zablokowała drogę do Nikomedii.10 czerwca Orhan wysłał 300 łuczników kawalerii w dół, aby zwabić Bizantyjczyków na wzgórza, ale zostali oni wypędzeni przez Bizantyjczyków, którzy nie chcieli dalej posuwać się naprzód.Wojownicze armie toczyły niezdecydowane starcia aż do zapadnięcia nocy.Armia bizantyjska przygotowywała się do odwrotu, lecz Turcy nie dali im szans.Zarówno Andronik, jak i Kantakuzen zostali lekko ranni, a rozeszły się pogłoski, że cesarz został zabity lub śmiertelnie ranny, co wywołało panikę.Ostatecznie odwrót przekształcił się w pogrom z ciężkimi stratami po stronie bizantyjskiej.Kantakuzen poprowadził drogą morską pozostałych żołnierzy bizantyjskich z powrotem do Konstantynopola.

W 1328 r. dojście na tron ​​bizantyjski nowego, energicznego cesarza Andronikosa III Paleologa było punktem zwrotnym w stosunkach.Jeden z czołowych szlachciców Chian, Leo Kalothetos, udał się na spotkanie z nowym cesarzem i jego głównym ministrem, Janem Kantakouzenosem, aby zaproponować odzyskanie wyspy.Andronikos III chętnie się zgodził.Jesienią 1329 roku Andronikos III zebrał flotę 105 statków - w tym siły łacińskiego księcia Naxos, Mikołaja I Sanudo - i popłynął na Chios.Nawet po tym, jak flota cesarska dotarła na wyspę, Andronikos III zaoferował Martino zatrzymanie jego posiadłości w zamian za zainstalowanie bizantyjskiego garnizonu i zapłacenie corocznej daniny, ale Martino odmówił.Zatopił swoje trzy galery w porcie, zabronił ludności greckiej noszenia broni i zamknął się z 800 ludźmi w swojej cytadeli, gdzie zamiast cesarskiej wzniósł własny sztandar.Jego wola oporu została jednak złamana, gdy Benedetto poddał Bizantyjczykom swój własny fort, a kiedy zobaczył, jak witają ich miejscowi, wkrótce został zmuszony do poddania się.

Po odbiciu Konstantynopola z rąk Latynosów Bizantyjczycy skoncentrowali swoje wysiłki na przywróceniu władzy w Grecji.Trzeba było przenieść wojska z frontu wschodniego w Anatolii na Peloponez, co miało katastrofalny skutek w postaci tego, że ziemie, które Imperium Nicejskie posiadało w Anatolii, były teraz otwarte na najazdy osmańskie.Wraz ze wzrostem częstotliwości i zaciekłości najazdów bizantyjskie władze cesarskie wycofały się z Anatolii.Do roku 1326 ziemie wokół Nicei wpadły w ręce Osmana I. Zdobył on także miasto Bursa, zakładając stolicę niebezpiecznie blisko bizantyjskiej stolicy Konstantynopola.W 1328 r. Orhan, syn Osmana, rozpoczął oblężenie Nicei, która od 1301 r. znajdowała się w stanie okresowej blokady. Osmanom nie udało się kontrolować dostępu do miasta przez port nad jeziorem.W rezultacie oblężenie przeciągało się kilka lat bez zakończenia.W 1329 roku cesarz Andronik III podjął próbę przełamania oblężenia.Poprowadził siły humanitarne, które miały wypędzić Turków z Nikomedii i Nicei.Jednak po kilku drobnych sukcesach siły doznały odwrotu pod Pelekanon i wycofały się.Kiedy stało się jasne, że żadna skuteczna siła cesarska nie będzie w stanie przywrócić granicy i wypędzić Turków, właściwe miasto upadło w 1331 roku.

Święta Liga była sojuszem wojskowym głównych chrześcijańskich państw Morza Egejskiego i wschodniej części Morza Śródziemnego przeciwko rosnącemu zagrożeniu najazdami morskimi tureckich beylików z Anatolii.Sojusz był wspierany przez główną regionalną potęgę morską, Republikę Wenecką , i obejmował Rycerzy Szpitalników , Królestwo Cypru i Cesarstwo Bizantyjskie, podczas gdy inne państwa również obiecały wsparcie.Po znaczącym sukcesie w bitwie pod Adramyttion, zagrożenie ze strony tureckiej marynarki wojennej na chwilę ustąpiło;w połączeniu z rozbieżnymi interesami jej członków, liga zanikła i zakończyła się w 1336/7.

