ព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី (មជ្ឈិមសម័យដើម) បន្ទាត់ពេលវេលា

តួអក្សរ

ឯកសារយោង


ព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី (មជ្ឈិមសម័យដើម)
Kingdom of Hungary (Early Medieval) ©Angus McBride

1000 - 1301

ព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី (មជ្ឈិមសម័យដើម)



ព្រះរាជាណាចក្រ ហុងគ្រី បានកើតមាននៅអឺរ៉ុបកណ្តាល នៅពេលដែលព្រះអង្គម្ចាស់ Stephen I ដែលជាព្រះអង្គម្ចាស់នៃជនជាតិហុងគ្រីបានឡើងគ្រងរាជ្យនៅឆ្នាំ 1000 ឬ 1001។ ព្រះអង្គបានពង្រឹងអំណាចកណ្តាល និងបង្ខំឱ្យរាស្ដ្ររបស់ទ្រង់ទទួលយក សាសនាគ្រឹស្ត ។សង្គ្រាមស៊ីវិល និងការបះបោររបស់ពួកអ្នកមិនជឿ រួមជាមួយនឹងការប៉ុនប៉ងរបស់ព្រះចៅអធិរាជរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ ដើម្បីពង្រីកសិទ្ធិអំណាចរបស់ពួកគេលើប្រទេសហុងគ្រី បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់របបរាជានិយមថ្មី។រាជាធិបតេយ្យមានស្ថេរភាពក្នុងរជ្ជកាលរបស់ Ladislaus I (1077–1095) និង Coloman (1095–1116)។អ្នកគ្រប់គ្រងទាំងនេះបានកាន់កាប់ប្រទេសក្រូអាត និងដាល់ម៉ាទី ដោយមានការគាំទ្រពីផ្នែកមួយនៃប្រជាជនក្នុងតំបន់។អាណាចក្រទាំងពីរបានរក្សាជំហរស្វយ័តរបស់ខ្លួន។អ្នកស្នងតំណែងរបស់ Ladislaus និង Coloman—ជាពិសេស Béla II (1131–1141), Béla III (1176–1196), Andrew II (1205–1235) និង Béla IV (1235–1270) — បានបន្តគោលនយោបាយពង្រីកនេះឆ្ពោះទៅកាន់ឧបទ្វីបបាល់កង់។ និងទឹកដីនៅភាគខាងកើតនៃភ្នំ Carpathian ដែលផ្លាស់ប្តូរនគររបស់ពួកគេទៅជាមហាអំណាចមួយក្នុងចំណោមមហាអំណាចនៃអឺរ៉ុបមជ្ឈិមសម័យ។
ព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី
Kingdom of Hungary ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ស្ទេផានត្រូវបានគ្រងរាជ្យជាស្តេចទីមួយនៃប្រទេសហុងគ្រី។គាត់បានបង្រួបបង្រួមការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់តាមរយៈសង្រ្គាមជាបន្តបន្ទាប់ប្រឆាំងនឹងអ្នកគ្រប់គ្រងក្នុងស្រុកពាក់កណ្តាលឯករាជ្យ រួមទាំងឪពុកមាម្តាយរបស់គាត់ Gyula និងប្រធានកុលសម្ព័ន្ធដ៏មានឥទ្ធិពល Ajtony ។ស្ទេផាន​បាន​លើក​ទឹក​ចិត្ត​ដល់​ការ​រីក​រាល​ដាល​នៃ ​សាសនា​គ្រិស្ត ​ដោយ​ការ​ដាក់​ទណ្ឌកម្ម​យ៉ាង​ធ្ងន់ធ្ងរ​ចំពោះ​ការ​មិន​អើពើ​នឹង​ទំនៀម​ទម្លាប់​របស់​គ្រិស្ត​សាសនិក។ប្រព័ន្ធ​គ្រប់គ្រង​មូលដ្ឋាន​របស់​ទ្រង់​គឺ​ផ្អែក​លើ​ស្រុក​ដែល​រៀបចំ​ជុំវិញ​បន្ទាយ និង​គ្រប់គ្រង​ដោយ​មន្ត្រី​រាជវង្ស។ហុងគ្រីបានរីករាយនឹងសន្តិភាពយូរអង្វែងក្នុងរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ ហើយបានក្លាយជាផ្លូវដែលពេញចិត្តសម្រាប់អ្នកធ្វើធម្មយាត្រា និងអ្នកជំនួញដែលធ្វើដំណើររវាងអឺរ៉ុបខាងលិច ដែនដីបរិសុទ្ធ និងខនស្ទែនទីណូប។គាត់បានរស់រានមានជីវិតពីកូនរបស់គាត់ទាំងអស់ ដោយសុគតនៅថ្ងៃទី 15 ខែសីហា ឆ្នាំ 1038 ក្នុងអាយុ 62 ឆ្នាំ ឬ 63 ឆ្នាំ។ គាត់ត្រូវបានគេបញ្ចុះនៅក្នុង Basilica ថ្មីរបស់គាត់ ដែលសាងសង់នៅSzékesfehérvár និងឧទ្ទិសដល់ Holy Virgin ។ការស្លាប់របស់គាត់ត្រូវបានបន្តដោយសង្គ្រាមស៊ីវិលដែលអូសបន្លាយរាប់ទសវត្សរ៍។
ស្តេចស្ទេផានបង្រួបបង្រួមការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់។
King Stephen consolidates his rule ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ចៅហ្វាយជនជាតិហុងគ្រីជាច្រើនបានបដិសេធមិនទទួលយកការត្រួតត្រារបស់ស្ទេផាន សូម្បីតែបន្ទាប់ពីការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់ទ្រង់ក៏ដោយ។ស្តេចថ្មីដំបូងបានងាកមកប្រឆាំងនឹងពូរបស់គាត់ឈ្មោះ Gyula the Younger ដែលអាណាចក្ររបស់គាត់ "ធំទូលាយបំផុត និងសម្បូរបែប" នេះបើយោងតាម ​​Illuminated Chronicle ។Stephen បានឈ្លានពាន Transylvania ហើយបានដណ្តើមយក Gyula និងក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់នៅប្រហែលឆ្នាំ 1002 ឬក្នុងឆ្នាំ 1003។ ព្រឹត្តិបត្រសហសម័យនៃ Hildesheim បន្ថែមថា Stephen បានបំប្លែង "ប្រទេសរបស់ពូគាត់ទៅជាជំនឿគ្រិស្តដោយកម្លាំង" បន្ទាប់ពីការសញ្ជ័យរបស់ខ្លួន។
រដ្ឋបាលរដ្ឋរបស់ស្ទេផាន
Stephen's State Administration ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ស្ទេផានបានបង្កើតរដ្ឋស្រដៀងនឹងរាជាធិបតេយ្យនៃអឺរ៉ុបខាងលិចសហសម័យ។ស្រុក ដែលជាអង្គភាពមូលដ្ឋាននៃរដ្ឋបាល គឺជាស្រុកដែលរៀបចំនៅជុំវិញបន្ទាយ និងដឹកនាំដោយមន្ត្រីរាជការដែលគេស្គាល់ថាជា ispáns ឬរាប់។ភាគច្រើននៃបន្ទាយនៅមជ្ឈិមសម័យដើមត្រូវបានធ្វើពីដី និងឈើ។ស្ទេផានបានបង្កើតភូមិភាគ និងយ៉ាងហោចណាស់អាចារ្យមួយ ហើយបានបង្កើតវត្តអារាម Benedictine ។លោក​បាន​កំណត់​ថា គ្រប់​ភូមិ​ទី​ដប់​ត្រូវ​សាងសង់​ព្រះវិហារ​ព្រះសហគមន៍កាតូលិក។ព្រះវិហារដំបូងបំផុតគឺជាសំណង់ឈើដ៏សាមញ្ញ ប៉ុន្តែវិមានរាជវង្សនៅSzékesfehérvárត្រូវបានសាងសង់ក្នុងរចនាប័ទ្មរ៉ូម៉ាំង។ជាមួយនឹងការណែនាំអំពីឋានានុក្រមព្រះវិហារកាតូលិក ឡាតាំងបានលេចចេញជាភាសាលេចធ្លោនៃជីវិតសាសនា និងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋ ទោះបីជាធម្មនុញ្ញមួយចំនួនត្រូវបានសរសេរជាភាសាក្រិចក៏ដោយ។ ប៊ីស្សពត្រូវបានតម្រូវឱ្យផ្គត់ផ្គង់ដល់បព្វជិតក្នុងតំបន់ជាមួយនឹងសៀវភៅសូត្រធម៌ ហើយស្តេចបានបរិច្ចាគជាទៀងទាត់។ codices ទៅវត្តអារាម។
ស្ទេផានបានយកឈ្នះ Kean អ្នកឧកញ៉ានៃប៊ុលហ្គារីនិងស្លាវី
Stephen យកឈ្នះ Kean ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
The Illuminated Chronicle រៀបរាប់ថា Stephen "បានដឹកនាំកងទ័ពរបស់គាត់ប្រឆាំងនឹង Kean អ្នកឧកញ៉ានៃ Bulgarians និង Slavs ដែលទឹកដីរបស់ពួកគេស្ថិតនៅដោយទីតាំងធម្មជាតិរបស់ពួកគេត្រូវបានពង្រឹងយ៉ាងខ្លាំង" បន្ទាប់ពីការកាន់កាប់ប្រទេសរបស់ Gyula ។យោងតាមប្រវត្តិវិទូមួយចំនួន រួមទាំង Zoltán Lenkey និង Gábor Thoroczkay លោក Kean គឺជាប្រមុខនៃរដ្ឋតូចមួយដែលមានទីតាំងនៅភាគខាងត្បូងនៃ Transylvania ហើយ Stephen បានកាន់កាប់ប្រទេសរបស់គាត់នៅប្រហែលឆ្នាំ 1003។ ប្រវត្តិវិទូផ្សេងទៀត រួមទាំង Györffy បាននិយាយថា របាយការណ៍កាលប្បវត្តិបានរក្សាទុកនូវ ការចងចាំនៃយុទ្ធនាការរបស់ Stephen ប្រឆាំងនឹងប៊ុលហ្គារីនៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1010 ។
សង្គ្រាមហុងគ្រី-ប៉ូឡូញ
អ្នកចម្បាំងប៉ូឡូញពីប្រហែលសតវត្សទី 10-11 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ប្អូនថ្លៃរបស់ Stephen គឺ Henry II បានក្លាយជាស្តេចអាឡឺម៉ង់ក្នុងឆ្នាំ 1002 និង Holy Roman Emperor ក្នុងឆ្នាំ 1013។ ទំនាក់ទំនងមិត្តភាពរបស់ពួកគេបានធានាថា ព្រំដែនភាគខាងលិចនៃ ប្រទេសហុងគ្រី មានបទពិសោធន៍សន្តិភាពក្នុងទសវត្សរ៍ដំបូងនៃសតវត្សទី 11 ។សូម្បីតែពេលដែលបងប្រុសមិនសប្បាយចិត្តរបស់ Henry II គឺ Bruno បានស្វែងរកការជ្រកកោននៅប្រទេសហុងគ្រីក្នុងឆ្នាំ 1004 ក៏ដោយ Stephen បានរក្សាសន្តិភាពជាមួយ ប្រទេសអាឡឺម៉ង់ ហើយបានចរចារដំណោះស្រាយរវាងបងប្អូនប្រសាទទាំងពីររបស់គាត់។នៅឆ្នាំ 1009 គាត់បានឱ្យប្អូនស្រីរបស់គាត់រៀបការជាមួយ Otto Orseolo, Doge of Venice (r. 1008-1026) ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់ អធិរាជ Byzantine , Basil II (r. 976-1025) ដែលបង្ហាញថាទំនាក់ទំនងរបស់ហុងគ្រីជាមួយ ចក្រភព Byzantine ក៏មានសន្តិភាពដែរ។ម្យ៉ាងវិញទៀត សម្ព័ន្ធភាពរវាងហុងគ្រី និងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងបរិសុទ្ធបាននាំនាងចូលទៅក្នុងសង្រ្គាមជាមួយ ប៉ូឡូញ ដែលមានរយៈពេលពីប្រហែលឆ្នាំ 1014 ដល់ឆ្នាំ 1018 ។ ពួកប៉ូលបានកាន់កាប់ប៉ុស្តិ៍ហុងគ្រីតាមដងទន្លេ Morava ។Györffy និង Kristó សរសេរថា ការលុកលុយ Pecheneg ចូលទៅក្នុង Transylvania ដែលជាការចងចាំដែលត្រូវបានរក្សាទុកនៅក្នុងរឿងព្រេងរបស់ Stephen ក៏បានកើតឡើងនៅក្នុងសម័យកាលនេះផងដែរ ដោយសារតែ Pechenegs គឺជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់ប្អូនថ្លៃរបស់ Duke ប៉ូឡូញ គឺ Grand Prince Sviatopolk I នៃ Kiev (r. 1015-1019) ។ប្រទេសប៉ូឡូញ និងចក្រភពរ៉ូមបរិសុទ្ធបានបញ្ចប់សន្តិភាពនៃ Bautzen នៅខែមករាឆ្នាំ 1018 ។
កញ្ចក់របស់ព្រះអង្គម្ចាស់
ស្តេច Stephen និងភរិយារបស់គាត់ Gisela នៃ Bavaria បានបង្កើតព្រះវិហារមួយនៅ Óbuda ពី Chronicon Pictum ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ទស្សនៈរបស់ស្ទេផានលើការគ្រប់គ្រងរដ្ឋត្រូវបានសង្ខេបនៅជុំវិញឆ្នាំ 1015 នៅក្នុងកញ្ចក់សម្រាប់ព្រះអង្គម្ចាស់ដែលគេស្គាល់ថាជា Admonitions ។ដោយ​បញ្ជាក់​ថា «ប្រទេស​ដែល​មាន​ភាសា​តែ​មួយ និង​ទំនៀម​ទម្លាប់​មួយ​គឺ​ទន់ខ្សោយ និង​ផុយស្រួយ» លោក​បាន​សង្កត់​ធ្ងន់​អំពី​គុណសម្បត្តិ​នៃ​ការ​មក​ដល់​របស់​ជនបរទេស ឬ «ភ្ញៀវ»។ច្បាប់របស់គាត់គឺសំដៅទៅលើការសុំកូនចិញ្ចឹម សូម្បីតែដោយបង្ខំ នូវរបៀបរស់នៅរបស់គ្រិស្តបរិស័ទ។ជាពិសេសគាត់បានការពារអាពាហ៍ពិពាហ៍គ្រីស្ទានប្រឆាំងនឹងពហុពន្ធភាពនិងទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីផ្សេងទៀត។ខ្សែក្រវាត់តុបតែង និងរបស់របរផ្សេងៗទៀតនៃម៉ូដមិនជឿក៏បាត់ដែរ។ប្រជាជនសាមញ្ញបានចាប់ផ្តើមពាក់អាវរោមចៀមវែង ប៉ុន្តែបុរសអ្នកមានបានបន្តពាក់ក្រណាត់សូត្ររបស់ពួកគេដែលតុបតែងដោយរោមសត្វ។
ហុងគ្រីជួយចក្រភព Byzantine
Hungary assists the Byzantine Empire ©Angus McBride
