Cesarstwo Bizantyjskie: wojny nicejsko-łacińskie

Splądrowanie Konstantynopola miało miejsce w kwietniu 1204 roku i oznaczało kulminację czwartej krucjaty .Jest to ważny punkt zwrotny w historii średniowiecza.Armie krzyżowców zdobyły, splądrowały i zniszczyły część Konstantynopola, ówczesnej stolicy Cesarstwa Bizantyjskiego.Po zdobyciu miasta terytoria zostały podzielone między krzyżowców.

Wnukowie Andronikosa I , Alexios i David Komnenos, podbili Trebizondę z pomocą gruzińskiej królowej Tamar.Aleksy przyjmuje tytuł cesarza, ustanawiając w północno-wschodniej Anatolii bizantyjskie państwo-następcę, Cesarstwo Trebizondy.

Baldwin I był pierwszym cesarzem Cesarstwa Łacińskiego Konstantynopola;Hrabia Flandrii (jako Baldwin IX) od 1194 do 1205 i hrabia Hainaut (jako Baldwin VI) od 1195-1205.Baldwin był jednym z najwybitniejszych przywódców Czwartej Krucjaty , która doprowadziła do splądrowania Konstantynopola w 1204 r., podboju dużej części Cesarstwa Bizantyjskiego i powstania Cesarstwa Łacińskiego.Przegrał ostatnią bitwę z Kaloyanem , cesarzem Bułgarii , i spędził ostatnie dni jako więzień.

Komisja złożona z 12 krzyżowców i 12 Wenecjan decyduje o podziale Cesarstwa Bizantyjskiego, w tym terytoriów nadal znajdujących się pod panowaniem bizantyjskich pretendentów.Zgodnie z zawartym przez nich paktem marcowym jedna czwarta ziemi przypada cesarzowi, a pozostała część jest podzielona między Wenecjan i łacińską arystokrację.

Po zdobyciu Konstantynopola przez krzyżowców w 1204 r. zarówno krzyżowcy, jak i pokonani Bizantyjczycy oczekiwali, że nowym cesarzem zostanie Bonifacy z Montferratu, przywódca krucjaty.Jednak Wenecjanie uważali, że Bonifacy był zbyt blisko związany z Cesarstwem Bizantyjskim, ponieważ jego brat Konrad wżenił się w bizantyjską rodzinę cesarską.Wenecjanie chcieli cesarza, którego mogliby łatwiej kontrolować, i dzięki ich wpływom Baldwin z Flandrii został wybrany na cesarza nowego Cesarstwa Łacińskiego.Bonifacy niechętnie się na to zgodził i wyruszył na podbój Tesaloniki, drugiego co do wielkości miasta bizantyjskiego po Konstantynopolu.Początkowo musiał konkurować z cesarzem Baldwinem, który również pragnął miasta.Następnie w 1204 roku zdobył miasto i założył tam królestwo podporządkowane Baldwinowi, chociaż tytuł „króla” nigdy nie był oficjalnie używany.W latach 1204–1205 Bonifacy był w stanie rozszerzyć swoje panowanie na południe, do Grecji , posuwając się przez Tesalię, Boeocję, Eubeę i Attykę. Panowanie Bonifacego trwało niecałe dwa lata, zanim został napadnięty przez cara Bułgarii Kaloyana i zabity 4 września 1207 roku. Królestwo przeszło w ręce syna Bonifacego, Demetriusza, który był jeszcze dzieckiem, więc rzeczywistą władzę sprawowali różni pomniejszi arystokraci pochodzenia lombardzkiego.

W 1204 roku cesarz bizantyjski Aleksy V Ducas Murtzouphlos uciekł z Konstantynopola po najeździe krzyżowców na miasto.Niedługo potem cesarzem został ogłoszony Teodor I Lascaris, zięć cesarza Aleksego III Angelosa, ale i on, zdając sobie sprawę, że sytuacja w Konstantynopolu jest beznadziejna, uciekł do Nicei w Bitynii.Theodore Lascaris nie odniósł natychmiastowego sukcesu, ponieważ Henryk Flandryjski pokonał go pod Poimanenon i Prusa (obecnie Bursa) w 1204 r. Teodorowi udało się jednak zdobyć większość północno-zachodniej Anatolii po klęsce Bułgarii nad cesarzem łacińskim Baldwinem I w bitwie pod Adrianopolem, ponieważ Henryk został wezwany do Europy, aby bronić się przed najazdami cara Bułgarii Kaloyana.Teodor pokonał także armię Trebizondy, a także innych pomniejszych rywali, pozostawiając go na czele najpotężniejszego z kolejnych państw.W 1205 roku przyjął tradycyjne tytuły cesarzy bizantyjskich.Trzy lata później zwołał sobór kościelny, który miał wybrać nowego prawosławnego patriarchę Konstantynopola.Nowy patriarcha koronował Teodora na cesarza i ustanowił swoją siedzibę w stolicy Teodora, Nicei.