Aby przezwyciężyć niepowodzenie w zapewnieniu zdobyczy przeciwko Serbom, Andronikos III podjął próbę aneksji bułgarskiej Tracji, ale nowy car Iwan Aleksander Bułgarii pokonał siły bizantyjskie w bitwie pod Rusokastro 18 lipca 1332 r. Latem tego samego roku Bizantyjczycy zebrali się armia i bez wypowiedzenia wojny ruszyła w kierunku Bułgarii, plądrując i plądrując po drodze wioski.Bizantyjczycy zajęli kilka zamków, gdyż uwaga Iwana Aleksandra skupiona była na walce z buntem jego wuja Belaura w Widinie.Bezskutecznie próbował negocjować z wrogiem.Cesarz zdecydował się działać szybko w ciągu pięciu dni, kiedy jego kawaleria pokonała 230 km, aby dotrzeć do Aitos i stawić czoła najeźdźcom.Bitwa rozpoczęła się o szóstej rano i trwała trzy godziny.Bizantyjczycy próbowali powstrzymać bułgarską kawalerię przed otoczeniem ich, ale ich manewr się nie powiódł.Kawaleria ominęła pierwszą linię bizantyjską, pozostawiając ją piechocie i zaatakowała tyły ich flanek.Po zaciętej walce Bizantyjczycy zostali pokonani, porzucili pole bitwy i schronili się w Rusokastro.

Syn Öljaitü, ostatni Ilkhan Abu Sa'id Bahadur Khan, został intronizowany w 1316 r. W 1318 r. stanął w obliczu buntu Chagatayidów i Qara'una w Chorasanie, a jednocześnie inwazji Złotej Ordy .Zbuntował się także emir anatolijski Irenchin.Irenchin został zmiażdżony przez Chupana z Taichiud w bitwie pod Zanjan-Rud w dniu 13 lipca 1319 r. Pod wpływem Chupana Ilkhanat zawarł pokój z Chagatais, którzy pomogli im stłumić bunt Chagatayidów imameluków .W 1327 roku Abu-Sai zastąpił Chupana „Dużym” Hasanem.Hasan został oskarżony o próbę zamachu na chana i zesłany do Anatolii w 1332 r. Niemongolscy emirowie Sharaf-ud-Din Mahmud-Shah i Ghiyas-ud-Din Muhammad otrzymali bezprecedensową władzę wojskową, co zirytowało emirów mongolskich.W latach trzydziestych XIV wieku wybuchy czarnej śmierci spustoszyły Ilchanat i zarówno Abu-Sai'd, jak i jego synowie zginęli do 1335 roku przez zarazę.Ghiyas-ud-Din umieścił na tronie potomka Ariqa Böke, Arpa Ke'una, zapoczątkowując szereg krótkotrwałych chanów, aż do zajęcia Azerbejdżanu przez „Mały” Hasan w 1338 r. W 1357 r. Jani Beg ze Złotej Hordy podbił Chupanid - utrzymał Tabriz przez rok, kładąc kres resztkom Ilkhanatu.

W 1337 roku nowy cesarz Andronikos III Palaiologos wykorzystał kryzys secesyjny i przybył do północnego Epiru z armią składającą się częściowo z 2000 Turków, przysłaną przez jego sojusznika Umura z Aydın.Andronikos najpierw uporał się z niepokojami spowodowanymi atakami Albańczyków, a następnie zwrócił swoje zainteresowanie na Despotat.Anna próbowała negocjować i zdobyć Despotata dla swojego syna, gdy osiągnął pełnoletność, ale Andronikos zażądał całkowitego poddania się Despotatu, na co ostatecznie się zgodziła.W ten sposób Epir pokojowo znalazł się pod panowaniem cesarskim, z Teodorem Synadenosem jako gubernatorem.

