ປະຫວັດສາດຂອງປະເທດໄທ ທາມລາຍ

ເອກະສານຊ້ອນທ້າຍ

ໝາຍເຫດ

ອ້າງອີງ


ປະຫວັດສາດຂອງປະເທດໄທ
History of Thailand ©HistoryMaps

1500 BCE - 2024

ປະຫວັດສາດຂອງປະເທດໄທ



ຊົນເຜົ່າໄຕໄດ້ເຄື່ອນຍ້າຍເຂົ້າໄປໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ແຜ່ນດິນໃຫຍ່ໃນໄລຍະຫຼາຍສະຕະວັດ.ຄຳວ່າ ສະຫຍາມ ອາດຈະມາຈາກພາສາປາລີ ຫຼື ສັນສະກິດ श्याम ຫຼື ມອນ ຣາມວັນ, ອາດຈະເປັນຮາກດຽວກັນກັບ ຊານ ແລະ ອາໂຫມ.Xianluo ແມ່ນຊື່ຂອງຈີນສໍາລັບອານາຈັກ Ayutthaya, ປະສົມປະສານມາຈາກເມືອງສຸພານຸວົງ, ສູນກາງຢູ່ໃນເມືອງສຸພັນບູລີໃນຍຸກສະໄຫມແລະເມືອງ Lavo ຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງເມືອງ Lop Buri ທີ່ທັນສະໄຫມ.ສຳລັບຄົນໄທ, ຊື່ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນເມືອງໄທ.[1]ການກໍານົດປະເທດເປັນສະຫຍາມໂດຍຊາວຕາເວັນຕົກອາດຈະມາຈາກ ພາສາປອກຕຸຍການ .ພົງສາວະດານ ປອກຕຸຍການ ສັງເກດເຫັນວ່າ ເຈົ້າບໍຣົມມະທາລີ ນົກກະເສນ, ກະສັດແຫ່ງ ອານາຈັກอยุธยา, ໄດ້ສົ່ງ ພາລະກິດ ໄປໃຫ້ ມະຫາລາດ ຊະລາວົງ Malacca ຢູ່ທາງທິດໃຕ້ ຂອງ ແຫຼມມາເລ ໃນປີ 1455. ພາຍຫຼັງການ ຍຶດຄອງ ມາລາກາ ໃນປີ 1511, ຊາວປອກຕຸຍການ ໄດ້ສົ່ງ ພາລະກິດ ທາງການທູດ ໄປຍັງ ອາຍຸທະຍາ.ຫນຶ່ງສະຕະວັດຕໍ່ມາ, ໃນວັນທີ 15 ສິງຫາ 1612, The Globe, ພໍ່ຄ້າບໍລິສັດອິນເດຍຕາເວັນອອກທີ່ຖືຈົດຫມາຍຈາກກະສັດ James I, ໄດ້ມາຮອດ "ຖະຫນົນ Syam".[2] "ໃນຕອນທ້າຍຂອງສະຕະວັດທີ 19, ສະຫຍາມໄດ້ກາຍເປັນທີ່ຕັ້ງຢູ່ໃນນາມສະກຸນທາງພູມສາດທີ່ມັນເຊື່ອວ່າໂດຍຊື່ນີ້ແລະບໍ່ມີຊື່ອື່ນທີ່ມັນສືບຕໍ່ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກແລະຮູບແບບ."[3]ອານາຈັກອິນເດຍ ເຊັ່ນ: ມອນ, ຈັກກະພັດຂະເໝນ ແລະ ລັດມາເລຂອງແຫຼມມາເລ ແລະ ຊູມາຕຣາ ປົກຄອງພາກພື້ນ.ໄທ​ໄດ້​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ລັດ​ຂອງ​ຕົນ​ຄື: ຫງຽນ​ຢາງ, ອານາຈັກ​ສຸ​ໂຂ​ໄທ, ອານາຈັກ​ຊຽງ​ໃໝ່, ລ້ານ​ນາ, ​ແລະ ອານາຈັກ​ອາ​យុ​ຍາ.ລັດ​ເຫຼົ່າ​ນີ້​ໄດ້​ຕໍ່ສູ້​ກັນ​ແລະ​ຖືກ​ຂົ່ມ​ຂູ່​ຢ່າງ​ບໍ່​ຢຸດ​ຢັ້ງ​ຈາກ​ຊາວ​ຂະ​ເໝນ, ມຽນມາ ແລະ ​ຫວຽດນາມ .ໃນສະຕະວັດທີ 19 ແລະຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20, ມີພຽງປະເທດໄທເທົ່ານັ້ນທີ່ລອດພົ້ນຈາກໄພຂົ່ມຂູ່ຂອງການຕົກເປັນອານານິຄົມຂອງເອີຣົບໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ຍ້ອນການປະຕິຮູບສູນກາງຂອງກະສັດ Chulalongkorn ແລະຍ້ອນວ່າ ຝຣັ່ງ ແລະ ອັງກິດ ຕັດສິນໃຈວ່າມັນເປັນເຂດທີ່ເປັນກາງເພື່ອຫຼີກເວັ້ນການຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງອານານິຄົມຂອງພວກເຂົາ.ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ​ຂອງ​ລັດ​ທິ​ປະ​ຊາ​ທິ​ປະ​ໄຕ​ໃນ​ປີ 1932, ປະ​ເທດ​ໄທ​ໄດ້​ທົນ​ທານ​ຕໍ່​ຫົກ​ສິບ​ປີ​ຂອງ​ການ​ປົກ​ຄອງ​ຂອງ​ການ​ທະ​ຫານ​ເກືອບ​ຖາ​ວອນ​ກ່ອນ​ທີ່​ຈະ​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ລັດ​ຖະ​ບານ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ປະ​ຊາ​ທິ​ປະ​ໄຕ.
1100 BCE Jan 1

ຕົ້ນກຳເນີດຂອງຊາວໄຕ

Yangtze River, China
ການ​ຄົ້ນ​ຄວ້າ​ພາສາ​ສາດ​ແບບ​ສົມ​ທຽບ​ເບິ່ງ​ຄື​ວ່າ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ຜູ້​ໄທ​ເປັນ​ວັດ​ທະ​ນະ​ທຳ​ເວົ້າ​ແບບ Proto-Tai-Kadai ຂອງ​ພາກ​ໃຕ້​ຂອງ​ຈີນ​ແລະ​ກະ​ແຈກ​ກະ​ຈາຍ​ເຂົ້າ​ໄປ​ໃນ​ພາກ​ພື້ນ​ອາ​ຊີ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ສຽງ​ໃຕ້.ນັກພາສາສາດຫຼາຍຄົນສະເໜີວ່າ ຊົນເຜົ່າໄຕ-ກະດາ ອາດມີສາຍພັນກັບຄົນເວົ້າພາສາ Proto-Austronesian, Laurent Sagart (2004) ໄດ້ສົມມຸດຕິຖານວ່າ ຊົນເຜົ່າໄຕ-ກະດາ ເດີມອາດມີເຊື້ອສາຍ Austronesian.ກ່ອນ​ທີ່​ຈະ​ດຳລົງ​ຊີວິດ​ຢູ່​ໃນ​ແຜ່ນດິນ​ໃຫຍ່​ຂອງ​ຈີນ, ຊາວ​ເຜົ່າ​ໄທ-ກະ​ໄດ​ໄດ້​ພາກັນ​ອົບ​ພະຍົບ​ຈາກ​ບ້ານ​ເກີດ​ເມືອງ​ນອນ​ຢູ່​ເກາະ ​ໄຕ້​ຫວັນ , ບ່ອນ​ທີ່​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ເວົ້າ​ພາສາ​ Proto-Austronesian ຫຼື​ເປັນ​ພາສາ​ທີ່​ສືບ​ເຊື້ອສາຍ.[19] ບໍ່ເຫມືອນກັບກຸ່ມ Malayo-Polynesian ທີ່ຕໍ່ມາໄດ້ຂີ່ເຮືອທາງໃຕ້ໄປຫາ ຟີລິບປິນ ແລະພາກສ່ວນອື່ນໆຂອງທະເລຕາເວັນອອກອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້, ບັນພະບຸລຸດຂອງປະຊາຊົນ Tai-Kadai ທີ່ທັນສະໄຫມໄດ້ຂີ່ເຮືອໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກໄປສູ່ຈີນແຜ່ນດິນໃຫຍ່ແລະອາດຈະເດີນທາງໄປຕາມແມ່ນ້ໍາ Pearl, ບ່ອນທີ່ພາສາຂອງພວກເຂົາຫຼາຍ. ປ່ຽນຈາກພາສາອອສເຕຣເນຍອື່ນໆ ພາຍໃຕ້ອິດທິພົນຂອງພາສາຈີນ-ທິເບດ ແລະພາສາມົ້ງ-ມຽນ.[20] ນອກເຫນືອຈາກຫຼັກຖານທາງດ້ານພາສາ, ການເຊື່ອມຕໍ່ລະຫວ່າງ Austronesian ແລະ Tai-Kadai ຍັງສາມາດພົບເຫັນຢູ່ໃນບາງປະຕິບັດວັດທະນະທໍາທົ່ວໄປ.Roger Blench (2008) ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າການຟັນແຂ້ວ, tattooing ໃບຫນ້າ, ແຂ້ວ blackening ແລະ cults ງູແມ່ນຮ່ວມກັນລະຫວ່າງ Austronesians ໄຕ້ຫວັນແລະປະຊາຊົນ Tai-Kadai ພາກໃຕ້ຂອງຈີນ.[21]James R. Chamberlain ສະເໜີວ່າ ພາສາໄຕ-ກະດ່າງ (ກະດ່າ-ໄດ) ໄດ້ສ້າງຕັ້ງຂື້ນໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ 12 ກ່ອນ ຄ.ສ. ໃນກາງອ່າງແມ່ນ້ຳຢາງເຊ, ກົງກັບການສ້າງຕັ້ງລັດຈູ່ ແລະ ການເລີ່ມຕົ້ນຂອງລາຊະວົງໂຈວ. .ພາຍຫຼັງ​ການ​ເຄື່ອນ​ຍ້າຍ​ຖິ່ນ​ຖານ​ທາງ​ພາກ​ໃຕ້​ຂອງ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ກະ​ແລະ Hlai (Rei/Li) ​ໃນ​ສະຕະວັດ​ທີ 8 ກ່ອນ​ຄ.ສ., ຊາວ Yue (Be-Tai) ​ໄດ້​ເລີ່​ມ​ແຕກ​ແຍກ​ອອກ​ຈາກ​ຝັ່ງ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ຂອງ​ແຂວງ Zhejiang ​ໃນ​ປະຈຸ​ບັນ, ​ໃນ​ສະຕະວັດ​ທີ 6. BCE, ສ້າງຕັ້ງລັດ Yue ແລະເອົາຊະນະລັດ Wu ຫຼັງຈາກນັ້ນບໍ່ດົນ.ຕາມ​ທ່ານ Chamberlain, ຊາວ​ເຜົ່າ Yue (Be-Tai) ​ໄດ້​ເລີ່​ມເຄື່ອນ​ຍ້າຍ​ໄປ​ທາງ​ທິດ​ໃຕ້​ຕາມ​ຝັ່ງ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ຂອງ​ຈີນ ​ໄປ​ຍັງ​ເຂດ​ກວາງຊີ, ກຸ້ຍ​ໂຈ່​ວ ​ແລະ ພາກ​ເໜືອ ​ຂອງ​ຫວຽດນາມ , ພາຍຫຼັງ Yue ຖືກ​ຍຶດຄອງ​ໂດຍ Chu ປະມານ 333 BCE.ຢູ່ທີ່ນັ້ນ, ເຜົ່າຢ້າວ (ເບ-ໄຕ) ໄດ້ສ້າງຕັ້ງເຜົ່າລື້, ເຄື່ອນຍ້າຍໄປຢູ່ເມືອງລິງໜານ ແລະ ອານນາມ, ຈາກນັ້ນທິດຕາເວັນຕົກເຂົ້າສູ່ພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອ ຂອງລາວ ແລະ ສິລະປີນ ຈ່າວໄຕ, ຕໍ່ມາກາຍເປັນໄທກາງ-ຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້, ຕໍ່ມາແມ່ນເຜົ່າຊີອູ, ເຊິ່ງໄດ້ກາຍມາເປັນອານາຈັກ. ໄຕເໜືອ.[22]
68 - 1238
ການສ້າງຕັ້ງອານາຈັກໄທornament
Funan
ວັດ Hindu ໃນອານາຈັກ Funan. ©HistoryMaps
68 Jan 1 00:01 - 550

Funan

Mekong-delta, Vietnam
ບັນທຶກທີ່ເກົ່າແກ່ທີ່ສຸດ ທີ່ຮູ້ກັນດີກ່ຽວກັບ ໜ່ວຍງານການເມືອງໃນອິນດູຈີນ ແມ່ນຖືເອົາ ພູນານ - ມີສູນກາງຢູ່ໃນເຂດສາມຫຼ່ຽມແມ່ນໍ້າຂອງ ແລະ ປະກອບດ້ວຍອານາເຂດພາຍໃນປະເທດໄທໃນຍຸກສະໄໝໃໝ່.[4] ພົງສາວະດານຈີນຢືນຢັນການມີຢູ່ຂອງ Funan ໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ 1 CE.ເອກະສານທາງໂບຮານຄະດີຫມາຍເຖິງປະຫວັດສາດການຕັ້ງຖິ່ນຖານຂອງມະນຸດຢ່າງກວ້າງຂວາງນັບຕັ້ງແຕ່ສະຕະວັດທີສີ່ BCE.[5] ເຖິງວ່ານັກຂຽນຈີນຖືເປັນລັດທິສາມັກຄີອັນໜຶ່ງ, ແຕ່ນັກວິຊາການສະໄໝໃໝ່ບາງຄົນສົງໄສວ່າ ຟູນ ອາດເປັນເມືອງຮວບຮວມຂອງເມືອງທີ່ບາງເທື່ອເກີດສົງຄາມກັບກັນ ແລະ ບາງຄັ້ງກໍ່ເປັນຄວາມສາມັກຄີທາງດ້ານການເມືອງ.[6] ຈາກຫຼັກຖານທາງໂບຮານຄະດີ, ເຊິ່ງລວມມີສິນຄ້າ Roman,ຈີນ , ແລະອິນເດຍ ທີ່ຂຸດຄົ້ນຢູ່ສູນການຄ້າວັດຖຸບູຮານຂອງ Óc Eo ໃນພາກໃຕ້ ຂອງຫວຽດນາມ , ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກວ່າ Funan ຕ້ອງເປັນລັດການຄ້າທີ່ມີອໍານາດ.[7] ການຂຸດຄົ້ນຢູ່ Angkor Borei ໃນພາກໃຕ້ຂອງກໍາປູເຈຍໄດ້ສົ່ງຫຼັກຖານຂອງການຕັ້ງຖິ່ນຖານທີ່ສໍາຄັນເຊັ່ນດຽວກັນ.ເນື່ອງຈາກ Óc Eo ໄດ້ເຊື່ອມຕໍ່ຫາທ່າເຮືອຢູ່ຝັ່ງທະເລ ແລະ ອັງກໍບໍລີ ດ້ວຍລະບົບຄອງຄອງ, ຈິ່ງເປັນໄປໄດ້ວ່າ ສະຖານທີ່ທັງໝົດນີ້ ໄດ້ຮ່ວມກັນສ້າງເປັນໃຈກາງຂອງ Funan.ຟູນັນແມ່ນຊື່ທີ່ນັກຂຽນ, ນັກຂຽນແຜນທີ່, ພູມສາດ ແລະ ນັກຂຽນຈີນຕັ້ງໃຫ້ລັດອິນເດຍບູຮານ—ຫຼື, ແທນທີ່ຈະເປັນເຄືອຂ່າຍຂອງລັດທີ່ວ່າງ (Mandala) [8] — ຕັ້ງຢູ່ໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ແຜ່ນດິນໃຫຍ່ໂດຍສູນກາງຢູ່ໃນເຂດທົ່ງພຽງແມ່ນ້ໍາຂອງທີ່ມີຕັ້ງແຕ່ທໍາອິດເຖິງທີ 6. ສະຕະວັດ CE.ຊື່ດັ່ງກ່າວພົບເຫັນຢູ່ໃນບົດເລື່ອງປະຫວັດສາດຂອງຈີນທີ່ອະທິບາຍເຖິງອານາຈັກ, ແລະຄໍາອະທິບາຍທີ່ກວ້າງຂວາງທີ່ສຸດແມ່ນອີງໃສ່ບົດລາຍງານຂອງນັກການທູດຈີນສອງຄົນ, Kang Tai ແລະ Zhu Ying, ເຊິ່ງເປັນຕົວແທນຂອງລາຊະວົງ Wu ຕາເວັນອອກທີ່ອາໄສຢູ່ໃນ Funan ໃນກາງສະຕະວັດທີ 3 CE. .[9]ເຊັ່ນດຽວກັນກັບຊື່ຂອງອານາຈັກ, ລັກສະນະຂອງຊົນເຜົ່າ - ພາສາຂອງປະຊາຊົນແມ່ນຫົວຂໍ້ຂອງການສົນທະນາຫຼາຍໃນບັນດາຜູ້ຊ່ຽວຊານ.ການສົມມຸດຖານທີ່ນຳໜ້າແມ່ນວ່າຊາວພູນມີສ່ວນຫຼາຍແມ່ນ ມອນ- ຂະເໝນ , ຫຼືວ່າເຂົາເຈົ້າເປັນຊາວອອສເຕຣເນສເປັນສ່ວນໃຫຍ່, ຫຼືວ່າເຂົາເຈົ້າປະກອບເປັນສັງຄົມຫຼາຍຊົນເຜົ່າ.ຫຼັກຖານທີ່ມີຢູ່ແມ່ນບໍ່ສາມາດສະຫຼຸບໄດ້ກ່ຽວກັບບັນຫານີ້.Michael Vickery ໄດ້ກ່າວວ່າ, ເຖິງແມ່ນວ່າການກໍານົດພາສາຂອງ Funan ແມ່ນເປັນໄປບໍ່ໄດ້, ແຕ່ຫຼັກຖານສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງແຂງແຮງວ່າປະຊາກອນແມ່ນຊາວ Khmer.[10]
ອານາຈັກ Dvaravati (Mon).
ປະເທດໄທ, Ku Bua, (ວັດທະນະທໍາ Dvaravati), 650-700 CE.ນັກດົນຕີ 3 ຄົນຢູ່ເບື້ອງຂວາກຳລັງຫຼິ້ນ (ຈາກກາງ) ເປົາ 5 ສາຍ, ງ່າມ, ທໍ່ zither ຫຼື bar zither ກັບ resonator gourd. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
600 Jan 1 - 1000

ອານາຈັກ Dvaravati (Mon).

Nakhon Pathom, Thailand
ພື້ນທີ່ຂອງ Dvaravati (ປະຈຸບັນແມ່ນປະເທດໄທ) ເປັນບ່ອນຢູ່ອາໄສຄັ້ງທໍາອິດຂອງຊາວມອນທີ່ເຂົ້າມາແລະປະກົດຕົວກ່ອນຫນ້ານັ້ນຫຼາຍສະຕະວັດ.ພື້ນຖານຂອງ ພຸດທະສາສະນິກະຊົນ ໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ໄດ້ຖືກວາງໄວ້ໃນລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 6 ແລະ 9 ໃນເວລາທີ່ວັດທະນະທໍາຂອງພຸດທະສາສະຫນາ Theravada ຕິດພັນກັບຊາວມອນໄດ້ພັດທະນາຢູ່ໃນພາກກາງແລະພາກຕາເວັນອອກສຽງເຫນືອຂອງປະເທດໄທ.ພຸດທະສາສະນິກະຊົນ Theravadin ເຊື່ອວ່າ Enlighten ສາມາດໄດ້ຮັບພຽງແຕ່ຫນຶ່ງດໍາລົງຊີວິດຂອງພຣະສົງ (ແລະບໍ່ແມ່ນໂດຍ layman).ບໍ່ຄືກັບພຸດທະສາສະນິກະຊົນ Mahayana, ຜູ້ທີ່ຍອມຮັບບົດເລື່ອງຂອງພຣະພຸດທະເຈົ້າແລະພຣະໂພທິສັດຈໍານວນຫລາຍເຂົ້າໄປໃນ canon, Theravadans ນັບຖືພຽງແຕ່ພຣະພຸດທະເຈົ້າ Gautama, ຜູ້ກໍ່ຕັ້ງຂອງສາດສະຫນາ.ອານາຈັກຂອງພຸດທະສາສະ ໜາ ມອນທີ່ເຕີບໃຫຍ່ຢູ່ໃນດິນແດນຂອງ ລາວ ໃນປະຈຸບັນແລະເຂດທົ່ງພຽງພາກກາງຂອງປະເທດໄທໄດ້ຖືກເອີ້ນວ່າ Dvaravati.ປະມານສະຕະວັດທີສິບ, ນະຄອນ-ລັດຂອງ Dvaravati ໄດ້ລວມເຂົ້າກັນເປັນສອງ mandalas, Lavo (ທີ່ທັນສະໄຫມ Lopburi) ແລະ Suvarnabhumi (ທີ່ທັນສະໄຫມ Suphan Buri).ແມ່ນ້ຳ Chao Phraya ຢູ່ໃນພາກກາງຂອງປະເທດໄທໃນປັດຈຸບັນເຄີຍເປັນບ້ານຂອງວັດທະນະ ທຳ ມອນ Dvaravati, ເຊິ່ງມີຢູ່ຕັ້ງແຕ່ສະຕະວັດທີ 7 ຫາສະຕະວັດທີສິບ.[11] Samuel Beal ຄົ້ນພົບນະໂຍບາຍລະຫວ່າງການຂຽນຂອງຈີນກ່ຽວກັບອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ເປັນ "Duoluobodi".ໃນລະຫວ່າງຕົ້ນສະຕະວັດທີ 20 ການຂຸດຄົ້ນໂບຮານຄະດີທີ່ນໍາພາໂດຍ George Coedès ໄດ້ພົບເຫັນແຂວງນະຄອນປະຖົມເປັນສູນກາງຂອງວັດທະນະທໍາ Dvaravati.ວັດທະນະທໍາຂອງ Dvaravati ແມ່ນອີງໃສ່ຕົວເມືອງ moed, ທໍາອິດທີ່ປະກົດວ່າເປັນເມືອງ Uthong ໃນແຂວງສຸພັນບູລີໃນປັດຈຸບັນ.ສະຖານທີ່ສຳຄັນອື່ນໆ ລວມມີ: ນະຄອນປະຖົມ, ຜົ້ງສາລີ, ສີເທບ, ຄູບາ ແລະ ສີມະໂຫສົດ, ເປັນຕົ້ນ.[12] ຈາລຶກຂອງ Dvaravati ເປັນພາສາສັນສະກິດແລະ Mon ໂດຍໃຊ້ຕົວຫນັງສືທີ່ມາຈາກຕົວອັກສອນ Pallava ຂອງລາຊະວົງ Pallava ຂອງອິນເດຍໃຕ້.Dvaravati ເປັນເຄືອຂ່າຍຂອງນະຄອນ - ລັດທີ່ຈ່າຍ tribute ກັບຜູ້ມີອໍານາດຫຼາຍຕາມຮູບແບບການເມືອງ mandala.ວັດທະນະທໍາ Dvaravati ໄດ້ຂະຫຍາຍເຂົ້າໄປໃນພາກຕາເວັນອອກຕາເວັນອອກເຊັ່ນດຽວກັນກັບພາກໃຕ້ໄປເຖິງ Isthmus Kra.ວັດ​ທະ​ນະ​ທໍາ​ໄດ້​ສູນ​ເສຍ​ອໍາ​ນາດ​ໃນ​ປະ​ມານ​ສັດ​ຕະ​ວັດ​ທີ​ສິບ​ໃນ​ເວ​ລາ​ທີ່​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໄດ້​ຍື່ນ​ສະ​ເຫນີ​ໃຫ້​ກັບ​ນະ​ໂຍ​ບາຍ​ຂອງ Lavo - Khmer ​.ປະມານສະຕະວັດທີສິບ, ນະຄອນ-ລັດຂອງ Dvaravati ໄດ້ລວມເຂົ້າກັນເປັນສອງ mandalas, Lavo (ທີ່ທັນສະໄຫມ Lopburi) ແລະ Suvarnabhumi (ທີ່ທັນສະໄຫມ Suphan Buri).
ອານາຈັກຮາຣິປຸນຈາຢາ
ຮູບປັ້ນ Haripuñjaya ຂອງພຣະພຸດທະເຈົ້າ Shakyamuni ຈາກສະຕະວັດທີ 12-13 CE. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
629 Jan 1 - 1292

ອານາຈັກຮາຣິປຸນຈາຢາ

Lamphun, Thailand
Haripuñjaya [13] ເປັນອານາຈັກມອນຢູ່ໃນພາກເຫນືອຂອງປະເທດໄທໃນປັດຈຸບັນ, ມີຢູ່ຕັ້ງແຕ່ສະຕະວັດທີ 7 ຫຼືສະຕະວັດທີ 8 ຫາສະຕະວັດທີ 13 CE.ໃນເວລານັ້ນ, ເກືອບທັງໝົດຂອງປະເທດໄທໃນປັດຈຸບັນແມ່ນຢູ່ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງເມືອງມອນຕ່າງໆ, ເຊິ່ງເອີ້ນກັນວ່າອານາຈັກ Dvaravati.ນະຄອນຫຼວງຂອງຕົນແມ່ນຢູ່ລໍາພູນ, ເຊິ່ງໃນເວລານັ້ນເອີ້ນວ່າ Haripuñjaya.[14] ພົງສາວະດານກ່າວວ່າ ຊາວຂະເໝນ ໄດ້ປິດລ້ອມເມືອງຮາລິປຸຍຈາຢາຫຼາຍໆຄັ້ງໃນລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 11.ຍັງບໍ່ທັນເປັນທີ່ຈະແຈ້ງເທື່ອວ່າ ພົງສາວະດານ ອະທິບາຍເຫດການຕົວຈິງ ຫຼື ນິທານ, ແຕ່ ອານາຈັກ ມອນ Dvaravati ອື່ນໆ ໄດ້ຕົກຢູ່ກັບຊາວຂະເໝນ ໃນເວລານີ້.ໃນຕົ້ນສະຕະວັດທີ 13 ແມ່ນເວລາທອງສໍາລັບ Haripuñjaya, ຍ້ອນວ່າປະຫວັດສາດເວົ້າກ່ຽວກັບກິດຈະກໍາທາງສາສະຫນາຫຼືການກໍ່ສ້າງອາຄານ, ບໍ່ແມ່ນກ່ຽວກັບສົງຄາມ.ແນວໃດກໍ່ຕາມ, Haripuñjaya ໄດ້ຖືກປິດລ້ອມໃນປີ 1292 ໂດຍກະສັດ Tai Yuan Mangrai, ຜູ້ທີ່ໄດ້ລວມເອົາມັນເຂົ້າໄປໃນອານາຈັກລ້ານນາຂອງລາວ ("ຫນຶ່ງລ້ານເຂົ້າ").ແຜນການທີ່ຕັ້ງໂດຍ Mangrai ເພື່ອເອົາຊະນະ Haripuñjaya ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນໂດຍການສົ່ງ Ai Fa ໄປພາລະກິດສອດແນມເພື່ອສ້າງຄວາມວຸ່ນວາຍໃນHaripuñjaya.Ai Fa ຈັດການຄວາມບໍ່ພໍໃຈຂອງປະຊາຊົນ, ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ Haripuñjaya ອ່ອນແອລົງແລະເຮັດໃຫ້ມັນເປັນໄປໄດ້ສໍາລັບ Mangrai ທີ່ຈະຍຶດເອົາອານາຈັກ.[15]
ອານາຈັກຕົກ
ຮູບພາບຂອງທະຫານຮັບຈ້າງສະຫຍາມໃນອັງກໍວັດ.ຕໍ່ມາສະຫຍາມໄດ້ສ້າງຕັ້ງອານາຈັກຂອງຕົນເອງແລະກາຍເປັນຄູ່ແຂ່ງທີ່ສໍາຄັນຂອງ Angkor. ©Michael Gunther
648 Jan 1 - 1388

ອານາຈັກຕົກ

Lopburi, Thailand
ຕາມພົງສາວະດານພາກເຫນືອຂອງໄທ, ລາໂວໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍພະຍາກະລວາວະນາດິສຣາຊ, ຜູ້ທີ່ມາຈາກ Takkasila ໃນປີ 648 CE.[16] ຕາມບັນທຶກຂອງໄທ, ພະຍາກາກະບາດຈາກ Takkasila (ສົມມຸດວ່າເມືອງ Tak ຫຼືນະຄອນໄຊສີ) [17] ສ້າງຕັ້ງຍຸກໃຫມ່, Chula Sakarat ໃນ 638 CE, ເຊິ່ງເປັນຍຸກທີ່ໃຊ້ໂດຍສະຫຍາມແລະ. ພະມ້າຈົນເຖິງສະຕະວັດທີ 19.ລູກຊາຍຂອງລາວ, Phraya Kalavarnadishraj ກໍ່ຕັ້ງເມືອງຂຶ້ນໃນທົດສະວັດຕໍ່ມາ.ກະສັດ Kalavarnadishraj ໄດ້ໃຊ້ຊື່ "Lavo" ເປັນຊື່ຂອງອານາຈັກ, ເຊິ່ງມາຈາກຊື່ Hindu "Lavapura", ຊຶ່ງຫມາຍຄວາມວ່າ "ເມືອງ Lava", ໂດຍອ້າງອີງໃສ່ເມືອງ Lavapuri ຂອງອາຊີໃຕ້ບູຮານ ( Lahore ໃນປະຈຸບັນ).[18] ປະມານທ້າຍສະຕະວັດທີ 7, Lavo ໄດ້ຂະຫຍາຍໄປທາງທິດເຫນືອ.ມີການພົບເຫັນບັນທຶກບໍ່ຫຼາຍປານໃດກ່ຽວກັບລັກສະນະຂອງອານາຈັກ Lavo.ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງສິ່ງທີ່ພວກເຮົາຮູ້ກ່ຽວກັບ Lavo ແມ່ນມາຈາກຫຼັກຖານທາງໂບຮານຄະດີ.ປະມານສະຕະວັດທີສິບ, ນະຄອນ-ລັດຂອງ Dvaravati ໄດ້ລວມເຂົ້າກັນເປັນສອງ mandalas, Lavo (ທີ່ທັນສະໄຫມ Lopburi) ແລະ Suvarnabhumi (ທີ່ທັນສະໄຫມ Suphan Buri).ຕາມ​ນິທານ​ເລື່ອງ​ໜຶ່ງ​ໃນ​ປະຫວັດສາດ​ພາກ​ເໜືອ, ​ໃນ​ປີ 903, ກະສັດ​ແຫ່ງ​ໜຶ່ງ​ຂອງ​ເມືອງ Tambralinga ​ໄດ້​ບຸກ​ເຂົ້າ​ຍຶດ​ເອົາ​ເມືອງ Lavo ​ແລະ​ໄດ້​ຕັ້ງ​ເຈົ້າ​ຊາຍ​ມາ​ເລ​ຢູ່​ເທິງ​ບັນລັງ Lavo.ເຈົ້າຊາຍມາເລໄດ້ແຕ່ງງານກັບເຈົ້າຍິງ ຂະ ເໝນທີ່ຫຼົບໜີຈາກການນອງເລືອດຂອງລາຊະວົງອັງກໍ.ລູກຊາຍຂອງຄູ່ບ່າວສາວໄດ້ແຂ່ງຂັນກັນຂຶ້ນຄອງບັນລັງຂອງຂະເໝນ ແລະ ກາຍເປັນສຸລິຍະຈັກກະພັດທີ່ 1, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງເຮັດໃຫ້ເມືອງລະໂວມາຢູ່ພາຍໃຕ້ການຄອບຄອງຂອງຂະເໝນ.ພະເຈົ້າສຸລິຍະຈັກກະພັດ 1 ຍັງໄດ້ຂະຫຍາຍໄປສູ່ພູພຽງຄໍຣາດ (ຕໍ່ມາເອີ້ນວ່າ “ອີສານ”), ກໍ່ສ້າງວັດຫຼາຍແຫ່ງ.ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ພະເຈົ້າສຸລິຍະຈັກກະພັດບໍ່ມີຜູ້ສືບທອດເປັນຜູ້ຊາຍ ແລະອີກແລ້ວ Lavo ເປັນເອກະລາດ.ພາຍຫຼັງການສິ້ນພຣະຊົນຂອງກະສັດນາໄຣຂອງເມືອງລະໂວ, ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ເມືອງລະໂວໄດ້ຕົກເຂົ້າສູ່ສົງຄາມກາງເມືອງຢ່າງນອງເລືອດ, ຊາວຂະເໝນພາຍໃຕ້ການເປັນເຈົ້າສຸລິຍະຈັກກະພັດທີ່ 2 ໄດ້ສວຍໃຊ້ໂດຍການບຸກໂຈມຕີເມືອງລະໂວ ແລະແຕ່ງຕັ້ງລູກຊາຍຂອງລາວຂຶ້ນເປັນກະສັດຂອງເມືອງລະໂວ.ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຂະ​ເໝນ​ຊ້ຳ​ແລ້ວ​ຊ້ຳ​ອີກ​ແຕ່​ຖືກ​ຢຸດ​ຕິ​ໃນ​ທີ່​ສຸດ​ໃນ​ທີ່​ສຸດ​ແມ່ນ​ຂະ​ເໝນ​ລາ​ວ.Lavo ໄດ້​ຖືກ​ປ່ຽນ​ຈາກ Theravadin Mon Dvaravati ເມືອງ​ເປັນ Hindu Khmer.Lavo ໄດ້​ກາຍ​ເປັນ​ປະ​ເທດ​ຂອງ​ວັດ​ທະ​ນະ​ທໍາ​ຂະ​ແມ​ແລະ​ອໍາ​ນາດ​ຂອງ​ອ່າງ​ນ​້​ໍ​າ Chao Phraya​.ການບັນເທິງຢູ່ອັງກໍວັດສະແດງໃຫ້ເຫັນກອງທັບລາໂວເປັນໜຶ່ງໃນຜູ້ຍ່ອຍຂອງອັງກໍ.ຂໍ້ສັງເກດອັນໜຶ່ງທີ່ໜ້າສົນໃຈກໍຄື ກອງທັບໄທໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນເປັນພາກສ່ວນໜຶ່ງຂອງກອງທັບລາໂວ, ໜຶ່ງສະຕະວັດກ່ອນການສ້າງຕັ້ງ “ອານາຈັກສຸໂຂໄທ”.
ການມາເຖິງຂອງ Tais
ຄວາມຫມາຍຂອງຂຸນບູລົມ. ©HistoryMaps
700 Jan 1 - 1100