Bitwa pod Adramyttion miała miejsce 19 marca 1205 r. Między krzyżowcami łacińskimi a bizantyjskim greckim imperium nicejskim , jednym z królestw powstałych po upadku Konstantynopola w wyniku czwartej krucjaty w 1204 r. Zaowocowała ona wszechstronnym zwycięstwem Latynosów.Istnieją dwie relacje z bitwy, jedna autorstwa Geoffreya de Villehardouina, a druga Nicetasa Choniatesa, które znacznie się różnią.

Siły krzyżowców liczące od 500 do 700 rycerzy i piechoty pod dowództwem Wilhelma z Champlitte i Geoffreya I z Villehardouin wkroczyły do ​​Morei, aby stawić czoła bizantyjskiemu oporowi.W gaju oliwnym Kountouras w Mesenii stawili czoła armii około 4–5 000 miejscowych Greków i Słowian pod dowództwem niejakiego Michała, czasami utożsamianego z Michałem I Komnenem Doukasem , założycielem Despotatu Epiru.W następnej bitwie krzyżowcy odnieśli zwycięstwo, zmuszając Bizantyjczyków do odwrotu i miażdżąc opór w Morei.Ta bitwa utorowała drogę do powstania Księstwa Achai.

Mniej więcej w tym samym czasie car Kalojan, car Bułgarii , pomyślnie zakończył negocjacje z papieżem Innocentym III.Bułgarski władca został uznany za „rexa”, czyli cesarza (cara), natomiast bułgarski arcybiskup odzyskał tytuł „primas”, tytuł równy patriarsze.Pomimo pozornie dobrych stosunków cara Kalojana z nowymi zdobywcami z Europy Zachodniej, zaraz po osiedleniu się w Konstantynopolu Latynosi wyrazili swoje pretensje do ziem bułgarskich.Rycerze łacińscy zaczęli przekraczać granicę, aby plądrować bułgarskie miasta i wsie.Te wojownicze działania przekonały cesarza Bułgarii, że sojusz z Latynami jest niemożliwy i konieczne jest znalezienie sojuszników spośród Greków z Tracji, która nie została jeszcze podbita przez rycerzy.Zimą 1204-1205 posłańcy miejscowej greckiej arystokracji odwiedzili Kaloyan i zawarto sojusz.Bitwa pod Adrianopolem rozegrała się wokół Adrianopola 14 kwietnia 1205 roku pomiędzy Bułgarami, Wołochami i Kumanami pod wodzą cara Bułgarii Kaloyana a krzyżowcami pod wodzą Baldwina I, który zaledwie kilka miesięcy wcześniej został koronowany na cesarza Konstantynopola, sprzymierzonego z Wenecjanami pod wodzą doża Enrico Dandolo.Bitwa została wygrana przez Imperium Bułgarskie po udanej zasadzce.Główna część armii łacińskiej zostaje wyeliminowana, rycerze zostają pokonani, a ich cesarz Baldwin I zostaje wzięty do niewoli w Wielkim Tyrnowie.

Państwo Epirote zostało założone w 1205 roku przez Michała Komnenosa Dukasa, kuzyna cesarzy bizantyjskich Izaaka II Angelosa i Aleksego III Angelosa.Początkowo Michał sprzymierzył się z Bonifacem z Montferratu, ale straciwszy Moreę (Peloponez) na rzecz Franków w bitwie pod Gajem Oliwnym pod Koundouros, udał się do Epiru, gdzie uważał się za bizantyjskiego namiestnika starej prowincji Nikopolis i zbuntowali się przeciwko Bonifacemu.Epir wkrótce stał się nowym domem dla wielu uchodźców z Konstantynopola, Tesalii i Peloponezu, a Michał został opisany jako drugi Noe, ratujący ludzi przed łacińskim potopem.Jan X Kamateros, patriarcha Konstantynopola, nie uważał go za prawowitego następcę i zamiast tego dołączył do Teodora I Laskarisa w Nicei;Zamiast tego Michał uznał władzę papieża Innocentego III nad Epirem, zrywając więzi z Kościołem prawosławnym.

