Historia Czarnogóry

Przed przybyciem ludów słowiańskich na Bałkany w VI wieku n.e. obszar znany obecnie jako Czarnogóra był zamieszkany głównie przez Ilirów.W epoce brązu Illirii, prawdopodobnie najbardziej wysunięte na południe plemię iliryjskie tamtych czasów, od którego wzięła się nazwa całej grupy, mieszkali w pobliżu jeziora Skadar na granicy Albanii i Czarnogóry i sąsiadowali z plemionami greckimi na południe.Wzdłuż wybrzeża Adriatyku ruch ludów typowy dla starożytnego świata śródziemnomorskiego zapewnił osadnictwo mieszaninie kolonistów, handlarzy i tych, którzy szukali podbojów terytorialnych.Znaczne kolonie greckie powstały w VI i VII wieku p.n.e., a Celtowie osiedlili się tam w IV wieku p.n.e.W III wieku p.n.e. wyłoniło się rdzenne królestwo iliryjskie ze stolicą w Scutari.Rzymianie zorganizowali kilka ekspedycji karnych przeciwko miejscowym piratom i ostatecznie w II wieku p.n.e. podbili królestwo iliryjskie, przyłączając je do prowincji Illyricum.Podział Cesarstwa Rzymskiego między panowaniem rzymskim i bizantyjskim, a następnie między kościołem łacińskim i greckim, został wyznaczony linią biegnącą na północ od Szkodry przez współczesną Czarnogórę, symbolizującą status tego regionu jako wiecznej strefy marginalnej pomiędzy gospodarką, kulturowego i politycznego świata Morza Śródziemnego.Wraz z upadkiem potęgi rzymskiej ta część wybrzeża Dalmacji ucierpiała z powodu sporadycznych spustoszeń dokonywanych przez różnych pół-koczowniczych najeźdźców, zwłaszcza Gotów pod koniec V wieku i Awarów w VI wieku.Wkrótce zostały one wyparte przez Słowian, którzy w połowie VII wieku zadomowili się powszechnie w Dalmacji.Ponieważ teren był niezwykle nierówny i brakowało mu większych źródeł bogactwa, takich jak bogactwa mineralne, obszar dzisiejszej Czarnogóry stał się rajem dla pozostałych grup wcześniejszych osadników, w tym niektórych plemion, które uniknęły romanizacji.

We wczesnym średniowieczu na terenach należących do dzisiejszej Czarnogóry zaszły poważne zmiany polityczne i demograficzne.W VI i VII wieku Słowianie, w tym Serbowie, wyemigrowali do Europy Południowo-Wschodniej.Wraz z imigracją plemion serbskich powstały pierwsze państwa regionalne na szerszym obszarze starożytnej Dalmacji, Prevalitana i innych byłych prowincji: księstwa Duklja, Travunija, Zahumlje i Neretlja na obszarach przybrzeżnych oraz Księstwo Serbii w głębi kraju.We wczesnym średniowieczu południowa część dzisiejszej Czarnogóry należała do regionu Duklja, czyli Zeta, natomiast północna do ówczesnego Księstwa Serbii, którym rządziła dynastia Vlastimirovićów.W tym samym czasie najbardziej wysunięta na zachód część dzisiejszej Czarnogóry należała do Travunii.

W drugiej połowie VI wieku Słowianie migrowali z Zatoki Kotorskiej do rzeki Bojany i jej zaplecza, a także otoczyli Jezioro Szkoderskie.Utworzyli Księstwo Doclea.W ramach kolejnych misji Cyryla i Metodego doszło do schrystianizacji ludności.W IX wieku plemiona słowiańskie zorganizowały się w półniezależne księstwo Duklja (Doclea).W obliczu późniejszej dominacji Bułgarii naród został podzielony, gdy bracia-archonci Doclean podzielili między sobą ziemie po 900 r. Książę Časlav Klonimirović z serbskiej dynastii Vlastimirović rozszerzył swoje wpływy na Docleę w X wieku.Po upadku królestwa serbskiego w 960 r. Docleanowie stanęli w obliczu ponownej okupacji bizantyjskiej aż do XI wieku.O niepodległość walczył wówczas miejscowy władca Jowan Włodzimierz Dukljanski, którego kult do dziś pozostaje w tradycji prawosławnej.Stefan Vojislav rozpoczął powstanie przeciwko dominacji bizantyjskiej i odniósł ogromne zwycięstwo nad armią kilku bizantyjskich strategoi w Tudjemili (Bar) w 1042 r., co położyło kres wpływom bizantyjskim na Doclea.Podczas Wielkiej Schizmy w 1054 r. Doclea stanęła po stronie Kościoła katolickiego.Bar stał się biskupstwem w 1067 r. W 1077 r. papież Grzegorz VII uznał Duklję za niepodległe państwo, uznając jej króla Mihailo (Michała z dynastii Vojislavljević założonej przez szlachcica Stefana Vojislava) za Rexa Docleę (króla Duklji).Później Mihailo wysłał swoje wojska pod wodzą swojego syna Bodina w 1072 r., aby wspomóc powstanie Słowian w Macedonii.W 1082 r. po licznych prośbach barskie biskupstwo barskie zostało podniesione do rangi arcybiskupstwa.Ekspansja królów z dynastii Vojislavljevićów doprowadziła do przejęcia kontroli nad pozostałymi ziemiami słowiańskimi, m.in. Zahumlje, Bośnią i Rascią.Potęga Doclea spadła i w XII wieku na ogół zostali poddani Wielkim Książątom Rascii.Stefan Nemanja urodził się w 1117 r. w Ribnicy (dziś Podgorica).W 1168 roku jako wielki serbski Żupan Stefan Nemanja zajął Docleę.W statutach klasztoru Vranjina z XIV wieku wspomniane grupy etniczne to Albańczycy (Arbanas), Wołosi, Latynosi (obywatele katolicy) i Serbowie.

Jovan Vladimir lub John Vladimir był władcą Duklji, najpotężniejszego księstwa serbskiego tamtych czasów, od około 1000 do 1016 roku. Rządził podczas przedłużającej się wojny między Cesarstwem Bizantyjskim a Cesarstwem Bułgarskim .Włodzimierz uchodził za władcę pobożnego, sprawiedliwego i pokojowego.Uznawany jest za męczennika i świętego, a jego święto obchodzone jest 22 maja.Jovan Władimir miał bliskie stosunki z Bizancjum, ale to nie uchroniło Duklji przed ekspansjonistycznym carem Bułgarii Samuelem, który zaatakował Duklję około 997 r. Jan Włodzimierz wycofał się na niedostępne tereny górskie w okolicach Szkodry.Samuel podbił księstwo około 1010 roku i wziął Włodzimierza do niewoli.Średniowieczna kronika podaje, że córka Samuela, Teodora Kosara, zakochała się we Włodzimierzu i błagała ojca o rękę.Car zezwolił na małżeństwo i zwrócił Duklję Włodzimierzowi, który rządził jako jego wasal.Włodzimierz nie brał udziału w wysiłkach wojennych swojego teścia.Działania wojenne zakończyły się porażką cara Samuela z Bizancjum w 1014 r. i wkrótce potem śmiercią.W 1016 roku Włodzimierz padł ofiarą spisku Iwana Władysława, ostatniego władcy I Cesarstwa Bułgarskiego.Został ścięty przed kościołem w Prespie, stolicy cesarstwa, i tam został pochowany.

Następcą księcia Włodzimierza został jego bratanek Wojsław.Źródła z Bizancjum nazywają go: Travunjanin i Dukljanin.Po nieudanym pierwszym powstaniu przeciwko Bizancjum został w 1036 r. uwięziony.w Konstantynopolu, skąd uciekł, w 1037 lub 1038. W bizantyjskiej Duklji zbuntował się, atakując inne plemiona, które uznały panowanie bizantyjskie.Za jego panowania najbardziej znaczącym wydarzeniem była bitwa pod Barem w 1042 r. W niej książę Wojsław przyniósł niepodległość, odnosząc wielkie zwycięstwo nad armią bizantyjską.Od tego czasu to serbskie księstwo nazywane jest w kronikach bizantyjskich Zeta i nazwa ta stopniowo zastępuje starą (Duklja).Konsekwencją zwycięstwa pod Barem było to, że Duklja była jednym z pierwszych krajów serbskich, którym Bizancjum oficjalnie uznało suwerenność i niepodległość państwa.Według genealogii barskiej panował przez 25 lat.Do 1046 r. Duklja była rządzona przez pięciu braci, jako panów regionalnych, książąt poszczególnych parafii, pod zwierzchnictwem matki i najstarszego Gojisława.W tym okresie wspólnego panowania braci powstała najstarsza znana oficjalna umowa pisemna w państwie dukielskim.Treść umowy zawartej między książętami dukljańskimi, braćmi Mihailo (władcą Obliku) i Sagenkiem (władcą Górskiej Żupy) jest opisana w barskiej genealogii.

Bitwa pod Barem miała miejsce 7 października 1042 roku pomiędzy armią Stefana Vojislava, serbskiego władcy Duklji, a wojskami bizantyjskimi dowodzonymi przez Michaelusa Anastasii.Bitwa była właściwie nagłym atakiem na obóz bizantyjski w górskim wąwozie, który zakończył się całkowitą klęską wojsk bizantyjskich i śmiercią 7 ich dowódców (strategoi).Po klęsce i odwrocie Bizancjum Vojislav zapewnił Duklji przyszłość bez władzy cesarskiej, a Duklja wkrótce stała się najważniejszym państwem serbskim.