ການມາເຖິງຂອງ Tais

Điện Biên Phủ, Dien Bien, Viet
ທິດສະດີຫຼ້າສຸດແລະຖືກຕ້ອງທີ່ສຸດກ່ຽວກັບຕົ້ນກໍາເນີດຂອງຊາວໄຕກໍານົດວ່າ Guangxi ໃນປະເທດຈີນເປັນປະເທດ Tai motherland ແທນທີ່ຈະເປັນ Yunnan.ຊາວ​ໄຕ​ເປັນ​ຈຳນວນ​ຫຼວງ​ຫຼາຍ​ທີ່​ເອີ້ນ​ວ່າ​ເຜົ່າ​ຈ້ວງ​ຍັງ​ດຳລົງ​ຊີວິດ​ຢູ່​ກວາງຊີ​ໃນ​ທຸກ​ມື້​ນີ້.ປະມານ 700 CE, ຊາວເຜົ່າໄຕທີ່ບໍ່ໄດ້ເຂົ້າມາພາຍໃຕ້ອິດທິພົນຂອງຈີນໄດ້ຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ໃນສິ່ງທີ່ປະຈຸບັນແມ່ນ Điện Biên Phủ ໃນ ຫວຽດນາມ ທີ່ທັນສະໄຫມຕາມນິທານຂຸນບູລົມ.ອີງໃສ່ຊັ້ນຂອງຄໍາກູ້ຢືມຂອງຈີນໃນ proto-ຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້ຂອງ Tai ແລະຫຼັກຖານປະຫວັດສາດອື່ນໆ, Pittayawat Pittayaporn (2014) ໄດ້ສະເຫນີວ່າການເຄື່ອນຍ້າຍນີ້ຕ້ອງໄດ້ເກີດຂຶ້ນບາງຄັ້ງລະຫວ່າງສະຕະວັດທີ 8-10.[23] ຊົນເຜົ່າເວົ້າໄຕໄດ້ເຄື່ອນຍ້າຍໄປທາງທິດຕາເວັນຕົກສຽງໃຕ້ຕາມແມ່ນ້ໍາແລະຜ່ານທາງລຸ່ມເຂົ້າໄປໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້, ບາງທີອາດໄດ້ຮັບການກະຕຸ້ນໂດຍການຂະຫຍາຍແລະການສະກັດກັ້ນຂອງຈີນ.ນິທານ ສິມມານະວະຕີ ໄດ້ເລົ່າໃຫ້ເຮົາຟັງວ່າ ນາຍພົນຜູ້ໜຶ່ງຊື່ ຊິມ ນັນວາຕີ ໄດ້ຂັບໄລ່ຊາວເຜົ່າ ຫວ້າ ແລະ ສ້າງຕັ້ງເມືອງຊຽງແສນ ປະມານ 800 ສະຕະວັດ.ເປັນຄັ້ງທຳອິດ, ຊາວເຜົ່າໄທໄດ້ຕິດຕໍ່ພົວພັນກັບອານາຈັກພຸດທະສາສະໜາ Theravadin ຂອງອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້.ໂດຍຜ່ານເມືອງຮາລິພູນໄຊ, ໄທຊຽງແສນໄດ້ຖືເອົາພຣະພຸດທະສາສະໜາ Theravada ແລະນາມສະກຸນສັນສະກິດ.ວັດ​ພະ​ທາດ​ດອຍ​ຕົງ, ສ້າງ​ຂຶ້ນ​ໃນ​ຊຸມ​ປີ 850, ໄດ້​ສະ​ແດງ​ໃຫ້​ເຫັນ​ເຖິງ​ຄວາມ​ຮັກ​ແພງ​ຂອງ​ຊາວ​ເຜົ່າ​ຜູ້​ໄທ​ກ່ຽວ​ກັບ​ພຸດ​ທະ​ສາ​ສະ​ຫນາ​ພຸດ.ປະມານປີ 900, ສົງຄາມໃຫຍ່ໄດ້ຕໍ່ສູ້ກັນລະຫວ່າງຊຽງແສນ ແລະ ຮາລິພູນຢາ.ກອງທັບ ມອນ ຍຶດເມືອງຊຽງແສນໄດ້ ແລະ ກະສັດໄດ້ໜີໄປ.ໃນປີ 937 ເຈົ້າຊາຍ ພົມມະຫາໄຊ ໄດ້ເອົາເມືອງຊຽງແສນຄືນຈາກ ມອນ ແລະທຳການພ່າຍແພ້ຢ່າງໜັກຕໍ່ເມືອງຮາລິພູນຍາ.ມາຮອດປີ ຄ.ສ 1100, ຊາວໄຕໄດ້ຕັ້ງຂຶ້ນເປັນພໍ່ຂຸນ (ບັນພະບຸລຸດ) ທີ່ເມືອງນານ, ແພ, ສົງຄວາຍ, ສະວັນຄຳ ແລະ ຈ່າງຮ້າງ ທາງເທິງແມ່ນ້ຳຂອງ.ເຈົ້າຊາຍໄທໃຕ້ເຫຼົ່ານີ້ໄດ້ປະເຊີນກັບອິດທິພົນ ຂອງຂະເໝນ ຈາກອານາຈັກລາວໂວ.ບາງສ່ວນຂອງເຂົາເຈົ້າໄດ້ກາຍເປັນ subordinates ກັບມັນ.
ອານາຈັກຂະເໝນ
ການກໍ່ສ້າງຂອງ Angkor Wat, ຫນຶ່ງໃນອານຸສາວະລີທາງສາສະຫນາທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນໂລກ, ໃນກໍາປູເຈຍໃນການປົກຄອງຂອງ Suryavarman II ຂອງ Empire Khmer. ©Anonymous
802 Jan 1 - 1431

ອານາຈັກຂະເໝນ

Southeast Asia
ຈັກກະພັດຂະເໝນ ເປັນອານາຈັກ ຮິນດູ - ພຸດທະສາສະນິກະຊົນ ໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້, ມີຈຸດໃຈກາງຢູ່ອ້ອມແອ້ມເມືອງໄຮໂດຼລິກໃນດິນແດນກຳປູເຈຍເໜືອ.ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນນາມ Kambuja ໂດຍຊາວ, ມັນເຕີບໃຫຍ່ມາຈາກອາລະຍະທໍາເກົ່າຂອງ Chenla ແລະແກ່ຍາວຈາກ 802 ຫາ 1431. Empire Khmer Empire ປົກຄອງຫຼື vassalised ສ່ວນໃຫຍ່ຂອງອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ແຜ່ນດິນໃຫຍ່ [24] ແລະ stretched ໄປໄກເຫນືອໄປພາກໃຕ້ຂອງຈີນ.[25] ໃນຈຸດສູງສຸດຂອງຕົນ, Empire ແມ່ນຂະຫນາດໃຫຍ່ກວ່າ Empire Byzantine , ທີ່ມີປະມານເວລາດຽວກັນ.[26]ການເລີ່ມຕົ້ນຂອງອານາຈັກຂະເໝນແມ່ນລົງວັນທີຕາມປະເພນີເຖິງປີ 802, ເມື່ອເຈົ້າຊາຍຂອງຂະເໝນເຈົ້າໄຊຍະวรມັນທີ 2 ໄດ້ປະກາດວ່າຕົນເອງເປັນຈັກກະວານທີ່ພູຄູນເມືອງ.ເຖິງແມ່ນວ່າການສິ້ນສຸດຂອງອານາຈັກຂະເໝນເປັນປະເພນີທີ່ມີການລົ້ມລົງຂອງອັງກໍກັບອານາຈັກ Siamese ໃນປີ 1431, ແຕ່ເຫດຜົນຂອງການລົ້ມລົງຂອງອານາຈັກແມ່ນຍັງຖືກໂຕ້ວາທີໃນບັນດານັກວິຊາການ.[27] ນັກຄົ້ນຄວ້າໄດ້ກໍານົດວ່າໄລຍະເວລາຂອງຝົນມໍລະສຸມທີ່ເຂັ້ມແຂງໄດ້ຖືກປະຕິບັດຕາມໂດຍໄພແຫ້ງແລ້ງທີ່ຮ້າຍແຮງໃນພາກພື້ນ, ເຊິ່ງກໍ່ໃຫ້ເກີດຄວາມເສຍຫາຍຕໍ່ພື້ນຖານໂຄງລ່າງໄຮໂດຼລິກຂອງ Empire.ການປ່ຽນແປງລະຫວ່າງໄພແຫ້ງແລ້ງ ແລະ ໄພນໍ້າຖ້ວມຍັງເປັນບັນຫາ, ເຊິ່ງອາດເຮັດໃຫ້ປະຊາຊົນຕ້ອງອົບພະຍົບໄປທາງໃຕ້ ແລະ ຫ່າງຈາກຕົວເມືອງໃຫຍ່ຂອງຈັກກະພັດ.[28]
1238 - 1767
ອານາຈັກສຸໂຂໄທ ແລະອະຍຸທະຍາornament
ອານາຈັກສຸໂຂໄທ
ໃນນາມເປັນນະຄອນຫຼວງແຫ່ງທຳອິດຂອງສະຫຍາມ, ອານາຈັກສຸໂຂໄທ (1238 – 1438) ເປັນບ່ອນກຳເນີດຂອງອາລະຍະທຳໄທ - ເປັນບ່ອນກຳເນີດຂອງສິລະປະ, ສະຖາປັດຕະຍະກຳ ແລະພາສາໄທ. ©Anonymous
1238 Jan 1 00:01 - 1438

ອານາຈັກສຸໂຂໄທ

Sukhothai, Thailand
ບັນດາ​ເມືອງ​ຂອງ​ໄທ​ຄ່ອຍໆ​ເປັນ​ເອກະລາດ​ຂອງ ​ອານາຈັກ​ຂະ​ເໝນ ທີ່​ອ່ອນ​ແອ​ລົງ.ດັ້ງເດີມ ສຸໂຂໄທ ເປັນສູນການຄ້າຂອງເມືອງລະໂວ - ຂຶ້ນກັບການປົກຄອງຂອງອານາຈັກຂະເໝນ - ເມື່ອຊາວໄທພາກກາງນຳພາໂດຍ ພູຄູນບາງກາງຫາວ, ຜູ້ນຳທ້ອງຖິ່ນໄດ້ລຸກຮືຂຶ້ນ ແລະ ໄດ້ເອກະລາດ.ບາງກາງຮາວໄດ້ເອົາຊື່ລາຊະວົງສີອິນທະລິດ ແລະເປັນກະສັດອົງທຳອິດຂອງລາຊະວົງພະຮຸ່ງ.ອານາຈັກໄດ້ຖືກລວມສູນແລະຂະຫຍາຍໄປໃນຂອບເຂດທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນການປົກຄອງຂອງ Ram Khamhaeng the Great (1279-1298), ເຊິ່ງນັກປະຫວັດສາດບາງຄົນຖືວ່າໄດ້ນໍາເອົາພຣະພຸດທະສາດສະຫນາ Theravada ແລະຕົວຫນັງສືໄທໃນເບື້ອງຕົ້ນໄປສູ່ອານາຈັກ.ຣາມຄຳ​ຮຸ່ງ​ຍັງ​ໄດ້​ລິ​ເລີ່​ມການ​ພົວພັນ​ກັບ​ຢວນຈີນ, ​ໂດຍ​ຜ່ານ​ນັ້ນ​ອານາຈັກ​ໄດ້​ພັດທະນາ​ເຕັກນິກ​ໃນ​ການ​ຜະລິດ ​ແລະ ສົ່ງ​ອອກ​ເຄື່ອງ​ປັ້ນດິນ​ເຜົາ​ຄື​ເຄື່ອງ​ປັ້ນດິນ​ເຜົາ.ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ປົກ​ຄອງ​ຂອງ Ram Khamhaeng​, ອາ​ນາ​ຈັກ​ໄດ້​ຕົກ​ຢູ່​ໃນ​ການ​ຫຼຸດ​ລົງ​.ໃນປີ 1349, ໃນສະໄໝລາຊະການຂອງລີໄທ (ມະຫາທັມມະຣາຊທີ 1), ສຸໂຂໄທຖືກຮຸກຮານຈາກອານາຈັກອາຍາ ເຊິ່ງເປັນເມືອງເພື່ອນບ້ານຂອງໄທ.ມັນຍັງຄົງເປັນລັດສາຂາຂອງ Ayutthaya ຈົນກ່ວາມັນຖືກຍຶດເຂົ້າໄປໃນອານາຈັກໃນປີ 1438 ຫຼັງຈາກການເສຍຊີວິດຂອງ Borommapan.ເຖິງວ່າຈະມີສິ່ງດັ່ງກ່າວ, ຊົນຊັ້ນສູງຂອງ Sukhothai ຍັງສືບຕໍ່ມີອິດທິພົນຕໍ່ລະບອບການປົກຄອງຂອງ Ayutthaya ໃນຫຼາຍສັດຕະວັດຫລັງຈາກຜ່ານລາຊະວົງ Sukhothai.ສຸໂຂໄທ ແມ່ນເອີ້ນວ່າ "ອານາຈັກໄທທຳອິດ" ໃນປະຫວັດສາດຂອງໄທ, ແຕ່ຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມທາງປະຫວັດສາດໃນປັດຈຸບັນ ເຫັນດີວ່າ ປະຫວັດສາດຂອງຊົນຊາດໄທ ເລີ່ມຕົ້ນຫຼາຍກ່ອນໜ້ານີ້.
ແລະອານາຈັກຂອງພຣະອົງ
ມັງ​ກອນ​ເປັນ​ກະສັດ​ອົງ​ທີ 25 ຂອງ​ເມືອງ​ງອຍ​ຢາງ. ©Wattanai Techasuwanna
1292 Jan 1 - 1775 Jan 15

ແລະອານາຈັກຂອງພຣະອົງ

Chiang Rai, Thailand
ມັງ​ກອນ, ກະສັດ​ອົງ​ທີ 25 ຂອງ​ເມືອງ​ງອຍ​ຈ່າງ (ຊຽງ​ແສນ​ຍຸກ​ສະ​ໄໝ) ຂອງ​ລາຊະວົງ ລາ​ຊະ​ຈັກ​ກະ​ຣາດ, ມີ​ແມ່​ເປັນ​ເຈົ້າ​ຍິງ​ຂອງ​ອາ​ນາ​ຈັກ​ໜຶ່ງ​ໃນ​ເມືອງ​ສີ​ພັນ​ພັນ​ນາ ("ສິບ​ສອງ​ຊາດ"), ໄດ້​ຈັດ​ຕັ້ງ​ເມືອງ​ງອຍ​ຢາງ​ເປັນ​ອາ​ນາ​ຈັກ​ອັນ​ເປັນ​ເອກ​ກະ​ພາບ​ຫຼື​ມັນ​ດາ​ລາ​ແລະ​ຜູກ​ພັນ​ກັບ​ເຈົ້າ​ຊີວິດ. ອານາຈັກ​ພະ​ເຍົາ​ທີ່​ຢູ່​ໃກ້​ຄຽງ.ປີ 1262, ມັງ​ກອນ​ລາຍ​ໄດ້​ຍ້າຍ​ນະ​ຄອນ​ຫຼວງ​ຈາກ​ຫງວນ​ຢາງ​ໄປ​ຊຽງ​ໄຮ​ທີ່​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ຂຶ້ນ​ໃຫມ່ - ຕັ້ງ​ຊື່​ຕົວ​ເມືອງ​ຕາມ​ຕົວ​ຂອງ​ຕົນ​.ຈາກ​ນັ້ນ​ມັງ​ກອນ​ໄດ້​ຂະ​ຫຍາຍ​ຕົວ​ໄປ​ທາງ​ໃຕ້​ແລະ​ເຂົ້າ​ຍຶດ​ເອົາ​ອານາຈັກ​ມອນ​ທີ່​ເມືອງ​ຮາ​ລິ​ພູນ​ໄຊ (ຕັ້ງ​ຢູ່​ເມືອງ​ລຳ​ພູນ​ສະໄໝ​ໃໝ່) ໃນ​ປີ 1281. ມັງ​ກອນ​ໄດ້​ຍ້າຍ​ນະຄອນຫຼວງ​ຫຼາຍ​ຄັ້ງ.ອອກຈາກລຳພູນຍ້ອນໄພນໍ້າຖ້ວມໜັກ, ພະອົງໄດ້ເລື່ອນລອຍໄປມາຈົນມາຕັ້ງຖິ່ນຖານຢູ່ ແລະ ກໍ່ສ້າງເມືອງວຽງຄຳໃນປີ ຄ.ສ 1286/7, ຢູ່ທີ່ນັ້ນຈົນເຖິງປີ 1292 ພະອົງໄດ້ຍົກຍ້າຍໄປຢູ່ຊຽງໃໝ່.ພຣະອົງໄດ້ສ້າງຕັ້ງເມືອງຊຽງໃໝ່ໃນປີ 1296, ຂະຫຍາຍເປັນເມືອງຫຼວງຂອງລ້ານນາ.ການ​ພັດທະນາ​ວັດທະນະທຳ​ຂອງ​ຊາວ​ໄທ​ພາກ​ເໜືອ​ໄດ້​ເລີ່​ມມາ​ແຕ່​ດົນ​ນານ​ມາ​ແຕ່​ກ່ອນ​ອານາຈັກ​ລ້ານ​ນາ.​ເມື່ອ​ສືບ​ຕໍ່​ສືບ​ຕໍ່​ເປັນ​ອານາຈັກ​ຫງວຽນ​ຢາງ, ລ້ານ​ນາ​ໄດ້​ມີ​ຄວາມ​ເຂັ້ມ​ແຂງ​ພໍ​ສົມຄວນ​ໃນ​ສະຕະວັດ​ທີ 15 ​ເພື່ອ​ຍາດ​ແຍ່ງ​ເອົາ​ອານາຈັກ​อยุธยา​ທີ່​ມີ​ສົງຄາມ​ຕໍ່ສູ້.ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ອານາຈັກລ້ານນາໄດ້ອ່ອນເພຍລົງ ແລະກາຍເປັນລັດສາຂາຂອງລາຊະວົງຕະກູນໃນປີ 1558. ລ້ານນາຖືກປົກຄອງໂດຍກະສັດອົງຫຼວງທີ່ສືບທອດກັນມາ, ເຖິງວ່າບາງປະເທດໄດ້ປົກຄອງຕົນເອງ.ການປົກຄອງຂອງພະມ້າໄດ້ຄ່ອຍໆຖອນຕົວໄປ ແຕ່ຫຼັງຈາກນັ້ນກໍກັບຄືນມາເມື່ອລາຊະວົງ Konbaung ຂະຫຍາຍອິດທິພົນຂອງຕົນ.ປີ 1775, ເຈົ້ານາຍລ້ານນາໄດ້ອອກຈາກການຄວບຄຸມຂອງພະມ້າເພື່ອເຂົ້າຮ່ວມກັບສະຫຍາມ, ນໍາໄປສູ່ສົງຄາມພະມ້າ - ສະຫຍາມ (1775-76).ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ຖອຍ​ໜີ​ຂອງ​ກຳ​ລັງ​ພະ​ມ້າ, ການ​ຄວບ​ຄຸມ​ຂອງ​ພະ​ມ້າ​ຢູ່​ເໜືອ​ລ້ານ​ນາ​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ.ສະຫຍາມພາຍໃຕ້ການເປັນເຈົ້າ Taksin ຂອງອານາຈັກ Thonburi, ໄດ້ປົກຄອງລ້ານນາໃນປີ 1776. ຈາກນັ້ນມາ, ລ້ານນາໄດ້ກາຍເປັນລັດສາຂາຂອງສະຫຍາມພາຍໃຕ້ການສືບທອດຂອງລາຊະວົງຈັກກະຣີ.ຕະຫຼອດໄລຍະເຄິ່ງຫຼັງຂອງຊຸມປີ 1800, ລັດສະຫຍາມໄດ້ຖອນເອົາເອກະລາດລ້ານນາ, ຊຶມເຂົ້າໄປໃນລັດສະຫຍາມທີ່ພົ້ນເດັ່ນຂື້ນ.[29] ເລີ່ມຕົ້ນໃນປີ 1874, ລັດສະຫຍາມໄດ້ຈັດຕັ້ງອານາຈັກລ້ານນາຄືນໃຫມ່ເປັນເດືອນພະຈິກ, ໄດ້ນໍາເອົາຢູ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມໂດຍກົງຂອງສະຫຍາມ.[30] ອານາຈັກລ້ານນາຢ່າງມີປະສິດທິຜົນໄດ້ກາຍເປັນການປົກຄອງຈາກສູນກາງໂດຍຜ່ານລະບົບການປົກຄອງຂອງສະຫຍາມທີ່ຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ 1899. [31] ໃນປີ 1909, ອານາຈັກລ້ານນາບໍ່ໄດ້ມີຢ່າງເປັນທາງການເປັນລັດເອກະລາດ, ຍ້ອນວ່າສະຫຍາມສໍາເລັດການແບ່ງເຂດຊາຍແດນຂອງຕົນກັບອານາຈັກລ້ານນາ. ອັງກິດ ແລະຝຣັ່ງ.[32]
ອານາຈັກอยุธยา
ກະສັດ Naresuan ເຂົ້າໄປໃນ Bago ທີ່ຖືກປະຖິ້ມໄວ້, ປະເທດມຽນມາໃນປີ 1600, ການແຕ້ມຮູບແຕ້ມຮູບໂດຍພະຍາອະນຸສາວະລີ, ວັດສຸວັນດາຣາຣາມ, ສວນປະຫວັດສາດຂອງເມືອງ Ayutthaya. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1351 Jan 1 - 1767

ອານາຈັກอยุธยา

Ayutthaya, Thailand
ອານາຈັກອະຍຸທະຍາໄດ້ເກີດມາຈາກ mandala / ການລວມຕົວຂອງສາມນະຄອນທາງທະເລໃນຮ່ອມພູເຈົ້າພະຍາລຸ່ມໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 13 ແລະ 14 (ລບບູລີ, ສຸພັນບູລີ, ແລະ Ayutthaya).[33] ອານາຈັກຕົ້ນແມ່ນສະຫະພັນທາງທະເລ, ມຸ່ງໄປສູ່ການຕອບສະ ໜອງ ທະເລ Srivijaya ອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້, ປະຕິບັດການໂຈມຕີແລະ tribute ຈາກລັດທາງທະເລເຫຼົ່ານີ້.ກະສັດອົງໜຶ່ງຂອງອານາຈັກອະຍຸທະຍາ, ກະສັດອຸທຸມ (r. 1351–1369), ໄດ້ປະກອບສ່ວນສຳຄັນສອງຢ່າງຕໍ່ປະຫວັດສາດຂອງໄທຄື: ການສ້າງຕັ້ງ ແລະ ສົ່ງເສີມພຸດທະສາສະນິ ກະຊົນ Theravada ເປັນສາສະ ໜາ ທາງການເພື່ອແຍກອານາຈັກຂອງລາວອອກຈາກອານາຈັກ ຮິນດູ ຂອງອັງກໍ ແລະ ການລວບລວມຂອງ Dharmaśāstra, ລະຫັດກົດຫມາຍໂດຍອີງໃສ່ແຫຼ່ງ Hindu ແລະປະເພນີໄທ.ທັມມະຊາຕ ຍັງຄົງເປັນເຄື່ອງມືຂອງກົດໝາຍໄທ ຈົນຮອດທ້າຍສະຕະວັດທີ 19.ໃນປີ 1511 Duke Afonso de Albuquerque ໄດ້ສົ່ງ Duarte Fernandes ເປັນທູດພິເສດຂອງອານາຈັກ Ayutthaya, ທີ່ຮູ້ຈັກກັບຊາວເອີຣົບໃນເວລານັ້ນວ່າ "ອານາຈັກສະຫຍາມ".ການຕິດຕໍ່ກັບຕາເວັນຕົກນີ້ໃນສະຕະວັດທີ 16 ໄດ້ນໍາໄປສູ່ໄລຍະເວລາຂອງການເຕີບໂຕທາງດ້ານເສດຖະກິດຍ້ອນວ່າເສັ້ນທາງການຄ້າທີ່ມີລາຍໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນ.ອາ​ຍຸ​ໄດ້​ກາຍ​ເປັນ​ໜຶ່ງ​ໃນ​ເມືອງ​ທີ່​ຈະ​ເລີນ​ຮຸ່ງ​ເຮືອງ​ທີ່​ສຸດ​ໃນ​ອາ​ຊີ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ສ່ຽງ​ໃຕ້.ອີງ​ຕາມ George Modelski, ຄາດ​ວ່າ​ເມືອງ​ອາ​យុ​យុ​ທະ​ຍຸ​ເປັນ​ເມືອງ​ທີ່​ໃຫຍ່​ທີ່​ສຸດ​ໃນ​ໂລກ​ໃນ​ປີ 1700 CE, ມີ​ປະ​ຊາ​ກອນ​ປະ​ມານ​ຫນຶ່ງ​ລ້ານ​ຄົນ.[34] ການຄ້າຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງ, ມີ ຊາວໂຮນລັງ ແລະ ປອກຕຸຍການ ໃນບັນດາຄົນຕ່າງປະເທດທີ່ມີການເຄື່ອນໄຫວຫຼາຍທີ່ສຸດໃນອານາຈັກ, ຮ່ວມກັບຊາວຈີນ ແລະ ຊາວມາລາຢາ .​ແມ່ນ​ແຕ່​ບັນດາ​ນັກ​ຄ້າ ​ແລະ ນັກຮົບ Luzones ຈາກ​ເມືອງ Luzon, ຟີ​ລິບ​ປິນ ກໍ​ຢູ່​ນຳ.[35] ການພົວພັນຟີລິບປິນ - ໄທມີຈຸດຢືນຢູ່ກ່ອນແລ້ວ, ປະເທດໄທມັກຈະສົ່ງອອກເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາໄປຍັງຫຼາຍໆລັດ ຂອງຟີລິບປິນ ຕາມຫຼັກຖານວ່າໃນເວລາທີ່ ການເດີນທາງ Magellan ລົງຈອດທີ່ Cebu Rajahnate, ພວກເຂົາສັງເກດເຫັນສະຖານທູດໄທເຖິງກະສັດ, Rajah Humabon.[36] ໃນເວລາທີ່ແອສປາໂຍນ ອານານິຄົມຟີລິບປິນຜ່ານອາເມລິກາລາຕິນ, ຊາວສະເປນແລະ ເມັກຊິໂກ ໄດ້ເຂົ້າຮ່ວມກັບຊາວຟີລິບປິນໃນການຊື້ຂາຍໃນປະເທດໄທ.ການປົກຄອງຂອງ Narai (r. 1657-1688) ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກສໍາລັບ ເປີເຊຍ ແລະຕໍ່ມາ, ເອີຣົບ, ອິດທິພົນແລະການສົ່ງຂອງ 1686 Siamese ສະຖານທູດໄປສານ ຝຣັ່ງ ຂອງ King Louis XIV.ຍຸກ​ອາ​ຍຸ​ທ້າຍ​ໄດ້​ເຫັນ​ການ​ຈາກ​ໄປ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ​ແລະ​ອັງ​ກິດ​ແຕ່​ການ​ຂະ​ຫຍາຍ​ຕົວ​ຂອງ​ຈີນ ​ມີ​ຊື່​ສຽງ​.ໄລຍະເວລາດັ່ງກ່າວໄດ້ຖືກອະທິບາຍວ່າເປັນ "ຍຸກທອງ" ຂອງວັດທະນະທໍາສະຫຍາມແລະໄດ້ເຫັນການເພີ່ມຂື້ນຂອງການຄ້າຂອງຈີນແລະການນໍາເອົາທຶນນິຍົມເຂົ້າໄປໃນສະຫຍາມ, [37] ການພັດທະນາທີ່ຈະສືບຕໍ່ຂະຫຍາຍອອກໄປໃນຫຼາຍສັດຕະວັດຫລັງຈາກການຕົກຂອງ Ayutthaya.[38] ສະໄໝອາຍາຍັງໄດ້ຖືກພິຈາລະນາວ່າເປັນ "ຍຸກທອງແຫ່ງການແພດໃນປະເທດໄທ" ເນື່ອງຈາກຄວາມກ້າວຫນ້າທາງດ້ານການແພດໃນເວລານັ້ນ.[39]ຄວາມບໍ່ລົງລອຍກັນຂອງ Ayutthaya ໃນການສ້າງຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍຂອງການສືບທອດແລະການນໍາຂອງລະບອບທຶນນິຍົມໄດ້ທໍາລາຍອົງການຈັດຕັ້ງແບບດັ້ງເດີມຂອງພວກຊົນຊັ້ນສູງແລະພັນທະບັດເກົ່າຂອງການຄວບຄຸມແຮງງານເຊິ່ງປະກອບເປັນອົງການຈັດຕັ້ງທາງທະຫານແລະລັດຖະບານຂອງອານາຈັກ.​ໃນ​ກາງ​ສະຕະວັດ​ທີ 18, ລາຊະວົງ Konbaung ຂອງ​ມຽນມາ​ໄດ້​ບຸກ​ເຂົ້າ​ຮຸກ​ຮານ​ເມືອງ​ອາ​យុ​ທະ​ຍຸ​ໃນ​ປີ 1759–1760 ແລະ 1765–1767.ເດືອນເມສາ ປີ 1767, ພາຍຫຼັງການປິດລ້ອມເປັນເວລາ 14 ເດືອນ, ເມືອງ Ayutthaya ໄດ້ຕົກຢູ່ໃນການປິດລ້ອມຂອງກຳລັງພະມ້າ ແລະ ຖືກທຳລາຍຢ່າງສິ້ນເຊີງ, ດ້ວຍເຫດນີ້, ອານາຈັກ Ayutthaya ທີ່ມີອາຍຸ 417 ປີໄດ້ສິ້ນສຸດລົງ.ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ສະຫຍາມໄດ້ຟື້ນຕົວຈາກການລົ້ມລົງຢ່າງໄວວາແລະບ່ອນນັ່ງຂອງອໍານາດການປົກຄອງສະຫຍາມໄດ້ຖືກຍ້າຍໄປ Thonburi-Bangkok ພາຍໃນ 15 ປີຕໍ່ມາ.[40]
ສົງຄາມພະມ້າ-ສະຫຍາມຄັ້ງທຳອິດ
ພາບແຕ້ມໂດຍ ເຈົ້າຊາຍນາຣິສະຣາ ນູວັດທິວົງ, ແຕ້ມຮູບເຈົ້າຊີວິດສຸລິໂຍໄທ (ກາງ) ຢູ່ເທິງຊ້າງ ວາງຕົວລະຫວ່າງເຈົ້າມະຫາຈັກກະພັດ (ຂວາ) ແລະ ມະຫາອຸປະຖັມ (ຊ້າຍ). ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1547 Oct 1 - 1549 Feb

ສົງຄາມພະມ້າ-ສະຫຍາມຄັ້ງທຳອິດ

Tenasserim Coast, Myanmar (Bur
ສົງຄາມ ພະມ້າ - ສະຫຍາມ (1547-1549), ຫຼືເອີ້ນວ່າສົງຄາມ Shwehti, ແມ່ນສົງຄາມທໍາອິດທີ່ຕໍ່ສູ້ກັນລະຫວ່າງລາຊະວົງຕຸ່ງກູຂອງພະມ້າແລະອານາຈັກອາຍາຂອງສະຫຍາມ, ແລະສົງຄາມຄັ້ງທໍາອິດຂອງພະມ້າ - ສະຫຍາມທີ່ຈະດໍາເນີນຕໍ່ໄປຈົນກ່ວາ. ກາງສະຕະວັດທີ 19.ສົງຄາມແມ່ນເປັນທີ່ຫນ້າສັງເກດສໍາລັບການນໍາສົງຄາມທີ່ທັນສະໄຫມໃນຕົ້ນໆໄປສູ່ພາກພື້ນ.ມັນຍັງເປັນທີ່ສັງເກດໃນປະຫວັດສາດຂອງໄທສໍາລັບການເສຍຊີວິດໃນການຕໍ່ສູ້ຂອງສະຫຍາມເຈົ້າຊີວິດສຸລິໂຍໄທເທິງຊ້າງສົງຄາມຂອງນາງ;ການປະທະກັນມັກຈະເອີ້ນວ່າໃນປະເທດໄທເປັນສົງຄາມທີ່ນໍາໄປສູ່ການສູນເສຍຂອງ Queen Suriyothai.Casus belli ໄດ້ຖືກລະບຸວ່າເປັນຄວາມພະຍາຍາມທີ່ຈະຂະຫຍາຍອານາເຂດຂອງເຂົາເຈົ້າໄປທາງຕາເວັນອອກຫຼັງຈາກວິກິດການທາງດ້ານການເມືອງໃນ Ayutthaya [41] ເຊັ່ນດຽວກັນກັບຄວາມພະຍາຍາມເພື່ອຢຸດການບຸກລຸກຂອງສະຫຍາມເຂົ້າໄປໃນຝັ່ງ Tenasserim ເທິງ.[42] ສົງຄາມ, ອີງຕາມການພະມ້າ, ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນໃນເດືອນມັງກອນ 1547 ໃນເວລາທີ່ກໍາລັງ Siamese ເອົາຊະນະເມືອງຊາຍແດນຂອງ Tavoy (Dawei).ຕໍ່​ມາ​ໃນ​ປີ​ນີ້, ກອງ​ກຳລັງ​ມຽນມາ​ທີ່​ນຳພາ​ໂດຍ​ພົນ​ເອກ Saw Lagun Ein ​ໄດ້​ຍຶດ​ເອົາ​ຝັ່ງ​ທະ​ເລ​ Tenasserim ​ຕອນ​ເທິງ​ລົງ​ໄປ​ຍັງ​ເມືອງ Tavoy.ໃນປີຕໍ່ມາ, ໃນເດືອນຕຸລາ 1548, ສາມກອງທັບພະມ້ານໍາພາໂດຍກະສັດ Tabinshwehti ແລະຮອງຂອງ Bayinnaung ໄດ້ບຸກເຂົ້າໄປໃນສະຫຍາມຜ່ານສາມ Pagodas Pass.ກອງທັບພະມ້າໄດ້ບຸກເຂົ້າໄປເຖິງເມືອງຫຼວງຂອງພຣະບາງ ແຕ່ບໍ່ສາມາດຍຶດເອົາເມືອງທີ່ມີປ້ອມຍາມຢ່າງໜັກໜ່ວງໄດ້.ນຶ່ງ​ເດືອນ​ເຂົ້າ​ໄປ​ໃນ​ການ​ປິດລ້ອມ, ການ​ໂຈມ​ຕີ​ຂອງ​ສະຫຍາມ​ໄດ້​ທຳລາຍ​ການ​ປິດລ້ອມ, ​ແລະ​ໄດ້​ຂັບ​ໄລ່​ກຳລັງ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ຄືນ.​ແຕ່​ມຽນມາ​ໄດ້​ເຈລະຈາ​ກັບ​ການ​ຖອນ​ຕົວ​ຢ່າງ​ປອດ​ໄພ ​ເພື່ອ​ແລກປ່ຽນ​ກັບ​ບັນດາ​ເຈົ້າ​ໜ້າ​ທີ່​ສຳຄັນ​ຂອງ​ສະຫຍາມ​ສອງ​ຄົນ (ເຈົ້າ​ຊາຍຣາ​ເມ​ສຸ​ນ, ​ແລະ ເຈົ້າ​ຊາຍ​ທັມມະ​ຣາຊ​ແຫ່ງ​ເມືອງ​ພິ​ສະນຸ​ໂລກ) ທີ່​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໄດ້​ຍຶດ​ເອົາ​ໄປ.
ສົງຄາມ​ເໜືອ​ຊ້າງ​ຂາວ
War over the White Elephants ©Anonymous
1563 Jan 1 - 1564