Po oszałamiającym zwycięstwie w bitwie pod Adrianopolem (1205) Bułgarzy przejęli kontrolę nad większością Tracji, z wyjątkiem kilku większych miast, które chciał zdobyć cesarz Kalojan.W czerwcu 1205 roku przeniósł teatr działań wojennych na południowy zachód w stronę posiadłości Bonifacego Montferrata, króla Tesaloniki i wasala Cesarstwa Łacińskiego.Pierwszym miastem na drodze wojsk bułgarskich było Serres.Krzyżowcy próbowali walczyć w okolicach miasta, jednak po śmierci dowódcy Huguesa de Coligny'ego zostali pokonani i musieli wycofać się do miasta, lecz podczas odwrotu wojska bułgarskie wkroczyły również do Serres.Pozostali Latynosi pod dowództwem Guillaume d'Arles byli oblegani w cytadeli.W trakcie negocjacji Kaloyan zgodził się zapewnić im bezpieczne przejście do granicy bułgarsko- węgierskiej .Jednak gdy garnizon się poddał, rycerze zostali zabici, a zwykli ludzie zostali oszczędzeni.

Udana kampania w 1205 roku zakończyła się zdobyciem Philippopolis i innych trackich miast.Bizantyjska szlachta miasta, na czele której stał Aleksy Aspietes, stawiała opór.Po zajęciu miasta przez Kaloyana jego mury obronne zostały zniszczone, a Aspietes powieszony.Nakazuje egzekucję ich greckich przywódców i wysyła tysiące schwytanych Greków do Bułgarii .

Cesarstwo Łacińskie poniosło ciężkie straty i jesienią 1205 roku krzyżowcy próbowali przegrupować i zreorganizować pozostałości swojej armii.Ich główne siły liczyły 140 rycerzy i kilka tysięcy żołnierzy stacjonujących w Rusion.Armią tą dowodzili Thierry de Termonde i Thierry de Looz, którzy należeli do najwybitniejszych szlachciców Cesarstwa Łacińskiego Konstantynopola.Bitwa pod Rusją rozegrała się zimą 1206 roku w pobliżu twierdzy Rusion (Rusköy, współczesny Keşan) pomiędzy armiami Cesarstwa Bułgarskiego i Cesarstwa Łacińskiego Bizancjum.Bułgarzy odnieśli ważne zwycięstwo.W całej operacji wojskowej krzyżowcy stracili ponad 200 rycerzy, wiele tysięcy żołnierzy, a kilka garnizonów weneckich zostało całkowicie unicestwionych.Nowy cesarz Cesarstwa Łacińskiego Henryk Flandrii musiał prosić króla francuskiego o kolejnych 600 rycerzy i 10 000 żołnierzy.Geoffrey z Villehardouin porównał porażkę z katastrofą pod Adrianopolem.Krzyżowcy mieli jednak szczęście – w 1207 roku podczas oblężenia Salonik zginął car Kalojan, a nowy cesarz Boril będący uzurpatorem potrzebował czasu na wyegzekwowanie swojej władzy.

Po tym, jak Bułgarzy unicestwili armię łacińską w bitwie pod Rusją 31 stycznia 1206 r., resztki rozbitych sił krzyżowców skierowały się do nadmorskiego miasta Rodosto w poszukiwaniu schronienia.Miasto miało silny garnizon wenecki i było dodatkowo wspierane przez pułk liczący 2000 żołnierzy z Konstantynopola.Jednak strach Bułgarów był tak wielki, że Latynosi wpadli w panikę już wraz z przybyciem bułgarskich żołnierzy.Nie byli w stanie stawić oporu i po krótkiej bitwie Wenecjanie zaczęli uciekać na swoje statki w porcie.W pośpiechu uciekających wiele łodzi zostało przeciążonych i zatonęło, a większość Wenecjan utonęła.Miasto zostało splądrowane przez Bułgarów, którzy kontynuowali zwycięski marsz przez wschodnią Trację i zdobyli wiele kolejnych miast i twierdz.