Po śmierci matki, około 1046 r., Mihailo, syn księcia Wojsława, zostaje ogłoszony panem (księciem) Duklji.Rządził przez około 35 lat, najpierw jako książę, a potem jako król.Za jego panowania państwo nadal się rozwijało (cesarz bizantyjski zawarł z Duklją traktat o sojuszu i przyjaźni).Za panowania Michała w 1054 r. doszło do rozłamu Kościoła, schizmy wschodnio-zachodniej .Wydarzenie to miało miejsce dziesięć lat po odzyskaniu przez Duklję niepodległości, a granica obu kościołów chrześcijańskich przebiegała przez terytorium okupowane przez dzisiejszą Czarnogórę.Ta granica z 1054 r. przebiegała według tej samej wyimaginowanej linii, co w 395 r., kiedy Cesarstwo Rzymskie podzieliło się na Wschód i Zachód.Po schizmie kościoła chrześcijańskiego książę Mihailo opowiadał się za większą niezależnością Kościoła w Zeta i orientacją państwa na Zachód.W 1077 roku Mihailo otrzymał od papieża Grzegorza VII insygnia królewskie (rex Sclavorum), które uznawały także Duklję za królestwo.Wydarzenie to jest przedstawione w późniejszej epoce, za panowania Nemanjića.Jako przyszły spadkobierca króla Michała Bodin odegrał znaczącą rolę w powstaniach przeciwko Bizancjum na Bałkanach, dlatego za jego panowania wpływy i obszar terytorialny Duklji rozszerzyły się na sąsiednie kraje: Raškę, Bośnię i Bułgarię .Mianowicie, pod koniec panowania króla Michała, zasadnicze zmiany w układzie sił na Półwyspie Bałkańskim nastąpiły po roku 1071, czyli roku klęski Bizancjum w bitwie pod Manzikertem , a także podboju południowych Włoch przez Normanów .Ostatnia wzmianka o królu Mihailo pochodzi z 1081 roku.

Konstantyn Bodin był średniowiecznym królem i władcą Duklji, najpotężniejszego księstwa serbskiego tamtych czasów, od 1081 do 1101 roku. Urodzony w pokojowych czasach, gdy Słowianie południowi byli poddanymi Cesarstwa Bizantyjskiego, w 1072 roku do jego ojca zwrócił się Bułgar szlachta, która szukała pomocy w buncie przeciwko Bizancjum;Mihailo wysłał im Bodina, koronowanego na cara Bułgarii pod imieniem Petar III, który dołączył do krótkotrwałego buntu i po początkowym sukcesie został schwytany w następnym roku.Uwolniony został w 1078 r., a po śmierci ojca w 1081 r. wstąpił na tron ​​Dioklei (Dukli).Ponowiwszy uznanie zwierzchnictwa Bizancjum, wkrótce stanął po stronie ich wrogów, Normanów.W kwietniu 1081 poślubił normańską księżniczkę Jaquintę, córkę Archirisa, przywódcy partii normańskiej w Bari, która doprowadziła do inwazji bizantyjskiej i jego schwytania.Chociaż szybko się uwolnił, jego reputacja i wpływy osłabły.W 1085 roku, kiedy wykorzystując śmierć Roberta Guiscarda i zmianę sił na Bałkanach, podbił spod panowania Franków miasto Durres i cały region Durres.Gdy tylko został królem, próbował wypędzić z Duklji swoich rywali, spadkobierców Radosława.Po zawarciu w ten sposób pokoju, w roku 1083 lub 1084, król Bodin podjął wyprawy do Raszki i Bośni i przyłączył je do królestwa Duklji.W Rašce mianuje ze swojego dworu dwóch prefektów: Vukana i Marko, od których otrzymuje przysięgę wasalną.Król Duklji przez swoje zachowanie w bitwie pod Durres stracił zaufanie Bizancjum.Ze zdobytego Durres Bizancjum rozpoczęło ofensywę na Duklję i odzyskało zajęte miasta (małe miasta biskupie: Drivast, Sard, Spata, Baleč).Bodin został pokonany i schwytany, chociaż miejsce decydującej bitwy nie jest znane.Po śmierci Bodina władza Dukli osłabła zarówno terytorialnie, jak i politycznie.

W czasach Mihailo I Zeta była župą w Duklji i była znana również jako Luška župa.Od końca XI wieku zaczęto używać tej nazwy w odniesieniu do całej Duklji, po raz pierwszy w podręczniku wojskowym Kekaumenosa, spisanym w latach osiemdziesiątych XIX wieku.W ciągu następnych dziesięcioleci termin Zeta stopniowo zastępował Duklję na określenie regionu.Serbski książę Desa Urošević podbił Duklję i Travunię w 1148 r., łącząc tytuł „księcia Primorje” (morskiego) i współrządził Serbią wraz ze swoim bratem Urošem II Prvoslavem od 1149 do 1153 i samodzielnie do 1162 r. W 1190 r. Wielki Župan Rascii i syna Stefana Nemanji, Vukana II, potwierdził swoje prawo do Zety.W 1219 r. Đorđe Nemanjić został następcą Vukana.Jego następcą został jego drugi najstarszy syn, Uroš I, który zbudował klasztor „Uspenje Bogorodice” w Moračy.W latach 1276–1309 Zetą rządziła królowa Jelena, wdowa po królu Serbii Urošie I. Odrestaurowała ona około 50 klasztorów w regionie, w szczególności św. Srđ i Vakh nad rzeką Bojana.W latach 1309-1321 Zetą współrządził najstarszy syn króla Milutina, młody król Stefan Uroš III Dečanski.Podobnie w latach 1321–1331 młody syn Stefana, Stefan Dušan Uroš IV Nemanjić, przyszły król i cesarz Serbii, współrządził Zetą wraz ze swoim ojcem.Dušan Potężny został koronowany na cesarza w 1331 r. i rządził aż do swojej śmierci w 1355 r. Žarko władał regionem Dolnej Zety: wzmianka o nim pochodzi z 1356 r., kiedy najechał kilku kupców z Dubrownika, niedaleko Sveti Srđ nad Jeziorem Szkoderskim.Sama Zeta była trzymana przez wdowę po Dušanie, Jelenę, która w tym czasie przebywała w Serres, gdzie miała swój dwór.Następnego roku, w czerwcu, Žarko zostaje obywatelem Republiki Weneckiej , gdzie był znany jako „baron-pan króla serbskiego, posiadający posiadłości w regionie Zeta i Bojanie morskiej”.Đuraš Ilijić był „głową” (Kefalija, od greckiego Kephale) Górnej Zety aż do jego morderstwa w 1362 roku.

Rodzina Balšićów rządziła Zetą, której terytorium obejmowało część dzisiejszej Czarnogóry i północną Albanię od 1356 roku. W połowie XIV wieku Zeta została podzielona na Zetę Górną i Dolną, rządzoną przez magnatów.Po Stefanie Dušanie (1331–1355) jego syn Stefan Uroš V rządził Serbią podczas upadku imperium serbskiego;stopniowy rozpad Cesarstwa w wyniku decentralizacji, w wyniku której władcy prowincji uzyskali półautonomię, a ostatecznie niepodległość.Balšići zmagali się z regionem Zeta w latach 1356–1362, kiedy usunęli dwóch władców Górnej i Dolnej Zeta.Rządząc jak panowie, wzmocnili swoją władzę i przez dziesięciolecia stali się ważnym graczem w bałkańskiej polityce.

Panowanie Đurađa rozciągało się od około 1362 do 1378 roku. Zawarł sojusz z królem Vukašinem Mrnjavčeviciem, poślubiwszy jego córkę Oliverę, aż do upadku Mrnjavčevicia w bitwie pod Maricą (1371).Đurađ Prowadziłem Zetę jako nowoczesny władca tamtych czasów.Instytucje Zety funkcjonowały dobrze, a nadmorskie miasta cieszyły się znaczną autonomią.Handel był dobrze rozwinięty i wzmocniony dzięki istnieniu waluty Zeta, dinara.Đurađ I sprzymierzył się z jego sąsiadami, księciem Lazarem Hrebeljanovićem z Serbii, Banem Tvrtko I Kotromanićem z Bośni, księciem Nikolą I Gorjańskim i królem Węgier Ludwikiem I, aby w 1373 roku pokonać ambitnego Nikolę Altomanovića. Mimo to pokonany i zaślepiony Altomanović znalazł schronienie w Zeta aż do śmierci.Podczas walk na południu Kosowa młodszy brat Đurađa, Balša II, poślubił Komninę, bliską kuzynkę żony cesarza Stefana Dušana, Jeleny.Dzięki małżeństwu Đurađ II otrzymał hojny posag w ziemi, w tym Avlonę, Berat, Kaninę i kilka dodatkowych strategicznie ważnych regionów.Po podziale ziem Altomanovića (w Hercegowinie) Balšićowie zajęli miasta Trebinje, Konavle i Dračevica.Późniejszy spór o te miasta doprowadził do konfliktu między Zetą a Bośnią, na czele której stał Ban Tvrtko I. Walkę ostatecznie wygrała Bośnia, wspierana przez Węgry, po śmierci Đurađa w 1378 roku.

W 1378 roku, po śmierci Đurađa, królem Zeta został jego brat Balša II.W 1382 roku król Tvrtko I podbił Dračevicę i zbudował miasto znane później jako Herceg-Novi.Zarówno Tvrtko I, jak i Balša II aspirowali do wstąpienia na tron ​​dynastii Nemanjićów.Za jego rządów Balša II nie mógł utrzymać kontroli feudałów, tak jak robił to jego poprzednik.Jego moc była silna tylko w regionie wokół Skadaru i we wschodniej części Zety.Najwybitniejszymi panami feudalnymi, którzy nie uznawali rządów Balšy, był ród Crnojevićów, których Wenecjanie konsekwentnie zachęcali do buntu przeciwko niemu.Balša II potrzebował czterech prób zdobycia Drača, ważnego centrum handlowego i strategicznego.Pokonany Karl Thopia zwrócił się do Turków o pomoc.Siły tureckie dowodzone przez Hajrudina Paszy zadały ciężkie obrażenia siłom Balšy II i zabiły go w dużej bitwie pod Savra niedaleko Lushnjë w 1385 roku.

