የታይላንድ ታሪክ የጊዜ መስመር

ተጨማሪዎች

የግርጌ ማስታወሻዎች

ማጣቀሻዎች


የታይላንድ ታሪክ
History of Thailand ©HistoryMaps

1500 BCE - 2024

የታይላንድ ታሪክ



የታይ ብሄረሰብ ወደ ዋናው ደቡብ ምስራቅ እስያ በዘመናት ጊዜ ውስጥ ፈለሰ።ሲአም የሚለው ቃል የመጣው ከፓሊ ወይም ከሳንስክሪት श्याम ወይም Mon ရာမည ነው፣ ምናልባትም ከሻን እና አሆም ጋር ተመሳሳይ ነው።Xianluo በዘመናዊው ሱፋን ቡሪ እና በዘመናዊው ሎፕ ቡሪ ላይ ያተኮረ የላቮ ከተማ ግዛት ከሱፋናፉም ከተማ ግዛት የተዋሃደ የአዩትታያ ግዛት የቻይና ስም ነው።ለታይ፣ ስሙ ባብዛኛው ሙአንግ ታይ ነው።[1]ሀገሪቱ በምዕራባውያን ሲያም መባሉ ከፖርቹጋሎች የመጣ ሳይሆን አይቀርም።የፖርቹጋላዊው ዜና መዋዕል የኣዩትታያ ንጉስ Borommatrailokkanat በ1455 በማላይ ባሕረ ገብ መሬት ደቡባዊ ጫፍ ወደሚገኘው ወደ ማላካ ሱልጣኔት ጉዞ ላከ።ከመቶ አመት በኋላ፣ እ.ኤ.አ. ነሐሴ 15 ቀን 1612 ዘ ግሎብ፣ የምስራቅ ህንድ ኩባንያ ነጋዴ ከንጉሥ ጀምስ አንደኛ ደብዳቤ የያዘ፣ “የሳም መንገድ” ደረሰ።[2] "በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ሲያም በጂኦግራፊያዊ ስያሜዎች ውስጥ በጣም ተደብቆ ስለነበር በዚህ ስም እና በሌላ ስም እንደሚታወቅ እና እንደሚቀጥል ይታመናል."[3]እንደ ሞን፣ የክመር ኢምፓየር እና የማሌይ ባሕረ ገብ መሬት እና ሱማትራ ያሉ ህንዳዊ ግዛቶች ክልሉንገዙ ።ታይ ግዛቶቻቸውን አቋቁመዋል፡- ንጎኒያንግ፣ የሱክሆታይ መንግሥት፣ የቺያንግ ማይ መንግሥት፣ የላን ና እና የአዩትታያ መንግሥት።እነዚህ ግዛቶች እርስ በእርሳቸው ተዋጉ እና ከክመርስ፣ በርማ እና ቬትናም የማያቋርጥ ስጋት ውስጥ ነበሩ።በ19ኛው እና በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በንጉስ ቹላሎንግኮርን የተደነገጉትን ማሻሻያዎችን በማማለል እና ፈረንሣይ እና እንግሊዞች በቅኝ ግዛቶቻቸው መካከል ግጭት እንዳይፈጠር ገለልተኛ ግዛት እንዲሆን በመወሰናቸው በደቡብ ምስራቅ እስያ ከአውሮፓ ቅኝ ግዛት ስጋት የተረፈችው ታይላንድ ብቻ ነው።እ.ኤ.አ. በ 1932 ፍፁም ንጉሳዊ አገዛዝ ካበቃ በኋላ ፣ ታይላንድ በዲሞክራሲያዊ የተመረጠ መንግስት ከመመስረቱ በፊት ለስልሳ ዓመታት ያህል ዘላቂ የሆነ ወታደራዊ አስተዳደርን አሳልፋለች።
1100 BCE Jan 1

የታይ ሰዎች አመጣጥ

Yangtze River, China
የንጽጽር የቋንቋ ጥናት የታይ ህዝቦች የደቡባዊ ቻይና ፕሮቶ-ታይ–ካዳይ ተናጋሪ ባህል እንደነበሩ እና ወደ ዋናው ደቡብ ምስራቅ እስያ እንደተበተኑ የሚያመለክት ይመስላል።ብዙ የቋንቋ ሊቃውንት የታይ-ካዳይ ህዝቦች ከፕሮቶ-አውስትሮኔዢያ ተናጋሪ ህዝቦች ጋር በዘረመል ሊገናኙ እንደሚችሉ ላውረን ሳጋርት (2004) መላምት የታይ-ካዳይ ህዝቦች መጀመሪያ ላይ የኦስትሮኒያ ዝርያ ሊሆኑ እንደሚችሉ ገምተዋል።በዋናው ቻይና ከመኖራቸዉ በፊት የታይ-ካዳይ ህዝቦች በታይዋን ደሴት ላይ ከሚገኝ የትውልድ ሀገር ተሰደዱ ተብሎ ይታሰባል፣ በዚያም የፕሮቶ-አውስትሮንዢያን ቀበሌኛ ወይም ከትውልድ ቋንቋዎቹ አንዱን ይናገሩ ነበር።[19] እንደ ማላዮ-ፖሊኔዥያ ቡድን በኋላ ወደ ደቡብ በመርከብ ወደ ፊሊፒንስ እና ወደ ሌሎች የባህር ደቡብ ምስራቅ እስያ ክፍሎች ፣ የዘመናዊው የታይ-ካዳይ ህዝብ ቅድመ አያቶች ወደ ምዕራብ በመርከብ ወደ ዋና ቻይና እና ምናልባትም በፐርል ወንዝ ተጉዘዋል ፣ ቋንቋቸውም እጅግ በጣም ብዙ ነበር ። በሲኖ-ቲቤታን እና በሆሞንግ-ሚየን ቋንቋ ተጽእኖ ስር ከሌሎች የኦስትሮኒያ ቋንቋዎች ተለውጧል።[20] ከቋንቋ ማስረጃዎች በተጨማሪ፣ በኦስትሮኔዥያ እና በታይ-ካዳይ መካከል ያለው ግንኙነት በአንዳንድ የተለመዱ ባህላዊ ልማዶች ውስጥም ይገኛል።ሮጀር ብሌንች (2008) የጥርስ ማፈንገጥ፣ ፊት መነቀስ፣ ጥርስ መጥቆር እና የእባብ አምልኮ በታይዋን አውስትሮኔዢያውያን እና በደቡብ ቻይና ታይ-ካዳይ ሕዝቦች መካከል እንደሚጋራ አሳይቷል።[21]ጄምስ አር ቻምበርሊን የታይ-ካዳይ (ክራ-ዳይ) ቋንቋ ቤተሰብ የተቋቋመው በ12ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት በያንግትዜ ተፋሰስ መካከል ሲሆን ይህምከቹ ግዛት መመስረት እና ከዙሁ ሥርወ መንግሥት መጀመሪያ ጋር ተመሳሳይነት እንዳለው ሐሳብ አቅርቧል። .በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከዘአበ አካባቢ የክራ እና ህላይ (ሪኢ/ሊ) ህዝቦች ወደ ደቡብ አቅጣጫ ፍልሰትን ተከትሎ ዩኢ (ቤ-ታይ ህዝቦች) ተገንጥለው ወደ ምሥራቃዊ ጠረፍ ሄደው በአሁኑ ጊዜ በዚጂያንግ ግዛት ውስጥ በ6ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት፣ የዩ ግዛት መስርቶ ብዙም ሳይቆይ የ Wu ግዛትን ድል አደረገ።እንደ ቻምበርሊን ገለጻ፣ የዩኢ ሰዎች (ቤ-ታይ) በቻይና ምስራቃዊ የባህር ጠረፍ ወደ ደቡብ አቅጣጫ መሰደድ የጀመሩት በ333 ዓክልበ አካባቢ ዩዌ በቹ ከተቆጣጠረ በኋላ አሁን ወደ ጓንጊጊ ፣ጊዙዙ እና ሰሜናዊ ቬትናም ወደ ሚባሉ ስፍራዎች መሰደድ ጀመሩ።እዚያም ዩኢ (ቤ-ታይ) ሉኦ ዩ የተሰኘውን ቡድን አቋቋመ፣ ወደ ሊንጋን እና አናም ከዚያም ወደ ምዕራብ ወደ ሰሜን ምስራቅ ላኦስ እና ሲፕ ሶንግ ቻው ታይ ተሻገረ እና በኋላ የመካከለኛው-ደቡብ ምዕራብ ታይ ሆነ፣ በመቀጠል Xi Ou፣ እሱም ሰሜናዊ ታይ.[22]
68 - 1238
የታይላንድ መንግስታት ምስረታornament
ፉናን
በፉናን ግዛት ውስጥ የሂንዱ ቤተመቅደስ። ©HistoryMaps
68 Jan 1 00:01 - 550

ፉናን

Mekong-delta, Vietnam
በኢንዶቺና ውስጥ በጣም የታወቁት የፖለቲካ አካላት መዛግብት ፉናን በሜኮንግ ዴልታ ላይ ያተኮረ እና በዘመናዊቷ ታይላንድ ውስጥ ግዛቶችን ያቀፈ ነው።[4] የቻይንኛ ዘገባዎች የፉናንን መኖር ከመጀመሪያው ክፍለ ዘመን እዘአ ጀምሮ አረጋግጠዋል።የአርኪኦሎጂ ሰነዶች ከአራተኛው መቶ ዘመን ዓ.ዓ. ጀምሮ ያለውን ሰፊ ​​የሰው ልጅ የሰፈራ ታሪክ ያሳያል።[5] ምንም እንኳን በቻይና ደራሲዎች እንደ አንድ የተዋሃደ ፖሊሲ ቢቆጠሩም አንዳንድ ዘመናዊ ምሁራን ፉናን ምናልባት አንዳንድ ጊዜ እርስ በርስ የሚዋጉ እና በሌላ ጊዜ ደግሞ የፖለቲካ አንድነትን የሚፈጥሩ የከተማ-ግዛቶች ስብስብ ሊሆን እንደሚችል ይጠራጠራሉ።[6] በደቡባዊ ቬትናም ውስጥ በኦክ ኢኦ ጥንታዊ የመርካንቲል ማእከል ውስጥ በቁፋሮ የተገኙትን የሮማውያን፣ቻይንኛ እናየህንድ ዕቃዎችን ከሚያካትት የአርኪዮሎጂ ማስረጃዎች ፉናን ኃይለኛ የንግድ ግዛት መሆን እንዳለበት ይታወቃል።[7] በደቡባዊ ካምቦዲያ ውስጥ በአንግኮር ቦሬይ የተደረጉ ቁፋሮዎችም እንዲሁ አስፈላጊ የሰፈራ ማስረጃዎችን አቅርበዋል።Oc Eo በባህር ዳርቻ ላይ ካለ ወደብ እና ከአንግኮር ቦሬይ ጋር በቦይ ስርዓት የተገናኘ በመሆኑ እነዚህ ሁሉ ቦታዎች የፉናን እምብርት ያደረጉ ሊሆኑ ይችላሉ።ፉናን በቻይና ካርቶግራፎች፣ ጂኦግራፊዎች እና ጸሃፊዎች ለጥንታዊ ህንዳዊ ግዛት የተሰጠ ስም ነው - ወይም ይልቁንም ልቅ የሆነ የግዛቶች አውታረ መረብ (ማንዳላ) [8] - በዋናው ደቡብ ምስራቅ እስያ ውስጥ የሚገኘው ከመጀመሪያው እስከ ስድስተኛው ባለው የሜኮንግ ዴልታ ላይ ያተኮረ ነው። ክፍለ ዘመን ዓ.ም.ይህ ስም የሚገኘው መንግሥቱን በሚገልጹ የቻይናውያን ታሪካዊ ጽሑፎች ውስጥ ሲሆን በጣም ሰፊው መግለጫዎች በአብዛኛው የተመሠረቱት በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ በፉናን ውስጥ የኖረውን የምስራቃዊ ዉ ሥርወ መንግሥት የሚወክሉ ሁለት የቻይና ዲፕሎማቶች ካንግ ታይ እና ዙ ዪንግ ባቀረቡት ዘገባ ላይ ነው። .[9]ልክ እንደ መንግሥቱ ስም፣ የሰዎች የብሔር-ቋንቋ ተፈጥሮ በልዩ ባለሙያዎች መካከል ብዙ ውይይት የተደረገበት ርዕሰ ጉዳይ ነው።መሪዎቹ መላምቶች ፉናናውያን በአብዛኛው ሞን– ክመር ነበሩ፣ ወይም በአብዛኛው አውስትሮኔዥያ ነበሩ፣ ወይም የብዙ ብሄረሰብ ማህበረሰብን ያቋቋሙ ናቸው።ያለው ማስረጃ በዚህ ጉዳይ ላይ የማያዳግም ነው።ማይክል ቪኬሪ ምንም እንኳን የፉናን ቋንቋ መለየት ባይቻልም ህዝቡ ክመር መሆኑን ማስረጃዎቹ አጥብቀው ያሳያሉ።[10]
ድቫራቫቲ (ሰኞ) መንግሥት
ታይላንድ፣ ኩ ቡአ፣ (የድቫራቫቲ ባህል)፣ 650-700 ዓ.ም.በቀኝ በኩል ሶስት ሙዚቀኞች (ከመሃል ላይ) ባለ 5-ገመድ ሉጥ፣ ሲምባሎች፣ የቱቦ ዚተር ወይም ባር ዚተር ከጎርድ ሬዞናተር ጋር እየተጫወቱ ነው። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
600 Jan 1 - 1000

ድቫራቫቲ (ሰኞ) መንግሥት

Nakhon Pathom, Thailand
የድቫራቫቲ አካባቢ (አሁን ታይላንድ የምትባለው) ለመጀመሪያ ጊዜ የኖሩት ሞን ሰዎች በመጡ እና ከብዙ መቶ ዓመታት በፊት በታዩ ሰዎች ነበር።በማዕከላዊ እና በሰሜን ምስራቅ ታይላንድ ከሞን ህዝብ ጋር የተገናኘ የቴራቫዳ ቡዲስት ባህል በተፈጠረበት ወቅት በማዕከላዊ ደቡብ ምስራቅ እስያ የቡድሂዝም መሠረቶች የተጣሉት በ6ኛው እና በ9ኛው ክፍለ ዘመን መካከል ነው።የቴራቫዲን ቡዲስቶች መገለጥ የሚገኘው በአንድ መነኩሴ ሕይወት ብቻ ነው (በምእመናን ሳይሆን)።የብዙ ቡድሃዎችን እና የቦዲሳትቫስን ጽሑፎች ወደ ቀኖና ከሚቀበሉት ከማሃያና ቡዲስቶች በተለየ ቴራቫዳኖች የሃይማኖት መስራች የሆነውን ቡድሃ ጋውታማን ብቻ ያከብራሉ።አሁን የላኦስ እና የታይላንድ ማእከላዊ ሜዳ ክፍል በሆኑት ውስጥ የተነሱት የሞን ቡዲስት መንግስታት በጥቅሉ ድቫራቫቲ ይባላሉ።በአሥረኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ የድቫራቫቲ ከተማ-ግዛቶች ወደ ሁለት ማንዳላዎች ማለትም ላቮ (ዘመናዊ ሎፕቡሪ) እና ሱቫርናብሁሚ (ዘመናዊ ሱፋን ቡሪ) ተዋህደዋል።በአሁኑ ጊዜ ማዕከላዊ በሆነችው ታይላንድ ውስጥ የሚገኘው የቻኦ ፍራያ ወንዝ በአንድ ወቅት ከሰባተኛው ክፍለ ዘመን እስከ አስረኛው ክፍለ ዘመን ድረስ የነበረው የሞን ድቫራቫቲ ባህል መገኛ ነበር።[11] Samuel Beal በደቡብ ምስራቅ እስያ በቻይናውያን ጽሑፎች መካከል ያለውን ፖለቲካ እንደ "ዱኦሎቦዲ" አግኝቷል።በ20ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ በጆርጅ ኮይድስ የተመራ የአርኪኦሎጂ ቁፋሮዎች ናኮን ፓቶም ግዛት የድቫራቫቲ ባህል ማዕከል ሆኖ አግኝተውታል።የድቫራቫቲ ባህል የተመሰረተው በሞቀባቸው ከተሞች ዙሪያ ነው፣የመጀመሪያው ደግሞ በአሁኑ ሱፋን ቡሪ ግዛት ውስጥ ዩ ቶንግ ይመስላል።ሌሎች ቁልፍ ጣቢያዎች Nakhon Pathom፣ Phong Tuk፣ Si Thep፣ Khu Bua እና Si Mahosot እና ሌሎችንም ያካትታሉ።[12] የድቫራቫቲ ጽሑፎች በሳንስክሪት እና ሞን ከደቡብ ህንድ ፓላቫ ሥርወ መንግሥት የፓላቫ ፊደል የተወሰደውን ስክሪፕት ተጠቅመው ነበር።ድቫራቫቲ በማንዳላ የፖለቲካ ሞዴል መሰረት ለበለጠ ኃያላን ግብር የሚከፍል የከተማ-ግዛቶች መረብ ነበር።የድቫራቫቲ ባህል ወደ ኢሳን እንዲሁም በደቡብ እስከ Kra Isthmus ድረስ ተስፋፋ።ባህሉ በአሥረኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ ለተዋሃደው የላቮ ክመር ፖለቲካ ሲገዙ ኃይሉን አጣ።በአሥረኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ የድቫራቫቲ ከተማ-ግዛቶች ወደ ሁለት ማንዳላዎች ማለትም ላቮ (ዘመናዊ ሎፕቡሪ) እና ሱቫርናብሁሚ (ዘመናዊ ሱፋን ቡሪ) ተዋህደዋል።
የሃሪፑንጃያ መንግሥት
ከ12ኛው-13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ዓ.ም. የሃሪፑንጃያ ሃውልት የቡድሃ ሻኪያሙኒ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
629 Jan 1 - 1292

የሃሪፑንጃያ መንግሥት

Lamphun, Thailand
ሃሪፑንጃያ [13] ከ7ኛው ወይም ከ8ኛው እስከ 13ኛው ክፍለ ዘመን እዘአ ያለው የሞን ግዛት በአሁኑ ሰሜናዊ ታይላንድ ውስጥ ነበር።በዛን ጊዜ አብዛኛው የአሁን ማዕከላዊ ታይላንድ በተለያዩ የሞን ከተማ ግዛቶች አስተዳደር ስር ነበር ፣በጥቅሉ ድቫራቫቲ ግዛት በመባል ይታወቃሉ።ዋና ከተማዋ ላምፑን ነበር፣ እሱም በወቅቱ ሃሪፑንጃያ ተብሎም ይጠራ ነበር።[14] ዜና መዋዕሎች እንደሚሉት ክሜሮች በ11ኛው ክፍለ ዘመን ሃሪፑንጃያን ብዙ ጊዜ ከበባው አልተሳካላቸውም።ዜና መዋዕሉ ትክክለኛ ወይም አፈ ታሪክን ይገልፃል አይኑር ግልፅ አይደለም፣ ነገር ግን ሌሎቹ የድቫራቫቲ ሞን መንግስታት በእውነቱ በዚህ ጊዜ በከሜርስ እጅ ወድቀዋል።የ13ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ለሀሪፑንጃያ ወርቃማ ጊዜ ነበር፣ ዜና መዋዕሎች የሚናገሩት ስለ ጦርነቶች ሳይሆን ስለ ሀይማኖታዊ እንቅስቃሴዎች ወይም ስለ ህንፃዎች ግንባታ ብቻ ነው።ቢሆንም፣ ሃሪፑንጃያ በ1292 በታይ ዩዋን ንጉስ ማንግራይ ተከበበ፣ እሱም ላን ና ("አንድ ሚሊዮን የሩዝ እርሻዎች") ግዛት ውስጥ ጨመረው።በማንግራይ ሃሪፑንጃያን ለማሸነፍ ያዘጋጀው እቅድ በሃሪፑንጃያ ውስጥ ትርምስ ለመፍጠር አይ ፋን በስለላ ተልዕኮ በመላክ ጀመረ።አይ ፋ በህዝቡ መካከል ቅሬታን ለማስፋፋት ችሏል፣ ይህም ሃሪፑንጃያ እንዲዳከም እና ማንጋሪ መንግስቱን እንዲቆጣጠር አስችሎታል።[15]
የወደቀ መንግሥት
በአንግኮር ዋት ውስጥ የሲያሜዝ ቅጥረኞች ምስል።በኋላ ሲያሜስ የራሳቸውን መንግሥት ይመሠርታሉ እና የአንግኮር ዋና ተቀናቃኝ ይሆናሉ። ©Michael Gunther
648 Jan 1 - 1388

የወደቀ መንግሥት

Lopburi, Thailand
በሰሜናዊ ታይላንድ ዜና መዋዕል መሠረት ላቮ የተመሰረተው በ 648 ከክርስቶስ ልደት በኋላ ከታካሲላ በመጣው ፍራያ ካላቫርናዲሽራጅ ነው።[16] በታይላንድ መዛግብት መሠረት ፍራያ ካካባትር ከታካሲላ (ከተማዋ ታክ ወይም ናኮን ቻይ ሲ እንደሆነች ይገመታል) [17] አዲሱን ዘመን ቹላ ሳካራት በ638 ዓ.ም አዘጋጀ ይህም በሲያሜዝ እና በ በርማ እስከ 19 ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ።ልጁ ፍራያ ካላቫርናዲሽራጅ ከአስር አመታት በኋላ ከተማዋን መሰረተ።ንጉስ ካላቫርናዲሽራጅ "ላቮ" የሚለውን ስም እንደ የመንግስቱ ስም ይጠቀም ነበር, እሱም ከሂንዱ ስም "ላቫፑራ" የመጣ ሲሆን ትርጉሙ "የላቫ ከተማ" ማለት ነው, የጥንቷ ደቡብ እስያ ከተማ ላቫፑሪ (የአሁኗ ላሆር) ከተማ.[18] በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ አካባቢ ላቮ ወደ ሰሜን ተስፋፋ።ስለ ላቮ መንግሥት ተፈጥሮ ጥቂት መዝገቦች ተገኝተዋል።ስለ ላቮ አብዛኛው የምናውቀው ከአርኪኦሎጂያዊ ማስረጃ ነው።በአሥረኛው ክፍለ ዘመን አካባቢ የድቫራቫቲ ከተማ-ግዛቶች ወደ ሁለት ማንዳላዎች ማለትም ላቮ (ዘመናዊ ሎፕቡሪ) እና ሱቫርናብሁሚ (ዘመናዊ ሱፋን ቡሪ) ተዋህደዋል።በሰሜናዊ ዜና መዋዕል ውስጥ አንድ አፈ ታሪክ እንደሚለው፣ በ903 የታምብራሊንጋ ንጉሥ ላቮን ወረረ እና የማሌይ ልዑልን በላቮ ዙፋን ላይ ሾመ።የማላይ ልዑል ከአንግኮሪያን ሥርወ መንግሥት ደም መፋሰስ የሸሸች የክሜር ልዕልት አገባ።የጥንዶቹ ልጅ የክሜርን ዙፋን ተወዳድሮ ሱሪያቫርማን 1 ሆነ፣ በዚህም ላቮን በጋብቻ ህብረት በኩል በከሜር አገዛዝ ስር አመጣው።ሱሪያቫርማን 1ኛ ወደ ሖራት ፕላቱ (በኋላም "ኢሳን" ተብሎ ወደተዘጋጀው) ሰፋሁ፣ ብዙ ቤተመቅደሶችን ሠራ።ሱሪያቫርማን ግን ምንም ወንድ ወራሾች አልነበሩትም እና እንደገና ላቮ እራሱን ችሎ ነበር.የላቮ ንጉስ ናራይ ከሞተ በኋላ ግን ላቮ ወደ ደም አፋሳሽ የእርስ በርስ ጦርነት ገባ እና ክመር በሱሪያቫርማን II ስር ላቮን በመውረር እና ልጁን የላቮ ንጉስ አድርጎ ሾመው።የተደጋገመው ግን የተቋረጠው የክመር የበላይነት በመጨረሻ ክሜራይዝድ ላቮ።ላቮ ከቴራቫዲን ሞን ድቫራቫቲ ከተማ ወደ ሂንዱ ክመር ተለወጠ።ላቮ የክሜር ባህል እና የቻኦ ፍራያ ወንዝ ተፋሰስ ኃይል ፈጣሪ ሆነ።በአንግኮር ዋት ያለው የመሠረት እፎይታ የላቮ ጦር ለአንግኮር የበታች አባላት እንደ አንዱ ያሳያል።አንድ አስደሳች ማስታወሻ የታይ ጦር የላቮ ጦር አካል ሆኖ ታይቷል፣ “የሱክሆታይ መንግሥት” ከመመሥረቱ አንድ ምዕተ ዓመት በፊት።
የታይስ መምጣት
የኩን ቦሮም አፈ ታሪክ። ©HistoryMaps
700 Jan 1 - 1100