Kiedy jego starszy brat, cesarz Baldwin, został pojmany w bitwie pod Adrianopolem w kwietniu 1205 roku przez Bułgarów , Henryk został wybrany na regenta imperium, który wstąpił na tron, gdy nadeszła wiadomość o śmierci Baldwina.Został koronowany 20 sierpnia 1206.Po wniebowstąpieniu Henryka na cesarza łacińskiego lombardzka szlachta z Królestwa Tesaloniki odmówiła mu lojalności.Wybuchła dwuletnia wojna i po pokonaniu wspieranych przez templariuszy Longobardów, Henryk skonfiskował zamki templariuszy w Ravennika i Zetouni (Lamia).Henryk był mądrym władcą, którego panowanie w dużej mierze zakończyło się sukcesem w walkach z carem Bułgarii Kaloyanem i jego rywalem, cesarzem Teodorem I Lascarisem z Nicei.Później walczył z Borilem z Bułgarii (1207–1218) i udało mu się go pokonać w bitwie pod Philippopolis.Henryk prowadził kampanię przeciwko Cesarstwu Nicejskiemu, rozszerzając małą posiadłość w Azji Mniejszej (w Pegai) w ramach kampanii w 1207 r. (w Nikomedii) i w latach 1211–1212 (wraz z bitwą pod Rhyndacus), gdzie zdobył ważne posiadłości nicejskie pod Nymphaion.Choć Teodor I Laskaris nie mógł sprzeciwić się tej późniejszej kampanii, wydaje się, że Henryk zdecydował, że najlepiej będzie skupić się na swoich problemach europejskich, szukał bowiem rozejmu z Teodorem I w 1214 roku i polubownie podzielił łacinę od posiadłości nicejskich na korzyść Nicei.

Oblężenie Antalyi było udanym zdobyciem przez Turków miasta Attalia (dziś Antalya w Turcji), portu w południowo-zachodniej Azji Mniejszej.Zdobycie portu otworzyło Turkom kolejną drogę do Morza Śródziemnego, chociaż minęło kolejne 100 lat, zanim Turcy podjęli jakiekolwiek poważne próby wypłynięcia na morze.Port znalazł się pod kontrolą toskańskiego poszukiwacza przygód imieniem Aldobrandini, który służył Cesarstwu Bizantyjskiemu, ale podobno źle traktowałegipskich kupców w tym porcie.Mieszkańcy zwrócili się do regenta Cypru Gautiera de Montbeliarda, który zajął miasto, ale nie był w stanie powstrzymać Turków seldżuckich przed spustoszenie sąsiednich wsi.Sułtan Kaykhusraw I zdobył miasto szturmem w marcu 1207 roku i na gubernatora powierzył jego porucznikowi Mubarizowi al-Din Ertokushowi ibn 'Abd Allahowi.

Bitwa pod Messinopolis miała miejsce 4 września 1207 roku pod Mosynopolis niedaleko miasta Komotini we współczesnej Grecji i była stoczona pomiędzy Bułgarami a Cesarstwem Łacińskim.Zaowocowało to zwycięstwem Bułgarii.Podczas gdy armie bułgarskiego cesarza Kalojana oblegały Odryn, Bonifacy z Montferratu, król Tesaloniki, przypuścił ataki na Bułgarię z Serres.Jego kawaleria dotarła do Messinopolis po 5-dniowym nalocie na wschód od Serres, ale na górzystym terenie wokół miasta jego armia została zaatakowana przez większe siły złożone głównie z miejscowych Bułgarów.Bitwa rozpoczęła się w tylnej straży łacińskiej i Bonifacy zdołał odeprzeć Bułgarów, lecz w pogoni za nimi został zabity strzałą i wkrótce krzyżowcy zostali pokonani.Jego głowę wysłano do Kaloyana, który natychmiast zorganizował kampanię przeciwko stolicy Bonifacego, Tesalonice.Na szczęście dla Cesarstwa Łacińskiego Kaloyan zginął podczas oblężenia Tesaloniki w październiku 1207 roku, a nowy cesarz Boril, który był uzurpatorem, potrzebował czasu, aby wyegzekwować swoją władzę.