Bizantyjska wojna domowa w latach 1341-1347, czasami nazywana drugą wojną domową w Paleologu, była konfliktem, który wybuchł w Cesarstwie Bizantyjskim po śmierci Andronikosa III Paleologa o opiekę nad jego dziewięcioletnim synem i spadkobiercą, Jan V Paleolog.Z jednej strony stanął pierwszy minister Andronikosa III, Jan VI Kantakuzenos, az drugiej regencja kierowana przez cesarzową-wdowę Annę Sabaudzką, patriarchę Konstantynopola Jana XIV Kalekasa i megas doux Alexios Apokaukos.Wojna spolaryzowała społeczeństwo bizantyjskie wzdłuż linii klasowych, przy czym arystokracja poparła Kantakuzenosa, a klasa niższa i średnia poparła regencję.W mniejszym stopniu konflikt nabrał podtekstu religijnego;Bizancjum było uwikłane w kontrowersje Hezychastów, a przestrzeganie mistycznej doktryny Hezychazmu było często utożsamiane z poparciem dla Kantakuzenosa.

Jan VI Kantakuzenos był greckim szlachcicem, mężem stanu i generałem.Służył jako wielki dom pod panowaniem Andronikosa III Palaiologosa i regentem Jana V Palaiologosa, zanim panował jako cesarz bizantyjski we własnym imieniu od 1347 do 1354. Zdetronizowany przez swojego byłego podopiecznego, został zmuszony do przejścia na emeryturę do klasztoru pod imieniem Joasaph Christodoulos i spędził pozostałą część swojego życia jako mnicha i historyka.W wieku 90 lub 91 lat w chwili śmierci był najdłużej żyjącym cesarzem rzymskim.Za panowania Jana imperium — już podzielone, zubożałe i osłabione — nadal było atakowane ze wszystkich stron.

Według doniesień dżuma została po raz pierwszy sprowadzona do Europy za pośrednictwem genueńskich kupców z ich miasta portowego Kaffa na Krymie w 1347 r. Podczas przedłużającego się oblężenia miasta w latach 1345–1346 mongolska armia Złotej Hordy pod dowództwem Jani Bega, na którą cierpiały głównie wojska tatarskie, choroba katapultowała zakażone zwłoki nad murami miasta Kaffa, aby zarazić mieszkańców, chociaż bardziej prawdopodobne jest, że zarażone szczury przedostały się przez linie oblężnicze, aby rozprzestrzenić epidemię na mieszkańców.Gdy choroba zaczęła się rozprzestrzeniać, genueńscy kupcy uciekli przez Morze Czarne do Konstantynopola, gdzie choroba po raz pierwszy dotarła do Europy latem 1347 roku.Tamtejsza epidemia zabiła 13-letniego syna cesarza bizantyjskiego, Jana VI Kantakouzenosa, który napisał opis choroby wzorowany na relacji Tukidydesa o zarazie ateńskiej z V wieku p.n.e., zwracając jednak uwagę na rozprzestrzenianie się czarnej śmierci drogą morską pomiędzy miastami morskimi.Nicefor Gregoras opisał także w piśmie do Demetriosa Kydonesa rosnącą liczbę ofiar śmiertelnych, daremność medycyny i panikę obywateli.Pierwsza epidemia w Konstantynopolu trwała rok, ale przed 1400 rokiem choroba powtórzyła się dziesięciokrotnie.

Wojna bizantyjsko-genueńska w latach 1348–1349 toczyła się o kontrolę nad opłatami celnymi przez Bosfor.Bizantyjczycy próbowali przełamać zależność w zakresie handlu żywnością i handlu morskiego od genueńskich kupców z Galaty, a także odbudować własną potęgę morską.Ich nowo zbudowana flota została jednak zdobyta przez Genueńczyków i zawarto porozumienie pokojowe.Niepowodzenie Bizantyjczyków w wypędzeniu Genueńczyków z Galaty oznaczało, że nigdy nie mogliby przywrócić swojej potęgi morskiej i odtąd byliby zależni od Genui lub Wenecji w zakresie pomocy morskiej.Od 1350 roku Bizantyjczycy sprzymierzyli się z Republiką Wenecką, która również prowadziła wojnę z Genuą.Ponieważ jednak Galata pozostał buntowniczy, Bizantyńczycy zostali zmuszeni do rozwiązania konfliktu w drodze kompromisowego pokoju w maju 1352 roku.

