Historia chrześcijaństwa

Wiek Apostolski został nazwany na cześć Apostołów i ich działalności misyjnej.Ma on szczególne znaczenie w tradycji chrześcijańskiej jako wiek bezpośrednich apostołów Jezusa.Głównym źródłem Wieku Apostolskiego są Dzieje Apostolskie, ale ich dokładność historyczna była przedmiotem debaty, a jej zakres jest częściowy, skupiając się zwłaszcza od Dziejów Apostolskich 15 i wzwyż na służbie Pawła, a kończąc około 62 roku n.e., kiedy Paweł głosił w Rzymie pod rządami areszt domowy.Pierwsi naśladowcy Jezusa byli sektą apokaliptycznych żydowskich chrześcijan w królestwie judaizmu Drugiej Świątyni.Grupy pierwszych chrześcijan były ściśle żydowskie, na przykład ebionici, oraz wczesna społeczność chrześcijańska w Jerozolimie, na której czele stał Jakub Sprawiedliwy, brat Jezusa.Według Dziejów Apostolskich 9 określali siebie jako „uczniów Pana” i „Drogi”, a według Dziejów Apostolskich 11 osiadłą wspólnotę uczniów w Antiochii jako pierwsi nazwano „chrześcijanami”.Niektóre z wczesnych wspólnot chrześcijańskich przyciągały bogobojnych, tj. sympatyków grecko-rzymskich, którzy przyjęli judaizm, ale odmówili konwersji i dlatego zachowali swój pogański (nieżydowski) status, którzy odwiedzali już żydowskie synagogi.Włączenie pogan stanowiło problem, ponieważ nie mogli oni w pełni przestrzegać halachy.Saul z Tarsu, powszechnie znany jako Paweł Apostoł, prześladował pierwszych żydowskich chrześcijan, następnie nawrócił się i rozpoczął swoją misję wśród pogan.Główną troską listów Pawła jest włączenie pogan do Nowego Przymierza Bożego, wysyłając przesłanie, że wiara w Chrystusa wystarczy do zbawienia.Z powodu włączenia pogan wczesne chrześcijaństwo zmieniło swój charakter i stopniowo oddalało się od judaizmu i żydowskiego chrześcijaństwa w ciągu pierwszych dwóch stuleci ery chrześcijańskiej.Ojcowie Kościoła z IV w., Euzebiusz i Epifaniusz z Salaminy, przytaczają tradycję mówiącą, że przed zniszczeniem Jerozolimy w roku 70 n.e. chrześcijanie jerozolimscy zostali w cudowny sposób ostrzeżeni, aby uciekali do Pelli w regionie Dekapolu po drugiej stronie rzeki Jordan.Ewangelie i listy Nowego Testamentu zawierają wczesne wyznania wiary i hymny, a także relacje o Męce, pustym grobie i objawieniach Zmartwychwstania.Wczesne chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się na grupy wierzących wśród ludów mówiących po aramejsku wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego, a także do śródlądowych części Cesarstwa Rzymskiego i dalej, do Imperium Partów i późniejszego Imperium Sasanian , w tym Mezopotamii , która była zdominowana w różnych czasach i do w różnym stopniu przez te imperia.

Chrześcijaństwo w okresie przednicejskim było okresem w historii chrześcijaństwa aż do pierwszego soboru nicejskiego.W drugim i trzecim wieku nastąpiło gwałtowne oderwanie się chrześcijaństwa od jego wczesnych korzeni.Pod koniec II wieku nastąpiło wyraźne odrzucenie współczesnego wówczas judaizmu i kultury żydowskiej, wraz z rosnącą liczbą literatury adversus Judaeos.Chrześcijaństwo w IV i V wieku doświadczyło presji ze strony rządu Cesarstwa Rzymskiego i rozwinęło silną strukturę biskupią i jednoczącą.Okres przednicejski nie miał takiego autorytetu i był bardziej zróżnicowany.W okresie przednicejskim powstało wiele chrześcijańskich sekt, kultów i ruchów o silnie jednoczących cechach, których brakowało w okresie apostolskim.Mieli różne interpretacje Biblii, szczególnie w odniesieniu do doktryn teologicznych, takich jak boskość Jezusa i natura Trójcy.Jedną z odmian była protoortodoksja, która stała się międzynarodowym Wielkim Kościołem iw tym okresie była broniona przez Ojców Apostolskich.Taka była tradycja chrześcijaństwa pawłowego, które przywiązywało wagę do śmierci Jezusa jako zbawiciela ludzkości i opisywało Jezusa jako Boga, który przyszedł na ziemię.Inną ważną szkołą myślenia było chrześcijaństwo gnostyckie, które przywiązywało wagę do mądrości Jezusa zbawiającego ludzkość i opisywało Jezusa jako człowieka, który stał się boski dzięki wiedzy.Listy Pawła krążyły w formie zebranej pod koniec I wieku.Na początku III wieku istniał zestaw pism chrześcijańskich podobnych do obecnego Nowego Testamentu, chociaż nadal toczyły się spory o kanoniczność Listu do Hebrajczyków, Jakuba, I Piotra, I i II Jana oraz Objawienia.Aż do panowania Decjusza w III wieku nie było prześladowań chrześcijan w całym imperium.Królestwo Armenii stało się pierwszym krajem na świecie, który ustanowił chrześcijaństwo jako religię państwową, kiedy w wydarzeniu tradycyjnie datowanym na rok 301 Grzegorz Oświeciciel przekonał króla Armenii Tiridatesa III do przejścia na chrześcijaństwo.

Napięcia w jedności chrześcijan zaczęły być widoczne w IV wieku.Wiązały się z tym dwa podstawowe problemy: charakter prymatu biskupa Rzymu i teologiczne implikacje dodania do Credo Nicejskiego klauzuli, znanej jako klauzula filioque.Te kwestie doktrynalne zostały po raz pierwszy otwarcie omówione w patriarchacie Focjusza.Kościoły wschodnie postrzegały rzymskie rozumienie natury władzy biskupiej jako bezpośrednio sprzeczne z zasadniczo soborową strukturą Kościoła, a zatem postrzegały te dwie eklezjologie jako wzajemnie przeciwstawne.Inna kwestia rozwinęła się w główną irytację wschodniego chrześcijaństwa, stopniowe wprowadzanie do Credo Nicejskiego na Zachodzie klauzuli Filioque - oznaczającej „i Syna” - jak w „Duch Święty… pochodzi od Ojca i Syna” , gdzie oryginalne wyznanie wiary, zatwierdzone przez sobory i nadal używane przez prawosławnych, po prostu stwierdza: „Duch Święty… pochodzi od Ojca”.Kościół Wschodni argumentował, że wyrażenie to zostało dodane jednostronnie, a zatem bezprawnie, ponieważ nigdy nie konsultowano się ze Wschodem.Oprócz tej kwestii eklezjologicznej Kościół wschodni uważał również klauzulę Filioque za niedopuszczalną z powodów dogmatycznych.

Coraz bardziej popularną nietrynitarną doktryną chrystologiczną, która rozprzestrzeniała się w całym Cesarstwie Rzymskim od IV wieku i później, był arianizm, założony przez chrześcijańskiego prezbitera Ariusza z Aleksandriiw Egipcie , który nauczał, że Jezus Chrystus jest stworzeniem odrębnym od Boga Ojca i mu podporządkowanym.Teologia ariańska utrzymuje, że Jezus Chrystus jest Synem Bożym, zrodzonym przez Boga Ojca, z tą różnicą, że Syn Boży nie zawsze istniał, ale został zrodzony w czasie przez Boga Ojca, dlatego Jezus nie był współwieczny z Bogiem ojciec.Chociaż doktryna ariańska została potępiona jako herezja i ostatecznie wyeliminowana przez Kościół państwowy Cesarstwa Rzymskiego, przez pewien czas pozostawała popularna w podziemiu.Pod koniec IV wieku Ulfilas, biskup rzymsko-ariański, został mianowany pierwszym chrześcijańskim misjonarzem wśród Gotów, ludu germańskiego w dużej części Europy, na granicach Cesarstwa Rzymskiego i w jego obrębie.Ulfilas szerzył chrześcijaństwo ariańskie wśród Gotów, mocno ugruntowując wiarę wielu plemion germańskich, pomagając w ten sposób zachować ich kulturową i religijną odrębność od chrześcijan chalcedońskich.