Następca Balšy II, Đurađ II Stracimirović Balšić, rządził Zetą od 1385 do 1403;był bratankiem Balšy i synem Stracimira.Miał też trudności z kontrolowaniem lokalnych panów feudalnych, nie mając kontroli nad lennami całej Górnej Zeta.Ponadto panowie feudalni wokół Onogošta (Nikšić) przyjęli opiekę wenecką .Najwybitniejszym z tych panów był Radič Crnojević, który kontrolował obszar pomiędzy Budvą a górą Lovćen.Co więcej, wielu feudalnych władców Arbanas, zwłaszcza Lekë Dukagjini i Paul Dukagjini, przyłączyło się do spisku przeciwko Đurađ II.Mając to na uwadze, a także ciągłe zagrożenie ze strony Turków, Đurađ II utrzymywał silne więzi rodzinne z głównym ówczesnym władcą Serbii, księciem Lazarem.Aby pomóc księciu Lazarowi w obronie ziem serbskich przed inwazją osmańską , Đurađ II wysłał swoje wojska wraz z siłami Ban Tvrtko I Kotromanića (z którym toczył spór o Kotor) na spotkanie z armią osmańską pod Kosowskim Polje.Pomimo śmierci sułtana Murada I armia serbska poniosła klęskę w epickiej bitwie o Kosowo w 1389 roku. Według źródeł Đurađ II nie brał udziału w bitwie, przebywając w Ulcinj w południowej Zecie.W późniejszych latach Đurađ II prowadził zręczne gry dyplomatyczne, aby zaostrzyć rywalizację między Turkami a Wenecjanami .W tym celu zaoferował obojgu Skadara, mając nadzieję, że w końcu uda mu się go zatrzymać.Po dwóch latach walk Turcy i Wenecjanie zgodzili się pozostawić to Đurađ II, który był neutralny w konflikcie.Podobnie korzyść przyniosła mu rywalizacja Wenecjan i Węgrów.Po poważnej klęsce jego wojsk przez Turków pod Nikopolis, król węgierski Zygmunt nadał mu tytuł księcia Arbanii i kontrolę nad wyspami Hvar i Korčula.W sporze między Đurađ Brankovićiem a jego wujem Stefanem Lazareviciem (synem księcia Łazara), który później otrzymał tytuł bizantyjskiego despoty, Đurađ II stanął po stronie Stefana.Dzięki wsparciu Đurađa Stefan pokonał siły tureckie dowodzone przez Đurađ Brankovića w bitwie pod Tripolje na polu Kosowo w listopadzie 1402 roku.

Albania wenecka to oficjalne określenie kilku posiadłości Republiki Weneckiej na południowo-wschodnim Adriatyku, obejmujących terytoria przybrzeżne, głównie w dzisiejszej południowej Czarnogórze i częściowo w północnej Albanii.Za panowania weneckiego w tych regionach doszło do kilku poważnych zmian terytorialnych, począwszy od 1392 r. aż do 1797 r. Pod koniec XV wieku główne posiadłości w północnej Albanii zostały utracone w wyniku ekspansji Imperium Osmańskiego .Mimo to Wenecjanie nie chcieli zrzec się formalnych roszczeń do wybrzeża Albanii i oficjalnie nadal używano określenia wenecka Albania, oznaczającego pozostałe posiadłości weneckie w przybrzeżnej Czarnogórze, skupionej wokół Zatoki Kotorskiej.W tym okresie albańskie piractwo kwitło.Regiony te pozostawały pod panowaniem Wenecji aż do upadku Republiki Weneckiej w 1797 r. Na mocy traktatu z Campo Formio region został przekazany monarchii Habsburgów.

W 1403 r. 17-letni syn Đurađa II, Balša III, odziedziczył tron ​​​​Zeta po śmierci ojca w wyniku obrażeń odniesionych w bitwie pod Trypoljem.Ponieważ był młody i niedoświadczony, jego głównym doradcą była matka Jelena, siostra serbskiego władcy Stefana Lazarevicia.Pod jej wpływem Balša III ogłosił prawosławie jako oficjalną religię państwową;jednak katolicyzm był tolerowany.Balša III kontynuował politykę swojego ojca.W 1418 odebrał Wenecjanom Skadar, ale stracił Budvę.W następnym roku podjął nieudaną próbę odbicia Budvy.Następnie udał się do Belgradu, aby poprosić o pomoc Despota Stefana, ale nigdy nie wrócił do Zety.W 1421 roku, przed śmiercią i pod wpływem swojej matki Jeleny, Balša III przekazał władzę Zeta Despotowi Stefanowi Lazarevićowi.Walczył z Wenecjanami i odzyskał Bar w połowie 1423 r., aw następnym roku wysłał swojego siostrzeńca Đurađ Brankovicia, który odzyskał Drivast i Ulcinium (Ulcinj).

Stefan I Crnojević umocnił swoją władzę w Zecie i rządził przez 14 lat, od 1451 do 1465. Podczas swoich rządów widział, jak Despotat został całkowicie podbity przez Turków wkrótce po śmierci Despoty Đurađ Brankovicia.Pod rządami Stefana Crnojevicia Zeta obejmowała obszar Lovćen wokół Cetinje, 51 gmin, które obejmowały rzekę Crnojević, dolinę Zeta oraz plemiona Bjelopavlići, Pješivci, Malonšići, Piperi, Hoti, Kelmendi i inne.Ludność terenów kontrolowanych przez Stefana liczyła ok.natomiast całkowita populacja regionu Zeta (łącznie z terytoriami znajdującymi się pod obcym panowaniem) wynosiła ok.80 000.Wykorzystując słabą pozycję Despota Đurađa , Wenecjanie i Herzog Stjepan Vukčić Kosača ze św. Sawy (od jego imienia nazwano region Hercegowiny) podbili część jego terytorium.Stefan I Crnojević, który ugruntował już swoją pozycję szefa Crnojević (ok. 1451) w Górnej Zecie, został zmuszony do ustępstw terytorialnych.Ponadto Kosača wziął syna Stefana, Iwana, jako zakładnika politycznego, mając nadzieję, że zmusi to Stefana do stanięcia po jego stronie, gdy zajdzie taka potrzeba.Stefan poślubił Marę, córkę wybitnego Albańczyka Gjona Kastriotiego, którego synem był albański bohater narodowy Skanderbeg.W 1455 roku Stefan zawarł porozumienie ze swoją sojuszniczką Wenecją , przewidując, że Zeta uzna nominalną zwierzchność Wenecji, zachowując jednocześnie jej faktyczną niezależność pod praktycznie każdym względem.Umowa przewidywała również, że Zeta będzie pomagać Wenecji militarnie w określonych sytuacjach w zamian za roczne zaopatrzenie.Ale pod każdym innym względem rządy Stefana w Zecie były niekwestionowane.

Ivan Crnojević został władcą Zety w 1465 r. Jego rządy trwały do ​​1490 r. Zaraz po objęciu tronu Iwan zaatakował Wenecję, zrywając sojusz zawarty przez jego ojca.Walczył z Wenecją , próbując zdobyć Kotor.Odniósł pewien sukces, zyskując coraz większe poparcie przybrzeżnych słowiańskich plemion Grbalj i Paštrovići w jego dążeniu do przejęcia kontroli nad Zatoką Kotorską.Kiedy jednak kampania osmańska w północnej Albanii i Bośni przekonała go, że głównym źródłem zagrożenia dla jego kraju jest wschód, szukał kompromisu z Wenecją.Iwan stoczył liczne bitwy z Turkami.Zeta i Wenecja walczyły z Imperium Osmańskim .Wojna zakończyła się pomyślną obroną Szkodry, gdzie obrońcy Wenecji, Szkodranu i Zetanu odparli siły przeciwko tureckiemu sułtanowi Mehmedowi II i ostatecznie wygrali wojnę w 1474 r. Jednak Turcy ponownie oblegli Szkodrę w 1478 r., a Mehmed II przybył osobiście poprowadzić to oblężenie.Po tym, jak Osmanom nie udało się zdobyć Szkodry bezpośrednią siłą, zaatakowali Žabljak i zajęli go bez oporu.Wenecja oddała Szkodrę sułtanowi w 1479 roku na mocy traktatu konstantynopolitańskiego.Iwan miał aspiracje zorganizowania sojuszu antytureckiego składającego się z sił napolitańskich, weneckich, węgierskich i zetańskich.Jednak jego marzenie nie mogło się spełnić, gdyż Wenecjanie nie odważyli się pomóc Iwanowi po zawarciu traktatu pokojowego z Imperium Osmańskim w 1479 r. Pozostawiony sam Iwanowi udało się uchronić Zetę przed częstymi ofensywami osmańskimi.Wiedząc, że Turcy będą chcieli go ukarać za walkę po stronie weneckiej i chcąc zachować niezależność, w 1482 roku przeniósł swoją stolicę z Žabljak nad Jeziorem Szkoderskim w górzysty obszar Dolac, pod górę Lovćen.Tam zbudował prawosławny klasztor Cetinje, wokół którego wyłoniła się stolica Cetinje.W 1496 roku Turcy podbili Zetę i skonsolidowali ją w nowo powstały Sanjak w Czarnogórze, kończąc w ten sposób jej księstwo.