የታይስ መምጣት

Điện Biên Phủ, Dien Bien, Viet
ስለ ታይ ህዝብ አመጣጥ በጣም የቅርብ እና ትክክለኛ ንድፈ ሀሳብ በቻይና ውስጥ ጓንጊ በዩናን ፈንታ የታይ እናት ሀገር እንደሆነ ይደነግጋል።ዙዋንግ በመባል የሚታወቁት ብዙ የታይ ሰዎች ዛሬም በጓንግዚ ይኖራሉ።እ.ኤ.አ. በ700 ዓ.ም አካባቢ የታይ ሰዎች በቻይና ተጽእኖ ስር ያልገቡት አሁን Điện Biên Phủ በዘመናዊት ቬትናም ውስጥ በኩን ቦሮም አፈ ታሪክ መሰረት ሰፈሩ።በፕሮቶ-ደቡብ ምዕራባዊ ታይ እና ሌሎች ታሪካዊ ማስረጃዎች ላይ በቻይንኛ የብድር ቃላቶች ላይ በመመስረት ፒትያዋት ፒታያፖርን (2014) ይህ ፍልሰት በስምንተኛው-10ኛው ክፍለ ዘመን መካከል መከሰት እንዳለበት ሀሳብ አቅርቧል።[23] የታይ ቋንቋ ተናጋሪ ጎሳዎች ወደ ደቡብ ምዕራብ በወንዞች እና በታችኛው መተላለፊያ ወደ ደቡብ ምስራቅ እስያ ተሰደዱ፣ ምናልባትም በቻይና መስፋፋት እና መጨፍለቅ ምክንያት።የሲምሃናቫቲ አፈ ታሪክ ሲምሃናቫቲ የሚባል የታይ አለቃ የዋ ተወላጆችን አስወጥቶ የቺያንግ ሳየንን በ800 ዓ.ም አካባቢ እንደመሰረተ ይነግረናል።ለመጀመሪያ ጊዜ የታይ ሰዎች በደቡብ ምስራቅ እስያ ከሚገኙት የቴራቫዲን ቡዲስት መንግስታት ጋር ተገናኙ።በሃሪፑንቻይ በኩል የቺያንግ ሳኤን ታይስ የቴራቫዳ ቡዲዝም እና የሳንስክሪት ንጉሣዊ ስሞችን ተቀበለ።በ850 አካባቢ የተገነባው Wat Phrathat Doi Tong በቴራቫዳ ቡድሂዝም ላይ የታይ ሰዎችን ቅድስና ያሳያል።በ900 አካባቢ፣ በቺያንግ ሳኤን እና በሃሪፑንቻያ መካከል ዋና ዋና ጦርነቶች ተካሂደዋል።የሞን ሃይሎች ቺያንግ ሳየንን ያዙ እና ንጉሱ ሸሹ።እ.ኤ.አ. በ 937 ታላቁ ልዑል ቺንግ ሳኤንን ከሰኞ መልሰው በሃሪፑንቻያ ላይ ከባድ ሽንፈትን አደረሱ።እ.ኤ.አ. በ1100 ታይ እራሳቸውን እንደ ፖ ኩንስ (ገዥ አባቶች) በናን ፣ Phrae ፣ Songkwae ፣ Sawankhalok እና Chakangrao በላይኛው የቻኦ ፍራያ ወንዝ ላይ አቋቁመዋል።እነዚህ የደቡባዊ ታይ መኳንንት ከላቮ መንግሥት የኬመር ተጽእኖ ገጥሟቸዋል።ከፊሎቹም የበታች ሆኑ።
ክመር ኢምፓየር
በካምቦዲያ በሱሪያቫርማን 2ኛ የክመር ኢምፓየር የግዛት ዘመን በዓለም ላይ ካሉት ታላላቅ ሃይማኖታዊ ሐውልቶች አንዱ የሆነው የአንግኮር ዋት ግንባታ። ©Anonymous
802 Jan 1 - 1431

ክመር ኢምፓየር

Southeast Asia
የክመር ኢምፓየር በአሁኑ ሰሜናዊ ካምቦዲያ ውስጥ በሃይድሮሊክ ከተሞች ዙሪያ ያተኮረ የሂንዱ - የቡድሂስት ኢምፓየር በደቡብ ምስራቅ እስያ ነበር።በነዋሪዎቿ ካምቡጃ እየተባለ የሚጠራው፣ ያደገው ከቀድሞው የቼንላ ስልጣኔ ነው እና ከ802 እስከ 1431 የዘለቀ።የክመር ኢምፓየር አብዛኛውን የሜይን ላንድ ደቡብ ምስራቅ እስያ ይገዛ ወይም ቫሳሊ ያደርግ ነበር [24] እና እስከ ደቡብ ቻይና ድረስ በስተሰሜን ተዘርግቷል።[25] በከፍተኛ ደረጃ ላይ, ኢምፓየር በተመሳሳይ ጊዜ ከነበረው የባይዛንታይን ግዛት የበለጠ ነበር.[26]የክሜር ኢምፓየር መጀመሪያ በተለምዶ በ 802 ነው ፣የክመር ልዑል ጃያቫርማን II እራሱን ቻክራቫርቲን በፍኖም ኩለን ተራሮች ባወጀ ጊዜ።ምንም እንኳን የክመር ኢምፓየር መጨረሻ በ1431 የአንግኮር ውድቀት ወደ ሲአሜስ አዩትታያ መንግሥት መውደቁ የሚታወቅ ቢሆንም፣ የግዛቱ መፍረስ ምክንያቶች አሁንም በምሁራን መካከል ክርክር አለ።[27] ተመራማሪዎች እንዳረጋገጡት ኃይለኛ ዝናብ የጣለበት ወቅት በክልሉ ከባድ ድርቅ ተከስቶ ነበር፣ ይህም በንጉሠ ነገሥቱ የሃይድሮሊክ መሠረተ ልማት ላይ ጉዳት አድርሷል።በድርቅ እና በጎርፍ መካከል ያለው ልዩነትም ችግር ነበር፣ ይህም ነዋሪዎች ወደ ደቡብ እንዲሰደዱ እና ከግዛቱ ዋና ዋና ከተሞች እንዲርቁ አድርጓል።[28]
1238 - 1767
ሱክሆታይ እና አዩትታያ መንግስታትornament
የሱኮታይ መንግሥት
የሲያም የመጀመሪያዋ ዋና ከተማ እንደመሆኗ፣ የሱክሆታይ መንግሥት (1238 – 1438) የታይላንድ ሥልጣኔ መነሻ ነበረች – የታይላንድ ጥበብ፣ ሥነ ሕንፃ እና ቋንቋ የትውልድ ቦታ። ©Anonymous
1238 Jan 1 00:01 - 1438

የሱኮታይ መንግሥት

Sukhothai, Thailand
የታይላንድ ከተማ-ግዛቶች ቀስ በቀስ ከተዳከመው የክመር ኢምፓየር ነፃ ሆኑ።ሱክሆታይ መጀመሪያ ላይ በላቮ ውስጥ የንግድ ማዕከል ነበር—ራሱ በክመር ኢምፓየር ሱዛራይንቲ ስር -የመካከለኛው ታይላንድ ህዝብ በፎ ኩን ባንግ ክላንግ ሃኦ የሚመራ የአካባቢው መሪ ሲያምጽ እና ነጻነታቸውን ሲቀዳጁ።ባንግ ክላንግ ሃኦ የሲ ኢንትራቲትን የግዛት ስም ወሰደ እና የPhra Ruang ስርወ መንግስት የመጀመሪያ ንጉስ ሆነ።ግዛቱ የተማከለ እና የተስፋፋው በታላቁ ራም ካምሀንግ (1279-1298) የግዛት ዘመን ነበር፣ እሱም አንዳንድ የታሪክ ምሁራን የቴራቫዳ ቡዲዝምን እና የመጀመርያውን የታይላንድ ፊደል ለመንግስቱ አስተዋውቀዋል።ራም ካምሀንግ ከዩዋን ቻይና ጋር ግንኙነት የጀመረ ሲሆን በዚህም መንግስቱ እንደ ሳንግካሎክ ዌር ያሉ ሴራሚክስ ለማምረት እና ወደ ውጭ የመላክ ቴክኒኮችን አዳበረ።ከራም ካምሄንግ የግዛት ዘመን በኋላ፣ ግዛቱ ወደ ውድቀት ወደቀ።እ.ኤ.አ. በ 1349 ፣ በሊ ታይ (ማሃ ታማራቻ 1) የግዛት ዘመን ሱክሆታይ በአዩትታያ ግዛት ፣ በአጎራባች የታይላንድ ፖሊሲ ተወረረ።በ1438 ቦሮማፓን ከሞተ በኋላ በመንግሥቱ እስኪጠቃለል ድረስ የአዩታያ ገባር ግዛት ሆና ቆየች።ይህ ሆኖ ግን የሱክሆታይ መኳንንት በሱክሆታይ ስርወ መንግስት በኩል ከዘመናት በኋላ በአዩታያ ንጉሳዊ አገዛዝ ላይ ተጽእኖ ማሳደሩን ቀጥሏል.ሱክሆታይ በተለምዶ በታይላንድ ታሪክ አፃፃፍ "የመጀመሪያው የታይላንድ መንግስት" በመባል ይታወቃል፣ አሁን ያለው ታሪካዊ መግባባት ግን የታይ ህዝብ ታሪክ የጀመረው በጣም ቀደም ብሎ እንደሆነ ይስማማል።
እና መንግሥቱ
ማንግራይ የንጎያንያንግ 25ኛው ንጉስ ነበር። ©Wattanai Techasuwanna
1292 Jan 1 - 1775 Jan 15

እና መንግሥቱ

Chiang Rai, Thailand
እናቱ በሲፕሶንግፓና ("አስራ ሁለቱ ብሔሮች") ውስጥ የንግሥና ልዕልት የነበረችው የላቫቻካራጅ ሥርወ መንግሥት 25ኛው የንጎያንያንግ (የአሁኗ ቺያንግ ሳኤን) ንጉስ ማንግራይ የንጎኒያንግ ሙአንጎችን ወደ አንድ መንግሥት ወይም ማንዳላ ያማከለ እና ከ አጎራባች የፋዮ መንግሥት.እ.ኤ.አ. በ 1262 ማንግራይ ዋና ከተማዋን ከንጎንያንግ ወደ አዲስ የተመሰረተችው ቺያንግ ራይ - ከተማዋን በእራሱ ስም ሰየመች።ከዚያም ማንግራይ ወደ ደቡብ በመስፋፋት የሞን ግዛት የሃሪፑንቻይ (በዘመናዊው ላምፑን ላይ ያተኮረ) በ1281 ተገዛ። ማንግራይ ዋና ከተማዋን ብዙ ጊዜ አዛወረ።በከባድ የጎርፍ መጥለቅለቅ ምክንያት ላምፑንን ለቆ በ1286/7 ዊያንግ ኩም ካም ላይ እስኪሰፍንና እስኪገነባ ድረስ ተንሳፈፈ እስከ 1292 ድረስ እዚያው ቆየ።በ1296 ቺያንግ ማይን መስርቶ የላን ና ዋና ከተማ እንድትሆን አስፋፍቷል።የሰሜናዊ ታይላንድ ህዝቦች ባህላዊ እድገት ከረጅም ጊዜ በፊት የጀመረው ተከታታይ መንግስታት ላን ና ሲቀድሙ ነበር።እንደ Ngoenyang መንግሥት ቀጣይነት፣ ላን ና በ15ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ጦርነት የተካሄደበትን የአዩትታያ መንግሥትን ለመወዳደር በበቂ ሁኔታ ብቅ አለ።ይሁን እንጂ የላን ና መንግሥት ተዳክሞ በ1558 የታውንጉ ሥርወ መንግሥት ገባር መንግሥት ሆነ።አዲሱ የኮንባንግ ሥርወ መንግሥት ተጽዕኖውን ሲያሰፋ የበርማ ሕግ ቀስ በቀስ ቀረ ነገር ግን እንደገና ቀጠለ።እ.ኤ.አ. በ 1775 የላን ና አለቆች የበርማ ቁጥጥርን ለቀው ሲያምን ተቀላቅለው ወደ በርማ–ሲያሜ ጦርነት (1775–76) አመሩ።የበርማ ጦር ማፈግፈሱን ተከትሎ የበርማዎች ላን ና ቁጥጥር ወደ ፍጻሜው መጣ።በ1776 በቶንቡሪ ንጉስ ታክሲን ስር የነበረው ሲያም ላን ናን ተቆጣጠረ።ከዚያም ጀምሮ ላን ና በሚቀጥለው የቻክሪ ስርወ መንግስት የሲያም ገባር ግዛት ሆነ።እ.ኤ.አ. በ1800ዎቹ የመጨረሻ አጋማሽ የሲያምስ ግዛት የላን ና ነፃነትን አፈረሰ፣ ወደ ታዳጊው የሲያሜዝ ብሔር-ግዛት።[29] ከ 1874 ጀምሮ የሲያም ግዛት ላን ና ግዛትን እንደ ሞንቶን ፋያፕ አዋቅሮ በሲም ቀጥተኛ ቁጥጥር ስር ዋለ።[] [30] የላን ና ኪንግደም በ1899 በተቋቋመው የሳይያሜዝ ተሳፊባን የአስተዳደር ስርዓት በማዕከላዊነት የሚተዳደር ሆነ። ብሪቲሽ እና ፈረንሣይኛ።[32]
Ayutthaya መንግሥት
ንጉስ ናሬሱአን በ1600 ወደተተወው ባጎ፣ በርማ፣ በፍራያ አኑሳቺትራኮን፣ ዋት ሱዋንዳራራም፣ አዩትታያ ታሪካዊ ፓርክ የምስል ሥዕል ገባ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1351 Jan 1 - 1767

Ayutthaya መንግሥት

Ayutthaya, Thailand
የAyutthaya መንግሥት በ13ኛው እና በ14ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ (ሎፕቡሪ፣ ሱፋንቡሪ እና አዩትታያ) በታችኛው ቻኦ ፍራያ ሸለቆ ላይ ከሚገኙት የሶስት የባህር ከተማ-ግዛቶች ከማንዳላ/መዋሃድ ወጣ።[33] የጥንቱ መንግሥት የባህር ኮንፌዴሬሽን ነበር፣ ከስሪቪጃያ የባህር ደቡብ ምስራቅ እስያ በኋላ ያተኮረ፣ ከእነዚህ የባህር ላይ ግዛቶች ወረራ እና ግብር ያካሂዳል።የአዩትታያ መንግሥት የመጀመሪያ ገዥ ንጉሥ ኡቶንግ (አር. 1351–1369) ለታይ ታሪክ ሁለት ጠቃሚ አስተዋጾ አድርጓል ፡ የቴራቫዳ ቡድሂዝም መመስረት እና ማስተዋወቅ ግዛቱን ከአጎራባች የሂንዱ የአንግኮር መንግሥት ለመለየት እንደ ኦፊሴላዊ ሃይማኖት በሂንዱ ምንጮች እና በባሕላዊ የታይላንድ ልማድ ላይ የተመሠረተ ህጋዊ ኮድ የዳርማስትራን ስብስብ።ዳርማሻስትራ እስከ 19ኛው ክፍለ ዘመን መጨረሻ ድረስ የታይላንድ ህግ መሳሪያ ሆኖ ቆይቷል።እ.ኤ.አ. በ 1511 ዱክ አፎንሶ ዴ አልበከርኪ ዱርቴ ፈርናንዴስን ወደ አዩትታያ መንግሥት መልእክተኛ ላከ ፣ በወቅቱ በአውሮፓውያን ዘንድ “የሲያም መንግሥት” ተብሎ ይጠራ ነበር።ይህ በ16ኛው ክፍለ ዘመን ከምዕራቡ ዓለም ጋር የነበረው ግንኙነት ትርፋማ የንግድ መስመሮች በመዘርጋታቸው ለኢኮኖሚ ዕድገት ጊዜ አስከትሏል።አዩትታያ በደቡብ ምሥራቅ እስያ ከሚገኙት በጣም የበለጸጉ ከተሞች አንዷ ሆናለች።እንደ ጆርጅ ሞዴልስኪ አዩትታያ በ1700 ዓ.ም በዓለም ላይ ትልቁ ከተማ እንደነበረች ይገመታል፣ ወደ አንድ ሚሊዮን የሚጠጋ ህዝብ ይኖራት።[34] ከቻይናውያን እና ከማሊያውያን ጋር በመንግሥቱ ውስጥ በጣም ንቁ ከሆኑ የውጭ ዜጎች መካከልደች እና ፖርቹጋሎች ጋር የንግድ ልውውጥ ሰፋ።ከፊሊፒንስ የሉዞን ነጋዴዎች እና ተዋጊዎች እንኳን ተገኝተው ነበር።[35] የፊሊፒንስ-የታይላንድ ግንኙነት ቀድሞውንም ቅድመ ሁኔታ ነበረው፣ ታይላንድ ብዙ ጊዜ ሴራሚክስ ወደ ብዙ የፊሊፒንስ ግዛቶች ወደ ውጭ ትልክ ነበር ለዚህም ማሳያ የማጄላን ጉዞ ሴቡ ራጃህናቴ ላይ ሲያርፍ፣ የታይላንድ ኤምባሲ ለንጉሱ ራጃህ ሁማቦን ጠቁመዋል።[36]ስፔናውያን በላቲን አሜሪካ በኩል ፊሊፒንስን በቅኝ ሲገዙ ስፔናውያን እና ሜክሲካውያን ፊሊፒናውያንን በታይላንድ በመገበያየት ተቀላቅለዋል።የናራይ የግዛት ዘመን (1657-1688) በፋርስ እና በኋላ ፣ አውሮፓውያን ፣ ተፅእኖ እና የ 1686 የሲያሜ ኤምባሲ ወደ ፈረንሣይ የንጉሥ ሉዊስ አሥራ አራተኛ ፍርድ ቤት መላኩ ይታወቃል።የኋለኛው አዩትታያ ጊዜ የፈረንሳይ እና የእንግሊዝ መውጣት ተመለከተ ነገር ግንየቻይናውያን ታዋቂነት እያደገ ሄደ።ወቅቱ የሳይያም ባህል "ወርቃማ ዘመን" ተብሎ ተገልጿል እና በቻይና ንግድ ውስጥ መጨመር እና የካፒታሊዝምን ወደ ሲያም ማስገባቱን ተመልክቷል, [37] የ Ayutthaya ውድቀት ተከትሎ በነበሩት መቶ ዘመናት ውስጥ እየሰፋ የሚሄድ እድገት.[38] የAyutthaya ዘመን እንዲሁ በወቅቱ በሕክምናው መስክ እድገት በመደረጉ እንደ “ታይላንድ ወርቃማ የመድኃኒት ዘመን” ተደርጎ ይወሰድ ነበር።[39]አዩትታያ ሰላማዊ የመተካካት ስርዓት አለመፍጠር እና የካፒታሊዝምን ማስተዋወቅ የስልጣን ዘመኑን ባህላዊ አደረጃጀት እና የመንግስቱን ወታደራዊ እና የመንግስት አደረጃጀት ያቋቋመውን የድሮውን የሰራተኛ ቁጥጥር ትስስር አፈረሰ።በ18ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ የቡርማ ኮንባንግ ሥርወ መንግሥት በ1759-1760 እና በ1765–1767 አዩትታያን ወረረ።እ.ኤ.አ. በኤፕሪል 1767 ከ14 ወራት ከበባ በኋላ የአዩታያ ከተማ የበርማ ኃይሎችን በመክበብ ሙሉ በሙሉ ወድማለች ፣ በዚህም የ 417 ዓመቱን የአዩታያ ግዛት አከተመ።ሆኖም ሲያም ከውድቀቱ በፍጥነት አገገመ እና የሲያሜስ ባለስልጣን መቀመጫ በሚቀጥሉት 15 ዓመታት ውስጥ ወደ ቶንቡሪ-ባንኮክ ተዛወረ።[40]
የመጀመሪያው የበርማ - የሲያሜ ጦርነት
በልዑል ናሪሳራ ኑቫድቲቮንግስ ሥዕል ሥዕል፣ ንግስት ሱሪዮታይ (መሃል) በዝሆንዋ ላይ እራሷን በንጉሥ ማሃ ቻክራፋት (በቀኝ) እና በፕሮም ምክትል (በግራ) መካከል ስታስቀምጥ የሚያሳይ ሥዕል። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1547 Oct 1 - 1549 Feb

የመጀመሪያው የበርማ - የሲያሜ ጦርነት

Tenasserim Coast, Myanmar (Bur
የበርማ -የሲያሜ ጦርነት (1547-1549)፣ እንዲሁም የሽዌህቲ ጦርነት በመባል የሚታወቀው፣ በበርማ ቱንጎ ስርወ መንግስት እና በአዩታያ የሳይም መንግስት መካከል የተደረገ የመጀመሪያው ጦርነት እና እስከ እ.ኤ.አ. ድረስ የሚቀጥል የቡርማ-ሲያሜ ጦርነት የመጀመሪያው ጦርነት ነው። በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ.ጦርነቱ ቀደምት ዘመናዊ ጦርነትን ወደ ክልሉ በማስተዋወቅ ታዋቂ ነው.በታይላንድ ታሪክ ውስጥ የሲያሜሴ ንግሥት ሱሪዮታይ በጦርነት ዝሆኖ ላይ መሞቷ ይታወቃል።ግጭቱ ብዙ ጊዜ በታይላንድ ውስጥ ንግሥት ሱሪዮታይን መጥፋት ያስከተለ ጦርነት ተብሎ ይጠራል።Casus belli በአዩትታያ ውስጥ ከተፈጠረ የፖለቲካ ቀውስ በኋላ ግዛታቸውን ወደ ምስራቅ ለማስፋፋት እንደ በርማ ሙከራ ተደርጎ ተገልጿል [41] እንዲሁም የሲያምስ ወደ ላይኛው የቴናሴሪም የባህር ዳርቻ ወረራ ለማስቆም የተደረገ ሙከራ ነው።[42] ጦርነቱ እንደ በርማዎች በጥር 1547 የጀመረው የሲያሜስ ሃይሎች የድንበር ከተማን ታቮይ (ዳዊን) ሲቆጣጠሩ ነው።በዓመቱ በኋላ፣ በጄኔራል ሳው ላጉን አይን የሚመራው የበርማ ጦር የላይኛውን ቴናሴሪም የባህር ዳርቻን እንደገና ወደ ታቮ ወሰደ።በሚቀጥለው ዓመት፣ በጥቅምት 1548፣ ሦስት የበርማ ጦር በንጉሥ ታቢንሽቬህቲ እና ምክትሉ ባይናንግ የሚመራው በሶስቱ ፓጎዳስ ማለፊያ በኩል ሲያምን ወረረ።የበርማ ጦር እስከ ዋና ከተማዋ አዩትታያ ድረስ ዘልቆ ገባ ነገር ግን በጣም የተመሸገችውን ከተማ መውሰድ አልቻለም።ከበባው አንድ ወር ከገባ በኋላ የሲያሜስ የመልሶ ማጥቃት ከበባውን ሰብሮ ወራሪውን ኃይል አስመለሰ።ነገር ግን በርማውያን የማረኩትን ሁለት አስፈላጊ የሲያም መኳንንት (ወራሹ ልዑል ራምሱዋን እና የፍቲሳኑሎክ ልዑል ታምራቻ) ለመመለስ በአስተማማኝ ሁኔታ ማፈግፈግ ተደራደሩ።
በነጭ ዝሆኖች ላይ ጦርነት
War over the White Elephants ©Anonymous
1563 Jan 1 - 1564