យោងតាមលោក Leodvin ដែលជាប៊ីស្សពដំបូងគេនៃ Bihar ដែលគេស្គាល់ថា Stephen បានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយ ចក្រភព Byzantine ហើយបានដឹកនាំបេសកកម្មយោធាដើម្បីជួយពួកគេប្រឆាំងនឹង "មនុស្សព្រៃផ្សៃ" នៅឧបទ្វីបបាល់កង់។កងទ័ព Byzantine និងហុងគ្រីបានរួមគ្នាយក "Cesaries" ដែល Györffy កំណត់ថាជាទីក្រុង Ohrid បច្ចុប្បន្ន។របាយការណ៍របស់ Leodvin ណែនាំថា Stephen បានចូលរួមជាមួយ Byzantines ក្នុងសង្រ្គាមដែលបញ្ចប់ដោយការសញ្ជ័យរបស់ Bulgaria ក្នុងឆ្នាំ 1018។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ កាលបរិច្ឆេទពិតប្រាកដនៃបេសកកម្មរបស់គាត់គឺមិនច្បាស់លាស់ទេ។Györffy ប្រកែកថាវាគ្រាន់តែជាឆ្នាំចុងក្រោយនៃសង្រ្គាមដែល Stephen បានដឹកនាំកងទ័ពរបស់គាត់ប្រឆាំងនឹង Bulgarians ។ការសញ្ជ័យនេះបានបញ្ចប់ ចក្រភពប៊ុលហ្គារីទីមួយ
Stephen I បើកប្រទេសហុងគ្រីដល់អ្នកធ្វើធម្មយាត្រា
ធម្មយាត្រាមជ្ឈិមសម័យ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ប៊ីស្សព Leodvin បានសរសេរថា Stephen បានប្រមូលសារីរិកធាតុនៃពួកបរិសុទ្ធមួយចំនួននៅក្នុង "Cesaries" ក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការរបស់គាត់នៅក្នុងតំបន់បាល់កង់ រួមទាំង Saint George និង Saint Nicholas ។គាត់បានបរិច្ចាគពួកគេទៅឱ្យ Basilica បីដងថ្មីរបស់គាត់ ឧទ្ទិសដល់ Holy Virgin នៅSzékesfehérvár ជាកន្លែងដែលគាត់ក៏បានបង្កើតជំពូកព្រះវិហារ និងរាជធានីថ្មីរបស់គាត់ផងដែរ។ការសម្រេចចិត្តរបស់គាត់ត្រូវបានជះឥទ្ធិពលដោយការបើកនៅឆ្នាំ 1018 ឬ 1019 នៃផ្លូវធម្មយាត្រាថ្មីមួយដែលឆ្លងកាត់រដ្ឋធានីចាស់របស់គាត់គឺ Esztergom ។ផ្លូវថ្មីនេះបានតភ្ជាប់អឺរ៉ុបខាងលិច និងដែនដីបរិសុទ្ធ ឆ្លងកាត់ប្រទេសហុងគ្រី។ស្ទេផានជាញឹកញាប់បានជួបអ្នកធ្វើធម្មយាត្រាដែលរួមចំណែកដល់ការរីករាលដាលនៃកិត្តិនាមរបស់គាត់នៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប។ជាឧទាហរណ៍ Abbot Odilo of Cluny បានសរសេរនៅក្នុងសំបុត្រមួយទៅកាន់ស្ទេផានថា "អ្នកដែលបានត្រឡប់មកពីទីសក្ការៈបូជានៃព្រះអម្ចាស់របស់យើង" ថ្លែងទីបន្ទាល់ចំពោះចំណង់ចំណូលចិត្តរបស់ស្តេច "ចំពោះកិត្តិយសនៃសាសនាដ៏ទេវភាពរបស់យើង" ។ស្ទេផានក៏បានបង្កើតសណ្ឋាគារចំនួនបួនសម្រាប់អ្នកធ្វើធម្មយាត្រានៅ Constantinople, Jerusalem, Ravenna និង Rome ។បន្ថែមពីលើធម្មយាត្រា អ្នកជំនួញតែងតែប្រើផ្លូវសុវត្ថិភាពឆ្លងកាត់ប្រទេសហុងគ្រី នៅពេលធ្វើដំណើររវាងទីក្រុង Constantinople និងអឺរ៉ុបខាងលិច។រឿងព្រេងរបស់ Stephen សំដៅទៅលើអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិ 60 នាក់ Pechenegs ដែលបានធ្វើដំណើរទៅប្រទេសហុងគ្រី ប៉ុន្តែត្រូវបានវាយប្រហារដោយឆ្មាំព្រំដែនហុងគ្រី។ព្រះមហាក្សត្រ​បាន​កាត់ទោស​ប្រហារជីវិត​ទាហាន​របស់​ព្រះអង្គ ដើម្បី​បង្ហាញ​ពី​ការប្តេជ្ញាចិត្ត​របស់​ព្រះអង្គ​ក្នុង​ការរក្សា​សន្តិភាព​ផ្ទៃក្នុង​។
ជម្លោះជាមួយ Conrad II ដែលជាអធិរាជរ៉ូម៉ាំងបរិសុទ្ធ
Conflict with Conrad II, Holy Roman Emperor ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ប្អូនថ្លៃរបស់ Stephen គឺអធិរាជ Henry បានទទួលមរណភាពនៅថ្ងៃទី 13 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 1024 ។ គាត់ត្រូវបានស្នងរាជ្យបន្តដោយសាច់ញាតិឆ្ងាយគឺ Conrad II (r. 1024-1039) ដែលបានប្រកាន់យកនូវនយោបាយបរទេសដែលប្រមាថ។Conrad II បានបណ្តេញ Doge Otto Orseolo ដែលជាប្តីរបស់បងស្រីរបស់ Stephen ចេញពីទីក្រុង Venice ក្នុងឆ្នាំ 1026 ។អធិរាជ Conrad ផ្ទាល់បានដឹកនាំកងទ័ពរបស់គាត់ទៅកាន់ប្រទេសហុងគ្រីក្នុងខែមិថុនាឆ្នាំ 1030 ហើយបានប្លន់ទឹកដីនៅភាគខាងលិចនៃទន្លេRába។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយយោងទៅតាម Annals of Niederalteich អធិរាជដែលទទួលរងពីផលវិបាកនៃយុទ្ធសាស្ត្រផែនដីដែលឆេះដែលប្រើដោយកងទ័ពហុងគ្រីបានត្រលប់ទៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់វិញ "ដោយគ្មានកងទ័ពហើយមិនបានទទួលអ្វីទេពីព្រោះកងទ័ពត្រូវបានគំរាមកំហែងដោយការអត់ឃ្លានហើយត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយពួកទាហាន។ ជនជាតិហុងគ្រីនៅវីយែន"។សន្តិភាពត្រូវបានស្ដារឡើងវិញបន្ទាប់ពី Conrad បានប្រគល់ទឹកដីរវាងទន្លេ Lajta និង Fischa ទៅហុងគ្រីនៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1031 ។
រជ្ជកាលរបស់ Peter Orseolo
ពីកាលប្បវត្តិនៃការបំភ្លឺ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Peter Orseolo ឬ Peter the Venetian គឺជាស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រីពីរដង។គាត់បានឡើងស្នងតំណែងជាឪពុកមារបស់គាត់ជាលើកដំបូងគឺស្តេចស្ទេផានទី 1 ក្នុងឆ្នាំ 1038 ។ ការនិយមរបស់គាត់ចំពោះតុលាការបរទេសរបស់គាត់បានបណ្តាលឱ្យមានការបះបោរដែលបានបញ្ចប់ដោយការទម្លាក់របស់គាត់នៅឆ្នាំ 1041 ។Peter ត្រូវបានស្ដារឡើងវិញនៅឆ្នាំ 1044 ដោយ Henry III ដែលជាអធិរាជរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ។គាត់បានទទួលយកការត្រួតត្រារបស់អធិរាជក្នុងអំឡុងពេលរជ្ជកាលទីពីររបស់គាត់ដែលបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ 1046 បន្ទាប់ពីការបះបោររបស់ពួកអ្នកមិនជឿ។កាលប្បវត្តិហុងគ្រីគឺជាឯកច្ឆ័ន្ទដែលពេត្រុសត្រូវបានប្រហារជីវិតដោយបញ្ជារបស់អ្នកស្នងតំណែងរបស់គាត់គឺ Andrew I ប៉ុន្តែអ្នកសរសេរអត្ថបទ Cosmas នៃទីក្រុង Prague សំដៅលើអាពាហ៍ពិពាហ៍ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់របស់គាត់នៅប្រហែលឆ្នាំ 1055 បានបង្ហាញថាគាត់ប្រហែលជាបានរួចផុតពីការជាប់គាំងទីពីររបស់គាត់ផងដែរ។
Peter ត្រូវបានស្ដារឡើងវិញដោយអធិរាជ Henry III
សមរភូមិMénfő។នៅជ្រុងនៃរូបភាពគឺជារូបភាពនៃការសម្លាប់ Samuel Aba ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Peter Orseolo ដែលត្រូវបានទម្លាក់ដោយ Samuel Aba ក្នុងឆ្នាំ 1041 បានត្រឡប់មកវិញដោយមានជំនួយពីអធិរាជ Henry III ហើយបានឈ្លានពានហុងគ្រីក្នុងខែមិថុនា 1044 ។ កម្លាំងរបស់គាត់មានតិចតួច ហើយកងទ័ពហុងគ្រីរបស់ Samuel Aba មានទំហំធំ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មានការមិនសប្បាយចិត្តនៅក្នុងជួរហុងគ្រី ហើយកងទ័ពបានដួលរលំភ្លាមៗនៅចំពោះមុខទ័ពសេះអាល្លឺម៉ង់។សាំយូអែល​បាន​រត់​ចេញ​ពី​វាល ប៉ុន្តែ​ត្រូវ​បាន​គេ​ចាប់​យក​ទៅ​សម្លាប់។ពេត្រុសត្រូវបានដំឡើងជាថ្មីជាស្តេចនៅSzékesfehérvárហើយបានថ្វាយបង្គំនគររបស់គាត់ចំពោះ Henry ។មហាសេដ្ឋីឈានមុខគេ និងពួកអភិជនដែលមិនសូវសំខាន់ទាំងអស់បានមករក Henry ដើម្បីស្បថអំពីភាពស្មោះត្រង់ និងឋានៈ។ហុងគ្រីត្រូវបានបង្កើតជាអាណាចក្រនៃចក្រភពរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ ទោះបីជាវាមិនមានរយៈពេលយូរក៏ដោយ។សមរភូមិMénfő គឺជាសមរភូមិដ៏សំខាន់មួយនៅក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រដើមនៃព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី។ការវាយប្រយុទ្ធគ្នានៅឆ្នាំ 1044 នៅMénfő ជិត Győr រវាងកងទ័ពនៃ ជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ ភាគច្រើន និង ហុងគ្រី (Magyars) វាគឺជាជ័យជម្នះសម្រាប់ជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ ហើយដូច្នេះសម្រាប់ឥទ្ធិពល Westernising នៅហុងគ្រី។
ការបះបោរ Vata pagan
Pagans សម្លាប់បូជាចារ្យ និងការធ្វើទុក្ករកម្មរបស់ប៊ីស្សព Gerard នៃ Csanád ដែលបង្ហាញនៅក្នុង Anjou Legendarium ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ក្នុងអំឡុងពេលនៃការបះបោរនេះ អភិជនមួយរូបឈ្មោះ វ៉ាតា (ឬ វ៉ាថា) បានទទួលអំណាចលើក្រុមឧទ្ទាមដែលមានបំណងចង់លុបបំបាត់ការគ្រប់គ្រងរបស់គ្រិស្តសាសនា ហើយត្រលប់ទៅកាន់សាសនាមិនជឿវិញ។យោងទៅតាមរឿងព្រេង Vata បានកោរសក់របស់គាត់នៅក្នុងម៉ូដមិនជឿដោយបន្សល់ទុកអាវទ្រនាប់បីហើយបានប្រកាសសង្រ្គាមលើពួកគ្រីស្ទាន។ការសម្លាប់បូជាចារ្យ និងគ្រិស្តបរិស័ទដោយហ្វូងមនុស្សរបស់ Vata បានកើតឡើង។ស្តេចពេត្រុសត្រូវបានគេនិយាយថាបានភៀសខ្លួនទៅកាន់ទីក្រុងSzékesfehérvárជាកន្លែងដែលគាត់ត្រូវបានសម្លាប់ដោយអ្នកក្រុងបះបោរហើយ András ដែលជាបងប្រុសច្បងបានប្រកាសថាខ្លួនគាត់ជាស្តេច។នៅពេលដែលបុរសរបស់ András និង Levente បានធ្វើដំណើរឆ្ពោះទៅកាន់ Pest ប៊ីស្សព Gerard, Besztrik, Buldi និង Beneta បានប្រមូលផ្តុំគ្នាដើម្បីស្វាគមន៍ពួកគេ។នៅក្នុង Pest នៅថ្ងៃទី 24 ខែកញ្ញា ប៊ីស្សពត្រូវបានវាយប្រហារដោយហ្វូងមនុស្សរបស់ Vata ដែលបានចាប់ផ្តើមគប់ដុំថ្មទៅលើប៊ីស្សព។Buldi ត្រូវ​បាន​គប់​ដុំ​ថ្ម​ស្លាប់។នៅពេលដែលពួកអ្នកមិនជឿបានគប់ដុំថ្មមកលើគាត់ Gellért បានធ្វើសញ្ញានៃឈើឆ្កាងម្តងហើយម្តងទៀត ដែលធ្វើអោយពួកអ្នកមិនជឿកាន់តែខឹងសម្បារ។ការបះបោរ Vatha បានកត់សម្គាល់ពីការប៉ុនប៉ងដ៏ធំចុងក្រោយក្នុងការបញ្ឈប់ការគ្រប់គ្រងរបស់ពួកគ្រីស្ទាននៅប្រទេសហុងគ្រី។ខណៈពេលដែល Andrew បានទទួលជំនួយពីពួកអ្នកមិនជឿក្នុងការឡើងសោយរាជ្យ នោះគាត់មិនមានគម្រោងលុបចោល គ្រិស្តសាសនា នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រនោះទេ។កាល​នៅ​មាន​អំណាច ទ្រង់​បាន​ឃ្លាត​ចេញ​ពី​វត្ថា និង​ពួក​អាចារ្យ។ទោះ​បី​ជា​យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ពួក​គេ​មិន​ត្រូវ​បាន​ដាក់​ទោស​ទណ្ឌ​ចំពោះ​ទង្វើ​របស់​ពួក​គេ​ឡើយ។
រជ្ជកាលរបស់ Andrew I
ការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់ Andrew I (Illuminated Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1046 Jan 1