Aż do panowania Decjusza w III wieku nie było prześladowań chrześcijan w całym imperium.Ostatnim i najpoważniejszym prześladowaniem zorganizowanym przez cesarskie władze rzymskie były prześladowania Dioklecjana w latach 303–311.Edykt Serdycki został wydany w 311 roku przez cesarza rzymskiego Galeriusza, oficjalnie kończąc prześladowania chrześcijan na Wschodzie.

Edykt mediolański był porozumieniem z lutego 313 roku n.e., mającym na celu życzliwe traktowanie chrześcijan w Cesarstwie Rzymskim.Cesarz zachodniorzymski Konstantyn I i kontrolujący Bałkany cesarz Licyniusz spotkali się w Mediolanum (dzisiejszy Mediolan) i między innymi zgodzili się na zmianę polityki wobec chrześcijan w następstwie edyktu tolerancyjnego wydanego dwa lata wcześniej w Serdyce przez cesarza Galeriusza.Edykt mediolański nadał chrześcijaństwu status prawny i uwolnił od prześladowań, ale nie uczynił go kościołem państwowym Cesarstwa Rzymskiego.Miało to miejsce w roku 380 n.e. wraz z edyktem Tesaloniki.

Monastycyzm jest formą ascezy, w ramach której wyrzeka się światowych zajęć i udaje się samotnie jako pustelnik lub przyłącza się do ściśle zorganizowanej społeczności.Zaczęło się wcześnie w Kościele chrześcijańskim jako rodzina podobnych tradycji, wzorowanych na biblijnych przykładach i ideałach oraz mających korzenie w pewnych nurtach judaizmu .Jan Chrzciciel jest postrzegany jako archetypowy mnich, a monastycyzm został zainspirowany organizacją wspólnoty apostolskiej zapisaną w Dziejach Apostolskich 2:42–47.Rodzi się Paweł Wielki.Uważany jest za pierwszego chrześcijańskiego pustelnika ascetę.Żył bardzo samotnie i Antoni odkrył go dopiero pod koniec życia.Mnisi-eremici, czyli pustelnicy, żyją w samotności, podczas gdy cenobici żyją we wspólnotach, na ogół w klasztorze, zgodnie z regułą (lub kodeksem postępowania) i zarządzanymi przez opata.Pierwotnie wszyscy mnisi chrześcijańscy byli pustelnikami, na wzór Antoniego Wielkiego.Jednakże potrzeba jakiejś formy zorganizowanego przewodnictwa duchowego skłoniła Pachomiusza w 318 r. do zorganizowania swoich licznych wyznawców w miejscu, które miało stać się pierwszym klasztorem.Wkrótce podobne instytucje powstały na całej pustyniegipskiej , a także w pozostałej części wschodniej części Cesarstwa Rzymskiego.Ruch ten szczególnie pociągał kobiety.Centralnymi postaciami w rozwoju monastycyzmu byli Bazyli Wielki na Wschodzie i na Zachodzie Benedykt, którzy stworzyli Regułę św. Benedykta, która stała się najpowszechniejszą regułą w całym średniowieczu i punktem wyjścia dla innych reguł monastycznych.

W tym wieku zwołano pierwsze sobory ekumeniczne.Dotyczyły one głównie sporów chrystologicznych i teologicznych.Pierwszy Sobór Nicejski (325) i Pierwszy Sobór w Konstantynopolu (381) doprowadziły do ​​potępienia nauk ariańskich jako herezji i stworzyły Credo Nicejskie.

Oryginalne Credo Nicejskie zostało po raz pierwszy przyjęte na Pierwszym Soborze Nicejskim w 325 r. W 381 r. zostało zmienione na Pierwszym Soborze w Konstantynopolu.Zmieniona forma jest również nazywana Credo Nicejskim lub dla ujednoznacznienia Credo Nicejsko-Konstantynopolitańskim.Credo Nicejskie jest definiującym wyznaniem wiary nicejskiej lub głównego nurtu chrześcijaństwa oraz wyznań chrześcijańskich, które się do niego przylegają.Credo Nicejskie jest częścią wyznania wiary wymaganego od osób pełniących ważne funkcje w Kościele katolickim.Chrześcijaństwo nicejskie uważa Jezusa za boskiego i współwiecznego z Bogiem Ojcem.Od IV wieku ukształtowały się różne nienicejskie doktryny, wierzenia i wyznania wiary, z których wszystkie są uważane przez wyznawców chrześcijaństwa nicejskiego za herezje.

W dniu 27 lutego 380 r., Wraz z edyktem Tesaloniki wydanym za Teodozjusza I, Gracjana i Walentyniana II, Cesarstwo Rzymskie oficjalnie przyjęło chrześcijaństwo trynitarne jako swoją religię państwową.Przed tą datą Konstancjusz II i Walens osobiście faworyzowali ariańskie lub semi-ariańskie formy chrześcijaństwa, ale następca Walensa, Teodozjusz I, poparł doktrynę trynitarną, wyjaśnioną w Credo Nicejskim.Po powstaniu Kościół przyjął te same granice organizacyjne co Cesarstwo: prowincje geograficzne, zwane diecezjami, odpowiadające podziałom terytorialnym rządu cesarskiego.Biskupi, którzy zgodnie z tradycją przedlegalizacyjną znajdowali się w głównych ośrodkach miejskich, nadzorowali w ten sposób każdą diecezję.Lokalizacja biskupa była jego „siedzibą” lub „patrz”.Wśród stolic pięć uzyskało szczególne znaczenie: Rzym, Konstantynopol, Jerozolima, Antiochia i Aleksandria.Prestiż większości tych stolic zależał częściowo od ich apostolskich założycieli, po których biskupi byli zatem duchowymi następcami.Chociaż biskupa Rzymu nadal uważano za pierwszego wśród równych, Konstantynopol był na drugim miejscu jako nowa stolica imperium.Teodozjusz I zarządził, że innych, którzy nie wierzą w zachowaną „wierną tradycję”, takich jak Trójca, należy uważać za praktykujących nielegalną herezję, co w 385 r. karę śmierci na heretyku, czyli Pryscylianie.

Na początku V wieku szkoła w Edessie nauczała perspektywy chrystologicznej, stwierdzając, że boska i ludzka natura Chrystusa to odrębne osoby.Szczególną konsekwencją tej perspektywy było to, że Marii nie można było właściwie nazwać matką Boga, lecz można ją było uważać jedynie za matkę Chrystusa.Najbardziej znanym zwolennikiem tego punktu widzenia był patriarcha Konstantynopola Nestoriusz.Ponieważ nazywanie Marii Matką Boga stało się popularne w wielu częściach Kościoła, kwestia ta wywołała podziały.Cesarz rzymski Teodozjusz II zwołał Sobór Efeski (431) z zamiarem rozstrzygnięcia tej kwestii.Rada ostatecznie odrzuciła pogląd Nestoriusza.Wiele kościołów wyznających punkt widzenia Nestorianina oderwało się od Kościoła rzymskiego, powodując poważną schizmę.Kościoły nestoriańskie były prześladowane, a wielu wyznawców uciekło do imperium Sasanian , gdzie zostali przyjęci.Cesarstwo Sasan ( perskie ) na początku swojej historii miało wielu nawróconych na chrześcijaństwo, ściśle związanych z syryjską gałęzią chrześcijaństwa.Imperium Sasańskie było oficjalnie zaratusztrianskie i utrzymywało ścisłe trzymanie się tej wiary, po części po to, aby odróżnić się od religii Cesarstwa Rzymskiego (pierwotnie pogaństwa grecko-rzymskiego, a następnie chrześcijaństwa).Chrześcijaństwo stało się tolerowane w Imperium Sasanian, a gdy Cesarstwo Rzymskie w IV i VI wieku coraz częściej wygnało heretyków, społeczność chrześcijańska Sasanian szybko się rozrosła.Pod koniec V wieku Kościół perski ugruntował swoją pozycję i uniezależnił się od Kościoła rzymskiego.Kościół ten przekształcił się w to, co jest dziś znane jako Kościół Wschodu.W 451 r. zwołano Sobór Chalcedoński w celu dalszego wyjaśnienia kwestii chrystologicznych związanych z Nestorianizmem.Sobór ostatecznie stwierdził, że boska i ludzka natura Chrystusa są odrębne, ale obie stanowią część jednej całości, co jest punktem widzenia odrzuconym przez wiele kościołów, które nazywały siebie miafizytami.Powstała schizma stworzyła wspólnotę kościołów, w tym kościołów ormiańskiego , syryjskiego iegipskiego .Chociaż w ciągu następnych kilku stuleci podjęto wysiłki na rzecz pojednania, schizma pozostała trwała, w wyniku czego powstało to, co dziś nazywa się prawosławiem wschodnim.