ສົງຄາມ​ເໜືອ​ຊ້າງ​ຂາວ

Ayutthaya, Thailand
ພາຍຫຼັງສົງຄາມ 1547-49 ກັບເມືອງຕຸ່ງກູ, ກະສັດອະຍຸທະຍາ ມະຫາຈັກກະພັດ ກໍ່ສ້າງກຳລັງປ້ອງກັນເມືອງຫຼວງຂອງຕົນ ເພື່ອກະກຽມສູ້ຮົບກັບພະມ້າ.ສົງຄາມ 1547-49 ໄດ້ສິ້ນສຸດລົງດ້ວຍໄຊຊະນະໃນການປ້ອງກັນຂອງສະຫຍາມ ແລະໄດ້ຮັກສາເອກະລາດຂອງສະຫຍາມ.ເຖິງຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຄວາມທະເຍີທະຍານຂອງເມືອງເບຢິນນານໄດ້ກະຕຸ້ນໃຫ້ເຈົ້າຈັກກະພັດກະກຽມການບຸກໂຈມຕີອີກຄັ້ງໜຶ່ງ.ການກະກຽມເຫຼົ່ານີ້ລວມມີການສໍາມະໂນຄົວທີ່ກະກຽມຜູ້ຊາຍທີ່ມີຄວາມສາມາດທັງຫມົດທີ່ຈະໄປສົງຄາມ.ອາວຸດເສິກ ແລະ ສັດລ້ຽງ ໄດ້ຖືກຍຶດໄປໂດຍລັດຖະບານ ເພື່ອກະກຽມໃຫ້ແກ່ການສູ້ຮົບຂະໜາດໃຫຍ່, ແລະຊ້າງຂາວ 7 ໂຕ ຖືກເຈົ້າຈັກກະພັດຈັບໄດ້ ເພື່ອໂຊກດີ.ຂ່າວ​ກ່ຽວ​ກັບ​ການ​ກະ​ກຽມ​ຂອງ​ກະ​ສັດ​ອາ​ຍຸ​ໄດ້​ແຜ່​ຂະ​ຫຍາຍ​ຢ່າງ​ວ່ອງ​ໄວ​, ໃນ​ທີ່​ສຸດ​ໄປ​ເຖິງ​ພະ​ມ້າ​.Bayinnaung ປະສົບຜົນສໍາເລັດໃນການຍຶດເອົາເມືອງຊຽງໃຫມ່ຂອງອານາຈັກລ້ານນາທີ່ຢູ່ໃກ້ຄຽງໃນປີ 1556. ຄວາມພະຍາຍາມຕໍ່ມາເຮັດໃຫ້ພາກເຫນືອຂອງສະຫຍາມສ່ວນໃຫຍ່ຢູ່ພາຍໃຕ້ການຄວບຄຸມຂອງພະມ້າ.ອັນນີ້ເຮັດໃຫ້ອານາຈັກຂອງຈັກກະພັດຕົກຢູ່ໃນສະພາບທີ່ລຳບາກ, ປະເຊີນໜ້າກັບດິນແດນສັດຕູທາງທິດເໜືອ ແລະທິດຕາເວັນຕົກ.ຕໍ່ມາ Bayinnaung ໄດ້ຮຽກຮ້ອງຊ້າງຂາວສອງໂຕຂອງກະສັດຈັກກະພັດເປັນເຄື່ອງບູຊາໃຫ້ແກ່ລາຊະວົງຕຸ່ງກູທີ່ເພີ່ມຂຶ້ນ.ຈັກກະພັດປະຕິເສດ, ນໍາໄປສູ່ການບຸກໂຈມຕີ ຂອງພະມ້າ ຄັ້ງທີສອງຂອງອານາຈັກ Ayutthaya.ກອງທັບ Bayinnaung ໄດ້​ບຸກ​ເຂົ້າ​ໄປ​ຮອດ​ເມືອງ​ອາ​យុ​យុ​ធ​ຍາ.ຢູ່ທີ່ນັ້ນ, ພວກເຂົາຖືກຮັກສາໄວ້ຢູ່ໃນທ່າເຮືອເປັນເວລາຫລາຍອາທິດໂດຍປ້ອມສະຫຍາມ, ການຊ່ວຍເຫຼືອໂດຍເຮືອຮົບປອກຕຸຍການສາມລໍາແລະປືນໃຫຍ່ຢູ່ທ່າເຮືອ.ໃນທີ່ສຸດພວກຜູ້ຮຸກຮານໄດ້ຍຶດເອົາເຮືອ ແລະ ໝໍ້ໄຟຂອງປອກຕຸຍການໃນວັນທີ 7 ກຸມພາ 1564, ຫລັງຈາກນັ້ນປ້ອມໄດ້ລົ້ມລົງທັນທີ.[43] ໃນປັດຈຸບັນມີກໍາລັງທີ່ເຂັ້ມແຂງ 60,000 ສົມທົບກັບກອງທັບ Phitsanulok, Bayinnaung ໄດ້ບັນລຸກໍາແພງເມືອງຂອງ Ayutthaya, ລະເບີດຢ່າງຫນັກແຫນ້ນເມືອງ.​ເຖິງ​ວ່າ​ມີ​ກຳລັງ​ແຮງ​ສູງ​ກວ່າ, ​ແຕ່​ມຽນມາ​ຍັງ​ບໍ່​ສາມາດ​ຍຶດ​ເອົາ​ເມືອງ​ອາ​យុ​ຍາ​ໄດ້, ​ແຕ່​ຮຽກຮ້ອງ​ໃຫ້​ກະສັດ​ສະຫຍາມ​ອອກ​ຈາກ​ເມືອງ​ພາຍ​ໃຕ້​ທຸງ​ແຫ່ງ​ການ​ເຈລະຈາ​ສັນຕິພາບ.ໂດຍເຫັນວ່າພົນລະເມືອງຂອງລາວບໍ່ສາມາດປິດລ້ອມໄດ້ດົນນານ, ທ່ານ ຈັກກະພັດ ໄດ້ເຈລະຈາສັນຕິພາບ, ແຕ່ມີລາຄາສູງ.ເພື່ອແລກປ່ຽນກັບການຖອຍໜີຂອງກອງທັບພະມ້າ, ບຽນນານໄດ້ເອົາເຈົ້າຊາຍຣາເມຊອນ (ລູກຊາຍຂອງຈັກກະພັດ), ພະຍາຈັກກະຣີ, ແລະພະຍາສຸນທອນສົງສົງຄືນກັບພະມ້າເປັນຕົວປະກັນ, ແລະຊ້າງຂາວສະຫຍາມ 4 ໂຕ.Mahathamraja, ເຖິງແມ່ນວ່າຜູ້ທໍລະຍົດ, ​​ຈະຖືກປະໄວ້ເປັນຜູ້ປົກຄອງຂອງ Phitsanulok ແລະຮອງຂອງສະຫຍາມ.ອານາຈັກ​ອາ​ຍຸ​ໄດ້​ກາຍ​ເປັນ​ເຈົ້າ​ສັກ​ສິດ​ຂອງ​ລາຊະວົງ​ຕຸ່ງ​ກູ, ຕ້ອງ​ມອບ​ຊ້າງສາມ​ສິບ​ໂຕ​ແລະ​ເງິນ​ສາມ​ຮ້ອຍ​ໂຕ​ໃຫ້​ແກ່​ມຽນມາ​ຕໍ່​ປີ.
ການ​ປົດ​ປ່ອຍ​ອາ​ຍຸ​ຂອງ​ຈາກ Toungoo Vassalage​
ສົງຄາມພະມ້າ-ສະຫຍາມ (1584-1593). ©Peter Dennis
1584 Jan 1 - 1590

ການ​ປົດ​ປ່ອຍ​ອາ​ຍຸ​ຂອງ​ຈາກ Toungoo Vassalage​

Tenasserim, Myanmar (Burma)
ໃນປີ 1581, ກະສັດ Bayinnaung ຂອງລາຊະວົງ Toungoo ໄດ້ເສຍຊີວິດ, ແລະໄດ້ຮັບການສືບທອດໂດຍ Nanda Bayin ລູກຊາຍຂອງລາວ.ລຸງຂອງ Nanda Viceroy Thado Minsaw ຂອງ Ava ຫຼັງຈາກນັ້ນໄດ້ກະບົດໃນປີ 1583, ບັງຄັບ Nanda Bayin ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຮອງຂອງ Prome, Taungoo, ຊຽງໃຫມ່, ວຽງຈັນ, ແລະ Ayutthaya ສໍາລັບການຊ່ວຍເຫຼືອໃນການສະກັດກັ້ນການກະບົດ.ຫຼັງຈາກ Ava ລົ້ມລົງຢ່າງໄວວາ, ກອງທັບສະຫຍາມໄດ້ຖອນຕົວໄປ Martaban (Mottama), ແລະປະກາດເອກະລາດໃນວັນທີ 3 ພຶດສະພາ 1584.Nanda ເປີດຕົວສີ່ຂະບວນການທີ່ບໍ່ປະສົບຜົນສໍາເລັດຕໍ່ກັບ Ayuthayya.ໃນຂະບວນການສຸດທ້າຍ, ພະມ້າໄດ້ເປີດຕົວກອງທັບບຸກຮຸກ 24,000 ຄົນໃນວັນທີ 4 ພະຈິກ 1592. ຫຼັງຈາກເຈັດອາທິດ, ກອງທັບໄດ້ຕໍ່ສູ້ກັບເມືອງສຸພັນບູລີ, ເຊິ່ງຕັ້ງຢູ່ທາງທິດຕາເວັນຕົກຂອງ Ayutthaya.[44] ທີ່ນີ້ປະຫວັດສາດພະມ້າແລະການເທື່ອເນື່ອງຈາກ Siamese chronicle ໃຫ້ບັນຊີທີ່ແຕກຕ່າງກັນ.ພົງສາວະດານຂອງມຽນມາກ່າວວ່າ ການສູ້ຮົບໄດ້ເກີດຂຶ້ນໃນວັນທີ 8 ມັງກອນ ປີ 1593, ເຊິ່ງໃນນັ້ນ ມິງຈີ່ສະວາ ແລະ ນາເຣຊວນ ໄດ້ຕໍ່ສູ້ກັບຊ້າງສົງຄາມ.​ໃນ​ການ​ສູ້​ຮົບ, ​ເມືອງ​ໝິງ​ຢີສວາ​ໄດ້​ຖືກ​ຍິງ​ຕາຍ​ໂດຍ​ລູກ​ປືນ, ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ​ກອງທັບ​ມຽນມາ​ໄດ້​ຖອຍ​ໜີ.ຕາມພົງສາວະດານຂອງສະຫຍາມ, ການສູ້ຮົບໄດ້ເກີດຂຶ້ນໃນວັນທີ 18 ມັງກອນ 1593. ເຊັ່ນດຽວກັບໃນພົງສາວະດານພະມ້າ, ການສູ້ຮົບໄດ້ເລີ່ມຂຶ້ນລະຫວ່າງ 2 ກອງກຳລັງ, ແຕ່ພົງສາວະດານຂອງສະຫຍາມເວົ້າວ່າ ເປັນການສູ້ຮົບໃນລະຫວ່າງກາງ, ສອງຝ່າຍໄດ້ຕົກລົງຕັດສິນຜົນໄດ້ຮັບໂດຍການມີ. duel ລະ ຫວ່າງ Mingyi Swa ແລະ Naresuan ສຸດ ຊ້າງ ຂອງ ເຂົາ ເຈົ້າ, ແລະ Mingyi Swa ໄດ້ ຖືກ ຕັດ ລົງ ໂດຍ Naresuan.[45​] ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ​, ກໍາ​ລັງ​ພະ​ມ້າ​ໄດ້​ຖອຍ​ຫລັງ​, ໄດ້​ຮັບ​ບາດ​ເຈັບ​ຢ່າງ​ຫນັກ​ຫນ່ວງ​ຕາມ​ວິ​ທີ​ການ​ທີ່ Siamese ໄດ້​ແລ່ນ​ແລະ​ທໍາ​ລາຍ​ກອງ​ທັບ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​.ນີ້​ແມ່ນ​ຄັ້ງ​ສຸດ​ທ້າຍ​ຂອງ​ຂະ​ບວນ​ການ​ຂອງ Nanda Bayin ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ສະ​ພາບ​ອາ​ກາດ.ສົງຄາມ Nandric ໄດ້ນໍາພາຊາວອາຍາອອກຈາກການປົກຄອງຂອງມຽນມາ.ແລະ​ໄດ້​ປົດ​ປ່ອຍ​ສະຫຍາມ​ອອກ​ຈາກ​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ມຽນມາ​ເປັນ​ເວລາ 174 ປີ.
ການປົກຄອງຂອງ Narai
ສະຖານທູດສະຫຍາມເຖິງ Louis XIV ໃນປີ 1686, ໂດຍ Nicolas Larmessin. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1656 Jan 1 - 1688

ການປົກຄອງຂອງ Narai

Ayutthaya, Thailand
ກະສັດ Narai the Great ເປັນກະສັດອົງທີ 27 ຂອງອານາຈັກ Ayutthaya, ເປັນກະສັດອົງທີ 4 ແລະສຸດທ້າຍຂອງລາຊະວົງ Prasatthong.ພຣະອົງໄດ້ເປັນກະສັດຂອງອານາຈັກ Ayutthaya ແຕ່ປີ 1656 ຫາ 1688 ແລະເປັນກະສັດທີ່ມີຊື່ສຽງທີ່ສຸດຂອງລາຊະວົງ Prasatthong.ການປົກຄອງຂອງລາວແມ່ນມີຄວາມຈະເລີນຮຸ່ງເຮືອງທີ່ສຸດໃນຊ່ວງອາຍຸຂອງ Ayutthaya ແລະໄດ້ເຫັນກິດຈະກໍາທາງການຄ້າແລະການທູດທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່ກັບຕ່າງປະເທດລວມທັງຕາເວັນອອກກາງແລະຕາເວັນຕົກ.ໃນຊຸມປີຕໍ່ມາຂອງການປົກຄອງຂອງລາວ, Narai ໄດ້ໃຫ້ຜູ້ທີ່ຮັກແພງຂອງລາວ - ນັກຜະຈົນໄພຊາວກຣີກ Constantine Phaulkon - ມີອໍານາດຫຼາຍດັ່ງນັ້ນ Phaulkon ໄດ້ກາຍເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີຂອງລັດ.ໂດຍຜ່ານການຈັດວາງຂອງພະນົມເປັນ, ອານາຈັກສະຫຍາມໄດ້ມີການພົວພັນທາງການທູດຢ່າງໃກ້ຊິດກັບສານຂອງ Louis XIV ແລະທະຫານ ຝຣັ່ງ ແລະຜູ້ສອນສາດສະຫນາເຕັມໄປດ້ວຍຜູ້ສູງອາຍຸແລະການປ້ອງກັນສະຫຍາມ.ການຄອບຄອງຂອງເຈົ້າຫນ້າທີ່ຝຣັ່ງໄດ້ເຮັດໃຫ້ເກີດຄວາມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງພວກເຂົາແລະ mandarins ພື້ນເມືອງແລະນໍາໄປສູ່ການປະຕິວັດທີ່ວຸ່ນວາຍຂອງປີ 1688 ໄປສູ່ການສິ້ນສຸດຂອງການປົກຄອງຂອງລາວ.
ການປະຕິວັດສະຫຍາມ ປີ 1688
ຮູບພັນລະນາແບບຝຣັ່ງຍຸກສະໄໝຂອງກະສັດນາໄຣແຫ່ງສະຫຍາມ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1688 Jan 1

ການປະຕິວັດສະຫຍາມ ປີ 1688

Bangkok, Thailand
ການປະຕິວັດຂອງສະຫຍາມໃນປີ 1688 ເປັນການລຸກຮືຂຶ້ນທີ່ສຳຄັນໃນອານາຈັກສະຫຍາມຂອງອານາຈັກອາຍາ (ປະເທດໄທສະໄໝໃໝ່) ເຊິ່ງພາໃຫ້ມີການໂຄ່ນລົ້ມກະສັດນາໄຣທີ່ສົ່ງເສີມຝຣັ່ງເສດ.ເພັດຣາຊາ, ໃນເມື່ອກ່ອນເປັນໜຶ່ງໃນທີ່ປຶກສາທາງທະຫານທີ່ໜ້າເຊື່ອຖືຂອງນາໄຮ, ໄດ້ສວຍໃຊ້ຄວາມເຈັບປ່ວຍຂອງຜູ້ເຖົ້າ Narai, ແລະໄດ້ຂ້າເຊື້ອສາຍຄຣິສຕຽນຂອງ Narai, ພ້ອມກັບຜູ້ສອນສາດສະໜາຫຼາຍຄົນ ແລະ ລັດຖະມົນຕີຕ່າງປະເທດທີ່ມີອິດທິພົນຂອງ Narai, ນັກພະຈົນໄພຊາວກຣີກ Constantine Phaulkon.ຈາກນັ້ນ ເພັດຊະລາດ ໄດ້ແຕ່ງງານກັບລູກສາວຂອງນາໄຣ, ໄດ້ຂຶ້ນຄອງບັນລັງ ແລະ ໄດ້ດຳເນີນນະໂຍບາຍຂັບໄລ່ອິດທິພົນຂອງຝຣັ່ງ ແລະ ກຳລັງທະຫານອອກຈາກສະຫຍາມ.ການສູ້ຮົບທີ່ພົ້ນເດັ່ນທີ່ສຸດຄັ້ງໜຶ່ງແມ່ນການປິດລ້ອມບາງກອກໃນປີ 1688, ເມື່ອກອງກຳລັງສະຫຍາມຫຼາຍສິບພັນຄົນໃຊ້ເວລາ 4 ເດືອນປິດລ້ອມປ້ອມປາການຂອງຝຣັ່ງພາຍໃນເມືອງ.ຜົນສະທ້ອນຂອງການປະຕິວັດ, Siam ໄດ້ຕັດສາຍພົວພັນທີ່ສໍາຄັນກັບໂລກຕາເວັນຕົກ, ຍົກເວັ້ນບໍລິສັດອິນເດຍຕາເວັນອອກຂອງໂຮນລັງ, ຈົນກ່ວາສະຕະວັດທີ 19.
Ayuthayya ຍຶດ ກໍາປູເຈຍ
ຊຸດ​ໄທ​ໃນ​ພາກ​ກາງ​ເຖິງ​ຍຸກ​ອາ​ຍຸ​ທ້າຍ​ ©Anonymous
1717 Jan 1

Ayuthayya ຍຶດ ກໍາປູເຈຍ

Cambodia
ປີ 1714, ເຈົ້າ​ອົງ​ຊົງ​ທາມ ຫຼື ໂທມ​ໂມ​ຣາ​ຊະ​ອາ​ຂອງ ​ກຳ​ປູ​ເຈຍ ​ຖືກ​ຂັບ​ໄລ່​ອອກ​ໄປ​ໂດຍ​ທ່ານ​ແກ້ວ​ຮວ່າ, ເຊິ່ງ​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ສະ​ໜັບ​ສະ​ໜູນ​ຈາກ​ເຈົ້າ​ຊີວິດ ​ຫວຽດ​ນາມ .ອັງທອມ ໄດ້ລີ້ໄພຢູ່ໃນເມືອງອາຍຸທະຍາ ບ່ອນທີ່ກະສັດໄທຊາໄດ້ໃຫ້ບ່ອນຢູ່ອາໄສ.ສາມປີຕໍ່ມາ, ໃນປີ 1717, ກະສັດສະຫຍາມໄດ້ສົ່ງກອງທັບແລະກອງທັບເຮືອໄປຍຶດກໍາປູເຈຍຄືນເປັນ Ang Tham, ນໍາໄປສູ່ສົງຄາມສະຫຍາມ - ວຽດນາມ (1717).ກອງທັບສະຫຍາມໃຫຍ່ສອງຄົນໄດ້ບຸກໂຈມຕີກໍາປູເຈຍໃນຄວາມພະຍາຍາມເພື່ອຊ່ວຍ Prea Srey Thomea ຍຶດຄືນບັນລັງ.ກອງທັບສະຫຍາມ 1 ຄົນຖືກຊາວກໍາປູເຈຍ ແລະ ພັນທະມິດຫວຽດນາມຕີຢ່າງໂຫດຮ້າຍຢູ່ບັ້ນຮົບບ້ານເຕ່າມີ.ກອງທັບສະຫຍາມຄັ້ງທີສອງໄດ້ຍຶດເອົານະຄອນຫຼວງອຸດົງຂອງກໍາປູເຈຍ ບ່ອນທີ່ຫວຽດນາມສະຫນັບສະຫນູນກະສັດກໍາປູເຈຍປ່ຽນຄວາມຈົງຮັກພັກດີກັບສະຫຍາມ.ຫວຽດ​ນາມ​ສູນ​ເສຍ​ສິດ​ຄອບ​ຄອງ​ກຳ​ປູ​ເຈຍ ແຕ່​ໄດ້​ຍຶດ​ເອົາ​ຫລາຍ​ແຂວງ​ຊາຍ​ແດນ​ຂອງ​ກຳ​ປູ​ເຈຍ.
ສົງຄາມກັບ Konbaung
ກະສັດ Hsinbyushin ຂອງ Konbaung. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1759 Dec 1 - 1760 May

ສົງຄາມກັບ Konbaung

Tenasserim, Myanmar (Burma)
ສົງຄາມພະມ້າ - ສະຫຍາມ (1759-1760) ແມ່ນການຂັດແຍ້ງທາງທະຫານຄັ້ງທໍາອິດລະຫວ່າງລາຊະວົງ Konbaung ຂອງ ມຽນມາ (ພະມ້າ) ແລະລາຊະວົງບ້ານພູຫຼວງຂອງອານາຈັກ Ayutthaya ຂອງສະຫຍາມ.ມັນໄດ້ຄອບຄອງຄວາມຂັດແຍ້ງທີ່ແກ່ຍາວເປັນເວລາຫຼາຍສັດຕະວັດລະຫວ່າງສອງປະເທດອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ທີ່ຈະແກ່ຍາວໄປອີກສະຕະວັດ.ຊາວພະມ້າ "ຢູ່ໃນຂອບຂອງໄຊຊະນະ" ທັນທີທັນໃດພວກເຂົາໄດ້ຖອນຕົວອອກຈາກການປິດລ້ອມຂອງ Ayutthaya ຍ້ອນວ່າກະສັດ Alaungpaya ຂອງພວກເຂົາໄດ້ລົ້ມປ່ວຍ.[46] ລາວເສຍຊີວິດສາມອາທິດຕໍ່ມາ, ສິ້ນສຸດສົງຄາມ.The casus belli ໄດ້ຢູ່ເຫນືອການຄວບຄຸມຂອງຊາຍຝັ່ງ Tenasserim ແລະການຄ້າຂອງຕົນ, [47] ແລະ Siamese ສະຫນັບສະຫນູນ rebels ຂອງຊົນເຜົ່າມອນຂອງການຫຼຸດລົງຂອງອານາຈັກ Hanthawaddy ຟື້ນຟູ.[46] ລາຊະວົງ Konbaung ທີ່ສ້າງຂຶ້ນໃໝ່ໄດ້ຕ້ອງການສ້າງຕັ້ງອຳນາດການປົກຄອງຂອງພະມ້າຄືນໃໝ່ຢູ່ໃນຝັ່ງທະເລ Tenasserim ເທິງ (ລັດມອນໃນປະຈຸບັນ) ບ່ອນທີ່ Siamese ໄດ້ໃຫ້ການສະໜັບສະໜຸນແກ່ພວກກະບົດ Mon ແລະໄດ້ສົ່ງທະຫານຂອງພວກເຂົາ.ຊາວສະຫຍາມໄດ້ປະຕິເສດການຮຽກຮ້ອງຂອງມຽນມາທີ່ຈະມອບໃຫ້ຜູ້ນໍາ Mon ຫຼືຢຸດເຊົາການບຸກລຸກເຂົ້າໄປໃນສິ່ງທີ່ພະມ້າຖືວ່າເປັນດິນແດນຂອງພວກເຂົາ.[48]ສົງຄາມໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນໃນເດືອນທັນວາ 1759 ໃນເວລາທີ່ທະຫານພະມ້າ 40,000 ໂດຍ Alaungpaya ແລະລູກຊາຍຂອງລາວ Hsinbyushin ບຸກເຂົ້າໄປໃນຝັ່ງ Tenasserim ຈາກ Martaban.ແຜນການສູ້ຮົບຂອງພວກເຂົາແມ່ນເພື່ອໄປອ້ອມຮອບຕໍາແຫນ່ງຂອງສະຫຍາມທີ່ມີການປ້ອງກັນຢ່າງຫນັກແຫນ້ນຕາມເສັ້ນທາງການບຸກລຸກທີ່ສັ້ນກວ່າ, ໂດຍກົງກວ່າ.ກໍາລັງບຸກລຸກໄດ້ທັບມ້າງການປ້ອງກັນຂອງສະຫຍາມທີ່ຂ້ອນຂ້າງບາງໆຢູ່ໃນຊາຍຝັ່ງ, ຂ້າມພູ Tenasserim ໄປເຖິງຝັ່ງອ່າວສະຫຍາມ, ແລະຫັນໄປທາງເຫນືອໄປສູ່ເມືອງ Ayutthaya.ດ້ວຍຄວາມແປກໃຈ, ພວກສະຫຍາມໄດ້ພາກັນໄປພົບພວກພະມ້າຢູ່ທາງໃຕ້ຂອງພວກເຂົາ, ແລະໄດ້ຕັ້ງບ່ອນປ້ອງກັນຢ່າງມີພະລັງໃນເສັ້ນທາງໄປສູ່ເມືອງ Ayutthaya.ແຕ່ກຳລັງພະມ້າທີ່ແຂງກະດ້າງສູ້ຮົບໄດ້ເອົາຊະນະກຳລັງປ້ອງກັນຂອງສະຫຍາມເປັນຈຳນວນຫຼວງຫຼາຍ ແລະໄດ້ເຂົ້າເຖິງເຂດນອກນະຄອນຫຼວງຂອງສະຫຍາມໃນວັນທີ 11 ເມສາ 1760. ແຕ່ການບຸກໂຈມຕີພຽງ 5 ມື້, ກະສັດພະມ້າກໍລົ້ມປ່ວຍຢ່າງກະທັນຫັນ ແລະຄຳສັ່ງຂອງພະມ້າກໍຕັດສິນໃຈຖອນຕົວອອກ.ການ​ປະ​ຕິ​ບັດ​ການ​ປ້ອງ​ກັນ​ປະ​ເທດ​ທີ່​ມີ​ປະ​ສິດ​ທິ​ຜົນ​ໂດຍ​ພົນ​ເອກ Minkhaung Nawrahta ໄດ້​ອະ​ນຸ​ຍາດ​ໃຫ້​ມີ​ການ​ຖອນ​ອອກ​ຢ່າງ​ເປັນ​ລະ​ບຽບ.[49]ສົງຄາມບໍ່ໄດ້ສະຫຼຸບ.​ໃນ​ຂະນະ​ທີ່​ມຽນມາ​ໄດ້​ຍຶດຄອງ​ຝັ່ງ​ທະ​ເລ​ທາງ​ເທິງ​ລົງ​ໄປ​ຮອດ​ເທວາ​ໄດ້​ຄືນ​ມາ, ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ຍັງ​ບໍ່​ທັນ​ໄດ້​ລົບ​ລ້າງ​ໄພ​ຂົ່ມຂູ່​ຕໍ່​ການ​ຍຶດຄອງ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໃນ​ເຂດ​ອ້ອມ​ຂ້າງ​ທີ່​ຍັງ​ມີ​ຄວາມ​ເຄັ່ງ​ຕຶງ​ຢູ່.ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ຖືກບັງຄັບໃຫ້ຈັດການກັບການກະບົດຂອງຊົນເຜົ່າທີ່ສະຫນັບສະຫນູນໂດຍສະຫຍາມໃນຝັ່ງທະເລ (1762, 1764) ເຊັ່ນດຽວກັນກັບລ້ານນາ (1761-1763).
ການຫຼຸດລົງຂອງ Ayoudhia
ຕົກ​ຂອງ​ເມືອງ​ອາ​ຍຸ​ ©Anonymous
1765 Aug 23 - 1767 Apr 7

ການຫຼຸດລົງຂອງ Ayoudhia

Ayutthaya, Thailand
ສົງຄາມພະມ້າ - ສະຫຍາມ (1765-1767), ເຊິ່ງເອີ້ນກັນວ່າ ການລົ້ມລົງຂອງ Ayoudhia ແມ່ນການຂັດແຍ້ງທາງທະຫານຄັ້ງທີ 2 ລະຫວ່າງ ລາຊະວົງ Konbaung ຂອງ ມຽນ ມາ (ພະມ້າ) ແລະ ລາຊະວົງບ້ານພູຫຼວງຂອງ ອານາຈັກ Ayutthaya ຂອງສະຫຍາມ, ແລະສົງຄາມທີ່ສິ້ນສຸດລົງ. ອານາຈັກອາຍຸ 417 ປີ.[50] ສົງຄາມນີ້ແມ່ນການສືບຕໍ່ຂອງສົງຄາມ 1759-60.Casus belli ຂອງສົງຄາມນີ້ຍັງເປັນການຄວບຄຸມຂອງຊາຍຝັ່ງ Tenasserim ແລະການຄ້າຂອງຕົນ, ແລະສະຫຍາມສະຫນັບສະຫນູນພວກກະບົດໃນເຂດຊາຍແດນມຽນມາ.[51] ສົງຄາມໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນໃນເດືອນສິງຫາ 1765 ໃນເວລາທີ່ກອງທັບພະມ້າພາກເຫນືອທີ່ມີຄວາມເຂັ້ມແຂງ 20,000 ບຸກເຂົ້າໄປໃນພາກເຫນືອຂອງສະຫຍາມ, ແລະໄດ້ຖືກເຂົ້າຮ່ວມໂດຍສາມກອງທັບພາກໃຕ້ຂອງຫຼາຍກວ່າ 20,000 ໃນເດືອນຕຸລາ, ໃນການເຄື່ອນໄຫວ pincer ສຸດ Ayutthaya.ມາຮອດທ້າຍເດືອນມັງກອນປີ 1766, ກອງທັບມຽນມາໄດ້ເອົາຊະນະກຳລັງປ້ອງກັນຂອງສະຫຍາມຢ່າງມີຕົວເລກທີ່ເໜືອກວ່າແຕ່ປະສານງານກັນບໍ່ດີ, ແລະໄດ້ໂຮມເຂົ້າກັນກ່ອນນະຄອນຫຼວງຂອງສະຫຍາມ.[50]ການ​ໂຈມ​ຕີ​ຂອງ​ເມືອງ​ອາ​យុ​យុ​ທະ​ຍາ​ໄດ້​ເລີ່ມ​ຂຶ້ນ​ໃນ​ລະ​ຫວ່າງ​ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ Qing ຄັ້ງ​ທໍາ​ອິດ​ຂອງ​ມຽນມາ.ຊາວສະຫຍາມເຊື່ອວ່າຖ້າພວກເຂົາສາມາດຍຶດຫມັ້ນໄດ້ຈົນກ່ວາລະດູຝົນ, ນ້ໍາຖ້ວມຕາມລະດູການຂອງທົ່ງພຽງພາກກາງຂອງສະຫຍາມຈະບັງຄັບໃຫ້ຖອຍຫລັງ.​ແຕ່​ກະສັດ Hsinbyushin ຂອງ​ມຽນມາ​ເຊື່ອ​ວ່າ​ສົງຄາມ​ຈີນ​ແມ່ນ​ການ​ຂັດ​ແຍ້​ງກັນ​ກ່ຽວ​ກັບ​ຊາຍ​ແດນ​ເລັກ​ນ້ອຍ, ​ແລະ​ຍັງ​ສືບ​ຕໍ່​ການ​ປິດ​ລ້ອມ.ໃນ​ລະ​ດູ​ຝົນ​ຂອງ​ປີ 1766 (ເດືອນ​ມິ​ຖຸ​ນາ​ຫາ​ຕຸ​ລາ​), ການ​ສູ້​ຮົບ​ໄດ້​ຍ້າຍ​ໄປ​ໃນ​ນ​້​ໍ​າ​ຂອງ​ທົ່ງ​ພຽງ​ທີ່​ມີ​ນໍ້າ​ຖ້ວມ​ແຕ່​ບໍ່​ສາ​ມາດ​ປ່ຽນ​ສະ​ຖາ​ນະ​ເປັນ​.[50​] ໃນ​ເວ​ລາ​ທີ່​ລະ​ດູ​ແລ້ງ​ເຂົ້າ​ມາ​, ຈີນ​ໄດ້​ເປີດ​ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ຂະ​ຫນາດ​ໃຫຍ່​ຫຼາຍ​, ແຕ່ Hsinbyushin ຍັງ​ບໍ່​ຍອມ​ຈໍາ​ນວນ​ຫລາຍ​ແດ່​.ໃນເດືອນມີນາ 1767, ເອກກະລາດຂອງສະຫຍາມໄດ້ສະເຫນີໃຫ້ກາຍເປັນສາຂາແຕ່ພະມ້າໄດ້ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ຍອມຈໍານົນໂດຍບໍ່ມີເງື່ອນໄຂ.[52] ໃນວັນທີ 7 ເດືອນເມສາປີ 1767, ມຽນມາໄດ້ຂັບໄລ່ອອກຈາກເມືອງທີ່ອຶດຫິວເປັນຄັ້ງທີສອງໃນປະຫວັດສາດຂອງຕົນ, ການກະທໍາຄວາມໂຫດຮ້າຍທີ່ເຮັດໃຫ້ເຄື່ອງຫມາຍສີດໍາທີ່ສໍາຄັນໃນການພົວພັນມຽນມາ - ໄທຈົນເຖິງປະຈຸບັນ.ຊະ​ເລີຍ​ເສິກ​ສະຫຍາມ​ຫຼາຍ​ພັນ​ຄົນ​ໄດ້​ຖືກ​ຍົກຍ້າຍ​ໄປ​ຢູ່​ມຽນມາ.ອາຊີບພະມ້າແມ່ນໄລຍະສັ້ນ.ໃນ​ເດືອນ​ພະ​ຈິກ 1767, ຈີນ​ໄດ້​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ອີກ​ເທື່ອ​ຫນຶ່ງ​ດ້ວຍ​ກໍາ​ລັງ​ທີ່​ໃຫຍ່​ທີ່​ສຸດ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ, ໃນ​ທີ່​ສຸດ​ໄດ້​ຊັກ​ຊວນ Hsinbyushin ຖອນ​ກໍາ​ລັງ​ຂອງ​ຕົນ​ອອກ​ຈາກ​ສະ​ຍາມ.ໃນສົງຄາມກາງເມືອງໃນສະຫຍາມ, ລັດສະຫຍາມຂອງ Thonburi, ນໍາໂດຍ Taksin, ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ, ເອົາຊະນະລັດສະຫຍາມທີ່ແຕກແຍກອື່ນໆທັງຫມົດແລະລົບລ້າງໄພຂົ່ມຂູ່ຕໍ່ການປົກຄອງໃຫມ່ຂອງລາວໃນປີ 1771. [53] ມຽນມາ, ຕະຫຼອດເວລາແມ່ນ ຍຶດ​ໝັ້ນ​ເອົາ​ຊະ​ນະ​ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ຂອງ​ຈີນ​ຄັ້ງ​ທີ 4 ຂອງ​ມຽນ​ມາ​ໃນ​ເດືອນ​ທັນ​ວາ 1769.
1767 - 1782
ສະໄໝธนบุรี ແລະ ການສ້າງຕັ້ງບາງກອກornament
ອານາຈັກธนบุรี
ພິທີ​ຂຶ້ນ​ຄອງ​ລາດ​ຂອງ​ເຈົ້າ​ຈັກ​ກະ​ພັດ​ທີ່​ທ່າ​ນ​ບູ​ຣີ (ບາງ​ກອກ), 28 ທັນ​ວາ 1767 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1767 Jan 1 00:01 - 1782

ອານາຈັກธนบุรี

Thonburi, Bangkok, Thailand
ອານາຈັກ Thonburi ເປັນອານາຈັກທີ່ສໍາຄັນຂອງສະຫຍາມທີ່ມີຢູ່ໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ຈາກ 1767 ຫາ 1782, ມີສູນກາງປະມານເມືອງ Thonburi, ໃນສະຫຍາມຫຼືປະເທດໄທໃນປະຈຸບັນ.ອານາຈັກໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍ Taksin ທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່, ຜູ້ທີ່ໄດ້ໂຮມເອົາສະຫຍາມຄືນຫລັງຈາກການລົ້ມລົງຂອງອານາຈັກ Ayutthaya, ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ປະເທດແບ່ງອອກເປັນຫ້າລັດໃນພາກພື້ນສົງຄາມ.ອານາຈັກ Thonburi ໄດ້ຄວບຄຸມການໂຮມເອົາ ແລະ ສ້າງຕັ້ງສະຫຍາມຄືນມາຢ່າງໄວເປັນປະເທດມະຫາອຳນາດທາງທະຫານໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ແຜ່ນດິນໃຫຍ່, ຄຸ້ມຄອງການຂະຫຍາຍປະເທດໄປສູ່ດິນແດນອັນຍິ່ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດຈົນເຖິງຈຸດເວລານັ້ນໃນປະຫວັດສາດ, ຮວມເອົາອານາຈັກລ້ານຊ້າງ, ອານາຈັກລາວ (ຫຼວງພຣະບາງ, ວຽງຈັນ). , ຈໍາປາສັກ), ແລະ ກໍາປູເຈຍ ພາຍໃຕ້ຂອບເຂດຂອງສະຫຍາມຂອງອິດທິພົນ.[54]​ໃນ​ສະ​ໄໝ​ທັນ​ສະ​ໄໝ, ການ​ເລີ່​ມຕົ້ນ​ການ​ເຂົ້າ​ເມືອງ​ຂອງ​ມວນ​ຊົນ​ຈີນ​ຕົກ​ຢູ່​ກັບ​ສະຫຍາມ.ຜ່ານ​ການ​ມີ​ຄົນ​ງານ​ຈີນ, ການ​ຄ້າ, ກະ​ສິ​ກຳ​ແລະ​ຊ່າງ​ຝີ​ມື​ພັດ​ທະ​ນາ.ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ການກະບົດຂອງຈີນຄັ້ງທໍາອິດຕ້ອງໄດ້ຮັບການສະກັດກັ້ນ.ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ຕໍ່ມາຍ້ອນຄວາມກົດດັນແລະປັດໃຈຈໍານວນຫຼາຍ, ກະສັດ Taksin ຄິດວ່າຖືກທໍາລາຍຈິດໃຈ.ພາຍຫຼັງ​ລັດຖະປະຫານ​ປົດ​ທັກສິນ​ລົງ​ຈາກ​ອຳນາດ, ​ໄດ້​ຟື້ນ​ຟູ​ສະຖຽນ​ລະ​ພາບ​ໂດຍ​ນາຍ​ພົນ​ເຈົ້າ​ຣາຊວັງ​ກຣີ, ຜູ້​ກໍ່​ຕັ້ງ ​ອານາຈັກ​รัตน​ໂກ​ຊິນ , ອານາຈັກ​ທີ 4 ​ແລະ ປະຈຸ​ບັນ​ຂອງ​ໄທ.
ຕໍ່ສູ້ເພື່ອອິນດູຈີນ
ກະສັດ Taksin the Great ©Anonymous
1771 Oct 1 - 1773 Mar