Za panowania Kaloyana grecka szlachta ze wschodniej Tracji powstała przeciwko imperium bułgarskiemu , szukając pomocy u Cesarstwa Łacińskiego;bunt ten będzie kontynuowany przeciwko nowemu cesarzowi Bułgarii Borilowi, który kontynuował wojnę swojego poprzednika Kaloyana przeciwko Cesarstwu Łacińskiemu, które najechało wschodnią Trację.Podczas swojego marszu zajął część terytorium Aleksego Sława, po czym zatrzymał się w Starej Zagorze.Cesarz łaciński Henryk zebrał armię w Selymbrii i udał się do Adrianopola.Bitwa pod Beroią miała miejsce w czerwcu 1208 roku w pobliżu miasta Stara Zagora w Bułgarii pomiędzy Bułgarami a Cesarstwem Łacińskim.Zaowocowało to zwycięstwem Bułgarii.odwrót trwał dwanaście dni, podczas których Bułgarzy ściśle podążali za swoimi przeciwnikami i nękali ich, zadając straty głównie łacińskiej tylnej straży, kilkakrotnie ratowanej przed całkowitym upadkiem przez główne siły krzyżowców.Jednak pod Płowdiwem krzyżowcy ostatecznie zaakceptowali bitwę i Bułgarzy zostali pokonani.

Boril z Bułgarii najeżdża Trację.Henryk zawiera sojusz ze zbuntowanym kuzynem Borila, Aleksym Slavem.Latynosi zadają Bułgarom miażdżącą klęskę pod Philippopolis i zdobywają miasto.Aleksy Slav przysięga wierność Henrykowi poprzez tradycyjną bizantyjską ceremonię proskynesis (polegającą na pocałowaniu Henryka w stopy i rękę).

Aleksy III uciekł z Konstantynopola w obliczu zbliżania się krzyżowców w 1203 r., ale nie zrezygnował ze swoich praw do tronu i był zdecydowany go odzyskać.Kaykhusraw, znajdując we wspieraniu sprawy Aleksego doskonały pretekst do ataku na terytorium Nicei, wysłał emisariusza do Teodora w Nicei, wzywając go do oddania swoich posiadłości na rzecz prawowitego cesarza.Teodor odmówił odpowiedzi na żądania sułtana, a sułtan zebrał swoją armię i najechał posiadłości Laskarisa.W bitwie pod Antiochią nad Meandrem sułtan seldżucki odszukał Laskarisa, który był mocno naciskany przez atakujące wojska tureckie.Kaykhusraw zaatakował swego wroga i zadał mu mocny cios buzdyganem w głowę, tak że cesarz nicejski oszołomiony spadł z konia.Kaykhusraw wydawał już rozkazy swojej świcie, aby zabrała Laskarisa, kiedy ten odzyskał panowanie nad sobą i powalił Kaykhusrawa, siekając tylne nogi jego wierzchowca.Sułtan również padł na ziemię i został ścięty.Jego głowę wbito w włócznię i uniesiono w górę, aby armia mogła ją zobaczyć, co spowodowało panikę i wycofanie się Turków.W ten sposób Laskaris wyrwał zwycięstwo ze szczęk porażki, chociaż jego własna armia została przy tym prawie zniszczona.Bitwa zakończyła zagrożenie ze strony Seldżuków: syn i następca Kajkhusrawa, Kaykaus I, zawarł rozejm z Niceą w dniu 14 czerwca 1211 r., a granica między obydwoma państwami pozostała praktycznie niekwestionowana aż do lat sześćdziesiątych XII wieku.Podczas bitwy do niewoli dostał się także były cesarz Aleksy III, teść Laskarisa.Laskaris traktował go dobrze, ale pozbawił go insygniów cesarskich i wysłał do klasztoru Hyakinthos w Nicei, gdzie zakończył swoje dni.