Przejście do wczesnego średniowiecza było procesem stopniowym i lokalnym.Obszary wiejskie rozwijały się jako centra władzy, podczas gdy obszary miejskie podupadały.Chociaż większa liczba chrześcijan pozostała na Wschodzie (obszary greckie), na Zachodzie (obszary łacińskie) toczyły się ważne zmiany, a każdy z nich przybrał charakterystyczny kształt.Biskupi Rzymu, papieże, zostali zmuszeni do przystosowania się do drastycznie zmieniających się okoliczności.Zachowując tylko nominalną lojalność wobec cesarza, byli zmuszeni negocjować równowagę z „barbarzyńskimi władcami” byłych prowincji rzymskich.Na Wschodzie Kościół zachował swoją strukturę i charakter, ewoluował wolniej.W starożytnej pentarchii chrześcijańskiej pięć patriarchatów miało szczególne znaczenie: stolice Rzymu, Konstantynopola, Jerozolimy, Antiochii i Aleksandrii.Prestiż większości tych stolic zależał częściowo od ich apostolskich założycieli lub, w przypadku Bizancjum / Konstantynopola, od tego, że była to nowa siedziba kontynuacji Cesarstwa Wschodniorzymskiego lub Bizantyjskiego.Biskupi ci uważali się za następców tych apostołów.Ponadto wszystkie pięć miast było wczesnymi ośrodkami chrześcijaństwa, straciły one na znaczeniu po podbiciu Lewantu przez kalifat sunnicki.

Stopniowa utrata dominacji zachodniego imperium rzymskiego, zastąpiona królestwami foederati i germańskimi, zbiegła się w czasie z wczesnymi wysiłkami misyjnymi na obszarach nie kontrolowanych przez upadające imperium.Już w V wieku działalność misyjna z rzymskiej Brytanii na tereny celtyckie (Szkocja, Irlandia i Walia) stworzyła konkurencyjne wczesne tradycje chrześcijaństwa celtyckiego, które później zostało ponownie zintegrowane w ramach Kościoła w Rzymie.Wybitnymi misjonarzami w północno-zachodniej Europie tamtych czasów byli chrześcijańscy święci Patryk, Kolumba i Kolumban.Plemiona anglosaskie , które najechały południową Brytanię jakiś czas po opuszczeniu przez Rzymian, były początkowo poganami, ale zostały nawrócone na chrześcijaństwo przez Augustyna z Canterbury na misję papieża Grzegorza Wielkiego.Wkrótce stając się ośrodkiem misyjnym, misjonarze tacy jak Wilfrid, Willibrord, Lullus i Bonifacy nawrócili swoich saksońskich krewnych w Germanii.W większości chrześcijańscy galijsko-rzymscy mieszkańcy Galii (współczesna Francja i Belgia) zostali opanowani przez Franków na początku V wieku.Rdzenni mieszkańcy byli prześladowani do czasu, gdy król Franków Clovis I nawrócił się z pogaństwa na katolicyzm w 496 roku. Clovis nalegał, aby jego koledzy ze szlachty poszli w jego ślady, wzmacniając jego nowo utworzone królestwo, łącząc wiarę władców z wiarą rządzonych.Po powstaniu Królestwa Franków i ustabilizowaniu się warunków politycznych zachodnia część Kościoła zintensyfikowała działalność misyjną, wspieraną przez dynastię Merowingów, jako sposób na pacyfikację kłopotliwych ludów sąsiednich.Po założeniu kościoła w Utrechcie przez Willibrorda, doszło do luzów, gdy pogański król Fryzji Radbod zniszczył wiele ośrodków chrześcijańskich w latach 716-719. W 717 roku angielski misjonarz Bonifacy został wysłany na pomoc Willibrordowi, przywracając kościoły we Fryzji i kontynuując misje w Niemczech .Pod koniec VIII wieku Karol Wielki dokonał masowych mordów, aby ujarzmić pogańskich Sasów i siłą zmusić ich do przyjęcia chrześcijaństwa.

Słowianie byli chrystianizowani falami od VII do XII wieku, choć proces wypierania starosłowiańskich praktyk religijnych rozpoczął się już w VI wieku.Ogólnie rzecz biorąc, monarchowie Słowian Południowych przyjęli chrześcijaństwo w IX wieku, Słowianie Wschodni w X, a Słowianie Zachodni między IX a XII wiekiem.Święci Cyryl i Metody (fl. 860–885) przypisywani są jako „Apostołowie Słowian”, po wprowadzeniu obrządku bizantyjsko-słowiańskiego (liturgia starosłowiańska) i głagolicy, najstarszego znanego alfabetu słowiańskiego i podstawy wczesnej cyrylicy.Jednoczesne wysiłki misyjne mające na celu nawrócenie Słowian przez tak zwany Kościół katolicki w Rzymie i Wschodni Kościół Prawosławny w Konstantynopolu doprowadziły do ​​„drugiego punktu spornego między Rzymem a Konstantynopolem”, zwłaszcza w Bułgarii (IX – X w.) .Było to jedno z wielu wydarzeń poprzedzających schizmę wschodnio-zachodnią w 1054 r. i prowadzących do ostatecznego podziału między greckim Wschodem a łacińskim Zachodem.W ten sposób Słowianie zostali podzieleni między prawosławie i katolicyzm.Ściśle powiązane z konkurującymi wysiłkami misyjnymi Kościoła rzymskiego i bizantyjskiego] było rozprzestrzenianie się pisma łacińskiego i cyrylicy w Europie Wschodniej.Większość Słowian prawosławnych przyjęła cyrylicę, podczas gdy większość Słowian katolickich wprowadziła łacinę, ale było wiele wyjątków od tej ogólnej zasady.Na obszarach, gdzie oba Kościoły nawracały pogańskich Europejczyków, takich jak Wielkie Księstwo Litewskie, Księstwo Chorwackie i Księstwo Serbii, pojawiły się mieszaniny języków, pisma i alfabetów, a także pojawiły się granice między alfabetyzacją łacińską (Latinitas) i ortodoksyjną cyrylicą (Slavia Ortodoksja) były zamazane.

Chrześcijaństwo mogło istnieć wcześniej wChinach , ale pierwsze udokumentowane wprowadzenie miało miejsce w czasach dynastii Tang (618–907). Wiadomo, że do Chin przybyła misja chrześcijańska pod przewodnictwem księdza Alopena (określanego różnie jako perska , syryjska lub nestoriańska). 635, gdzie on i jego zwolennicy otrzymali edykt cesarski zezwalający na założenie kościoła.W Chinach religia ta była znana jako Dàqín Jǐngjiào, czyli Świetlista Religia Rzymian.Dàqín oznacza Rzym i Bliski Wschód, chociaż z zachodniego punktu widzenia chrześcijanie łacińscy uważali chrześcijaństwo za heretyckie.W latach 698-699 narodził się sprzeciw wobec chrześcijan ze strony buddystów, a następnie ze strony taoistów w 713 r., ale chrześcijaństwo nadal się rozwijało, a w 781 r. w stolicy Tang, Chang-an, wzniesiono kamienną stelę (stelę Nestoriańską). który odnotował 150 lat wspieranej przez cesarza historii chrześcijaństwa w Chinach.Tekst steli opisuje kwitnące wspólnoty chrześcijańskie w całych Chinach, ale poza tym i kilkoma innymi fragmentarycznymi zapisami stosunkowo niewiele wiadomo o ich historii.W późniejszych latach inni cesarze nie byli już tak tolerancyjni religijnie.W 845 roku władze chińskie wprowadziły zakaz stosowania obcych kultów, a chrześcijaństwo w Chinach zanikało aż do czasów imperium mongolskiego w XIII wieku.