ຕໍ່ສູ້ເພື່ອອິນດູຈີນ

Cambodia
ໃນປີ 1769, ກະສັດ Taksin ຂອງ Thonburi ໄດ້ສົ່ງຈົດຫມາຍເຖິງກະສັດ Ang Ton ຂອງກໍາປູເຈຍ, ຮຽກຮ້ອງໃຫ້ ກໍາປູເຈຍ ສືບຕໍ່ສົ່ງສານສະຫນຸກສະຫນານຂອງຕົ້ນໄມ້ທອງຄໍາແລະເງິນໃຫ້ແກ່ສະຫຍາມ.ອັງ​ໂຕນ​ໄດ້​ປະຕິ​ເສດ​ຍ້ອນ​ວ່າ​ທັກສິນ​ເປັນ​ຜູ້​ຮຸກ​ຮານ​ຂອງ​ຈີນ.Taksin ມີຄວາມໂກດແຄ້ນແລະສັ່ງໃຫ້ບຸກລຸກເພື່ອທໍາລາຍກໍາປູເຈຍແລະຕິດຕັ້ງ Ang Non ທີ່ສະຫນັບສະຫນູນ Siamese ເທິງບັນລັງຂອງກໍາປູເຈຍ.ກະສັດ Taksin ໄດ້ບຸກໂຈມຕີ ແລະຍຶດຄອງບາງສ່ວນຂອງກຳປູເຈຍ.ໃນປີຕໍ່ມາ ສົງຄາມຕົວແທນລະຫວ່າງ ຫວຽດນາມ ແລະສະຫຍາມໄດ້ລະເບີດຂຶ້ນຢູ່ໃນກໍາປູເຈຍ ເມື່ອເຈົ້ານາຍ Nguyễn ໄດ້ຕອບໂຕ້ດ້ວຍການບຸກໂຈມຕີເມືອງສະຫຍາມ.ໃນຕອນເລີ່ມຕົ້ນຂອງສົງຄາມ, Taksin ໄດ້ກ້າວຜ່ານ ກໍາປູເຈຍ ແລະໄດ້ວາງ Ang Non II ໄວ້ເທິງບັນລັງຂອງກໍາປູເຈຍ.ຫວຽດ​ນາມ​ໄດ້​ຕອບ​ໂຕ້​ໂດຍ​ຍຶດ​ເອົາ​ນະ​ຄອນ​ຫຼວງ​ກຳ​ປູ​ເຈຍ​ຄືນ​ໃໝ່ ແລະ​ໄດ້​ຕິດ​ຕັ້ງ​ໂອ​ເຕ​ທີ II ເປັນ​ເຈົ້າ​ຊີ​ວິດ​ທີ່​ຕ້ອງ​ການ.ໃນປີ 1773, ວຽດນາມໄດ້ສ້າງສັນຕິພາບກັບສະຫຍາມເພື່ອຮັບມືກັບການກະບົດຂອງ ໄຕງວຽນ, ເຊິ່ງເປັນຜົນມາຈາກສົງຄາມກັບສະຫຍາມ.ສອງ​ປີ​ຕໍ່​ມາ Ang Non II ໄດ້​ຮັບ​ການ​ປະ​ກາດ​ເປັນ​ຜູ້​ປົກ​ຄອງ​ຂອງ​ກໍາ​ປູ​ເຈຍ​.
ພວກເຂົາເວົ້າວ່າສົງຄາມຂອງ Wungyi
ພາບບັນຍາກາດ ການສູ້ຮົບບາງແກ້ວ ຈາກວັງເກົ່າ ກຸງເທບ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1775 Oct 1 - 1776 Aug

ພວກເຂົາເວົ້າວ່າສົງຄາມຂອງ Wungyi

Thailand
ພາຍຫຼັງການກະບົດຂອງມອນໃນປີ 1774 ແລະ ການຍຶດເອົາເມືອງຊຽງໃໝ່ຂອງມຽນມາໄດ້ສຳເລັດໃນປີ 1775, ກະສັດ Hsinbyushin ໄດ້ມອບໝາຍໃຫ້ Maha Thiha Thura ນາຍພົນຂອງສົງຄາມຈີນ-ມຽນມາ ດຳເນີນການບຸກຮຸກຮານຂອງສະຫຍາມພາກເໜືອໃນທ້າຍປີ 1775 ເພື່ອສະກັດກັ້ນ. ການ​ຂຶ້ນ​ກຳ​ອຳນາດ​ຂອງ​ສະຫຍາມ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ເຈົ້າ​ທັກສິນ​ແຫ່ງ​ກຸງ​ທອນ​ບຸ​ຣີ.ຍ້ອນວ່າກຳລັງພະມ້າມີຈຳນວນຫຼາຍກວ່າກອງທັບສະຫຍາມ, ການປິດລ້ອມເມືອງພິສະນຸໂລກເປັນເວລາສາມເດືອນແມ່ນເປັນການສູ້ຮົບຫຼັກຂອງສົງຄາມ.ກອງ​ປ້ອງ​ກັນ​ປະ​ເທດ​ພິ​ເສດ​ທີ່​ນຳ​ໂດຍ​ເຈົ້າ​ພະ​ຍາ​ຈັກ​ກະ​ຣີ​ແລະ​ເຈົ້າ​ພະ​ຍາ​ສຸ​ຣາ​ສີ​ໄດ້​ຕໍ່​ຕ້ານ​ພະ​ມ້າ.ສົງຄາມໄດ້ຢຸດສະງັກຈົນກ່ວາ Maha Thiha Thura ຕັດສິນໃຈຂັດຂວາງສາຍການສະຫນອງຂອງສະຫຍາມ, ນໍາໄປສູ່ການລົ້ມລົງຂອງ Phitsanulok ໃນເດືອນມີນາ 1776. ມຽນມາໄດ້ຮັບອໍານາດເຫນືອແຕ່ການເສຍຊີວິດຂອງກະສັດ Hsinbyushin ໄດ້ທໍາລາຍການປະຕິບັດງານຂອງມຽນມາຍ້ອນວ່າກະສັດພະມ້າໃຫມ່ໄດ້ສັ່ງໃຫ້ຖອນຕົວ. ຂອງທະຫານທັງຫມົດກັບຄືນໄປ Ava.ການອອກກ່ອນໄວອັນຄວນຂອງ Maha Thiha Thura ຈາກສົງຄາມໃນປີ 1776 ເຮັດໃຫ້ທະຫານພະມ້າທີ່ຍັງເຫຼືອຢູ່ໃນສະຫຍາມຕ້ອງຖອຍຫລັງຢ່າງບໍ່ສະບາຍ.ຕໍ່ມາ ກະສັດ Taksin ໄດ້ຖືໂອກາດນີ້ສົ່ງນາຍພົນຂອງຕົນໄປກໍ່ກວນພວກພະມ້າທີ່ຖອຍຫຼັງ.ກອງທັບພະມ້າໄດ້ອອກຈາກສະຫຍາມຢ່າງສົມບູນໃນເດືອນກັນຍາ 1776 ແລະສົງຄາມໄດ້ສິ້ນສຸດລົງ.ການບຸກຮຸກຮານສະຫຍາມຂອງ ມະຫາເທວະດາທິຣາຊ ໃນປີ 1775-1776 ເປັນສົງຄາມພະມ້າ-ສະຫຍາມທີ່ໃຫຍ່ທີ່ສຸດໃນສະໄໝธนບູຣີ.ສົງຄາມ (ແລະສົງຄາມຕໍ່ໄປ) ໄດ້ທໍາລາຍສ່ວນໃຫຍ່ຂອງສະຫຍາມທັງຫມົດສໍາລັບທົດສະວັດທີ່ຈະມາເຖິງ, ບາງເຂດຈະບໍ່ຖືກຟື້ນຟູທັງຫມົດຈົນກ່ວາທ້າຍສະຕະວັດທີ 19.[55]
1782 - 1932
ຍຸກລັດຕະນະໂກສິນ ແລະຄວາມທັນສະໄໝornament
ອານາຈັກລັດຕະນະໂກສິນ
ເຈົ້າພະຍາຈັກກະຣີ, ຕໍ່ມາແມ່ນກະສັດພຸດທະໂຍທາ ຟ້າຈຸລາໂລກ ຫຼື ຣາມາທີ 1 (r. 1782–1809) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1782 Jan 1 00:01 - 1932

ອານາຈັກລັດຕະນະໂກສິນ

Bangkok, Thailand
ອານາຈັກຣັດຕະນະ ໂກສິນ ໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໃນປີ 1782 ໂດຍໄດ້ສ້າງຕັ້ງນະຄອນ ຫຼວງຂອງສຍາມ (ກຸງເທບ) ແທນທີ່ກຸງ ທອນບູຣີ ເປັນນະຄອນຫຼວງຂອງສະຫຍາມ.ເຂດ​ທີ່​ມີ​ອິດ​ທິ​ພົນ​ສູງ​ສຸດ​ຂອງ​ລັດ​ຕະ​ນາ​ໂກ​ຊິນ​ລວມ​ທັງ​ລັດ​ວິ​ຊາ​ການ​ຂອງ ​ກໍາ​ປູ​ເຈຍ ​, ລາວ ​, ລັດ Shan​, ແລະ​ລັດ​ມາ​ເລ​ພາກ​ເຫນືອ​.ອານາຈັກໄດ້ຖືກສ້າງຕັ້ງຂຶ້ນໂດຍ Rama I ຂອງລາຊະວົງ Chakri.ເຄິ່ງເວລາທຳອິດຂອງຍຸກນີ້ ແມ່ນມີລັກສະນະການລວມຕົວຂອງອຳນາດສະຫຍາມຢູ່ໃນໃຈກາງຂອງອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ແຜ່ນດິນໃຫຍ່ ແລະ ມີການປະທະກັນ ແລະ ສົງຄາມເພື່ອຍາດເອົາອຳນາດສູງສຸດໃນພາກພື້ນ ກັບ ມຽນມາ ແລະ ຫວຽດນາມ .[56] ໄລຍະທີສອງແມ່ນຫນຶ່ງໃນການພົວພັນກັບອໍານາດອານານິຄົມຂອງ ອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງ ໃນທີ່ສະຫຍາມຍັງຄົງເປັນລັດອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້ພຽງແຕ່ຮັກສາເອກະລາດຂອງຕົນ.[57]ພາຍ​ໃນ​ອາ​ນາ​ຈັກ​ໄດ້​ພັດ​ທະ​ນາ​ເຂົ້າ​ໄປ​ເປັນ​ສູນ​ກາງ​, absoutist ລັດ​ປະ​ເທດ​ຊາດ​ທີ່​ມີ​ຊາຍ​ແດນ​ກໍາ​ນົດ​ໂດຍ​ການ​ພົວ​ພັນ​ກັບ​ປະ​ເທດ​ຕາ​ເວັນ​ຕົກ​.ໄລຍະເວລາດັ່ງກ່າວໄດ້ສັງເກດເຫັນໂດຍການເພີ່ມທະວີການເປັນສູນກາງຂອງອໍານາດຂອງກະສັດ, ການຍົກເລີກການຄວບຄຸມແຮງງານ, ການຫັນປ່ຽນໄປສູ່ເສດຖະກິດກະສິກໍາ, ການຂະຫຍາຍການຄວບຄຸມລັດສາຂາທີ່ຫ່າງໄກ, ການສ້າງເອກະລັກຂອງຊາດ monolithic, ແລະການປະກົດຕົວຂອງຕົວເມືອງກາງ. ຫ້ອງຮຽນ.ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຄວາມລົ້ມເຫລວໃນການປະຕິບັດການປະຕິຮູບປະຊາທິປະໄຕໄດ້ສິ້ນສຸດລົງໃນການປະຕິວັດສະຫຍາມໃນປີ 1932 ແລະການສ້າງຕັ້ງລັດທິລັດຖະທໍາມະນູນ.
ສົງຄາມເກົ້າກອງທັບ
ເຈົ້າຊາຍ Maha Sura Singhanat ຂອງພະລາຊະວັງແນວຫນ້າ, ນ້ອງຊາຍຂອງກະສັດ Rama I, ທີ່ຮູ້ຈັກໃນແຫຼ່ງພະມ້າໃນນາມ Einshe Paya Peikthalok, ເປັນຜູ້ນໍາສະຫຍາມຕົ້ນຕໍໃນພາກຕາເວັນຕົກແລະພາກໃຕ້. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1785 Jul 1 - 1787 Mar

ສົງຄາມເກົ້າກອງທັບ

Thailand
ສົງຄາມ ພະມ້າ - ສະຫຍາມ (1785-1786), ເອີ້ນວ່າສົງຄາມເກົ້າກອງທັບໃນປະຫວັດສາດສະຫຍາມເນື່ອງຈາກວ່າພະມ້າເຂົ້າມາໃນເກົ້າກອງທັບ, ເປັນສົງຄາມຄັ້ງທໍາອິດ [58] ລະຫວ່າງລາຊະວົງ Konbaung ຂອງມຽນມາແລະສະຫຍາມ Rattanakosin ອານາຈັກ ຂອງ Chakri. ລາຊະວົງ.ກະສັດ Bodawpaya ຂອງພະມ້າໄດ້ສືບຕໍ່ຂະບວນການທີ່ມີຄວາມທະເຍີທະຍານເພື່ອຂະຫຍາຍການປົກຄອງຂອງລາວເຂົ້າໄປໃນສະຫຍາມ.ໃນປີ 1785, ສາມປີຫຼັງຈາກການສ້າງຕັ້ງບາງກອກເປັນພະລາຊະວັງໃຫມ່ແລະລາຊະວົງ Chakri, ກະສັດ Bodawpaya ຂອງພະມ້າໄດ້ບຸກໂຈມຕີກອງທັບຂະຫນາດໃຫຍ່ທີ່ມີຈໍານວນທັງຫມົດ 144,000 ເພື່ອບຸກໂຈມຕີສະຫຍາມໃນເກົ້າກອງທັບຜ່ານຫ້າທິດທາງ [58] ລວມທັງ Kanchanaburi, Ratchaburi,ລ້ານນາ. , Tak , Thalang ( Phuket ) , ແລະ ແຫຼມ ມາ ເລ ພາກ ໃຕ້ .​ເຖິງ​ຢ່າງ​ໃດ​ກໍ​ຕາມ, ກອງທັບ​ທີ່​ຂະຫຍາຍ​ຕົວ​ເກີນ​ໄປ ​ແລະ ການ​ຂາດ​ເຂີນ​ສະໜອງ​ໄດ້​ຖື​ວ່າ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ຂອງ​ມຽນມາ​ບໍ່​ປະສົບ​ຜົນສຳ​ເລັດ.ກອງທັບສະຫຍາມພາຍໃຕ້ກະສັດຣາມາທີ 1 ແລະນ້ອງຊາຍຂອງເຈົ້າຊາຍ Maha Sura Singhanat ໄດ້ປ້ອງກັນການຮຸກຮານຂອງມຽນມາຢ່າງສຳເລັດຜົນ.ຮອດຕົ້ນປີ 1786, ມຽນມາໄດ້ຖອຍໜີໄປເປັນສ່ວນໃຫຍ່.ພາຍຫຼັງການຢຸດຊະງັກໃນລະດູຝົນ, ກະສັດ Bodawpaya ສືບຕໍ່ຂະບວນການຂອງຕົນໃນທ້າຍປີ 1786. ກະສັດ Bodawpaya ໄດ້ສົ່ງລູກຊາຍຂອງເຈົ້າຊາຍ Thado Minsaw ໄປສຸມໃສ່ກໍາລັງຂອງລາວຢູ່ Kanchanaburi ໃນທິດທາງດຽວເພື່ອບຸກໂຈມຕີສະຫຍາມ.ສະຫຍາມໄດ້ພົບກັບພະມ້າທີ່ທ່າດິນແດງ, ດ້ວຍເຫດນີ້ຈຶ່ງເອີ້ນວ່າ: ຂະບວນການທ່າດິນແດງ.ພະມ້າຖືກພ່າຍແພ້ອີກຄັ້ງ ແລະສະຫຍາມໄດ້ປ້ອງກັນຊາຍແດນຕາເວັນຕົກຂອງຕົນ.ການຮຸກຮານທີ່ລົ້ມເຫລວທັງສອງຢ່າງນີ້ ໃນທີ່ສຸດກໍກາຍເປັນການບຸກລຸກເຕັມຂະໜາດສຸດທ້າຍຂອງສະຫຍາມໂດຍພະມ້າ.
ອານາຈັກຊຽງໃໝ່
Inthawichayanon (r. 1873–1896), ກະສັດອົງສຸດທ້າຍຂອງເຄິ່ງເອກະລາດຊຽງໃຫມ່.ດອຍ ອິນທະໂນນ ມີຊື່ວ່າ ລາວ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1802 Jan 1 - 1899

ອານາຈັກຊຽງໃໝ່

Chiang Mai, Thailand

ອານາຈັກລັດຕະນະໄຕ ຫຼືອານາຈັກຊຽງໃໝ່ ເປັນລັດວິສາຂະບູຊາຂອງອານາຈັກສະຫຍາມ ລັດຕະນະໂກສິນ ໃນສັດຕະວັດທີ 18 ແລະ 19 ກ່ອນທີ່ຈະຖືກຍຶດເຂົ້າຕາມນະໂຍບາຍການລວມສູນຂອງຈຸລາລົງກອນໃນປີ 1899. ອານາຈັກດັ່ງກ່າວເປັນຜູ້ສືບທອດຂອງອານາຈັກລ້ານນາສະໄໝກາງ ເຊິ່ງໄດ້ມີມາ. ພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງພະມ້າເປັນເວລາສອງສັດຕະວັດ ຈົນກ່ວາມັນຖືກຍຶດໂດຍກໍາລັງຂອງສະຫຍາມພາຍໃຕ້ Taksin ຂອງ Thonburi ໃນປີ 1774. ມັນໄດ້ຖືກປົກຄອງໂດຍລາຊະວົງ Thipchak ແລະເຂົ້າມາພາຍໃຕ້ສາຂາຂອງ Thonburi.

ການຫັນປ່ຽນແລະປະເພນີພາຍໃຕ້ Rama I ແລະ II
Rama II ©Anonymous
1809 Jan 1 - 1851 Jan

ການຫັນປ່ຽນແລະປະເພນີພາຍໃຕ້ Rama I ແລະ II

Thailand
ໃນ​ລະ​ຫວ່າງ​ການ​ປົກ​ຄອງ​ຂອງ Rama II​, ອາ​ນາ​ຈັກ​ໄດ້​ເຫັນ renaissance ວັດ​ທະ​ນະ​ທໍາ​ຫຼັງ​ຈາກ​ສົງ​ຄາມ​ຂະ​ຫນາດ​ໃຫຍ່​ທີ່ plagued ການ​ປົກ​ຄອງ predecessor ຂອງ​ພຣະ​ອົງ​;ໂດຍສະເພາະໃນຂົງເຂດສິລະປະ ແລະວັນນະຄະດີ.ນັກ​ກະວີ​ທີ່​ຣາມາ​ທີ 2 ປະກອບ​ດ້ວຍ​ນັກ​ປະພັນ Sunthorn Phu ນັກ​ຂຽນ​ຂີ້​ເມົາ (ພຣະ​ອະ​ໄພ​ມະນີ) ​ແລະ ນາ​ລິນ​ທິ​ເບ​ດ (ນາ​ລິນ).ການພົວພັນຕ່າງປະເທດໃນເບື້ອງຕົ້ນໄດ້ຖືກຄອບງໍາໂດຍການພົວພັນກັບລັດໃກ້ຄຽງ, ໃນຂະນະທີ່ຜູ້ທີ່ມີອໍານາດອານານິຄົມຂອງເອີຣົບໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນເຂົ້າໄປໃນພື້ນຖານ.ໃນ ກໍາປູເຈຍ ແລະ ລາວ , ຫວຽດນາມ ໄດ້ ຮັບ ອໍານາດ ສູງ ສຸດ, ເປັນ ຄວາມ ຈິງ ທີ່ Rama II ຍອມຮັບ ໃນ ເບື້ອງ ຕົ້ນ.​ເມື່ອ​ການ​ກະບົດ​ຂຶ້ນ​ຢູ່​ຫວຽດນາມ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ຣາມາ​ທີ 3 ​ໃນ​ປີ 1833-34, ​ເພິ່ນ​ໄດ້​ພະຍາຍາມ​ປາບ​ພວກ​ທະຫານ​ຫວຽດນາມ, ​ແຕ່​ນີ້​ໄດ້​ພາ​ໃຫ້​ກອງທັບ​ສະຫຍາມ​ເສຍ​ຫາຍ​ຢ່າງ​ຫຼວງ​ຫຼາຍ.ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ໃນຊຸມປີ 1840, ຂະເໝນ ເອງໄດ້ປະສົບຜົນສຳເລັດໃນການຂັບໄລ່ຊາວຫວຽດນາມ, ເຊິ່ງຕໍ່ມາໄດ້ນຳໄປສູ່ອິດທິພົນຂອງສະຫຍາມໃນກຳປູເຈຍຫຼາຍຂຶ້ນ.​ໃນ​ຂະນະ​ດຽວ​ກັນ, ສະຫຍາມ​ກໍ​ຍັງ​ໄດ້​ສົ່ງ​ເຄື່ອງ​ບູຊາ​ໄປ​ຍັງ ​ຈີນ .ພາຍໃຕ້ Rama II ແລະ Rama III, ວັດທະນະທໍາ, ການເຕັ້ນລໍາ, poetry ແລະຂ້າງເທິງທັງຫມົດສະແດງລະຄອນໄດ້ເຖິງຈຸດສູງສຸດ.ວັດ​ໂພ​ຖືກ​ສ້າງ​ຂຶ້ນ​ໂດຍ Rama III, ເປັນ​ທີ່​ຮູ້​ຈັກ​ເປັນ​ວິ​ທະ​ຍາ​ໄລ​ທໍາ​ອິດ​ຂອງ​ປະ​ເທດ.ການປົກຄອງຂອງ Rama III ໄດ້.ສຸດທ້າຍໄດ້ຖືກຫມາຍໂດຍການແບ່ງແຍກຂອງພວກຊັ້ນສູງກ່ຽວກັບນະໂຍບາຍຕ່າງປະເທດ.ກຸ່ມສະໜັບສະໜຸນກຸ່ມນ້ອຍໆຂອງການຍຶດເອົາເທັກໂນໂລຍີຕາເວັນຕົກ ແລະຜົນສຳເລັດອື່ນໆ ໄດ້ຖືກຄັດຄ້ານໂດຍວົງການອະນຸລັກນິຍົມ, ເຊິ່ງສະເໜີໃຫ້ມີການໂດດດ່ຽວທີ່ເຂັ້ມແຂງຂຶ້ນແທນ.ນັບຕັ້ງແຕ່ກະສັດ Rama II ແລະ Rama III, ວົງການອະນຸລັກທາງສາສະຫນາສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຕິດຢູ່ກັບແນວໂນ້ມການໂດດດ່ຽວຂອງພວກເຂົາ.ການສິ້ນພຣະຊົນຂອງ Rama III ໃນປີ 1851 ຍັງຊີ້ໃຫ້ເຫັນເຖິງການສິ້ນສຸດຂອງລະບອບຣາຊາທິປະໄຕຂອງສະຫຍາມແບບດັ້ງເດີມຄື: ມີສັນຍານທີ່ຈະແຈ້ງແລ້ວຂອງການປ່ຽນແປງທີ່ເລິກເຊິ່ງ, ເຊິ່ງໄດ້ຖືກປະຕິບັດໂດຍສອງຜູ້ສືບທອດຂອງກະສັດ.
1809 Jun 1 - 1812 Jan

ສົງຄາມພະມ້າ-ສະຫຍາມ (1809-1812)

Phuket, Thailand
ສົງຄາມພະມ້າ-ສະຫຍາມ (1809-1812) ຫຼື ການບຸກຮຸກຮານຂອງມຽນມາ ທີ່ເມືອງທ່າລານ ແມ່ນເປັນການປະທະກັນດ້ວຍກຳລັງອາວຸດ ທີ່ຕໍ່ສູ້ກັນລະຫວ່າງ ພະມ້າ ພາຍໃຕ້ລາຊະວົງ Konbaung ແລະ ສະຫຍາມພາຍໃຕ້ ລາຊະວົງຈັກກະຣີ, ໃນລະຫວ່າງເດືອນມິຖຸນາ 1809 ແລະ ເດືອນມັງກອນ ປີ 1812. ເກາະພູເກັດ, ເປັນທີ່ຮູ້ກັນອີກຊື່ໜຶ່ງວ່າ Thalang ຫຼື Junk Ceylon, ແລະ ເກາະອັນດາມັນທີ່ອຸດົມສົມບູນດ້ວຍກົ່ວ.ສົງຄາມຍັງກ່ຽວຂ້ອງກັບ Kedah Sultanate .ໂອກາດນີ້ເປັນການບຸກໂຈມຕີຂອງມຽນມາຄັ້ງສຸດທ້າຍເຂົ້າໄປໃນດິນແດນຂອງສະຫຍາມໃນປະຫວັດສາດຂອງໄທ, ໂດຍອັງກິດໄດ້ຍຶດເອົາຝັ່ງ Tenasserim ໃນປີ 1826, ຫລັງຈາກສົງຄາມອັງກິດ - ມຽນມາຄັ້ງທໍາອິດ, ໄດ້ຖອນຊາຍແດນທາງບົກຫຼາຍຮ້ອຍກິໂລແມັດລະຫວ່າງສະຫຍາມແລະມຽນມາ.ສົງຄາມຍັງເຮັດໃຫ້ພູເກັດຖືກທຳລາຍ ແລະ ຂາດປະຊາກອນເປັນເວລາຫຼາຍທົດສະວັດ ຈົນເຖິງການປະກົດຕົວເປັນສູນຂຸດຄົ້ນແຮ່ກົ່ວໃນທ້າຍສະຕະວັດທີ 19.
ທັນສະໄໝ
ກະສັດ ຈຸລາລົງກອນ ©Anonymous
1851 Jan 1 - 1910

ທັນສະໄໝ

Thailand
ເມື່ອເຈົ້າມົງກຸດຂຶ້ນຄອງບັນລັງຂອງສະຫຍາມ, ລາວໄດ້ຖືກຂົ່ມຂູ່ຢ່າງໜັກໜ່ວງຈາກລັດໃກ້ຄຽງ.ອຳນາດອານານິຄົມຂອງ ອັງກິດ ແລະ ຝຣັ່ງ ໄດ້ກ້າວເຂົ້າສູ່ດິນແດນທີ່ເດີມເປັນຂອງອິດທິພົນຂອງສະຫຍາມ.ມົງກຸດແລະຜູ້ສືບທອດຂອງພະອົງ Chulalongkorn (Rama V) ໄດ້ຮັບຮູ້ສະຖານະການນີ້ແລະພະຍາຍາມເສີມສ້າງກໍາລັງປ້ອງກັນຂອງສະຫຍາມໂດຍການປັບປຸງທີ່ທັນສະໄຫມ, ດູດເອົາຜົນສໍາເລັດທາງວິທະຍາສາດແລະເຕັກນິກຂອງຕາເວັນຕົກ, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຫລີກລ້ຽງການເປັນອານານິຄົມ.ກະສັດສອງອົງ, ຜູ້ທີ່ປົກຄອງໃນຍຸກນີ້, ແມ່ນຜູ້ທໍາອິດທີ່ມີການສ້າງຕັ້ງຂອງຕາເວັນຕົກ.ເຈົ້າມົງກຸດ ມີອາຍຸໄດ້ 26 ປີ ເປັນພະສົງສາມະເນນ ແລະ ຕໍ່ມາກໍເປັນອະທິການບໍດີ ວັດບົນນິເວດວິຫາຣາ.ລາວບໍ່ພຽງແຕ່ມີຄວາມຊໍານິຊໍານານໃນວັດທະນະທໍາພື້ນເມືອງແລະວິທະຍາສາດທາງພຸດທະສາດສະຫນາຂອງສະຫຍາມເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ຍັງໄດ້ປະຕິບັດຢ່າງກວ້າງຂວາງກັບວິທະຍາສາດຕາເວັນຕົກທີ່ທັນສະໄຫມ, ແຕ້ມກ່ຽວກັບຄວາມຮູ້ຂອງຜູ້ສອນສາດສະຫນາເອີຣົບແລະການຕິດຕໍ່ກັບຜູ້ນໍາຕາເວັນຕົກແລະ Pope.ພຣະອົງເປັນກະສັດສະຫຍາມອົງທໍາອິດທີ່ເວົ້າພາສາອັງກິດ.ໃນຕົ້ນປີ 1855, ທ່ານ ຈອນ ໂບຣິງ, ເຈົ້າຄອງນະຄອນຮົງກົງຂອງອັງກິດ, ໄດ້ປະກົດຕົວຢູ່ເທິງກຳປັ່ນຮົບຢູ່ປາກແມ່ນ້ຳເຈົາພະຍາ.ພາຍໃຕ້ອິດທິພົນຂອງຜົນສໍາເລັດຂອງອັງກິດໃນປະເທດເພື່ອນບ້ານ ມຽນມາ , ກະສັດ Mongkut ໄດ້ລົງນາມໃນອັນທີ່ເອີ້ນວ່າ "ສົນທິສັນຍາ Bowring", ເຊິ່ງໄດ້ຍົກເລີກການຜູກຂາດການຄ້າຕ່າງປະເທດຂອງລາຊະວົງ, ຍົກເລີກພາສີນໍາເຂົ້າ, ແລະອະນຸຍາດໃຫ້ອັງກິດມີເງື່ອນໄຂທີ່ເຫມາະສົມທີ່ສຸດ.ສົນທິສັນຍາ Bowring ຫມາຍເຖິງການເຊື່ອມໂຍງຂອງສະຫຍາມເຂົ້າໄປໃນເສດຖະກິດໂລກ, ແຕ່ໃນເວລາດຽວກັນ, ລາຊະວົງໄດ້ສູນເສຍແຫຼ່ງລາຍຮັບທີ່ສໍາຄັນທີ່ສຸດ.ສົນທິສັນຍາທີ່ຄ້າຍຄືກັນໄດ້ຖືກສະຫຼຸບກັບມະຫາອໍານາດຕາເວັນຕົກທັງຫມົດໃນປີຕໍ່ໄປ, ເຊັ່ນໃນປີ 1862 ກັບ Prussia ແລະ 1869 ກັບອອສເຕີຍ - ຮັງກາຣີ.ການ​ທູດ​ແຫ່ງ​ຄວາມ​ຢູ່​ລອດ​ທີ່​ສະຫຍາມ​ໄດ້​ປູກຝັງ​ຢູ່​ຕ່າງປະ​ເທດ​ເປັນ​ເວລາ​ດົນ​ນານ​ນັ້ນ​ໄດ້​ບັນລຸ​ຈຸດ​ສູງສຸດ​ໃນ​ຍຸກ​ນີ້.[59]ການ​ເຊື່ອມ​ໂຍງ​ເຂົ້າ​ກັບ​ເສດຖະກິດ​ໂລກ​ໝາຍ​ຄວາມ​ວ່າ​ສະຫຍາມ​ໄດ້​ກາຍ​ເປັນ​ຕະຫຼາດ​ຂາຍ​ສິນຄ້າ​ອຸດສາຫະກຳ​ຂອງ​ຕາ​ເວັນ​ຕົກ ​ແລະ ​ເປັນ​ການ​ລົງທຶນ​ຂອງ​ນະຄອນຫຼວງ​ຂອງ​ຝ່າຍ​ຕາ​ເວັນ​ຕົກ.ການ​ສົ່ງ​ອອກ​ວັດຖຸ​ດິບ​ກະສິກຳ ​ແລະ ​ແຮ່​ທາດ ​ໄດ້​ເລີ່​ມຕົ້ນ ​ເຊິ່ງລວມມີ 3 ຜະລິດ​ຕະ​ພັນ​ເຂົ້າ​ສານ, ນ້ຳມັນ​ດິບ ​ແລະ ໄມ້​ສັກ ​ເຊິ່ງ​ໄດ້​ນຳ​ໃຊ້​ໃນ​ການ​ຜະລິດ 90% ຂອງ​ມູນ​ຄ່າ​ການ​ສົ່ງ​ອອກ.ກະສັດ​ມົງ​ກຸດ​ໄດ້​ຊຸກຍູ້​ການ​ຂະຫຍາຍ​ເນື້ອ​ທີ່​ກະສິກຳ​ດ້ວຍ​ການ​ຈູງ​ໃຈ​ດ້ານ​ພາສີ, ​ໃນ​ຂະນະ​ທີ່​ການ​ກໍ່ສ້າງ​ເສັ້ນທາງ​ການ​ສັນຈອນ (ຄອງ​ນ້ຳ, ທາງ​ລົດ​ໄຟ​ແລະ​ທາງ​ລົດ​ໄຟ​ຕໍ່​ມາ) ​ແລະ​ການ​ໄຫຼ​ເຂົ້າ​ຂອງ​ຊາວ​ຈີນ​ເຂົ້າ​ເມືອງ​ໄດ້​ເຮັດ​ໃຫ້ການ​ພັດທະນາ​ກະສິກຳ​ຂອງ​ເຂດ​ໃໝ່.ການປູກຝັງລ້ຽງຊີບຢູ່ໃນຮ່ອມພູ Menam ຕ່ໍາໄດ້ພັດທະນາໄປສູ່ຊາວກະສິກອນທີ່ມີລາຍໄດ້ຈາກຜົນຜະລິດຂອງພວກເຂົາ.[60]ຫຼັງຈາກສົງຄາມຝຣັ່ງ-ສະຫຍາມປີ 1893, ກະສັດ Chulalongkorn ໄດ້ຮັບຮູ້ການຂົ່ມຂູ່ຂອງອໍານາດການປົກຄອງຕາເວັນຕົກ, ແລະເລັ່ງການປະຕິຮູບຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນການປົກຄອງ, ການທະຫານ, ເສດຖະກິດແລະສັງຄົມຂອງສະຫຍາມ, ສໍາເລັດການພັດທະນາປະເທດຊາດຈາກໂຄງສ້າງ feudalist ແບບດັ້ງເດີມ. ການຄອບງຳ ແລະ ການເພິ່ງພາສ່ວນໂຕ, ບໍລິເວນອ້ອມແອ້ມຂອງພວກມັນຖືກຜູກມັດທາງອ້ອມພຽງແຕ່ກັບອຳນາດສູນກາງ (ກະສັດ), ກັບລັດແຫ່ງຊາດທີ່ປົກຄອງດ້ວຍສູນກາງທີ່ມີຊາຍແດນຕິດຈອດ ແລະ ສະຖາບັນການເມືອງທີ່ທັນສະໄໝ.ໃນປີ 1904, 1907 ແລະ 1909, ໄດ້ມີການແກ້ໄຂຊາຍແດນໃໝ່ໃນເງື່ອນໄຂຂອງຝຣັ່ງ ແລະອັງກິດ.ເມື່ອເຈົ້າຈຸລາລົງກອນສິ້ນຊີວິດໃນປີ 1910, ສະຫຍາມໄດ້ບັນລຸຊາຍແດນຂອງປະເທດໄທໃນປັດຈຸບັນ.ໃນປີ 1910 ລາວໄດ້ຖືກສືບທອດໂດຍສັນຕິໂດຍລູກຊາຍຂອງລາວ Vajiravudh, ຜູ້ທີ່ປົກຄອງເປັນ Rama VI.ລາວໄດ້ຮັບການສຶກສາຢູ່ທີ່ Royal Military Academy Sandhurst ແລະມະຫາວິທະຍາໄລ Oxford ແລະເປັນສຸພາບສະຕີ Edwardian ທີ່ມີຄວາມວິຕົກກັງວົນ.ແທ້ຈິງແລ້ວ, ຫນຶ່ງໃນບັນຫາຂອງສະຫຍາມແມ່ນຊ່ອງຫວ່າງທີ່ກວ້າງຂວາງລະຫວ່າງຄອບຄົວລາດຊະວົງຕາເວັນຕົກແລະພວກຊັ້ນສູງແລະປະເທດອື່ນໆ.ມັນໃຊ້ເວລາອີກ 20 ປີສໍາລັບການສຶກສາຂອງຕາເວັນຕົກເພື່ອຂະຫຍາຍໄປສູ່ສ່ວນທີ່ເຫຼືອຂອງ bureaucracy ແລະກອງທັບ.
ສົງຄາມ Franco-Siamese
ກາຕູນຈາກໜັງສືພິມ The Sketch ຂອງອັງກິດ ສະແດງໃຫ້ເຫັນທະຫານຝຣັ່ງ ໂຈມຕີທະຫານສະຫຍາມ ທີ່ຖືກພັນລະນາເປັນຮູບໄມ້ທີ່ບໍ່ເປັນອັນຕະລາຍ, ສະທ້ອນໃຫ້ເຫັນເຖິງຄວາມເກັ່ງກ້າທາງດ້ານເທັກໂນໂລຍີຂອງກອງທັບຝຣັ່ງ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1893 Jul 13 - Oct 3