በነጭ ዝሆኖች ላይ ጦርነት

Ayutthaya, Thailand
እ.ኤ.አ. በ1547–49 ከቱንጎ ጋር የተደረገውን ጦርነት ተከትሎ፣ አዩትታያ ንጉስ ማሃ ቻክራፓት ከበርማውያን ጋር ለሚደረገው ጦርነት ለመዘጋጀት የዋና ከተማውን መከላከያ አዘጋጀ።እ.ኤ.አ. የ1547-49 ጦርነት በሲያምስ መከላከያ ድል አብቅቶ የሲያምስ ነፃነትን አስጠበቀ።ነገር ግን የባይናንግ የግዛት ምኞት ቻክራፋት ለሌላ ወረራ እንዲዘጋጅ ገፋፋው።እነዚህ ዝግጅቶች ሁሉንም ብቃት ያላቸውን ሰዎች ወደ ጦርነት የሚያዘጋጅ የሕዝብ ቆጠራን ያካተተ ነበር።የጦር መሳሪያ እና የቤት ከብቶች በመንግስት የተወሰዱ ሲሆን ለትልቅ ጦርነት ዝግጅት ሰባት ነጭ ዝሆኖች በቻክራፋት ተማርከዋል።የአዩታያን ንጉስ ዝግጅት ዜና በፍጥነት ተሰራጭቷል፣ በመጨረሻም ወደ በርማውያን ደረሰ።ባይናንግ በ1556 በአቅራቢያው በሚገኘው ላን ና ግዛት የምትገኘውን የቺያንግ ማይ ከተማን ወስዶ ተሳክቶለታል። በመቀጠልም የተደረገው ጥረት አብዛኛው ሰሜናዊ ሲያምን በበርማ ቁጥጥር ስር አዋለ።ይህ የቻክራፋትን መንግሥት በሰሜን እና በምዕራብ ከጠላት ግዛት ጋር በተጋረጠ ሁኔታ ውስጥ አስቀርቷል።ባይናንግ በመቀጠል ሁለቱን የንጉሥ ቻክክራፋት ነጭ ዝሆኖችን ለቱንጎ ሥርወ መንግሥት ግብር ጠየቀ።ቻክራፓት እምቢ አለ፣ ይህም ወደ በርማ ለሁለተኛ ጊዜ በአዩትታያ ግዛት ወረራ አመራ።የባይናንግ ጦር ወደ አዩትታያ ዘመቱ።እዚያም በሶስቱ የፖርቹጋል የጦር መርከቦች እና በመድፍ ባትሪዎች በመታገዝ በሲያሜስ ምሽግ ለሳምንታት ተጠብቀው ነበር.ወራሪዎች በመጨረሻ የካቲት 7 ቀን 1564 የፖርቹጋል መርከቦችን እና ባትሪዎችን ያዙ ፣ ከዚያ በኋላ ምሽጉ ወዲያውኑ ወደቀ።[43] አሁን 60,000 ጠንካራ ሃይል ከፋይትሳኑሎክ ጦር ጋር በመደመር ባይናንግ የአዩትታያ ከተማ ቅጥር ላይ ደረሰ፣ ከተማዋንም በከፍተኛ ሁኔታ ደበደበ።በጥንካሬያቸው የላቀ ቢሆንም፣ በርማውያን አዩትታያን ለመያዝ አልቻሉም፣ ነገር ግን የሲያም ንጉስ ለሰላም ድርድር የሰላም ድርድር ባንዲራ ይዞ ከከተማው እንዲወጣ ጠየቁ።ቻክራፋት ዜጎቹ ከበባውን ረዘም ላለ ጊዜ ሊወስዱት እንዳልቻሉ በማየት ሰላምን ድርድር አደረገ፣ ነገር ግን ውድ በሆነ ዋጋ።የበርማ ጦርን ለማፈግፈግ ባዪናንግ ልዑል ራምሱዋንን (የቻክራፋትን ልጅ)፣ ፍራያ ቻክሪን እና ፍራያ ሱንቶርን ሶንግክራምን ታግቶ ወደ በርማ እና አራት የሲያም ነጭ ዝሆኖችን ወሰደ።ማሃተምራጃ ምንም እንኳን ከዳተኛ ቢሆንም የፍሳኑሎክ ገዥ እና የሲያም ምክትል ሆኖ መተው ነበረበት።የAyutthaya መንግሥት የቱንጎ ሥርወ መንግሥት ቫሳል ሆነ፣ ሠላሳ ዝሆኖችን እና ሦስት መቶ የድመት ድመቶችን ለቡርማውያን በየዓመቱ መስጠት ይጠበቅበታል።
አዩትታያ ከቶውንጉ ቫሳላጅ ነፃ ማውጣት
የበርማ-ሲያሜዝ ጦርነት (1584-1593)። ©Peter Dennis
1584 Jan 1 - 1590

አዩትታያ ከቶውንጉ ቫሳላጅ ነፃ ማውጣት

Tenasserim, Myanmar (Burma)
በ1581 የቱንጎ ሥርወ መንግሥት ንጉሥ ባይናንግ ሞተ፣ እና በልጁ ናንዳ ባይን ተተካ።የናንዳ አጎት ቪሴሮይ ታዶ ሚንሶው በ1583 ዓም አመፀ፣ ይህም አመፁን ለመጨፍለቅ ናንዳ ባይን የፕሮም፣ ታውንጎ፣ ቺያንግ ማይ፣ ቪየንቲያን እና አዩትታያ ምክትል አስተዳዳሪዎችን እንዲጠራ አስገደደው።አቫ በፍጥነት ከወደቀ በኋላ የሲያሜስ ጦር ወደ ማርታባን (ሞታማ) ሄደ እና በግንቦት 3 ቀን 1584 ነፃነቱን አወጀ።ናንዳ በአዩታያ ላይ አራት ያልተሳኩ ዘመቻዎችን ከፍቷል።በመጨረሻው ዘመቻ የቡርማ ወታደሮች በኅዳር 4 ቀን 1592 24,000 ወታደሮችን አስጀመሩ። ከሰባት ሳምንታት በኋላ ሰራዊቱ ከአዩትታያ በስተ ምዕራብ ወደምትገኘው ሱፋን ቡሪ ሄደ።[44] እዚህ የበርማ ዜና መዋዕል እና የሲያሜዝ ዜና መዋዕል ትረካዎች የተለያዩ ዘገባዎችን ይሰጣሉ።በጥር 8 ቀን 1593 ሚንጊ ስዋ እና ናሬሱዋን በጦር ዝሆኖቻቸው ላይ የተዋጉበት ጦርነት እንደተካሄደ የበርማ ዜና መዋዕል ይናገራል።በጦርነቱ ሚንጊ ስዋ በጥይት ተመታ፣ ከዚያ በኋላ የበርማ ጦር አፈገፈገ።በሲያሜ ዜና መዋዕል መሠረት ጦርነቱ የተካሄደው ጥር 18 ቀን 1593 ነው። እንደ በርማ ዜና መዋዕል ሁሉ ጦርነቱ በሁለቱ ኃይሎች መካከል ተጀመረ ነገር ግን የሲያሜ ዜና መዋዕል በጦርነቱ አጋማሽ ላይ ሁለቱ ወገኖች ውጤቱን ለመወሰን ተስማምተው እንደነበር ይናገራሉ። በዝሆኖቻቸው ላይ በሚንጊ ስዋ እና ናሬሱአን መካከል ጦርነት፣ እና ሚንግዪ ስዋ በናሬሱአን ተቆረጠ።[45] ከዚህ በኋላ የበርማ ወታደሮች ወደ ኋላ አፈገፈጉ፣በመንገዳቸው ላይ ብዙ ጉዳት ደርሶባቸዋል፣ሲያሜዎች ሠራዊታቸውን እያሳደዱ አወደሙ።ይህ በናንዳ ባይን ሲያምን ለመውረር ካደረገው ዘመቻ የመጨረሻው ነው።የናንድሪክ ጦርነት አዩትታያን ከበርማ ቫሳልሺፕ አስወጣ።እና ሲያምን ለ174 አመታት ከበርማዎች የበላይነት ነፃ አወጣው።
የናራይ ግዛት
የሲያምስ ኤምባሲ ወደ ሉዊስ አሥራ አራተኛ በ1686፣ በኒኮላስ ላርሜሲን። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1656 Jan 1 - 1688

የናራይ ግዛት

Ayutthaya, Thailand
ታላቁ ንጉስ ናራይ የAyutthaya ግዛት 27ኛው ንጉስ ነበር፣ የፕራሳት ቶንግ ስርወ መንግስት 4ኛ እና የመጨረሻው ንጉስ ነበር።ከ1656 እስከ 1688 የAyutthaya መንግሥት ንጉሥ ነበር እና የፕራሳት ቶንግ ሥርወ መንግሥት በጣም ዝነኛ ንጉሥ ነበር ሊባል ይችላል።የእሱ የግዛት ዘመን በአዩታያ ዘመን በጣም የበለጸገ ነበር እና መካከለኛው ምስራቅ እና ምዕራብን ጨምሮ ከውጭ ሀገራት ጋር ታላላቅ የንግድ እና ዲፕሎማሲያዊ እንቅስቃሴዎችን ተመልክቷል።በኋለኞቹ የግዛት ዘመኑ ናራይ የሚወደውን - ለግሪክ ጀብዱ ቆስጠንጢኖስ ፋውኮን - ብዙ ሃይል ስለሰጠ ፋውልን በቴክኒክ የግዛቱ ቻንስለር ሆነ።በፋልኮን ዝግጅት፣ የሲያም መንግሥት ከሉዊ አሥራ አራተኛ ፍርድ ቤት ጋር የጠበቀ ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት ፈጠረ እና የፈረንሣይ ወታደሮች እና ሚስዮናውያን የሲያምስ መኳንንት እና መከላከያን ሞላ።የፈረንሣይ ባለሥልጣናት የበላይነት በእነሱ እና በአገሬው ማንዳሪን መካከል አለመግባባት እንዲፈጠር አድርጓል እና በ 1688 በንግሥናው ማብቂያ ላይ ወደ ሁከትና ብጥብጥ አብዮት አመራ።
የ 1688 የሲያሜዝ አብዮት
የሲያም ንጉሥ ናራይ የወቅቱ የፈረንሳይ ሥዕላዊ መግለጫ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1688 Jan 1

የ 1688 የሲያሜዝ አብዮት

Bangkok, Thailand
እ.ኤ.አ. በ 1688 የተካሄደው የሳይያሜ አብዮት በሲያሜስ አዩትታያ ግዛት (በአሁኑ ታይላንድ) ውስጥ ከፍተኛ ህዝባዊ አመጽ ሲሆን ይህም የፈረንሣይ ደጋፊ የሆነውን የሲያም ንጉስ ናራይን ከስልጣን እንዲወርድ አድርጓል።ቀደም ሲል ከናራይ ታማኝ የጦር አበጋዞች አንዱ የሆነው ፌትራቻ በአረጋዊው የናራይ ህመም ተጠቅሞ የናራይን ክርስቲያን ወራሽ ከበርካታ ሚሲዮናውያን እና የናራይ ተጽእኖ ፈጣሪ የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ግሪካዊውን ጀብደኛ ቆስጠንጢኖስ ፋውልኮን ጋር ገደለ።ከዚያም ፌትራቻ የናራይን ሴት ልጅ አግብቶ ዙፋኑን ያዘ እና የፈረንሳይን ተጽእኖ እና ወታደራዊ ሃይሎችን ከሲአም የማስወጣት ፖሊሲን ተከተለ።በጣም ታዋቂ ከሆኑ ጦርነቶች አንዱ የ1688 ባንኮክ ከበባ ሲሆን በአስር ሺዎች የሚቆጠሩ የሲያሜስ ሃይሎች በከተማዋ ውስጥ ያለውን የፈረንሳይ ምሽግ ከበባ ለአራት ወራት ያሳለፉበት ጊዜ ነበር።በአብዮቱ ምክንያት ሲያም ከደች ኢስት ህንድ ካምፓኒ በስተቀር እስከ 19ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ ከምዕራቡ አለም ጋር ያለውን ግንኙነት አቋርጧል።
አዩታያ ካምቦዲያን ያዘ
የታይላንድ ልብስ ከማዕከላዊ እስከ መጨረሻው አዩትታያ ጊዜ ©Anonymous
1717 Jan 1

አዩታያ ካምቦዲያን ያዘ

Cambodia
እ.ኤ.አ. በ1714 የካምቦዲያው ንጉስ አንግ ታም ወይም ቶም ሬቻ በቬትናም ንጉየን ጌታ በሚደገፈው በካየቭ ሁዋ ተባረሩ።አንግ ታም አዩትታያ ውስጥ ተጠልሏል ኪንግ ታይሳ የሚኖርበትን ቦታ ሰጠው።ከሦስት ዓመታት በኋላ፣ በ1717፣ የሲያም ንጉሥ ካምቦዲያን ለአንግ ታም ለማስመለስ ጦር እና የባህር ኃይል ላከ፣ ይህም ወደ የሲያሜዝ–ቬትናም ጦርነት (1717) አመራ።Prea Srey Thomea ዙፋኑን መልሶ እንዲያገኝ ለመርዳት ሁለት ትላልቅ የሲያሜስ ሃይሎች ካምቦዲያን ወረሩ።አንድ የሲያም ጦር በካምቦዲያውያን እና በቬትናም አጋሮቻቸው በባንቴ ሜስ ጦርነት ክፉኛ ተመታ።ሁለተኛው የሲያሜዝ ጦር የካምቦዲያን ዋና ከተማ ኡዶንግ ያዘ ቬትናምኛ የሚደግፉት የካምቦዲያ ንጉስ ለሲአም ታማኝነታቸውን ቀየሩ።ቬትናም የካምቦዲያን ሱዛራይንቲን ታጣለች ነገር ግን በርካታ የካምቦዲያ የድንበር ግዛቶችን ጨምራለች።
ከኮንባንግ ጋር ጦርነት
የኮንባንግ ንጉስ ህሲንቢዩሺን። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1759 Dec 1 - 1760 May

ከኮንባንግ ጋር ጦርነት

Tenasserim, Myanmar (Burma)
የበርማ-ሲያሜዝ ጦርነት (1759-1760) በበርማ (የምያንማር) የኮንባንግ ሥርወ መንግሥት እና በአዩታያ የሳይያም መንግሥት ባን ፍሉ ሉአንግ ሥርወ መንግሥት መካከል የመጀመሪያው ወታደራዊ ግጭት ነበር።በሁለቱ የደቡብ ምስራቅ እስያ ግዛቶች መካከል ለዘመናት የዘለቀውን ግጭት አንግሶ ለሌላ ክፍለ ዘመን የሚዘልቅ።በርማውያን "በድል አፋፍ ላይ ነበሩ" ንጉሣቸው አላውንፓያ ታምመው ስለነበር በድንገት ከአዩትታያ ከበባ ሲወጡ።[46] ከሶስት ሳምንታት በኋላ ሞተ, ጦርነቱን አቆመ.The casus belli Tenasserim ዳርቻ እና የንግድ ያለውን ቁጥጥር ላይ ነበሩ, [47] እና Siamese ለ የወደቀው የታደሰው Hanthawaddy ኪንግደም የጎሳ ሞን ዓመፀኞች.[46] አዲስ የተመሰረተው የኮንባንግ ሥርወ መንግሥት Siamese ለሞን አማፂያን ድጋፍ በሰጡበት እና ወታደሮቻቸውን ባሰማሩበት በላይኛው የቴናሴሪም የባህር ዳርቻ (በአሁኑ ሞን ግዛት) የቡርማ ሥልጣንን እንደገና ለማቋቋም ፈልጎ ነበር።የሞን መሪዎችን ለማስረከብ ወይም በርማውያን እንደ ግዛታቸው በሚቆጥሩት ውስጥ የሚያደርጉትን ጣልቃ ገብነት ለማስቆም የሲያምሴዎች የበርማ ጥያቄ አልተቀበለም።[48]ጦርነቱ የጀመረው በታህሳስ 1759 40,000 የቡርማ ወታደሮች በአላንግፓያ እና በልጁ ህሲንቢዩሺን የሚመራው በቴናሴሪም የባህር ዳርቻ ከማርታባን በወረሩበት ጊዜ ነበር።የጦርነት እቅዳቸው በጣም ጥብቅ በሆነው የሲያሜዝ ቦታዎች አጫጭርና ቀጥተኛ የወረራ መንገዶችን መዞር ነበር።የወረራ ኃይሉ በባሕር ዳር በአንጻራዊ ቀጭን የሲያሜዝ መከላከያዎችን አሸንፎ የቴናሴሪም ኮረብቶችን አቋርጦ ወደ የሲያም ባሕረ ሰላጤ ዳርቻ በማቋረጥ ወደ ሰሜን ወደ አዩትታያ ዞረ።ሲአምሴዎች በድንጋጤ ተገርመው በደቡባቸው ከሚገኙት ቡርማውያን ጋር ለመገናኘት ተፋጠጡ፣ እና ወደ አይትታያ በሚወስደው መንገድ ላይ ጠንካራ የመከላከያ ማቆሚያዎችን አቆሙ።ነገር ግን በጦርነቱ የጠነከረው የበርማ ጦር በቁጥር የላቀውን የሲያሜዝ መከላከያዎችን አሸንፎ የሲያሜስ ዋና ከተማ ዳርቻ ላይ በ11 ኤፕሪል 1760 ደረሰ።ነገር ግን ከበባው በአምስት ቀናት ውስጥ ብቻ የቡርማ ንጉስ በድንገት ታመመ እና የበርማ ትዕዛዝ ለመውጣት ወሰነ።በጄኔራል ሚንካንግ ናውራታ የተደረገ ውጤታማ የኋለኛ ጥበቃ ክዋኔ በሥርዓት ለመውጣት ፈቅዷል።[49]ጦርነቱ የማያዳግም ነበር።በርማዎች የላይኛውን የባህር ጠረፍ እስከ ታቮይ ድረስ ሲቆጣጠሩ፣ ከዳር እስከ ዳር ያለውን ስጋት አላስወገዱም ነበር።በባሕሩ ዳርቻ (1762፣ 1764) እንዲሁም በላን ና (1761-1763) በሲያሜዝ የሚደገፉ የጎሳ ዓመፅን ለመቋቋም ተገደዱ።
የአዮዱዲያ ውድቀት
የAyutthaya ከተማ ውድቀት ©Anonymous
1765 Aug 23 - 1767 Apr 7

የአዮዱዲያ ውድቀት

Ayutthaya, Thailand
የበርማ-ሲያሜዝ ጦርነት (1765-1767)፣ እንዲሁም የአዩዲያ መውደቅ በመባል የሚታወቀው በበርማ የኮንባንግ ሥርወ መንግሥት (የምያንማር) እና በአዩታያ የሳይያም መንግሥት ባን ፍሉ ሉአንግ ሥርወ መንግሥት መካከል ሁለተኛው ወታደራዊ ግጭት እና ያበቃው ጦርነት ነው። የ 417 ዓመቱ አዩታያ መንግሥት።[50] ይህ ጦርነት የ1759-60 ጦርነት ቀጣይ ነበር።የዚህ ጦርነት ዋነኛ መንስኤ የቴናሴሪም የባህር ዳርቻ እና የንግድ እንቅስቃሴው ቁጥጥር እና የሲያሜዝ በበርማ ድንበር ክልሎች ለአማፂያን ድጋፍ ነበር።[51] ጦርነቱ የጀመረው እ.ኤ.አ. በነሐሴ 1765 20,000 የሰሜን በርማ ጦር ሰሜናዊ ሲያምን በወረረ ጊዜ እና በጥቅምት ወር ከ20,000 በላይ በሆኑ የሶስት ደቡባዊ ጦር ሰራዊት ተቀላቅሏል በአዩትታያ ላይ በፒንሰር እንቅስቃሴ።እ.ኤ.አ. በጥር 1766 መጨረሻ ላይ የበርማ ጦር ሰራዊት በቁጥር የላቀ ነገር ግን ደካማ የተቀናጀ የሲያሜዝ መከላከያዎችን አሸንፎ ከሲያምስ ዋና ከተማ ፊት ለፊት ተሰብስቧል።[50]የአዩትታያ ከበባ የጀመረው በበርማ የመጀመሪያው የኪንግ ወረራ ወቅት ነው።Siamese እስከ ዝናባማ ወቅት ድረስ መቆየት ከቻሉ፣የሲያምስ ማእከላዊ ሜዳ ወቅታዊ የጎርፍ መጥለቅለቅ ወደ ማፈግፈግ እንደሚያስገድድ ያምኑ ነበር።የበርማ ንጉሥ ህሲንቢዩሺን ግን የቻይና ጦርነት መጠነኛ የድንበር ውዝግብ እንደሆነ ስላመነ ከበባውን ቀጠለ።እ.ኤ.አ. በ1766 ዝናባማ ወቅት (ከሰኔ እስከ ጥቅምት) ጦርነቱ ወደ ተጥለቀለቀው ሜዳ ውሃ ተዛወረ ነገር ግን አሁን ያለውን ሁኔታ መለወጥ አልቻለም።[50] ክረምት በመጣ ጊዜ ቻይናውያን የበለጠ ትልቅ ወረራ ጀመሩ ነገር ግን ህሲንቢዩሺን አሁንም ወታደሮቹን ለማስታወስ ፈቃደኛ አልሆነም።በማርች 1767 የሲያም ንጉስ ኤክካትት ገባር ለመሆን አቀረበ ነገር ግን በርማውያን ያለ ምንም ቅድመ ሁኔታ እጅ እንዲሰጡ ጠየቁ።[52] እ.ኤ.አ ኤፕሪል 7 1767 በርማዎች በታሪኳ ለሁለተኛ ጊዜ የተራበችውን ከተማ ባረሩ፣ በበርማ እና ታይላንድ ግንኙነት ላይ ትልቅ ጥቁር አሻራ የጣሉ ግፍ ፈጸሙ።በሺዎች የሚቆጠሩ የሲያሜዝ ምርኮኞች ወደ በርማ ተዛውረዋል።የበርማዎች ወረራ ብዙም አልቆየም።በኖቬምበር 1767 ቻይናውያን አሁንም ትልቁን ሀይላቸውን ወረሩ፣ በመጨረሻም ሀይሉን ከሲያም እንዲያወጣ ህሲንቢዩሺንን አሳምነው።በሲያም በተካሄደው የእርስ በርስ ጦርነት በታክሲን የሚመራው የሲያሜዝ ቶንቡሪ ግዛት አሸናፊ ሆኖ ሁሉንም የተገነጠሉ የሲያም ግዛቶችን በማሸነፍ እና በአዲሱ አገዛዙ ላይ ያሉትን ስጋቶች በሙሉ በ [1771] አስወገደ። በታህሳስ 1769 አራተኛውን የቻይና የበርማን ወረራ በማሸነፍ ተጨነቀ።
1767 - 1782
የቶንቡሪ ጊዜ እና የባንኮክ ምስረታornament
የቶንቡሪ መንግሥት
የታክሲን ዘውድ በቶንቡሪ (ባንክኮክ)፣ ታህሳስ 28 ቀን 1767 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1767 Jan 1 00:01 - 1782