Chrystianizacja Skandynawii, a także innych krajów nordyckich i krajów bałtyckich miała miejsce między VIII a XII wiekiem.Królestwa Danii, Norwegii i Szwecji utworzyły własne archidiecezje, podlegające bezpośrednio papieżowi, odpowiednio w latach 1104, 1154 i 1164.Nawrócenie narodu skandynawskiego na chrześcijaństwo wymagało więcej czasu, gdyż utworzenie sieci kościołów wymagało dodatkowych wysiłków.Samowie pozostali nienawróceni aż do XVIII wieku.Nowsze badania archeologiczne sugerują, że chrześcijanie byli w Götaland już w IX wieku;ponadto uważa się, że chrześcijaństwo przybyło z południowego zachodu i przeniosło się na północ.Dania była także pierwszym z krajów skandynawskich, który został schrystianizowany, jak ogłosił to Harald Sinozęby około roku 975 n.e. i wzniósł większy z dwóch Jelling Stones.Chociaż Skandynawowie stali się nominalnie chrześcijanami, w niektórych regionach faktyczne wierzenia chrześcijańskie utrwaliły się znacznie dłużej, podczas gdy w innych regionach ludność została schrystianizowana przed królem.Stare tradycje tubylcze, które zapewniały bezpieczeństwo i strukturę, zostały zakwestionowane przez nieznane idee, takie jak grzech pierworodny, Wcielenie i Trójca.Wykopaliska archeologiczne w miejscach pochówku na wyspie Lovön w pobliżu dzisiejszego Sztokholmu wykazały, że faktyczna chrystianizacja ludności była bardzo powolna i trwała co najmniej 150–200 lat, a było to bardzo centralne miejsce w szwedzkim królestwie.Trzynastowieczne inskrypcje runiczne z kupieckiego miasta Bergen w Norwegii wykazują niewielkie wpływy chrześcijańskie, a jeden z nich odwołuje się do Walkirii.

Po serii ciężkich niepowodzeń militarnych przeciwko muzułmanom , na początku VIII wieku w prowincjach Cesarstwa Bizantyjskiego pojawił się ikonoklazm.Pierwszy ikonoklazm, jak się go czasami nazywa, miał miejsce między około 726 a 787 rokiem, podczas gdy drugi ikonoklazm miał miejsce między 814 a 842 rokiem. Według tradycyjnego poglądu, ikonoklazm bizantyjski zapoczątkował zakaz umieszczania wizerunków religijnych ogłoszony przez cesarza bizantyjskiego Leona III. Izauryjczyka i kontynuowano pod rządami jego następców.Towarzyszyło temu powszechne niszczenie wizerunków religijnych i prześladowania zwolenników kultu wizerunków.Ruch ikonoklastyczny zniszczył znaczną część wczesnej historii artystycznej Kościoła chrześcijańskiego.Papiestwo przez cały ten okres stanowczo popierało używanie obrazów religijnych, a cały ten epizod pogłębił narastającą rozbieżność między tradycjami bizantyjską i karolińską w wciąż zjednoczonym Kościele europejskim, a także ułatwił redukcję lub usunięcie bizantyjskiego wpływu politycznego kontrolę nad częściami Półwyspu Apenińskiego.Na łacińskim Zachodzie papież Grzegorz III zwołał w Rzymie dwa synody i potępił działania Leona.Bizantyjski Sobór Ikonoklastów, który odbył się w Hieria w 754 roku n.e., orzekł, że święte portrety są heretyckie.Ruch ikonoklastyczny został później zdefiniowany jako heretycki w 787 roku n.e. podczas Drugiego Soboru Nicejskiego (siódmy sobór ekumeniczny), ale przeżył krótkie odrodzenie między 815 a 842 rokiem n.e.

W IX wieku powstał spór między chrześcijaństwem wschodnim (bizantyjskim, prawosławnym) i zachodnim (łacińskim, rzymskokatolickim), który został wywołany sprzeciwem rzymskiego papieża Jana VII wobec mianowania przez cesarza bizantyjskiego Michała III Focjusza I na stanowisko stanowisko patriarchy Konstantynopola.Papież odmówił Focjuszowi przeprosin za wcześniejsze punkty sporne między Wschodem a Zachodem.Focjusz odmówił uznania zwierzchnictwa papieża w sprawach wschodnich ani przyjęcia klauzuli Filioque.Delegacja łacińska na soborze jego konsekracji naciskała na niego, aby przyjął klauzulę, aby zapewnić sobie wsparcie.Kontrowersje dotyczyły także wschodnich i zachodnich praw jurysdykcji kościelnej w kościele bułgarskim.Focjusz rzeczywiście udzielił ustępstw w kwestii praw jurysdykcyjnych dotyczących Bułgarii , a legaci papiescy poprzestali na jego powrocie Bułgarii do Rzymu.Ustępstwo to miało jednak charakter czysto nominalny, gdyż powrót Bułgarii do obrządku bizantyjskiego w 870 r. zapewnił jej już kościół autokefaliczny.Bez zgody Bułgarskiego Borysa I papiestwo nie było w stanie wyegzekwować żadnego ze swoich roszczeń.

Od VI wieku większość klasztorów na katolickim Zachodzie należała do zakonu benedyktynów.Dzięki ściślejszemu przestrzeganiu zreformowanej reguły benedyktynów, opactwo Cluny stało się uznanym wiodącym ośrodkiem zachodniego monastycyzmu od końca X wieku.Cluny stworzył duży, federacyjny zakon, w którym administratorzy domów pomocniczych służyli jako zastępcy opata Cluny i odpowiadali przed nim.Duch kluniacki wywarł ożywczy wpływ na kościół normański, u szczytu jego świetności od drugiej połowy X wieku do początku XII wieku.Następna fala reformy monastycznej nadeszła wraz z ruchem cystersów.Pierwsze opactwo cystersów zostało założone w 1098 roku w opactwie Cîteaux.Myślą przewodnią życia cystersów był powrót do dosłownego przestrzegania reguły benedyktynów, odrzucając rozwój benedyktynów.Najbardziej uderzającą cechą reformy był powrót do pracy fizycznej, a zwłaszcza do pracy w terenie.Zainspirowani przez Bernarda z Clairvaux, głównego budowniczego cystersów, stali się główną siłą postępu technologicznego i dyfuzji w średniowiecznej Europie.Pod koniec XII wieku domy cystersów liczyły 500, aw szczytowym momencie w XV wieku zakon twierdził, że ma blisko 750 domów.Większość z nich została zbudowana na obszarach dzikiej przyrody i odegrała główną rolę w doprowadzeniu tak odizolowanych części Europy do upraw gospodarczych.Trzeci poziom reformy monastycznej został zapewniony przez ustanowienie zakonów żebraczych.Powszechnie znani jako „bracia”, żebracy żyją pod rządami monastycznymi, składając tradycyjne śluby ubóstwa, czystości i posłuszeństwa, ale kładą nacisk na głoszenie kazań, działalność misyjną i edukację w odosobnionym klasztorze.Począwszy od XII wieku zakon franciszkanów został ustanowiony przez naśladowców Franciszka z Asyżu, a następnie św. Dominik zapoczątkował zakon dominikanów.