Bizantyjska wojna domowa w latach 1352–1357 była kontynuacją i zakończeniem poprzedniego konfliktu, który trwał od 1341 do 1347 r. Wziął w nim udział Jan V Palaiologos przeciwko dwóm Kantakouzenoi, Janowi VI Kantakouzenos i jego najstarszemu synowi Matthew Kantakouzenos.Jan V zwyciężył jako jedyny cesarz Cesarstwa Bizantyjskiego, ale wznowienie wojny domowej zakończyło zniszczenie poprzedniego konfliktu, pozostawiając państwo bizantyjskie w ruinie.

Podczas bizantyjskiej wojny domowej, która rozpoczęła się w 1352 r., Jan Palaiologos uzyskał pomoc Serbii, a Jan Kantakouzenos zwrócił się o pomoc do Orhana I, beja osmańskiego.Kantakouzenos wkroczył do Tracji, aby uratować swojego syna Mateusza, który został zaatakowany przez Palaiologosa wkrótce po otrzymaniu tego apanażu, a następnie odmowie uznania Jana Palaiologosa za następcę tronu.Wojska osmańskie odbiły niektóre miasta, które poddały się Janowi Palaiologosowi, a Kantakouzenos pozwolił żołnierzom splądrować miasta, w tym Adrianopol, więc wydawało się, że Kantakouzenos pokonuje Jana Palaiologosa, który teraz wycofał się do Serbii.Cesarz Stefan Dušan wysłał Palaiologosowi 4000 lub 6000 kawalerii pod dowództwem Gradislava Borilovicia, podczas gdy Orhan I zapewnił Kantakouzenosowi 10 000 jeźdźców.Również bułgarski car Iwan Aleksander wysłał nieznaną liczbę żołnierzy, aby wesprzeć Palaiologosa i Dušana.Obie armie spotkały się w bitwie na otwartym polu pod Demotiką (współczesne Didymoteicho) w październiku 1352 roku, która zadecydowała o losach Cesarstwa Bizantyjskiego bez bezpośredniego zaangażowania Bizantyjczyków.Liczniejsi Turcy pokonali Serbów, a Kantakouzenos zachował władzę, a Palaiologos uciekli do weneckiego Tenedos.Według Kantakouzenosa w bitwie poległo około 7 000 Serbów (uznane za przesadę), podczas gdy Nikephoros Gregoras (1295–1360) podał tę liczbę na 4000.Bitwa była pierwszą dużą bitwą Osmanów na ziemi europejskiej i uświadomiła Stefanowi Dušanowi główne zagrożenie ze strony Osmanów dla Europy Wschodniej.

W dniu 2 marca 1354 r. obszar ten nawiedziło trzęsienie ziemi, które zniszczyło setki okolicznych wiosek i miasteczek.Prawie każdy budynek w Gallipoli został zniszczony, co spowodowało ewakuację greckich mieszkańców miasta.W ciągu miesiąca Süleyman Pasza zajął to miejsce, szybko je ufortyfikował i zaludnił tureckimi rodzinami sprowadzonymi z Anatolii.

Bizantyjska wojna domowa tocząca się w latach 1373–1379 była konfliktem zbrojnym toczonym w Cesarstwie Bizantyjskim pomiędzy cesarzem bizantyjskim Janem V Palaiologosem a jego synem Andronikosem IV Palaiologosem, który również przerodził się w osmańską wojnę domową, kiedy Savcı Bey, syn cesarza osmańskiego Murad I dołączył do Andronikosa we wspólnym buncie przeciwko ich ojcom.Zaczęło się, gdy Andronikos próbował obalić swojego ojca w 1373 r. Chociaż mu się to nie udało, przy pomocy Genui Andronikosowi ostatecznie udało się obalić i uwięzić Jana V w 1376 r. Jednak w 1379 r. Jan V uciekł i przy pomocy Osmanów odzyskał tron.Wojna domowa jeszcze bardziej osłabiła upadające Cesarstwo Bizantyjskie, które już na początku stulecia doświadczyło kilku wyniszczających wojen domowych.Głównym beneficjentem wojny byli Turcy, których wasalami zostali Bizantyjczycy.