Đurađ IV Crnojević został władcą Zety w 1490 r. Jego rządy trwały do ​​1496 r. Đurađ, najstarszy syn Iwana, był władcą wykształconym.Najbardziej znany jest z jednego czynu historycznego: na prasie drukarskiej sprowadzonej do Cetinje przez ojca wydrukowano w 1493 roku pierwsze książki w południowo-wschodniej Europie. Drukarnia Crnojević zapoczątkowała słowo drukowane wśród Słowian południowych.Prasa działała od 1493 do 1496 roku, wydając księgi religijne, z których zachowało się pięć: Oktoih prvoglasnik, Oktoih petoglasnik, Psaltir, Molitvenik i Četvorojevanđelje.Đurađ zarządzał drukiem ksiąg, pisał przedmowy i posłowia oraz opracował wyrafinowane tablice Psalmów z kalendarzem księżycowym.Książki z prasy Crnojević były drukowane w dwóch kolorach, czerwonym i czarnym, i były bogato zdobione.Służyły jako modele dla wielu książek drukowanych cyrylicą.Po przekazaniu rządów Zety Đurađowi, jego najmłodszy brat Staniša, nie mając szans na następcę po ojcu, Iwanie, udał się do Konstantynopola i przeszedł na islam, otrzymując imię Skender.Jako lojalny sługa sułtana Staniša został Sanjak-bejem Szkodry.Jego bracia Đurađ i Stefan II kontynuowali walkę z Turkami .Fakty historyczne są niejasne i sporne, ale wydaje się, że Wenecjanie , sfrustrowani własną niemożnością podporządkowania sobie rodu Crnojevićów dla własnych interesów, zdołali zabić Stefana II i podstępnie wysłali Đurađ do Konstantynopola.Głównie Đurađ odwiedził Wenecję, aby pracować nad szeroką kampanią antyosmańską, ale przez jakiś czas był przetrzymywany w niewoli, podczas gdy Stefan II bronił Zety przed Turkami.Jest prawdopodobne, że po powrocie do Zety Đurađ został porwany przez agentów weneckich i wysłany do Konstantynopola pod zarzutem organizowania świętej wojny z islamem.Istnieją pewne niewiarygodne twierdzenia, że ​​Đurađ otrzymał władzę w Anatolii, ale w każdym razie doniesienia o miejscu pobytu Đurađa ustały po 1503 roku.

Jesienią 1496 r. Sułtan turecki poprosił Đurđ Crnojevića, aby natychmiast przybył do Konstantynopola w celu złożenia hołdu lub opuszczenia Czarnogóry.Znajdując się w niebezpieczeństwie, Đurađ zdecydował się na ucieczkę pod ochroną Wenecjan .Bezpośrednio po objęciu w posiadanie ziemi Turcy utworzyli osobną wilajetę Crnojević na terenie byłego państwa Crnojević, które wchodziło w skład Skadar Sandżak, a pierwszy spis nowo utworzonej wilajetu został przeprowadzony zaraz po założeniu nowego rządu.Po ustanowieniu władzy Turcy wprowadzili podatki i cła spahiczne na terenie całego kraju, podobnie jak w innych częściach imperium.Po upadku serbscy chrześcijanie byli narażeni na różne prześladowania i ucisk ze strony muzułmanów, w tym niesławny system „ daniny krwi ”, przymusowe nawracanie , różne nierówności wynikające z prawa szariatu , w tym praca przymusowa, dżizja , surowe podatki i niewolnictwo.W pierwszych latach panowania tureckiego Skadar sandjakbegowie próbowali skonsolidować bezpośrednie panowanie tureckie w wilajecie Crnojević, jednak z dużymi trudnościami ze względu na narastającą rywalizację turecko-wenecką, która doprowadziła do oficjalnego wybuchu wojny wenecko-tureckiej (1499- 1503) w 1499 r.Stało się oczywiste, że wśród podbitej ludności istniała chęć współpracy z Wenecjanami w celu wyzwolenia ich spod panowania tureckiego.W 1513 roku sułtan w celu stłumienia wpływów weneckich i wzmocnienia własnej władzy podjął decyzję o wydzieleniu dawnego wilajetu Crnojevicia ze składu Skadar sanjak, po czym utworzono na tym terenie odrębny Sanjak Czarnogóry.Skender Crnojević, najmłodszy brat ostatniego pana Zeta Đurđ Crnojevića, został mianowany pierwszym (i jedynym) sandjakbegiem.

Sandżak, znany również jako Sanjak, to historyczny region geopolityczny w Serbii i Czarnogórze.Nazwa Sandżak wywodzi się od Sanjaka z Nowego Pazaru, dawnego osmańskiego okręgu administracyjnego założonego w 1865 roku. Serbowie zwykle określają ten region średniowieczną nazwą Raška.W latach 1878–1909 region znalazł się pod okupacją austro-węgierską, po czym został zwrócony Imperium Osmańskiemu .W 1912 roku region został podzielony pomiędzy królestwa Czarnogóry i Serbii.Najbardziej zaludnionym miastem regionu jest Novi Pazar w Serbii.

Większa część księstwa Zetan utraciła status niezależnego państwa, stając się państwem wasalnym Imperium Osmańskiego , aż do czasu dodania go do osmańskiej jednostki administracyjnej Sanjak of Scutari w 1499 r. W 1514 r. terytorium to zostało oddzielone od Sanjak of Scutari. Scutari i ustanowiony jako odrębny Sanjak Czarnogóry, pod rządami Skenderbega Crnojevicia.Kiedy Skenderbeg Crnojević zmarł w 1528 r., Sanjak Czarnogóry został przyłączony do Sanjak of Scutari, jako wyjątkowa jednostka administracyjna posiadająca pewien stopień autonomii.

Książę-biskupstwo Czarnogóry było księstwem kościelnym istniejącym od 1516 do 1852 roku. Księstwo znajdowało się wokół współczesnej Czarnogóry.Wyłoniła się z eparchii Cetinje, znanej później jako Metropolita Czarnogóry i Wybrzeża, której biskupi przeciwstawili się zwierzchnictwu Imperium Osmańskiego i przekształcili parafię Cetinje w de facto teokrację, rządzącą nią jako metropolici.Pierwszym księciem-biskupem był Wawila.System ten został przekształcony w dziedziczny przez Danilo Šćepčevicia, biskupa Cetinje, który zjednoczył kilka plemion Czarnogóry w walce z Imperium Osmańskim, które okupowało całą Czarnogórę (jako Sanjak Czarnogóry i Czarnogóra Vilayet) i większość południowo-wschodniej Europy na czas.Danilo był pierwszym w dynastii Petrović-Njegoš, który objął stanowisko metropolity Cetinje w 1851 r., kiedy Czarnogóra stała się państwem świeckim (księstwem) pod rządami Danilo I Petrovicia-Njegoša.Książę-biskupstwo Czarnogóry również na krótko stało się monarchią, kiedy zostało tymczasowo zniesione w latach 1767–1773: stało się to, gdy oszust Mały Stefan udawał cesarza Rosji i koronował się na cara Czarnogóry.

Spis ludności z lat 1582–83 wykazał, że wilajet, autonomiczna część granicy Sanjak of Scutari, miał nahiyah Grbavci (13 wsi), Župa (11 wsi), Malonšići (7 wsi), Pješivci (14 wsi), Cetinje (16 wsi), Rijeka (31 wsi), Crmnica (11 wsi), Paštrovići (36 wsi) i Grbalj (9 wsi);łącznie 148 wsi.Plemiona czarnogórskie, przy wsparciu serbskiej prawosławnej eparchii z Cetinje, z pewnym sukcesem toczyły wojny partyzanckie przeciwko Turkom .Chociaż Turcy nadal nominalnie rządzili krajem, mówi się, że góry nigdy nie zostały całkowicie podbite.Istniały zgromadzenia plemienne (zbor).Naczelny biskup (i przywódcy plemienni) często sprzymierzyli się z Republiką Wenecką.Czarnogórcy stoczyli i wygrali dwie ważne bitwy pod Lješkopolje w latach 1604 i 1613 pod wodzą i dowództwem metropolity Rufima Njeguša.Była to pierwsza z wielu bitew, które poprowadził biskup i któremu udało się pokonać Osmanów.Podczas Wielkiej Wojny Tureckiej w 1685 r. Sulejman, Pasza ze Scutari, dowodził kontyngentem, który zbliżał się do Cetinje i po drodze starł się z hajdukami w służbie weneckiej pod dowództwem Bajo Pivljanina na wzgórzu Vrtijeljka (w bitwie pod Vrtijeljką) , gdzie unicestwili hajduków.Następnie zwycięscy Turcy paradowali z 500 odciętymi głowami przez Cetinje, a także zaatakowali klasztor Cetinje i pałac Ivana Crnojevicia.Czarnogórcy wypędzili Turków i zapewnili sobie niepodległość po Wielkiej Wojnie Tureckiej (1683–1699).