የቶንቡሪ መንግሥት

Thonburi, Bangkok, Thailand
የቶንቡሪ መንግሥት በደቡብ ምሥራቅ እስያ ከ1767 እስከ 1782 የነበረ፣ በቶንቡሪ ከተማ፣ በሲያም ወይም በአሁኑ ታይላንድ ውስጥ ያተኮረ ዋና የሲያም መንግሥት ነበር።ግዛቱ የተመሰረተው በታላቁ ታክሲን ሲሆን ሀገሪቱ በአምስት ተዋጊ ክልላዊ መንግስታት የተከፋፈለችውን የአዩታያ ግዛት ውድቀትን ተከትሎ ሲያምን እንደገና ያገናኘው።የቶንቡሪ መንግሥት የሲያምን ፈጣን ውህደት እና መልሶ መቋቋም በዋናው ደቡብ ምሥራቅ እስያ ውስጥ እንደ ዋና ወታደራዊ ኃይል በበላይነት ይቆጣጠር ነበር፣ የአገሪቱን መስፋፋት እስከዚያው ጊዜ ድረስ በታሪኳ እስከ ትልቁ ግዛት ድረስ ይቆጣጠራል፣ ላን ና፣ የላኦታውያን መንግሥታትን (ሉአንግ ፍራባንግ፣ ቪየንቲያንን) በማካተት ፣ ሻምፓሳክ) እና ካምቦዲያ በሲያሜዝ ተጽዕኖ ስር።[54]በቶንቡሪ ዘመን የቻይንኛ የጅምላ ፍልሰት ጅምር በሲያም ላይ ወደቀ።በቻይናውያን ሠራተኞች አቅርቦት፣ ንግድ፣ ግብርና እና የእጅ ጥበብ ባለሙያዎች በዝተዋል።ይሁን እንጂ የመጀመሪያዎቹ የቻይናውያን አመጾች መታፈን ነበረባቸው.ይሁን እንጂ በኋላ ላይ በውጥረት እና በብዙ ምክንያቶች ንጉስ ታክሲን የአእምሮ መቃወስ ደርሶበታል ተብሎ ይታሰባል።በመፈንቅለ መንግስት ታክሲን ከስልጣን ካስወገደ በኋላ መረጋጋት በጄኔራል ቻኦ ፍራያ ቻክሪ ተመለሰ፣ በመቀጠልም የታይላንድ አራተኛውና የአሁን ገዥ የሆነው የራታናኮሲን መንግስት መሠረተ።
ለ Indochina መታገል
ታላቁ ንጉስ ታክሲን ©Anonymous
1771 Oct 1 - 1773 Mar

ለ Indochina መታገል

Cambodia
እ.ኤ.አ. በ1769 የቶንቡሪ ንጉስ ታክሲን ለካምቦዲያው ፕሮ-ቬትናም ንጉስ አን ቶን ካምቦዲያ ታዛዥ የሆኑትን የወርቅ እና የብር ዛፎችን ለሲም መላክ እንድትቀጥል ደብዳቤ ላከ።አንግ ቶን ታክሲን ቻይናዊ ተበዳይ ነው በሚል ምክንያት እምቢ አለ።ታክሲን ተበሳጨ እና ወረራውን ካምቦዲያን እንዲገዛ እና የሲያሜዝ አንግ ኖንን በካምቦዲያ ዙፋን ላይ እንዲጭን አዘዘ።ንጉስ ታክሲን የካምቦዲያን ክፍል ወረረ እና ያዘ።በሚቀጥለው ዓመት የንጋይ ጌቶች የሲያም ከተማዎችን በማጥቃት በቬትናም እና በሲም መካከል የውክልና ጦርነት በካምቦዲያ ፈነዳ።በጦርነቱ መጀመሪያ ላይ ታክሲን በካምቦዲያ አልፎ አንግ ኖን IIን በካምቦዲያ ዙፋን ላይ አስቀመጠ።ቬትናሞች የካምቦዲያን ዋና ከተማ መልሰው በመያዝ ኦውዪ IIን እንደ ተመራጭ ንጉሠ ነገሥት በመትከል ምላሽ ሰጥተዋል።እ.ኤ.አ. በ1773 ቬትናሞች ከሲያም ጋር በተደረገው ጦርነት ምክንያት የሆነውን የታይ ሴን አመፅን ለመቋቋም ከሲያሜዝ ጋር ሰላም ፈጠሩ።ከሁለት አመት በኋላ አንግ ኖን II የካምቦዲያ ገዥ ተብሎ ተመረጠ።
የዋንጊ ጦርነት ይላሉ
ከድሮው ቶንቡሪ ቤተ መንግስት የባንካዮ ጦርነት መግለጫ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1775 Oct 1 - 1776 Aug

የዋንጊ ጦርነት ይላሉ

Thailand
እ.ኤ.አ. በ1774 ከተካሄደው የሞን አመጽ እና በ1775 የሲያምሴዎች በበርማ ቺያንግ ማይ በተሳካ ሁኔታ ከተያዙ በኋላ ንጉስ ህሲንቢዩሺን በ1775 መገባደጃ ላይ በሰሜናዊ ሲያም ላይ መጠነ ሰፊ ወረራ እንዲያካሂድ የሲኖ-በርማ ጦርነት ጄኔራል መድበውታል። በቶንቡሪ ንጉስ ታክሲን ስር እየጨመረ የመጣው የሲያሜዝ ኃይል።የበርማ ጦር ከሲያሜዝ በለጠ፣ ለሶስት ወራት የፈጀው የፍሳኑሎክ ከበባ የጦርነቱ ዋና ጦርነት ነበር።በቻኦፍራያ ቻክሪ እና በቻኦፍራያ ሱራሲ የሚመራው የፊትሳኑሎክ ተከላካዮች በርማዎችን ተቃውመዋል።ጦርነቱ እልህ አስጨራሽ በሆነ ጊዜ ማሃ ቲሃ ቱራ የሲያሜን አቅርቦት መስመር ለማደናቀፍ እስከወሰነ ድረስ በመጋቢት 1776 የፍቲሳኑሎክ ውድቀትን አስከትሏል። በርማውያን የበላይ ሆነው ነበር ነገር ግን አዲሱ የበርማ ንጉስ ለቀው እንዲወጡ ባዘዘው መሰረት የንጉስ ህሲንቢዩሺን ያለጊዜው መጥፋት የበርማ ስራዎችን አበላሽቶታል። የሁሉም ወታደሮች ወደ አቫ ተመለሱ።እ.ኤ.አ. በ 1776 የማሃ ቲሃ ቱራ ያለጊዜው ከጦርነት መውጣቱ በሲም የቀሩትን የበርማ ወታደሮች ወደ ኋላ እንዲሸሹ አድርጓቸዋል።ከዚያም ንጉስ ታክሲን በዚህ አጋጣሚ ጄኔራሎቹን ልኮ ወደ ኋላ እያፈገፈገ ያለውን በርማ።የበርማ ጦር ኃይሎች በሴፕቴምበር 1776 ሙሉ በሙሉ ሲያምን ለቀው ነበር እና ጦርነቱ አብቅቷል።በ1775–1776 የማሃ ቲሃ ቲራ የሲያም ወረራ በቶንቡሪ ዘመን ትልቁ የበርማ-ሲያሜ ጦርነት ነበር።ጦርነቱ (እና ተከታይ ጦርነቶች) ለአስርተ አመታት የሲያምን ትላልቅ ክፍሎች ሙሉ በሙሉ ፈራርሰው እና ሰው አልባ አደረጉ፣ አንዳንድ ክልሎች እስከ 19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ድረስ ሙሉ በሙሉ እንደገና አይኖሩም።[55]
1782 - 1932
Rattanakosin Era እና ዘመናዊነትornament
Rattanakosin መንግሥት
Chao Phraya Chakri፣ በኋላ ንጉስ ፉታዮትፋ ቹላሎክ ወይም ራማ 1 (አር. 1782–1809) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1782 Jan 1 00:01 - 1932

Rattanakosin መንግሥት

Bangkok, Thailand
የራታናኮሲን መንግሥት የተመሰረተው በ1782 የቶንቡሪ ከተማን የሲያም ዋና ከተማ የሆነችውን ራታናኮሲን (ባንክኮክ) በማቋቋም ነው።ከፍተኛው የራታናኮሲን ተጽዕኖ ዞን የካምቦዲያ ፣ የላኦስ ፣ የሻን ግዛት እና የሰሜን ማላይ ግዛቶችን ያጠቃልላል።መንግሥቱ የተመሰረተው በቻክሪ ሥርወ መንግሥት በራማ 1 ነው።የዚህ ጊዜ የመጀመሪያ አጋማሽ በሜይንላንድ ደቡብ ምስራቅ እስያ መሃል ላይ የሲያሜዝ ሀይልን በማጠናከር እና በበርማ እና በቬትናም ከተቀናቃኙ ሀይሎች ጋር ለክልላዊ የበላይነት በተደረጉ ውድድሮች እና ጦርነቶች የተካተተ ነበር ።[56] ሁለተኛው ክፍለ ጊዜ ከብሪታንያ እና ከፈረንሳይ ቅኝ ገዢዎች ጋር የነበረው ግንኙነት ሲያም ነጻነቷን ለማስጠበቅ ብቸኛዋ የደቡብ ምስራቅ እስያ መንግስት ሆና ቆይታለች።[57]በውስጥ ግዛቱ ወደ የተማከለ፣ ፍፁም አራማጅ፣ ብሔር ግዛት ሆነ፣ ከምዕራባውያን ኃያላን ጋር ባለው መስተጋብር የሚወሰን ድንበር ያለው።ወቅቱ የንጉሠ ነገሥቱን ሥልጣን ማእከላዊ ማድረግ፣ የሠራተኛ ቁጥጥር መሻር፣ ወደ ግብርና ኢኮኖሚ መሸጋገር፣ የሩቅ ገባር ገባሪ መንግሥታት ቁጥጥር መስፋፋት፣ አሃዳዊ ብሄራዊ ማንነት በመፍጠር፣ እና የከተማ መካከለኛ ደረጃ ብቅ ያሉበት ወቅት ነበር። ክፍል.ይሁን እንጂ የዴሞክራሲ ማሻሻያዎችን ተግባራዊ ማድረግ ባለመቻሉ በ1932 በሲያሜ አብዮት እና ሕገ መንግሥታዊ ንጉሣዊ ሥርዓት መመሥረት አብቅቷል።
የዘጠኝ ጦር ጦርነቶች
በበርማ ምንጮች አይንሼ ፓያ ፓይክታሎክ በመባል የሚታወቁት የንጉሥ ራማ 1 ታናሽ ወንድም የግንባሩ ቤተ መንግስት ልዑል ማሃ ሱራ ሲናናት በምእራብ እና በደቡብ ግንባሮች ውስጥ ዋና የሲያሜዝ መሪ ነበሩ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1785 Jul 1 - 1787 Mar

የዘጠኝ ጦር ጦርነቶች

Thailand
የበርማ -የሲያሜ ጦርነት (1785–1786)፣ በሲያሜ ታሪክ ዘጠኙ ጦርነቶች በመባል የሚታወቀው በርማውያን በዘጠኝ ጦርነቶች ስለመጡ፣ የመጀመሪያው ጦርነት [58] በበርማ የኮንባንግ ሥርወ መንግሥት እና በሲያሜሴ ራታናኮሲን የቻክሪ መንግሥት መካከል የተደረገ ጦርነት ነው። ሥርወ መንግሥት.የበርማ ንጉስ ቦዳውፓያ ግዛቱን ወደ ሲያም ለማስፋት ታላቅ ዘመቻ አደረገ።እ.ኤ.አ. በ1785 ባንኮክ እንደ አዲስ የንጉሣዊ መቀመጫ እና የቻክሪ ሥርወ መንግሥት ከተመሰረተ ከሶስት ዓመታት በኋላ የበርማ ንጉሥ ቦዳውፓያ በጠቅላላው 144,000 ጦር ሠራዊቶች በመዝመት ሲያምን በዘጠኝ ሠራዊቶች በአምስት አቅጣጫዎች መውረር [58] ካንቻናቡሪ፣ ራቻቡሪ፣ላና ጨምሮ። ፣ ታክ ፣ ታላንግ (ፉኬት) እና ደቡባዊ ማላይ ባሕረ ገብ መሬት።ነገር ግን፣ የበርማ ዘመቻ አልተሳካም ተብሎ የተገመተው የተዘረጋው ሰራዊት እና የአቅርቦት እጥረት።በንጉሥ ራማ 1 የሚመሩት የሲያሜሶች እና ታናሽ ወንድሙ ልዑል ማሃ ሱራ ሲናናት የቡርማ ወረራዎችን በተሳካ ሁኔታ ጠብቀዋል።እ.ኤ.አ. በ1786 መጀመሪያ ላይ በርማውያን በአብዛኛው አፈገፈጉ።በዝናባማ ወቅት ከተካሄደው እርቅ በኋላ፣ ንጉስ ቦዳውፓያ በ1786 መገባደጃ ላይ ዘመቻውን ቀጠለ።ንጉስ ቦዳውፓያ ልጁን ልዑል ታዶ ሚንሶን ወደ ካንቻናቡሪ በአንድ አቅጣጫ ብቻ እንዲያምን ወረራ እንዲያደርግ ላከው።ትሐ ሲኣመሴ መት ቡርመሴ ኣት ትሐ ዲንዳእንግ፣ ሄንስት ትሐ ተርኡም “ትሐ ዲን ደኣንግ ዘመቻ።በርማዎች እንደገና ተሸንፈው ሲያም ምዕራባዊ ድንበሯን መከላከል ቻለ።እነዚህ ሁለት ያልተሳኩ ወረራዎች በመጨረሻ በበርማ የሲአምን ሙሉ ወረራ ሆነ።
የቺያንግ ማይ መንግሥት
ኢንታዊቻያኖን (አር. 1873–1896)፣ ከፊል ነጻ የሆነ የቺያንግ ማይ የመጨረሻው ንጉስ።ዶይ ኢንታኖን በስሙ ተሰይሟል። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1802 Jan 1 - 1899

የቺያንግ ማይ መንግሥት

Chiang Mai, Thailand

የራታናቲንግሳ መንግሥት ወይምየቺያንግ ማይ መንግሥት በ18ኛው እና በ19ኛው ክፍለ ዘመን የሲያሜስ ራታናኮሲን መንግሥት ቫሳል መንግሥት ነበር በ1899 በቹላሎንግኮርን ማዕከላዊነት ፖሊሲዎች መሠረት ከመጠቃለሉ በፊት። መንግሥቱ የመካከለኛው ዘመን ላና መንግሥት ተተኪ ነበር። በ1774 በታክሲን ኦፍ ቶንቡሪ ስር በሲያሜዝ ጦር እስከተያዘበት ጊዜ ድረስ ለሁለት መቶ ዓመታት በበርማ አገዛዝ ሥር ነበረ። በቲፕቻክ ሥርወ መንግሥት ተገዝቶ በቶንቡሪ ገባር ገባ።

በራማ I እና II ስር ሽግግር እና ወግ
ራማ II ©Anonymous
1809 Jan 1 - 1851 Jan

በራማ I እና II ስር ሽግግር እና ወግ

Thailand
በራማ 2ኛ የግዛት ዘመን፣ ግዛቱ ከቀድሞው የግዛት ዘመን ጋር ከተያያዙት ግዙፍ ጦርነቶች በኋላ የባህል ህዳሴ አየ።በተለይም በኪነጥበብ እና በስነ-ጽሁፍ መስክ.በራማ II የተቀጠሩ ገጣሚዎች ሱንቶርን ፉ የሰከረውን ጸሐፊ (Phra Aphai Mani) እና ናሪን ዲቢት (ኒራት ናሪን) ያካትታሉ።የውጭ ግንኙነቱ መጀመሪያ ላይ ከአጎራባች አገሮች ጋር ባለው ግንኙነት የበላይነት የተያዘ ሲሆን የአውሮፓ ቅኝ ገዢዎች ግን ከኋላው መግባት ጀመሩ።በካምቦዲያ እና በላኦስ ፣ ቬትናም የበላይነቱን አገኘች፣ ይህ እውነታ ራማ II መጀመሪያ ላይ ተቀብሏል።እ.ኤ.አ. በ1833–34 በራማ III በቬትናም አመጽ በተነሳ ጊዜ ቬትናምን በወታደራዊ ኃይል ለማንበርከክ ሞክሯል፣ነገር ግን ይህ ለሲያም ወታደሮች ውድ ሽንፈትን አስከተለ።እ.ኤ.አ. በ1840ዎቹ ግን ክሜሮች ራሳቸው ቪየትናምን በማባረር ተሳክቶላቸዋል ፣ይህም ተከትሎ በካምቦዲያ ውስጥ የሲያምን ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል።በተመሳሳይ ጊዜ ሲያም ለኪንግ ቻይና ግብር መላክ ቀጠለ።በራማ II እና በራማ III ስር ባህል፣ ውዝዋዜ፣ ግጥም እና ከሁሉም በላይ ቲያትሩ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል።ቤተ መቅደሱ Wat Pho የተገነባው የአገሪቱ የመጀመሪያ ዩኒቨርሲቲ በመባል በሚታወቀው ራማ III ነው።የራማ III የግዛት ዘመን።በመጨረሻም የውጭ ፖሊሲን በተመለከተ የመኳንንቱ ክፍፍል ታይቷል.የምዕራባውያን ቴክኖሎጂዎችን እና ሌሎች ስኬቶችን ለመውረር የሚሟገቱ አነስተኛ ቡድን ወግ አጥባቂ ክበቦች ተቃውመዋል ፣ ይህም በምትኩ የበለጠ ጠንካራ ማግለል ሀሳብ አቅርበዋል ።ከንጉሶች ራማ II እና ራማ III ጀምሮ፣ ወግ አጥባቂ-ሃይማኖታዊ ክበቦች በአብዛኛው ከነሱ የማግለል ዝንባሌ ጋር ተጣበቁ።እ.ኤ.አ. በ 1851 የራማ III ሞት የድሮው ባህላዊ የሲያሜዝ ንጉሣዊ አገዛዝ ማብቃቱን ያመለክታል-በሁለቱ የንጉሱ ተተኪዎች የተተገበሩ ጥልቅ ለውጦች ቀድሞውኑ ግልፅ ምልክቶች ነበሩ።
1809 Jun 1 - 1812 Jan

የበርማ-ሲያሜዝ ጦርነት (1809-1812)

Phuket, Thailand
የበርማ-ሲያሜዝ ጦርነት (1809-1812) ወይም የበርማ ወረራ የታላንግ በበርማ መካከል በኮንባንግ ሥርወ መንግሥት እና በቻክሪ ሥርወ መንግሥት ሥር በሲም መካከል የተደረገ የትጥቅ ግጭት ነበር፣ በሰኔ 1809 እና በጥር 1812 ጦርነቱ ያተኮረው የግዛቱን ቁጥጥር ነው። የፉኬት ደሴት፣ በተጨማሪም Thalang ወይም Junk Ceylon በመባልም ይታወቃል፣ እና ባለጸጋው የአንዳማን የባህር ዳርቻ።ጦርነቱ የኬዳህ ሱልጣኔትንም ያካተተ ነበር።ይህ አጋጣሚ በታይ ታሪክ ውስጥ የመጨረሻው የበርማ አፀያፊ ጉዞ ወደ ሲአሜዝ ግዛቶች የተደረገ ሲሆን በ1826 ብሪቲሽ የቴናሴሪም የባህር ዳርቻን በመግዛት የመጀመሪያውን የአንግሎ-በርማ ጦርነት ተከትሎ በሲአም እና በበርማ መካከል ያለውን የመሬት ድንበር ብዙ መቶ ማይል አስወግዷል።ጦርነቱ በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ፉኬትን እንደ ቲን ማዕድን ማውጣት ማዕከል እስክትሆን ድረስ ለብዙ አስርት አመታት ውድመት እና የህዝብ ብዛት አጥቷል።
ዘመናዊነት
ንጉሥ Chulalongkorn ©Anonymous
1851 Jan 1 - 1910