Manuel II był autorem wielu dzieł o różnorodnym charakterze, w tym listów, wierszy, Życia świętego, traktatów teologicznych i retorycznych oraz epitafium dla swojego brata Teodora I Paleologa i zwierciadła książąt dla jego syna i następcy Jana.To zwierciadło książąt ma szczególną wartość, ponieważ jest ostatnią próbką tego gatunku literackiego, pozostawioną nam przez Bizantyjczyków.Krótko przed śmiercią został mnichem i otrzymał imię Mateusz.Jego żona Helena Dragaš zadbała o to, aby ich synowie, Jan VIII Palaiologos i Konstantyn XI Palaiologos, zostali cesarzami.

Oblężenie Konstantynopola w latach 1394–1402 było długą blokadą stolicy Cesarstwa Bizantyjskiego przez sułtana osmańskiego Bajazyda I. Już w 1391 r. gwałtowne podboje osmańskie na Bałkanach odcięły miasto od zaplecza.Po zbudowaniu twierdzy Anadoluhisarı w celu kontrolowania cieśniny Bosfor, od 1394 r. Bayezid próbował zagłodzić miasto, blokując je zarówno na lądzie, jak i, co mniej skutecznie, na morzu.Aby odciążyć miasto, rozpoczęto krucjatę do Nikopolis, która została jednak ostatecznie pokonana przez Turków.W 1399 r. przybył francuski oddział ekspedycyjny pod dowództwem marszałka de Boucicaut, ale nie był w stanie wiele osiągnąć.Sytuacja stała się tak tragiczna, że ​​w grudniu 1399 roku cesarz bizantyjski Manuel II Palaiologos opuścił miasto, aby udać się na dwory Europy Zachodniej w desperackiej próbie zapewnienia pomocy wojskowej.Cesarza przyjęto z honorami, ale nie zapewniono mu żadnych wyraźnych obietnic wsparcia.Konstantynopol został ocalony, gdy Bajazyd musiał stawić czoła inwazji na Timura w 1402 r. Klęska Bajazyda w bitwie pod Ankarą w 1402 r. i wojna domowa osmańska, która po niej nastąpiła, pozwoliły nawet Bizantyjczykom odzyskać część utraconych terytoriów na mocy traktatu z Gallipoli.

Bitwa pod Nikopolis miała miejsce 25 września 1396 roku i zakończyła się rozbiciem sprzymierzonej armii krzyżowców złożonej z węgierskiej , chorwackiej , bułgarskiej, wołoskiej , francuskiej , burgundzkiej, niemieckiej i innych wojsk (wspomaganych przez flotę wenecką ) z rąk Siły osmańskie , wznoszące oblężenie naddunajskiej twierdzy Nikopolis i prowadzące do końca Drugiego Cesarstwa Bułgarskiego .Często nazywa się ją krucjatą do Nikopolis, ponieważ była to jedna z ostatnich krucjat średniowiecza na dużą skalę, obok krucjaty pod Warną w latach 1443–1444.

10 grudnia 1399 roku Manuel II popłynął do Morei, gdzie zostawił żonę i dzieci wraz z bratem Teodorem I Palaiologosem, aby chronić ich przed zamierzeniami siostrzeńca.Później wylądował w Wenecji w kwietniu 1400 roku, następnie udał się do Padwy, Vicenzy i Pawii, aż dotarł do Mediolanu, gdzie spotkał księcia Gian Galeazzo Viscontiego i jego bliskiego przyjaciela Manuela Chrysolorasa.Następnie 3 czerwca 1400 r. spotkał się z Karolem VI, królem francuskim, w Charenton. Podczas swojego pobytu we Francji Manuel II w dalszym ciągu kontaktował się z europejskimi monarchami.W grudniu 1400 roku wyruszył do Anglii, aby spotkać się z Henrykiem IV, królem angielskim, który przyjął go w Blackheath 21 dnia tego miesiąca, co czyni go jedynym cesarzem bizantyjskim, który kiedykolwiek odwiedził Anglię , gdzie przebywał w pałacu Eltham do połowy lutego 1401 roku i odbył się pojedynek na jego cześć.Ponadto otrzymał 2000 funtów, w których potwierdził otrzymanie środków w dokumencie łacińskim i opieczętował go własnym złotym bykiem.