រជ្ជកាលរបស់ Andrew I

Székesfehérvár, Hungary
Andrew I the White គឺជាស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រីពីឆ្នាំ 1046 ដល់ឆ្នាំ 1060។ គាត់បានចុះពីសាខាវ័យក្មេងនៃរាជវង្ស Árpád ។បន្ទាប់ពីចំណាយពេល 15 ឆ្នាំក្នុងការនិរទេសខ្លួនគាត់បានឡើងសោយរាជ្យក្នុងអំឡុងពេលការបះបោរយ៉ាងទូលំទូលាយនៃពួកអ្នកមិនជឿហុងគ្រី។គាត់បានពង្រឹងជំហររបស់ គ្រិស្តសាសនា នៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី និងបានការពារឯករាជ្យភាពរបស់ខ្លួនប្រឆាំងនឹងចក្រភពរ៉ូមដ៏បរិសុទ្ធដោយជោគជ័យ។ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គាត់ដើម្បីធានាការស្នងរាជ្យរបស់កូនប្រុសរបស់គាត់គឺសាឡូម៉ូនបានបណ្តាលឱ្យមានការបះបោរបើកចំហរបស់បងប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះបេឡា។បេឡាបានទម្លាក់ Andrew ដោយកម្លាំងនៅឆ្នាំ 1060 ។ Andrew បានរងរបួសយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរក្នុងអំឡុងពេលប្រយុទ្ធ ហើយបានស្លាប់មុនពេលបងប្រុសរបស់គាត់ឡើងគ្រងរាជ្យ។
សង្គ្រាមជាមួយចក្រភពរ៉ូមបរិសុទ្ធ
ការលិចកប៉ាល់អធិរាជនៅ Pressburg ដោយ Zotmund ដែលបង្ហាញនៅក្នុង Illuminated Chronicle ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ការប៉ះទង្គិចគ្នានៅលើព្រំដែនរវាងហុងគ្រី និងចក្រភពរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធបានកើតឡើងនៅឆ្នាំ 1050 ។ ព្រះចៅអធិរាជ Henry បានឈ្លានពានហុងគ្រីក្នុងខែសីហាឆ្នាំ 1051 ប៉ុន្តែ Andrew និង Béla បានអនុវត្តយុទ្ធសាស្ត្រផែនដីដែលឆេះដោយជោគជ័យប្រឆាំងនឹងកងទ័ពអធិរាជ ហើយបង្ខំពួកគេឱ្យដកខ្លួនចេញ។រឿងព្រេងនិទាននិយាយថា ភ្នំVértes Hills នៅជិតSzékesfehérvárត្រូវបានគេដាក់ឈ្មោះតាមរថពាសដែក-vértជាភាសាហុងគ្រី-ដែលត្រូវបានបោះបង់ចោលដោយទាហានអាល្លឺម៉ង់ដែលដកថយ។Andrew បានផ្តួចផ្តើមការចរចាសន្តិភាពថ្មីជាមួយព្រះចៅអធិរាជ ហើយបានសន្យាថានឹងផ្តល់កិត្តិយសប្រចាំឆ្នាំ ប៉ុន្តែការផ្តល់ជូនរបស់គាត់ត្រូវបានបដិសេធ។នៅរដូវក្តៅបន្ទាប់អធិរាជបានត្រលប់ទៅហុងគ្រីវិញហើយបានឡោមព័ទ្ធទៅ Pressburg (Bratislava, Slovakia) ។Zotmund ដែលជា "អ្នកហែលទឹកដ៏ប៉ិនប្រសប់បំផុត" បានវាយលុកកប៉ាល់របស់អធិរាជ។បន្ទាប់ពីសម្តេចប៉ាប Leo IX បានសម្រុះសម្រួលសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាព ព្រះចៅអធិរាជបានដកការឡោមព័ទ្ធ ហើយបានដកខ្លួនចេញពីប្រទេសហុងគ្រី។មិនយូរប៉ុន្មាន Andrew បានបដិសេធមិនធ្វើតាមការសន្យារបស់គាត់ដែលបានធ្វើឡើងក្រោមការឃុបឃិត ហើយថែមទាំងបានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយ Conrad I, Duke of Bavaria ដែលជាគូប្រជែងដ៏លេចធ្លោរបស់អធិរាជ Henry III។
Schism ដ៏អស្ចារ្យ
Great Schism ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1054 Jan 1