Korzystając ze strat poniesionych przez armię nicejską przeciwko Seldżukom w bitwie pod Antiochią nad Meandrem, Henryk wylądował ze swoją armią w Pegai i pomaszerował na wschód, do rzeki Rhyndacus.Henryk miał prawdopodobnie około 260 rycerzy frankońskich.Laskaris miał ogólnie większe siły, ale tylko garstkę własnych frankońskich najemników, ponieważ szczególnie mocno ucierpieli w walce z Seldżukami.Laskaris przygotował zasadzkę pod Rhyndacus, ale Henryk zaatakował jego pozycje i rozproszył wojska nicejskie w całodniowej bitwie 15 października.Zwycięstwo łacińskie, odniesione podobno bez ofiar, było miażdżące: po bitwie Henryk bez sprzeciwu maszerował przez ziemie nicejskie, docierając na południe aż do Nymphaion.Następnie działania wojenne dobiegły końca i obie strony zawarły traktat w Nymphaeum, który przekazał Cesarstwu Łacińskiemu kontrolę nad większością Mysi aż do wioski Kalamos (współczesne Gelenbe), która miała być niezamieszkana i wyznaczać granicę między dwoma państwami.

Traktat Nymphaeum był traktatem pokojowym podpisanym w grudniu 1214 r. między Cesarstwem Nicejskim, następcą Cesarstwa Bizantyjskiego, a Cesarstwem Łacińskim.Chociaż obie strony miały walczyć jeszcze przez wiele lat, to porozumienie pokojowe miało pewne ważne konsekwencje.Po pierwsze, traktat pokojowy skutecznie uznał obie strony, ponieważ żadna nie była wystarczająco silna, aby zniszczyć drugą.Drugą konsekwencją traktatu było to, że Dawid Komnen, który był wasalem Henryka i który prowadził własną wojnę przeciwko Nicei przy wsparciu Cesarstwa Łacińskiego, teraz skutecznie utracił to poparcie.W ten sposób Teodor był w stanie zaanektować wszystkie ziemie Dawida na zachód od Sinope pod koniec 1214 roku, uzyskując dostęp do Morza Czarnego.Trzecią konsekwencją było to, że Teodor mógł teraz swobodnie prowadzić wojnę z Seldżukami bez rozpraszania się Latynosów na razie.Nicea była w stanie skonsolidować swoją wschodnią granicę na pozostałą część stulecia.W 1224 r. ponownie wybuchły działania wojenne, a miażdżące zwycięstwo Nicejskie w drugiej bitwie pod Poemanenum zredukowało terytoria łacińskie w Azji skutecznie tylko do Półwyspu Nikomedijskiego.Traktat ten pozwolił Nicejczykom na rozpoczęcie ofensywy w Europie wiele lat później, której kulminacją było odzyskanie Konstantynopola w 1261 roku.

Bitwa pod Poimanenon lub Poemanenum toczyła się na początku 1224 (lub prawdopodobnie pod koniec 1223) pomiędzy siłami dwóch głównych państw-następców Cesarstwa Bizantyjskiego;Cesarstwo Łacińskie i Bizantyjskie Cesarstwo Greckie w Nicei.Przeciwne siły spotkały się w Poimanenon, na południe od Cyzicus w Mysia, w pobliżu jeziora Kuş.Podsumowując znaczenie tej bitwy, XIII-wieczny bizantyjski historyk George Akropolites napisał, że „Od tego czasu (ta bitwa) państwo Włochów [Imperium Łacińskie]… zaczęło podupadać”.Wiadomość o klęsce pod Poimanenon wywołała panikę w łacińskiej armii cesarskiej oblegającej Serres z despotatu Epiru, która wycofała się w chaosie w kierunku Konstantynopola i tym samym została zdecydowanie pokonana przez wojska władcy Epiroty, Teodora Komnenosa Dukasa.Zwycięstwo to otworzyło drogę do odzyskania większości łacińskich posiadłości w Azji.Zagrożony zarówno Niceą w Azji, jak i Epirem w Europie, cesarz łaciński wystąpił o pokój, który został zawarty w 1225 r. Zgodnie z jej warunkami Latynosi porzucili wszystkie swoje azjatyckie posiadłości z wyjątkiem wschodniego brzegu Bosforu i miasta Nikomedii z okolice.

Po śmierci cesarza łacińskiego Roberta z Courtenay w 1228 roku za najbardziej prawdopodobny wybór na regenta Baldwina II uznano Iwana Asena II.Teodor sądził, że Bułgaria jest jedyną przeszkodą na drodze do Konstantynopola i na początku marca 1230 roku najechał kraj, łamiąc traktat pokojowy i bez wypowiedzenia wojny.Bitwa pod Klokotnitsą miała miejsce 9 marca 1230 roku w pobliżu wsi Klokotnitsa pomiędzy Drugim Cesarstwem Bułgarskim a Cesarstwem Tesaloniki.W rezultacie Bułgaria ponownie wyłoniła się jako najpotężniejsze państwo w Europie Południowo-Wschodniej.Niemniej jednak potęga Bułgarii miała wkrótce zostać zakwestionowana i przekroczona przez wschodzące Cesarstwo Nicejskie.Zagrożenie Epirote dla Cesarstwa Łacińskiego zostało usunięte.Sama Tesalonika została wasalem Bułgarii pod rządami brata Teodora, Manuela.