Schizma Wschód-Zachód, znana również jako „Wielka Schizma”, podzieliła Kościół na gałęzie zachodnią (łacińską) i wschodnią (grecką), tj. katolicyzm zachodni i prawosławie.Był to pierwszy poważny podział, ponieważ pewne grupy na Wschodzie odrzuciły dekrety Soboru Chalcedońskiego (patrz Prawosławie Wschodnie) i był o wiele bardziej znaczący.Schizma wschodnio-zachodnia, choć zwykle datowana na rok 1054, była w rzeczywistości wynikiem przedłużającego się okresu wyobcowania między chrześcijaństwem łacińskim i greckim co do charakteru prymatu papieskiego i pewnych kwestii doktrynalnych dotyczących Filioque, ale nasiliła się z kulturowych, geograficznych, geopolitycznych i różnice językowe.

Spór o inwestyturę , zwany także konkursem o inwestyturę ( niem . Investiturstreit ), był konfliktem między kościołem a państwem w średniowiecznej Europie o możliwość wyboru i instalowania biskupów ( inwestytura ) i opatów klasztorów oraz samego papieża.Seria papieży w XI i XII wieku podkopała władzę Świętego Cesarza Rzymskiego i innych europejskich monarchii, a kontrowersje doprowadziły do ​​prawie 50 lat wojny domowej w Niemczech .Zaczęło się od walki o władzę między papieżem Grzegorzem VII a Henrykiem IV (ówczesnym królem, później cesarzem rzymskim) w 1076 r. Konflikt zakończył się w 1122 r., kiedy papież Kaliksta II i cesarz Henryk V zgodzili się na konkordat z Wormacji.Porozumienie wymagało od biskupów złożenia przysięgi wierności świeckiemu monarchy, który sprawował władzę „włócznią”, ale pozostawił wybór kościołowi.Potwierdzał prawo Kościoła do nadawania biskupom świętej władzy, symbolizowanej przez pierścień i laskę.W Niemczech (ale nie we Włoszech i Burgundii) cesarz zachował także prawo przewodniczenia wyborom opatów i biskupów przez władze kościelne oraz rozstrzygania sporów.Święci cesarze rzymscy zrzekli się prawa wyboru papieża.W międzyczasie toczyła się również krótka, ale znacząca walka o inwestyturę między papieżem Paschalisem II a królem Anglii Henrykiem I w latach 1103-1107. Wcześniejsze rozwiązanie tego konfliktu, konkordat londyński, było bardzo podobne do konkordatu z Wormacji.

Krucjaty były serią wojen religijnych inicjowanych, wspieranych i czasami kierowanych przez Kościół łaciński w okresie średniowiecza.Najbardziej znane z tych wypraw krzyżowych to wyprawy do Ziemi Świętej w latach 1095–1291, których celem było odzyskanie Jerozolimy i jej okolic spod panowania islamskiego.Jednoczesne działania militarne na Półwyspie Iberyjskim przeciwko Maurom ( Rekonkwista ) oraz w północnej Europie przeciwko pogańskim ludom zachodniosłowiańskim, bałtyckim i fińskim (krucjaty północne) stały się również znane jako krucjaty.W XV wieku inne, usankcjonowane przez Kościół krucjaty toczyły się przeciwko heretyckim sektom chrześcijańskim, przeciwko imperiom bizantyjskim i osmańskim , w celu zwalczania pogaństwa i herezji, a także z powodów politycznych.Częste były także popularne krucjaty zwykłych obywateli, nieusankcjonowane przez Kościół.Począwszy od pierwszej krucjaty, która zakończyła się odzyskaniem Jerozolimy w 1099 r., stoczono dziesiątki krucjat, które przez wieki stanowiły centralny punkt historii Europy.W 1095 roku papież Urban II ogłosił na soborze w Clermont pierwszą krucjatę .Zachęcał do militarnego wsparcia cesarza bizantyjskiego Aleksego I przeciwko Turkom seldżuckim i wezwał do zbrojnej pielgrzymki do Jerozolimy.We wszystkich warstwach społecznych w Europie Zachodniej spotkała się z entuzjastyczną reakcją społeczną.Pierwsi krzyżowcy kierowali się różnymi motywacjami, w tym zbawieniem religijnym, wypełnianiem obowiązków feudalnych, szansą na sławę oraz korzyścią ekonomiczną lub polityczną.Późniejsze krucjaty były na ogół prowadzone przez bardziej zorganizowane armie, czasami dowodzone przez króla.Wszyscy otrzymali odpusty papieskie.Początkowe sukcesy doprowadziły do ​​powstania czterech stanów krzyżowców : hrabstwa Edessy;Księstwo Antiochii;Królestwo Jerozolimskie;i hrabstwo Trypolisu.Krzyżowcy w jakiejś formie utrzymywali się w tym regionie aż do upadku Akki w 1291 r. Po tym czasie nie było już dalszych krucjat mających na celu odzyskanie Ziemi Świętej.

Średniowieczna inkwizycja była serią inkwizycji (organów Kościoła katolickiego oskarżonych o tłumienie herezji) z około 1184 roku, w tym inkwizycji episkopalnej (1184–1230), a później inkwizycji papieskiej (1184–1230).Średniowieczna inkwizycja powstała w odpowiedzi na ruchy uważane za odstępcze lub heretyckie wobec rzymskokatolickiego, w szczególności kataryzmu i waldensów w południowej Francji i północnych Włoszech.Były to pierwsze ruchy wielu inkwizycji, które miały nastąpić.Katarów po raz pierwszy odnotowano w latach czterdziestych XII wieku w południowej Francji, a waldensów około roku 1170 w północnych Włoszech.Wcześniej poszczególni heretycy, tacy jak Piotr z Bruis, często rzucali wyzwanie Kościołowi.Katarzy byli jednak pierwszą masową organizacją drugiego tysiąclecia, która stanowiła poważne zagrożenie dla władzy Kościoła.Artykuł ten omawia tylko te wczesne inkwizycje, a nie inkwizycję rzymską od XVI wieku i późniejsze, ani nieco inne zjawisko inkwizycji hiszpańskiej pod koniec XV wieku, która znajdowała się pod kontrolą hiszpańskiej monarchii za pośrednictwem lokalnego duchowieństwa.Inkwizycja portugalska w XVI wieku i różne gałęzie kolonialne postępowały według tego samego wzorca.

Papiestwo w Awinionie to okres od 1309 do 1376 roku, podczas którego siedmiu kolejnych papieży rezydowało w Awinionie (wówczas w Królestwie Arles, części Świętego Cesarstwa Rzymskiego, obecnie we Francji ), a nie w Rzymie.Sytuacja wynikła z konfliktu między papiestwem a koroną francuską, którego kulminacją była śmierć papieża Bonifacego VIII po jego aresztowaniu i maltretowaniu przez Filipa IV we Francji.Po dalszej śmierci papieża Benedykta XI, Filip wymusił na trwającym w impasie konklawe wybór na papieża Francuza Klemensa V w 1305 r. Klemens odmówił przeprowadzki do Rzymu, a w 1309 r. przeniósł swój dwór do papieskiej enklawy w Awinionie, gdzie pozostał przez następne 67 lat.Ta nieobecność w Rzymie jest czasami określana jako „babilońska niewola papiestwa”.W Awinionie panowało w sumie siedmiu papieży, wszyscy Francuzi i wszyscy pod wpływem Korony Francuskiej.W 1376 r. Grzegorz XI opuścił Awinion i przeniósł swój dwór do Rzymu (przybył 17 stycznia 1377 r.).Jednak po śmierci Grzegorza w 1378 r. pogarszające się stosunki między jego następcą Urbanem VI a frakcją kardynałów dały początek schizmie zachodniej.To zapoczątkowało drugą linię papieży z Awinionu, później uznanych za nielegalnych.Ostatni antypapież z Awinionu, Benedykt XIII, stracił większość swojego poparcia w 1398 r., w tym poparcie Francji;po pięciu latach oblężenia przez Francuzów uciekł w 1403 r. do Perpignan. Schizma zakończyła się w 1417 r. na soborze w Konstancji.