Bitwa pod Ankarą lub Angorą miała miejsce 20 lipca 1402 roku na równinie Çubuk niedaleko Ankary, pomiędzy siłami osmańskiego sułtana Bajazyda I i emira imperium Timuridów, Timura .Bitwa była wielkim zwycięstwem Timura i doprowadziła do bezkrólewia osmańskiego.Bizantyjczycy odnieśliby korzyść z tego krótkiego wytchnienia.

Pierwsze osmańskie oblężenie Konstantynopola na pełną skalę miało miejsce w 1422 r. w wyniku prób ingerencji cesarza bizantyjskiego Manuela II w sukcesję sułtanów osmańskich po śmierci Mehmeda I w 1421 r. Ta polityka Bizantyjczyków była często stosowana z sukcesem w osłabianiu swoich sąsiadów.Kiedy Murad II wyłonił się jako zwycięski następca swojego ojca, wkroczył na terytorium Bizancjum.Turcy po raz pierwszy zdobyli własną armatę podczas oblężenia w 1422 r., „Sokoły”, które były krótkimi, ale szerokimi armatami.Obie strony były wyrównane technologicznie, a Turcy musieli budować barykady, „aby przyjąć… kamienie bombardowań”.

Jan VIII Palaiologos lub Paleolog był przedostatnim cesarzem bizantyjskim, panującym od 1425 do 1448. W czerwcu 1422 Jan VIII Palaiologos nadzorował obronę Konstantynopola podczas oblężenia Murada II, ale musiał pogodzić się ze stratą Tesaloniki, którą miał jego brat Andronikos przekazany Wenecji w 1423 r. Aby zapewnić sobie ochronę przed Turkami , odbył dwie podróże doWłoch w latach 1423 i 1439. W 1423 r. został ostatnim cesarzem bizantyjskim (pierwszym od wizyty cesarza Konstansa II w 663 r.), który złożył wizytę w Rzymie .Podczas drugiej podróży odwiedził papieża Eugeniusza IV w Ferrarze i wyraził zgodę na zjednoczenie kościołów greckiego i rzymskiego.Unia została ratyfikowana na soborze florenckim w 1439 r., w którym uczestniczył Jan z 700 zwolennikami, w tym patriarchą Konstantynopola Józefem II i Georgem Gemistosem Plethonem, neoplatońskim filozofem wpływowym wśród włoskich naukowców.

Krucjata Warneńska była nieudaną kampanią wojskową zorganizowaną przez kilku europejskich przywódców w celu powstrzymania ekspansji Imperium Osmańskiego w Europie Środkowej, w szczególności na Bałkanach, w latach 1443–1444. Została zwołana przez papieża Eugeniusza IV 1 stycznia 1443 r. i prowadzona przez króla Władysława III Polski , Jan Hunyadi , wojewoda siedmiogrodzki i książę Burgundii Filip Dobry.Krucjata Warneńska zakończyła się zdecydowanym zwycięstwem Osmanów nad sojuszem krzyżowców w bitwie pod Warną 10 listopada 1444 r., podczas której zginęli Władysław i legat papieski wyprawy Julian Cesarini.

Konstantyn XI Dragases Palaiologos był ostatnim cesarzem bizantyjskim, panującym od 1449 r. aż do swojej śmierci w bitwie podczas upadku Konstantynopola w 1453 r. Śmierć Konstantyna oznaczała koniec Cesarstwa Bizantyjskiego, którego początki wywodziły się z założenia Konstantynopola przez Konstantyna Wielkiego jako rzymskiego Nowa stolica Cesarstwa w 330 r. Biorąc pod uwagę, że Cesarstwo Bizantyjskie było średniowieczną kontynuacją Cesarstwa Rzymskiego, a jego obywatele w dalszym ciągu nazywali siebie Rzymianami, śmierć Konstantyna XI i upadek Konstantynopola wyznaczyły także ostateczny koniec Cesarstwa Rzymskiego, założonego przez Augusta prawie 1500 r. lata wcześniej.Konstantyn był ostatnim chrześcijańskim władcą Konstantynopola, co wraz z odwagą podczas upadku miasta ugruntowało jego pozycję niemal legendarną postacią w późniejszych historiach i greckim folklorze.