Oblężenie Konstantynopola (1235) było wspólnym oblężeniem bułgarsko -nicejskim stolicy Cesarstwa Łacińskiego.Cesarz łaciński Jan z Brienne był oblegany przez cesarza Nicei Jana III Dukasa Vatatzesa i cara Bułgarii Iwana Asena II.Oblężenie pozostało nieudane.

Najazdy mongolskie na Anatolię miały miejsce w różnym czasie, począwszy od kampanii 1241–1243, której kulminacją była bitwa pod Köse Dağ.Prawdziwą władzę nad Anatolią sprawowali Mongołowie po kapitulacji Seldżuków w 1243 r. aż do upadku Ilchanatu w 1335 r. Chociaż Jan III obawiał się, że mogą go zaatakować w następnej kolejności, ostatecznie wyeliminowali zagrożenie Seldżuków dla Nicei.Jan III przygotowywał się na nadchodzące zagrożenie mongolskie.Jednakże wysłał posłów do Qaghans Güyük i Möngke, ale grał na czas.Imperium mongolskie nie zaszkodziło jego planowi odbicia Konstantynopola z rąk Latynosów, którzy również wysłali swojego wysłannika do Mongołów.

Podczas inwazji Mongołów na Europę mongolskie guzy dowodzone przez Batu-chana i Kadana najechały Serbię, a następnie Bułgarię wiosną 1242 roku, po pokonaniu Węgrów w bitwie pod Mohi i spustoszeniu węgierskich regionów Chorwacji, Dalmacji i Bośni.Początkowo wojska Kadana ruszyły na południe wzdłuż Morza Adriatyckiego na terytorium Serbii.Następnie, skręcając na wschód, przekroczył środek kraju – po drodze plądrując – i wkroczył do Bułgarii, gdzie dołączyła do niego reszta armii pod dowództwem Batu.Kampania w Bułgarii prawdopodobnie toczyła się głównie na północy, gdzie archeologia dostarcza dowodów zniszczeń z tego okresu.Mongołowie jednak przekroczyli Bułgarię, aby zaatakować Cesarstwo Łacińskie na południu, zanim całkowicie się wycofali.Bułgaria została zmuszona do oddania hołdu Mongołom i trwało to później.

Latem 1242 roku siły mongolskie najechały Cesarstwo Łacińskie w Konstantynopolu.Siły te, oddział armii pod dowództwem Qadana, pustoszący wówczas Bułgarię , wkroczyły do ​​imperium od północy.Spotkał go cesarz Baldwin II, który odniósł zwycięstwo w pierwszym starciu, ale później został pokonany.Do spotkań doszło prawdopodobnie w Tracji, jednak ze względu na skąpość źródeł niewiele można o nich powiedzieć.Późniejsze stosunki między Baldwinem a chanami mongolskimi zostały przez niektórych uznane za dowód, że Baldwin został schwytany i zmuszony do poddania się Mongołom i złożenia daniny.Wraz z wielką inwazją Mongołów na Anatolię w następnym roku (1243), klęska Mongołów pod Baldwinem przyspieszyła zmianę władzy w świecie Morza Egejskiego.

W 1246 roku Jan III Vatatzes zaatakował Bułgarię i odzyskał większość Tracji i Macedonii, po czym przystąpił do włączenia Tesaloniki do swojego królestwa.Do 1248 roku Jan pokonał Bułgarów i otoczył Cesarstwo Łacińskie.Nadal odbierał ziemię Latynosom aż do swojej śmierci w 1254 r. Do 1247 r. Niceajczycy skutecznie otoczyli Konstantynopol, powstrzymując ich jedynie mocne mury miasta.

Genueńczycy zajęli miasto i wyspę, zależną od Cesarstwa Nicejskiego, w niespodziewanym ataku w 1248 r. I utrzymali je z pomocą Księstwa Achai.Jan III Doukas Vatatzes odzyskał Rodos pod koniec 1249 lub na początku 1250 roku i został w pełni włączony do Cesarstwa Nicejskiego.