Powstanie serbskie w latach 1596–1597, znane również jako powstanie w Hercegowinie w latach 1596–1597, było buntem zorganizowanym przez serbskiego patriarchę Jovana Kantula (s. 1592–1614) i prowadzonym przez Grdana, wojwodę („księcia”) Nikšicia przeciwko Turcy w Sanjak w Hercegowinie i Czarnogórze Vilayet podczas długiej wojny tureckiej (1593–1606).Powstanie wybuchło po upadku powstania banackiego w 1594 r. i spaleniu relikwii św. Sawy 27 kwietnia 1595 r.;obejmował plemiona Bjelopavlići, Drobnjaci, Nikšić i Piva.Powstańcy, pokonani na polu Gacko (Gatačko Polje) w 1597 r., z powodu braku zagranicznego wsparcia zmuszeni zostali do kapitulacji.Po upadku powstania wielu Hercegowinów przeniosło się do Zatoki Kotorskiej i Dalmacji.Najwcześniejsze, bardziej znaczące migracje Serbów miały miejsce między 1597 a 1600 rokiem. Grdan i patriarcha Jovan w nadchodzących latach nadal planowali bunty przeciwko Turkom.Jovan ponownie skontaktował się z papieżem w 1599 roku, ale bez powodzenia.Serbscy, greccy , bułgarscy i albańscy mnisi odwiedzali europejskie dwory, prosząc o pomoc.Pierwsza dekada XVII wieku była świadkiem kilku udanych bitew Czarnogóry z Turkami pod wodzą metropolity Rufima.Plemię Drobnjaci pokonało Osmanów w Gornja Bukovica 6 maja 1605 r. Jednak Turcy zemścili się tego samego lata i schwytali księcia Iwana Kaluđerovicia, którego ostatecznie zabrano do Pljevlji i stracono.Ze zgromadzenia w klasztorze Kosijerevo, które odbyło się 18 lutego 1608 r., przywódcy serbscy nawoływali dwór hiszpański i neapolitański do podjęcia ostatecznych energicznych działań.ZajętaHiszpania nie mogła wiele zdziałać w Europie Wschodniej.Jednak flota hiszpańska rzeczywiście zaatakowała Durrës w 1606 r. Wreszcie 13 grudnia 1608 r. patriarcha Jovan Kantul zorganizował zgromadzenie w klasztorze Morača, w którym uczestniczyli wszyscy przywódcy rebeliantów Czarnogóry i Hercegowiny.Powstanie z lat 1596–1597 stało się wzorem dla wielu powstań antyosmańskich w Bośni i Hercegowinie w nadchodzących stuleciach.

Za panowania Danilo w szerszym europejskim kontekście Czarnogóry zaszły dwie ważne zmiany: ekspansja państwa osmańskiego została stopniowo odwrócona, a Czarnogóra znalazła w Imperium Rosyjskim nowego, potężnego patrona, który zastąpił upadającą Wenecję.Zastąpienie Wenecji przez Rosję było szczególnie znaczące, gdyż przyniosło pomoc finansową (po wizycie Danilo u Piotra Wielkiego w 1715 r.), skromne zdobycze terytorialne, a w 1789 r. formalne uznanie przez osmańską Portę niepodległości Czarnogóry jako państwa pod rządami Petara I. Petrovic Njegoš.

Po śmierci Šćepana gubernadur (tytuł stworzony przez metropolitę Danilo dla uspokojenia Wenecjan) Jovan Radonjić, przy pomocy Wenecjan i Austriaków, próbował narzucić się jako nowy władca.Jednak po śmierci Sawy (1781) wodzowie czarnogórscy wybrali na następcę archimandrytę Petara Petrovicia, bratanka metropolity Wasilija.Petar I objął przywództwo Czarnogóry w bardzo młodym wieku i w najtrudniejszych czasach.Rządził prawie pół wieku, od 1782 do 1830. Petar I odniósł wiele kluczowych zwycięstw nad Turkami , w tym pod Martinići i Krusi w 1796. Dzięki tym zwycięstwom Petar I wyzwolił i umocnił kontrolę nad Wyżyną (Brdą), która była niegdyś przedmiotem ciągłych działań wojennych, a także wzmocnieniem więzi z Zatoką Kotorską, a w konsekwencji dążeniem do ekspansji na południowe wybrzeże Adriatyku.W 1806 roku, gdy francuski cesarz Napoleon zbliżał się do Zatoki Kotorskiej, Czarnogóra, wspomagana przez kilka rosyjskich batalionów i flotę Dmitrija Senyavina, rozpoczęła wojnę z najeżdżającymi siłami francuskimi.Niepokonana w Europie armia Napoleona została jednak zmuszona do wycofania się po porażkach pod Cavtat i Herceg-Novi.W 1807 r. traktat rosyjsko-francuski przekazał Zatokę Francji .Pokój trwał niecałe siedem lat;w 1813 r. armia czarnogórska przy wsparciu amunicyjnym Rosji i Wielkiej Brytanii wyzwoliła Zatokę z rąk Francuzów.Zgromadzenie w Dobrocie podjęło decyzję o zjednoczeniu Zatoki Kotorskiej z Czarnogórą.Jednak na Kongresie Wiedeńskim, za zgodą Rosji, zatokę przyznano Austrii.W 1820 roku na północy Czarnogóry plemię Morača wygrało wielką bitwę z siłami osmańskimi z Bośni.Podczas swoich długich rządów Petar wzmocnił państwo, jednocząc często skłócone ze sobą plemiona, ugruntowując kontrolę nad ziemiami Czarnogóry i wprowadzając pierwsze prawa w Czarnogórze.Miał niekwestionowany autorytet moralny, wzmocniony sukcesami militarnymi.Jego rządy przygotowały Czarnogórę na późniejsze wprowadzenie nowoczesnych instytucji państwa: podatków, szkół i większych przedsiębiorstw handlowych.Kiedy umarł, w powszechnym przekonaniu został ogłoszony świętym.

Po śmierci Petara I jego 17-letni siostrzeniec Rade Petrović został metropolitą Petarem II.Zgodnie z konsensusem historycznym i literackim Petar II, powszechnie nazywany „Njegoš”, był najbardziej imponującym z książąt-biskupów, położył podwaliny pod nowoczesne państwo Czarnogóry i późniejsze Królestwo Czarnogóry.Był także uznanym czarnogórskim poetą.Między metropolitami Czarnogóry z rodu Petrovićów a rodem Radonjićów, czołowym klanem, który od dawna walczył o władzę przeciwko władzy Petrovića, istniała długa rywalizacja.Ta rywalizacja osiągnęła punkt kulminacyjny w epoce Petara II, choć wyszedł zwycięsko z tego wyzwania i wzmocnił swoją władzę, wydalając wielu członków rodziny Radonjić z Czarnogóry.W sprawach wewnętrznych Petar II był reformatorem.Pierwsze podatki wprowadził w 1833 r. wbrew silnemu sprzeciwowi wielu Czarnogórców, których silne poczucie wolności indywidualnej i plemiennej było zasadniczo sprzeczne z pojęciem obowiązkowych opłat na rzecz władzy centralnej.Stworzył formalny rząd centralny składający się z trzech organów: Senatu, Gwardii i Perjaników.Senat składał się z 12 przedstawicieli najbardziej wpływowych rodzin czarnogórskich i pełnił funkcje wykonawcze, sądownicze i ustawodawcze rządu.32-osobowa Guardia podróżowała po kraju jako agenci Senatu, rozstrzygając spory i w inny sposób zarządzając prawem i porządkiem.Perjanikowie byli policją, podlegającą zarówno Senatowi, jak i bezpośrednio Metropolicie.Przed śmiercią w 1851 roku Petar II mianował swojego siostrzeńca Danilo swoim następcą.Przydzielił mu guwernera i wysłał do Wiednia, skąd kontynuował naukę w Rosji.Według niektórych historyków Petar II najprawdopodobniej przygotował Danilo na świeckiego przywódcę.Jednak kiedy Petar II zmarł, Senat pod wpływem Djordjije Petrovića (najbogatszego wówczas Czarnogórcy) ogłosił starszego brata Petara II, Pero, księciem, a nie metropolitą.Niemniej jednak, w krótkiej walce o władzę, Pero, który dowodził poparciem Senatu, przegrał z dużo młodszym Danilo, który miał większe poparcie wśród ludu.W 1852 roku Danilo proklamował świeckie Księstwo Czarnogóry z sobą jako księciem i formalnie zniósł rządy kościelne.

W pierwszej połowie XIX wieku panował wpływowy Władyka Petar Petrović Njegoš.W 1851 r. Danilo Petrović Njegoš został Władyką, ale w 1852 r. ożenił się i wyrzekł się charakteru kościelnego, przyjmując tytuł knjaza (księcia) Danilo I i przekształcił swoje ziemie w księstwo świeckie.Po zabójstwie Danilo przez Todora Kadicia w Kotorze w 1860 r. Czarnogórcy 14 sierpnia tego roku ogłosili Mikołaja I jego następcą.W latach 1861–1862 Mikołaj brał udział w nieudanej wojnie z Imperium Osmańskim .Za Mikołaja I kraj otrzymał także pierwszą konstytucję (1905), a w 1910 roku został podniesiony do rangi królestwa.Po powstaniu w Hercegowinie, częściowo zainicjowanym przez jego tajną działalność, po raz kolejny wypowiedział wojnę Turcji.Serbia dołączyła do Czarnogóry, ale w tym samym roku została pokonana przez siły tureckie.Teraz dołączyła Rosja i zdecydowanie rozgromiła Turków w latach 1877–78 .Traktat z San Stefano (marzec 1878) był bardzo korzystny dla Czarnogóry, a także Rosji, Serbii, Rumunii i Bułgarii .Jednak zyski zostały nieco ograniczone przez traktat berliński (1878).Ostatecznie Czarnogóra została uznana na arenie międzynarodowej za niepodległe państwo, jej terytorium zostało skutecznie podwojone przez dodanie 4900 kilometrów kwadratowych (1900 mil kwadratowych), port w Barze i wszystkie wody Czarnogóry zostały zamknięte dla okrętów wojennych wszystkich narodów;a administracja policji morskiej i sanitarnej na wybrzeżu została oddana w ręce Austrii.