Schizma zachodnia to rozłam w Kościele katolickim trwający od 1378 do 1417 r., w wyniku którego biskupi rezydujący w Rzymie i Awinionie twierdzili, że są prawdziwym papieżem, a w 1409 r. dołączyła do nich trzecia linia pretendentów z Pizy. Schizma była napędzana przez osobowości i powiązania polityczne, przy czym papiestwo w Awinionie jest ściśle powiązane z monarchią francuską.Te konkurencyjne roszczenia do tronu papieskiego nadszarpnęły prestiż urzędu.Papiestwo rezydowało w Awinionie od 1309 r., ale papież Grzegorz XI powrócił do Rzymu w 1377 r. Jednak Kościół katolicki podzielił się w 1378 r., kiedy Kolegium Kardynalskie ogłosiło, że wybrało na papieża zarówno Urbana VI, jak i Klemensa VII w ciągu sześciu miesięcy od śmierci Grzegorza XI .Po kilku próbach pojednania sobór w Pizie (1409) uznał, że obaj rywale są nieprawowici i wybrany na trzeciego rzekomego papieża.Schizma została ostatecznie rozwiązana, gdy pretendent pizański Jan XXIII zwołał Sobór w Konstancji (1414–1418).Sobór zaaranżował abdykację zarówno rzymskiego papieża Grzegorza XII, jak i pizańskiego antypapieża Jana XXIII, ekskomunikował antypapieża z Awinionu Benedykta XIII i wybrał Marcina V na nowego papieża panującego w Rzymie.

Począwszy od pierwszej fali europejskiej kolonizacji, dyskryminacja religijna, prześladowania i przemoc wobec rodzimych religii ludów tubylczych były systematycznie popełniane przez europejskich chrześcijańskich kolonistów i osadników od XV do XVI wieku.W epoce odkryć i następnych stuleciach imperia kolonialne Hiszpanii i Portugalii były najbardziej aktywne w próbach nawrócenia rdzennej ludności obu Ameryk na religię chrześcijańską.Papież Aleksander VI wydał bullę Inter caetera w maju 1493 r., Potwierdzającą ziemie, do których roszczenia należałoKrólestwo Hiszpanii , i nakazał w zamian nawrócenie rdzennej ludności na chrześcijaństwo katolickie.Podczas drugiej wyprawy Kolumba towarzyszyli mu benedyktyni wraz z dwunastoma innymi kapłanami.Wraz z hiszpańskim podbojem imperium Azteków podjęto ewangelizację gęstej rdzennej ludności w tak zwanym „podboju duchowym”.Kilka zakonów żebraczych było zaangażowanych we wczesną kampanię nawracania rdzennej ludności.Franciszkanie i dominikanie nauczyli się języków rdzennych, takich jak nahuatl, mixtek i zapotek.Jedna z pierwszych szkół dla rdzennej ludności w Meksyku została założona przez Pedro de Gante w 1523 roku. Bracia dążyli do nawracania rdzennych przywódców, mając nadzieję i oczekiwanie, że ich społeczności pójdą w ich ślady.W gęsto zaludnionych regionach bracia mobilizowali społeczności tubylcze do budowy kościołów, uwidaczniając zmiany religijne;te kościoły i kaplice często znajdowały się w tych samych miejscach, co stare świątynie, często używając tych samych kamieni.„Rdzenni mieszkańcy wykazywali szereg reakcji, od otwartej wrogości po aktywne przyjęcie nowej religii”.W środkowym i południowym Meksyku, gdzie istniała rdzenna tradycja tworzenia tekstów pisanych, bracia uczyli rdzennych skrybów pisania ich własnymi językami alfabetem łacińskim.Istnieje znaczna liczba tekstów w językach rdzennych stworzonych przez ludy tubylcze i dla nich w ich własnych społecznościach do własnych celów.Na obszarach przygranicznych, gdzie nie było osiadłej ludności tubylczej, bracia i jezuici często tworzyli misje, skupiając rozproszoną ludność tubylczą we wspólnotach nadzorowanych przez braci, aby łatwiej głosić ewangelię i zapewnić jej wierność wierze.Misje te zostały ustanowione w koloniach hiszpańskich, które rozciągały się od południowo-zachodniej części dzisiejszych Stanów Zjednoczonych przez Meksyk oraz po Argentynę i Chile.

Reformacja była głównym ruchem w zachodnim chrześcijaństwie w XVI-wiecznej Europie, który stanowił religijne i polityczne wyzwanie dla Kościoła katolickiego, a zwłaszcza dla władzy papieskiej, wynikające z tego, co Kościół katolicki postrzegał jako błędy, nadużycia i rozbieżności.Reformacja była początkiem protestantyzmu i rozłamu Kościoła zachodniego na protestantyzm i dzisiejszy Kościół rzymskokatolicki.Uznawany jest również za jedno z wydarzeń oznaczających koniec średniowiecza i początek okresu nowożytnego w Europie.Przed Marcinem Lutrem istniało wiele wcześniejszych ruchów reformatorskich.Chociaż zwykle uważa się, że Reformacja rozpoczęła się wraz z opublikowaniem dziewięćdziesięciu pięciu tez przez Marcina Lutra w 1517 r., został on ekskomunikowany dopiero w styczniu 1521 r. przez papieża Leona X. Edykt Wormacki z maja 1521 r. Świętemu Cesarstwu Rzymskiemu przed obroną lub propagowaniem jego idei.Rozprzestrzenianie się prasy drukarskiej Gutenberga umożliwiło szybkie rozpowszechnianie materiałów religijnych w języku narodowym.Luter ocalał po ogłoszeniu go wyjętym spod prawa dzięki protekcji elektora Fryderyka Mądrego.Początkowy ruch w Niemczech uległ zróżnicowaniu i pojawili się inni reformatorzy, tacy jak Huldrych Zwingli i Jan Kalwin.Ogólnie rzecz biorąc, reformatorzy argumentowali, że zbawienie w chrześcijaństwie jest stanem zakończonym, opartym wyłącznie na wierze w Jezusa, a nie procesem, który wymaga dobrych uczynków, jak w poglądach katolików.Do najważniejszych wydarzeń tego okresu należą: sejm w Wormacji (1521), powstanie luterańskiego księstwa pruskiego (1525), angielska reformacja (od 1529 r.), Sobór Trydencki (1545–63), pokój w Augsburgu (1555), ekskomunika Elżbiety I (1570), edykt nantejski (1598) i pokój westfalski (1648).Kontrreformacja, zwana także reformacją katolicką lub odrodzeniem katolickim, była okresem reform katolickich zapoczątkowanych w odpowiedzi na reformację protestancką.

Przybycie Ferdynanda Magellana do Cebu stanowi pierwszą próbęHiszpanii nawrócenia tubylców na chrześcijaństwo.Według opisu wydarzeń, Magellan spotkał się z Raja Humabonem z Cebu, który miał chorego wnuka, któremu odkrywca lub jeden z jego ludzi mógł pomóc wyleczyć.Z wdzięczności Humabon i jego główna małżonka pozwolili się ochrzcić „Carlos” i „Juana”, a około 800 jego poddanych również zostało ochrzczonych.Później Lapulapu, monarcha sąsiedniej wyspy Mactan, kazał swoim ludziom zabić Magellana i rozgromił niefortunną hiszpańską wyprawę.W 1564 roku Luís de Velasco, namiestnik Nowej Hiszpanii, wysłał na Filipiny baskijskiego odkrywcę Miguela Lópeza de Legazpi.Wyprawa Legazpiego, w skład której wchodził augustianin i żeglarz Andrés de Urdaneta, wzniosła dzisiejsze miasto Cebu pod patronatem Świętego Dziecka, a później podbiła królestwo Maynila w 1571 r. I sąsiednie królestwo Tondo w 1589 r. Następnie kolonizatorzy kontynuowali do prozelityzmu, gdy badali i podbijali pozostałe części dzisiejszych Filipin do 1898 roku, z wyjątkiem części Mindanao, które było muzułmańskie najpóźniej od X wieku n.e., oraz Kordylierów, gdzie liczne plemiona górskie utrzymywały swoje starożytne wierzeniami, ponieważ opierali się zachodniej kolonizacji aż do przybycia Stanów Zjednoczonych na początku XX wieku.