Schism ដ៏អស្ចារ្យ

Rome, Metropolitan City of Rom
The East-West Schism (ត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថាជា Great Schism ឬ Schism នៃ 1054) គឺជាការបំបែកនៃការរួបរួមដែលបានកើតឡើងនៅក្នុងសតវត្សទី 11 រវាងព្រះវិហារខាងលិចនិងខាងកើត។ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការបែកបាក់គ្នា វាត្រូវបានគេប៉ាន់ប្រមាណថា គ្រិស្តសាសនា ភាគខាងកើតមានគ្រិស្តបរិស័ទមួយចំនួនតូចនៅទូទាំងពិភពលោក ដោយភាគច្រើននៃគ្រិស្តបរិស័ទដែលនៅសេសសល់គឺលោកខាងលិច។ភាពច្របូកច្របល់គឺជាចំណុចកំពូលនៃភាពខុសគ្នាខាងទ្រឹស្ដី និងនយោបាយ ដែលបានកើតឡើងក្នុងអំឡុងសតវត្សមុនៗ រវាងគ្រិស្តសាសនាខាងកើត និងខាងលិច។
រជ្ជកាលរបស់សាឡូម៉ូន
សាឡូម៉ូន ដែលត្រូវបានជួយដោយ Henry IV នៃប្រទេសអាឡឺម៉ង់ ត្រឡប់ទៅប្រទេសហុងគ្រីវិញ (ពី Illuminated Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
នៅឆ្នាំបន្ទាប់ ព្រះបាទសាឡូម៉ូន និងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់បានរួមគ្នាប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជនជាតិឆេក ជនជាតិ Cumans និងសត្រូវដទៃទៀតនៃនគរ។ទំនាក់ទំនងរបស់ពួកគេកាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺននៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1070 ហើយ Géza បានបះបោរប្រឆាំងនឹងគាត់។សាឡូម៉ូនអាចរក្សាការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់បានតែនៅក្នុងតំបន់តូចមួយតាមបណ្តោយព្រំដែនភាគខាងលិចនៃប្រទេសហុងគ្រីបន្ទាប់ពីការបរាជ័យរបស់គាត់នៅក្នុងសមរភូមិ Mogyoród នៅថ្ងៃទី 14 ខែមីនាឆ្នាំ 1074 ។ គាត់បានដាក់រាជ្យជាផ្លូវការនៅឆ្នាំ 1081 ប៉ុន្តែត្រូវបានចាប់ខ្លួនពីបទសមគំនិតប្រឆាំងនឹងបងប្រុសរបស់ Géza និងអ្នកស្នងតំណែង Ladislaus ។សាឡូម៉ូនត្រូវបានដោះលែងក្នុងអំឡុងពេលដំណើរការបង្កើតអាណានិគមនៃស្តេចទីមួយនៃប្រទេសហុងគ្រី ស្តេហ្វិនទី 1 ក្នុងឆ្នាំ 1083។ ក្នុងការប៉ុនប៉ងដើម្បីទទួលបានមកុដរបស់គាត់សាឡូម៉ូនបានចងសម្ព័ន្ធភាពជាមួយ Pechenegs ប៉ុន្តែស្តេច Ladislaus បានកម្ចាត់កងទ័ពឈ្លានពានរបស់ពួកគេ។យោង​តាម​ប្រភព​ជិត​ស្និទ្ធ​មួយ ព្រះបាទ​សាឡូម៉ូន​បាន​សោយ​ទិវង្គត​នៅ​ក្នុង​ការ​វាយឆ្មក់​ប្លន់​នៅ​ចក្រភព Byzantine ។រឿងព្រេងក្រោយមកបាននិយាយថាគាត់បានរស់រានមានជីវិតហើយបានស្លាប់ជាបូជាចារ្យដ៏បរិសុទ្ធនៅ Pula (ប្រទេសក្រូអាស៊ី) ។
ជនជាតិហុងគ្រីបំផ្លាញ Pechenegs
អ្នកឧកញ៉ា Ladislaus (ឆ្វេង) នៅសមរភូមិ Kerlés ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
សមរភូមិ Kerlés (ហុងគ្រី៖ kerlési csata) ឬ សមរភូមិ Chiraleș ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ផងដែរថាជា សមរភូមិ Cserhalom គឺជាការចូលរួមរវាងកងទ័ពរបស់ Pechenegs និង Ouzes ដែលបញ្ជាដោយ Osul និងកងទ័ពរបស់ស្តេច Solomon នៃប្រទេសហុងគ្រី និងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ អ្នកឧកញ៉ា Géza និង Ladislaus នៅ Transylvania ក្នុងឆ្នាំ 1068។ Pechenegs គឺជាអំណាចលេចធ្លោនៃតំបន់ភាគខាងលិចបំផុតនៃ steppes Eurasian តាំងពីប្រហែលឆ្នាំ 895។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ក្រុម Pecheneg ដ៏ធំបានផ្លាស់ប្តូរទៅកាន់ឧបទ្វីបបាល់កង់ក្នុងពេលតែមួយជាមួយនឹងការធ្វើចំណាកស្រុកទៅភាគខាងលិចនៃ Ouzes និង Cumans នៅទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1040 ។ការលុកលុយ Pecheneg ដែលបានកត់ត្រាជាលើកដំបូងនៃ Transylvania បានកើតឡើងក្នុងរជ្ជកាលរបស់ Stephen I នៃប្រទេសហុងគ្រី (r. 997–1038) ។នៅឆ្នាំ 1068 ពួកឈ្លានពានបានចូលទៅក្នុង Transylvania តាមរយៈការឆ្លងកាត់ភ្នំ Carpathian ។ការរកឃើញខាងបុរាណវត្ថុបានបង្ហាញថា ពួកគេបានបំផ្លាញបន្ទាយយ៉ាងហោចណាស់បីដែលធ្វើពីដី និងឈើ រួមទាំងនៅ Doboka (ឥឡូវនេះ Dăbâca ក្នុងប្រទេសរ៉ូម៉ានី) និង Sajósárvár (សម័យបច្ចុប្បន្ន Șirioara)។ពួកគេក៏បានធ្វើការវាយឆ្មក់ប្លន់នៅក្នុងតំបន់Nyírségនៅភាគខាងលិចនៃ Transylvania។បន្ទាប់ពីការលួចប្លន់ជាច្រើន ពួកគេបានគ្រោងនឹងចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រី ប៉ុន្តែជនជាតិហុងគ្រីបានវាយឆ្មក់ និងបំផ្លាញពួកគេនៅភ្នំក្បែរ Doboka ។យោងទៅតាមរឿងព្រេងដ៏ពេញនិយមមួយអ្នកចម្បាំង "Cuman" បានព្យាយាមរត់គេចពីសមរភូមិដោយយកក្មេងស្រីហុងគ្រីម្នាក់ប៉ុន្តែអ្នកឧកញ៉ា Ladislaus បានចាញ់ហើយសម្លាប់គាត់នៅក្នុងការប្រយុទ្ធតែមួយ។
ជម្លោះ​រវាង​សាឡូម៉ូន​និង​កេសា
Count Vid ញុះញង់សាឡូម៉ូនប្រឆាំងនឹងអ្នកឧកញ៉ា Géza ដែលទទួលបេសកជន Byzantine នៅក្នុងផ្ទៃខាងក្រោយ (ពី Illuminated Chronicle) ។ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
កងទ័ព Pecheneg បានវាយលុក Syrmia (ឥឡូវនេះនៅប្រទេសស៊ែប៊ី) ក្នុងឆ្នាំ 1071។ ខណៈដែលស្តេចនិងអ្នកឧកញ៉ាសង្ស័យថាទាហាននៃយោធភូមិ Byzantine នៅ Belgrade បានញុះញង់ពួក marauders ប្រឆាំងនឹងហុងគ្រី ពួកគេបានសម្រេចចិត្តវាយលុកបន្ទាយ។កងទ័ពហុងគ្រីបានឆ្លងកាត់ទន្លេ Sava ទោះបីជា Byzantines "បានបំផ្ទុះភ្លើងស្ពាន់ធ័រដោយម៉ាស៊ីន" ប្រឆាំងនឹងទូករបស់ពួកគេ។ជនជាតិហុងគ្រីបានកាន់កាប់ទីក្រុងបែលក្រាដបន្ទាប់ពីការឡោមព័ទ្ធរយៈពេលបីខែ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មេបញ្ជាការ Byzantine, Niketas, បានប្រគល់បន្ទាយទៅ Duke Géza ជំនួសឱ្យស្តេច;គាត់បានដឹងថាសាឡូម៉ូន "ជាមនុស្សរឹងរូស ហើយគាត់ស្តាប់តាមដំបូន្មានដ៏អាក្រក់របស់ Count Vid ដែលគួរអោយស្អប់ខ្ពើមចំពោះភ្នែកទាំងមនុស្សទាំងព្រះ" នេះបើយោងតាម ​​Illuminated Chronicle ។ការបែកខ្ញែកនៃសង្គ្រាមបានបណ្តាលឱ្យមានជម្លោះថ្មីមួយរវាងសាឡូម៉ូន និងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ ដោយសារតែស្តេចបានផ្តល់តែមួយភាគបួននៃចោរប្លន់ដែលបានទាមទារផ្នែកទីបីរបស់ខ្លួន។បន្ទាប់មក អ្នកឧកញ៉ាបានចរចាជាមួយបេសកជនរបស់អធិរាជ Byzantine ហើយដោះលែងអ្នកជាប់ឃុំ Byzantine ទាំងអស់ដោយគ្មានការយល់ព្រមពីស្តេច។ជម្លោះត្រូវបានធ្វើឱ្យកាន់តែច្បាស់ដោយ Count Vid;The Illuminated Chronicle រៀបរាប់ពីរបៀបដែលចំនួននេះញុះញង់ស្តេចវ័យក្មេងប្រឆាំងនឹងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ដោយនិយាយថា "ដាវមុតស្រួចពីរមិនអាចរក្សាទុកក្នុងកន្ត្រៃតែមួយបានទេ" ដូច្នេះស្តេចនិងអ្នកឧកញ៉ា "មិនអាចសោយរាជ្យរួមគ្នាក្នុងនគរតែមួយបានទេ" ។
កេសា​វាយ​ឈ្នះ​សាឡូម៉ូន
សមរភូមិ Mogyoród - The Pictorial Chronicle ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
បន្ទាប់ពីយុទ្ធនាការជាបន្តបន្ទាប់ដែលដឹកនាំប្រឆាំងនឹងចក្រភព Byzantine ដែលត្រូវបានដឹកនាំដោយអ្នកឧកញ៉ា Géza និង Ladislaus សាឡូម៉ូនកាន់តែជូរចត់ ហើយមានអារម្មណ៍ថាមិនពេញចិត្តដោយសារតែភាពជោគជ័យរបស់ពួកគេនៅលើទីលាន។នេះ​បាន​ញុះញង់​ឲ្យ​មាន​សកម្មភាព​ជាច្រើន​របស់​ស្តេច​ចំពោះ​ការចំណាយ​របស់​ពួកគេ ហើយ​ទីបំផុត​ត្រូវបាន​តាម​ដាន​ដោយ​ការប៉ុនប៉ង​ធ្វើឃាត​។ព្រះអង្គម្ចាស់បានសម្រេចចិត្តដោះស្រាយរឿងនេះនៅក្នុងការប្រយុទ្ធមួយ ហើយវាបានបញ្ចប់ដោយអំណោយផលសម្រាប់ពួកគេ ដោយសារជំនួយរបស់ Otto I of Brno និងកងកម្លាំងរបស់គាត់ ដែលបានរៀបការជាមួយ Euphemia ដែលជាបងប្អូនស្រីម្នាក់របស់ Ladislaus និង Géza។ស្តេចដែលរងរបួសបានភៀសខ្លួនទៅប្រទេសអាឡឺម៉ង់ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការប្រយុទ្ធហើយនៅទីនោះគាត់មានបំណងចង់ទទួលបានមកុដឡើងវិញដោយមានជំនួយពីកូនប្រសាររបស់គាត់។លទ្ធផល​នៃ​ការ​ប្រយុទ្ធ​នេះ​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ប្រជាជាតិ​ទាំង​អស់​រីករាយ​ខ្លាំង​ក្លា ព្រោះ​វា​ត្រូវ​បាន​គេ​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​ជ័យ​ជម្នះ​យ៉ាង​ដាច់​ខាត​សម្រាប់​ភាព​ជា​រដ្ឋ​របស់​ហុងគ្រី។បន្ទាប់មក សាឡូម៉ូន​បាន​រក្សា​ទុក​តែ​ម៉ូសុន និង​ព្រឹសបឺក​ដែល​នៅ​ជិត​នោះ​ប៉ុណ្ណោះ (Bratislava, Slovakia)។ផ្នែកផ្សេងទៀតនៃនគរបានទទួលយកការគ្រប់គ្រងរបស់ Géza ដែលត្រូវបានប្រកាសថាជាស្តេចបន្ទាប់ពីការទទួលជ័យជម្នះរបស់គាត់។
រជ្ជកាល Ladislaus I
Saint Ladislaus (Hungarian Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1077 Jan 1