ዘመናዊነት

Thailand
ንጉስ ሞንግኩት የሲያሜዝ ዙፋን ላይ ሲወጣ በአጎራባች ግዛቶች ከባድ ዛቻ ደርሶበታል።የብሪታንያ እና የፈረንሣይ ቅኝ ገዢዎች ቀደም ሲል የሳይያምስ ተጽዕኖ ወደነበሩት ግዛቶች ዘምተዋል።ሞንግኩት እና ተከታዩ ቹላሎንግኮርን (ራማ ቪ) ይህንን ሁኔታ ተገንዝበው የሲያምን የመከላከያ ሰራዊት በዘመናዊነት ለማጠናከር፣ የምዕራባውያንን ሳይንሳዊ እና ቴክኒካል ስኬቶችን በመምጠጥ ቅኝ ግዛትን ለማስወገድ ሞክረዋል።በዚህ ዘመን የገዙት ሁለቱ ነገሥታት በምዕራቡ ዓለም የመጀመርያዎቹ ናቸው።ንጉሥ ሞንግኩት 26 ዓመታት እንደ ተቅበዝባዥ መነኩሴ እና በኋላም የዋት ቦዎንኒወት ቪሃራ አበ ምኔት ሆኖ ኖሯል።በሲአም ባህላዊ ባህል እና የቡዲስት ሳይንስ የተካነ ብቻ ሳይሆን ከአውሮፓ ሚሲዮናውያን እውቀት እና ከምዕራባውያን መሪዎች እና ከሊቀ ጳጳሱ ጋር ባደረገው የደብዳቤ ልውውጥ በዘመናዊው የምዕራባውያን ሳይንስ ላይ በሰፊው ተወያይቷል።እንግሊዘኛ ለመናገር የመጀመሪያው የሲያሜዝ ንጉስ ነበር።እ.ኤ.አ. በ1855 መጀመሪያ ላይ በሆንግ ኮንግ የእንግሊዝ ገዥ የነበረው ጆን ቦውሪንግ በቻኦ ፍራያ ወንዝ አፍ ላይ በጦር መርከብ ላይ ታየ።ብሪታንያ በአጎራባች በርማ ባደረገችው ስኬት ተጽእኖ ስር ንጉስ ሞንግኩት "የቦውሪንግ ውል" እየተባለ የሚጠራውን ፈርሟል፣ ይህም የንጉሣዊውን የውጭ ንግድ ሞኖፖሊን ያስቀረ፣ የማስመጣት ግዴታዎችን የሰረዘ እና ብሪታንያ በጣም ተስማሚ የሆነ አንቀፅ ሰጠ።የቦውሪንግ ውል የሲያምን ከአለም ኢኮኖሚ ጋር መቀላቀል ማለት ነው፣ነገር ግን በተመሳሳይ ጊዜ የንጉሣዊው ቤት በጣም አስፈላጊ የገቢ ምንጮቹን አጥቷል።ተመሳሳይ ስምምነቶች ከሁሉም ምዕራባውያን ኃይሎች ጋር በቀጣዮቹ ዓመታት እንደ 1862 ከፕራሻ እና 1869 ከኦስትሪያ-ሃንጋሪ ጋር ተደረገ።ሲያም በውጭ አገር ለረጅም ጊዜ ያዳበረው የሰርቫይቫል ዲፕሎማሲ በዚህ ዘመን ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል።[59]ወደ አለም አቀፉ ኢኮኖሚ መቀላቀል ሲአም ለምዕራባውያን የኢንዱስትሪ እቃዎች የሽያጭ ገበያ እና ለምዕራቡ ዓለም ካፒታል ኢንቬስትመንት ሆነ ማለት ነው።የግብርና እና የማዕድን ጥሬ ዕቃዎችን ወደ ውጭ መላክ የጀመረው ሦስቱ ምርቶች ሩዝ ፣ፔውተር እና ተክውድ ሲሆኑ 90 በመቶውን የወጪ ንግድ ለማምረት ይጠቅማሉ።ኪንግ ሞንግኩት የግብርና መሬትን በታክስ ማበረታቻዎች እንዲስፋፋ በንቃት ሲያበረታታ የትራፊክ መስመሮች ግንባታ (ቦይ ፣ መንገድ እና በኋላም የባቡር ሀዲድ) እና የቻይናውያን ስደተኞች መጉረፍ የአዳዲስ ክልሎችን የግብርና ልማት አስችሏል።በታችኛው የመናም ሸለቆ ውስጥ ከእጅ ወደ አፍ የሚተዳደረው ግብርና በገበሬዎች ላይ ያደገው በምርታቸው ገቢ ያገኛሉ።[60]እ.ኤ.አ. በ 1893 ከተካሄደው የፍራንኮ-ሲያሜ ጦርነት በኋላ ንጉስ ቹላሎንግኮርን የምዕራባውያንን ቅኝ ገዥ ኃይሎች ስጋት ተገንዝቦ በሲም አስተዳደር ፣ወታደራዊ ፣ኢኮኖሚ እና ማህበረሰብ ውስጥ ሰፊ ማሻሻያዎችን በማፋጠን የሀገሪቱን ከባህላዊ ፊውዳሊስት መዋቅር በማጠናቀቅ በግል የበላይነት እና ጥገኝነት፣ የዳርቻው አካባቢ በተዘዋዋሪ ከማዕከላዊ ስልጣን (ንጉሱ) ጋር ብቻ የተሳሰሩ፣ በማእከላዊ የሚተዳደር ብሄራዊ መንግስት ድንበር እና ዘመናዊ የፖለቲካ ተቋማት ያሉት።እ.ኤ.አ. በ 1904 ፣ 1907 እና 1909 ለፈረንሳይ እና ለታላቋ ብሪታንያ የሚደግፉ አዲስ የድንበር እርማቶች ነበሩ።ንጉስ ቹላሎንግኮርን በ1910 ሲሞት ሲያም የዛሬዋን ታይላንድ ድንበር አሳክቷል።እ.ኤ.አ. በ 1910 በሰላም ተተካ በልጁ ቫጂራቫድ ፣ ራማ 6ኛ የገዛው።እሱ በሮያል ወታደራዊ አካዳሚ ሳንድኸርስት እና ኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ የተማረ እና የተናደደ የኤድዋርድ ጨዋ ሰው ነበር።በእርግጥ፣ የሲያም አንዱ ችግር በምዕራባውያን ንጉሣዊ ቤተሰብ እና በከፍተኛ መኳንንት እና በተቀረው የአገሪቱ ክፍል መካከል ያለው ልዩነት እየሰፋ ነው።የምዕራቡ ዓለም ትምህርት ለተቀረው ቢሮክራሲ እና ሠራዊቱ ለማዳረስ ሌላ 20 ዓመታት ፈጅቷል።
የፍራንኮ-ሲያሜዝ ጦርነት
ዘ ስኬች ከተባለው የብሪቲሽ ጋዜጣ ላይ የወጣው ካርቱን አንድ የፈረንሳይ ወታደር ምንም ጉዳት የሌለው የእንጨት ቅርጽ ባለው የሲያም ወታደር ላይ ጥቃት ሲሰነዝር የሚያሳይ ሲሆን ይህም የፈረንሳይ ወታደሮችን የቴክኖሎጂ ብልጫ ያሳያል። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1893 Jul 13 - Oct 3

የፍራንኮ-ሲያሜዝ ጦርነት

Indochina
የ1893 የፍራንኮ-ሲያሜዝ ጦርነት፣ በታይላንድ የ አርኤስ 112 ክስተት ተብሎ የሚታወቀው በፈረንሳይ ሶስተኛ ሪፐብሊክ እና በሲያም መንግሥት መካከል ግጭት ነበር።እ.ኤ.አ. በ 1886 በሉንግ ፕራባንግ የፈረንሳይ ምክትል ቆንስላ ኦገስት ፓቪ የፈረንሳይን ፍላጎት በላኦስ ለማስፋት ዋና ወኪል ነበር።በክልሉ የሲያሜዝ ድክመትን እና የቬትናም አማፅያን ከቶንኪን በየጊዜው ወረራ የወሰደው የእሱ ሴራ በባንኮክ እናበፓሪስ መካከል ያለውን ውጥረት ጨመረ።ግጭቱን ተከትሎ፣ Siamese ላኦስን ለፈረንሳይ አሳልፎ ለመስጠት ተስማማ፣ ይህ ድርጊት የፈረንሳይ ኢንዶቺና እንዲስፋፋ አድርጓል።እ.ኤ.አ. በ 1896 ፈረንሣይ ከብሪታንያ ጋር በላኦስ እና በብሪቲሽ ግዛት መካከል ያለውን ድንበር የሚገልጽ ስምምነት ተፈራረመች የላይኛው በርማ ።የላኦስ መንግሥት ከለላ ሆነ፣ በመጀመሪያ በሃኖይ የኢንዶቺና ጠቅላይ ገዥ ስር ተቀምጧል።ላኦስን ብቻውን በፈረንሳይ አገዛዝ ስር ያመጣው ፓቪ በሃኖይ ይፋ ሆነ።
1909 Jan 1

የ 1909 የአንግሎ-ሲያሜዝ ስምምነት

Thailand
እ.ኤ.አ. _በዚህ ውል፣ ሲያም አንዳንድ ግዛቶችን (የኬዳህ፣ የኬላንታን፣ የፐርሊስ እና የቴሬንጋኑ ግዛቶችን ጨምሮ) ቁጥጥርን ለእንግሊዝ ሰጠ።ሆኖም፣ በቀሩት ግዛቶች ላይ የብሪታንያ የሲያም ሉዓላዊነት እውቅና መደበኛ እንዲሆን አድርጓል፣ በዚህም የሲያም ነጻነቱን አረጋግጧል።ስምምነቱ ሲያምን በፈረንሣይ ቁጥጥር ስር በምትተዳደረው ኢንዶቺና እና በብሪታኒያ ቁጥጥር ስር በምትተዳደረው ማላያ መካከል እንደ “የማቋቋሚያ ግዛት” ለመመስረት ረድቷል።ይህም ሲያም ጎረቤት ሀገራት በቅኝ ግዛት ስር በነበሩበት ወቅት ነፃነቷን እንድትይዝ አስችሎታል።
በቫጂራቩድ እና ፕራጃዲፖክ ስር የብሔር ምስረታ
የንጉሥ ቫጂራቩድ ዘውድ፣ 1911 ©Anonymous
1910 Jan 1 - 1932

በቫጂራቩድ እና ፕራጃዲፖክ ስር የብሔር ምስረታ

Thailand
የንጉሥ ቹላሎንግኮርን ተተኪ በጥቅምት 1910 በይበልጥ ቫጂራቩድ በመባል የሚታወቀው ንጉስ ራማ ስድስተኛ ነበር።በታላቋ ብሪታንያ የሲያሜዝ ዘውድ ልዑል በመሆን በኦክስፎርድ ዩኒቨርሲቲ ህግ እና ታሪክን ተምረዋል።ወደ ዙፋኑ ካረገ በኋላ፣ የመኳንንቱ አካል ላልሆኑ እና ከቀደምት መሪዎች ያነሰ ብቃት ላላቸው ታማኝ ጓደኞቹ አስፈላጊ ባለስልጣናትን ይቅር ብሏል፣ ይህ ድርጊት እስካሁን በሲአም ታይቶ የማይታወቅ ነው።በእሱ የግዛት ዘመን (1910-1925) ብዙ ለውጦች ተደርገዋል, ይህም ሲያምን ወደ ዘመናዊ ሀገሮች አቅርቧል.ለምሳሌ, የግሪጎሪያን የቀን መቁጠሪያ ተካቷል, ሁሉም የአገሩ ዜጎች የቤተሰብ ስሞችን መቀበል አለባቸው, ሴቶች ቀሚስ እና ረጅም ፀጉር እንዲለብሱ ይበረታታሉ እና የዜግነት ህግ, የ "Ius sanguinis" መርሆ ጸድቋል.እ.ኤ.አ. በ 1917 የቹላሎንግኮርን ዩኒቨርሲቲ ተመሠረተ እና ከ 7 እስከ 14 ዓመት ለሆኑ ሕፃናት ሁሉ የትምህርት ቤት ትምህርት ተጀመረ።ንጉስ ቫጂራቩድ የስነ-ጽሁፍ፣ የቲያትር ተወዳጅ ነበር፣ ብዙ የውጭ አገር ጽሑፎችን ወደ ታይ ተርጉሟል።ለታይላንድ ብሄረተኝነት አይነት መንፈሳዊ መሰረትን ፈጠረ፣ በሲአም የማይታወቅ ክስተት።እሱ በብሔር፣ በቡድሂዝም እና በንግሥና አንድነት ላይ የተመሰረተ ነበር፣ እናም ከተገዢዎቹ ለእነዚህ ሦስቱ ተቋማት ታማኝነትን ጠየቀ።ንጉስ ቫጂራቩድ ደግሞ ምክንያታዊነት የጎደለው እና እርስ በርሱ የሚጋጭ ጸረ-ሲኒዝም ተጠልሏል።በጅምላ ኢሚግሬሽን ምክንያት፣ ከቻይና ከቀደመው የኢሚግሬሽን ማዕበል በተቃራኒ፣ ሴቶች እና መላ ቤተሰቦችም ወደ አገሩ ገብተዋል፣ ይህ ማለት ቻይናውያን ብዙም የተዋሃዱ እና የባህል ነፃነታቸውን ጠብቀዋል።በንጉስ ቫጂራቩድ በቅጽል ስም ባሳተመው ጽሁፍ፣ ቻይናውያንን አናሳ የምስራቅ አይሁዶች በማለት ገልጿል።እ.ኤ.አ. በ 1912 በቤተመንግስት የተነሳው አመፅ ንጉሱን ለመገልበጥ እና ለመተካት በወጣቶች የጦር መኮንኖች ሴራ አልተሳካም።[61] ግባቸው የመንግስትን ስርአት መቀየር፣የጥንቱን ስርአት ገርስሶ በዘመናዊ፣ በምዕራባውያን ህገመንግስታዊ ስርዓት በመተካት እና ምናልባትም ራማ [6] ኛን በእምነታቸው የበለጠ በሚራራ ልዑል መተካት ነበር። በሴረኞች ላይ፣ እና ብዙዎቹን ረጅም የእስር ቅጣት ፈረደባቸው።የሴራው አባላት ወታደራዊ እና የባህር ኃይልን ያቀፈ ነበር, የንጉሣዊው አገዛዝ ሁኔታ ተፈታታኝ ሆኗል.
Siam በአንደኛው የዓለም ጦርነት
የ Siamese Expeditionary Force, 1919 የፓሪስ ድል ሰልፍ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1917 Jul 1 - 1918

Siam በአንደኛው የዓለም ጦርነት

Europe
እ.ኤ.አ. በ 1917 ሲያም በጀርመን ኢምፓየር እና ኦስትሪያ-ሃንጋሪ ላይ ጦርነት አወጀ ፣ በተለይም በእንግሊዝ እና በፈረንሳዮች ዘንድ ሞገስን ለማግኘት ።በአንደኛው የዓለም ጦርነት የሲያም ተሳትፎ በቬርሳይ የሰላም ኮንፈረንስ ላይ እንዲቀመጥ አስችሎታል፣ እና የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ዴቫዎንግሴ ይህንን እድል ተጠቅመው የ19ኛው ክፍለ ዘመን እኩል ያልሆኑ ስምምነቶች እንዲሰረዙ እና የሲያሜስ ሉዓላዊነት ወደ ቀድሞ ሁኔታው ​​እንዲመለስ ተከራክረዋል።ዩናይትድ ስቴትስ በ1920 የተገደደች ሲሆን በ1925 ፈረንሳይ እና ብሪታንያ ተከትለው መጡ። ይህ ድል ለንጉሱ የተወሰነ ተወዳጅነት አግኝቶ ነበር፤ ይሁን እንጂ ብዙም ሳይቆይ ይህ ድል በንጉሱ ላይ የተወሰነ ተወዳጅነት አግኝቶ ነበር፤ ይሁን እንጂ ብዙም ሳይቆይ በሌሎች ጉዳዮች ለምሳሌ እንደ ብልግናው ባለ ቅርበት ተዳከመ። በ 1919. ንጉሱ ምንም ልጅ እንዳልነበረው ጭምር ነበር.ከሴቶች ይልቅ የወንዶችን ወዳጅነት መርጧል (ይህ በራሱ የሲያሜስን አስተያየት ብዙም ያላሳሰበው ነገር ግን ወራሾች ባለመኖራቸው የንጉሣዊውን ሥርዓት መረጋጋት ያሳጣው)።በጦርነቱ ማብቂያ ላይ ሲያም የመንግሥታቱ ድርጅት መስራች አባል ሆነ።እ.ኤ.አ. በ 1925 ዩናይትድ ስቴትስ ፣ እንግሊዝ እና ፈረንሣይ በሲም ውስጥ የነበራቸውን ከግዛት ውጭ የመሆን መብት ትተው ነበር።
1932
ዘመናዊ ታይላንድornament
የሳይማዝ አብዮት 1932
በአብዮቱ ወቅት በመንገድ ላይ ወታደሮች. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1932 Jun 24

የሳይማዝ አብዮት 1932

Bangkok, Thailand
አንዳንድ ወታደራዊ ሰዎች የሚደግፉት የቀድሞ ተማሪዎች bourgeoisie ትንሽ ክበብ (ሁሉም አውሮፓ ውስጥ ትምህርታቸውን ያጠናቀቁ - በአብዛኛው ፓሪስ), ሰኔ 24 1932 ፍፁም ንጉሣዊ አገዛዝ ሥልጣኑን ተቆጣጠረ ከሞላ ጎደል አብዮት.ራሳቸውን ካና ራትሳዶን ወይም ስፖንሰሮች ብለው የሚጠሩት ቡድኑ የፍፁም ንጉሳዊ አገዛዝ አለመቀበልን ሀሳብ የሚወክሉ መኮንኖችን ፣ ምሁራንን እና ቢሮክራቶችን ሰብስቧል።ይህ ወታደራዊ መፈንቅለ መንግስት (የታይላንድ የመጀመሪያ) ለዘመናት የዘለቀውን የሲአምን ፍፁም ንጉሳዊ አገዛዝ በቻክሪ ስርወ መንግስት ስር ያቆመ ሲሆን ያለ ደም የሲያም ወደ ህገ-መንግስታዊ ንጉሳዊ አገዛዝ ሽግግር፣ ዲሞክራሲ እና የመጀመሪያው ህገ መንግስት እንዲፈጠር እና ብሔራዊ ምክር ቤት እንዲፈጠር አድርጓል።በኢኮኖሚ ቀውሱ፣ ብቁ መንግስት አለመኖሩ እና የምዕራባውያን የተማሩ ተራ ሰዎች መነሳት ምክንያት የሆነው እርካታ ማጣት አብዮቱን አቀጣጠለው።
የፍራንኮ-ታይ ጦርነት
ፕሌክ ፊቡንሶንግክራም በጦርነቱ ወቅት ወታደሮችን ሲመረምር ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1940 Oct 1 - 1941 Jan 28

የፍራንኮ-ታይ ጦርነት

Indochina
ፊቡልሶንግግራም በሴፕቴምበር 1938 ፍራያ ፋሆንን በጠቅላይ ሚኒስትርነት ሲተካ የካና ራትሳዶን ወታደራዊ እና ሲቪል ክንፎች የበለጠ ተለያዩ እና ወታደራዊ የበላይነት ይበልጥ ግልፅ ሆነ።ፊቡንሶንግክራም መንግስትን ወደ ወታደራዊነት እና አምባገነንነት እንዲሁም የስብዕና አምልኮን በራሱ ዙሪያ መገንባት ጀመረ።ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በፊት ብዙም ሳይቆይ ከፈረንሳይ ጋር የተደረገው ድርድር የፈረንሣይ መንግሥት በታይላንድ እና በፈረንሣይ ኢንዶቺና መካከል ባሉት ድንበሮች ላይ ተገቢውን ለውጥ ለማድረግ ፈቃደኛ መሆኑን አሳይቷል።እ.ኤ.አ. በ 1940 የፈረንሳይ ውድቀትን ተከትሎ የታይላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር ሜጀር ጄኔራል ፕላክ ፒቡልሶንግግራም (ታዋቂው “ፊቡን”) የፈረንሳይ ሽንፈት ለታይላንድ ለፈረንሳይ ተሰጥቷቸው የነበሩትን የቫሳል ግዛት ግዛቶች መልሰው ለማግኘት የተሻለ እድል እንደሰጣቸው ወሰኑ። በንጉሥ Chulalongkorn የግዛት ዘመን።የጀርመን ወታደራዊ የሜትሮፖሊታን ፈረንሳይ ወረራ የፈረንሳይን ኢንዶቺናን ጨምሮ የባህር ማዶ ንብረቶቿን እንድትይዝ አድርጓታል።የቅኝ ግዛት አስተዳደር አሁን ከውጭ እርዳታ እና ከውጭ አቅርቦቶች ተቋርጧል.በሴፕቴምበር 1940የጃፓን የፈረንሳይ ኢንዶቺናን ወረራ ካጠናቀቀ በኋላ ፈረንሳዮች ጃፓን የጦር ሰፈር እንድታቋቁም ተገደዱ።ይህ ተገዢ የሚመስለው ባህሪ ፈረንሳይ ከታይላንድ ጋር ወታደራዊ ግጭትን በቁም ነገር እንደማትቃወም የፊቡን አገዛዝ እንዲያምን አድርጎታል።በፈረንሣይ ጦርነት የፈረንሳይ ሽንፈት የታይላንድ አመራር በፈረንሣይ ኢንዶቺና ላይ ጥቃት ለመሰንዘር ምክንያት ሆኗል።በኮ ቻንግ የባህር ጦርነት ላይ ከባድ ሽንፈት ገጥሞታል ነገር ግን በየብስ እና በአየር ላይ የበላይነት ነበረው።የጃፓን ኢምፓየር , አስቀድሞ በደቡብ ምሥራቅ እስያ ክልል ውስጥ ዋነኛ ኃይል, የሽምግልና ሚና ወሰደ.ድርድሩ በፈረንሳይ ቅኝ ግዛቶች ላኦስ እና ካምቦዲያ ከታይላንድ ግዛት ጋር የነበረውን ግጭት አቆመ።
ታይላንድ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት
የታይ ፋያፕ ጦር በበርማ ዘመቻ፣ 1943 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1941 Dec 1

ታይላንድ በሁለተኛው የዓለም ጦርነት

Thailand
የፍራንኮ-ታይ ጦርነት ካበቃ በኋላ የታይላንድ መንግስት ገለልተኝነቱን አወጀ።እ.ኤ.አ. በታህሳስ 8 ቀን 1941ጃፓኖች ታይላንድን በወረሩበት ጊዜ በፐርል ሃርበር ላይ ጥቃት ከደረሰ ከጥቂት ሰዓታት በኋላ ጃፓን ወታደሮቹን በታይላንድ በኩል ወደ ማሊያን ድንበር የማዘዋወር መብት ጠየቀች።ፊቡን ከአጭር ጊዜ ተቃውሞ በኋላ የጃፓን ጥያቄዎችን ተቀበለ።መንግስት በታህሳስ 1941 የውትድርና ጥምረት በመፈረም ከጃፓን ጋር ያለውን ግንኙነት አሻሽሏል።[63] ግን ማመንታት፣ ጃፓኖች በማላያ በኩል በ"ብስክሌት ብሊትዝክሪግ" በሚገርም ሁኔታ በትንሹ ተቃውሞ ከተንከባለሉ በኋላ ጉጉት ሰጣቸው።[64] በሚቀጥለው ወር ፊቡን በብሪታንያ እና በዩናይትድ ስቴትስ ላይ ጦርነት አወጀ።ደቡብ አፍሪካ እና ኒውዚላንድ በተመሳሳይ ቀን በታይላንድ ላይ ጦርነት አውጀዋል።ብዙም ሳይቆይ አውስትራሊያ ተከተለች።[65] የጃፓን ህብረትን የሚቃወሙ ሁሉ ከመንግስት ተባረሩ።ፕሪዲ ፋኖምዮንግ በሌለበት ንጉስ አናንዳ ማሂዶል ላይ ተጠባባቂ ገዢ ሆኖ የተሾመ ሲሆን በጃፓኖች ላይ ተቃውሞ እንዲቀጥል ያቀረቡት ታዋቂው የውጭ ጉዳይ ሚኒስትር ዲሬክ ጃያናማ በኋላ ወደ ቶኪዮ በአምባሳደርነት ተልከዋል።ዩናይትድ ስቴትስ ታይላንድን የጃፓን አሻንጉሊት አድርጋ በመቁጠር ጦርነት ለማወጅ ፈቃደኛ አልሆነችም።አጋሮቹ አሸናፊ ሲሆኑ፣ ዩናይትድ ስቴትስ ብሪታንያ የቅጣት ሰላም ለማስፈን የምታደርገውን ጥረት ከልክላለች።[66]የሻን ግዛት እና የካያህ ግዛት በታይላንድ ቁጥጥር ስር እንዲሆኑ ታይላንድ እና ጃፓኖች ተስማምተዋል።ግንቦት 10 ቀን 1942 የታይ ፋያፕ ጦር ወደ በርማ ምስራቃዊ ሻን ግዛት ገባ ፣ የታይላንድ በርማ አካባቢ ጦር ወደ ካያህ ግዛት እና አንዳንድ የማዕከላዊ በርማ አካባቢዎች ገባ።ሶስት የታይላንድ እግረኛ እና አንድ የፈረሰኞች ክፍል በታጠቁ የስለላ ቡድኖች እየተመራ እና በአየር ሃይል እየተደገፈ ወደ ኋላ የሚያፈገፍግ የቻይናን 93ኛ ክፍል ተቀላቀለ።ኬንግቱንግ፣ ዋናው ዓላማ፣ በግንቦት 27 ተያዘ።በሰኔ እና በኖቬምበር ላይ የታደሱ ጥቃቶች ቻይናውያን ወደ ዩናን ሲያፈገፍጉ ተመልክቷል።[67] የሻን ግዛቶችን እና የካያህ ግዛትን የያዘው አካባቢ በ1942 በታይላንድ ተጠቃለለ። በ1945 ወደ በርማ ተላልፈዋል።ሴሪ ታይ (ነጻ የታይ ንቅናቄ) በዋሽንግተን የታይላንድ አምባሳደር በሆነው በሴኒ ፕራሞጅ የተመሰረተ በጃፓን ላይ የተደረገ የመሬት ውስጥ ተቃውሞ እንቅስቃሴ ነበር።ከታይላንድ ውስጥ ከሪጀንት ፕሪዲ ቢሮ ተመርቶ በነጻነት ይሰራል፣ ብዙ ጊዜ እንደ ልዑል ቹላ ቻክራቦንግሴ ካሉ የንጉሣዊ ቤተሰብ አባላት እና ከመንግስት አባላት በተገኘ ድጋፍ ይሰራል።ጃፓን ወደ ሽንፈት እየተቃረበ ሲመጣ እና የምድር ውስጥ ፀረ-ጃፓናዊ ተቃውሞ ሴሪ ታይ በጥንካሬ እያደገ ሲሄድ ብሔራዊ ምክር ቤቱ ፊቡን አስወጥቷል።የወታደራዊ ዋና አዛዥ ሆኖ የ6 አመት የስልጣን ዘመኑ አብቅቶ ነበር።የሥራ መልቀቂያው በከፊል በሁለቱ ታላላቅ ዕቅዶቹ ምክንያት ተሳክቷል።አንደኛው ዋና ከተማዋን ከባንኮክ ወደ ሰሜን ማዕከላዊ ታይላንድ በፌትቻቡን አቅራቢያ በሚገኝ ጫካ ውስጥ ወደሚገኝ ሩቅ ቦታ ማዛወር ነበር።ሌላው በሳራቡሪ አቅራቢያ "የቡድሂስት ከተማ" መገንባት ነበር.በከባድ የኢኮኖሚ ችግር ወቅት የታወጀው እነዚህ ሃሳቦች ብዙ የመንግስት ባለስልጣናትን በእሱ ላይ አነሱት።[68]በጦርነቱ ማብቂያ ላይ ፊቡን የጦር ወንጀሎችን በመፈፀሙ በተለይም ከአክሲስ ሀይሎች ጋር በመተባበር ክስ በ Allied insistence ለፍርድ ቀረበ።ነገር ግን በህዝባዊ ግፊት ጥፋተኛ ተባሉ።የታይላንድን ጥቅም ለማስጠበቅ የተቻለውን ሁሉ አድርጓል ተብሎ ስለሚታሰብ፣ በተለይም ከጃፓን ጋር ያለውን ጥምረት በማላያ እና በበርማ የታይላንድ ግዛት መስፋፋትን ለመደገፍ የህዝብ አስተያየት አሁንም ለፊቡን ጥሩ ነበር።[69]
1947 የታይላንድ መፈንቅለ መንግስት
ፊቡን ከመፈንቅለ መንግስቱ በኋላ በ1947 ዓ.ም ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1947 Nov 8