ສົງຄາມ Franco-Siamese

Indochina
ສົງຄາມຝຣັ່ງ-ສະຫຍາມ ປີ 1893, ທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນປະເທດໄທວ່າ ເຫດການ RS 112 ແມ່ນຄວາມຂັດແຍ້ງລະຫວ່າງ ສາທາລະນະລັດທີ 3 ຂອງຝຣັ່ງ ແລະ ອານາຈັກສະຫຍາມ.Auguste Pavie, ຮອງກົງສຸນຝຣັ່ງປະຈຳແຂວງຫຼວງພະບາງໃນປີ 1886, ເປັນຫົວໜ້າຕົວແທນໃນການສືບຕໍ່ຜົນປະໂຫຍດຂອງຝຣັ່ງໃນ ລາວ .ຄວາມ​ປະຫຼາດ​ໃຈ​ຂອງ​ເພິ່ນ, ​ໄດ້​ສວຍ​ໃຊ້​ຄວາມ​ອ່ອນ​ແອ​ຂອງ​ສະຫຍາມ​ໃນ​ພາກ​ພື້ນ ​ແລະ ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ຂອງ​ພວກ​ກະບົດ ​ຫວຽດນາມ ຈາກ​ໄຕ​ງວຽນ, ​ໄດ້​ເພີ່ມ​ທະວີ​ຄວາມ​ເຄັ່ງ​ຕຶງ​ລະຫວ່າງ​ບາງກອກ ​ແລະປາຣີ .ພາຍຫຼັງ​ການ​ຂັດ​ແຍ້​ງກັນ, ຝ່າຍ​ສະຫຍາມ​ໄດ້​ຕົກລົງ​ມອບ​ປະ​ເທດ​ລາວ​ໃຫ້​ແກ່​ຝຣັ່ງ, ​ເປັນ​ການ​ກະທຳ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ອິນ​ດູ​ຈີນ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ​ໄດ້​ຂະຫຍາຍ​ຕົວ​ຢ່າງ​ຫຼວງ​ຫຼາຍ.ປີ 1896, ຝຣັ່ງໄດ້​ເຊັນ​ສົນທິສັນຍາ​ກັບ​ອັງກິດ​ທີ່​ກຳນົດ​ເຂດ​ຊາຍ​ແດນ​ລະຫວ່າງ​ລາວ​ກັບ​ດິນ​ແດນ​ອັງກິດ​ຢູ່ ​ມຽນມາ ​ຕອນ​ເທິງ.ຣາຊອານາຈັກລາວ ກາຍເປັນປະເທດປົກປ້ອງ, ໃນເບື້ອງຕົ້ນ ພາຍໃຕ້ການເປັນເຈົ້າການຂອງອິນດູຈີນ ຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ.Pavie, ຜູ້ທີ່ເກືອບດຽວໄດ້ນໍາເອົາປະເທດລາວພາຍໃຕ້ການປົກຄອງຂອງຝຣັ່ງ, ໄດ້ເຫັນການເປີດຕົວຢ່າງເປັນທາງການໃນຮ່າໂນ້ຍ.
1909 Jan 1

ສົນທິສັນຍາ ອັງໂກ-ສະຫຍາມ ປີ 1909

Thailand
ສົນທິສັນຍາ​ອັງ​ໂກ​-​ສະຫຍາມ​ປີ 1909 ​ແມ່ນ​ສົນທິສັນຍາ​ລະຫວ່າງ ​ສະຫະ​ປະຊາ​ຊາດ ​ກັບ​ລາຊະ​ອານາຈັກ​ສະຫຍາມ​ທີ່​ໄດ້​ກຳນົດ​ເຂດ​ຊາຍ​ແດນ​ທີ່​ທັນ​ສະ​ໄໝ​ລະຫວ່າງ​ໄທ​ກັບ​ອານາ​ເຂດ​ທີ່​ອັງກິດ​ຄວບ​ຄຸມ​ຢູ່ ​ມາ​ເລ​ເຊຍ .ໂດຍ​ຜ່ານ​ສົນ​ທິ​ສັນ​ຍາ​ດັ່ງ​ກ່າວ, Siam ໄດ້​ມອບ​ການ​ຄວບ​ຄຸມ​ບາງ​ອາ​ນາ​ເຂດ (ລວມ​ທັງ​ລັດ Kedah, Kelantan, Perlis, ແລະ Terengganu) ເປັນ​ການ​ຄວບ​ຄຸມ​ຂອງ​ອັງ​ກິດ.​ແນວ​ໃດ​ກໍ​ດີ, ມັນ​ຍັງ​ໄດ້​ເຮັດ​ໃຫ້​ອັງກິດ​ຮັບ​ຮູ້​ອະທິປະ​ໄຕ​ຂອງ​ສະຫຍາມ​ຢ່າງ​ເປັນ​ທາງ​ການ​ຕໍ່​ອານາ​ເຂດ​ທີ່​ຍັງ​ຄົງ​ຢູ່, ​ໂດຍ​ສະ​ນັ້ນ​ຈຶ່ງ​ຮັບປະກັນ​ຖານະ​ເອກະລາດ​ຂອງ​ສະຫຍາມ.ສົນທິສັນຍາ​ດັ່ງກ່າວ​ໄດ້​ຊ່ວຍ​ໃຫ້​ສະຫຍາມ​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ເປັນ "ລັດ​ກັນ​ໄພ" ລະຫວ່າງ​ອິນ​ດູ​ຈີນ​ທີ່ ​ຝຣັ່ງ ຄວບ​ຄຸມ​ແລະ​ມາລາຢາ​ຂອງ​ອັງກິດ.ອັນນີ້ເຮັດໃຫ້ສະຫຍາມສາມາດຍຶດເອົາເອກະລາດຂອງຕົນໄດ້ໃນຂະນະທີ່ປະເທດເພື່ອນບ້ານໄດ້ຕົກເປັນອານານິຄົມ.
ການສ້າງຕັ້ງປະເທດຊາດພາຍໃຕ້ Vajiravudh ແລະ Prajadhipok
ການ​ຂຶ້ນ​ຄອງ​ລາດ​ຂອງ​ເຈົ້າ​ຈັກ​ກະ​ພັດ​ວະ​ຊີ​ຣາ​ວຸ​ດ, ປີ 1911. ©Anonymous
1910 Jan 1 - 1932

ການສ້າງຕັ້ງປະເທດຊາດພາຍໃຕ້ Vajiravudh ແລະ Prajadhipok

Thailand
ຜູ້ສືບທອດຂອງກະສັດ Chulalongkorn ແມ່ນກະສັດ Rama VI ໃນເດືອນຕຸລາ 1910, ເຊິ່ງເອີ້ນກັນວ່າ Vajiravudh.ລາວໄດ້ສຶກສາກົດໝາຍ ແລະປະຫວັດສາດຢູ່ທີ່ມະຫາວິທະຍາໄລ Oxford ໃນນາມເປັນເຈົ້າຊາຍມົງກຸດຂອງສະຫຍາມໃນອັງກິດ.ພາຍຫຼັງທີ່ພະອົງຂຶ້ນຄອງບັນລັງ, ພະອົງໄດ້ໃຫ້ອະໄພບັນດາເຈົ້າໜ້າ ທີ່ທີ່ສຳຄັນສຳລັບໝູ່ເພື່ອນທີ່ອຸທິດຕົນຂອງພະອົງ, ເຊິ່ງບໍ່ແມ່ນສ່ວນໜຶ່ງຂອງພວກຊັ້ນສູງ, ແລະແມ່ນແຕ່ຜູ້ມີຄຸນວຸດທິໜ້ອຍກວ່າຜູ້ສືບທອດ, ເປັນການກະທຳທີ່ບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນໃນສະຫຍາມ.ໃນການປົກຄອງຂອງລາວ (1910-1925) ມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍຢ່າງ, ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ສະຫຍາມໃກ້ຊິດກັບບັນດາປະເທດທີ່ທັນສະໄຫມ.ສໍາລັບຕົວຢ່າງ, ປະຕິທິນ Gregorian ໄດ້ຖືກນໍາສະເຫນີ, ພົນລະເມືອງທັງຫມົດຂອງປະເທດລາວຕ້ອງຍອມຮັບຊື່ຄອບຄົວ, ແມ່ຍິງໄດ້ຮັບການຊຸກຍູ້ໃຫ້ນຸ່ງເສື້ອກະໂປງແລະຜົມຍາວແລະກົດຫມາຍວ່າດ້ວຍພົນລະເມືອງ, ຫຼັກການຂອງ "Ius sanguinis" ໄດ້ຖືກຮັບຮອງເອົາ.ໃນປີ 1917 ໄດ້ສ້າງຕັ້ງມະຫາວິທະຍາໄລຈຸລາລົງກອນ ແລະ ການສຶກສາໃນໂຮງຮຽນໄດ້ຖືກນໍາສະເໜີສໍາລັບເດັກນ້ອຍອາຍຸ 7 ຫາ 14 ປີທັງໝົດ.ກະສັດ ວໍຊີຣາវុធ ເປັນທີ່ຊື່ນຊອບທາງດ້ານວັນນະຄະດີ, ລະຄອນ, ເພິ່ນໄດ້ແປວັນນະຄະດີຕ່າງປະເທດເປັນພາສາໄທຫຼາຍເລື່ອງ.ພຣະອົງໄດ້ສ້າງພື້ນຖານທາງວິນຍານສໍາລັບປະເພດຂອງລັດທິຊາດໄທ, ປະກົດການທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກໃນສະຫຍາມ.ພຣະອົງໄດ້ອີງໃສ່ຄວາມສາມັກຄີຂອງປະເທດຊາດ, ພຸດທະສາດສະຫນາ, ແລະການປົກຄອງ, ແລະຮຽກຮ້ອງໃຫ້ມີຄວາມສັດຊື່ຈາກວິຊາຂອງພຣະອົງຕໍ່ສາມສະຖາບັນນີ້.ກະສັດ Vajiravudh ຍັງໄດ້ລີ້ໄພຢູ່ໃນການຕໍ່ຕ້ານ Sinicism ທີ່ບໍ່ສົມເຫດສົມຜົນແລະກົງກັນຂ້າມ.​ເນື່ອງ​ຈາກ​ການ​ອົບ​ພະຍົບ​ຢ່າງ​ຫຼວງ​ຫຼາຍ, ກົງກັນຂ້າມ​ກັບ​ຂະ​ບວນການ​ຄົນ​ເຂົ້າ​ເມືອງ​ຈາກ​ຈີນ​ກ່ອນ​ໜ້າ​ນີ້, ​ແມ່ຍິງ​ແລະ​ຄອບຄົວ​ທັງ​ໝົດ​ໄດ້​ເຂົ້າ​ມາ​ໃນ​ປະ​ເທດ, ​ເຊິ່ງໝາຍ​ຄວາມ​ວ່າ​ຊາວ​ຈີນ​ບໍ່​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ສາມັກຄີ​ກັນ​ແລະ​ຮັກສາ​ເອກະລາດ​ດ້ານ​ວັດທະນະທຳ.​ໃນ​ບົດ​ຄວາມ​ໜຶ່ງ​ທີ່​ພິມ​ເຜີຍ​ແຜ່​ໂດຍ​ກະສັດ​ວິ​ຊີ​ວະ​ວັດ ​ໂດຍ​ມີ​ນາມ​ສະ​ກຸນ, ​ເພິ່ນ​ໄດ້​ບັນຍາຍ​ເຖິງ​ຊົນ​ເຜົ່າ​ສ່ວນ​ໜ້ອຍ​ຂອງ​ຈີນ​ທີ່​ເປັນ​ຊາວ​ຢິວ​ໃນ​ພາກ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ.ໃນ​ປີ 1912, ການ​ປະ​ທ້ວງ​ພະ​ລາ​ຊະ​ວັງ, ວາງ​ແຜນ​ໂດຍ​ນາຍ​ທະ​ຫານ​ຫນຸ່ມ, ພະ​ຍາ​ຍາມ​ບໍ່​ສໍາ​ເລັດ​ຜົນ​ທີ່​ຈະ​ໂຄ່ນ​ລົ້ມ​ແລະ​ປ່ຽນ​ແທນ​ກະ​ສັດ.[61] ເປົ້າຫມາຍຂອງພວກເຂົາແມ່ນການປ່ຽນແປງລະບົບການປົກຄອງ, ໂຄ່ນລົ້ມລະບອບເກົ່າແລະປ່ຽນແທນລະບົບລັດຖະທໍາມະນູນທີ່ທັນສະໄຫມ, ແລະບາງທີອາດປ່ຽນແທນ Rama VI ດ້ວຍເຈົ້າຊາຍທີ່ມີຄວາມເຫັນອົກເຫັນໃຈຫຼາຍຕໍ່ຄວາມເຊື່ອຂອງພວກເຂົາ, [62] ແຕ່ກະສັດໄດ້ໄປ. ຕ້ານ​ຜູ້​ສົມ​ຮູ້​ຮ່ວມ​ຄິດ, ​ແລະ​ໄດ້​ຕັດສິນ​ລົງ​ໂທດ​ຈຳ​ຄຸກ​ຫຼາຍ​ຄົນ.ສະມາຊິກຂອງສົມຮູ້ຮ່ວມຄິດປະກອບດ້ວຍທະຫານແລະກອງທັບເຮືອ, ສະຖານະພາບຂອງ monarchy, ໄດ້ກາຍເປັນສິ່ງທ້າທາຍ.
ສະຫຍາມໃນສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ 1
ຂະບວນແຫ່ຂະບວນແຫ່ໄຊຊະນະປາຣີ ປີ 1919. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1917 Jul 1 - 1918

ສະຫຍາມໃນສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ 1

Europe
ປີ 1917 ສະຫຍາມ​ໄດ້​ປະກາດ​ສົງຄາມ​ກັບ ​ຈັກກະພັດ​ເຢຍລະ​ມັນ ​ແລະ​ອອສ​ເຕຣຍ-ຮົງ​ກາຣີ, ​ໂດຍ​ສ່ວນ​ໃຫຍ່​ແມ່ນ​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ໂປດ​ປານ​ກັບ ​ອັງກິດ ​ແລະ ​ຝຣັ່ງ .ການເຂົ້າຮ່ວມຂອງສະຫຍາມໃນ ສົງຄາມໂລກ ຄັ້ງທີ່ 1 ໄດ້ຮັບປະກັນບ່ອນນັ່ງຢູ່ໃນກອງປະຊຸມສັນຕິພາບ Versailles, ແລະລັດຖະມົນຕີການຕ່າງປະເທດ Devongse ໄດ້ໃຊ້ໂອກາດນີ້ເພື່ອໂຕ້ແຍ້ງສໍາລັບການຍົກເລີກສົນທິສັນຍາທີ່ບໍ່ເທົ່າທຽມກັນໃນສະຕະວັດທີ 19 ແລະການຟື້ນຟູອະທິປະໄຕຂອງສະຫຍາມຢ່າງເຕັມທີ່.ສະຫະລັດ ມີພັນທະໃນປີ 1920, ໃນຂະນະທີ່ຝຣັ່ງແລະອັງກິດປະຕິບັດຕາມໃນປີ 1925. ໄຊຊະນະນີ້ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມບາງຢ່າງຂອງກະສັດ, ແຕ່ໃນໄວໆນີ້ມັນໄດ້ຖືກຕັດອອກໂດຍຄວາມບໍ່ພໍໃຈກັບບັນຫາອື່ນໆ, ເຊັ່ນວ່າຄວາມຫຍາບຄາຍຂອງລາວ, ເຊິ່ງກາຍເປັນທີ່ສັງເກດເຫັນຫຼາຍເມື່ອການຖົດຖອຍຫລັງສົງຄາມຮ້າຍແຮງໄດ້ຕີສະຫຍາມ. ໃນປີ 1919. ຍັງມີຄວາມຈິງທີ່ວ່າກະສັດບໍ່ມີລູກຊາຍ.ແນ່ນອນ, ລາວມັກບໍລິສັດຂອງຜູ້ຊາຍກັບແມ່ຍິງ (ເລື່ອງທີ່ຕົນເອງບໍ່ໄດ້ກັງວົນກັບຄວາມຄິດເຫັນຂອງສະຫຍາມຫຼາຍ, ແຕ່ວ່າໄດ້ທໍາລາຍຄວາມຫມັ້ນຄົງຂອງກະສັດຍ້ອນບໍ່ມີມໍລະດົກ).ໃນຕອນທ້າຍຂອງສົງຄາມ, ສະຫຍາມໄດ້ກາຍເປັນສະມາຊິກຂອງສະຫະພັນປະຊາຊາດ.ຮອດປີ 1925, ສະຫະລັດ, ສະຫະລາດຊະອານາຈັກ, ແລະ ຝຣັ່ງເສດໄດ້ປະຖິ້ມສິດນອກດິນແດນໃນສະຫຍາມ.
1932
ໄທຍຸກສະໄໝornament
ການປະຕິວັດສະຫຍາມປີ 1932
ທະຫານຢູ່ຕາມຖະຫນົນໃນລະຫວ່າງການປະຕິວັດ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1932 Jun 24

ການປະຕິວັດສະຫຍາມປີ 1932

Bangkok, Thailand
ວົງ​ການ​ຂະ​ຫນາດ​ນ້ອຍ​ຈາກ​ການ​ຂະ​ຫຍາຍ​ຕົວ​ຂອງ bourgeoisie ຂອງ​ອາ​ດີດ​ນັກ​ສຶກ​ສາ (ທັງ​ຫມົດ​ທີ່​ໄດ້​ສໍາ​ເລັດ​ການ​ສຶກ​ສາ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ຢູ່​ໃນ​ເອີ​ຣົບ - ສ່ວນ​ໃຫຍ່​ແມ່ນ​ປາ​ຣີ), ສະ​ຫນັບ​ສະ​ຫນູນ​ໂດຍ​ພວກ​ທະ​ຫານ​ບາງ​ຄົນ, ໄດ້​ຍຶດ​ເອົາ​ອໍາ​ນາດ​ຈາກ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​ສົມ​ບູນ​ໃນ​ວັນ​ທີ 24 ມິ​ຖຸ​ນາ 1932 ໃນ​ການ​ປະ​ຕິ​ວັດ​ເກືອບ​ບໍ່​ຮຸນ​ແຮງ.ກຸ່ມດັ່ງກ່າວ, ເຊິ່ງເອີ້ນຕົນເອງວ່າ Khana Ratsadon ຫຼືຜູ້ອຸປະຖໍາ, ໄດ້ລວບລວມພະນັກງານ, ປັນຍາຊົນແລະເຈົ້າຫນ້າທີ່, ເຊິ່ງເປັນຕົວແທນຂອງຄວາມຄິດຂອງການປະຕິເສດລະບອບການປົກຄອງຢ່າງແທ້ຈິງ.ການກໍ່ລັດຖະປະຫານທາງທະຫານຄັ້ງນີ້ (ຄັ້ງທຳອິດຂອງໄທ) ໄດ້ຢຸດຕິການປົກຄອງລະບອບຊາທິປະໄຕຢ່າງແທ້ຈິງຂອງສະຫຍາມໃນຫຼາຍສັດຕະວັດພາຍໃຕ້ລາຊະວົງຈັກກະຣີ, ແລະສົ່ງຜົນໃຫ້ການຫັນປ່ຽນຂອງສະຫຍາມໄປສູ່ລະບອບລັດຖະທຳມະນູນ, ການນຳປະຊາທິປະໄຕ ແລະ ລັດຖະທຳມະນູນສະບັບທຳອິດ, ແລະ ການສ້າງສະພາແຫ່ງຊາດ.ຄວາມ​ບໍ່​ພໍ​ໃຈ​ທີ່​ເກີດ​ຈາກ​ວິ​ກິດ​ການ​ເສດຖະກິດ, ການ​ຂາດ​ອຳນາດ​ການ​ປົກຄອງ ​ແລະ ການ​ເພີ່ມ​ຂຶ້ນ​ຂອງ​ຄົນ​ທົ່ວ​ໄປ​ທີ່​ມີ​ການ​ສຶກສາ​ຂອງ​ຝ່າຍ​ຕາ​ເວັນ​ຕົກ​ໄດ້​ຊຸກຍູ້​ການ​ປະຕິວັດ.
ສົງຄາມຝຣັ່ງ-ໄທ
ແກ້ວພິບູນສົງຄາມ ກວດກາກອງທັບໃນສະໄໝສົງຄາມ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1940 Oct 1 - 1941 Jan 28

ສົງຄາມຝຣັ່ງ-ໄທ

Indochina
ເມື່ອພະບາດສົມເດັດພະເຫວດຂຶ້ນເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີໃນເດືອນກັນຍາ 1938, ປີກທະຫານແລະພົນລະເຮືອນຂອງ Khana Ratsadon ໄດ້ແຕກແຍກກັນຫຼາຍຂຶ້ນ, ແລະການຄອບຄອງທາງທະຫານກໍ່ມີຫຼາຍຂຶ້ນ.Phibunsongkhram ເລີ່ມ​ຕົ້ນ​ການ​ເຄື່ອນ​ຍ້າຍ​ລັດ​ຖະ​ບານ​ໄປ​ສູ່​ການ​ທະ​ຫານ​, ລັດ​ທິ​ຜະ​ລິດ​ຕະ​ພັນ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​, ເຊັ່ນ​ດຽວ​ກັນ​ກັບ​ການ​ສ້າງ​ບຸກ​ຄະ​ລິກ​ຂອງ​ຕົນ​.ການເຈລະຈາກັບ ຝຣັ່ງ ບໍ່ດົນກ່ອນ ສົງຄາມໂລກຄັ້ງທີ 2 ໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າລັດຖະບານຝຣັ່ງມີຄວາມມຸ່ງຫມັ້ນທີ່ຈະປ່ຽນແປງທີ່ເຫມາະສົມໃນຂອບເຂດຊາຍແດນລະຫວ່າງໄທແລະອິນດູຈີນຂອງຝຣັ່ງ, ແຕ່ວ່າພຽງແຕ່ເລັກນ້ອຍ.ພາຍຫຼັງການຕົກຂອງຝຣັ່ງເສດໃນປີ 1940, ນາຍພົນ Plaek Pibusonggram, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີຂອງໄທ ໄດ້ຕັດສິນວ່າຄວາມພ່າຍແພ້ຂອງຝຣັ່ງໄດ້ໃຫ້ໂອກາດແກ່ຊາວໄທຍິ່ງກວ່າທີ່ຈະໄດ້ຄືນດິນແດນລັດທິມະຫາອຳນາດທີ່ໄດ້ມອບໃຫ້ຝຣັ່ງຄືນມາ. ໃນ​ສະ​ໄໝ​ລາດ​ຊະ​ວົງ​ຈຸລາ​ລົງ​ກອນ.ການ​ຍຶດຄອງ​ທະຫານ​ຂອງ​ເຢຍລະ​ມັນ​ຂອງ​ນະຄອນ​ຫຼວງ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ ​ໄດ້​ເຮັດ​ໃຫ້​ຝຣັ່ງຍຶດ​ເອົາ​ການ​ຄອບ​ຄອງ​ຢູ່​ຕ່າງປະ​ເທດ​ຂອງ​ຕົນ, ລວມທັງ​ອິນ​ດູ​ຈີນ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ.ການປົກຄອງອານານິຄົມໃນປັດຈຸບັນໄດ້ຖືກຕັດຂາດການຊ່ວຍເຫຼືອຈາກພາຍນອກແລະການສະຫນອງຈາກພາຍນອກ.ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ຮຸກ​ຮານ ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ​ໃນ​ອິນ​ດູ​ຈີນ​ໃນ​ເດືອນ​ກັນ​ຍາ 1940, ຝຣັ່ງ​ໄດ້​ຖືກ​ບັງ​ຄັບ​ໃຫ້​ຍີ່​ປຸ່ນ​ຕັ້ງ​ຖານ​ທັບ​ການ​ທະ​ຫານ.ພຶດຕິກຳ​ທີ່​ເບິ່ງ​ຄື​ວ່າ​ເປັນ​ການ​ຍອມ​ຈຳນົນ​ແບບ​ນີ້​ໄດ້​ຊັກ​ຈູງ​ໃຫ້​ລະບອບ​ພິ​ບູ​ນ​ເຊື່ອ​ວ່າ​ຝຣັ່ງ​ຈະ​ບໍ່​ຕໍ່ຕ້ານ​ການ​ປະ​ທະ​ກັນ​ທາງ​ທະຫານ​ກັບ​ໄທ​ຢ່າງ​ຈິງ​ຈັງ.ການ​ເອົາ​ຊະ​ນະ​ຂອງ​ປະ​ເທດ​ຝຣັ່ງ​ໃນ​ການ​ສູ້​ຮົບ​ຂອງ​ປະ​ເທດ​ຝຣັ່ງ​ເປັນ​ການ​ກະ​ຕຸ້ນ​ໃຫ້​ການ​ນໍາ​ພາ​ຂອງ​ໄທ​ເລີ່ມ​ຕົ້ນ​ການ​ໂຈມ​ຕີ​ອິນ​ດູ​ຈີນ​ຂອງ​ຝຣັ່ງ.ມັນ​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ພ່າຍ​ແພ້​ຢ່າງ​ໜັກ​ໜ່ວງ​ໃນ​ການ​ສູ້​ຮົບ​ທາງ​ທະ​ເລ​ຂອງ Ko Chang, ແຕ່​ມັນ​ໄດ້​ຄອບ​ງຳ​ຢູ່​ເທິງ​ບົກ ແລະ ໃນ​ອາ​ກາດ.ຈັກ​ກະ​ພັດ​ຍີ່​ປຸ່ນ ​ທີ່​ມີ​ກຳ​ລັງ​ຄອບ​ຄອງ​ຢູ່​ໃນ​ພາກ​ພື້ນ​ອາ​ຊີ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ສຽງ​ໃຕ້​ແລ້ວ, ໄດ້​ຮັບ​ຮອງ​ເອົາ​ບົດ​ບາດ​ເປັນ​ຜູ້​ໄກ່​ເກ່ຍ.ການ​ເຈ​ລະ​ຈາ​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ການ​ຂັດ​ແຍ້ງ​ກັບ​ກຳ​ປູ​ເຈຍ​ທີ່​ໄທ​ໄດ້​ກຳ​ນົດ​ຢູ່​ໃນ​ອາ​ນາ​ນິ​ຄົມ​ຂອງ​ຝ​ຣັ່ງ ​ລາວ ແລະ ກຳ​ປູ​ເຈຍ .
ໄທ​ໃນ​ສົງຄາມ​ໂລກ​ຄັ້ງ​ທີ 2
ກອງທັບໄທພະຍາບ ສູ້ຮົບຢູ່ມຽນມາ, ປີ 1943. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1941 Dec 1

ໄທ​ໃນ​ສົງຄາມ​ໂລກ​ຄັ້ງ​ທີ 2

Thailand
ຫຼັງ​ຈາກ​ສົງຄາມ​ຝຣັ່ງ-​ໄທ​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ, ລັດຖະບານ​ໄທ​ໄດ້​ປະກາດ​ເປັນ​ກາງ.ເມື່ອ​ຍີ່ປຸ່ນ ​ບຸກ​ເຂົ້າ​ຍຶດ​ຄອງ​ໄທ​ໃນ​ວັນ​ທີ 8 ທັນ​ວາ 1941, ບໍ່​ເທົ່າ​ໃດ​ຊົ່ວ​ໂມງ​ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ໂຈມ​ຕີ ​ທ່າ​ເຮືອ​ມຸກ , ຍີ່​ປຸ່ນ​ໄດ້​ຮຽກ​ຮ້ອງ​ສິດ​ທີ່​ຈະ​ຍ້າຍ​ກຳ​ລັງ​ທະ​ຫານ​ຂ້າມ​ໄທ​ໄປ​ຍັງ​ເຂດ​ຊາຍ​ແດນ ​ມາ​ເລ​ຢາ .Phibun ຍອມຮັບຂໍ້ຮຽກຮ້ອງຂອງຍີ່ປຸ່ນຫຼັງຈາກການຕໍ່ຕ້ານໄລຍະສັ້ນໆ.ລັດຖະບານໄດ້ປັບປຸງສາຍພົວພັນກັບຍີ່ປຸ່ນໂດຍການລົງນາມເປັນພັນທະມິດທາງທະຫານໃນເດືອນທັນວາ 1941. ກອງທັບຍີ່ປຸ່ນໄດ້ໃຊ້ປະເທດເປັນຖານສໍາລັບການບຸກລຸກຂອງ ມຽນມາ ແລະມາລາຢາ.[63] ຄວາມລັງເລ, ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ໄດ້ໃຫ້ວິທີການກະຕືລືລົ້ນຫຼັງຈາກຊາວຍີ່ປຸ່ນ rolled ວິທີການຂອງເຂົາເຈົ້າຜ່ານ Malaya ໃນ "ລົດຖີບ Blitzkrieg" ທີ່ມີການຕໍ່ຕ້ານເລັກນ້ອຍທີ່ຫນ້າປະຫລາດໃຈ.[64] ໃນເດືອນຕໍ່ມາ, Phibun ປະກາດສົງຄາມກັບ ອັງກິດ ແລະ ສະຫະລັດ .ອາ​ຟຣິ​ກາ​ໃຕ້ ​ແລະ ນິວຊີ​ແລນ ປະກາດ​ສົງຄາມ​ກັບ​ໄທ​ໃນ​ມື້​ດຽວ​ກັນ.ອົດ​ສະ​ຕາ​ລີ​ໄດ້​ຕິດ​ຕາມ​ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ​.[65] ທຸກຄົນທີ່ຄັດຄ້ານພັນທະມິດຍີ່ປຸ່ນໄດ້ຖືກໄລ່ອອກຈາກລັດຖະບານຂອງລາວ.Pridi Phanomyong ໄດ້​ຮັບ​ການ​ແຕ່ງ​ຕັ້ງ​ໃຫ້​ສາ​ທາ​ລະ​ນະ​ສໍາ​ລັບ​ການ​ປະ​ຕິ​ບັດ​ສໍາ​ລັບ​ການ Ananda Mahidol ທີ່​ບໍ່​ຢູ່​, ໃນ​ຂະ​ນະ​ທີ່ Direk Jayanama​, ລັດ​ຖະ​ມົນ​ຕີ​ການ​ຕ່າງ​ປະ​ເທດ​ທີ່​ມີ​ຊື່​ສຽງ​ທີ່​ໄດ້​ສະ​ຫນັບ​ສະ​ຫນູນ​ຕໍ່​ຕ້ານ​ຊາວ​ຍີ່​ປຸ່ນ​, ຕໍ່​ມາ​ໄດ້​ຖືກ​ສົ່ງ​ໄປ​ໂຕ​ກຽວ​ເປັນ​ເອກ​ອັກ​ຄະ​ລັດ​ຖະ​ທູດ​.ສະຫະລັດ​ຖື​ວ່າ​ໄທ​ເປັນ​ຫຸ່ນ​ຂອງ​ຍີ່ປຸ່ນ ​ແລະ​ບໍ່​ຍອມ​ປະກາດ​ສົງຄາມ.​ເມື່ອ​ບັນດາ​ພັນທະ​ມິດ​ໄດ້​ຮັບ​ໄຊຊະນະ, ອາ​ເມ​ລິ​ກາ​ໄດ້​ສະກັດ​ກັ້ນ​ບັນດາ​ຄວາມ​ພະຍາຍາມ​ຂອງ​ອັງກິດ​ເພື່ອ​ດຳ​ເນີນ​ການ​ລົງ​ໂທດ.[66]ຝ່າຍ​ໄທ​ແລະ​ຍີ່​ປຸ່ນ​ເຫັນ​ດີ​ໃຫ້​ລັດ​ຊານ​ແລະ​ລັດ​ກາ​ຢາ​ຢູ່​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ຄວບ​ຄຸມ​ຂອງ​ໄທ.ວັນ​ທີ 10 ພຶດ​ສະ​ພາ 1942, ກອງ​ທັບ​ພະ​ຍາ​ໄທ​ໄດ້​ບຸກ​ເຂົ້າ​ລັດ​ຊານ​ພາກ​ຕາ​ເວັນ​ອອກ​ຂອງ​ມຽນ​ມາ, ກອງ​ທັບ​ໄທ​ພະ​ມ້າ​ໄດ້​ເຂົ້າ​ລັດ​ກາ​ຢາ​ແລະ​ບາງ​ສ່ວນ​ຂອງ​ພາກ​ກາງ​ຂອງ​ມຽນ​ມາ.ທະຫານ​ບົກ​ໄທ 3 ຄົນ​ແລະ​ກອງ​ທະຫານ​ມ້າ​ອີກ​ໜຶ່ງ​ຫົວ​ໜ້າ​ໂດຍ​ກຸ່ມ​ສອດ​ແນມ​ຫຸ້ມ​ເກາະ​ແລະ​ສະໜັບສະໜູນ​ໂດຍ​ກອງທັບ​ອາກາດ, ​ໄດ້​ເຂົ້າ​ຮ່ວມ​ກອງ​ບັນຊາ​ການ 93 ຂອງ​ຈີນ​ທີ່​ຖອນ​ຄືນ.​ເມືອງ​ເກັງ​ຕຸງ, ​ເປົ້າ​ໝາຍ​ຕົ້ນຕໍ​ໄດ້​ຖືກ​ຈັບ​ຕົວ​ໃນ​ວັນ​ທີ 27 ພຶດສະພາ.ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ຄັ້ງ​ໃໝ່​ໃນ​ເດືອນ​ມິຖຸນາ​ແລະ​ເດືອນ​ພະຈິກ​ໄດ້​ເຫັນ​ວ່າ​ຈີນ​ໄດ້​ຖອຍ​ໜີ​ເຂົ້າ​ໄປ​ໃນ​ແຂວງ​ຢຸນນານ.[67] ພື້ນທີ່ປະກອບດ້ວຍລັດ Shan ແລະ Kayah ໄດ້ຖືກຍຶດໂດຍປະເທດໄທໃນປີ 1942. ພວກເຂົາເຈົ້າຈະຖືກມອບຄືນໃຫ້ມຽນມາໃນປີ 1945.ຂະ​ບວນການ​ເສລີ​ໄທ (ຂະ​ບວນການ​ເສລີ​ໄທ) ​ແມ່ນ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ຕໍ່ຕ້ານ​ທາງ​ໃຕ້​ດິນ​ຕໍ່ຕ້ານ​ຍີ່ປຸ່ນ​ທີ່​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ຂຶ້ນ​ໂດຍ​ທ່ານ Seni Pramoj ​ເອກ​ອັກຄະ​ລັດຖະທູດ​ໄທ​ປະຈຳ​ວໍ​ຊິງ​ຕັນ.ນໍາພາຈາກພາຍໃນປະເທດໄທຈາກສໍານັກງານຂອງ Regent Pridi, ມັນດໍາເນີນການຢ່າງເສລີ, ມັກຈະໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນຈາກສະມາຊິກຂອງລາຊະວົງເຊັ່ນເຈົ້າຊາຍ Chula Chakrabongse, ແລະສະມາຊິກລັດຖະບານ.ຂະນະ​ທີ່​ຍີ່​ປຸ່ນ​ໃກ້​ຈະ​ເອົາ​ຊະນະ​ແລະ​ການ​ຕໍ່ຕ້ານ​ຍີ່ປຸ່ນ​ໃຕ້​ດິນ​ຂອງ​ອິດ​ສະລະ​ໄທ​ນັບ​ມື້​ນັບ​ແຂງ​ແຮງ, ສະພາ​ແຫ່ງ​ຊາດ​ໄດ້​ຂັບ​ໄລ່​ທ່ານ Phibun.ການ​ປົກຄອງ​ຫົກ​ປີ​ຂອງ​ເພິ່ນ​ໃນ​ຖານະ​ເປັນ​ຜູ້​ບັນຊາ​ການ​ທະຫານ​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ.ການລາອອກຂອງລາວໄດ້ຖືກບັງຄັບໃຫ້ບາງສ່ວນໂດຍແຜນການອັນໃຫຍ່ຫຼວງຂອງລາວສອງຢ່າງທີ່ຜິດພາດໄປ.ອັນ​ໜຶ່ງ​ແມ່ນ​ການ​ຍົກຍ້າຍ​ນະຄອນຫຼວງ​ຈາກ​ບາງກອກ​ໄປ​ຢູ່​ເຂດ​ຫ່າງ​ໄກ​ສອກຫຼີກ​ໃນ​ປ່າ​ໃກ້​ເມືອງ​ເພັດ​ສະ​ບູນ ທາງ​ພາກ​ເໜືອ​ພາກ​ກາງ​ຂອງ​ໄທ.ອີກດ້ານໜຶ່ງແມ່ນຈະສ້າງ “ເມືອງພຸດທະສາສະໜາ” ໃກ້ກັບເມືອງສາຣະບູລີ.ປະກາດໃນຊ່ວງເວລາທີ່ຫຍຸ້ງຍາກທາງດ້ານເສດຖະກິດ, ແນວຄວາມຄິດເຫຼົ່ານີ້ເຮັດໃຫ້ເຈົ້າຫນ້າທີ່ລັດຖະບານຫຼາຍຄົນຕໍ່ຕ້ານລາວ.[68]ໃນຕອນທ້າຍຂອງສົງຄາມ, Phibun ໄດ້ຖືກຕັດສິນລົງໂທດໃນຂໍ້ກ່າວຫາຂອງພັນທະມິດໃນຂໍ້ຫາກໍ່ອາຊະຍາກໍາສົງຄາມ, ຕົ້ນຕໍແມ່ນການຮ່ວມມືກັບອໍານາດການປົກຄອງ.ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ລາວໄດ້ຖືກຕັດສິນລົງໂທດ ທ່າມກາງຄວາມກົດດັນຂອງສາທາລະນະຊົນ.ຄວາມຄິດເຫັນຂອງປະຊາຊົນຍັງເອື້ອອໍານວຍຕໍ່ Phibun, ຍ້ອນວ່າລາວຄິດວ່າໄດ້ພະຍາຍາມສຸດຄວາມສາມາດຂອງຕົນເພື່ອປົກປ້ອງຜົນປະໂຫຍດຂອງໄທ, ໂດຍສະເພາະການນໍາໃຊ້ພັນທະມິດກັບຍີ່ປຸ່ນເພື່ອສະຫນັບສະຫນູນການຂະຫຍາຍດິນແດນຂອງໄທໃນ Malaya ແລະມຽນມາ.[69]
1947 ລັດ​ຖະ​ປະ​ຫານ​ໄທ​
Phibun ນໍາພາລັດຖະບານໃນປີ 1947 ຫຼັງຈາກການກໍ່ລັດຖະປະຫານ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1947 Nov 8