រជ្ជកាល Ladislaus I

Esztergom, Hungary
Gézaបានស្លាប់នៅឆ្នាំ 1077 ហើយអ្នកគាំទ្ររបស់គាត់បានតែងតាំង Ladislaus ជាស្តេច។សាឡូម៉ូនបានទប់ទល់នឹង Ladislaus ដោយមានជំនួយពីស្តេច Henry IV នៃប្រទេសអាល្លឺម៉ង់។Ladislaus បានគាំទ្រគូប្រជែងរបស់ Henry IV កំឡុងពេលវិវាទវិនិយោគ។នៅឆ្នាំ 1081 សាឡូម៉ូនបានដាក់រាជ្យ ហើយទទួលស្គាល់ការសោយរាជ្យរបស់ Ladislaus ប៉ុន្តែគាត់បានឃុបឃិតគ្នាដើម្បីយកមកុដរាជវង្សឡើងវិញ ហើយ Ladislaus បានចាប់គាត់ដាក់គុក។Ladislaus បានតែងតាំងពួកបរិសុទ្ធជនជាតិហុងគ្រីដំបូងគេ (រួមទាំងសាច់ញាតិឆ្ងាយរបស់គាត់គឺស្តេច Stephen I និង Duke Emeric) ក្នុងឆ្នាំ 1085។ គាត់បានដោះលែងសាឡូម៉ូនក្នុងអំឡុងពេលពិធីសាសនា។បន្ទាប់ពីសង្រ្គាមស៊ីវិលជាបន្តបន្ទាប់ ការផ្តោតសំខាន់របស់ Ladislaus គឺការស្ដារឡើងវិញនូវសុវត្ថិភាពសាធារណៈ។លោក​បាន​ដាក់​ចេញ​នូវ​ច្បាប់​ធ្ងន់ធ្ងរ ដោយ​ដាក់​ទោស​ទណ្ឌ​អ្នក​ដែល​រំលោភ​សិទ្ធិ​លើ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដោយ​ការ​ស្លាប់ ឬ​ការ​បំផ្លិចបំផ្លាញ។គាត់បានកាន់កាប់ស្ទើរតែទាំងអស់នៃប្រទេសក្រូអាតក្នុងឆ្នាំ 1091 ដែលជាការចាប់ផ្តើមនៃរយៈពេលពង្រីកសម្រាប់ព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រីមជ្ឈិមសម័យ។ជ័យជំនះរបស់ Ladislaus លើ Pechenegs និង Cumans បានធានាសន្តិសុខនៃព្រំដែនភាគខាងកើតនៃព្រះរាជាណាចក្ររបស់គាត់អស់រយៈពេលប្រហែល 150 ឆ្នាំ។ទំនាក់ទំនងរបស់គាត់ជាមួយ Holy See កាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺនក្នុងកំឡុងឆ្នាំចុងក្រោយនៃរជ្ជកាលរបស់គាត់ ខណៈដែលសម្តេចប៉ាបបានអះអាងថា ក្រូអាតគឺជាសត្រូវរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែ Ladislaus បានបដិសេធការអះអាងរបស់ពួកគេ។
Ladislaus កាន់កាប់ប្រទេសក្រូអាស៊ីទាំងអស់។
ស្តេច Saint Ladislaus នៃប្រទេសហុងគ្រី ឆ្លងទន្លេ Drava ដើម្បីដណ្តើមយកប្រទេសក្រូអាស៊ី។ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ស្ទេផានទី ២ ស្តេចនៃប្រទេសក្រូអាតបានសោយទិវង្គតនៅដើមឆ្នាំ ១០៩១ ដោយមិនបន្សល់ទុកអ្នកស្នងមរតកឡើយ។ដោយសារមិនមានសមាជិកប្រុសនៅរស់នៃ House of Trpimirović សង្គ្រាមស៊ីវិលបានផ្ទុះឡើងភ្លាមៗបន្ទាប់ពីនោះ។ស្ត្រីមេម៉ាយរបស់អតីតស្តេច Zvonimir ឈ្មោះ Helen បានព្យាយាមរក្សាអំណាចនៅក្នុងប្រទេសក្រូអាតក្នុងអំឡុងពេលមានវិបត្តិស្នងរាជ្យ។អភិជនក្រូអាតមួយចំនួននៅជុំវិញ Helen អាចជាគ្រួសារ Gusić និង/ឬ Viniha មកពីគ្រួសារ Lapčan ដែលប្រកួតប្រជែងដណ្តើមស្នងរាជ្យបន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គតរបស់ Zvonimir បានសុំឱ្យស្តេច Ladislaus I ជួយ Helen ហើយបានថ្វាយបល្ល័ង្កក្រូអាតដល់គាត់ ដែលត្រូវបានគេមើលឃើញថាជារបស់គាត់ដោយសិទ្ធិទទួលមរតក។ .យោងតាមប្រភពមួយចំនួនទីក្រុង Dalmatian ជាច្រើនក៏បានស្នើសុំជំនួយពីស្តេច Ladislaus ហើយ Petar Gusić ជាមួយ Petar de genere Cacautonem បានបង្ហាញខ្លួនឯងថាជា "White Croats" (Creates Albi) នៅលើតុលាការរបស់គាត់។ដូច្នេះយុទ្ធនាការដែលចេញដោយ Ladislaus មិនមែនជាការឈ្លានពានរបស់បរទេសសុទ្ធសាធទេ ហើយក៏មិនបានបង្ហាញខ្លួននៅលើបល្ល័ង្ករបស់ក្រូអាតជាអ្នកសញ្ជ័យដែរ ប៉ុន្តែជាអ្នកស្នងមរតក។នៅឆ្នាំ 1091 Ladislaus បានឆ្លងកាត់ទន្លេ Drava ហើយបានដណ្តើមយកខេត្ត Slavonia ទាំងមូលដោយមិនជួបការប្រឆាំង ប៉ុន្តែយុទ្ធនាការរបស់គាត់ត្រូវបានបញ្ឈប់នៅជិតភ្នំ Forest (ភ្នំ Gvozd) ។ចាប់តាំងពីពួកអភិជនក្រូអាតត្រូវបានបែងចែក Ladislaus បានទទួលជោគជ័យខ្លះនៅក្នុងយុទ្ធនាការរបស់គាត់ ប៉ុន្តែគាត់មិនអាចបង្កើតការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់លើទាំងមូលនៃក្រូអាតបានទេ ទោះបីជាទំហំពិតប្រាកដនៃការសញ្ជ័យរបស់គាត់មិនត្រូវបានគេដឹងក៏ដោយ។នៅពេលនេះព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រីត្រូវបានវាយប្រហារដោយ Cumans ដែលទំនងជាត្រូវបានបញ្ជូនដោយ Byzantium ដូច្នេះ Ladislaus ត្រូវបានបង្ខំឱ្យដកថយពីយុទ្ធនាការរបស់គាត់នៅក្នុងប្រទេសក្រូអាស៊ី។Ladislaus បានតែងតាំងក្មួយប្រុសព្រះអង្គម្ចាស់ Álmos ឱ្យគ្រប់គ្រងតំបន់គ្រប់គ្រងនៃប្រទេសក្រូអាស៊ី បានបង្កើតភូមិភាគ Zagreb ជានិមិត្តរូបនៃសិទ្ធិអំណាចថ្មីរបស់គាត់ ហើយបានត្រឡប់ទៅប្រទេសហុងគ្រីវិញ។
Ladislaus យកឈ្នះ Cumans
Ladislaus defeats the Cumans ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1091 Jan 2