Migracja purytanów do Nowej Anglii była zaznaczona w swoich skutkach od 1620 do 1640 roku, po czym gwałtownie spadła.Termin Wielka Migracja zwykle odnosi się do migracji w okresie angielskich purytanów do Massachusetts i na Karaiby, zwłaszcza na Barbados.Przybywali w grupach rodzinnych, a nie jako izolowane jednostki i byli głównie motywowani wolnością praktykowania swoich przekonań.

Sprawa Galileusza (po włosku: il processo a Galileo Galilei) rozpoczęła się około 1610 roku i zakończyła się procesem i potępieniem Galileusza przez rzymskokatolicką inkwizycję w 1633 roku. Galileo był ścigany za popieranie heliocentryzmu, modelu astronomicznego, w którym Ziemia i planety krążą wokół Słońca w centrum wszechświata.W 1610 roku Galileusz opublikował swoją książkę Sidereus Nuncius (Gwiezdny posłaniec), w której opisał zaskakujące obserwacje dokonane za pomocą nowego teleskopu, między innymi galileuszowe księżyce Jowisza.Dzięki tym obserwacjom i dodatkowym obserwacjom, które nastąpiły później, takim jak fazy Wenus, promował heliocentryczną teorię Mikołaja Kopernika opublikowaną w De revolutionibus orbium coelestium w 1543 r. Odkrycia Galileusza spotkały się ze sprzeciwem w Kościele katolickim, aw 1616 r. Inkwizycja ogłosiła heliocentryzm jako „formalnie heretycki”.Galileusz zaproponował teorię przypływów w 1616 i komet w 1619;argumentował, że pływy są dowodem na ruch Ziemi.W 1632 Galileusz opublikował Dialog dotyczący dwóch głównych systemów światowych, który bronił heliocentryzmu i cieszył się ogromną popularnością.Odpowiadając na rosnące kontrowersje wokół teologii, astronomii i filozofii, rzymska inkwizycja osądziła Galileusza w 1633 r., Uznając go za „gwałtownie podejrzanego o herezję” i skazał go na areszt domowy, w którym przebywał aż do śmierci w 1642 r. W tym momencie księgi heliocentryczne były został zakazany, a Galileuszowi nakazano powstrzymanie się od utrzymywania, nauczania lub obrony idei heliocentrycznych po procesie.Pierwotnie papież Urban VIII był mecenasem Galileusza i zezwolił mu na publikację teorii kopernikańskiej, o ile traktował ją jako hipotezę, ale po publikacji w 1632 r. mecenat został zerwany.

Kontrreformacja była okresem odrodzenia katolików, który rozpoczął się w odpowiedzi na reformację protestancką.Zaczęło się od Soboru Trydenckiego (1545-1563) i w dużej mierze zakończyło się zakończeniem europejskich wojen religijnych w 1648 r. Kontrreformacja, zapoczątkowana w celu zajęcia się skutkami reformacji protestanckiej, była wszechstronnym wysiłkiem złożonym z apologetyki i polemicznej dokumenty i konfiguracja kościelna zgodnie z dekretem Soboru Trydenckiego.Ostatnie z nich obejmowały wysiłki sejmów cesarskich Świętego Cesarstwa Rzymskiego , procesy herezji i inkwizycji, wysiłki antykorupcyjne, ruchy duchowe i zakładanie nowych zakonów.Taka polityka miała długotrwałe skutki w historii Europy, a wygnania protestantów trwały aż do patentu tolerancyjnego z 1781 r., Chociaż mniejsze wypędzenia miały miejsce w XIX wieku.Reformy te obejmowały zakładanie seminariów dla właściwego przygotowania kapłanów do życia duchowego i tradycji teologicznych Kościoła, reformę życia zakonnego poprzez powrót zakonów do ich duchowych podstaw oraz nowe ruchy duchowe skupiające się na życiu pobożnym i osobistym relacji z Chrystusem, w tym mistycy hiszpańscy i francuska szkoła duchowości.Obejmowało to również działania polityczne, które obejmowałyinkwizycję hiszpańską i inkwizycję portugalską w Goa i Bombaju-Bassein itp. Głównym celem kontrreformacji była misja dotarcia do części świata, które zostały skolonizowane jako głównie katolickie, a także spróbować nawrócić narody, takie jak Szwecja i Anglia , które niegdyś były katolikami od czasów chrystianizacji Europy, ale zostały utracone w wyniku reformacji.

Pierwsze Wielkie Przebudzenie (czasami Wielkie Przebudzenie) lub Odrodzenie Ewangelickie było serią przebudzeń chrześcijańskich, które ogarnęły Wielką Brytanię i jej trzynaście północnoamerykańskich kolonii w latach trzydziestych i czterdziestych XVIII wieku.Ruch odrodzenia trwale wpłynął na protestantyzm, ponieważ jego wyznawcy dążyli do odnowienia indywidualnej pobożności i pobożności religijnej.Wielkie Przebudzenie oznaczało pojawienie się anglo-amerykańskiego ewangelikalizmu jako ruchu ponadwyznaniowego w kościołach protestanckich.W Stanach Zjednoczonych najczęściej używa się terminu Wielkie Przebudzenie, podczas gdy w Wielkiej Brytanii ruch określany jest jako Odrodzenie Ewangeliczne.Opierając się na fundamentach starszych tradycji – purytanizmu, pietyzmu i prezbiterianizmu – główni przywódcy odrodzenia, tacy jak George Whitefield, John Wesley i Jonathan Edwards, wyartykułowali teologię przebudzenia i zbawienia, która przekraczała granice wyznaniowe i pomogła wykuć wspólną tożsamość ewangeliczną.Odrodzeniowcy dodali do doktrynalnych imperatywów protestantyzmu reformacyjnego nacisk na opatrznościowe wylanie Ducha Świętego.Doraźne głoszenie dawało słuchaczom poczucie głębokiego osobistego przekonania o potrzebie zbawienia przez Jezusa Chrystusa oraz sprzyjało introspekcji i zaangażowaniu w nowy standard osobistej moralności.Teologia odrodzenia podkreślała, że ​​nawrócenie religijne było nie tylko intelektualną zgodą na poprawną doktrynę chrześcijańską, ale musiało być „nowym narodzeniem” doświadczanym w sercu.Odrodzeniowcy nauczali również, że otrzymanie pewności zbawienia jest normalnym oczekiwaniem w życiu chrześcijańskim.Chociaż odrodzenie ewangeliczne zjednoczyło ewangelików z różnych wyznań wokół wspólnych przekonań, doprowadziło również do podziału w istniejących kościołach na tych, którzy popierali przebudzenia, i tych, którzy tego nie robili.Przeciwnicy oskarżyli przebudzenia o sprzyjanie chaosowi i fanatyzmowi w kościołach poprzez umożliwianie niewykształconym, wędrownym kaznodziejom i zachęcanie do entuzjazmu religijnego.