1947 ລັດ​ຖະ​ປະ​ຫານ​ໄທ​

Thailand
ໃນເດືອນທັນວາ 1945, ກະສັດຫນຸ່ມ Ananda Mahidol ໄດ້ກັບຄືນໄປສະຫຍາມຈາກເອີຣົບ, ແຕ່ໃນເດືອນມິຖຸນາ 1946 ລາວໄດ້ຖືກພົບເຫັນຖືກຍິງຕາຍຢູ່ໃນຕຽງນອນຂອງລາວ, ພາຍໃຕ້ສະຖານະການທີ່ລຶກລັບ.ຜູ້ຮັບໃຊ້ພະລາຊະວັງສາມຄົນໄດ້ຖືກພິຈາລະນາແລະປະຫານຊີວິດຍ້ອນການຄາດຕະກໍາຂອງລາວ, ເຖິງແມ່ນວ່າຈະມີຄວາມສົງໃສຢ່າງຫຼວງຫຼາຍກ່ຽວກັບຄວາມຜິດຂອງພວກເຂົາແລະຄະດີຍັງຄົງເປັນທັງຫມຶກແລະຫົວຂໍ້ທີ່ມີຄວາມອ່ອນໄຫວສູງໃນປະເທດໄທໃນມື້ນີ້.ກະສັດໄດ້ຖືກສືບທອດໂດຍນ້ອງຊາຍຂອງລາວ, Bhumibol Adulyadej.ໃນເດືອນສິງຫາທ່ານ Pridi ໄດ້ຖືກບັງຄັບໃຫ້ລາອອກຈາກຕໍາແໜ່ງ ທ່າມກາງຄວາມສົງໃສວ່າລາວມີສ່ວນກ່ຽວຂ້ອງກັບການຂຶ້ນທະບຽນ.ໂດຍບໍ່ມີການນໍາພາຂອງລາວ, ລັດຖະບານພົນລະເຮືອນກໍ່ຕັ້ງ, ແລະໃນເດືອນພະຈິກປີ 1947, ກອງທັບ, ຄວາມເຊື່ອຫມັ້ນຂອງຕົນໄດ້ຟື້ນຟູຄືນໃຫມ່ຫຼັງຈາກຄວາມຂັດແຍ້ງຂອງປີ 1945, ໄດ້ຍຶດອໍານາດ.ການລັດຖະປະຫານໄດ້ປະຕິບັດຫນ້າທີ່ລັດຖະບານຂອງ Priidi Byomyongການກໍ່ລັດຖະປະຫານໄດ້ຖືກນໍາພາໂດຍຜູ້ນໍາສູງສຸດຂອງທະຫານ, Phibun, ແລະ Phin Choonhavan ແລະ Kat Katsongkhram, ພັນທະມິດກັບພວກລາດຊະວົງເພື່ອຍຶດອໍານາດທາງດ້ານການເມືອງແລະຊັບສິນຂອງມົງກຸດຄືນຈາກການປະຕິຮູບຂອງການປະຕິວັດສະຫຍາມໃນປີ 1932. Pridi, ໃນທາງກັບກັນ, Pridi ໄດ້ຖືກຂັບໄລ່ອອກຈາກປະເທດ. ​ໃນ​ທີ່​ສຸດ​ກໍ​ໄດ້​ໄປ​ຕັ້ງ​ຖິ່ນ​ຖານ​ຢູ່​ນະຄອນຫຼວງ​ປັກ​ກິ່ງ​ໃນ​ຖານະ​ເປັນ​ແຂກ​ຂອງ​ສ.ປ.ປ.ອິດທິພົນຂອງພັກປະຊາຊົນສິ້ນສຸດລົງ
ໄທ​ໃນ​ສົງຄາມ​ເຢັນ
ນາຍພົນ Sarit Thanarat, ຜູ້ນໍາລັດຖະບານທະຫານ & ຜູ້ບັນຊາການຂອງໄທ. ©Office of the Prime Minister (Thailand)
1952 Jan 1

ໄທ​ໃນ​ສົງຄາມ​ເຢັນ

Thailand
ການ​ກັບ​ຄືນ​ມາ​ກຳ​ອຳນາດ​ຂອງ​ທ່ານ Phibun ​ແມ່ນ​ກົງ​ກັນ​ກັບ​ການ​ເລີ້ມ​ຕົ້ນ​ຂອງ ​ສົງຄາມ​ເຢັນ ​ແລະ​ການ​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ລະບອບ​ຄອມ​ມູນິດ ​ຫວຽດນາມ ​ເໜືອ.ມີການພະຍາຍາມຕ້ານລັດປະຫານໂດຍຜູ້ສະໜັບສະໜູນ Pridi ໃນປີ 1948, 1949, ແລະ 1951, ເຊິ່ງເປັນຄັ້ງທີ 2 ທີ່ນຳໄປສູ່ການສູ້ລົບກັນຢ່າງໜັກໜ່ວງລະຫວ່າງກອງທັບ ແລະກອງທັບເຮືອ ກ່ອນທີ່ Phibun ຈະໄດ້ຮັບໄຊຊະນະ.ໃນຄວາມພະຍາຍາມໃນປີ 1951 ຂອງກອງທັບເຮືອ, ທີ່ຮູ້ຈັກກັນໃນນາມການກໍ່ລັດຖະປະຫານ Manhattan, Phibun ເກືອບຖືກຂ້າຕາຍ ເມື່ອກຳປັ່ນທີ່ລາວຖືກຈັບເປັນຕົວປະກັນໄດ້ຖືກຖິ້ມລະເບີດໂດຍກອງທັບອາກາດທີ່ສະໜັບສະໜູນລັດຖະບານ.​ເຖິງ​ວ່າ​ຈະ​ເປັນ​ລະບອບ​ລາຊາ​ທິປະ​ໄຕ​ຕາມ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ກໍ່ຕາມ, ​ແຕ່​ປະ​ເທດ​ໄທ​ໄດ້​ປົກຄອງ​ດ້ວຍ​ລັດຖະບານ​ທະຫານ​ຊຸດ​ໜຶ່ງ, ​ໂດຍ​ການ​ນຳພາ​ທີ່​ພົ້ນ​ເດັ່ນ​ທີ່​ສຸດ​ໂດຍ​ທ່ານ Phibun, ​ໄດ້​ຕັດ​ເຂົ້າ​ກັບ​ປະຊາທິປະ​ໄຕ​ໄລຍະ​ສັ້ນໆ.ໄທ​ໄດ້​ເຂົ້າ​ຮ່ວມ ​ສົງຄາມ​ເກົາຫຼີ .ກອງກຳລັງຂອງພັກກອມມູນິດໄທ ເຄື່ອນໄຫວຢູ່ພາຍໃນປະເທດຕັ້ງແຕ່ຕົ້ນຊຸມປີ 1960 ຫາ 1987. ພວກເຂົາລວມເອົານັກຕໍ່ສູ້ເຕັມເວລາ 12,000 ຄົນ ຢູ່ໃນຈຸດສູງສຸດຂອງການເຄື່ອນໄຫວ, ແຕ່ບໍ່ເຄີຍເປັນໄພຂົ່ມຂູ່ຮ້າຍແຮງຕໍ່ລັດ.ມາຮອດປີ 1955 ພູບູນໄດ້ສູນເສຍຕຳແໜ່ງນຳໜ້າໃນກອງທັບໃຫ້ກັບຄູ່ແຂ່ງໜຸ່ມທີ່ນຳພາໂດຍ ນາຍພົນ ສະຣິດ ທານະລາດ ແລະ ນາຍພົນ ຖະໜອມ ກິດຕິກະຈັນ, ກອງທັບຂອງສະຣິດໄດ້ກໍ່ລັດຖະປະຫານແບບບໍ່ນອງເລືອດໃນວັນທີ 17 ກັນຍາ 1957, ສິ້ນສຸດໜ້າທີ່ການງານຂອງພິບູນ.ການກໍ່ລັດຖະປະຫານເລີ່ມຕົ້ນປະເພນີອັນຍາວນານຂອງລະບອບທະຫານທີ່ສະໜັບສະໜູນໂດຍສະຫະລັດໃນປະເທດໄທ.ທ່ານ Thanom ໄດ້​ຂຶ້ນ​ເປັນ​ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ ຈົນ​ເຖິງ​ປີ 1958, ຈາກນັ້ນ​ໄດ້​ມອບ​ບ່ອນ​ໃຫ້​ທ່ານ Sarit, ຫົວໜ້າ​ຕົວ​ຈິງ​ຂອງ​ລະບອບ.Sarit ໄດ້ຄອງອໍານາດຈົນກ່ວາລາວເສຍຊີວິດໃນປີ 1963, ໃນເວລາທີ່ Thanom ອີກເທື່ອຫນຶ່ງ.ລະບອບຂອງ Sarit ແລະ Thanom ໄດ້ຮັບການສະຫນັບສະຫນູນຢ່າງແຂງແຮງຈາກ ສະຫະລັດ .ໄທ​ໄດ້​ກາຍ​ເປັນ​ພັນທະ​ມິດ​ຂອງ​ອາ​ເມ​ລິ​ກາ​ຢ່າງ​ເປັນ​ທາງ​ການ​ໃນ​ປີ 1954 ດ້ວຍ​ການ​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ກຸ່ມ SEATO ​ໃນ​ຂະນະ​ທີ່​ສົງຄາມ​ໃນ​ອິນ​ດູ​ຈີນ​ພວມ​ເກີດ​ການ​ປະທະ​ກັນ​ລະຫວ່າງ​ຫວຽດນາມ ​ແລະ ຝະລັ່ງ , ​ໄທ (ບໍ່​ມັກ​ສອງ​ຝ່າຍ​ເທົ່າ​ທຽມ​ກັນ) ​ແຕ່​ເມື່ອ​ເກີດ​ສົງຄາມ​ລະຫວ່າງ​ອາ​ເມ​ລິ​ກາ​ກັບ​ຝະລັ່ງ. ກອມມູນິດຫວຽດນາມ, ໄທ ໄດ້ໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາຢ່າງໜັກແໜ້ນຕໍ່ຝ່າຍສະຫະລັດ, ຕົກລົງເຫັນດີເປັນຄວາມລັບກັບສະຫະລັດໃນປີ 1961, ສົ່ງທະຫານໄປ ຫວຽດນາມ ແລະ ລາວ , ແລະອະນຸຍາດໃຫ້ສະຫະລັດໃຊ້ຖານທັບອາກາດທາງທິດຕາເວັນອອກຂອງປະເທດເພື່ອເຮັດສົງຄາມຖິ້ມລະເບີດໃສ່ຫວຽດນາມເໜືອ. .ວຽດນາມໄດ້ແກ້ແຄ້ນໂດຍການສະໜັບສະໜູນການກໍ່ກະບົດຂອງພັກກອມມູນິດໄທ ຢູ່ພາກເໜືອ, ພາກຕາເວັນອອກສຽງເໜືອ, ແລະບາງເທື່ອຢູ່ພາກໃຕ້, ບ່ອນທີ່ພວກກອງໂຈນຮ່ວມມືກັບຊາວມຸດສະລິມທີ່ບໍ່ພໍໃຈໃນທ້ອງຖິ່ນ.​ໃນ​ໄລຍະ​ຫຼັງ​ສົງຄາມ, ​ໄທ​ມີ​ຄວາມ​ສຳພັນ​ທີ່​ໃກ້ຊິດ​ກັບ​ອາ​ເມ​ລິ​ກາ, ​ເຊິ່ງ​ເຫັນ​ວ່າ​ເປັນ​ຜູ້​ປົກ​ປ້ອງ​ການ​ປະຕິວັດ​ຂອງ​ຄອມ​ມູນິດ​ໃນ​ປະ​ເທດ​ເພື່ອນ​ບ້ານ.ກອງທັບອາກາດທີ VII ແລະສິບສາມຂອງສະຫະລັດມີສໍານັກງານໃຫຍ່ຢູ່ທີ່ຖານທັບອາກາດ Udon Royal Thai.[70]Agent Orange, ຢາຂ້າຫຍ້າ ແລະ ສານເຄມີຂ້າຫຍ້າທີ່ໃຊ້ໂດຍກອງທັບສະຫະລັດ ເປັນສ່ວນຫນຶ່ງຂອງໂຄງການສົງຄາມຢາຂ້າຫຍ້າ, Operation Ranch Hand, ໄດ້ຖືກທົດລອງໂດຍສະຫະລັດໃນປະເທດໄທໃນລະຫວ່າງສົງຄາມໃນອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້.ຖັງກອງທີ່ຖືກຝັງໄດ້ຖືກເປີດເຜີຍ ແລະຢືນຢັນວ່າເປັນທາດພິດສີສົ້ມໃນປີ 1999. [71] ຄົນງານທີ່ເປີດຝາກອງໄດ້ລົ້ມປ່ວຍ ໃນຂະນະທີ່ປັບປຸງສະໜາມບິນໃກ້ກັບເມືອງຫົວຫີນ, ຫ່າງຈາກບາງກອກໄປທາງໃຕ້ 100 ກິໂລແມັດ.[72]
ນິກາຍຕາເວັນຕົກ
Westernisation ©Anonymous
1960 Jan 1

ນິກາຍຕາເວັນຕົກ

Thailand
ສົງຄາມ​ຫວຽດນາມ ​ໄດ້​ເລັ່ງລັດ​ການ​ຫັນ​ເປັນ​ທັນ​ສະ​ໄໝ ​ແລະ ການ​ເປັນ​ຕາ​ເວັນ​ຕົກ​ຂອງ​ສັງຄົມ​ໄທ.ການປະກົດຕົວຂອງຊາວອາເມຣິກັນ ແລະ ການສຳຜັດກັບວັດທະນະ ທຳຕາເວັນຕົກທີ່ມາພ້ອມກັບມັນມີຜົນກະທົບກັບເກືອບທຸກດ້ານຂອງຊີວິດຊາວໄທ.ກ່ອນທ້າຍຊຸມປີ 1960, ການເຂົ້າເຖິງວັດທະນະທໍາຕາເວັນຕົກຢ່າງເຕັມທີ່ແມ່ນຈໍາກັດພຽງແຕ່ຄົນຊັ້ນສູງທີ່ມີການສຶກສາສູງໃນສັງຄົມ, ແຕ່ສົງຄາມຫວຽດນາມໄດ້ເຮັດໃຫ້ໂລກພາຍນອກປະເຊີນຫນ້າກັບກຸ່ມໃຫຍ່ຂອງສັງຄົມໄທທີ່ບໍ່ເຄີຍມີມາກ່ອນ.ດ້ວຍ​ເງິນ​ໂດ​ລາ​ສະຫະລັດ​ໄດ້​ດຶງ​ດູດ​ເສດຖະກິດ, ອຸດສາຫະກຳ​ການ​ບໍລິການ, ການ​ຂົນ​ສົ່ງ, ​ແລະ ການ​ກໍ່ສ້າງ​ໄດ້​ເຕີບ​ໂຕ​ຢ່າງ​ເດັ່ນ​ຊັດ ​ເຊັ່ນ​ດຽວ​ກັບ​ການ​ຄ້າ​ຢາ​ເສບ​ຕິດ ​ແລະ ການ​ຄ້າ​ປະ​ເພນີ, ​ເຊິ່ງ​ໄດ້​ນຳ​ໃຊ້​ປະ​ເທດ​ໄທ​ເປັນ “ບ່ອນ​ພັກຜ່ອນ​ແລະ​ພັກຜ່ອນ​ຢ່ອນ​ອາລົມ” ​ໂດຍ​ກຳລັງ​ສະຫະລັດ.[73] ຫົວໜ່ວຍຄອບຄົວຊົນນະບົດແບບດັ້ງເດີມຖືກແບ່ງອອກຍ້ອນວ່າຊາວໄທຊົນນະບົດຫຼາຍຂຶ້ນໄດ້ຍ້າຍໄປຢູ່ໃນເມືອງເພື່ອຊອກຫາວຽກເຮັດງານທຳໃໝ່.ສິ່ງ​ດັ່ງກ່າວ​ພາ​ໃຫ້​ເກີດ​ການ​ປະ​ທະ​ກັນ​ທາງ​ດ້ານ​ວັດທະນະທຳ​ໃນ​ຂະນະ​ທີ່​ຊາວ​ໄທ​ໄດ້​ເປີດ​ເຜີຍ​ໃຫ້​ເຫັນ​ແນວ​ຄວາມ​ຄິດ​ຂອງ​ຝ່າຍ​ຕາ​ເວັນ​ຕົກ​ກ່ຽວ​ກັບ​ແຟຊັນ, ດົນຕີ, ຄຸນຄ່າ, ມາດຕະຖານ​ສິນ​ທຳ.ປະຊາກອນເລີ່ມເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງບໍ່ຢຸດຢັ້ງ ເນື່ອງຈາກມາດຕະຖານຊີວິດການເປັນຢູ່ເພີ່ມຂຶ້ນ, ນໍ້າຖ້ວມປະຊາຊົນເລີ່ມຍ້າຍຈາກບ້ານໄປສູ່ຕົວເມືອງ, ແລະເຫນືອສິ່ງອື່ນໃດໄປສູ່ບາງກອກ.ປະເທດໄທມີປະຊາກອນ 30 ລ້ານຄົນໃນປີ 1965 ໃນຂະນະທີ່ມາຮອດທ້າຍສະຕະວັດທີ 20 ປະຊາກອນໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນສອງເທົ່າ.ປະຊາກອນຂອງບາງກອກໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນສິບເທົ່ານັບຕັ້ງແຕ່ປີ 1945 ແລະໄດ້ເພີ່ມຂຶ້ນສາມເທົ່ານັບຕັ້ງແຕ່ປີ 1970.ກາລະ​ໂອກາດ​ດ້ານ​ການ​ສຶກສາ ​ແລະ ການ​ເປີດ​ເຜີຍ​ຕໍ່​ສື່​ມວນ​ຊົນ​ໄດ້​ເພີ່ມ​ຂຶ້ນ​ໃນ​ຊຸມ​ປີ​ສົງຄາມ​ຫວຽດນາມ.ນັກສຶກສາມະຫາວິທະຍາໄລ Bright ໄດ້ຮຽນຮູ້ເພີ່ມເຕີມກ່ຽວກັບແນວຄວາມຄິດທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບລະບົບເສດຖະກິດແລະການເມືອງຂອງປະເທດໄທ, ເຮັດໃຫ້ເກີດການຟື້ນຟູການເຄື່ອນໄຫວຂອງນັກສຶກສາ.​ໄລຍະ​ສົງຄາມ​ຫວຽດນາມ​ຍັງ​ໄດ້​ເຫັນ​ການ​ເຕີບ​ໂຕ​ຂອງ​ຊົນ​ຊັ້ນ​ກາງ​ໄທ​ທີ່​ຄ່ອຍໆ​ພັດທະນາ​ເອກະລັກ​ແລະ​ສະຕິ​ຂອງ​ຕົນ.
ການເຄື່ອນໄຫວປະຊາທິປະໄຕ
ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ນຳພາ​ຂອງ​ນັກ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ນັກ​ສຶກ​ສາ Thirayuth Boonme (ສີດຳ), ສູນ​ກາງ​ນັກ​ສຶກ​ສາ​ແຫ່ງ​ຊາດ​ໄທ ໄດ້​ປະ​ທ້ວງ​ການ​ປັບ​ປຸງ​ລັດ​ຖະ​ທຳ​ມະ​ນູນ.Thirayuth ໄດ້ຖືກຈັບ, ເຊິ່ງນໍາໄປສູ່ການປະທ້ວງຕື່ມອີກ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1973 Oct 14

ການເຄື່ອນໄຫວປະຊາທິປະໄຕ

Thammasat University, Phra Cha
ດ້ວຍຄວາມບໍ່ພໍໃຈຂອງນະໂຍບາຍສົ່ງເສີມການທະຫານຂອງສະຫະລັດທີ່ອະນຸຍາດໃຫ້ກໍາລັງ ສະຫະລັດ ສໍາລັບການນໍາໃຊ້ປະເທດເປັນຖານການທະຫານ, ອັດຕາບັນຫາການຄ້າປະເວນີສູງ, ສິດເສລີພາບໃນດ້ານການປາກເວົ້າແລະການປາກເວົ້າໄດ້ຖືກຈໍາກັດແລະການໄຫຼເຂົ້າຂອງການສໍ້ລາດບັງຫຼວງທີ່ນໍາໄປສູ່ຄວາມບໍ່ສະເຫມີພາບ. ຂອງ​ຫ້ອງ​ຮຽນ​ສັງ​ຄົມ​.ການ​ປະ​ທ້ວງ​ຂອງ​ນັກ​ສຶກສາ​ໄດ້​ເລີ່​ມຂຶ້ນ​ໃນ​ປີ 1968 ​ແລະ​ມີ​ຂະ​ໜາດ​ໃຫຍ່​ຂຶ້ນ​ໃນ​ຕົ້ນ​ຊຸມ​ປີ 1970 ​ເຖິງ​ແມ່ນ​ວ່າ​ຈະ​ສືບ​ຕໍ່​ຫ້າມ​ບໍ່​ໃຫ້​ມີ​ການ​ພົບ​ປະ​ທາງ​ການ​ເມືອງ.ເດືອນ ມິຖຸນາ ປີ 1973, ນັກສຶກສາ ມະຫາວິທະຍາໄລ ຣາມຄຳ ຊ້າງ 9 ຄົນ ຖືກໄລ່ ອອກ ຈາກ ການ ພິມ ຈຳໜ່າຍ ບົດຄວາມ ໃນ ໜັງສືພິມ ນັກສຶກສາ ທີ່ ຕຳໜິ ຕິຕຽນ ຣັຖບານ.ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ​ບໍ່​ດົນ, ນັກ​ສຶກສາ​ນັບ​ພັນ​ຄົນ​ໄດ້​ແຫ່​ຂະ​ບວນປະ​ທ້ວງ​ຢູ່​ອະນຸສາວະລີ​ປະຊາທິປະ​ໄຕ ​ເພື່ອ​ຮຽກຮ້ອງ​ໃຫ້​ມີ​ນັກ​ສຶກສາ 9 ຄົນ​ເຂົ້າ​ຮຽນ​ຄືນ​ໃໝ່.ລັດຖະບານ​ໄດ້​ສັ່ງ​ປິດ​ມະຫາວິທະຍາ​ໄລ​ຕ່າງໆ, ​ແຕ່​ບໍ່​ດົນ​ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ​ໄດ້​ອະນຸຍາດ​ໃຫ້​ນັກ​ສຶກສາ​ເຂົ້າ​ຮຽນ​ຄືນ​ໃໝ່.​ໃນ​ເດືອນ​ຕຸລາ​ຜ່ານ​ມາ ມີ​ນັກ​ສຶກສາ​ອີກ 13 ຄົນ​ຖືກ​ຈັບ​ໃນ​ຂໍ້​ຫາ​ສົມ​ຮູ້​ຮ່ວມ​ຄິດ​ເພື່ອ​ໂຄ່ນ​ລົ້ມ​ລັດຖະບານ.ການ​ປະ​ທ້ວງ​ຄັ້ງ​ນີ້​ຂອງ​ນັກ​ສຶກ​ສາ​ໄດ້​ເຂົ້າ​ຮ່ວມ​ໂດຍ​ກຳ​ມະ​ກອນ, ນັກ​ທຸ​ລະ​ກິດ, ແລະ​ພົນ​ລະ​ເມືອງ​ອື່ນໆ.ການ​ເດີນ​ຂະ​ບວນ​ປະ​ທ້ວງ​ໄດ້​ຂະ​ຫຍາຍ​ຕົວ​ເປັນ​ຫຼາຍ​ແສນ​ຄົນ ແລະ​ບັນ​ຫາ​ໄດ້​ຂະ​ຫຍາຍ​ອອກ​ມາ​ຈາກ​ການ​ປ່ອຍ​ຕົວ​ນັກ​ສຶກ​ສາ​ທີ່​ຖືກ​ຈັບ​ກຸມ ເພື່ອ​ຮຽກ​ຮ້ອງ​ໃຫ້​ມີ​ລັດ​ຖະ​ທຳ​ມະ​ນູນ​ໃໝ່ ແລະ​ການ​ປ່ຽນ​ແທນ​ລັດ​ຖະ​ບານ​ໃນ​ປະ​ຈຸ​ບັນ.ວັນ​ທີ 13 ຕຸລາ​ນີ້, ລັດຖະບານ​ໄດ້​ປ່ອຍ​ຕົວ​ຜູ້​ຖືກ​ກັກ​ຂັງ.ຜູ້ນຳ​ຂອງ​ການ​ແຫ່​ຂະ​ບວນປະ​ທ້ວງ, ​ໃນ​ນັ້ນ, ທ່ານ ​ເສກສັນ ​ປະ​ເສີດ​ກຸນ ​ໄດ້​ຮຽກຮ້ອງ​ໃຫ້​ຢຸດ​ການ​ແຫ່​ຂະ​ບວນປະ​ທ້ວງ​ຕາມ​ຄວາມ​ປາຖະໜາ​ຂອງ​ກະສັດ​ທີ່​ຄັດຄ້ານ​ການ​ເຄື່ອນ​ໄຫວ​ປະຊາທິປະ​ໄຕ.ໃນຄໍາປາໄສຕໍ່ນັກສຶກສາຈົບການສຶກສາ, ລາວໄດ້ວິພາກວິຈານການເຄື່ອນໄຫວສົ່ງເສີມປະຊາທິປະໄຕໂດຍບອກນັກຮຽນໃຫ້ສຸມໃສ່ການສຶກສາຂອງເຂົາເຈົ້າແລະອອກຈາກການເມືອງກັບຜູ້ເຖົ້າ [ລັດຖະບານທະຫານ].ການລຸກຮືຂຶ້ນໃນປີ 1973 ໄດ້ນໍາເອົາຍຸກທີ່ອິດສະລະທີ່ສຸດໃນປະຫວັດສາດຂອງໄທເມື່ອບໍ່ດົນມານີ້, ເອີ້ນວ່າ "ຍຸກທີ່ປະຊາທິປະໄຕ blossom" ແລະ "ການທົດລອງປະຊາທິປະໄຕ", ເຊິ່ງໄດ້ສິ້ນສຸດລົງໃນການສັງຫານຫມູ່ຂອງມະຫາວິທະຍາໄລ Thammasat ແລະກໍ່ລັດຖະປະຫານໃນວັນທີ 6 ຕຸລາ 1976.
ມະຫາວິທະຍາ​ໄລ​ທຳ​ມະ​ຊາດ
ຝູງຊົນແນມເບິ່ງ, ບາງຄົນຍິ້ມໃສ່ໃບໜ້າ, ໃນຂະນະທີ່ຜູ້ຊາຍຄົນໜຶ່ງໃຊ້ຕັ່ງນັ່ງພັບເພື່ອຕີສົບຂອງນັກສຶກສາທີ່ບໍ່ຮູ້ຈັກຄົນໜຶ່ງຢູ່ຂ້າງນອກມະຫາວິທະຍາໄລ. ©Neal Ulevich
1976 Oct 6

ມະຫາວິທະຍາ​ໄລ​ທຳ​ມະ​ຊາດ

Thammasat University, Phra Cha
ມາຮອດທ້າຍປີ 1976 ຄວາມຄິດເຫັນຂອງຊົນຊັ້ນກາງລະດັບປານກາງໄດ້ຫັນໜີຈາກການເຄື່ອນໄຫວຂອງນັກສຶກສາ, ຜູ້ທີ່ໄດ້ຍ້າຍໄປທາງຊ້າຍຫຼາຍຂຶ້ນ.ກອງທັບ ແລະ ຝ່າຍຂວາ ໄດ້ເລີ່ມຕົ້ນ ສົງຄາມ ໂຄສະນາ ຕ້ານ ລັດທິ ເສລີ ນັກສຶກສາ ໂດຍ ກ່າວຫາ ນັກ ເຄື່ອນໄຫວ ນັກສຶກສາ ວ່າ ເປັນ 'ຄອມມິວນິສ' ແລະ ຜ່ານ ອົງການຈັດຕັ້ງ ທະຫານ ທີ່ເປັນ ທາງການ ເຊັ່ນ: ນາວາພອນ, ທະຫານ ບ້ານ, ແລະ ແກວແດງ, ນັກຮຽນ ເຫລົ່ານັ້ນ ຫຼາຍຄົນ ຖືກຂ້າຕາຍ.​ເລື່ອງ​ຕ່າງໆ​ໄດ້​ເກີດ​ຂຶ້ນ​ໃນ​ເດືອນ​ຕຸລາ​ຜ່ານ​ມາ ​ເມື່ອ​ທ່ານ Thanom Kittikachorn ​ໄດ້​ກັບ​ຄືນ​ໄປ​ປະ​ເທດ​ໄທ ​ເພື່ອ​ເຂົ້າ​ໄປ​ຢູ່​ໃນ​ພະ​ທາດ​ຫລວງ, ວັດ​ບໍ​ລິ​ເວນ.ຄວາມເຄັ່ງຕຶງລະຫວ່າງຄົນງານ ແລະ ເຈົ້າຂອງໂຮງງານໄດ້ກາຍເປັນຄວາມຮຸນແຮງ, ຍ້ອນວ່າການເຄື່ອນໄຫວສິດທິພົນລະເຮືອນມີການເຄື່ອນໄຫວຫຼາຍຂຶ້ນພາຍຫຼັງປີ 1973. ລັດທິສັງຄົມນິຍົມ ແລະ ອຸດົມການຝ່າຍຊ້າຍໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມໃນບັນດານັກປັນຍາຊົນ ແລະ ຊົນຊັ້ນກຳມະກອນ.ບັນຍາກາດ​ການ​ເມືອງ​ກໍ່​ເຄັ່ງ​ຕຶງ​ຂຶ້ນ.ຄົນງານໄດ້ຖືກພົບເຫັນແຂວນຄໍຢູ່ນະຄອນປະຖົມ ຫຼັງຈາກໄດ້ປະທ້ວງຕໍ່ເຈົ້າຂອງໂຮງງານ.ສະບັບ​ນຶ່ງ​ຂອງ​ໄທ​ຕໍ່ຕ້ານ​ລັດທິ​ຄອມ​ມິ​ວນິສ ​ໄດ້​ແຜ່​ຂະຫຍາຍ​ຢ່າງ​ກວ້າງຂວາງ.ໃຜກໍ່ຕາມທີ່ຈັດການປະທ້ວງສາມາດຖືກກ່າວຫາວ່າເປັນສ່ວນຫນຶ່ງຂອງການສົມຮູ້ຮ່ວມຄິດຂອງຄອມມິວນິດ.ໃນປີ 1976, ພວກປະທ້ວງນັກສຶກສາໄດ້ເຂົ້າຍຶດເອົາວິທະຍາເຂດ ມະຫາວິທະຍາໄລທຳມະສາ ດ ແລະ ໄດ້ຈັດການປະທ້ວງຕໍ່ການເສຍຊີວິດຂອງພວກຄົນງານຢ່າງໂຫດຮ້າຍ ແລະ ໄດ້ມີການເຍາະເຍີ້ຍແຂວນຄໍຜູ້ເຄາະຮ້າຍ, ນຶ່ງໃນນັ້ນຖືກກ່າວຫາວ່າມີຮູບຊົງຄ້າຍຄືກັບມົງກຸດລາຊະກຸມມານ Vajiralongkorn.ໜັງສືພິມບາງສະບັບໃນມື້ຕໍ່ມາ, ລວມທັງບາງກອກໂພສ, ພິມເຜີຍແຜ່ຮູບພາບຂອງເຫດການດັ່ງກ່າວ, ເຊິ່ງແນະນຳໃຫ້ພວກປະທ້ວງໄດ້ກະທຳການລ່ວງລະເມີດ.ໄອຄອນຝ່າຍຂວາ ແລະ ອະນຸລັກນິຍົມທີ່ສຸດ ເຊັ່ນ ທ່ານ ສາມັກຄີ ແສງດາລາເວດ ໄດ້ຖິ້ມໂທດໃສ່ພວກປະທ້ວງ, ຍຸຍົງໃຫ້ໃຊ້ຄວາມຮຸນແຮງເພື່ອປາບປາມພວກເຂົາ, ມາຮອດຈຸດຈົບຂອງການສັງຫານໝູ່ໃນວັນທີ 6 ຕຸລາ 1976.ກອງທັບ​ໄດ້​ປົດ​ປ່ອຍ​ພວກ​ທະຫານ ​ແລະ​ການ​ກໍ່​ຄວາມ​ຮຸນ​ແຮງ​ຂອງ​ກຸ່ມ​ກໍ່​ການ​ຮ້າຍ​ຕິດຕາມ​ມາ, ​ໃນ​ນັ້ນ​ມີ​ຫລາຍ​ຄົນ​ເສຍ​ຊີວິດ.
ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ເຂດ​ຊາຍ​ແດນ​ຂອງ​ຫວຽດ​ນາມ ຢູ່​ໄທ
ສົງຄາມ ຫວຽດນາມ-ກໍາປູເຈຍ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1979 Jan 1 - 1987