Ladislaus យកឈ្នះ Cumans

Transylvania, Romania
ជនជាតិ Cumans បានឈ្លានពាន និងប្លន់ផ្នែកខាងកើតនៃរាជាណាចក្រក្នុងឆ្នាំ 1091។ ការឈ្លានពានរបស់ Cumans ត្រូវបានដឹកនាំដោយប្រធាន Kapolcs ពួកគេបានបំបែកជាលើកដំបូងនៅក្នុង Transylvania បន្ទាប់មកទឹកដីរវាងទន្លេ Danube និង Tisza ។Cumans បានព្យាយាមចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រីជាមួយនឹងចោរលួចនិងអ្នកទោសដ៏ធំរបស់ពួកគេ ប៉ុន្តែស្តេច Ladislaus បានទៅដល់ និងកម្ចាត់ពួកគេនៅជិតទន្លេ Temes ។Ladislaus បានផ្តល់ គ្រិស្តសាសនា សម្រាប់អ្នករស់រានមានជីវិត Cuman ដែលភាគច្រើននៃពួកគេបានទទួលយក ដូច្នេះស្តេចបានតាំងទីលំនៅពួកគេនៅJászság។ពាក្យចចាមអារ៉ាមនៃសមរភូមិចាញ់បានឈានដល់ជំរុំ Cuman ពួក Cumans បានគំរាមកំហែងស្តេច Ladislaus ដោយការសងសឹកហើយទាមទារឱ្យដោះលែងអ្នកទោស Cuman ។ស្តេច Ladislaus បានដង្ហែទៅកាន់ព្រំដែនហុងគ្រី ដើម្បីការពារការឈ្លានពានបន្ទាប់។កងទ័ពទាំងពីរបានប៉ះទង្គិចគ្នានៅជិត Severin កងទ័ពហុងគ្រីបានទទួលជ័យជម្នះ ស្តេច Ladislaus បានសម្លាប់ Ákos ដែលជាមេទ័ព Cuman ។Makk អះអាងថា Byzantines បានបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេឱ្យវាយប្រហារប្រទេសហុងគ្រី ខណៈដែល Illuminated Chronicle ចែងថា Cumans ត្រូវបានញុះញង់ដោយ "Ruthenians" ។នៅក្នុងការសងសឹក ប្រវត្តិសាស្រ្តបន្ត Ladislaus បានលុកលុយប្រទេសជិតខាងរបស់ Rus ដោយបង្ខំឱ្យ "Ruthenians" សុំ "សេចក្ដីមេត្ដាករុណា" ហើយសន្យាថា "ពួកគេនឹងស្មោះត្រង់ចំពោះគាត់ក្នុងគ្រប់កិច្ចការទាំងអស់" ។No Rus' chronicle កត់ត្រាសកម្មភាពយោធារបស់ Ladislaus ។
រជ្ជកាលរបស់កូឡូម៉ាន
Coloman ពិពណ៌នានៅក្នុង Chronicle of the Hungarians របស់ János Thuróczy ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
នៅក្នុងឆ្នាំនៃការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់កូឡូម៉ាន យ៉ាងហោចណាស់មានក្រុមបូជនីយកិច្ចធំចំនួនប្រាំនាក់បានមកដល់ប្រទេសហុងគ្រីតាមផ្លូវរបស់ពួកគេទៅកាន់ដែនដីបរិសុទ្ធ។គាត់បានបំផ្លាញក្រុមដែលចូលមកក្នុងនគររបស់គាត់ដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ឬលួចប្លន់នៅជនបទ ប៉ុន្តែកងទ័ពបូជនីយកិច្ចដ៏សំខាន់បានឆ្លងកាត់ប្រទេសហុងគ្រីដោយគ្មានឧប្បត្តិហេតុ។គាត់បានលុកលុយប្រទេសក្រូអាតនៅឆ្នាំ 1097 ដោយបានកម្ចាត់ស្តេចដើមកំណើតចុងក្រោយគឺ Petar Svačić។ដូច្នេះហើយ គាត់បានឡើងគ្រងរាជ្យជាស្តេចនៃប្រទេសក្រូអាតនៅឆ្នាំ ១១០២។ អស់ជាច្រើនសតវត្សក្រោយមក ស្តេចហុងគ្រីក៏ជាស្តេចនៃប្រទេសក្រូអាស៊ីផងដែរ។Coloman ត្រូវប្រឈមមុខនឹងការប៉ុនប៉ងរបស់បងប្រុសរបស់គាត់ដើម្បីទម្លាក់គាត់ពេញមួយជីវិតរបស់គាត់;Álmos បានរៀបចំផែនការដើម្បីផ្តួលរំលំគាត់យ៉ាងហោចណាស់ប្រាំដង។នៅក្នុងការសងសឹក គាត់បានរឹបអូសយកស្តេចរបស់បងប្រុសគាត់នៅឆ្នាំ 1107 ឬ 1108 ហើយបានធ្វើអោយ Álmos និង Álmos កូនប្រុសរបស់ Béla ពិការភ្នែកនៅឆ្នាំ 1114 ។
បញ្ហាជាមួយបូជនីយកិច្ច
Problems with Crusaders ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
មិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់ទ្រង់ កូឡូម៉ានត្រូវប្រឈមមុខនឹងបញ្ហាដែលកងទ័ពនៃ បូជនីយកិច្ចទីមួយ បានបង្កឡើងនៅពេលឆ្លងកាត់ប្រទេសហុងគ្រី។អស់រយៈពេលជាច្រើនទស្សវត្សមកហើយ ហុងគ្រីអាចផ្គត់ផ្គង់អ្នកធ្វើធម្មយាត្រាអឺរ៉ុបខាងលិចមួយចំនួនធំជាមួយនឹងអាហារក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរទៅកាន់ដែនដីបរិសុទ្ធ ប៉ុន្តែចលនានៃពួកបូជនីយកិច្ចរាប់ម៉ឺននាក់នៅទូទាំងប្រទេសបានធ្វើឱ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ការចិញ្ចឹមជីវិតរបស់ជនជាតិដើម។ក្រុមបូជនីយកិច្ចដំបូងដែលដឹកនាំដោយ Walter Sans Avoir បានទៅដល់ព្រំដែននៅដើមខែឧសភាឆ្នាំ 1096 ។ កូឡូម៉ានបានទទួលពួកគេតាមរបៀបរាក់ទាក់ ហើយអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចូលទៅក្នុងនគរ។លោក​ក៏​បាន​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពួក​គេ​ទិញ​អាហារ​នៅ​តាម​ទីផ្សារ បើ​ទោះ​ជា​ការ​ច្រូត​កាត់​មិន​ទាន់​ចាប់​ផ្ដើម​ក៏​ដោយ។ពួកគេបានបន្តឆ្លងកាត់ប្រទេសហុងគ្រីដោយមិនមានជម្លោះធំដុំណាមួយឡើយ។ការមកដល់បន្ទាប់ដែលដឹកនាំដោយ Peter the Hermit បានមកដល់នៅចុងខែឧសភា ឬដើមខែមិថុនា។កូឡូម៉ានបានអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចូលទៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី លុះត្រាតែពេត្រុសបានសន្យាថាគាត់នឹងការពារពួកគេពីការលួចប្លន់នៅជនបទ។យោងតាមកំណត់ត្រារបស់ Guibert នៃ Nogent ពេត្រុសមិនអាចរក្សាការសន្យារបស់គាត់បានទេ៖ បូជនីយកិច្ច "បានដុតជញ្ជីងសាធារណៈ ... រំលោភស្ត្រីព្រហ្មចារីបានបង្ខូចកេរ្តិ៍ឈ្មោះលើគ្រែអាពាហ៍ពិពាហ៍ដោយយកស្ត្រីជាច្រើន" ទោះបីជា "ជនជាតិហុងគ្រីជាគ្រីស្ទានចំពោះគ្រីស្ទានក៏ដោយ ផ្តល់អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងសម្រាប់លក់ដោយសប្បុរស” ដល់ពួកគេ។ក្រុមបូជនីយកិច្ចទីបីបានទៅដល់ នីត្រា (នីត្រា ប្រទេសស្លូវ៉ាគី) ហើយបានចាប់ផ្តើមប្លន់តំបន់។មិនយូរប៉ុន្មាន ទាំងនេះត្រូវបានអ្នកស្រុកដឹកយកទៅបាត់។កងទ័ពទីបួនបានមកដល់ម៉ូសុននៅពាក់កណ្តាលខែមិថុនា។Coloman មិនបានអនុញ្ញាតឱ្យពួកគេចាកចេញពីតំបន់នោះទេ ទាំងដោយសារតែគាត់បានដឹងពីអាកប្បកិរិយាដ៏លំបាករបស់ពួកគេក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើររបស់ពួកគេ ឬគាត់បានដឹងថាចលនារបស់ពួកគេនៅទូទាំងប្រទេសហុងគ្រីអាចប៉ះពាល់ដល់ស្ថិរភាពនៃសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់។ដើម្បីរឹបអូសអាហារ និងស្រា បូជនីយកិច្ចបានធ្វើការវាយឆ្មក់ជាញឹកញាប់ប្រឆាំងនឹងការតាំងទីលំនៅក្បែរនោះ។Coloman បានសម្រេចចិត្តវាយប្រហារពួកគេ ប៉ុន្តែមេបញ្ជាការកងទ័ពបានបញ្ចុះបញ្ចូលគាត់ឱ្យបញ្ចុះបញ្ចូលពួកបូជនីយកិច្ចឱ្យប្រគល់អាវុធ និងលុយរបស់ពួកគេ ដោយសន្យាថាពួកគេនឹងផ្គត់ផ្គង់អាហារក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើររបស់ពួកគេ។បន្ទាប់ពីពួកបូជនីយកិច្ចត្រូវបានដកហូតអាវុធ កងទ័ពរបស់កូឡូម៉ានបានវាយប្រហារ និងសម្លាប់រង្គាលពួកគេនៅជិត Pannonhalma នៅដើមខែកក្កដា។
ដោះស្រាយជាមួយ Crusaders
ជ័យជំនះនៅមជ្ឈិមសម័យ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1096 Aug 15

ដោះស្រាយជាមួយ Crusaders

Mosonmagyaróvár, Hungary
ដោយ​មាន​ការ​ភ្ញាក់​ផ្អើល​ចំពោះ​ឧប្បត្តិហេតុ​ទាំង​នេះ កូឡូម៉ាន់​បាន​ហាម​ពួក​បូជនីយកិច្ច​ដែល​បាន​មក​ដល់​ក្រោម​ការ​ដឹក​នាំ​របស់​លោក Count Emicho នៅ​ពាក់​កណ្តាល​ខែ​កក្កដា ដើម្បី​ចូល​ប្រទេស​ហុងគ្រី។ដោយ​មិន​អើពើ​នឹង​បញ្ជា​របស់​ស្តេច ពួកគេ​បាន​ទម្លុះ​ខ្សែការពារ ហើយ​បាន​ឡោមព័ទ្ធ​ម៉ូសុន។ឆ្មាំរបស់ពួកគេបានបំផ្លាញជញ្ជាំងជាពីរកន្លែង ដែលអាចឱ្យពួកគេវាយលុកចូលទៅក្នុងបន្ទាយនៅថ្ងៃទី 15 ខែសីហា។Coloman បានរៀបចំខ្លួនដើម្បីភៀសខ្លួនទៅកាន់ Rus ដោយភ័យខ្លាចថាពួកបូជនីយកិច្ចនឹងកាន់កាប់ប្រទេសទាំងមូល។ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ដោយគ្មានហេតុផលច្បាស់លាស់ ការភ័យស្លន់ស្លោបានផ្ទុះឡើងក្នុងចំណោមអ្នកវាយប្រហារ ដែលធ្វើឱ្យយោធភូមិអាចធ្វើការតម្រៀប និងកម្ចាត់ពួកគេ។អ្នកប្រាជ្ញសម័យទំនើបយល់ស្របថាពាក្យចចាមអារ៉ាមអំពីការមកដល់ភ្លាមៗនៃកងទ័ពរបស់កូឡូម៉ាបានធ្វើឱ្យពួកបូជនីយកិច្ចភ័យខ្លាចចេញពីបន្ទាយ។យោងតាមលោក Albert of Aix គ្រីស្ទបរិស័ទនៅសម័យនោះបានគិតថាការបរាជ័យរបស់ Emicho គឺជាការដាក់ទណ្ឌកម្មដែលព្រះបានធ្វើលើអ្នកធ្វើធម្មយាត្រាដោយសារតែពួកគេបានសម្លាប់រង្គាលជនជាតិយូដាជាច្រើន "ជាជាងការលោភលន់ចង់បានលុយរបស់ពួកគេជាជាងសម្រាប់យុត្តិធម៌ដ៏ទេវភាព" ។
Colomans និង Crusaders ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនង
ការប្រជុំរបស់ Coloman ជាមួយ Godfrey នៃ Bouillon ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
កងទ័ពបូជនីយកិច្ចដំបូងដែលរៀបចំដោយ Holy See បានទៅដល់ព្រំដែននៃប្រទេសហុងគ្រីក្នុងខែកញ្ញាឆ្នាំ 1096 ។ វាត្រូវបានដឹកនាំដោយ Godfrey នៃ Bouillon អ្នកឧកញ៉ានៃ Lower Lorraine ។Godfrey បានបញ្ជូន Knight ដែលធ្លាប់ស្គាល់ទៅ Coloman ដើម្បីចាប់ផ្តើមការចរចាអំពីការចូលរបស់ពួក Crusaders ចូលទៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី។ប្រាំបីថ្ងៃក្រោយមក Coloman បានយល់ព្រមជួបជាមួយ Godfrey នៅ Sopron ។ស្តេចបានអនុញ្ញាតឱ្យពួកបូជនីយកិច្ចដើរឆ្លងកាត់នគររបស់គាត់ ប៉ុន្តែបានកំណត់ថា ប្អូនប្រុសរបស់ Godfrey Baldwin និងគ្រួសាររបស់គាត់គួរតែនៅជាមួយគាត់ធ្វើជាចំណាប់ខ្មាំង។បូជនីយកិច្ចបានឆ្លងកាត់ប្រទេសហុងគ្រីដោយសន្តិវិធីតាមបណ្តោយច្រាំងខាងស្តាំនៃទន្លេ Danube;កូឡូម៉ាន និង​កង​ទ័ព​របស់​គាត់​ដើរ​តាម​ពួក​គេ​នៅ​ច្រាំង​ខាង​ឆ្វេង។គាត់បានដោះលែងចំណាប់ខ្មាំងរបស់គាត់តែប៉ុណ្ណោះ បន្ទាប់ពីពួកបូជនីយកិច្ចទាំងអស់បានឆ្លងកាត់ទន្លេសាវ៉ា ដែលសម្គាល់ព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃព្រះរាជាណាចក្រ។ការដើរដង្ហែរមិនសមហេតុផលនៃកងទ័ពបូជនីយកិច្ចដ៏សំខាន់នៅទូទាំងប្រទេសហុងគ្រីបានបង្កើតកេរ្តិ៍ឈ្មោះដ៏ល្អរបស់កូឡូម៉ានៅទូទាំងទ្វីបអឺរ៉ុប។
ជនជាតិយូដាធ្វើចំណាកស្រុកទៅហុងគ្រី
Jews migrate to Hungary ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
សហសម័យ Cosmas នៃទីក្រុង Prague បានសរសេរថា "ជនជាតិយូដាមួយចំនួន" ដែលត្រូវបានធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដោយពួកបូជនីយកិច្ចនៅ Bohemia បានមកដល់ប្រទេសហុងគ្រីហើយ "លួចយកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ពួកគេដោយសម្ងាត់ជាមួយពួកគេ" ។ទោះបីជា Cosmas មិនបញ្ជាក់ពីចំនួនរបស់ពួកគេក៏ដោយ László Mezey និងអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តផ្សេងទៀតនិយាយថាជនជាតិយូដាតំណាងឱ្យលំហូរចូលដ៏ធំ។កូឡូម៉ានបានចេញក្រឹត្យមួយចំនួន និងលក្ខន្តិកៈដាច់ដោយឡែកពីគ្នា -Capitula de Iudeis - គ្រប់គ្រងទីតាំងរបស់ជនជាតិយូដានៅប្រទេសហុងគ្រី។ជាឧទាហរណ៍ គាត់បានហាមពួកគេមិនឲ្យកាន់ទាសករគ្រីស្ទាន ហើយស្នាក់នៅ«ខាងក្រៅឃើញគ្រឹស្តសាសនា»។ប្រវត្តិវិទូ Nora Berend សរសេរថា "ការការពារភាពបរិសុទ្ធរបស់ពួកគ្រីស្ទានដោយការរារាំងប្រឆាំងនឹងការបញ្ចូលគ្នាជាមួយជនជាតិយូដាមានតួនាទីតិចតួចបំផុត" នៅក្នុងច្បាប់របស់កូឡូម៉ានក្នុងការប្រៀបធៀបជាមួយនឹងច្បាប់ Canon ចុងសតវត្សទី 12 ។ចំណែក​ឯ​គាត់​មិន​បាន​ព្យាយាម​បំប្លែង​សាសន៍​យូដា​ទេ គាត់​បាន​ចេញ​ក្រឹត្យ​ដែល​មាន​គោល​បំណង​ទៅ​លើ​ការ​បំប្លែង​មុខ​វិជ្ជា​មូស្លីម​របស់​គាត់។ជាឧទាហរណ៍ លោកបានកំណត់ថា ប្រសិនបើជនមូស្លីម "មានភ្ញៀវ ឬនរណាម្នាក់បានអញ្ជើញមកទទួលទានអាហារពេលល្ងាច ទាំងគាត់ និងដៃគូតុរបស់គាត់ត្រូវបរិភោគតែសាច់ជ្រូកសម្រាប់សាច់" ដើម្បីការពារជនមូស្លីមពីការគោរពច្បាប់របបអាហាររបស់ពួកគេ។
កូឡូម៉ានឈ្លានពានក្រូអាត
Coloman invades Croatia ©Angus McBride
Coloman បានឈ្លានពានប្រទេសក្រូអាតនៅឆ្នាំ 1097 ។ Ladislaus ខ្ញុំបានកាន់កាប់ប្រទេសភាគច្រើនរួចទៅហើយ ប៉ុន្តែ Petar Svačić ដែលជាស្តេចដើមកំណើតចុងក្រោយរបស់ក្រូអាតបានទប់ទល់នឹងគាត់នៅលើភ្នំ Kapela ។Petar Svačićបានស្លាប់ក្នុងការប្រយុទ្ធនឹងកងទ័ពរបស់កូឡូម៉ាន់នៅក្នុងសមរភូមិភ្នំ Gvozd ។កងទ័ពហុងគ្រីបានទៅដល់សមុទ្រ Adriatic ហើយបានកាន់កាប់ Biograd na Moru ដែលជាកំពង់ផែដ៏សំខាន់មួយ។ដោយរងការគំរាមកំហែងដោយការឈានទៅមុខនៃកងទ័ពរបស់កូឡូម៉ាន់ ប្រជាពលរដ្ឋនៃទីក្រុង Trogir និង Split បានស្បថនូវភាពស្មោះត្រង់ចំពោះសត្វឆ្កែនៃទីក្រុង Venice គឺ Vitale Michiel ដែលបានជិះទូកទៅកាន់ Dalmatia ។ដោយមិនមានកងនាវាទេ Coloman បានផ្ញើបេសកជនជាមួយនឹងលិខិតមួយទៅកាន់ឆ្កែដើម្បី "ដកចេញនូវការយល់ខុសពីមុនទាំងអស់អំពីអ្វីដែលបណ្តាលមកពីយើងម្នាក់ឬផ្សេងទៀតដោយសិទ្ធិរបស់អ្នកកាន់តំណែងមុនរបស់យើង" ។កិច្ចព្រមព្រៀងរបស់ពួកគេនៃឆ្នាំ 1098 ដែលហៅថា Conventio Amicitiae បានកំណត់ផ្នែកនៃផលប្រយោជន៍របស់ភាគីនីមួយៗដោយបែងចែកតំបន់ឆ្នេរសមុទ្រនៃប្រទេសក្រូអាតទៅហុងគ្រី និងដាល់ម៉ាទីទៅ សាធារណរដ្ឋវេនីស
សមរភូមិភ្នំ Gvozd
ការសោយទិវង្គតរបស់ស្តេចក្រូអាតចុងក្រោយដោយ Oton Iveković ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1097 Apr 1