Wojna czarnogórsko- osmańska , znana również w Czarnogórze jako Wielka Wojna, toczyła się pomiędzy Księstwem Czarnogóry a Imperium Osmańskim w latach 1876–1878. Wojna zakończyła się zwycięstwem Czarnogóry i porażką Osmanów w większej wojnie rosyjsko-tureckiej w 1877 r.– 1878 .Stoczono sześć głównych i 27 mniejszych bitew, wśród których była kluczowa bitwa pod Vučji Do.Bunt w pobliskiej Hercegowinie wywołał serię buntów i powstań przeciwko Turkom w Europie.Czarnogóra i Serbia zgodziły się wypowiedzieć wojnę Osmanom 18 czerwca 1876 r. Czarnogórcy sprzymierzyli się z Hercegowianami.Jedną z bitew, która miała kluczowe znaczenie dla zwycięstwa Czarnogóry w wojnie, była bitwa pod Vučji Do.W 1877 roku Czarnogórcy stoczyli ciężkie bitwy wzdłuż granic Hercegowiny i Albanii .Książę Mikołaj przejął inicjatywę i kontratakował siły osmańskie, które nadciągały z północy, południa i zachodu.Podbił Nikšić (24 września 1877), Bar (10 stycznia 1878), Ulcinj (20 stycznia 1878), Grmožur (26 stycznia 1878) oraz Vranjinę i Lesendro (30 stycznia 1878).Wojna zakończyła się, gdy Osmanowie podpisali rozejm z Czarnogórcami w Edirne w dniu 13 stycznia 1878 r. Postęp sił rosyjskich w kierunku Osmanów zmusił Osmanów do podpisania traktatu pokojowego w dniu 3 marca 1878 r., uznającego niepodległość Czarnogóry, a także Rumunii i Serbii, a także zwiększyło terytorium Czarnogóry z 4405 km² do 9475 km².Czarnogóra zyskała także miasta Nikšić, Kolašin, Spuž, Podgorica, Žabljak, Bar, a także dostęp do morza.

Bitwa pod Vučji Do była główną bitwą wojny czarnogórsko-osmańskiej toczącej się w latach 1876–1878, która miała miejsce 18 lipca 1876 r. w Vučji Do w Czarnogórze, toczona pomiędzy połączonymi siłami plemion (batalionów) Czarnogóry i wschodniej Hercegowiny przeciwko armii osmańskiej. pod rządami wielkiego wezyra Ahmeda Muhtara Paszy.Siły czarnogórsko-hercegowińskie mocno pokonały Turków i udało im się schwytać dwóch ich dowódców.Ponadto zdobyli dużą partię uzbrojenia.

Kongres Berliński (13 czerwca - 13 lipca 1878) był konferencją dyplomatyczną mającą na celu reorganizację państw Półwyspu Bałkańskiego po wojnie rosyjsko-tureckiej 1877–78, którą Rosja wygrała z Imperium Osmańskim.Na spotkaniu reprezentowanych było sześć ówczesnych wielkich mocarstw Europy ( Rosja , Wielka Brytania , Francja , Austro- Węgry ,Włochy i Niemcy ), Turcy oraz cztery państwa bałkańskie: Grecja , Serbia, Rumunia i Czarnogóra.Lider kongresu, kanclerz Niemiec Otto von Bismarck, zabiegał o stabilizację Bałkanów, zmniejszenie roli pokonanego Imperium Osmańskiego w regionie i zrównoważenie odrębnych interesów Wielkiej Brytanii, Rosji i Austro-Węgier.Zamiast tego przyznano dotkniętym terytoriam różny stopień niezależności.Rumunia uzyskała pełną niepodległość, choć zmuszona była oddać Rosji część Besarabii i zyskała północną Dobrudżę.Serbia i Czarnogóra również uzyskały pełną niepodległość, ale utraciły terytorium, a Austro-Węgry wraz z Bośnią i Hercegowiną zajęły region Sandżak.

Pierwsza wojna bałkańska trwała od października 1912 do maja 1913 i obejmowała działania Ligi Bałkańskiej (Królestwa Bułgarii , Serbii, Grecji i Czarnogóry) przeciwko Imperium Osmańskiemu .Połączone armie państw bałkańskich pokonały początkowo słabsze liczebnie (pod koniec konfliktu znacznie przewyższające) i strategicznie niekorzystne armie osmańskie, osiągając szybki sukces.Wojna była kompleksową i całkowitą katastrofą dla Osmanów, którzy stracili 83% swoich terytoriów europejskich i 69% europejskiej populacji.W wyniku wojny Liga zdobyła i podzieliła prawie wszystkie pozostałe terytoria Imperium Osmańskiego w Europie.Późniejsze wydarzenia doprowadziły również do powstania niepodległej Albanii , co rozgniewało Serbów.Tymczasem Bułgaria była niezadowolona z podziału łupów w Macedonii i 16 czerwca 1913 r. zaatakowała swoich byłych sojuszników, Serbię i Grecję, co sprowokowało początek drugiej wojny bałkańskiej.

Druga wojna bałkańska była konfliktem, który wybuchł, gdy Bułgaria , niezadowolona ze swojego udziału w łupach z pierwszej wojny bałkańskiej, zaatakowała swoich byłych sojuszników, Serbię i Grecję .Armie serbskie i greckie odparły ofensywę bułgarską i przeprowadziły kontratak, wkraczając do Bułgarii.Ponieważ Bułgaria również była wcześniej zaangażowana w spory terytorialne z Rumunią , a większość sił bułgarskich była zaangażowana na południu, perspektywa łatwego zwycięstwa skłoniła Rumunię do interwencji przeciwko Bułgarii.Sytuację wykorzystało również Imperium Osmańskie, aby odzyskać część terytoriów utraconych w wyniku poprzedniej wojny.Kiedy wojska rumuńskie zbliżyły się do stolicy Sofii, Bułgaria poprosiła o zawieszenie broni, co doprowadziło do traktatu bukareszteńskiego, na mocy którego Bułgaria musiała scedować część zdobyczy z pierwszej wojny bałkańskiej na rzecz Serbii, Grecji i Rumunii.Na mocy traktatu konstantynopolitańskiego utracił Adrianopol na rzecz Osmanów.

Czarnogóra poważnie ucierpiała podczas I wojny światowej .Krótko po wypowiedzeniu przez Austro- Węgry wojny Serbii (28 lipca 1914 r.) Czarnogóra niewiele czasu straciła, wypowiadając wojnę państwom centralnym – w pierwszej kolejności Austro-Węgrom – 6 sierpnia 1914 r., pomimo obietnicy dyplomacji austriackiej oddania Szkodry Czarnogórze gdyby pozostał neutralny.W celu koordynacji walki z armią wroga serbski generał Bozidar Jankovic został mianowany szefem Naczelnego Dowództwa obu armii serbskiej i czarnogórskiej.Czarnogóra otrzymała od Serbii 30 dział artyleryjskich i pomoc finansową w wysokości 17 milionów dinarów.Francja wysłała oddział kolonialny liczący 200 ludzi stacjonujący na początku wojny w Cetinje oraz dwie radiostacje – zlokalizowaną na szczycie góry Lovćen i w Podgoricy.Do 1915 roku Francja zaopatrywała Czarnogórę w niezbędny sprzęt wojenny i żywność poprzez port w Barze, który był blokowany przez austriackie pancerniki i łodzie podwodne.W 1915 roku tę rolę przejęły Włochy, bezskutecznie i nieregularnie dostarczając zaopatrzenie przez linię Shengjin-Bojana-Jezioro Szkoderskie, która była niezabezpieczoną trasą z powodu ciągłych ataków albańskich nieregularnych zorganizowanych przez austriackich agentów.Brak niezbędnych materiałów ostatecznie doprowadził Czarnogórę do kapitulacji.Austro-Węgry wysłały oddzielną armię, aby najechać Czarnogórę i zapobiec połączeniu armii serbskiej i czarnogórskiej.Siły te zostały jednak odparte i ze szczytu silnie ufortyfikowanego Lovćen Czarnogórcy kontynuowali bombardowanie utrzymywanego przez wroga Kotoru.Armii austro-węgierskiej udało się zdobyć miasto Pljevlja, natomiast Czarnogórcy zajęli Budvę, znajdującą się wówczas pod kontrolą austriacką.Zwycięstwo Serbii w bitwie pod Cer (15–24 sierpnia 1914) odwróciło siły wroga od Sandjaka i Pljevlja ponownie wpadła w ręce Czarnogóry.10 sierpnia 1914 roku piechota czarnogórska przeprowadziła silny atak na garnizony austriackie, nie udało jej się jednak wykorzystać zdobytej na początku przewagi.Udało im się stawić opór Austriakom podczas drugiej inwazji na Serbię (wrzesień 1914) i prawie udało im się zająć Sarajewo.Jednak wraz z początkiem trzeciej inwazji austro-węgierskiej armia czarnogórska musiała się wycofać przed znacznie przeważającą liczebnością, a armie austro-węgierskie, bułgarskie i niemieckie ostatecznie zajęły Serbię (grudzień 1915).Jednak armia serbska przeżyła i dowodzona przez króla Serbii Piotra I rozpoczęła wycofywanie się przez Albanię.Aby wesprzeć odwrót Serbów, armia czarnogórska pod dowództwem Janko Vukotica zaangażowała się w bitwę pod Mojkovacem (6–7 stycznia 1916 r.).Czarnogóra również doświadczyła inwazji na dużą skalę (styczeń 1916 r.) i przez pozostałą część wojny pozostawała w posiadaniu Państw Centralnych.Aby uzyskać szczegółowe informacje, zobacz Kampania serbska (I wojna światowa).Austriacki oficer Viktor Weber Edler von Webenau był gubernatorem wojskowym Czarnogóry w latach 1916–1917. Następnie stanowisko to objął Heinrich Clam-Martinic.Król Mikołaj uciekł do Włoch (styczeń 1916), a następnie do Francji;rząd przeniósł swoją działalność do Bordeaux.Ostatecznie alianci wyzwolili Czarnogórę z rąk Austriaków.Nowo zwołane Zgromadzenie Narodowe Podgoricy oskarżyło króla o dążenie do odrębnego pokoju z wrogiem i w konsekwencji go zdetronizowało, zakazało jego powrotu i zdecydowało, że Czarnogóra powinna przystąpić do Królestwa Serbii 1 grudnia 1918 r. Część byłej armii czarnogórskiej siły nadal wierne królowi rozpoczęły bunt przeciwko połączeniu, Powstaniu Bożonarodzeniowemu (7 stycznia 1919).