1947 የታይላንድ መፈንቅለ መንግስት

Thailand
በታህሳስ 1945 ወጣቱ ንጉስ አናንዳ ማሂዶል ከአውሮፓ ወደ ሲያም ተመለሰ ፣ ግን በሰኔ 1946 በአልጋው ላይ በጥይት ተገድሎ ተገኘ ፣ ሚስጥራዊ በሆነ ሁኔታ ።ሦስት የቤተ መንግሥት አገልጋዮች በእሱ ግድያ ለፍርድ ቀርበው ተገድለዋል፣ ምንም እንኳን በጥፋታቸው ላይ ጉልህ ጥርጣሬዎች ቢኖሩም ጉዳዩ አሁንም በታይላንድ ውስጥ በጣም አሰልቺ እና በጣም አሳሳቢ ርዕሰ ጉዳይ ነው።ንጉሱን የተተካው በታናሽ ወንድሙ ቡሚቦል አዱልያዴጅ ነበር።በነሀሴ ወር ፕሪዲ በሬጅጂዱ ውስጥ ተሳትፏል በሚል ጥርጣሬ ከስልጣን ለመልቀቅ ተገደደ።ያለ እሱ አመራር የሲቪል መንግስት ተመሠረተ እና በኖቬምበር 1947 ሠራዊቱ ከ 1945 ውድቀት በኋላ በራስ የመተማመን መንፈስ ተመለሰ ።መፈንቅለ መንግስቱ የPridi Banomyong ግንባር መንግስትን ሉአንግ ታምሮንግን ከስልጣን አስወገደ፣ እሱም የዘውዳዊው ንጉስ ደጋፊ በሆኑት ኩዋንግ አፋይዎንግ የተተካው የታይላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር።መፈንቅለ መንግስቱ የተመራው በወታደራዊ ከፍተኛ መሪ ፊቡን እና ፊን ቾንሃቫን እና ካት ካት ካት ካትስንግክራም ከንጉሣውያን ጋር በመተባበር የፖለቲካ ሥልጣናቸውን እና የዘውድ ንብረታቸውን መልሰው ከሲያሜው አብዮት 1932 ማሻሻያ ለማድረግ ነው። በመጨረሻ በቤጂንግ እንደ PRC እንግዳ ተቀምጧል።የህዝብ ፓርቲ ተጽእኖ አብቅቷል።
ታይላንድ በቀዝቃዛው ጦርነት ወቅት
ፊልድ ማርሻል ሳሪት ታናራት፣ ወታደራዊ ጁንታ መሪ እና የታይላንድ አምባገነን ©Office of the Prime Minister (Thailand)
1952 Jan 1

ታይላንድ በቀዝቃዛው ጦርነት ወቅት

Thailand
ፊቡን ወደ ስልጣን የተመለሰው ከቀዝቃዛው ጦርነት መጀመሪያ እና በሰሜን ቬትናም የኮሚኒስት አገዛዝ ከተመሰረተበት ጊዜ ጋር ተገጣጠመ።እ.ኤ.አ. በ1948፣ 1949 እና 1951 በፕሪዲ ደጋፊዎች የመልሶ ማጥቃት ሙከራ ተካሂዶ ነበር፣ ይህም ሁለተኛው በጦር ኃይሎች እና በባህር ኃይል መካከል ከፍተኛ ጦርነትን አስከትሏል ፊቡን ድል ከመውጣቱ በፊት።እ.ኤ.አ. በ 1951 የባህር ኃይል ሙከራ ፣ ታዋቂው የማንሃታን መፈንቅለ መንግስት ተብሎ በሚጠራው ፣ ፊቡን ታግቶ የነበረበት መርከብ በመንግስት ደጋፊ የአየር ሃይል በቦምብ በመመታቱ ሊገደል ተቃርቧል።ምንም እንኳን በስም ሕገ መንግሥታዊ ንግሥና ብትሆንም፣ ታይላንድ በተከታታይ ወታደራዊ መንግሥታት ስትመራ የነበረች ሲሆን በይበልጥ በፊቡን የሚመራ፣ በአጭር የዴሞክራሲ ጊዜ ውስጥ ጣልቃ ገብታ ነበር።ታይላንድ በኮሪያ ጦርነት ውስጥ ተሳትፋለች።የታይላንድ ኮሚኒስት ፓርቲ ሽምቅ ተዋጊ ሃይሎች ከ1960ዎቹ መጀመሪያ እስከ 1987 ድረስ በሀገሪቱ ውስጥ ይንቀሳቀሳሉ። በእንቅስቃሴው ጫፍ ላይ 12,000 የሙሉ ጊዜ ተዋጊዎችን አካትተዋል ነገርግን በመንግስት ላይ ከባድ ስጋት አልፈጠሩም።እ.ኤ.አ. በ 1955 ፊቡን በሜዳው ማርሻል ሳሪት ታናራት እና ጄኔራል ታኖም ኪቲካቾርን በሚመሩ ወጣት ተቀናቃኞች በሠራዊቱ ውስጥ የመሪነቱን ቦታ እያጣ ነበር ፣የሳሪት ጦር በሴፕቴምበር 17 ቀን 1957 ያለ ደም መፈንቅለ መንግስት አድርጓል ፣ ይህም የፊቡን ስራ ለበጎ አበቃ።መፈንቅለ መንግስቱ በታይላንድ ውስጥ በዩኤስ የሚደገፉ ወታደራዊ አገዛዞች የረዥም ጊዜ ባህልን ጀምሯል።ታኖም እ.ኤ.አ. እስከ 1958 ድረስ ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነ፣ ከዚያም ቦታውን ለትክክለኛው የገዥው አካል መሪ ሳሪት ሰጠ።ሳሪት እ.ኤ.አ. በ1963 እስከ እለተ ሞታቸው ድረስ ስልጣን ያዙ፣ ታኖም እንደገና መሪነቱን ሲይዝ።የሳሪት እና የታኖም መንግስታት በዩናይትድ ስቴትስ ከፍተኛ ድጋፍ ነበራቸው።ታይላንድ እ.ኤ.አ. በ 1954 ሴኤቶ ሲመሰረት የአሜሪካ አጋር ሆና ነበር በኢንዶቺና ጦርነት በቬትናምኛ እና በፈረንሣይ መካከል እየተካሄደ ባለበት ወቅት ታይላንድ (ሁለቱንም እኩል ሳትወድ) ራቅ ብላ ቀረች፣ ነገር ግን በአሜሪካ እና በአሜሪካ መካከል ጦርነት ሆነ። የቬትናም ኮሚኒስቶች፣ ታይላንድ በ1961 ከአሜሪካ ጋር ሚስጥራዊ ስምምነትን በማጠናቀቅ፣ ወታደሮቿን ወደ ቬትናም እና ላኦስ በመላክ እና ዩናይትድ ስቴትስ በሰሜን ቬትናም ላይ የቦምብ ጦርነት እንድታካሂድ በሀገሪቱ ምስራቃዊ የአየር ማረፊያዎች እንድትጠቀም መፍቀድ .ቬትናሞች የታይላንድ ኮሚኒስት ፓርቲን በሰሜን፣ በሰሜን ምስራቅ እና አንዳንዴም በደቡብ በኩል ሽምቅ ተዋጊዎች ከአካባቢው ሙስሊሞች ጋር በመተባበር የታይላንድን ኮሚኒስት ፓርቲን በመደገፍ አጸፋውን መለሱ።በድህረ-ጦርነት ጊዜ ታይላንድ ከአሜሪካ ጋር የጠበቀ ግንኙነት ነበራት፣ ይህም በአጎራባች ሀገራት የኮሚኒስት አብዮት ተከላካይ እንደሆነች ታያት ነበር።ሰባተኛው እና አስራ ሶስተኛው የዩኤስ አየር ሃይል ዋና መሥሪያ ቤቱን በኡዶን ሮያል ታይ አየር ኃይል ሰፈር ነበር።[70]ኤጀንት ኦሬንጅ የተባለው ፀረ አረም ኬሚካል እና ፀረ አረም የሚያጠፋ ኬሚካል የአሜሪካ ጦር ለፀረ-አረም ጦርነት ፕሮግራሙ አካል የሆነው ኦፕሬሽን ራንች ሃንድ በዩናይትድ ስቴትስ በታይላንድ ተፈትኗል በደቡብ ምስራቅ እስያ ጦርነት።የተቀበሩ ከበሮዎች ተገለጡ እና በ1999 ኤጀንት ኦሬንጅ መሆናቸው ተረጋግጧል [። 71] ከበሮውን ያወቁ ሰራተኞች ከባንኮክ በስተደቡብ 100 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ በሚገኘው ሁአ ሂን አውራጃ አቅራቢያ የሚገኘውን አየር ማረፊያ በማሻሻል ላይ እያሉ ታመዋል።[72]
ምዕራባዊነት
Westernisation ©Anonymous
1960 Jan 1

ምዕራባዊነት

Thailand
የቬትናም ጦርነት የታይላንድን ማህበረሰብ ዘመናዊነት እና ምዕራባውያንን አፋጥኗል።የአሜሪካ መገኘት እና ከእሱ ጋር የመጣው ለምዕራቡ ባህል መጋለጥ በሁሉም የታይላንድ ህይወት ላይ ተጽእኖ አሳድሯል.እ.ኤ.አ. ከ1960ዎቹ መገባደጃ በፊት የምዕራቡን ዓለም ባህል ሙሉ በሙሉ ማግኘት በህብረተሰቡ ውስጥ በከፍተኛ ደረጃ የተማሩ ሰዎች ብቻ የተገደበ ቢሆንም የቬትናም ጦርነት የውጪውን ዓለም ትልቅ የታይላንድ ማህበረሰብ ክፍል ከመቼውም ጊዜ በላይ እንዲጋፈጥ አድርጓል።የአሜሪካ ዶላር ኢኮኖሚውን እያሳደገ በመምጣቱ የአገልግሎት፣ የትራንስፖርት እና የኮንስትራክሽን ኢንዱስትሪዎች በሚያስደንቅ ሁኔታ አድጓል ልክ እንደ ዕፅ አላግባብ መጠቀም እና ዝሙት አዳሪነት፣ ታይላንድን በአሜሪካ ኃይሎች እንደ “እረፍት እና መዝናኛ” ይጠቀሙ ነበር።[73] ቁጥራቸው እየጨመረ የመጣ የታይላንድ ነዋሪዎች አዲስ ሥራ ለማግኘት ወደ ከተማ ሲሄዱ ባህላዊው የገጠር ቤተሰብ ፈርሷል።ታይላንድ ስለ ፋሽን፣ ሙዚቃ፣ እሴቶች እና የሥነ ምግባር ደረጃዎች ለምዕራባውያን ሐሳቦች በመጋለጣቸው ይህ የባሕል ግጭት አስከትሏል።የኑሮ ደረጃው እየጨመረ በሄደ ቁጥር ህዝቡ በፈንጂ ማደግ ጀመረ፣ እናም የጎርፍ መጥለቅለቅ ከመንደሩ ወደ ከተማ እና ከምንም በላይ ወደ ባንኮክ መሄድ ጀመረ።ታይላንድ በ 1965 30 ሚሊዮን ሰዎች ነበሯት, በ 20 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የህዝቡ ቁጥር በእጥፍ ጨምሯል.የባንኮክ ህዝብ ከ1945 ጀምሮ በአስር እጥፍ አድጎ ከ1970 ጀምሮ በሶስት እጥፍ አድጓል።በቬትናም ጦርነት ዓመታት የትምህርት እድሎች እና የመገናኛ ብዙሃን መጋለጥ ጨምረዋል።የብሩህ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች ከታይላንድ ኢኮኖሚያዊ እና ፖለቲካዊ ሥርዓቶች ጋር በተያያዙ ሀሳቦች ላይ የበለጠ ተምረው የተማሪ እንቅስቃሴ መነቃቃትን አስከትሏል።የቬትናም ጦርነት ጊዜ ቀስ በቀስ የራሱን ማንነት እና ንቃተ ህሊና ያዳበረ የታይላንድ መካከለኛ መደብ እድገት አሳይቷል።
የዲሞክራሲ ንቅናቄ
በተማሪ አክቲቪስት ትራይዩት ቦንሜ (በጥቁር) መሪነት የታይላንድ ብሄራዊ የተማሪዎች ማእከል ህገ-መንግስቱ እንዲከለስ ተቃወመ።ትራይዩት ታሰረ፣ ይህም ተጨማሪ ተቃውሞ አስከትሏል። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1973 Oct 14

የዲሞክራሲ ንቅናቄ

Thammasat University, Phra Cha
የዩናይትድ ስቴትስ ኃይሎች አገሪቷን እንደ ወታደራዊ ጦር ሰፈር እንድትጠቀም ያስቻላቸው የዩናይትድ ስቴትስ ደጋፊ የወታደራዊ አስተዳደር ፖሊሲዎች እርካታ ባለማግኘታቸው፣ የዝሙት አዳሪነት ችግሮች ከፍተኛ ቁጥር፣ የፕሬስና የመናገር ነፃነት የተገደበ ከመሆኑም በላይ ወደ እኩልነት መጓደል ምክንያት የሆነው ሙስና እየጎረፈ ነበር። የማህበራዊ ክፍሎች.የተማሪ ሰልፎች በ1968 ተጀምረው በ1970ዎቹ መጀመሪያ ላይ በፖለቲካ ስብሰባዎች ላይ እገዳ ቢጣልም በመጠን እና በቁጥር አድጓል።በጁን 1973 የራምክሃምሀንግ ዩኒቨርሲቲ ተማሪዎች መንግስትን የሚተቹ ጽሁፍ በተማሪ ጋዜጣ ላይ በማሳተማቸው ተባረሩ።ብዙም ሳይቆይ በሺዎች የሚቆጠሩ ተማሪዎች ዘጠኙ ተማሪዎች እንደገና እንዲመዘገቡ በዲሞክራሲ ሀውልት የተቃውሞ ሰልፍ አደረጉ።መንግስት ዩኒቨርሲቲዎቹ እንዲዘጉ ትእዛዝ ቢሰጥም ብዙም ሳይቆይ ተማሪዎቹ እንደገና እንዲመዘገቡ ፈቀደ።በጥቅምት ወር ሌሎች 13 ተማሪዎች መንግስትን ለመጣል በማሴር ተከሰሱ።በዚህ ጊዜ የተማሪ ተቃዋሚዎች ሰራተኞች፣ ነጋዴዎች እና ሌሎች ተራ ዜጎች ተቀላቅለዋል።ሰልፉ ወደ መቶ ሺዎች ያሸጋገረ ሲሆን ጉዳዩም የታሰሩት ተማሪዎች ከእስር ከተፈቱ በኋላ አዲስ ህገ መንግስት እንዲዘጋጅና በስልጣን ላይ ያለው መንግስት እንዲተካ ጥያቄ ቀረበ።በጥቅምት 13፣ መንግስት እስረኞቹን ፈታ።የሰልፉ መሪዎች ሴክሳን ፕራሰርትኩልን ጨምሮ የዲሞክራሲ ንቅናቄውን በአደባባይ በተቃወሙት ንጉሱ ፍላጎት መሰረት ሰልፉን አቋርጠዋል።ለተመራቂ ተማሪዎች ባደረጉት ንግግር፣ ተማሪዎች በትምህርታቸው ላይ እንዲያተኩሩ እና ፖለቲካውን ለታላላቆቻቸው [ወታደራዊ መንግስት] እንዲተዉ በመናገር የዲሞክራሲ ንቅናቄን ተችተዋል።እ.ኤ.አ. በ 1973 በታይላንድ የቅርብ ጊዜ ታሪክ ውስጥ ሕዝባዊ አመጽ “ዴሞክራሲ የሚያብብበት ዘመን” እና “ዴሞክራሲያዊ ሙከራ” ተብሎ የሚጠራውን በታማማት ዩኒቨርሲቲ እልቂት እና በጥቅምት 6 ቀን 1976 መፈንቅለ መንግሥት አመጣ።
የTammasat ዩኒቨርሲቲ እልቂት።
አንድ ሰው ከዩንቨርስቲው ወጣ ብሎ ያልታወቀ ተማሪ ላይ የተሰቀለውን አስከሬን ለመምታት ታጣፊ ወንበር ተጠቅሞ ሲደበደብ፣ አንዳንዶች ፊታቸው ላይ በፈገግታ የታጀቡ ሰዎች ይመለከታሉ። ©Neal Ulevich
1976 Oct 6

የTammasat ዩኒቨርሲቲ እልቂት።

Thammasat University, Phra Cha
እ.ኤ.አ. በ1976 መገባደጃ ላይ የመካከለኛው መደብ አስተያየቶች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመሩ ወደ ግራ ከተንቀሳቀሱት የተማሪዎቹ እንቅስቃሴ ተመለሱ።ሰራዊቱ እና ቀኝ ክንፍ ፓርቲዎች የተማሪ አክቲቪስቶችን 'ኮሚኒስቶች' በማለት በመክሰስ በተማሪ ሊበራሊዝም ላይ የፕሮፓጋንዳ ጦርነት የጀመሩ ሲሆን እንደ ናዋፎን፣ ቪሌጅ ስካውት እና ቀይ ጋውር ባሉ መደበኛ ፓራሚሊታሪ ድርጅቶች አማካኝነት ብዙዎቹ ተማሪዎች ተገድለዋል።በጥቅምት ወር ታኖም ኪቲካቾርን ወደ ታይላንድ ሲመለስ ዋት ቦቮርን ወደተባለው ንጉሣዊ ገዳም ሲገባ ጉዳዩ ወደ ፊት መጣ።ከ 1973 በኋላ የሲቪል መብቶች እንቅስቃሴ የበለጠ ንቁ እየሆነ በመምጣቱ በሠራተኞች እና በፋብሪካ ባለቤቶች መካከል ውጥረት ነግሷል ። የሶሻሊዝም እና የግራ ፖለቲካ አስተሳሰብ በምሁራን እና በሠራተኛው መደብ ዘንድ ተወዳጅነትን አገኘ።የፖለቲካው ድባብ የበለጠ ውጥረት ፈጠረ።የፋብሪካ ባለቤትን በመቃወም ሰራተኞቹ በናኮን ፓቶም ተሰቅለው ተገኝተዋል።የታይላንድ የጸረ-ኮምኒስት ማካርቲዝም ስሪት በሰፊው ተስፋፍቷል።ማንም ተቃውሞ ያነሳ የኮሚኒስት ሴራ አካል ነው ተብሎ ሊከሰስ ይችላል።እ.ኤ.አ. በ 1976 ተማሪዎች ተቃዋሚዎች የታማማሳት ዩኒቨርሲቲ ግቢን ያዙ እና በሰራተኞቹ ላይ በደረሰው የሃይል ሞት ተቃውሞ በማሰማት በተጎጂዎች ላይ መሳለቂያ አደረጉ ፣ ከነዚህም አንዱ ከዘውድ ልዑል ቫጂራሎንግኮርን ጋር ይመሳሰላል።በማግስቱ ባንኮክ ፖስትን ጨምሮ አንዳንድ ጋዜጦች የዝግጅቱን ፎቶ የተቀየረ እትም አሳትመዋል።እንደ ሳማክ ሰንዳራቬጅ ያሉ የቀኝ አራማጆች እና እጅግ በጣም ወግ አጥባቂ አዶዎች ተቃዋሚዎችን በማፈንዳት እነሱን ለማፈን የጥቃት ዘዴዎችን በማነሳሳት በጥቅምት 6 1976 እልቂት ተጠናቀቀ።ሰራዊቱ ታጋዮቹን ፈትቷል እና ብዙ ሰዎች የተገደሉበትን ሁከት ተከትሎ ብዙ ሰዎች ተገድለዋል።
በታይላንድ ውስጥ የቪዬትናም ድንበር ወረራ
የቬትናም-ካምቦዲያ ጦርነት ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1979 Jan 1 - 1987