Kilka dni po śmierci cesarza Teodora Laskarisa w 1258 r. Michał Palaiologos dokonał zamachu stanu na wpływowego biurokratę Jerzego Mouzalona, ​​odbierając mu opiekę nad ośmioletnim cesarzem Janem IV Dukasem Laskarisem.Michałowi nadano tytuły megas doux, a 13 listopada 1258 r. despotēs.1 stycznia 1259 roku w Nymphaionie współcesarzem (basileusem), najprawdopodobniej bez Jana IV, ogłoszono Michała VIII Palaiologosa.

Bitwa pod Pelagonią lub bitwa pod Kastorią miała miejsce wczesnym latem lub jesienią 1259 roku pomiędzy Cesarstwem Nicejskim a sojuszem antynicejskim obejmującym Despotat Epiru, Sycylię i Księstwo Achai.Było to decydujące wydarzenie w historii wschodniego regionu Morza Śródziemnego, zapewniające ostateczne odzyskanie Konstantynopola i koniec Cesarstwa Łacińskiego w 1261 roku.Rosnąca potęga Nicei na południowych Bałkanach i ambicje jej władcy, Michała VIII Palaiologosa, by odzyskać Konstantynopol, doprowadziły do ​​​​utworzenia koalicji pomiędzy Grekami Epirote pod wodzą Michała II Komnena Dukasa i głównymi ówczesnymi władcami łacińskimi , książę Achai, Wilhelm z Villehardouin i Manfred z Sycylii.Szczegóły bitwy, w tym jej dokładna data i miejsce, są kwestionowane, ponieważ pierwotne źródła podają sprzeczne informacje;współcześni uczeni zwykle umieszczają go w lipcu lub we wrześniu, gdzieś na równinie Pelagonii lub w pobliżu Kastorii.Wydaje się, że ledwo ukrywana rywalizacja między Grekami Epirote a ich łacińskimi sojusznikami wysunęła się na pierwszy plan w okresie poprzedzającym bitwę, prawdopodobnie podsycana przez agentów Palaiologosa.W rezultacie Epirotowie porzucili Latynosów w przededniu bitwy, a bękart Michała II, Jan Dukas, uciekł do obozu nicejskiego.Latynosi zostali następnie zaatakowani przez Nicejczyków i rozgromieni, a wielu szlachciców, w tym Villehardouin, zostało wziętych do niewoli.Bitwa usunęła ostatnią przeszkodę na drodze do nicejskiego odzyskania Konstantynopola w 1261 roku i ponownego ustanowienia Cesarstwa Bizantyjskiego pod panowaniem dynastii Palaiologos .Doprowadziło to także do krótkiego podboju Epiru i Tesalii przez siły nicejskie, chociaż Michałowi II i jego synom szybko udało się odwrócić te zdobycze.W 1262 roku Wilhelm z Villehardouin został uwolniony w zamian za trzy fortece na południowo-wschodnim krańcu półwyspu Morea.

W 1260 roku Michał rozpoczął szturm na sam Konstantynopol, czego jego poprzednicy nie byli w stanie dokonać.Sprzymierzył się z Genuą , a jego generał Alexios Strategopoulos spędził miesiące obserwując Konstantynopol, aby zaplanować atak.W lipcu 1261 roku, gdy większość armii łacińskiej walczyła gdzie indziej, Aleksyowi udało się przekonać strażników do otwarcia bram miasta.Będąc w środku, spalił dzielnicę wenecką (ponieważ Wenecja była wrogiem Genui i była w dużej mierze odpowiedzialna za zdobycie miasta w 1204 r.).Michał został uznany za cesarza kilka tygodni później, przywracając Cesarstwo Bizantyjskie pod panowaniem dynastii Paleologów , po 57 latach przerwy, kiedy miasto było stolicą Cesarstwa Łacińskiego założonego przez czwartą krucjatę w 1204 r. Achaja została wkrótce odbita, ale Trebizond i Epir pozostały niezależnymi państwami bizantyjsko-greckimi.Odrodzone imperium stanęło także w obliczu nowego zagrożenia ze strony Osmanów , którzy powstali, aby zastąpić Seldżuków .