Królestwo Jugosławii było państwem w Europie Południowo-Wschodniej i Środkowej, które istniało od 1918 do 1941. Od 1918 do 1929 było oficjalnie nazywane Królestwem Serbów, Chorwatów i Słoweńców, ale termin „Jugosławia” (dosłownie „Kraina Słowian Południowych ") była jego potoczna nazwa ze względu na swoje pochodzenie.Oficjalna nazwa państwa została zmieniona na „Królestwo Jugosławii” przez króla Aleksandra I 3 października 1929 r. Nowe królestwo składało się z niegdyś niezależnych królestw Serbii i Czarnogóry (Czarnogóra została wchłonięta przez Serbię w poprzednim miesiącu), oraz znacznej części terytorium, które wcześniej było częścią Austro-Węgier, Państwa Słoweńców, Chorwatów i Serbów.Głównymi państwami, które utworzyły nowe Królestwo, były Państwo Słoweńców, Chorwatów i Serbów;Wojwodina;a Królestwo Serbii z Królestwem Czarnogóry.

Powstanie bożonarodzeniowe było nieudanym powstaniem w Czarnogórze kierowanym przez Zielonych na początku stycznia 1919 r. Wojskowym dowódcą powstania był Krsto Popović, a jego przywódcą politycznym Jovan Plamenac.Katalizatorem powstania była decyzja kontrowersyjnego Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Serbów w Czarnogórze, zwanego potocznie Zgromadzeniem Podgoricy.Zgromadzenie zdecydowało o bezpośrednim zjednoczeniu Królestwa Czarnogóry z Królestwem Serbii, które wkrótce miało stać się Królestwem Jugosławii.Po wątpliwym procesie selekcji kandydatów związkowcy Biali przewyższyli liczebnie Zielonych, którzy opowiadali się za zachowaniem państwowości Czarnogóry i zjednoczeniem w konfederacyjnej Jugosławii.Powstanie osiągnęło punkt kulminacyjny w Cetinje 7 stycznia 1919 r., W dniu prawosławnego Bożego Narodzenia.Związkowcy przy wsparciu armii serbskiej pokonali zbuntowanych Zielonych.W następstwie powstania zdetronizowany król Czarnogóry Nikola został zmuszony do wezwania do pokoju, ponieważ wiele domów zostało zniszczonych.W wyniku powstania wielu uczestników powstania zostało osądzonych i uwięzionych.Inni uczestnicy powstania uciekli do Królestwa Włoch, w międzyczasie część wycofała się w góry i kontynuowała opór partyzancki pod sztandarem Armii Czarnogóry na wygnaniu, który trwał do 1929 roku. Najbardziej znanym przywódcą milicji partyzanckiej był Savo Raspopović.

Podczas II wojny światowejWłochy pod rządami Benito Mussoliniego zajęły Czarnogórę w 1941 roku i przyłączyły do ​​Królestwa Włoch obszar Kotoru (Cattaro), gdzie mieszkała niewielka populacja mówiąca po wenecku.Marionetowe Królestwo Czarnogóry powstało pod faszystowską kontrolą, podczas gdy Krsto Zrnov Popović wrócił z wygnania w Rzymie w 1941 r., Aby spróbować przewodzić Zelenaši („Partii Zielonych”), która popierała przywrócenie monarchii Czarnogóry.Ta milicja nazywała się Brygadą Lovćen.Czarnogóra została spustoszona przez straszliwą wojnę partyzancką, głównie po tym, jak nazistowskie Niemcy zastąpiły pokonanych Włochów we wrześniu 1943 roku.Podczas II wojny światowej, podobnie jak w wielu innych częściach Jugosławii, Czarnogóra była zaangażowana w coś w rodzaju wojny domowej.Poza Czarnogórskimi Zielonymi dwie główne frakcje to czetnicka jugosłowiańska armia, która przysięgała wierność rządowi na uchodźstwie i składała się głównie z Czarnogórców, którzy zadeklarowali się jako Serbowie (wielu jej członków było czarnogórskich białych) oraz jugosłowiańscy partyzanci, których celem było utworzenie socjalistycznej Jugosławii po wojnie.Ponieważ obie frakcje miały pewne podobieństwa w swoich celach, szczególnie te dotyczące zjednoczonej Jugosławii i ruchu oporu przeciw Osi, obie strony podały się za ręce iw 1941 roku rozpoczęły powstanie 13 lipca, pierwsze zorganizowane powstanie w okupowanej Europie.Stało się to zaledwie dwa miesiące po kapitulacji Jugosławii i wyzwoleniu większości terytorium Czarnogóry, ale rebelianci nie byli w stanie odzyskać kontroli nad głównymi miastami.Po nieudanych próbach wyzwolenia miast Pljevlja i Kolasin Włosi, wzmocnieni przez Niemców, odbili całe terytorium powstańcze.Na szczeblu przywódczym nieporozumienia dotyczące polityki państwa (monarchia centralistyczna kontra republika federalno-socjalistyczna) ostatecznie doprowadziły do ​​​​rozłamu między obiema stronami;odtąd stali się wrogami.Nieustannie obie frakcje starały się zdobyć poparcie wśród ludności.Jednak ostatecznie Czetnicy w Czarnogórze stracili poparcie ludności, podobnie jak inne frakcje Czetników w Jugosławii.Faktyczny przywódca Czetników w Czarnogórze, Pavle Djurisic, wraz z innymi wybitnymi postaciami ruchu, takimi jak Dusan Arsovic i Đorđe Lašić, zostali pociągnięci do odpowiedzialności za masakry ludności muzułmańskiej we wschodniej Bośni i Sandżaku w 1944 r. Ich ideologia jednorodnej Serbii w Jugosławii okazała się główną przeszkodą w rekrutacji liberałów, mniejszości i Czarnogórców, którzy uważali Czarnogórę za naród posiadający własną tożsamość.Czynniki te, w połączeniu z faktem, że część Czetników negocjowała z państwami Osi, doprowadziły w 1943 r. do utraty poparcia czetnickiej armii jugosłowiańskiej wśród aliantów. i został zastąpiony przez Niemcy, a walki trwały.Podgorica została wyzwolona przez socjalistycznych partyzantów 19 grudnia 1944 r., a wojna wyzwoleńcza została wygrana.Josip Broz Tito uznał ogromny wkład Czarnogóry w wojnę z państwami Osi, ustanawiając ją jedną z sześciu republik Jugosławii.

Powstanie w Czarnogórze było powstaniem przeciwko włoskim siłom okupacyjnym w Czarnogórze.Zainicjowana przez Komunistyczną Partię Jugosławii 13 lipca 1941 r., została stłumiona w ciągu sześciu tygodni, ale trwała ze znacznie mniejszą intensywnością aż do bitwy pod Pljevlja 1 grudnia 1941 r. Powstańcom dowodziło połączenie komunistów i byłych oficerów Królewskiej Armii Jugosławii z Czarnogóry.Niektórzy oficerowie zostali niedawno zwolnieni z obozów jenieckich po schwytaniu ich podczas inwazji na Jugosławię.Komuniści kierowali organizacją i zapewniali komisarzy politycznych, a siłami powstańczymi dowodzili byli oficerowie.W ciągu trzech tygodni od wybuchu powstania powstańcom udało się zająć niemal całe terytorium Czarnogóry.Wojska włoskie zostały zmuszone do wycofania się do swoich twierdz w Pljevlja, Nikšić, Cetinje i Podgorica.Kontrofensywa licząca ponad 70 000 żołnierzy włoskich, dowodzona przez generała Alessandro Pirzio Biroli, była wspierana przez muzułmańską milicję Sandżaka i albańskie siły nieregularne z obszarów przygranicznych między Czarnogórą a Albanią i stłumiła powstanie w ciągu sześciu tygodni.Josip Broz Tito zwolnił Milovana Đilasa z dowództwa sił partyzanckich w Czarnogórze z powodu jego błędów podczas powstania, w szczególności dlatego, że Đilas wybrał walkę frontalną zamiast taktyki partyzanckiej przeciwko siłom włoskim oraz ze względu na jego „lewicowe błędy”.Po wielkiej klęsce 1 grudnia 1941 r., podczas nieudanego ataku sił komunistycznych na garnizon włoski w Pljevlji, wielu żołnierzy zdezerterowało z oddziałów partyzanckich i dołączyło do antykomunistycznych Czetników.Po tej porażce komuniści terroryzowali ludność, którą postrzegali jako swoich wrogów, co zraziło wielu mieszkańców Czarnogóry.Klęska sił komunistycznych w bitwie pod Pljevlją w połączeniu z prowadzoną przez nie polityką terroru były głównymi przyczynami pogłębienia się po powstaniu konfliktu pomiędzy powstańcami komunistycznymi i nacjonalistycznymi w Czarnogórze.W drugiej połowie grudnia 1941 r. nacjonalistyczni oficerowie Đurišić i Lašić rozpoczęli mobilizację oddziałów zbrojnych odrębnych od partyzantów.