សមរភូមិភ្នំ Gvozd

Petrova Gora, Croatia
នៅក្នុងការប៉ុនប៉ងដើម្បីឈ្នះមកុដនៃព្រះរាជាណាចក្រក្រូអាត កងទ័ពហុងគ្រីបានឆ្លងកាត់ទន្លេ Drava ហើយបានលុកលុយទឹកដីក្រូអាត ដោយព្យាយាមទៅដល់ឆ្នេរ Adriatic ។ម្ចាស់ក្នុងស្រុកម្នាក់ឈ្មោះ Petar Svačić បន្ទាប់មកបានផ្លាស់ចេញពីលំនៅដ្ឋានរបស់គាត់នៅប្រាសាទ Knin ក្នុងគោលបំណងការពាររាជាណាចក្រពីជនជាតិហុងគ្រី។Petar និង​កងទ័ព​របស់​គាត់​បាន​ផ្លាស់​ទៅ​ទិស​ខាងជើង​ដើម្បី​ជួប​ជនជាតិ​ហុងគ្រី​ដែល​កំពុង​ជឿនលឿន។សមរភូមិភ្នំ Gvozd បានកើតឡើងនៅឆ្នាំ 1097 ហើយត្រូវបានប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពរបស់ Petar Svačić និង King Coloman I នៃប្រទេសហុងគ្រី។វា​ជា​ជ័យ​ជម្នះ​របស់​ហុងគ្រី​ដែល​បាន​បញ្ចប់​សង្គ្រាម​នៃ​ការ​ស្នង​រាជ្យ​របស់​ក្រូអាត និង​ជា​ចំណុច​របត់​មួយ​ក្នុង​ប្រវត្តិសាស្ត្រ​ក្រូអាត។លទ្ធផលនៃសមរភូមិគឺមហន្តរាយសម្រាប់កងទ័ព និងប្រទេសរបស់ Petar Svačić ព្រោះវាបានសម្គាល់ការបញ្ចប់ជាផ្លូវការនៃការគ្រប់គ្រងរាជវង្សដើមនៅក្នុងប្រទេសក្រូអាស៊ី។អ្នកឈ្នះក្នុងសមរភូមិនេះ ស្តេចកូឡូម៉ាននៃប្រទេសហុងគ្រីបានបង្កើតការរួបរួមផ្ទាល់ខ្លួនរវាងរាជាណាចក្រហុងគ្រី និងក្រូអាត (ត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង Pacta) ។បន្ទាប់មកគាត់ត្រូវបានគ្រងរាជ្យជាស្ដេចនៃប្រទេសក្រូអាតនៅក្នុងរដ្ឋធានីរបស់ក្រូអាត Biograd នៅលើឆ្នេរសមុទ្រ Adriatic ក្នុងឆ្នាំ 1102។ រហូតដល់ចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមលោកលើកទី 1 ក្នុងឆ្នាំ 1918 មកុដទាំងពីរត្រូវបានរួបរួមនៅក្នុងសហជីពផ្ទាល់ខ្លួន។
កូឡូម៉ានបានឡើងសោយរាជ្យជាស្តេចក្រូអាតនិងដាល់ម៉ាទី
Coloman crowned King of Croatia and Dalmatia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Coloman ត្រូវបានគ្រងរាជ្យជាស្តេចនៃប្រទេសក្រូអាតនៅ Biograd na Moru ក្នុងឆ្នាំ 1102។ នៅសតវត្សទី 13 លោក Thomas the Archdeacon បានសរសេរថា ការរួបរួមនៃប្រទេសក្រូអាត និង ហុងគ្រី គឺជាផលវិបាកនៃការសញ្ជ័យ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ចុងសតវត្សន៍ទី 14 Pacta conventa រៀបរាប់ថាគាត់ទើបតែត្រូវបានគ្រងរាជ្យបន្ទាប់ពីគាត់បានឈានដល់កិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយពួកអភិជនក្រូអាតដែលនាំមុខគេចំនួន 12 ពីព្រោះ Croats កំពុងរៀបចំការពារនគររបស់ពួកគេប្រឆាំងនឹងគាត់ដោយកម្លាំង។ថាតើឯកសារនេះជាការក្លែងបន្លំ ឬប្រភពពិតប្រាកដ គឺជាប្រធានបទនៃការជជែកវែកញែករបស់អ្នកប្រាជ្ញ។នៅក្នុងការប៉ុនប៉ងដើម្បីទប់ស្កាត់សម្ព័ន្ធភាពរវាងកូឡូម៉ាន និងបូហេម៉ុនទី 1 នៃអាន់ទីយ៉ូក អធិរាជប៊ីហ្សេនទីន Alexios I Komnenos បានរៀបចំអាពាហ៍ពិពាហ៍រវាងកូនប្រុសរបស់គាត់និងអ្នកស្នងមរតក ចន និងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់កូឡុំគឺ Piroska ក្នុងឆ្នាំ 1104 ឬ 1105 ។ សម្ព័ន្ធភាពជាមួយចក្រភព Byzantine ផងដែរ។ បានអនុញ្ញាតឱ្យ Coloman វាយលុកទីក្រុង Dalmatia ក្នុងឆ្នាំ 1105។ យោងទៅតាមជីវិតរបស់ John of Trogir ដែលបានទទួលពរនោះ គាត់បានបញ្ជាផ្ទាល់ឱ្យកងទ័ពរបស់គាត់ឡោមព័ទ្ធ Zadar ដែលជាទីក្រុងដែលមានឥទ្ធិពលបំផុតក្នុងចំណោមទីក្រុង Dalmatian ។ការឡោមព័ទ្ធបានអូសបន្លាយរហូតដល់ប៊ីស្សព John of Trogir បានចរចារសន្ធិសញ្ញារវាងកូឡូម៉ាន និងប្រជាពលរដ្ឋដែលទទួលយកការត្រួតត្រារបស់ស្តេច។ទីប្រជុំជន Split ក៏ចុះចាញ់បន្ទាប់ពីការឡោមព័ទ្ធរយៈពេលខ្លី ប៉ុន្តែទីក្រុង Dalmatian ពីរផ្សេងទៀត - Trogir និង Šibenik - ត្រូវបានកាន់កាប់ដោយគ្មានការតស៊ូ។ជីវិតរបស់ St Christopher the Martyr ក៏និយាយផងដែរថា កងនាវាហុងគ្រីបានវាយលុកកោះនៃឈូងសមុទ្រ Kvarner រួមមាន Brač, Cres, Krk និង Rab ។Thomas the Archdeacon រៀបរាប់ថា Coloman បានផ្តល់ "ធម្មនុញ្ញសិទ្ធិសេរីភាព" ដល់ទីក្រុង Dalmatian នីមួយៗ ដើម្បីធានានូវភាពស្មោះត្រង់របស់ពួកគេ។សេរីភាពទាំងនេះរួមបញ្ចូលសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋក្នុងការបោះឆ្នោតដោយសេរីនូវប៊ីស្សពនៃទីក្រុងរបស់ពួកគេ និងការលើកលែងរបស់ពួកគេពីសួយសារអាករណាមួយដែលត្រូវបង់ជូនព្រះមហាក្សត្រ។បន្ទាប់ពីការដណ្តើមយក Dalmatia របស់គាត់ Coloman បានទទួលងារថ្មី - "ស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី ក្រូអាស៊ី និង Dalmatia" - ដែលត្រូវបានកត់ត្រាជាលើកដំបូងនៅក្នុងឆ្នាំ 1108 ។
ទីក្រុង Venice ឈ្លានពាន Dalmatia
កងនាវា Venetian ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