በታይላንድ ውስጥ የቪዬትናም ድንበር ወረራ

Gulf of Thailand
እ.ኤ.አ. በ 1978 የቪዬትናም የካምቦዲያ ወረራ እና በ 1979 የዲሞክራቲክ ካምፑቺያ ውድቀት በኋላ ፣ ክመር ሩዥ ወደ ታይላንድ ድንበር አከባቢዎች ሸሽቷል ፣ እናም በቻይና እርዳታ ፣ የፖል ፖት ወታደሮች በታይላንድ ጫካ እና ተራራማ ዞኖች ውስጥ እንደገና መሰባሰብ እና ማደራጀት ችለዋል ። - የካምቦዲያ ድንበር።እ.ኤ.አ. በ1980ዎቹ እና በ1990ዎቹ መጀመሪያ ላይ የክመር ሩዥ ሃይሎች በታይላንድ ከሚገኙት የስደተኞች ካምፖች ውስጥ ይንቀሳቀሳሉ፣ ይህም ታይላንድ እውቅና ለመስጠት ፈቃደኛ ያልነበረውን የሃኖይ ህዝብ ሪፐብሊክ የካምፑቺያ መንግስትን ለማረጋጋት በመሞከር ነበር።ታይላንድ እና ቬትናም የታይላንድ-ካምቦዲያን ድንበር አቋርጠው በቬትናምኛ ወረራ እና በ1980ዎቹ የታይላንድ ግዛት ላይ በተደረጉ ጥይቶች ተፋጠዋል።
የፕሪም ዘመን
ፕሪም ቲንሱላኖንዳ፣ ከ1980 እስከ 1988 የታይላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1980 Jan 1 - 1988

የፕሪም ዘመን

Thailand
አብዛኛው እ.ኤ.አ.ሁለቱ ሕገ መንግሥታዊ አገዛዝን መርጠዋል፣ እና የአመፅ ወታደራዊ ጣልቃገብነቶችን ለማስቆም ተንቀሳቅሰዋል።በኤፕሪል 1981 ታዋቂው “ወጣት ቱርኮች” በመባል የሚታወቁት የበታች የጦር መኮንኖች ቡድን የመፈንቅለ መንግስት ሙከራ አደረጉ እና ባንኮክን ተቆጣጠሩ።ብሔራዊ ምክር ቤቱን በትነው ሰፊ ማኅበራዊ ለውጥ ለማምጣት ቃል ገብተዋል።ነገር ግን ፕሪም ቲንሱላኖንዳ ከንጉሣዊ ቤተሰብ ጋር ወደ ኮራት ሲሄድ አቋማቸው በፍጥነት ፈራረሰ።በንጉስ ቡሚቦል ለፕሪም ባደረገው ድጋፍ በቤተ መንግስቱ ተወዳጁ ጄኔራል አርቲት ካምላንግ-ኢክ ስር ያሉ ታማኝ ክፍሎች ያለ ደም ከሞላ ጎደል የመልሶ ማጥቃት ዋና ከተማዋን መልሰው መያዝ ችለዋል።ይህ ትዕይንት የንጉሣዊውን አገዛዝ ክብር ከፍ አድርጎታል፣ እና የፕሬምንም እንደ አንጻራዊ መጠነኛ ደረጃ ከፍ አድርጎታል።ስለዚህ ስምምነት ላይ ተደርሷል።አመፁ አብቅቷል እና አብዛኞቹ የቀድሞ ተማሪ ሽምቅ ተዋጊዎች በምህረት ወደ ባንኮክ ተመልሰዋል።በታኅሣሥ 1982 የታይላንድ ጦር አዛዥ የታይላንድ ኮሚኒስት ፓርቲ ባንዲራ በባንባክ በተካሄደው በሰፊው ይፋ በሆነ ሥነ ሥርዓት ተቀበለ።እዚህ የኮሚኒስት ተዋጊዎች እና ደጋፊዎቻቸው ትጥቃቸውን አስረክበው ለመንግስት ታማኝ መሆናቸውን ማሉ።ፕሪም የትጥቅ ትግሉን ማብቃቱን አወጀ።[74] ሠራዊቱ ወደ ጦር ሰፈሩ ተመለሰ፣ አሁንም ሌላ ሕገ መንግሥት ታውጆ በሕዝብ የተመረጠውን ብሔራዊ ምክር ቤት ሚዛናዊ ለማድረግ የተሾመ ሴኔት ተፈጠረ።ፕሪም በደቡብ-ምስራቅ እስያ እየገሰገሰ ባለው የተፋጠነ የኢኮኖሚ አብዮት ተጠቃሚ ነበር።ከ1970ዎቹ አጋማሽ ውድቀት በኋላ የኢኮኖሚ እድገት ተጀመረ።ለመጀመሪያ ጊዜ ታይላንድ ጉልህ የሆነ የኢንዱስትሪ ሃይል ሆናለች, እና እንደ ኮምፒውተር ክፍሎች, ጨርቃ ጨርቅ እና ጫማ የመሳሰሉ ምርቶች ሩዝ, ጎማ እና ቆርቆሮ በታይላንድ ቀዳሚ ወደ ውጭ መላክ ጀመሩ.የኢንዶቺና ጦርነቶች እና ሽምቅ ተዋጊዎች ሲያበቁ ቱሪዝም በፍጥነት እያደገ እና ዋና ገቢ አስገኝቷል።የከተማው ህዝብ በፍጥነት ማደጉን ቀጠለ፣ ነገር ግን አጠቃላይ የህዝብ ቁጥር ማሽቆልቆል ጀምሯል፣ ይህም በገጠርም ቢሆን የኑሮ ደረጃ እንዲጨምር አድርጓል፣ ምንም እንኳን ኢሳን ወደ ኋላ ቀርቷል።ታይላንድ እንደ "አራት እስያ ነብሮች" (ማለትም ታይዋን ፣ ደቡብ ኮሪያ ፣ ሆንግ ኮንግ እና ሲንጋፖር ) ፈጣን እድገት ባታድግም፣ በ1990 በነፍስ ወከፍ 7100 ዶላር የሚገመት የሀገር ውስጥ ምርት (PPP) ደርሷል፣ ይህም የ1980 አማካኝ በእጥፍ ይጨምራል። .[75]ፕሬም ለስምንት አመታት በስልጣን ቆይቶ በ1985 ሌላ መፈንቅለ መንግስት እና በ1983 እና 1986 ተጨማሪ ሁለት ጠቅላላ ምርጫዎች በህይወት ተርፎ በግላቸው ተወዳጅ ቢሆንም የዲሞክራሲያዊ ፖለቲካ መነቃቃት ግን የበለጠ ጀብደኛ መሪ እንዲመጣ አድርጓል።እ.ኤ.አ. በ 1988 አዲስ ምርጫ የቀድሞውን ጄኔራል ቻቲቻይ ቾንሃቫን ወደ ስልጣን አመጣ።ፕሪም ለሶስተኛ ጊዜ የጠቅላይ ሚኒስትርነት ዘመን በዋና ዋና የፖለቲካ ፓርቲዎች የቀረበውን ግብዣ ውድቅ አደረገው።
የሕዝብ ሕገ መንግሥት
Chuan Leekpai፣ የታይላንድ ጠቅላይ ሚኒስትር፣ 1992–1995፣ 1997–2001 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1992 Jan 1 - 1997

የሕዝብ ሕገ መንግሥት

Thailand
በሴፕቴምበር 1992 ምርጫ እስኪደረግ ድረስ ንጉስ ቡሚቦል ንጉሣዊው አናንድን በጊዜያዊ ጠቅላይ ሚኒስትርነት በድጋሚ ሾመ፣ ይህም የዲሞክራት ፓርቲን በቹዋን ሌክፓይ ወደ ስልጣን ያመጣ ሲሆን በዋናነት የባንኮክ እና የደቡብ መራጮችን ይወክላል።ቹአን በባንሃርን ሲልፓ-አርቻ በሚመራው የወግ አጥባቂ እና የክልል ፓርቲዎች ጥምረት በምርጫ ሲሸነፍ እስከ 1995 ድረስ ስልጣንን የጨበጠ ብቁ አስተዳዳሪ ነበር።ገና ከጅምሩ በሙስና ክስ የተበከለው የባንሃርን መንግስት እ.ኤ.አ. በ1996 ቀደም ብሎ ምርጫ ለመጥራት ተገዷል፣ በ1996 የጄኔራል ቻቫሊት ዮንግቻይዩድ አዲስ ምኞት ፓርቲ ጠባብ ድል ተቀዳጅቷል።የ1997 ሕገ መንግሥት በሕዝብ በተመረጠ የሕገ መንግሥት አርቃቂ ጉባዔ የተረቀቀው የመጀመሪያው ሕገ መንግሥት ሲሆን፣ በሕዝብ ዘንድ ‹‹የሕዝብ ሕገ መንግሥት›› ተብሎ ይጠራ ነበር።[76] የ1997 ሕገ መንግሥት 500 መቀመጫ ያለው የተወካዮች ምክር ቤት እና 200 መቀመጫ ሴኔት ያለው ባለ ሁለት ምክር ቤት ሕግ አውጪ ፈጠረ።በታይላንድ ታሪክ ለመጀመሪያ ጊዜ ሁለቱም ቤቶች በቀጥታ ተመርጠዋል።ብዙ የሰብአዊ መብቶች በግልፅ እውቅና ተሰጥቷቸዋል፣ እናም የተመረጡ መንግስታትን መረጋጋት ለመጨመር እርምጃዎች ተወስደዋል።ምክር ቤቱ የመረጠው በመጀመሪያ ያለፈው የፖስታ ስርዓት ሲሆን በአንድ የምርጫ ክልል ውስጥ አንድ እጩ አብላጫ ድምፅ ብቻ ሊመረጥ ይችላል።ሴኔቱ የተመረጠዉ በክፍለ ሃገሩ ላይ የተመሰረተ ሲሆን አንድ ክፍለ ሀገር እንደ ህዝብ ብዛት ከአንድ በላይ ሴናተሮችን መመለስ ይችላል።
ጥቁር ግንቦት
የሱቺንዳ መንግስትን በመቃወም በባንኮክ፣ ታይላንድ፣ ሜይ 1992 የጎዳና ላይ ተቃውሞ።ወደ ሁከት ሆኑ። ©Ian Lamont
1992 May 17 - May 20

ጥቁር ግንቦት

Bangkok, Thailand
አንድ የውትድርና ክፍል በመንግስት ውል እንዲበለጽግ በመፍቀድ ቻቲቻይ ተቀናቃኝ አንጃን አስነሳ፣ በጄኔራሎች ሱንቶርን ኮንግሶምፖንግ፣ ሱቺንዳ ክራፕራይዮን እና ሌሎች የቹላቾምክላኦ ሮያል ወታደራዊ አካዳሚ ክፍል 5 ጄኔራሎች እ.ኤ.አ. በ1991 የታይላንድን መፈንቅለ መንግስት ለማድረግ እ.ኤ.አ. በየካቲት 1991 የቻቲቻይን መንግስት እንደ ሙሰኛ አገዛዝ ወይም 'ቡፌ ካቢኔ' በማለት ክስ መስርቶ ነበር።ጁንታ እራሱን የብሄራዊ ሰላም ማስከበር ምክር ቤት ብሎ ጠራ።NPKC አሁንም ለውትድርና ተጠያቂ የሆነውን የሲቪል ጠቅላይ ሚኒስትር አናድ ፓንያራቹን አመጣ።የአናንድ ፀረ-ሙስና እና ቀጥተኛ እርምጃዎች ተወዳጅነት አግኝተዋል.ሌላ ጠቅላላ ምርጫ በመጋቢት 1992 ተካሂዷል።አሸናፊው ጥምረት መፈንቅለ መንግስቱን መሪ ሱቺንዳ ክራፕራይዮን ጠቅላይ ሚኒስትር አድርጎ ሾመ ይህም ከዚህ ቀደም ለንጉስ ቡሚቦል የገባውን ቃል በማፍረስ እና አዲሱ መንግስት በመደበቅ ወታደራዊ አገዛዝ ይሆናል የሚለውን ሰፊ ​​ጥርጣሬ አረጋግጧል።ይሁን እንጂ የ1992 ታይላንድ የ1932 Siam አልነበረም። የሱቺንዳ እርምጃ በመቶ ሺዎች የሚቆጠሩ ሰዎችን በባንኮክ ታይቶ በማይታወቅ ታላቅ ሰላማዊ ሰልፍ ወጣ። በቀድሞው የባንኮክ ገዥ ሜጀር ጄኔራል ቻምሎንግ ስሪሙአንግ ይመራ ነበር።ሱቺንዳ ለእሱ ታማኝ የሆኑ ወታደራዊ ክፍሎችን ወደ ከተማዋ አስገብቶ ሰልፉን በኃይል ለማፈን በመሞከር በዋና ከተማዋ ባንኮክ መሃል ላይ እልቂት እና ብጥብጥ አስከትሎ በመቶዎች የሚቆጠሩ ሰዎች ሞተዋል።በመከላከያ ሰራዊት ውስጥ አለመግባባት ሲፈጠር ወሬው ተሰራጭቷል።የእርስ በርስ ጦርነትን በመፍራት ንጉስ ቡሚቦል ጣልቃ ገባ፡ ሱቺንዳ እና ቻምሎንግን በቴሌቭዥን ለተገኙት ታዳሚዎች ጠርቶ ሰላማዊ መፍትሄውን እንዲከተሉ አሳስቧቸዋል።ይህ ስብሰባ ሱቺንዳ የስራ መልቀቂያ አስከትሏል።
1997 Jan 1 - 2001

የገንዘብ ቀውስ

Thailand
ጠቅላይ ሚኒስትር ቻቫሊት ወደ ቢሮ ከመጡ ብዙም ሳይቆይ በ1997 የእስያ ፋይናንሺያል ቀውስ አጋጠማቸው።ችግሩን በማስመልከት ከፍተኛ ትችት ከደረሰባቸው በኋላ ቻቪሊት በህዳር 1997 ስልጣን ለቀቁ እና ቹዋን ወደ ስልጣን ተመለሰ።ቹዋን ገንዘቡን ካረጋገጠ እና አይኤምኤፍ በታይላንድ ኢኮኖሚ ማገገሚያ ላይ ጣልቃ በመግባት ከአለም አቀፍ የገንዘብ ፈንድ ጋር ስምምነት ላይ ደርሷል።ከአገሪቱ የቀድሞ ታሪክ በተለየ መልኩ ቀውሱ በሲቪል ገዥዎች በዲሞክራሲያዊ አሰራር ተቀርፏል።እ.ኤ.አ. በ 2001 በተካሄደው ምርጫ ቹዋን ከአይኤምኤፍ ጋር ያደረገው ስምምነት እና ኢኮኖሚውን ለማሳደግ የክትባት ፈንዶችን መጠቀም ትልቅ ክርክር ነበር ፣ነገር ግን የታክሲን ፖሊሲዎች ብዙሃን መራጮችን ይማርካሉ።ታክሲን በአሮጌው ፖለቲካ፣ ሙስና፣ የተደራጁ ወንጀሎች እና አደንዛዥ እጾች ላይ ውጤታማ ዘመቻ አድርጓል።እ.ኤ.አ. በጥር 2001 በምርጫ ምርጫው ታላቅ ድል ነበረው፣ ማንኛውም የታይ ጠቅላይ ሚኒስትር በነጻነት በተመረጠ ብሄራዊ ምክር ቤት ካገኙት የበለጠ የህዝብ ስልጣን (40%) አሸንፏል።
የታክሲን ሺናዋትራ ጊዜ
ታክሲን በ2005 ዓ.ም. ©Helene C. Stikkel
2001 Jan 1

የታክሲን ሺናዋትራ ጊዜ

Thailand
የታክሲን የታይ ራክ ታይ ፓርቲ እ.ኤ.አ. በ 2001 በተካሄደ አጠቃላይ ምርጫ ወደ ስልጣን የመጣው በተወካዮች ምክር ቤት ውስጥ አብላጫውን ድምፅ በማግኘቱ ነው።ታክሲን ጠቅላይ ሚኒስትር ሆነው የሀገር ውስጥ ፍጆታን በማስተዋወቅ እና በተለይም ለገጠሩ ህዝብ ካፒታል በማቅረብ ላይ ያተኮረ የፖሊሲ መድረክን በሰፊው "ታክሲኖሚክስ" የሚል ስያሜ አውጥቷል።እንደ አንድ ታምቦን አንድ ምርት ፕሮጀክት እና የ30-ባህት ሁለንተናዊ የጤና አጠባበቅ መርሃ ግብርን ጨምሮ የፖፕሊስት ፖሊሲዎችን ጨምሮ የምርጫ ተስፋዎችን በማሟላት በተለይም ኢኮኖሚው ከ1997ቱ የእስያ የፋይናንስ ቀውስ እያገገመ ሲመጣ መንግስታቸው ከፍተኛ ተቀባይነት አግኝቷል።ታክሲን የአራት አመት የስልጣን ጊዜን በማጠናቀቅ በዲሞክራሲያዊ መንገድ የተመረጠ የመጀመሪያው ጠቅላይ ሚኒስትር ሆኑ እና ታይ ራክ ታይ በ 2005 አጠቃላይ ምርጫ በከፍተኛ ድምፅ አሸንፈዋል።[77]ይሁን እንጂ የታክሲን አገዛዝ እንዲሁ በውዝግብ የተሞላ ነበር።ስልጣንን በመምራት፣ በማማለል እና በቢሮክራሲው ተግባራት ውስጥ ጣልቃ በመግባት የአገዛዝ "ዋና ስራ አስፈፃሚ" አካሄድን ወስዷል።እ.ኤ.አ. የ 1997 ሕገ መንግሥት ለበለጠ የመንግስት መረጋጋት የደነገገ ቢሆንም ታክሲን በመንግስት ላይ እንደ ፍተሻ እና ሚዛን እንዲያገለግሉ የተነደፉትን ነፃ አካላት ገለልተኛ ለማድረግ ተጽኖውን ተጠቅሟል።ተቺዎችን በማስፈራራት እና ሚዲያዎችን አወንታዊ አስተያየቶችን ብቻ እንዲሰጡ አድርጓል።በአጠቃላይ ሰብአዊ መብቶች ተበላሽተዋል፣ ከ2,000 በላይ ያለፍርድ ግድያ በሚያስከትለው “በአደንዛዥ ዕፅ ላይ ጦርነት” ተከሰተ።ታክሲን ለደቡብ ታይላንድ አመፅ በከፍተኛ ግጭት ምላሽ ሰጠ፣ በዚህም ከፍተኛ የአመፅ መጨመር አስከትሏል።[78]በጃንዋሪ 2006 በታክሲን መንግስት ላይ ህዝባዊ ተቃውሞ ከፍተኛ መነቃቃት አግኝቷል ይህም በሺን ኮርፖሬሽን የሚገኘው የታክሲን ቤተሰብ ይዞታ ለቴማሴክ ሆልዲንግስ በመሸጥ ነው።የሚዲያ ባለጸጋው ሶንዲ ሊምቶንግኩል የሚመራው የህዝብ ትብብር ለዴሞክራሲ (PAD) በመባል የሚታወቀው ቡድን ታክሲንን በሙስና በመወንጀል መደበኛ ህዝባዊ ስብሰባዎችን ማድረግ ጀመረ።አገሪቱ ወደ ፖለቲካዊ ቀውስ ውስጥ ስትገባ ታክሲን የተወካዮች ምክር ቤቱን በትኖ በሚያዝያ ወር አጠቃላይ ምርጫ ተካሂዷል።ይሁን እንጂ በዴሞክራቲክ ፓርቲ የሚመራው ተቃዋሚ ፓርቲዎች ምርጫውን አቋርጠዋል።PAD ተቃውሞውን ቀጠለ፣ እና ታይ ራክ ታይ በምርጫው ቢያሸንፍም፣ በምርጫ ጣቢያዎች አደረጃጀት ለውጥ ምክንያት ውጤቱ በህገ-መንግስታዊ ፍርድ ቤት ውድቅ ተደርጓል።አዲስ ምርጫ በጥቅምት ወር ታቅዶ ነበር፣ እና ሀገሪቱ ሰኔ 9 ቀን 2006 የንጉስ ቡሚቦልን የአልማዝ ኢዮቤልዩ ስታከብር ታክሲን የተጠባባቂ መንግስት መሪ ሆኖ ማገልገሉን ቀጠለ [። 79]
2006 የታይላንድ መፈንቅለ መንግስት
በመፈንቅለ መንግስቱ ማግስት የሮያል የታይላንድ ጦር ወታደሮች በባንኮክ ጎዳናዎች ላይ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2006 Sep 19

2006 የታይላንድ መፈንቅለ መንግስት

Thailand
ብ19 ሴፕቴምበር 2006፡ ሮያል ታይላንድ ሰራዊት በጀነራል ሶንቲ ቡንያራትግሊን ደም-አልባ መፈንቅለ መንግስት አካሄዱ እና የግዛቱን መንግስት ገለበጡት።መፈንቅለ መንግስቱ በፀረ-ታክሲን ተቃዋሚዎች ሰፊ አቀባበል ተደርጎለታል፣ እና PAD እራሱን ፈታ።የመፈንቅለ መንግሥቱ መሪዎች የዴሞክራሲያዊ ማሻሻያ ምክር ቤት የተሰኘ ወታደራዊ ጁንታ አቋቋሙ፣ በኋላም የብሔራዊ ደኅንነት ምክር ቤት በመባል ይታወቃል።እ.ኤ.አ. የ1997ቱን ሕገ መንግሥት ሽሮ ጊዜያዊ ሕገ መንግሥት አወጀ እና ጊዜያዊ መንግሥት ከቀድሞ የጦር አዛዥ ጄኔራል ሱራዩድ ቹላንት ጋር ጠቅላይ ሚኒስትር አድርጎ ሾመ።በተጨማሪም የፓርላማ ተግባራትን የሚያገለግል ብሔራዊ የሕግ መወሰኛ ምክር ቤት እና አዲስ ሕገ መንግሥት ለመፍጠር የሕገ መንግሥት አርቃቂ ጉባዔ ሾሟል።አዲሱ ህገ መንግስት በነሀሴ 2007 ህዝበ ውሳኔን ተከትሎ ታውጇል።[80]አዲሱ ሕገ መንግሥት በሥራ ላይ ሲውል፣ በታህሳስ 2007 ጠቅላላ ምርጫ ተካሂዷል። የታይ ራክ ታይ እና ሁለት ጥምር ፓርቲዎች ቀደም ብለው የተበተኑት በግንቦት ወር በጁንታ በተሾመው የሕገ መንግሥት ፍርድ ቤት ውሳኔ ምክንያት ሲሆን በምርጫ ጥፋተኛ ሆነውባቸዋል። ማጭበርበር እና የፓርቲያቸው ሥራ አስፈፃሚዎች ለአምስት ዓመታት ከፖለቲካው ታግደዋል።የታይ ራክ ታይ የቀድሞ አባላት እንደገና ተሰብስበው ምርጫውን የህዝብ ፓወር ፓርቲ (ፒ.ፒ.ፒ.ፒ) አድርገው ተወዳድረው፣ አንጋፋው ፖለቲከኛ ሳማክ ሰንዳራቬጅ የፓርቲው መሪ በመሆን ተወዳድረዋል።ፒ.ፒ.ፒ የታክሲን ደጋፊዎችን ድምፅ አሸንፎ፣ ምርጫውን በቅርብ አብላጫ ድምፅ አሸንፏል፣ እና ሳማክን በጠቅላይ ሚኒስትርነት መንግስት መሰረተ።[80]
2008 የታይላንድ የፖለቲካ ቀውስ
በነሐሴ 26 በመንግስት ቤት የ PAD ተቃዋሚዎች ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2008 Jan 1