The Restoration Movement (znany również jako American Restoration Movement lub Stone-Campbell Movement, a pejoratywnie jako Campbellism) to ruch chrześcijański, który rozpoczął się na granicy Stanów Zjednoczonych podczas Drugiego Wielkiego Przebudzenia (1790–1840) na początku XIX wieku.Pionierzy tego ruchu starali się zreformować kościół od wewnątrz i dążyli do „zjednoczenia wszystkich chrześcijan w jedno ciało wzorowane na kościele Nowego Testamentu.Ruch Restauracji rozwinął się z kilku niezależnych nurtów odrodzenia religijnego, które idealizowały wczesne chrześcijaństwo.Szczególnie ważne były dwie grupy, które niezależnie wypracowały podobne podejście do wiary chrześcijańskiej.Pierwsza, prowadzona przez Bartona W. Stone'a, rozpoczęła się w Cane Ridge w stanie Kentucky i została zidentyfikowana jako „chrześcijanie”.Drugi rozpoczął się w zachodniej Pensylwanii i Wirginii (obecnie Wirginia Zachodnia) i był prowadzony przez Thomasa Campbella i jego syna Alexandra Campbella, obaj wykształceni w Szkocji;ostatecznie używali nazwy „Uczniowie Chrystusa”.Obie grupy dążyły do ​​przywrócenia całego kościoła chrześcijańskiego w oparciu o widoczne wzorce przedstawione w Nowym Testamencie i obie wierzyły, że wyznania dzielą chrześcijaństwo.W 1832 roku przyłączyli się do wspólnoty przez uścisk dłoni.Łączyła ich między innymi wiara, że ​​Jezus jest Chrystusem, Synem Bożym;aby chrześcijanie obchodzili Wieczerzę Pańską pierwszego dnia każdego tygodnia;i że chrzest dorosłych wierzących koniecznie odbywał się przez zanurzenie w wodzie: 147–148 Ponieważ założyciele chcieli porzucić wszelkie etykietki wyznaniowe, używali biblijnych imion dla naśladowców Jezusa: 27 Obie grupy opowiadały się za powrotem do celów Kościoły z I wieku opisane w Nowym Testamencie.Jeden z historyków ruchu argumentował, że był to przede wszystkim ruch jedności, z motywem restauracji odgrywającym rolę podrzędną.

Pierwsi misjonarze zostali wysłani przez Stamford Raffles w 1824 roku, kiedy to Sumatra znajdowała się pod tymczasowym panowaniem brytyjskim.Zauważyli, że Batak wydawali się otwarci na nową myśl religijną i prawdopodobnie spadną na pierwszą misję, islamską lub chrześcijańską, aby podjąć próbę nawrócenia.Druga misja, która w 1834 r. Amerykańskiej Rady Komisarzy ds. Misji Zagranicznych spotkała się z brutalnym zakończeniem, gdy jej dwaj misjonarze zostali zabici przez Bataka odpornego na ingerencję z zewnątrz w ich tradycyjny adat.Pierwsza wspólnota chrześcijańska na Sumatrze Północnej powstała w Sipirok, społeczności ludu (Batak) Angkola.Trzech misjonarzy z niezależnego kościoła w Ermelo w Holandii przybyło w 1857 r., A 7 października 1861 r. Jeden z misjonarzy z Ermelo zjednoczył się z Reńskim Towarzystwem Misyjnym, które zostało niedawno wypędzone z Kalimantanu w wyniku wojny Banjarmasin.Misja odniosła ogromny sukces, była dobrze wspierana finansowo z Niemiec i przyjęła skuteczne strategie ewangelizacyjne prowadzone przez Ludwiga Ingwera Nommensena, który spędził większość swojego życia od 1862 do śmierci w 1918 roku na Sumatrze Północnej, z powodzeniem nawracając wielu spośród Simalungun i Batak Toba a także mniejszość Angkoli.

W odpowiedzi na te wydarzenia fundamentalizm chrześcijański był ruchem mającym na celu odrzucenie radykalnych wpływów humanizmu filozoficznego, ponieważ wpływał on na religię chrześcijańską.Szczególnie skupiając się na krytycznym podejściu do interpretacji Biblii i próbując zablokować najazd ateistycznych założeń naukowych na ich kościoły, fundamentalistyczni chrześcijanie zaczęli pojawiać się w różnych wyznaniach chrześcijańskich jako liczne niezależne ruchy oporu wobec oddalania się od historycznego chrześcijaństwa.Z biegiem czasu ruch ewangelicki podzielił się na dwa główne skrzydła, z etykietą fundamentalistów po jednej gałęzi, podczas gdy termin ewangelicki stał się preferowanym sztandarem bardziej umiarkowanej strony.Chociaż oba nurty ewangelikalizmu wywodzą się głównie ze świata anglojęzycznego, większość dzisiejszych ewangelików mieszka w innych częściach świata.

Drugi Sobór Watykański, powszechnie znany jako Sobór Watykański II lub Vaticanum II, był 21. soborem ekumenicznym Kościoła rzymskokatolickiego.Sobór zbierał się w Bazylice św. Piotra w Rzymie na cztery okresy (lub sesje), z których każdy trwał od 8 do 12 tygodni, jesienią każdego z czterech lat 1962-1965. Przygotowania do soboru trwały trzy lata, od lata 1959 do jesieni 1962. Sobór otworzył 11 października 1962 Jan XXIII (papież podczas przygotowań i pierwszej sesji), a zamknął 8 grudnia 1965 Paweł VI (papież podczas ostatnich trzech sesji, po śmierć Jana XXIII 3 czerwca 1963 r.).Papież Jan XXIII zwołał sobór, ponieważ uważał, że Kościół potrzebuje „aktualizacji” (po włosku: aggiornamento).Aby połączyć się z ludźmi XX wieku w coraz bardziej zsekularyzowanym świecie, niektóre praktyki Kościoła musiały zostać ulepszone, a jego nauczanie musiało zostać przedstawione w sposób, który wydawałby się im odpowiedni i zrozumiały.Wielu uczestników Rady było temu przychylnych, podczas gdy inni widzieli niewielką potrzebę zmian i sprzeciwiali się wysiłkom w tym kierunku.Jednak poparcie dla aggiornamento przeważyło nad oporem wobec zmian, w wyniku czego szesnaście dokumentów magisterskich opracowanych przez sobór proponowało znaczący rozwój doktryny i praktyki: szeroko zakrojoną reformę liturgii, odnowioną teologię Kościoła, objawienia i świeckich, nowego podejścia do relacji między Kościołem a światem, do ekumenizmu, do religii niechrześcijańskich, do wolności religijnej, a co ważniejsze, do Kościołów wschodnich.

Ekumenizm szeroko odnosi się do ruchów między grupami chrześcijańskimi w celu ustanowienia pewnego stopnia jedności poprzez dialog.Ekumenizm wywodzi się z greckiego οἰκουμένη (oikoumene), co oznacza „zamieszkany świat”, ale bardziej w przenośni coś w rodzaju „uniwersalnej jedności”.Ruch ten można podzielić na katolicki i protestancki, przy czym ten ostatni charakteryzuje się przedefiniowaną eklezjologią „wyznaniowości” (którą odrzuca m.in. Kościół katolicki).W ciągu ostatniego stulecia podejmowano działania zmierzające do pogodzenia schizmy między Kościołem katolickim a cerkwiami prawosławnymi.Chociaż poczyniono postępy, obawy o prymat papieski i niezależność mniejszych cerkwi zablokowały ostateczne rozwiązanie schizmy.30 listopada 1894 papież Leon XIII opublikował Orientalium Dignitas.7 grudnia 1965 r. została wydana wspólna deklaracja katolicko-prawosławna papieża Pawła VI i patriarchy ekumenicznego Atenagorasa I znosząca wzajemne ekskomuniki z 1054 r.

Historia chrześcijaństwa jest pisana do dziś.Gdy rodzą się i wychowują nowe pokolenia chrześcijan, ich własne historie i doświadczenia stają się częścią większej narracji wiary.Rozwój chrześcijaństwa był szczególnie niezwykły w ostatnich dziesięcioleciach, a religia ta jest obecnie największą na świecie.Wpływ chrześcijaństwa jest odczuwalny w prawie każdym sektorze społeczeństwa.W głęboki sposób wpłynął na rządy, biznes, naukę i kulturę.A jednak, pomimo niewiarygodnego wpływu na świat, chrześcijaństwo pozostaje głęboko osobistą podróżą dla każdego ze swoich wyznawców.Nie ma dwóch chrześcijan, którzy dzielą tę samą drogę, a wiara każdej osoby jest kształtowana przez osobiste doświadczenia i relacje.Ostatecznie chrześcijaństwo jest żywą, oddychającą wiarą, która wciąż się zmienia i jest przekształcana przez ludzi, którzy za nią podążają.Jej przyszłość będzie zależała od opowiadanych przez nas historii, wyborów, których dokonujemy i sposobu, w jaki zdecydujemy się przeżyć nasze życie.