Fale migracyjne bizantyjskich greckich uczonych i emigrantów w okresie po upadku Cesarstwa Bizantyjskiego w 1453 roku są przez wielu uczonych uważane za klucz do odrodzenia studiów greckich, które doprowadziły do ​​​​rozwoju renesansowego humanizmu i nauki.Emigranci ci przywieźli do Europy Zachodniej stosunkowo dobrze zachowane pozostałości i zgromadzoną wiedzę o własnej (greckiej) cywilizacji, która w większości nie przetrwała na Zachodzie wczesnego średniowiecza.Encyclopædia Britannica podaje: „Wielu współczesnych uczonych zgadza się również, że exodus Greków doWłoch w wyniku tego wydarzenia oznaczał koniec średniowiecza i początek renesansu”, chociaż niewielu uczonych datuje początek włoskiego renesansu na ten rok późno.

Upadek Konstantynopola był momentem zdobycia stolicy Cesarstwa Bizantyjskiego przez Imperium Osmańskie .Miasto upadło 29 maja 1453 r., co było kulminacją 53-dniowego oblężenia rozpoczętego 6 kwietnia 1453 r. Atakującą armią osmańską, która znacznie przewyższała liczebnie obrońców Konstantynopola, dowodził 21-letni sułtan Mehmed II (później zwany „ Mehmed Zdobywca ”), natomiast armią bizantyjską dowodził cesarz Konstantyn XI Palaiologos.Po zdobyciu miasta Mehmed II uczynił Konstantynopol nową stolicą osmańską, zastępując Adrianopol.Podbój Konstantynopola i upadek Cesarstwa Bizantyjskiego były przełomem późnego średniowiecza i uważa się je za koniec okresu średniowiecza.Upadek miasta był także punktem zwrotnym w historii wojskowości.Od czasów starożytnych miasta i zamki opierały się na wałach i murach, aby odpierać najeźdźców.Mury Konstantynopola, zwłaszcza mury Teodozjana, były jednymi z najbardziej zaawansowanych systemów obronnych na świecie.Fortyfikacje te zostały pokonane przy użyciu prochu, szczególnie w postaci dużych armat i bombard, co zwiastowało zmianę w prowadzeniu oblężniczych.

Jako jedyne stabilne i długoterminowe państwo w Europie w średniowieczu, Bizancjum odizolowało Europę Zachodnią od nowo powstających sił na Wschodzie.Ciągle atakowany, oddalał Europę Zachodnią od Persów , Arabów, Turków seldżuckich i przez pewien czas Osmanów .Z innej perspektywy, od VII w. ewolucja i ciągłe przekształcenia państwa bizantyjskiego były bezpośrednio powiązane z postępem islamu.Niektórzy uczeni skupiali się na pozytywnych aspektach kultury i dziedzictwa bizantyjskiego, francuski historyk Charles Diehl opisał Cesarstwo Bizantyjskie, mówiąc:Bizancjum stworzyło kulturę błyskotliwą, być może najwspanialszą w całym średniowieczu, niewątpliwie jedyną istniejącą w chrześcijańskiej Europie przed XI wiekiem.Przez wiele lat Konstantynopol pozostawał jedynym wielkim miastem chrześcijańskiej Europy, nie mającym sobie równych pod względem świetności.Literatura i sztuka bizantyjska wywarła znaczący wpływ na otaczające ją ludy.Pozostałości po nim pomników i majestatycznych dzieł sztuki ukazują nam cały blask kultury bizantyjskiej.Dlatego Bizancjum zajęło w dziejach średniowiecza miejsce znaczące i trzeba przyznać, że zasłużone.