ການ​ບຸກ​ໂຈມ​ຕີ​ເຂດ​ຊາຍ​ແດນ​ຂອງ​ຫວຽດ​ນາມ ຢູ່​ໄທ

Gulf of Thailand
ຫລັງຈາກ ວຽດນາມ ບຸກຮຸກຮານ ກໍາພູຊາ ປີ 1978 ແລະ ການລົ້ມລະລາຍ ຂອງ ກັມພູຊາ ປະຊາທິປະໄຕ ໃນປີ 1979, ຂະເໝນແດງ ໄດ້ຫລົບໜີ ໄປຢູ່ເຂດ ຊາຍແດນ ຂອງໄທ, ແລະ ດ້ວຍການຊ່ວຍເຫຼືອ ຈາກຈີນ, ທະຫານ ຂອງ ໂປໂລ ກໍໄດ້ ຈັດການ ໂຮມ ແລະ ຈັດຕັ້ງ ຄືນໃໝ່ ໃນເຂດ ປ່າ ແລະ ເຂດພູດອຍ ຂອງໄທ. -ຊາຍແດນກຳປູເຈຍ.ໃນ​ຊຸມ​ປີ 1980 ແລະ ຕົ້ນ​ຊຸມ​ປີ 1990 ກອງ​ກຳ​ລັງ​ຂະ​ເໝນ​ແດງ ໄດ້​ປະ​ຕິ​ບັດ​ງານ​ຈາກ​ພາຍ​ໃນ​ສູນ​ອົບ​ພະ​ຍົບ​ໃນ​ປະ​ເທດ​ໄທ, ເພື່ອ​ປະ​ຕິ​ບັດ​ຄວາມ​ສະ​ຖຽນ​ລະ​ພາບ​ຂອງ​ລັດ​ຖະ​ບານ​ສາ​ທາ​ລະ​ນະ​ລັດ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​ກຳ​ປູ​ເຈຍ ທີ່​ສະ​ໜັບ​ສະ​ໜູນ​ນະ​ຄອນ​ຮ່າ​ໂນ້ຍ, ທີ່​ໄທ​ບໍ່​ຍອມ​ຮັບ.ໄທ ແລະ ຫວຽດນາມ ໄດ້ປະເຊີນໜ້າກັນຂ້າມຊາຍແດນໄທ-ກຳປູເຈຍ ດ້ວຍການບຸກໂຈມຕີ ແລະ ຍິງປືນໃສ່ດິນແດນຂອງໄທເລື້ອຍໆ ຕະຫຼອດຊຸມປີ 1980 ໃນການໄລ່ຕາມລ່າທະຫານກຳປູເຈຍ ທີ່ສືບຕໍ່ບຸກໂຈມຕີກອງທັບຫວຽດນາມ.
Prem Era
Prem Tinsulanonda, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີຂອງໄທແຕ່ປີ 1980 ຫາ 1988. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1980 Jan 1 - 1988

Prem Era

Thailand
ສ່ວນຫລາຍໃນຊຸມປີ 1980 ໄດ້ເຫັນຂະບວນການປະຊາທິປະໄຕທີ່ປົກຄອງໂດຍກະສັດ Bhumibol ແລະ Prem Tinsulanonda.ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ສອງ​ປະ​ເທດ​ນິຍົມ​ກັນ, ​ແລະ​ໄດ້​ກະທຳ​ເພື່ອ​ຢຸດຕິ​ການ​ແຊກ​ແຊງ​ທາງ​ທະຫານ​ຢ່າງ​ຮຸນ​ແຮງ.​ເດືອນ​ເມສາ​ປີ 1981, ​ເຈົ້າ​ໜ້າ​ທີ່​ທະຫານ​ຊັ້ນ​ນ້ອຍ​ທີ່​ນິຍົມ​ກັນ​ໃນ​ນາມ "ຊາວ​ໜຸ່ມ​ຕວກກີ" ​ໄດ້​ດຳ​ເນີນ​ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ, ​ເຂົ້າ​ຄວບ​ຄຸມ​ບາງກອກ.​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໄດ້​ຍຸບ​ສະພາ​ແຫ່ງ​ຊາດ ​ແລະ ສັນຍາ​ວ່າ​ຈະ​ມີ​ການ​ປ່ຽນ​ແປງ​ທົ່ວ​ສັງຄົມ.​ແຕ່​ຕຳ​ແໜ່ງ​ຂອງ​ເຂົາ​ເຈົ້າ​ໄດ້​ພັງ​ທະ​ລາຍ​ລົງ​ຢ່າງ​ວ່ອງ​ໄວ​ເມື່ອ Prem Tinsulanonda ພ້ອມ​ທັງ​ພະ​ລາຊະ​ວົງ​ໄປ​ຍັງ Khorat.ດ້ວຍ​ການ​ສະໜັບສະໜູນ​ຂອງ​ກະສັດ Bhumibol ຕໍ່​ທ່ານ Prem ​ໄດ້​ເຮັດ​ໃຫ້​ເຫັນ​ໄດ້​ຢ່າງ​ຈະ​ແຈ້ງ, ໜ່ວຍ​ພັກ​ທີ່​ຈົງ​ຮັກ​ພັກດີ​ຢູ່​ພາຍ​ໃຕ້​ພະ​ລາຊະ​ວັງ​ທີ່​ຮັກ​ແພງ ນາຍ​ພົນ Arthit Kamlang-ek ​ໄດ້​ຍຶດ​ເອົາ​ນະຄອນຫຼວງ​ຄືນ​ໃໝ່​ໃນ​ການ​ໂຈມ​ຕີ​ທີ່​ເກືອບ​ບໍ່​ເປັນ​ເລືອດ.ເລື່ອງນີ້ໄດ້ຍົກສູງກຽດສັກສີຂອງລະບອບລາຊາທິປະໄຕຕື່ມອີກ, ແລະຍັງໄດ້ຍົກລະດັບສະຖານະພາບຂອງ Prem ເປັນພີ່ນ້ອງປານກາງ.ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງມີການປະນີປະນອມກັນ.ການ​ກໍ່​ການ​ຮ້າຍ​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ ​ແລະ​ພວກ​ອະດີດ​ນັກ​ສຶກສາ​ສ່ວນ​ຫລາຍ​ໄດ້​ກັບ​ຄືນ​ໄປ​ບາງກອກ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ອະ​ໄພ​ຍະ​ໂທດ.​ເດືອນ​ທັນວາ​ປີ 1982, ຜູ້​ບັນຊາ​ການ​ກອງທັບ​ໄທ​ໄດ້​ຮັບ​ເອົາ​ທຸງ​ຂອງ​ພັກ​ກອມ​ມູນິດ​ໄທ​ໃນ​ພິທີ​ປະກາດ​ຢ່າງ​ກວ້າງຂວາງ​ທີ່​ຈັດ​ຂຶ້ນ​ຢູ່​ບ້ານ​ບັກ.ຢູ່​ທີ່​ນີ້, ພວກ​ນັກ​ຕໍ່ສູ້​ຄອມ​ມິ​ວນິສ ​ແລະ​ພວກ​ສະໜັບສະໜຸນ​ໄດ້​ມອບ​ອາວຸດ​ຂອງ​ພວກ​ເຂົາ​ເຈົ້າ ​ແລະ​ສາບານ​ຕົວ​ຕໍ່​ລັດຖະບານ.Prem ປະກາດການຕໍ່ສູ້ດ້ວຍອາວຸດສິ້ນສຸດລົງ.[74] ກອງທັບກັບຄືນໄປ barracks ຂອງຕົນ, ແລະຍັງລັດຖະທໍາມະນູນສະບັບອື່ນໄດ້ຖືກປະກາດໃຊ້, ການສ້າງວຽງຈັນຝົນການແຕ່ງຕັ້ງເພື່ອດຸ່ນດ່ຽງສະພາແຫ່ງຊາດເລືອກຕັ້ງນິຍົມ.Prem ຍັງເປັນຜູ້ໄດ້ຮັບຜົນປະໂຫຍດຂອງການປະຕິວັດເສດຖະກິດທີ່ເລັ່ງລັດທີ່ກໍາລັງແຜ່ຂະຫຍາຍອາຊີຕາເວັນອອກສຽງໃຕ້.ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ຖົດ​ຖອຍ​ໃນ​ກາງ​ຊຸມ​ປີ 1970, ການ​ເຕີບ​ໂຕ​ທາງ​ເສດ​ຖະ​ກິດ​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ຫຼຸດ​ລົງ.​ເປັນ​ຄັ້ງ​ທຳ​ອິດ​ທີ່​ໄທ​ກາຍ​ເປັນ​ພະລັງງານ​ອຸດສາຫະກຳ​ທີ່​ສຳຄັນ, ​ແລະ​ຜະລິດ​ສິນຄ້າ​ເຊັ່ນ​ເຄື່ອງ​ຄອມ​ພິວ​ເຕີ, ​ແຜ່ນ​ແພ​ແລະ​ເກີບ​ໄດ້​ລື່ນ​ກາຍ​ເຂົ້າສານ, ຢາງພາລາ​ແລະ​ກົ່ວ​ເປັນ​ສິນຄ້າ​ສົ່ງ​ອອກ​ອັນ​ດັບ​ໜຶ່ງ​ຂອງ​ໄທ.ດ້ວຍການສິ້ນສຸດຂອງສົງຄາມອິນດູຈີນແລະການກະບົດ, ການທ່ອງທ່ຽວພັດທະນາຢ່າງໄວວາແລະກາຍເປັນລາຍຮັບທີ່ສໍາຄັນ.ປະຊາກອນໃນຕົວເມືອງຍັງສືບຕໍ່ຂະຫຍາຍຕົວຢ່າງໄວວາ, ແຕ່ການຂະຫຍາຍຕົວຂອງປະຊາກອນໂດຍລວມເລີ່ມຫຼຸດລົງ, ເຮັດໃຫ້ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງຊົນນະບົດເພີ່ມຂຶ້ນ, ເຖິງແມ່ນວ່າຊາວອີສານຍັງສືບຕໍ່ຊັກຊ້າ.ຂະນະ​ທີ່​ໄທ​ຍັງ​ບໍ່​ໄດ້​ເຕີບ​ໂຕ​ໄວ​ເທົ່າ​ກັບ "4 ເສືອ​ອາຊີ", (ຄື ​ໄຕ້​ຫວັນ , ​ເກົາຫຼີ​ໃຕ້ , ຮົງ​ກົງ​ແລະ ​ສິງກະ​ໂປ ) ​ໄດ້​ບັນລຸ​ການ​ເຕີບ​ໂຕ​ແບບ​ຍືນ​ຍົງ, ບັນລຸ​ເຖິງ 7100 ​ໂດ​ລາ​ສະຫະລັດ​ຕໍ່​ຫົວ​ຄົນ (PPP) ​ໃນ​ປີ 1990, ​ໂດຍ​ສະ​ເລ່ຍ​ໃນ​ປີ 1980. .[75]ທ່ານ Prem ດຳລົງຕຳແໜ່ງເປັນເວລາ 8 ປີ, ລອດພົ້ນຈາກການກໍ່ລັດຖະປະຫານອີກຄັ້ງໜຶ່ງໃນປີ 1985 ແລະ ການເລືອກຕັ້ງທົ່ວໄປອີກ 2 ຄັ້ງໃນປີ 1983 ແລະ 1986, ແລະ ຍັງຄົງໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມເປັນສ່ວນຕົວ, ແຕ່ການຟື້ນໂຕຄືນຂອງການເມືອງປະຊາທິປະໄຕໄດ້ພາໃຫ້ມີການຮຽກຮ້ອງຕ້ອງການຜູ້ນຳທີ່ຜະຈົນໄພຫຼາຍຂຶ້ນ.ໃນປີ 1988 ການເລືອກຕັ້ງໃໝ່ໄດ້ນໍາເອົາອະດີດນາຍພົນ Chatichai Chuonhavan ຂຶ້ນກຳອຳນາດ.ທ່ານ Prem ​ໄດ້​ປະຕິ​ເສດ​ຄຳ​ເຊີນ​ຂອງ​ບັນດາ​ພັກ​ການ​ເມືອງ​ໃຫຍ່​ທີ່​ໄດ້​ສະ​ເໜີ​ໃຫ້​ເປັນ​ປະທານາທິບໍດີ​ສະ​ໄໝ​ທີ 3.
ລັດຖະທຳມະນູນປະຊາຊົນ
ຈັນ ລີກໄພ, ນາຍົກລັດຖະມົນຕີໄທ, ປີ 1992–1995, 1997–2001. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1992 Jan 1 - 1997

ລັດຖະທຳມະນູນປະຊາຊົນ

Thailand
ກະສັດ Bhumibol ໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງລາຊະວົງ Anand ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີຊົ່ວຄາວຈົນກ່ວາການເລືອກຕັ້ງສາມາດຈັດຂື້ນໃນເດືອນກັນຍາ 1992, ເຊິ່ງເຮັດໃຫ້ພັກປະຊາທິປະໄຕພາຍໃຕ້ທ່ານ Chuan Leekpai ຂື້ນສູ່ອໍານາດ, ເຊິ່ງສ່ວນໃຫຍ່ແມ່ນເປັນຕົວແທນຂອງຜູ້ລົງຄະແນນສຽງຂອງບາງກອກແລະພາກໃຕ້.ທ່ານ​ຊວນ​ເປັນ​ຜູ້​ບໍລິຫານ​ທີ່​ມີ​ຄວາມ​ສາມາດ​ທີ່​ໄດ້​ຄອງ​ອຳນາດ​ມາ​ຮອດ​ປີ 1995, ​ເມື່ອ​ທ່ານ​ໄດ້​ຮັບ​ໄຊຊະນະ​ໃນ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ໂດຍ​ພັກ​ປະສົມ​ຂອງ​ພັກ​ອະນຸລັກ​ນິຍົມ​ແລະ​ພັກ​ແຂວງ​ທີ່​ນຳພາ​ໂດຍ​ທ່ານ​ບັນ​ຫານ ສິລະ​ປະ​ອາ​ຊາ.​ໂດຍ​ການ​ຖືກ​ກ່າວ​ຫາ​ສໍ້​ລາດ​ບັງ​ຫຼວງ​ນັບ​ແຕ່​ຕົ້ນ​ມາ, ລັດຖະບານ​ຂອງ​ທ່ານ Banharn ​ໄດ້​ຖືກ​ບັງຄັບ​ໃຫ້​ຈັດ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ໃນ​ຕົ້ນ​ປີ 1996, ​ໃນ​ນັ້ນ​ແມ່ນ​ພັກ​ຄວາມ​ປາຖະໜາ​ໃໝ່​ຂອງ​ນາຍ​ພົນ Chavalit Yongchaiyudh ​ໄດ້​ຮັບ​ໄຊຊະນະ​ຢ່າງ​ແຄບ.ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ປີ 1997 ​ແມ່ນ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ສະບັບ​ທຳ​ອິດ​ທີ່​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ຮ່າງ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ທີ່​ມີ​ຄວາມ​ນິຍົມ​ຊົມ​ຊອບ​ຈາກ​ສະພາ​ຜູ້​ແທນ​ທີ່​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ, ​ແລະ ​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ນິຍົມ​ຊົມ​ຊອບ​ວ່າ “ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ຂອງ​ປະຊາຊົນ”.[76] ລັດຖະທຳມະນູນປີ 1997 ໄດ້ສ້າງສະພານິຕິບັນຍັດສອງຊັ້ນ ປະກອບດ້ວຍສະພາຜູ້ແທນລາຊະດອນ 500 ທີ່ນັ່ງ ແລະ ສະພາສູງ 200 ທີ່ນັ່ງ.​ເປັນ​ເທື່ອ​ທຳ​ອິດ​ໃນ​ປະຫວັດສາດ​ຂອງ​ໄທ, ​ທັງ​ສອງ​ບ້ານ​ໄດ້​ຮັບ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ໂດຍ​ກົງ.ສິດ​ທິ​ມະ​ນຸດ​ຫຼາຍ​ຢ່າງ​ໄດ້​ຮັບ​ການ​ຮັບ​ຮູ້​ຢ່າງ​ຊັດ​ເຈນ, ແລະ​ບັນ​ດາ​ມາດ​ຕະ​ການ​ເພີ່ມ​ທະ​ວີ​ສະ​ຖຽນ​ລະ​ພາບ​ຂອງ​ລັດ​ຖະ​ບານ​ເລືອກ​ຕັ້ງ.ສະພາໄດ້ຖືກເລືອກຕັ້ງໂດຍລະບົບການຕອບທໍາອິດທີ່ຜ່ານມາ, ບ່ອນທີ່ຜູ້ສະຫມັກຫນຶ່ງຄົນທີ່ມີສຽງສ່ວນຫຼາຍງ່າຍດາຍສາມາດຖືກເລືອກຕັ້ງໃນຫນຶ່ງເຂດເລືອກຕັ້ງ.ວຽງຈັນຝົນໄດ້ຖືກເລືອກຕັ້ງໂດຍອີງໃສ່ລະບົບແຂວງ, ເຊິ່ງແຂວງຫນຶ່ງສາມາດສົ່ງຄືນໄດ້ຫຼາຍກວ່າຫນຶ່ງສະມາຊິກວຽງຈັນຝົນຂຶ້ນກັບຂະຫນາດປະຊາກອນຂອງຕົນ.
Black May
ການປະທ້ວງຢູ່ບາງກອກ, ປະເທດໄທ, ເດືອນພຶດສະພາ 1992, ປະທ້ວງລັດຖະບານສຸຈິນດາ.ພວກເຂົາເຈົ້າໄດ້ຫັນເປັນຄວາມຮຸນແຮງ. ©Ian Lamont
1992 May 17 - May 20

Black May

Bangkok, Thailand
ດ້ວຍການໃຫ້ທະຫານຝ່າຍໜຶ່ງຮັ່ງມີຕາມສັນຍາຂອງລັດຖະບານ, ຈັນທີໄຊໄດ້ຍຸຍົງໃຫ້ກຸ່ມຄູ່ຕໍ່ສູ້, ນຳພາໂດຍ ພົນເອກ ສຸນທອນ ກົງສົມພົງ, ສຸຈິນດາ ແກ້ວປະເສີດ, ແລະ ນາຍພົນຊັ້ນ 5 ຂອງວິທະຍາຄານພະລາທິການພະບາດສົມເດັດພະມະຫາກະສັດ ແຫ່ງ ລາຊະອານາຈັກໄທ ໃນປີ 1991. ໃນເດືອນກຸມພາ 1991, ກ່າວຫາລັດຖະບານຂອງ Chatichai ເປັນລະບອບການສໍ້ລາດບັງຫຼວງຫຼື 'Buffet Cabinet'.ລັດຖະບານ​ໄດ້​ເອີ້ນ​ຕົນ​ເອງ​ວ່າ ສະພາ​ຮັກສາ​ສັນຕິພາບ​ແຫ່ງ​ຊາດ.NPKC ໄດ້ນໍາເອົານາຍົກລັດຖະມົນຕີພົນລະເຮືອນທ່ານ Anand Panyarachun, ຜູ້ທີ່ຍັງຮັບຜິດຊອບຕໍ່ທະຫານ.ມາດ​ຕະການ​ຕ້ານ​ການ​ສໍ້​ລາດ​ບັງ​ຫຼວງ​ແລະ​ກົງ​ໄປ​ກົງ​ມາ​ຂອງ​ທ່ານ Anand ​ໄດ້​ຮັບ​ຄວາມ​ນິຍົມ.ການເລືອກຕັ້ງທົ່ວໄປອີກຄັ້ງຫນຶ່ງໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນມີນາ 1992.ຣັຖບານປະສົມ ທີ່ຊະນະ ໄດ້ແຕ່ງຕັ້ງ ຜູ້ນຳລັດ ຖະປະຫານ ທ່ານ ສຸຈິນດາ ຄຣາພຣູນ ໃຫ້ເປັນ ນາຍົກ ຣັຖມົນຕຣີ, ເປັນການ ຝ່າຝືນ ຄຳສັນຍາ ທີ່ ທ່ານໄດ້ໃຫ້ ໄວ້ກ່ອນໜ້ານີ້ ຕໍ່ກະສັດ ພູມິພົນ ແລະ ຢືນຢັນ ເຖິງຄວາມ ສົງສັຍ ທີ່ ກວ້າງຂວາງ ວ່າ ຣັຖບານ ຊຸດໃໝ່ ຈະເປັນ ຣະບອບ ທະຫານ ປອມ.ແນວໃດກໍ່ຕາມ, ປະເທດໄທຂອງປີ 1992 ບໍ່ແມ່ນສະຫຍາມຂອງປີ 1932. ການກະທຳຂອງ ສຸຈິນດາ ໄດ້ນໍາເອົາປະຊາຊົນຫຼາຍແສນຄົນອອກມາໃນການປະທ້ວງຄັ້ງໃຫຍ່ທີ່ສຸດທີ່ເຄີຍເຫັນໃນບາງກອກ, ເຊິ່ງນໍາພາໂດຍອະດີດເຈົ້າຄອງບາງກອກ, ນາຍພົນ ຈຽມ ສີຫາວົງ.ສຸຈິນດາ ໄດ້ນຳເອົາບັນດາໜ່ວຍທະຫານທີ່ຈົງຮັກພັກດີຕໍ່ລາວເຂົ້າໄປໃນເມືອງ ແລະພະຍາຍາມສະກັດກັ້ນການເດີນຂະບວນປະທ້ວງດ້ວຍກຳລັງແຮງ, ເຮັດໃຫ້ມີການສັງຫານໝູ່ ແລະ ການກໍ່ຄວາມວຸ້ນວາຍຢູ່ໃຈກາງນະຄອນຫຼວງບາງກອກ, ເຮັດໃຫ້ມີຜູ້ເສຍຊີວິດຫຼາຍຮ້ອຍຄົນ.ຂ່າວ​ລື​ໄດ້​ແຜ່​ລາມ​ອອກ​ໄປ​ໃນ​ຂະນະ​ທີ່​ມີ​ຄວາມ​ແຕກ​ແຍກ​ກັນ​ຢູ່​ໃນ​ກຳລັງ​ປະກອບ​ອາວຸດ.ທ່າມກາງຄວາມຢ້ານກົວຂອງສົງຄາມກາງເມືອງ, ກະສັດ Bhumibol ໄດ້ແຊກແຊງ: ລາວໄດ້ເອີ້ນສຸຈິນດາແລະ Chamlong ໄປຫາຜູ້ຊົມທາງໂທລະພາບ, ແລະຮຽກຮ້ອງໃຫ້ພວກເຂົາປະຕິບັດຕາມການແກ້ໄຂໂດຍສັນຕິ.ການ​ພົບ​ປະ​ຄັ້ງ​ນີ້​ໄດ້​ເຮັດ​ໃຫ້​ທ່ານ ສຸ​ຈິນ​ດາ ລາ​ອອກ​ຈາກ​ຕຳ​ແໜ່ງ.
1997 Jan 1 - 2001

ວິກິດການທາງດ້ານການເງິນ

Thailand
ຫຼັງ​ຈາກ​ຂຶ້ນ​ຮັບ​ຕຳ​ແໜ່ງ​ບໍ່​ດົນ, ນາ​ຍົກ​ລັດ​ຖະ​ມົນ​ຕີ Chavalit ໄດ້​ປະ​ເຊີນ​ໜ້າ​ກັບ​ວິ​ກິດ​ການ​ການ​ເງິນ​ອາ​ຊີ​ໃນ​ປີ 1997. ຫຼັງ​ຈາກ​ຖືກ​ວິ​ຈານ​ຢ່າງ​ໜັກ​ໜ່ວງ​ຕໍ່​ການ​ແກ້​ໄຂ​ວິ​ກິດ​ການ​ຂອງ​ທ່ານ, ທ່ານ Chavilit ໄດ້​ລາ​ອອກ​ໃນ​ເດືອນ​ພະ​ຈິກ ປີ 1997 ແລະ ທ່ານ Chuan ໄດ້​ກັບ​ຄືນ​ກຳ​ອຳ​ນາດ.ທ່ານ​ຊວນ​ໄດ້​ລົງ​ນາມ​ຂໍ້​ຕົກ​ລົງ​ກັບ​ກອງ​ທຶນ​ເງິນ​ຕາ​ສາ​ກົນ​ທີ່​ເຮັດ​ໃຫ້​ສະ​ຖຽນ​ລະ​ພາບ​ສະ​ຖຽນ​ລະ​ພາບ​ແລະ​ອະ​ນຸ​ຍາດ​ໃຫ້​IMF​ເຂົ້າ​ຮ່ວມ​ການ​ຟື້ນ​ຕົວ​ເສດ​ຖະ​ກິດ​ຂອງ​ໄທ.ກົງກັນຂ້າມກັບປະຫວັດສາດທີ່ຜ່ານມາຂອງປະເທດ, ວິກິດການໄດ້ຖືກແກ້ໄຂໂດຍຜູ້ປົກຄອງພົນລະເຮືອນພາຍໃຕ້ຂະບວນການປະຊາທິປະໄຕ.ໃນລະຫວ່າງການເລືອກຕັ້ງປີ 2001 ຂໍ້ຕົກລົງຂອງທ່ານ Chuan ກັບ IMF ແລະການນໍາໃຊ້ເງິນສີດເພື່ອຊຸກຍູ້ເສດຖະກິດແມ່ນເປັນສາເຫດຂອງການໂຕ້ວາທີທີ່ຍິ່ງໃຫຍ່, ໃນຂະນະທີ່ນະໂຍບາຍຂອງທ່ານທັກສິນໄດ້ອຸທອນກັບຜູ້ເລືອກຕັ້ງມະຫາຊົນ.ທ່ານ​ທັກສິນ​ໄດ້​ໂຄສະນາ​ຫາ​ລື​ຢ່າງ​ມີ​ປະສິດທິ​ຜົນ​ໃນ​ການ​ຕໍ່ຕ້ານ​ການ​ເມືອງ​ແບບ​ເກົ່າ, ການ​ສໍ້​ລາດ​ບັງ​ຫຼວງ, ອາດຊະຍາ​ກຳ, ​ແລະ​ຢາ​ເສບ​ຕິດ.ໃນເດືອນມັງກອນປີ 2001 ລາວໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢ່າງຟົດຟື້ນໃນການເລືອກຕັ້ງ, ໄດ້ຊະນະການດຳລົງຕຳແໜ່ງທີ່ມີຄວາມນິຍົມໃຫຍ່ກວ່າ (40%) ຫຼາຍກວ່ານາຍົກລັດຖະມົນຕີໄທຄົນໃດເຄີຍມີຢູ່ໃນສະພາແຫ່ງຊາດທີ່ມີສິດເລືອກຕັ້ງຢ່າງເສລີ.
ສະໄໝທັກສິນ ຊິນນະວັດ
ທັກສິນ ໃນປີ 2005. ©Helene C. Stikkel
2001 Jan 1

ສະໄໝທັກສິນ ຊິນນະວັດ

Thailand
ພັກ​ໄທ​ຮັກ​ໄທ​ຂອງ​ທ່ານ​ທັກສິນ ​ໄດ້​ຂຶ້ນ​ກຳ​ອຳນາດ​ຜ່ານ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ທົ່ວ​ໄປ​ໃນ​ປີ 2001, ບ່ອນ​ທີ່​ໄດ້​ຮັບ​ຄະ​ແນນ​ສຽງ​ເກືອບ​ທັງ​ໝົດ​ໃນ​ສະພາ​ຜູ້​ແທນ​ລາຊະ​ດອນ.ໃນ​ຖາ​ນະ​ເປັນ​ນາ​ຍົກ​ລັດ​ຖະ​ມົນ​ຕີ, ທ່ານ​ທັກ​ສິນ​ໄດ້​ເປີດ​ເວ​ທີ​ນະ​ໂຍ​ບາຍ​ທີ່​ນິ​ຍົມ​ຂະ​ຫນານ​ນາມ "Thaksinomics​" ເຊິ່ງ​ໄດ້​ສຸມ​ໃສ່​ການ​ສົ່ງ​ເສີມ​ການ​ບໍ​ລິ​ໂພກ​ພາຍ​ໃນ​ປະ​ເທດ​ແລະ​ການ​ສະ​ຫນອງ​ທຶນ​ໂດຍ​ສະ​ເພາະ​ແມ່ນ​ກັບ​ປະ​ຊາ​ຊົນ​ຊົນ​ນະ​ບົດ​.ໂດຍການໃຫ້ຄຳໝັ້ນສັນຍາໃນການເລືອກຕັ້ງ, ລວມທັງນະໂຍບາຍປະຊານິຍົມເຊັ່ນ: ໂຄງການໜຶ່ງເມືອງໜຶ່ງຜະລິດຕະພັນ ແລະ ໂຄງການຮັກສາສຸຂະພາບທົ່ວປວງຊົນ 30 ບາດ, ລັດຖະບານຂອງລາວໄດ້ຮັບຄວາມເຫັນດີເຫັນພ້ອມຢ່າງສູງ, ໂດຍສະເພາະແມ່ນເສດຖະກິດຟື້ນຕົວຈາກຜົນກະທົບຂອງວິກິດການການເງິນອາຊີປີ 1997.ທ່ານທັກສິນ ໄດ້ກາຍເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີຄົນທຳອິດ ທີ່ໄດ້ຖືກເລືອກຕາມປະຊາທິປະໄຕ ທີ່ໄດ້ສຳເລັດການດຳລົງຕຳແໜ່ງເປັນເວລາ 4 ປີ ແລະ ໄທຮັກໄທ ໄດ້ຮັບໄຊຊະນະຢ່າງຖ້ວມລົ້ນ ໃນການເລືອກຕັ້ງທົ່ວໄປປີ 2005.[77]​ແນວ​ໃດ​ກໍ​ດີ, ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ທ່ານ​ທັກສິນ​ຍັງ​ຖືກ​ໝາຍ​ເຖິງ​ການ​ຂັດ​ແຍ້​ງກັນ.ລາວໄດ້ຮັບຮອງເອົາວິທີການ "ແບບ CEO" ແບບ authoritarian ໃນການຄຸ້ມຄອງ, ອໍານາດສູນກາງແລະເພີ່ມທະວີການແຊກແຊງໃນການດໍາເນີນງານຂອງ bureaucracy.ໃນຂະນະທີ່ລັດຖະທໍາມະນູນປີ 1997 ໄດ້ໃຫ້ຄວາມໝັ້ນຄົງຂອງລັດຖະບານຫຼາຍຂຶ້ນ, ທ່ານທັກສິນຍັງໄດ້ໃຊ້ອິດທິພົນຂອງລາວເພື່ອທໍາລາຍອົງການຈັດຕັ້ງເອກະລາດທີ່ອອກແບບມາເພື່ອເປັນການກວດສອບ ແລະດຸ່ນດ່ຽງຕໍ່ລັດຖະບານ.ລາວໄດ້ຂົ່ມຂູ່ນັກວິພາກວິຈານ ແລະ ໝູນໃຊ້ສື່ມວນຊົນເຂົ້າໃນການສະແດງຄວາມຄິດເຫັນໃນທາງບວກເທົ່ານັ້ນ.ສິດ​ທິ​ມະ​ນຸດ​ໂດຍ​ທົ່ວ​ໄປ​ໄດ້​ຊຸດ​ໂຊມ​ລົງ, ດ້ວຍ "ສົງ​ຄາມ​ຕ້ານ​ຢາ​ເສບ​ຕິດ" ສົ່ງ​ຜົນ​ໃຫ້​ມີ​ຫຼາຍ​ກວ່າ 2,000 ການ​ສັງຫານ​ນອກ​ສານ.ທ່ານທັກສິນ ໄດ້ຕອບໂຕ້ການກໍ່ກະບົດຂອງໄທໃຕ້ ດ້ວຍວິທີການປະເຊີນໜ້າກັນຢ່າງສູງ ສົ່ງຜົນໃຫ້ຄວາມຮຸນແຮງເພີ່ມຂຶ້ນຢ່າງຫຼວງຫຼາຍ.[78]ການຄັດຄ້ານສາທາລະນະຕໍ່ລັດຖະບານຂອງທ່ານທັກສິນໄດ້ມີທ່າອ່ຽງເພີ່ມຂຶ້ນໃນເດືອນມັງກອນປີ 2006, ເຊິ່ງໄດ້ເກີດມາຈາກການຂາຍຫຸ້ນຂອງຄອບຄົວທ່ານທັກສິນໃນບໍລິສັດ Shin Corporation ໃຫ້ແກ່ບໍລິສັດ Temasek Holdings.ກຸ່ມ​ທີ່​ຮູ້ຈັກ​ກັນ​ໃນ​ນາມ​ກຸ່ມ​ພັນທະ​ມິດ​ປະຊາຊົນ​ເພື່ອ​ປະຊາທິປະ​ໄຕ (PAD), ນຳພາ​ໂດຍ​ມະຫາ​ເສດຖີ​ສື່​ມວນ​ຊົນ, ​ໄດ້​ເລີ່​ມຈັດ​ການ​ໂຮມ​ຊຸມນຸມ​ເປັນ​ປະຈຳ ​ໂດຍ​ກ່າວ​ຫາ​ທັກສິນ​ວ່າ​ສໍ້​ລາດ​ບັງ​ຫຼວງ.ຂະນະ​ທີ່​ປະ​ເທດ​ຕົກ​ເຂົ້າ​ສູ່​ສະພາບ​ວິ​ກິດ​ການ​ການ​ເມືອງ, ທ່ານ​ທັກສິນ​ໄດ້​ຍຸບ​ສະພາ​ຜູ້​ແທນ​ລາຊະ​ດອນ, ​ແລະ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ທົ່ວ​ໄປ​ໄດ້​ຈັດ​ຂຶ້ນ​ໃນ​ເດືອນ​ເມສາ.​ເຖິງ​ຢ່າງ​ໃດ​ກໍ​ຕາມ, ບັນດາ​ພັກ​ຝ່າຍ​ຄ້ານ, ນຳພາ​ໂດຍ​ພັກ​ປະຊາທິປະ​ໄຕ, ຄັດຄ້ານ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ.PAD ຍັງສືບຕໍ່ປະທ້ວງ, ແລະເຖິງແມ່ນວ່າໄທຣັກໄທຈະຊະນະການເລືອກຕັ້ງ, ແຕ່ຜົນໄດ້ຮັບໄດ້ຖືກຍົກເລີກໂດຍສານລັດຖະທໍາມະນູນຍ້ອນການປ່ຽນແປງການຈັດແຈງຂອງຕູ້ລົງຄະແນນສຽງ.ມີກຳນົດການເລືອກຕັ້ງໃໝ່ໃນເດືອນຕຸລາ, ແລະທ່ານທັກສິນ ສືບຕໍ່ດຳລົງຕຳແໜ່ງເປັນຫົວໜ້າລັດຖະບານດູແລ ໃນຂະນະທີ່ປະເທດໄດ້ສະເຫຼີມສະຫຼອງວັນມະຫາກະສັດພູມີພົນ ໃນວັນທີ 9 ມິຖຸນາ 2006. [79]
2006 ລັດ​ຖະ​ປະ​ຫານ​ໄທ​
ທະຫານ​ຂອງ​ກອງທັບ​ລາດ​ຊະ​ວົງ​ໄທ ຢູ່​ຖະໜົນ​ຫົນທາງ​ໃນ​ບາງກອກ ​ໃນ​ມື້​ຫຼັງ​ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2006 Sep 19