2008 የታይላንድ የፖለቲካ ቀውስ

Thailand
የሳማክ መንግሥት የ2007 ሕገ መንግሥት ለማሻሻል በትጋት ፈልጎ ነበር፣ በዚህም ምክንያት PAD በግንቦት 2008 ተጨማሪ ፀረ-መንግሥት ሰልፎችን ለማድረግ እንደገና ተሰበሰበ።የሙስና ክስ ለቀረበባቸው ለታክሲን ምህረት ለመስጠት እየሞከረ ነው ሲል PAD ከሰዋል።በተጨማሪም የካምቦዲያ የፕሬህ ቪሄር ቤተመቅደስ ለአለም ቅርስነት ቦታ ስታስገባ በመንግስት ድጋፍ ጉዳዮችን አንስቷል።ይህ ከካምቦዲያ ጋር ያለው የድንበር ውዝግብ እንዲባባስ ምክንያት ሆኗል፣ ይህም ከጊዜ በኋላ በርካታ ጉዳቶችን አስከትሏል።በነሀሴ ወር ላይ ፒኤዲ ተቃውሞውን በማባባስ የመንግስትን ቤት በመውረር እና በመውረር የመንግስት ባለስልጣናት ወደ ጊዜያዊ መስሪያ ቤቶች እንዲዛወሩ እና ሀገሪቱን ወደ ፖለቲካዊ ቀውስ መልሰዋታል።ይህ በንዲህ እንዳለ የሕገ መንግሥታዊ ፍርድ ቤት ሳምክን በሴፕቴምበር ወር የፕሪሚየር ሥልጣኑን በማቋረጡ ለምግብ ማብሰያ የቴሌቪዥን ፕሮግራም በመስራት በፍላጎት ግጭት ጥፋተኛ ብሎታል።ፓርላማው የ PPP ምክትል መሪ ሶምቻይ ዎንግሳዋትን አዲሱ ጠቅላይ ሚኒስትር አድርጎ መረጠ።ሶምቻይ የታክሲን አማች ነው፣ እና PAD ምርጫውን ውድቅ በማድረግ ተቃውሞውን ቀጠለ።[81]ከመፈንቅለ መንግስቱ በኋላ በስደት የኖሩት ታክሲን ወደ ታይላንድ የተመለሰው በየካቲት 2008 ፒ.ፒ.ፒ ወደ ስልጣን ከመጣ በኋላ ነው።በነሀሴ ወር ግን በ PAD ተቃውሞ እና በእርሳቸው እና በሚስቱ የፍርድ ቤት ችሎት መካከል ታክሲን እና ባለቤቱ ፖትጃማን የዋስትና መብታቸውን በመዝለል በዩናይትድ ኪንግደም ጥገኝነት ጠየቋቸው።በኋላም ፖትጃማን በራቻዳፊሴክ መንገድ ላይ መሬት እንዲገዛ በመርዳት ስልጣንን አላግባብ በመጠቀሙ ጥፋተኛ ሆኖ ተገኝቷል እና በጥቅምት ወር በሌሉበት ጠቅላይ ፍርድ ቤት የሁለት አመት እስራት ተፈርዶበታል።[82]PAD በህዳር ወር ተቃውሞውን የበለጠ በማባባስ ሁለቱም የባንኮክ አለም አቀፍ አውሮፕላን ማረፊያዎች እንዲዘጉ አስገድዷቸዋል።ብዙም ሳይቆይ፣ በታህሳስ 2፣ የሕገ መንግሥት ፍርድ ቤት ፒፒፒን እና ሌሎች ሁለት ጥምር ፓርቲዎችን በምርጫ ማጭበርበር ፈረሰ፣ የሶምቻይ ጠቅላይ ሚኒስትርነት አብቅቷል።[83] ተቃዋሚው ዲሞክራት ፓርቲ አዲስ ጥምር መንግስት አቋቋመ፣ አቢሲት ቬጃጂቫ በጠቅላይ ሚኒስትርነት።[84]
2014 የታይላንድ መፈንቅለ መንግስት
የታይላንድ ወታደሮች በቻንግ ፉአክ በር በቺያንግ ማይ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2014 May 22

2014 የታይላንድ መፈንቅለ መንግስት

Thailand
እ.ኤ.አ. ሜይ 22 ቀን 2014 በጄኔራል ፕራዩት ቻን-ኦቻ የሚመራ የሮያል ታይላንድ ጦር አዛዥ (አርቲኤ) የሚመራው የሮያል የታይላንድ ጦር ሃይል በ1932 በሀገሪቱ የመጀመሪያ መፈንቅለ መንግስት ከጀመረች በኋላ 12ኛው መፈንቅለ መንግስት ጀመሩ። ከስድስት ወራት የፖለቲካ ቀውስ በኋላ የታይላንድ ጊዜያዊ መንግሥት።[85] ወታደሩ ብሔርን ለማስተዳደር ብሔራዊ የሰላምና ሥርዓት ምክር ቤት (NCPO) የሚባል ጁንታ አቋቋመ።መፈንቅለ መንግሥቱ እ.ኤ.አ. በ2006 ከታይላንድ መፈንቅለ መንግሥት 'ያላለቀው መፈንቅለ መንግሥት' ተብሎ በሚጠራው በወታደራዊ መሪው አገዛዝ እና በዴሞክራሲያዊ ኃይል መካከል የነበረውን የፖለቲካ ግጭት አቆመ።[86] ከ 7 ዓመታት በኋላ የታይላንድን ንጉሳዊ አገዛዝ ለማሻሻል ወደ 2020 የታይላንድ ተቃውሞዎች አደገ።ኤንሲፒኦ መንግስትን እና ሴኔትን ከፈረሰ በኋላ የመሪውን የስራ አስፈፃሚ እና የህግ አውጭነት ስልጣን ሰጥቷል እና የፍትህ አካላት በመመሪያው እንዲሰሩ አዟል።በተጨማሪም የ2007ቱን ሕገ መንግሥት በከፊል ሽሮ ንጉሡን የሚመለከተውን ሁለተኛውን ምዕራፍ በማስቀረት [87] በመላ አገሪቱ የማርሻል ሕግና የሰዓት እላፊ አውጇል፣ የፖለቲካ ስብሰባዎችን ከልክሏል፣ ፖለቲከኞችን እና መፈንቅለ መንግሥቱን የሚቃወሙ አክቲቪስቶችን በማሰርና በማሰር፣ የኢንተርኔት ሳንሱርን ጣለ፣ ሥርዓቱንም ተቆጣጠረ። ሚዲያው ።NCPO ለራሱ ምህረት የሚሰጥ እና ሙሉ ስልጣን የሚሰጥ ጊዜያዊ ህገ መንግስት አውጥቷል።[88] ኤንሲፒኦ በወታደራዊ የበላይነት የሚመራ ብሄራዊ ህግ አውጪ አቋቁሞ በኋላ ላይ ጄኔራል ፕራዩን የሀገሪቱ ጠቅላይ ሚኒስትር አድርጎ በአንድ ድምፅ መረጠ።[89]
የቡሚቦል አዱልያዴጅ ሞት
ንጉስ ቡሚቦል አዱልያዴጅ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2016 Oct 13

የቡሚቦል አዱልያዴጅ ሞት

Thailand
የታይላንድ ንጉስ ቡሚቦል አዱሊያዴጅ ባደረባቸው ህመም በ88 አመታቸው በጥቅምት 13 ቀን 2016 አረፉ።በመቀጠልም ለአንድ አመት የሚቆይ የሃዘን ጊዜ ታወጀ።እ.ኤ.አ. በጥቅምት 2017 መገባደጃ ላይ ከአምስት ቀናት በላይ የንጉሣዊ አስከሬን የማቃጠል ሥነ ሥርዓት ተካሄዷል። ትክክለኛው አስከሬን በቴሌቭዥን ያልተላለፈው እ.ኤ.አ. በጥቅምት 26 ቀን 2017 ምሽት ላይ ተካሂዶ ነበር ። አስከሬኑ እና አመድው ከተቃጠለ በኋላ ወደ ታላቁ ቤተመንግስት ተወሰደ ። እና በቻክሪ ማሃ ፋሳት ዙፋን አዳራሽ (የንጉሣዊ ቅሪቶች)፣ በ Wat Ratchabophit የሮያል መቃብር እና በዋት ቦዎንኒዌት ቪሃራ ሮያል ቤተመቅደስ (ንጉሣዊ አመድ) ላይ ተቀምጠዋል።የቀብር ሥነ ሥርዓቱን ተከትሎ በጥቅምት 30 ቀን 2017 እኩለ ሌሊት ላይ የልቅሶው ጊዜ በይፋ የተጠናቀቀ ሲሆን ታይላንድስ በአደባባይ ከጥቁር ቀለም በስተቀር ሌሎች ቀለሞችን ለብሶ ቀጠለ ።

Appendices



APPENDIX 1

Physical Geography of Thailand


Physical Geography of Thailand
Physical Geography of Thailand




APPENDIX 2

Military, monarchy and coloured shirts


Play button




APPENDIX 3

A Brief History of Coups in Thailand


Play button




APPENDIX 4

The Economy of Thailand: More than Tourism?


Play button




APPENDIX 5

Thailand's Geographic Challenge


Play button

Footnotes



  1. Campos, J. de. (1941). "The Origin of the Tical". The Journal of the Thailand Research Society. Bangkok: Siam Society. XXXIII: 119–135. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021, p. 119
  2. Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000, p. 18
  3. Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000, p. 16
  4. "THE VIRTUAL MUSEUM OF KHMER ART – History of Funan – The Liang Shu account from Chinese Empirical Records". Wintermeier collection. Archived from the original on 13 July 2015. Retrieved 10 February 2018.
  5. "State-Formation of Southeast Asia and the Regional Integration – "thalassocratic" state – Base of Power is in the control of a strategic points such as strait, bay, river mouth etc. river mouth etc" (PDF). Keio University. Archived (PDF) from the original on 4 March 2016. Retrieved 10 February 2018.
  6. Martin Stuart-Fox (2003). A Short History of China and Southeast Asia: Tribute, Trade and Influence. Allen & Unwin. p. 29. ISBN 9781864489545.
  7. Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847
  8. Michael Vickery, "Funan reviewed: Deconstructing the Ancients", Bulletin de l'École Française d'Extrême Orient XC-XCI (2003–2004), pp. 101–143
  9. Hà Văn Tấn, "Oc Eo: Endogenous and Exogenous Elements", Viet Nam Social Sciences, 1–2 (7–8), 1986, pp.91–101.
  10. Lương Ninh, "Funan Kingdom: A Historical Turning Point", Vietnam Archaeology, 147 3/2007: 74–89.
  11. Wyatt, David K. (2003). Thailand : a short history (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021, p. 18
  12. Murphy, Stephen A. (October 2016). "The case for proto-Dvāravatī: A review of the art historical and archaeological evidence". Journal of Southeast Asian Studies. 47 (3): 366–392. doi:10.1017/s0022463416000242. ISSN 0022-4634. S2CID 163844418.
  13. Robert L. Brown (1996). The Dvāravatī Wheels of the Law and the Indianization of South East Asia. Brill.
  14. Coedès, George (1968). Walter F. Vella (ed.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  15. Ministry of Education (1 January 2002). "Chiang Mai : Nop Buri Si Nakhon Ping". Retrieved 26 February 2021.
  16. พระราชพงศาวดารเหนือ (in Thai), โรงพิมพ์ไทยเขษม, 1958, retrieved March 1, 2021
  17. Huan Phinthuphan (1969), ลพบุรีที่น่ารู้ (PDF) (in Thai), p. 5, retrieved March 1, 2021
  18. Phanindra Nath Bose, The Indian colony of Siam, Lahore, The Punjab Sanskrit Book Depot, 1927.
  19. Sagart, Laurent (2004), "The higher phylogeny of Austronesian and the position of Tai–Kadai" (PDF), Oceanic Linguistics, 43 (2): 411–444, doi:10.1353/ol.2005.0012, S2CID 49547647, pp. 411–440.
  20. Blench, Roger (2004). Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology. Human Migrations in Continental East Asia and Taiwan: Genetic, Linguistic and Archaeological Evidence in Geneva, Geneva June 10–13, 2004. Cambridge, England, p. 12.
  21. Blench, Roger (12 July 2009), The Prehistory of the Daic (Taikadai) Speaking Peoples and the Hypothesis of an Austronesian Connection, pp. 4–7.
  22. Chamberlain, James R. (2016). "Kra-Dai and the Proto-History of South China and Vietnam". Journal of the Siam Society. 104: 27–77.
  23. Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai Archived 27 June 2015 at the Wayback Machine. MANUSYA: Journal of Humanities, Special Issue No 20: 47–64.
  24. "Khmer Empire | Infoplease". www.infoplease.com. Retrieved 15 January 2023.
  25. Reynolds, Frank. "Angkor". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved 17 August 2018.
  26. Galloway, M. (2021, May 31). How Did Hydro-Engineering Help Build The Khmer Empire? The Collector. Retrieved April 23, 2023.
  27. LOVGREN, S. (2017, April 4). Angkor Wat's Collapse From Climate Change Has Lessons for Today. National Geographic. Retrieved March 30, 2022.
  28. Prasad, J. (2020, April 14). Climate change and the collapse of Angkor Wat. The University of Sydney. Retrieved March 30, 2022.
  29. Roy, Edward Van (2017-06-29). Siamese Melting Pot: Ethnic Minorities in the Making of Bangkok. ISEAS-Yusof Ishak Institute. ISBN 978-981-4762-83-0.
  30. London, Bruce (2019-03-13). Metropolis and Nation In Thailand: The Political Economy of Uneven Development. Routledge. ISBN 978-0-429-72788-7.
  31. Peleggi, Maurizio (2016-01-11), "Thai Kingdom", The Encyclopedia of Empire, John Wiley & Sons, pp. 1–11, doi:10.1002/9781118455074.wbeoe195, ISBN 9781118455074
  32. Strate, Shane (2016). The lost territories : Thailand's history of national humiliation. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824869717. OCLC 986596797.
  33. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-19076-4.
  34. George Modelski, World Cities: 3000 to 2000, Washington DC: FAROS 2000, 2003. ISBN 0-9676230-1-4.
  35. Pires, Tomé (1944). Armando Cortesao (translator) (ed.). A suma oriental de Tomé Pires e o livro de Francisco Rodriguez: Leitura e notas de Armando Cortesão [1512 – 1515] (in Portuguese). Cambridge: Hakluyt Society. Lach, Donald Frederick (1994). "Chapter 8: The Philippine Islands". Asia in the Making of Europe. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-46732-5.
  36. "Notes from Mactan By Jim Foster". Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 24 January 2023.
  37. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7, pp. 109–110.
  38. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World (Kindle ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-64113-2.
  39. Rong Syamananda, A History of Thailand, Chulalongkorn University, 1986, p 92.
  40. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World (Kindle ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-64113-2.
  41. Wood, William A. R. (1924). History of Siam. Thailand: Chalermit Press. ISBN 1-931541-10-8, p. 112.
  42. Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 ed.). London: Susil Gupta, p. 100
  43. Royal Historical Commission of Burma (1832). Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 2, p.353 (2003 ed.)
  44. Royal Historical Commission of Burma (2003) [1832]. Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar, p.93
  45. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (2 ed.). Yale University Press. ISBN 978-0-300-08475-7, p. 88-89.
  46. James, Helen (2004). "Burma-Siam Wars and Tenasserim". In Keat Gin Ooi (ed.). Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, Volume 2. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-770-5., p. 302.
  47. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76768-2, p. 21
  48. Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press., pp. 169–170.
  49. Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd., p. 242.
  50. Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd., pp. 250–253.
  51. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521767682, et al., p. 21.
  52. Wyatt, David K. (2003). History of Thailand (2 ed.). Yale University Press. ISBN 9780300084757, p. 118.
  53. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521767682, Chris; Phongpaichit, Pasuk. A History of Ayutthaya (p. 263-264). Cambridge University Press. Kindle Edition.
  54. Wyatt, David K. (2003). Thailand : A Short History (2nd ed.). Chiang Mai: Silkworm Books. p. 122. ISBN 974957544X.
  55. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk. A History of Thailand Third Edition. Cambridge University Press.
  56. Lieberman, Victor B.; Victor, Lieberman (14 May 2014). Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, C 800-1830. Cambridge University Press. ISBN 978-0-511-65854-9.
  57. "Rattanakosin period (1782–present)". GlobalSecurity.org. Archived from the original on 7 November 2015. Retrieved 1 November 2015.
  58. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (Second ed.). Yale University Press.
  59. Bowring, John (1857). The Kingdom and People of Siam: With a Narrative of the Mission to that Country in 1855. London: J. W. Parker. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  60. Wong Lin, Ken. "Singapore: Its Growth as an Entrepot Port, 1819–1941". Archived from the original on 31 May 2022. Retrieved 31 May 2022.
  61. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (Third ed.). Cambridge. ISBN 978-1107420212. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021, pp. 110–111
  62. Mead, Kullada Kesboonchoo (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. United Kingdom: Routledge Curzon. ISBN 0-415-29725-7, pp. 38–66
  63. Stearn 2019, The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941 (part one).
  64. Ford, Daniel (June 2008). "Colonel Tsuji of Malaya (part 2)". The Warbirds Forum.
  65. Stearn 2019, The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941 (part three).
  66. I.C.B Dear, ed, The Oxford companion to World War II (1995), p 1107.
  67. "Thailand and the Second World War". Archived from the original on 27 October 2009. Retrieved 27 October 2009.
  68. Roeder, Eric (Fall 1999). "The Origin and Significance of the Emerald Buddha". Southeast Asian Studies. Southeast Asian Studies Student Association. Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 30 June 2011.
  69. Aldrich, Richard J. The Key to the South: Britain, the United States, and Thailand during the Approach of the Pacific War, 1929–1942. Oxford University Press, 1993. ISBN 0-19-588612-7
  70. Jeffrey D. Glasser, The Secret Vietnam War: The United States Air Force in Thailand, 1961–1975 (McFarland, 1995).
  71. "Agent Orange Found Under Resort Airport". Chicago tribune News. Chicago, Illinois. Tribune News Services. 26 May 1999. Archived from the original on 5 January 2014. Retrieved 18 May 2017.
  72. Sakanond, Boonthan (19 May 1999). "Thailand: Toxic Legacy of the Vietnam War". Bangkok, Thailand. Inter Press Service. Archived from the original on 10 December 2019. Retrieved 18 May 2017.
  73. "Donald Wilson and David Henley, Prostitution in Thailand: Facing Hard Facts". www.hartford-hwp.com. 25 December 1994. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 24 February 2015.
  74. "Thailand ..Communists Surrender En Masse". Ottawa Citizen. 2 December 1982. Retrieved 21 April 2010.
  75. Worldbank.org, "GDP per capita, PPP (constant 2017 international $) – Thailand | Data".
  76. Kittipong Kittayarak, "The Thai Constitution of 1997 and its Implication on Criminal Justice Reform" (PDF). Archived from the original (PDF) on 14 June 2007. Retrieved 19 June 2017. (221 KB)
  77. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 262–5
  78. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 263–8.
  79. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 269–70.
  80. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 270–2.
  81. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 272–3.
  82. MacKinnon, Ian (21 October 2008). "Former Thai PM Thaksin found guilty of corruption". The Guardian. Retrieved 26 December 2018.
  83. "Top Thai court ousts PM Somchai". BBC News. 2 December 2008.
  84. Bell, Thomas (15 December 2008). "Old Etonian becomes Thailand's new prime minister". The Telegraph.
  85. Taylor, Adam; Kaphle, Anup (22 May 2014). "Thailand's army just announced a coup. Here are 11 other Thai coups since 1932". The Washington Post. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 30 January 2015.
  86. Ferrara, Federico (2014). Chachavalpongpun, Pavin (ed.). Good coup gone bad : Thailand's political developments since Thaksin's downfall. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9789814459600., p. 17 - 46..
  87. คสช. ประกาศให้อำนาจนายกฯ เป็นของประยุทธ์ – เลิก รธน. 50 เว้นหมวด 2 วุฒิฯ-ศาล ทำหน้าที่ต่อ [NPOMC announces the prime minister powers belong to Prayuth, repeals 2007 charter, except chapter 2 – senate and courts remain in office]. Manager (in Thai). 22 May 2014. Archived from the original on 18 October 2017. Retrieved 23 May 2014.
  88. "Military dominates new Thailand legislature". BBC. 1 August 2014. Archived from the original on 2 August 2014. Retrieved 3 August 2014.
  89. "Prayuth elected as 29th PM". The Nation. 21 August 2014. Archived from the original on 21 August 2014. Retrieved 21 August 2014.

References



  • Roberts, Edmund (1837). Embassy to the eastern courts of Cochin-China, Siam, and Muscat; in the U.S. sloop-of-war Peacock ... during the years 1832-3-4. New York: Harper & brother. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021.
  • Bowring, John (1857). The Kingdom and People of Siam: With a Narrative of the Mission to that Country in 1855. London: J. W. Parker. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • N. A. McDonald (1871). Siam: its government, manners, customs, &c. A. Martien. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • Mary Lovina Cort (1886). Siam: or, The heart of farther India. A. D. F. Randolph & Co. Retrieved 1 July 2011.
  • Schlegel, Gustaaf (1902). Siamese Studies. Leiden: Oriental Printing-Office , formerly E.J. Brill. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Peter Anthony Thompson (1910). Siam: an account of the country and the people. J. B. Millet. Retrieved 1 July 2011.
  • Walter Armstrong Graham (1913). Siam: a handbook of practical, commercial, and political information (2 ed.). F. G. Browne. Retrieved 1 July 2011.
  • Campos, J. de. (1941). "The Origin of the Tical". The Journal of the Thailand Research Society. Bangkok: Siam Society. XXXIII: 119–135. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021.
  • Central Intelligence Agency (5 June 1966). "Communist Insurgency in Thailand". National Intelligence Estimates. Freedom of Information Act Electronic Reading Room. National Intelligence Council (NIC) Collection. 0000012498. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Winichakul, Thongchai (1984). Siam mapped : a history of the geo-body of a nation. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1974-8. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Anderson, Douglas D (1990). Lang Rongrien rockshelter: a Pleistocene, early Holocene archaeological site from Krabi, southwestern Thailand. Philadelphia: University Museum, University of Pennsylvania. OCLC 22006648. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 11 March 2023.
  • Taylor, Keith W. (1991), The Birth of Vietnam, University of California Press, ISBN 978-0-520-07417-0, archived from the original on 7 July 2023, retrieved 1 November 2020
  • Baker, Chris (2002), "From Yue To Tai" (PDF), Journal of the Siam Society, 90 (1–2): 1–26, archived (PDF) from the original on 4 March 2016, retrieved 3 May 2018
  • Wyatt, David K. (2003). Thailand : a short history (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Mead, Kullada Kesboonchoo (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. United Kingdom: Routledge Curzon. ISBN 0-415-29725-7.
  • Lekenvall, Henrik (2012). "Late Stone Age Communities in the Thai-Malay Peninsula". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 32: 78–86. doi:10.7152/jipa.v32i0.13843.
  • Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (Third ed.). Cambridge. ISBN 978-1107420212. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017), A History of Ayutthaya, Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-19076-4, archived from the original on 7 July 2023, retrieved 1 November 2020
  • Wongsurawat, Wasana (2019). The crown and the capitalists : the ethnic Chinese and the founding of the Thai nation. Seattle: University of Washington Press. ISBN 9780295746241. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Stearn, Duncan (2019). Slices of Thai History: From the curious & controversial to the heroic & hardy. Proglen Trading Co., Ltd. ISBN 978-616-456-012-3. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 3 January 2022. Section 'The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941' Part one Archived 10 December 2014 at the Wayback Machine Part three Archived 10 December 2014 at the Wayback Machine