W latach 1945-1992 Czarnogóra stała się republiką założycielską Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii;była to najmniejsza republika w federacji i miała najmniejszą populację.Czarnogóra stała się ekonomicznie silniejsza niż kiedykolwiek, ponieważ jako słabo rozwinięta republika uzyskała pomoc z funduszy federalnych, a także stała się celem turystycznym.Po wojnie lata były burzliwe i naznaczone eliminacjami politycznymi.Krsto Zrnov Popović, przywódca Zielonych, został zamordowany w 1947 roku, a 10 lat później, w 1957 roku, zamordowany został także ostatni Czarnogórski Czetnik Vladimir Šipčić.W tym okresie czarnogórscy komuniści, tacy jak Veljko Vlahović, Svetozar Vukmanović-Tempo, Vladimir Popović i Jovo Kapicić, zajmowali kluczowe stanowiska w rządzie federalnym Jugosławii.W 1948 r. Jugosławia stanęła w obliczu rozłamu Tito-Stalin, okresu wysokich napięć między Jugosławią a ZSRR spowodowanych nieporozumieniami co do wpływów każdego kraju na sąsiadów oraz rozwiązaniem Informbiro.Zawirowania polityczne rozpoczęły się zarówno w partii komunistycznej, jak iw narodzie.Proradzieckim komunistom groziło ściganie i więzienie w różnych więzieniach w całej Jugosławii, zwłaszcza w Goli Otok.Wielu Czarnogórców, ze względu na ich tradycyjną lojalność wobec Rosji, zadeklarowało, że jest zorientowanych na Sowietów.Ten polityczny rozłam w partii komunistycznej przyniósł upadek wielu ważnych przywódców komunistycznych, w tym Czarnogórców Arso Jovanovicia i Vlado Dapčevicia.Wiele osób uwięzionych w tym okresie, niezależnie od narodowości, było niewinnych – zostało to później uznane przez rząd Jugosławii.W 1954 r. wydalono z partii komunistycznej wybitnego czarnogórskiego polityka Milovana Đilasa za krytykę przywódców partii za utworzenie „nowej klasy rządzącej” w Jugosławii wraz z Peko Dapčeviciem.Przez drugą połowę lat 40. i całe lata 50. dzięki funduszom federalnym kraj przeszedł odmłodzenie infrastruktury.Historyczna stolica Czarnogóry Cetinje została zastąpiona Podgoricą, która w okresie międzywojennym stała się największym miastem Republiki – choć była praktycznie w ruinie z powodu ciężkich bombardowań w ostatnich fazach II wojny światowej.Podgorica miała korzystniejsze położenie geograficzne w Czarnogórze, aw 1947 r. siedziba Republiki została przeniesiona do miasta, które obecnie nosi nazwę Titograd na cześć marszałka Tito.Cetinje otrzymało tytuł „miasta bohatera” w Jugosławii.Działania młodzieży zbudowały linię kolejową między dwoma największymi miastami Titograd i Nikšić, a także nabrzeże nad Jeziorem Szkoderskim, łączące stolicę z głównym portem Bar.Odbudowano również port w Barze po wydobyciu podczas odwrotu Niemców w 1944 roku. Innymi portami, w których nastąpiła poprawa infrastruktury, były Kotor, Risan i Tivat.W 1947 roku powstał Jugopetrol Kotor.Uprzemysłowienie Czarnogóry zostało zademonstrowane poprzez założenie firmy elektronicznej Obod w Cetinje, huty i browaru Trebjesa w Nikšić oraz fabryki aluminium w Podgoricy w 1969 roku.

Rozpad komunistycznej Jugosławii (1991–1992) i wprowadzenie wielopartyjnego systemu politycznego zastały Czarnogórę z młodym przywódcą, który objął urząd zaledwie kilka lat wcześniej, pod koniec lat 80.W efekcie republiką rządziło trzech mężczyzn: Milo Đukanović, Momir Bulatović i Svetozar Marović;wszyscy doszli do władzy podczas rewolucji antybiurokratycznej — pewnego rodzaju przewrotu administracyjnego w Jugosłowiańskiej Partii Komunistycznej, zaaranżowanego przez młodszych członków partii bliskich Slobodanowi Miloševiciowi.Wszyscy trzej wyglądali na pobożnych komunistów, ale mieli też wystarczające umiejętności i zdolności adaptacyjne, aby zrozumieć niebezpieczeństwa związane z trzymaniem się tradycyjnej, sztywnej taktyki starej gwardii w zmieniających się czasach.Kiedy więc stara Jugosławia faktycznie przestała istnieć i zastąpiła ją wielopartyjny system polityczny, szybko przepakowali czarnogórski oddział starej partii komunistycznej i przemianowali ją na Demokratyczną Partię Socjalistów Czarnogóry (DPS).Od początku do połowy lat 90. przywódcy Czarnogóry udzielili znacznego wsparcia wysiłkom wojennym Miloševicia.Czarnogórscy rezerwiści walczyli na linii frontu w Dubrowniku, gdzie często odwiedzał ich premier Milo Đukanović.W kwietniu 1992 r., w wyniku referendum, Czarnogóra zdecydowała się dołączyć do Serbii, tworząc Federalną Republikę Jugosławii (FRJ), co oficjalnie położyło kres Drugiej Jugosławii.

Podczas wojny w Bośni i Chorwacji w latach 1991–1995 Czarnogóra uczestniczyła wraz ze swoją policją i siłami zbrojnymi w atakach na Dubrownik, Chorwację i bośniackie miasta wraz z wojskami serbskimi; rażące i systematyczne naruszenia praw człowieka.Czarnogórski generał Pavle Strugar został skazany za udział w zamachu bombowym na Dubrownik.Bośniaccy uchodźcy zostali aresztowani przez czarnogórską policję i przewiezieni do serbskich obozów w Foča, gdzie byli poddawani systematycznym torturom i rozstrzeliwani.W maju 1992 r. Organizacja Narodów Zjednoczonych nałożyła embargo na FRJ, co wpłynęło na wiele aspektów życia w kraju.Ze względu na swoje korzystne położenie geograficzne (dostęp do Morza Adriatyckiego i połączenie wodne z Albanią przez Jezioro Szkoderskie) Czarnogóra stała się ośrodkiem przemytu.Cała produkcja przemysłowa Czarnogóry została wstrzymana, a główną działalnością gospodarczą republiki stał się przemyt towarów użytkowych – zwłaszcza tych, których brakowało, takich jak benzyna i papierosy, których ceny gwałtownie wzrosły.Stało się to de facto zalegalizowaną praktyką i trwało latami.Władze Czarnogóry w najlepszym przypadku przymykały oczy na nielegalną działalność, ale przede wszystkim brały w niej czynny udział.Przemyt uczynił milionerów z wszelkiego rodzaju podejrzanych osób, w tym wyższych urzędników państwowych.Milo Đukanović w dalszym ciągu toczy się przed różnymi włoskimi sądami w związku z jego rolą w powszechnym przemycie w latach 90. oraz w zapewnianiu bezpiecznego schronienia w Czarnogórze różnym działaczom włoskiej mafii, którzy również rzekomo brali udział w łańcuchu dystrybucji przemytu.

Referendum niepodległościowe Czarnogóry z 1992 r. Było pierwszym referendum w sprawie niepodległości Czarnogóry, które odbyło się 1 marca 1992 r. W Republice Serbskiej Czarnogóry, republiki założycielskiej Socjalistycznej Federalnej Republiki Jugosławii.Referendum było wynikiem decyzji prezydenta Czarnogóry Momira Bulatovicia o zgodzie na warunki ustalone przez Lorda Carringtona, które miały przekształcić Jugosławię w luźny związek niepodległych państw, które miałyby status podmiotów prawa międzynarodowego.Decyzja Bulatovicia rozgniewała jego sojusznika, prezydenta Serbii Slobodana Miloševicia i serbskich przywódców, którzy dodali poprawkę do planu Carringtona, która pozwoliłaby państwom, które nie chciały odłączyć się od Jugosławii, na ustanowienie państwa-następcy.W wyniku tego referendum 27 kwietnia 1992 r. powstała Federalna Republika Jugosławii, składająca się z dwóch byłych republik składowych SFR Jugosławii, Serbii i Czarnogóry.

Referendum niepodległościowe odbyło się w Czarnogórze 21 maja 2006 r. Poparło je 55,5% wyborców, nieznacznie przekraczając próg 55%.Do 23 maja wstępne wyniki referendum zostały uznane przez wszystkich pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ, co sugeruje szerokie międzynarodowe uznanie, gdyby Czarnogóra uzyskała formalną niepodległość.31 maja komisja referendalna oficjalnie potwierdziła wyniki referendum, weryfikując, że za niepodległością opowiedziało się 55,5% ludności Czarnogóry.Ponieważ wyborcy osiągnęli kontrowersyjny próg 55% poparcia, referendum zostało włączone do deklaracji niepodległości na nadzwyczajnym posiedzeniu Sejmu 31 maja.W sobotę 3 czerwca Zgromadzenie Republiki Czarnogóry ogłosiło formalną Deklarację Niepodległości.W odpowiedzi na to ogłoszenie rząd Serbii ogłosił się prawnym i politycznym następcą Serbii i Czarnogóry, a sam rząd i parlament Serbii wkrótce przyjmą nową konstytucję.Stany Zjednoczone, Chiny, Rosja i instytucje Unii Europejskiej wyraziły wolę uszanowania wyników referendum.