2006 ລັດ​ຖະ​ປະ​ຫານ​ໄທ​

Thailand
ວັນ​ທີ 19 ກັນຍາ​ປີ 2006, ກອງທັບ​ລາດ​ຊະ​ວົງ​ໄທ​ພາຍ​ໃຕ້​ການ​ປົກຄອງ​ຂອງ​ນາຍ​ພົນ Sonthi Boonyaratglin ​ໄດ້​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ​ທີ່​ບໍ່​ມີ​ເລືອດ​ເນື້ອ ​ແລະ ​ໄດ້​ໂຄ່ນ​ລົ້ມ​ລັດຖະບານ​ຮັກສາ​ການ.ການກໍ່ລັດຖະປະຫານໄດ້ຮັບການຕ້ອນຮັບຢ່າງກວ້າງຂວາງຈາກພວກປະທ້ວງຕໍ່ຕ້ານທ່ານທັກສິນ, ແລະພັກ PAD ໄດ້ຍຸບຕົວ.ບັນດາ​ຜູ້​ນໍາ​ລັດ​ຖະ​ປະ​ຫານ​ໄດ້​ສ້າງ​ຕັ້ງ​ລັດ​ຖະ​ບານ​ທະ​ຫານ​ທີ່​ເອີ້ນ​ວ່າ​ສະ​ພາ​ເພື່ອ​ການ​ປະ​ຕິ​ຮູບ​ປະ​ຊາ​ທິ​ປະ​ໄຕ, ຕໍ່​ມາ​ມີ​ຊື່​ວ່າ​ສະ​ພາ​ຄວາມ​ໝັ້ນ​ຄົງ​ແຫ່ງ​ຊາດ.ມັນ​ໄດ້​ຍົກ​ເລີກ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ປີ 1997, ປະກາດ​ໃຊ້​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ຊົ່ວຄາວ ​ແລະ ​ແຕ່ງ​ຕັ້ງ​ລັດຖະບານ​ຊົ່ວຄາວ​ໂດຍ​ມີ​ອະດີດ​ຜູ້​ບັນຊາ​ການ​ກອງທັບ​ບົກ ພົນ​ເອກ Surayud Chulanont ​ເປັນ​ນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.ພ້ອມ​ທັງ​ແຕ່ງຕັ້ງສະພາ​ນິຕິບັນຍັດ​ແຫ່ງ​ຊາດ ​ເພື່ອ​ຮັບ​ໃຊ້​ບັນດາ​ໜ້າ​ທີ່​ຂອງ​ລັດຖະສະພາ ​ແລະ ສະພາ​ຮ່າງ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ ​ເພື່ອ​ສ້າງ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ສະບັບ​ໃໝ່.ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ສະບັບ​ໃໝ່​ໄດ້​ປະກາດ​ໃຊ້​ໃນ​ເດືອນ​ສິງຫາ​ປີ 2007 ພາຍຫຼັງ​ການ​ລົງ​ປະຊາ​ມະຕິ.[80]ເມື່ອລັດຖະທຳມະນູນສະບັບໃໝ່ມີຜົນບັງຄັບໃຊ້, ການເລືອກຕັ້ງທົ່ວໄປໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນເດືອນທັນວາ ປີ 2007. ໄທຮັກໄທ ແລະສອງພັກປະສົມໄດ້ຖືກຍຸບໄປກ່ອນໜ້ານີ້ ເນື່ອງຈາກການຕັດສິນຂອງສະພາລັດຖະທຳມະນູນທີ່ແຕ່ງຕັ້ງໂດຍລັດຖະບານໃນເດືອນພຶດສະພາ ເຊິ່ງພົບວ່າພວກເຂົາມີຄວາມຜິດໃນການເລືອກຕັ້ງ. ການສໍ້ໂກງ, ແລະຜູ້ບໍລິຫານຂອງພັກຂອງພວກເຂົາຖືກຫ້າມບໍ່ໃຫ້ການເມືອງເປັນເວລາຫ້າປີ.ອະດີດ​ສະມາຊິກ​ພັກ​ຂອງ​ໄທ​ຮັກ​ໄທ​ໄດ້​ເຕົ້າ​ໂຮມ​ແລະ​ລົງ​ແຂ່ງຂັນ​ເລືອກ​ຕັ້ງ​ເປັນ​ພັກ​ກຳ​ອຳນາດ​ປະຊາຊົນ (PPP), ​ໂດຍ​ມີ​ນັກ​ການ​ເມືອງ​ເກົ່າ​ຂອງ​ທ່ານ Samak Sundaravej ​ເປັນ​ຫົວໜ້າ​ພັກ.ພັກ PPP ໄດ້ໃຫ້ຄະແນນສຽງຂອງຜູ້ສະໜັບສະໜຸນທ່ານທັກສິນ, ຊະນະການເລືອກຕັ້ງດ້ວຍສຽງສ່ວນຫຼາຍ, ແລະສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານໂດຍມີທ່ານ Samak ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.[80]
ວິ​ກິດ​ການ​ການ​ເມືອງ​ໄທ​ປີ 2008
ພວກ​ປະ​ທ້ວງ PAD ຢູ່​ທຳ​ນຽບ​ລັດ​ຖະ​ບານ ໃນ​ວັນ​ທີ 26 ສິງ​ຫາ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2008 Jan 1

ວິ​ກິດ​ການ​ການ​ເມືອງ​ໄທ​ປີ 2008

Thailand
ລັດຖະບານ​ຂອງ​ທ່ານ Samak ​ໄດ້​ພະຍາຍາມ​ແກ້​ໄຂ​ລັດຖະທຳ​ມະນູນ​ປີ 2007 ຢ່າງ​ຕັ້ງໜ້າ, ​ແລະ ດ້ວຍ​ເຫດ​ນັ້ນ, PAD ​ໄດ້​ຈັດ​ກຸ່ມ​ຄືນ​ໃໝ່​ໃນ​ເດືອນ 5/2008 ​ເພື່ອ​ດຳ​ເນີນ​ການ​ແຫ່​ຂະ​ບວນປະ​ທ້ວງ​ຕໍ່ຕ້ານ​ລັດຖະບານ​ຕື່ມ​ອີກ.PAD ໄດ້ກ່າວຫາລັດຖະບານວ່າພະຍາຍາມໃຫ້ອະໄພຍະໂທດແກ່ທ່ານທັກສິນ, ຜູ້ທີ່ປະເຊີນກັບຂໍ້ຫາສໍ້ລາດບັງຫຼວງ.ພ້ອມ​ທັງ​ຍົກ​ອອກ​ບັນດາ​ບັນຫາ​ກ່ຽວ​ກັບ​ການ​ສະໜັບສະໜູນ​ລັດຖະບານ​ກຳປູ​ເຈຍ ​ເລື່ອງ​ການ​ຍື່ນ​ສະ​ເໜີ​ວັດ​ພຣະ​ວິຫານ​ເປັນ​ມໍລະດົກ​ໂລກ.ອັນ​ນີ້​ໄດ້​ພາ​ໃຫ້​ເກີດ​ການ​ຂັດ​ແຍ້ງ​ກັນ​ກ່ຽວ​ກັບ​ຊາຍ​ແດນ​ກັບ ​ກໍາ​ປູ​ເຈຍ , ຊຶ່ງ​ຕໍ່​ມາ​ໄດ້​ເຮັດ​ໃຫ້​ມີ​ຜູ້​ບາດ​ເຈັບ​ຫລາຍ​ຄົນ.ໃນເດືອນສິງຫາ, PAD ໄດ້ຂະຫຍາຍການປະທ້ວງຂອງຕົນແລະບຸກລຸກແລະຍຶດເອົາເຮືອນລັດຖະບານ, ບັງຄັບໃຫ້ເຈົ້າຫນ້າທີ່ລັດຖະບານຕ້ອງຍົກຍ້າຍໄປຫາຫ້ອງການຊົ່ວຄາວແລະກັບຄືນປະເທດໃນສະຖານະການທາງດ້ານການເມືອງ.ໃນ​ຂະ​ນະ​ນັ້ນ, ສານ​ລັດ​ຖະ​ທຳ​ມະ​ນູນ​ໄດ້​ເຫັນ​ວ່າ ທ່ານ Samak ມີ​ຄວາມ​ຜິດ​ໃນ​ຂໍ້​ຂັດ​ແຍ່ງ​ຜົນ​ປະ​ໂຫຍດ​ເນື່ອງ​ຈາກ​ການ​ເຮັດ​ວຽກ​ໃນ​ລາຍ​ການ​ໂທລະ​ພາບ​ປຸງ​ແຕ່ງ​ອາ​ຫານ, ສິ້ນ​ສຸດ​ການ​ເປັນ​ນາ​ຍົກ​ລັດ​ຖະ​ມົນ​ຕີ​ໃນ​ເດືອນ​ກັນ​ຍາ.ຈາກ​ນັ້ນ​ລັດຖະສະພາ​ໄດ້​ເລືອກ​ເອົາ​ທ່ານ ສົມ​ໃຈ ວົງ​ສະ​ຫວັດ ຮອງ​ຜູ້​ນໍາ​ພັກ PPP ​ເປັນ​ນາຍົກລັດຖະມົນຕີຄົນ​ໃໝ່.ສົມໄຊ ເປັນອ້າຍ-ນ້ອງຂອງ ທ່ານທັກສິນ, ພັກ PAD ປະຕິເສດການເລືອກ ແລະ ສືບຕໍ່ປະທ້ວງ.[81]ດຳລົງ​ຊີວິດ​ຢູ່​ພາຍ​ໃນ​ປະ​ເທດ​ນັບ​ແຕ່​ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ, ທ່ານ​ທັກສິນ​ໄດ້​ກັບ​ຄືນ​ປະ​ເທດ​ໄທ​ໃນ​ເດືອນ​ກຸມພາ​ປີ 2008 ພາຍຫຼັງ​ພັກ PPP ຂຶ້ນ​ກຳ​ອຳນາດ.ຢ່າງໃດກໍຕາມ, ໃນເດືອນສິງຫາ, ທ່າມກາງການປະທ້ວງຂອງ PAD ແລະການທົດລອງສານຂອງພັນລະຍາຂອງລາວ, ທ່ານທັກສິນແລະພັນລະຍາຂອງທ່ານ Potjaman ໄດ້ໂດດດ່ຽວແລະຍື່ນຄໍາຮ້ອງຂໍລີ້ໄພຢູ່ໃນສະຫະລາຊະອານາຈັກ, ເຊິ່ງຖືກປະຕິເສດ.ຕໍ່ມາລາວໄດ້ຖືກພົບເຫັນວ່າມີຄວາມຜິດໃນຂໍ້ຫາໃຊ້ອຳນາດໃນທາງທີ່ຜິດ ໃນການຊ່ວຍພົດຈາມານ ຊື້ດິນຢູ່ຖະໜົນລັດສະໝີ, ແລະໃນເດືອນຕຸລາ ໄດ້ຖືກຕັດສິນໂທດຈຳຄຸກໂດຍພັກເຊົາຈາກສານສູງສຸດໃຫ້ຈຳຄຸກ 2 ປີ.[82]PAD ໄດ້​ເພີ່ມ​ທະວີ​ການ​ປະ​ທ້ວງ​ໃນ​ເດືອນ​ພະຈິກ​ປີ​ກາຍ​ນີ້, ບັງຄັບ​ໃຫ້​ປິດ​ສະໜາມ​ບິນ​ສາກົນ​ຂອງ​ບາງກອກ.ຫຼັງ​ຈາກ​ນັ້ນ​ບໍ່​ດົນ, ວັນ​ທີ 2 ທັນ​ວາ​ນີ້, ສານ​ລັດ​ຖະ​ທຳ​ມະ​ນູນ​ໄດ້​ຍຸບ​ພັກ PPP ແລະ​ພັກ​ປະ​ສົມ​ອີກ​ສອງ​ພັກ​ໃນ​ຂໍ້​ຫາ​ສໍ້​ໂກງ​ການ​ເລືອກ​ຕັ້ງ, ສິ້ນ​ສຸດ​ການ​ເປັນ​ນາ​ຍົກ​ລັດ​ຖະ​ມົນ​ຕີ​ຂອງ​ທ່ານ ສົມ​ໄຊ.[83] ຫຼັງຈາກນັ້ນ, ພັກປະຊາທິປະໄຕຝ່າຍຄ້ານໄດ້ສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານປະສົມໃຫມ່, ໂດຍມີ Abhisit Vejjajiva ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີ.[84]
2014 ລັດຖະປະຫານໄທ
ທະຫານໄທ ຢູ່ດ່ານຊ້າງ ພູພຽງ ຊຽງໃໝ່. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2014 May 22

2014 ລັດຖະປະຫານໄທ

Thailand
ວັນ​ທີ 22 ພຶດສະພາ 2014, ກອງທັບ​ລາດ​ຊະ​ວົງ​ໄທ, ນຳ​ໂດຍ​ພົນ​ເອກ ປຣະຍຸດ ຈັນ​ໂອຊາ, ຜູ້​ບັນຊາ​ການ​ກອງທັບ​ລາດ​ຊະ​ອານາຈັກ​ໄທ (RTA), ​ໄດ້​ກໍ່​ລັດຖະປະ​ຫານ​ຄັ້ງ​ທີ 12 ​ນັບ​ແຕ່​ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ​ຄັ້ງ​ທຳ​ອິດ​ໃນ​ປີ 1932. ລັດ​ຖະ​ບານ​ຮັກ​ສາ​ການ​ດູ​ແລ​ຂອງ​ໄທ​, ຫຼັງ​ຈາກ​ຫົກ​ເດືອນ​ວິ​ກິດ​ການ​ການ​ເມືອງ​.[85] ທະຫານໄດ້ສ້າງຕັ້ງລັດຖະບານທະຫານທີ່ເອີ້ນວ່າສະພາສັນຕິພາບແຫ່ງຊາດ (NCPO) ເພື່ອປົກຄອງປະເທດຊາດ.ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ​ໄດ້​ຢຸດຕິ​ຄວາມ​ຂັດ​ແຍ່ງ​ທາງ​ດ້ານ​ການ​ເມືອງ​ລະຫວ່າງ​ລະບອບ​ການ​ເມືອງ​ທີ່​ນຳພາ​ໂດຍ​ທະຫານ​ແລະ​ອຳນາດ​ປະຊາທິປະ​ໄຕ, ​ເຊິ່ງມີ​ມາ​ແຕ່​ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ​ຂອງ​ໄທ​ໃນ​ປີ 2006 ທີ່​ຮູ້​ກັນ​ວ່າ​ເປັນ​ການ​ກໍ່​ລັດຖະປະຫານ​ທີ່​ບໍ່​ສິ້ນ​ສຸດ.[86] 7 ປີຕໍ່ມາ, ມັນໄດ້ພັດທະນາໄປສູ່ການປະທ້ວງຂອງໄທ 2020 ເພື່ອປະຕິຮູບລະບອບການປົກຄອງຂອງໄທ.ພາຍຫຼັງ​ການ​ຍຸບ​ເລີກ​ລັດຖະບານ ​ແລະ ສະພາ​ສູງ, NCPO ​ໄດ້​ມອບ​ອຳນາດ​ບໍລິຫານ ​ແລະ ນິຕິບັນຍັດ​ໃຫ້​ແກ່​ຜູ້ນຳ​ຂອງ​ຕົນ ​ແລະ ​ໄດ້​ສັ່ງ​ໃຫ້​ອົງການ​ຕຸລາການ​ປະຕິບັດ​ຕາມ​ຄຳ​ສັ່ງ​ຂອງ​ຕົນ.ນອກຈາກນັ້ນ, ມັນໄດ້ຍົກເລີກບາງສ່ວນຂອງລັດຖະທໍາມະນູນປີ 2007, ບັນທຶກພາກທີສອງທີ່ກ່ຽວຂ້ອງກັບກະສັດ, [87] ປະກາດກົດ martial ແລະການຫ້າມໃນທົ່ວປະເທດ, ຫ້າມການຊຸມນຸມທາງດ້ານການເມືອງ, ຈັບແລະກັກຂັງນັກການເມືອງແລະນັກເຄື່ອນໄຫວຕໍ່ຕ້ານລັດປະຫານ, ບັງຄັບ censorship ທາງອິນເຕີເນັດແລະໄດ້ຄວບຄຸມ. ສື່​ມວນ​ຊົນ.NCPO ໄດ້ອອກລັດຖະທໍາມະນູນຊົ່ວຄາວທີ່ໃຫ້ອະໄພຍະໂທດຂອງຕົນເອງແລະອໍານາດ.[88] NCPO ຍັງໄດ້ສ້າງຕັ້ງສະພານິຕິບັນຍັດແຫ່ງຊາດທີ່ປົກຄອງໂດຍທະຫານ, ເຊິ່ງຕໍ່ມາໄດ້ເລືອກເປັນເອກະສັນກັນທ່ານພົນເອກ Prayut ເປັນນາຍົກລັດຖະມົນຕີຄົນໃຫມ່ຂອງປະເທດ.[89]
ການເສຍຊີວິດຂອງ Bhumibol Adulyadej
ພຣະອາຈາຣຍ໌ໃຫຍ່ ດຣ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2016 Oct 13

ການເສຍຊີວິດຂອງ Bhumibol Adulyadej

Thailand
ກະສັດ ພູມີພົນ ອະດຸນຍະເດດ ແຫ່ງປະເທດໄທ ໄດ້ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳແລ້ວ ເມື່ອວັນທີ່ 13 ຕຸລາ 2016 ຜ່ານມາ ໃນພະລາສີ 88 ປິ ຫລັງຈາກພະຍາບາດມາດົນນານ.​ໃນ​ເວລາ​ໜຶ່ງ​ປີ​ຂອງ​ການ​ໄວ້ອາ​ໄລ​ໄດ້​ຖືກ​ປະກາດ​ໃນ​ເວລາ​ຕໍ່​ມາ.ພິທີວາງສີລາລຶກໄດ້ດໍາເນີນໄປເປັນເວລາ 5 ວັນໃນທ້າຍເດືອນຕຸລາ 2017. ການວາງພວງມາລາຕົວຈິງແມ່ນບໍ່ໄດ້ອອກອາກາດທາງໂທລະພາບ, ໄດ້ຈັດຂຶ້ນໃນຕອນຄໍ່າຂອງວັນທີ 26 ຕຸລາ 2017. ພາຍຫຼັງການວາງພວງມາລາ ແລະ ສົບຂອງເພິ່ນໄດ້ນຳໄປຖວາຍທີ່ພະລາດຊະວັງ. ​ແລະ​ໄດ້​ຖືກ​ປະ​ທັບ​ຢູ່​ທີ່​ພະ​ລາຊະ​ບັນລັງ​ຈັກກະຣີ​ມະຫາ​ຜາ​ສາດ (​ພະ​ລາຊະ​ວັງ), ສຸສານ​ລາຊະ​ບັນລັງ​ທີ່​ວັດ​ລາຊະ​ບັນ​ພິ​ດ ​ແລະ ວັດ​ບົມ​ນິ​ເວດ​ວິ​ຮາ​ຣາມ (​ເປັນ​ຂີ້​ເຖົ່າ​ພະ​ທາດ).ຫຼັງ​ຈາກ​ການ​ຝັງ​ສົບ​ແລ້ວ, ການ​ໄວ້ອາ​ໄລ​ໄດ້​ສິ້ນ​ສຸດ​ລົງ​ໃນ​ຕອນ​ທ່ຽງ​ຄືນ​ຂອງ​ວັນ​ທີ 30 ຕຸ​ລາ 2017 ແລະ ຊາວ​ໄທ​ໄດ້​ໃສ່​ສີ​ອື່ນ​ນອກ​ເໜືອ​ໄປ​ຈາກ​ສີດຳ​ໃນ​ບ່ອນ​ສາ​ທາ​ລະ​ນະ.

Appendices



APPENDIX 1

Physical Geography of Thailand


Physical Geography of Thailand
Physical Geography of Thailand




APPENDIX 2

Military, monarchy and coloured shirts


Play button




APPENDIX 3

A Brief History of Coups in Thailand


Play button




APPENDIX 4

The Economy of Thailand: More than Tourism?


Play button




APPENDIX 5

Thailand's Geographic Challenge


Play button

Footnotes



  1. Campos, J. de. (1941). "The Origin of the Tical". The Journal of the Thailand Research Society. Bangkok: Siam Society. XXXIII: 119–135. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021, p. 119
  2. Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000, p. 18
  3. Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000, p. 16
  4. "THE VIRTUAL MUSEUM OF KHMER ART – History of Funan – The Liang Shu account from Chinese Empirical Records". Wintermeier collection. Archived from the original on 13 July 2015. Retrieved 10 February 2018.
  5. "State-Formation of Southeast Asia and the Regional Integration – "thalassocratic" state – Base of Power is in the control of a strategic points such as strait, bay, river mouth etc. river mouth etc" (PDF). Keio University. Archived (PDF) from the original on 4 March 2016. Retrieved 10 February 2018.
  6. Martin Stuart-Fox (2003). A Short History of China and Southeast Asia: Tribute, Trade and Influence. Allen & Unwin. p. 29. ISBN 9781864489545.
  7. Higham, C., 2001, The Civilization of Angkor, London: Weidenfeld & Nicolson, ISBN 9781842125847
  8. Michael Vickery, "Funan reviewed: Deconstructing the Ancients", Bulletin de l'École Française d'Extrême Orient XC-XCI (2003–2004), pp. 101–143
  9. Hà Văn Tấn, "Oc Eo: Endogenous and Exogenous Elements", Viet Nam Social Sciences, 1–2 (7–8), 1986, pp.91–101.
  10. Lương Ninh, "Funan Kingdom: A Historical Turning Point", Vietnam Archaeology, 147 3/2007: 74–89.
  11. Wyatt, David K. (2003). Thailand : a short history (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021, p. 18
  12. Murphy, Stephen A. (October 2016). "The case for proto-Dvāravatī: A review of the art historical and archaeological evidence". Journal of Southeast Asian Studies. 47 (3): 366–392. doi:10.1017/s0022463416000242. ISSN 0022-4634. S2CID 163844418.
  13. Robert L. Brown (1996). The Dvāravatī Wheels of the Law and the Indianization of South East Asia. Brill.
  14. Coedès, George (1968). Walter F. Vella (ed.). The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  15. Ministry of Education (1 January 2002). "Chiang Mai : Nop Buri Si Nakhon Ping". Retrieved 26 February 2021.
  16. พระราชพงศาวดารเหนือ (in Thai), โรงพิมพ์ไทยเขษม, 1958, retrieved March 1, 2021
  17. Huan Phinthuphan (1969), ลพบุรีที่น่ารู้ (PDF) (in Thai), p. 5, retrieved March 1, 2021
  18. Phanindra Nath Bose, The Indian colony of Siam, Lahore, The Punjab Sanskrit Book Depot, 1927.
  19. Sagart, Laurent (2004), "The higher phylogeny of Austronesian and the position of Tai–Kadai" (PDF), Oceanic Linguistics, 43 (2): 411–444, doi:10.1353/ol.2005.0012, S2CID 49547647, pp. 411–440.
  20. Blench, Roger (2004). Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology. Human Migrations in Continental East Asia and Taiwan: Genetic, Linguistic and Archaeological Evidence in Geneva, Geneva June 10–13, 2004. Cambridge, England, p. 12.
  21. Blench, Roger (12 July 2009), The Prehistory of the Daic (Taikadai) Speaking Peoples and the Hypothesis of an Austronesian Connection, pp. 4–7.
  22. Chamberlain, James R. (2016). "Kra-Dai and the Proto-History of South China and Vietnam". Journal of the Siam Society. 104: 27–77.
  23. Pittayaporn, Pittayawat (2014). Layers of Chinese loanwords in Proto-Southwestern Tai as Evidence for the Dating of the Spread of Southwestern Tai Archived 27 June 2015 at the Wayback Machine. MANUSYA: Journal of Humanities, Special Issue No 20: 47–64.
  24. "Khmer Empire | Infoplease". www.infoplease.com. Retrieved 15 January 2023.
  25. Reynolds, Frank. "Angkor". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, Inc. Retrieved 17 August 2018.
  26. Galloway, M. (2021, May 31). How Did Hydro-Engineering Help Build The Khmer Empire? The Collector. Retrieved April 23, 2023.
  27. LOVGREN, S. (2017, April 4). Angkor Wat's Collapse From Climate Change Has Lessons for Today. National Geographic. Retrieved March 30, 2022.
  28. Prasad, J. (2020, April 14). Climate change and the collapse of Angkor Wat. The University of Sydney. Retrieved March 30, 2022.
  29. Roy, Edward Van (2017-06-29). Siamese Melting Pot: Ethnic Minorities in the Making of Bangkok. ISEAS-Yusof Ishak Institute. ISBN 978-981-4762-83-0.
  30. London, Bruce (2019-03-13). Metropolis and Nation In Thailand: The Political Economy of Uneven Development. Routledge. ISBN 978-0-429-72788-7.
  31. Peleggi, Maurizio (2016-01-11), "Thai Kingdom", The Encyclopedia of Empire, John Wiley & Sons, pp. 1–11, doi:10.1002/9781118455074.wbeoe195, ISBN 9781118455074
  32. Strate, Shane (2016). The lost territories : Thailand's history of national humiliation. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824869717. OCLC 986596797.
  33. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World. Cambridge University Press. ISBN 978-1-107-19076-4.
  34. George Modelski, World Cities: 3000 to 2000, Washington DC: FAROS 2000, 2003. ISBN 0-9676230-1-4.
  35. Pires, Tomé (1944). Armando Cortesao (translator) (ed.). A suma oriental de Tomé Pires e o livro de Francisco Rodriguez: Leitura e notas de Armando Cortesão [1512 – 1515] (in Portuguese). Cambridge: Hakluyt Society. Lach, Donald Frederick (1994). "Chapter 8: The Philippine Islands". Asia in the Making of Europe. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-46732-5.
  36. "Notes from Mactan By Jim Foster". Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 24 January 2023.
  37. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7, pp. 109–110.
  38. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World (Kindle ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-64113-2.
  39. Rong Syamananda, A History of Thailand, Chulalongkorn University, 1986, p 92.
  40. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017). A History of Ayutthaya: Siam in the Early Modern World (Kindle ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-1-316-64113-2.
  41. Wood, William A. R. (1924). History of Siam. Thailand: Chalermit Press. ISBN 1-931541-10-8, p. 112.
  42. Phayre, Lt. Gen. Sir Arthur P. (1883). History of Burma (1967 ed.). London: Susil Gupta, p. 100
  43. Royal Historical Commission of Burma (1832). Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 2, p.353 (2003 ed.)
  44. Royal Historical Commission of Burma (2003) [1832]. Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar, p.93
  45. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (2 ed.). Yale University Press. ISBN 978-0-300-08475-7, p. 88-89.
  46. James, Helen (2004). "Burma-Siam Wars and Tenasserim". In Keat Gin Ooi (ed.). Southeast Asia: a historical encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, Volume 2. ABC-CLIO. ISBN 1-57607-770-5., p. 302.
  47. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-76768-2, p. 21
  48. Htin Aung, Maung (1967). A History of Burma. New York and London: Cambridge University Press., pp. 169–170.
  49. Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd., p. 242.
  50. Harvey, G. E. (1925). History of Burma: From the Earliest Times to 10 March 1824. London: Frank Cass & Co. Ltd., pp. 250–253.
  51. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521767682, et al., p. 21.
  52. Wyatt, David K. (2003). History of Thailand (2 ed.). Yale University Press. ISBN 9780300084757, p. 118.
  53. Baker, Chris, Christopher John Baker, Pasuk Phongpaichit (2009). A history of Thailand (2 ed.). Cambridge University Press. ISBN 9780521767682, Chris; Phongpaichit, Pasuk. A History of Ayutthaya (p. 263-264). Cambridge University Press. Kindle Edition.
  54. Wyatt, David K. (2003). Thailand : A Short History (2nd ed.). Chiang Mai: Silkworm Books. p. 122. ISBN 974957544X.
  55. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk. A History of Thailand Third Edition. Cambridge University Press.
  56. Lieberman, Victor B.; Victor, Lieberman (14 May 2014). Strange Parallels: Southeast Asia in Global Context, C 800-1830. Cambridge University Press. ISBN 978-0-511-65854-9.
  57. "Rattanakosin period (1782–present)". GlobalSecurity.org. Archived from the original on 7 November 2015. Retrieved 1 November 2015.
  58. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (Second ed.). Yale University Press.
  59. Bowring, John (1857). The Kingdom and People of Siam: With a Narrative of the Mission to that Country in 1855. London: J. W. Parker. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  60. Wong Lin, Ken. "Singapore: Its Growth as an Entrepot Port, 1819–1941". Archived from the original on 31 May 2022. Retrieved 31 May 2022.
  61. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (Third ed.). Cambridge. ISBN 978-1107420212. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021, pp. 110–111
  62. Mead, Kullada Kesboonchoo (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. United Kingdom: Routledge Curzon. ISBN 0-415-29725-7, pp. 38–66
  63. Stearn 2019, The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941 (part one).
  64. Ford, Daniel (June 2008). "Colonel Tsuji of Malaya (part 2)". The Warbirds Forum.
  65. Stearn 2019, The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941 (part three).
  66. I.C.B Dear, ed, The Oxford companion to World War II (1995), p 1107.
  67. "Thailand and the Second World War". Archived from the original on 27 October 2009. Retrieved 27 October 2009.
  68. Roeder, Eric (Fall 1999). "The Origin and Significance of the Emerald Buddha". Southeast Asian Studies. Southeast Asian Studies Student Association. Archived from the original on 5 June 2011. Retrieved 30 June 2011.
  69. Aldrich, Richard J. The Key to the South: Britain, the United States, and Thailand during the Approach of the Pacific War, 1929–1942. Oxford University Press, 1993. ISBN 0-19-588612-7
  70. Jeffrey D. Glasser, The Secret Vietnam War: The United States Air Force in Thailand, 1961–1975 (McFarland, 1995).
  71. "Agent Orange Found Under Resort Airport". Chicago tribune News. Chicago, Illinois. Tribune News Services. 26 May 1999. Archived from the original on 5 January 2014. Retrieved 18 May 2017.
  72. Sakanond, Boonthan (19 May 1999). "Thailand: Toxic Legacy of the Vietnam War". Bangkok, Thailand. Inter Press Service. Archived from the original on 10 December 2019. Retrieved 18 May 2017.
  73. "Donald Wilson and David Henley, Prostitution in Thailand: Facing Hard Facts". www.hartford-hwp.com. 25 December 1994. Archived from the original on 3 March 2016. Retrieved 24 February 2015.
  74. "Thailand ..Communists Surrender En Masse". Ottawa Citizen. 2 December 1982. Retrieved 21 April 2010.
  75. Worldbank.org, "GDP per capita, PPP (constant 2017 international $) – Thailand | Data".
  76. Kittipong Kittayarak, "The Thai Constitution of 1997 and its Implication on Criminal Justice Reform" (PDF). Archived from the original (PDF) on 14 June 2007. Retrieved 19 June 2017. (221 KB)
  77. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 262–5
  78. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 263–8.
  79. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 269–70.
  80. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 270–2.
  81. Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (3rd ed.). Cambridge University Press. ISBN 9781107420212, pp. 272–3.
  82. MacKinnon, Ian (21 October 2008). "Former Thai PM Thaksin found guilty of corruption". The Guardian. Retrieved 26 December 2018.
  83. "Top Thai court ousts PM Somchai". BBC News. 2 December 2008.
  84. Bell, Thomas (15 December 2008). "Old Etonian becomes Thailand's new prime minister". The Telegraph.
  85. Taylor, Adam; Kaphle, Anup (22 May 2014). "Thailand's army just announced a coup. Here are 11 other Thai coups since 1932". The Washington Post. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 30 January 2015.
  86. Ferrara, Federico (2014). Chachavalpongpun, Pavin (ed.). Good coup gone bad : Thailand's political developments since Thaksin's downfall. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9789814459600., p. 17 - 46..
  87. คสช. ประกาศให้อำนาจนายกฯ เป็นของประยุทธ์ – เลิก รธน. 50 เว้นหมวด 2 วุฒิฯ-ศาล ทำหน้าที่ต่อ [NPOMC announces the prime minister powers belong to Prayuth, repeals 2007 charter, except chapter 2 – senate and courts remain in office]. Manager (in Thai). 22 May 2014. Archived from the original on 18 October 2017. Retrieved 23 May 2014.
  88. "Military dominates new Thailand legislature". BBC. 1 August 2014. Archived from the original on 2 August 2014. Retrieved 3 August 2014.
  89. "Prayuth elected as 29th PM". The Nation. 21 August 2014. Archived from the original on 21 August 2014. Retrieved 21 August 2014.

References



  • Roberts, Edmund (1837). Embassy to the eastern courts of Cochin-China, Siam, and Muscat; in the U.S. sloop-of-war Peacock ... during the years 1832-3-4. New York: Harper & brother. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021.
  • Bowring, John (1857). The Kingdom and People of Siam: With a Narrative of the Mission to that Country in 1855. London: J. W. Parker. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • N. A. McDonald (1871). Siam: its government, manners, customs, &c. A. Martien. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • Mary Lovina Cort (1886). Siam: or, The heart of farther India. A. D. F. Randolph & Co. Retrieved 1 July 2011.
  • Schlegel, Gustaaf (1902). Siamese Studies. Leiden: Oriental Printing-Office , formerly E.J. Brill. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 10 January 2016.
  • Wright, Arnold; Breakspear, Oliver (1908). Twentieth century impressions of Siam : its history, people, commerce, industries, and resources. New York: Lloyds Greater Britain Publishing. ISBN 9748495000. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Peter Anthony Thompson (1910). Siam: an account of the country and the people. J. B. Millet. Retrieved 1 July 2011.
  • Walter Armstrong Graham (1913). Siam: a handbook of practical, commercial, and political information (2 ed.). F. G. Browne. Retrieved 1 July 2011.
  • Campos, J. de. (1941). "The Origin of the Tical". The Journal of the Thailand Research Society. Bangkok: Siam Society. XXXIII: 119–135. Archived from the original on 29 November 2021. Retrieved 29 November 2021.
  • Central Intelligence Agency (5 June 1966). "Communist Insurgency in Thailand". National Intelligence Estimates. Freedom of Information Act Electronic Reading Room. National Intelligence Council (NIC) Collection. 0000012498. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Winichakul, Thongchai (1984). Siam mapped : a history of the geo-body of a nation. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 0-8248-1974-8. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Anderson, Douglas D (1990). Lang Rongrien rockshelter: a Pleistocene, early Holocene archaeological site from Krabi, southwestern Thailand. Philadelphia: University Museum, University of Pennsylvania. OCLC 22006648. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 11 March 2023.
  • Taylor, Keith W. (1991), The Birth of Vietnam, University of California Press, ISBN 978-0-520-07417-0, archived from the original on 7 July 2023, retrieved 1 November 2020
  • Baker, Chris (2002), "From Yue To Tai" (PDF), Journal of the Siam Society, 90 (1–2): 1–26, archived (PDF) from the original on 4 March 2016, retrieved 3 May 2018
  • Wyatt, David K. (2003). Thailand : a short history (2nd ed.). New Haven, Conn.: Yale University Press. ISBN 0-300-08475-7. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Mead, Kullada Kesboonchoo (2004). The Rise and Decline of Thai Absolutism. United Kingdom: Routledge Curzon. ISBN 0-415-29725-7.
  • Lekenvall, Henrik (2012). "Late Stone Age Communities in the Thai-Malay Peninsula". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 32: 78–86. doi:10.7152/jipa.v32i0.13843.
  • Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2014). A History of Thailand (Third ed.). Cambridge. ISBN 978-1107420212. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Baker, Chris; Phongpaichit, Pasuk (2017), A History of Ayutthaya, Cambridge University Press, ISBN 978-1-107-19076-4, archived from the original on 7 July 2023, retrieved 1 November 2020
  • Wongsurawat, Wasana (2019). The crown and the capitalists : the ethnic Chinese and the founding of the Thai nation. Seattle: University of Washington Press. ISBN 9780295746241. Archived from the original on 28 November 2021. Retrieved 28 November 2021.
  • Stearn, Duncan (2019). Slices of Thai History: From the curious & controversial to the heroic & hardy. Proglen Trading Co., Ltd. ISBN 978-616-456-012-3. Archived from the original on 7 July 2023. Retrieved 3 January 2022. Section 'The Japanese invasion of Thailand, 8 December 1941' Part one Archived 10 December 2014 at the Wayback Machine Part three Archived 10 December 2014 at the Wayback Machine