កងនាវានៃ ទីក្រុង Venice ដែលបញ្ជាដោយ Doge Ordelafo Faliero បានចូលលុកលុយទីក្រុង Dalmatia នៅខែសីហាឆ្នាំ 1115។ ពួក Venetians បានកាន់កាប់កោះ Dalmatian និងទីក្រុងឆ្នេរសមុទ្រមួយចំនួន ប៉ុន្តែមិនអាចយក Zadar និង Biograd na Moru បានទេ។

រជ្ជកាលរបស់ស្ទេផានទី ២
Stephen II នៃប្រទេសហុងគ្រី ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Stephen II ស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី និងក្រូអាត គ្រប់គ្រងពីឆ្នាំ 1116 ដល់ឆ្នាំ 1131។ បិតារបស់គាត់គឺស្តេច Coloman បានអោយគាត់ឡើងគ្រងរាជ្យតាំងពីកុមារភាព ដូច្នេះហើយបានបដិសេធការគ្រងមកុដដល់ពូរបស់គាត់ Álmos ។នៅឆ្នាំដំបូងនៃរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ ទីក្រុង Venice បានកាន់កាប់ Dalmatia ហើយ Stephen មិនដែលស្ដារការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់នៅក្នុងខេត្តនោះទេ។រជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ត្រូវបានកំណត់លក្ខណៈដោយសង្រ្គាមជាញឹកញាប់ជាមួយប្រទេសជិតខាង។
សមរភូមិអូលសាវ៉ា
Battle of Olšava ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
សមរភូមិ Olšava គឺជាការចូលរួមរបស់កងទ័ព Bohemian និងហុងគ្រី នៅជិតទន្លេ Olšava តាមបណ្តោយព្រំដែននៃអាណាចក្រទាំងពីរក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ 1116។ ព្រឹត្តិការណ៍នេះបានចាប់ផ្តើមជាជំនួបដោយសន្តិវិធីរវាងយុវជន Stephen II នៃប្រទេសហុងគ្រី និង Vladislaus I នៃ Bohemia នេះបើយោងតាមភាសាហុងគ្រី។ កាលប្បវត្តិ។Czech Cosmas of Prague បានសរសេរថា ជនជាតិហុងគ្រីបានមកដល់ព្រំដែន ដើម្បីបង្កសង្រ្គាម។
ទីក្រុង Venice យកឈ្នះ Dalmatia
Venice conquers Dalmatia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Doge Ordelafo Faliero ដែលបានសញ្ជ័យកោះមួយនៅឈូងសមុទ្រ Kvarner កំឡុងឆ្នាំចុងក្រោយនៃរជ្ជកាលរបស់ Coloman បានត្រលប់ទៅ Dalmatia វិញនៅឯក្បាលកងនាវា Venetian ក្នុងខែឧសភា ឆ្នាំ 1116។ នៅថ្ងៃទី 15 ខែកក្កដា គាត់បានកម្ចាត់កងទ័ពហុងគ្រីដែលបានមកដល់ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយ។ ហ្សាដា។បន្ទាប់មកទីក្រុងទាំងអស់ - រួមទាំង Biograd na Moru, Šibenik, Split និង Trogir - បានចុះចាញ់ ទីក្រុង Venice ដោយបញ្ចប់ការគ្រប់គ្រងរបស់ Stephen II នៅតាមបណ្តោយឆ្នេរសមុទ្រនៃសមុទ្រ Adriatic ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយនៅឆ្នាំ 1117 ឬ 1118 កងទ័ពហុងគ្រីអាចកម្ចាត់ Venetians ក្នុងអំឡុងពេលដែល Ordelafo Faliero ខ្លួនឯងបានស្លាប់នៅក្នុងការប្រយុទ្ធនៅជិត Zadar ដែលធ្វើឱ្យ Biograd na Moru, Split និង Trogir ចូលរួមក្នុងអធិបតេយ្យភាពរបស់ស្តេចហុងគ្រី។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយឆ្កែថ្មី Domenico Michele បានឈ្លានពាននិងដណ្តើមយក Dalmatia ទាំងអស់។បទឈប់បាញ់រយៈពេល 5 ឆ្នាំ ដែលត្រូវបានបញ្ចប់នៅឆ្នាំ 1117 ឬ 1118 បានបញ្ជាក់ពីស្ថានភាពដដែល៖ ការរឹបអូសយកទីក្រុង Dalmatia ដោយទីក្រុង Venice ។
សម្ព័ន្ធភាពជាមួយ Normans ប្រឆាំងនឹងទីក្រុង Venice
Alliance with Normans against Venice ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Stephen បានរៀបការជាមួយកូនស្រីរបស់ Robert I នៃ Capua នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1120 ។ប្រវត្តិវិទូ Paul Stephenson បានសរសេរថាសម្ព័ន្ធភាពអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ Stephen ជាមួយ Normans នៃភាគខាងត្បូងប្រទេសអ៊ីតាលី "... ត្រូវតែត្រូវបានដឹកនាំដោយផ្នែកប្រឆាំងនឹង Venetians ."ព្រះអង្គម្ចាស់ Norman នៃ Capua គឺជាអ្នកគាំទ្រដ៏រឹងមាំរបស់សម្តេចប៉ាបក្នុងអំឡុងពេលវិវាទវិចារណកថា ដោយស្នើថាអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់គាត់ក៏បានបន្តគោលនយោបាយការបរទេសដែលគាំទ្រ Papal របស់ឪពុកគាត់ផងដែរ។យោងតាមលោក Włodzimierz Dworzaczek ស្ទេផាននៅឆ្នាំ 1121 បានរៀបការជាមួយ Adelhaid ដែលជាកូនស្រីរបស់ Heinrich ដែលជា Burgrave នៃ Regensburg ។
បេសកកម្មយោធានៅលើទឹកដីនៃប្រទេសរុស្ស៊ី
Military expedition in the land of the Rus' ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
នៅឆ្នាំ 1123 ស្តេចវ័យក្មេង Stephen II បានចាប់ផ្តើមបេសកកម្មយោធាប្រឆាំងនឹង Principality of Volhynia ដើម្បីជួយព្រះអង្គម្ចាស់ Iaroslav Sviatopolkovich ដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញឱ្យឡើងគ្រងរាជ្យឡើងវិញ។ទោះបីជា Sviatopolchich ត្រូវបានគេធ្វើឃាតនៅដើមនៃការឡោមព័ទ្ធអតីតកៅអីរបស់គាត់ Volodymyr-Volynskyi ក៏ដោយ Stephen បានសម្រេចចិត្តបន្តសង្រ្គាម។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ យោងទៅតាម Illuminated Chronicle មេបញ្ជាការរបស់គាត់បានគំរាមទម្លាក់គាត់ចោល ប្រសិនបើគាត់បន្តការឈ្លានពាន ដោយបង្ខំ Stephen ឱ្យលើកការឡោមព័ទ្ធ ហើយត្រឡប់ទៅហុងគ្រីវិញ។លោក Cosma នៃត្រកូល Paznan បានក្រោកឈរឡើងនៅចំពោះមុខស្តេច ហើយទូលថា៖ «បពិត្រព្រះអម្ចាស់ តើព្រះអង្គកំពុងធ្វើអ្វី? ប្រសិនបើទាហានជាច្រើនរបស់ព្រះអង្គបានសោយទិវង្គត ព្រះអង្គយកប្រាសាទមក តើអ្នកនឹងតែងតាំងនរណាជាចៅហ្វាយរបស់វា? បើអ្នករើសយកមួយក្នុងចំនោមពួកអភិជនរបស់អ្នក គាត់នឹងមិននៅទីនេះទេឬតើអ្នកចង់បោះបង់ចោលនគររបស់អ្នកហើយខ្លួនអ្នកមានឧកញ៉ាទេ? ត្រឡប់​ទៅ​ប្រទេស​ហុងគ្រី​វិញ ហើយ​យើង​នឹង​ជ្រើសរើស​ស្ដេច​សម្រាប់​ខ្លួន​យើង»។បន្ទាប់​មក តាម​បញ្ជា​របស់​ពួក​អភិជន ពួក​ព្រឹទ្ធាចារ្យ​បាន​ប្រកាស​ពេញ​ជំរំ​ថា ពួក​ហុងគ្រី​គួរតែ​ត្រឡប់​ទៅ​ហុងគ្រី​វិញ​ឱ្យ​លឿន​តាម​ដែល​អាច​ធ្វើ​ទៅ​បាន។ស្តេច​ឃើញ​ថា​ខ្លួន​ត្រូវ​បាន​គេ​ដក​ជំនួយ​ពី​ប្រជាជន​យ៉ាង​ត្រឹម​ត្រូវ​ហើយ នោះ​ទ្រង់​ក៏​ត្រឡប់​ទៅ​ប្រទេស​ហុងគ្រីវិញ។- កាលប្បវត្តិនៃការបំភ្លឺហុងគ្រី
Stephen យក​និង​ចាញ់ Dalmatia
Stephen takes and loses Dalmatia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ឆ្លៀតយកអត្ថប្រយោជន៍ពីអវត្តមាននៃកងនាវា Venetian ពីសមុទ្រ Adriatic ដោយសារតែបេសកកម្មកងទ័ពជើងទឹកនៅ Levant នោះ Stephen បានឈ្លានពាន Dalmatia នៅពាក់កណ្តាលដំបូងនៃឆ្នាំ 1124 ។ ធម្មនុញ្ញរបស់គាត់ដែលបញ្ជាក់ពីការរំដោះ Split និង Trogir នៅខែកក្កដាឆ្នាំ 1124 គឺជាភស្តុតាងដែលថាតំបន់កណ្តាល។ នៃ Dalmatia បានត្រលប់ទៅការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយនៅពេលត្រឡប់មកវិញនៃទាហាន Venetian ទីក្រុង Dalmatian បានចុះចាញ់ម្តងហើយម្តងទៀត។យោងតាម ​​Historia Ducum Veneticorum មានតែប្រជាពលរដ្ឋនៃ Biograd na Moru "... ហ៊ានប្រឆាំងនឹងឆ្កែនិងកងទ័ពរបស់គាត់ ... " ប៉ុន្តែ "... ទីក្រុងរបស់ពួកគេត្រូវបានបំផ្លាញដល់មូលដ្ឋានរបស់វា" ។
សង្គ្រាមហុងគ្រី-ប៊ីហ្សីនទីន
ទាហាន Byzantine សតវត្សទី 12-13 ©Angus McBride
យោងទៅតាមអ្នកនិពន្ធជនជាតិ Byzantine Niketas Choniates ប្រជាពលរដ្ឋនៃទីក្រុង Byzantine Braničevo "បានវាយប្រហារ និងប្លន់ជនជាតិហុងគ្រី ដែលបានចូលមក" ចក្រភព Byzantine" ដើម្បីជួញដូរដោយប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋដ៏អាក្រក់បំផុតប្រឆាំងនឹងពួកគេ។នៅក្នុងការសងសឹក ស្ទេផានបានសម្រេចចិត្តធ្វើសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹង ចក្រភព Byzantine ។ស្ទេផានបានចូលទៅក្នុងចក្រភព Byzantine នៅរដូវក្តៅ។កងទ័ពរបស់គាត់បានបណ្តេញទីក្រុង Belgrade, Braničevo និង Niš ហើយបានចូលប្លន់តំបន់ជុំវិញ Serdica (Sofia, Bulgaria ) និង Philippopolis (Plovdiv, Bulgaria) មុនពេលត្រឡប់ទៅ ប្រទេសហុងគ្រី វិញ។ជាការឆ្លើយតប អធិរាជចនទី 2 បានហែក្បួនប្រឆាំងនឹងប្រទេសហុងគ្រីនៅឆ្នាំ 1128 ជាកន្លែងដែលគាត់បានកម្ចាត់កងទ័ពរាជវង្សនៅក្នុងការប្រយុទ្ធមួយនៅហារ៉ាម ហើយ "បានចាប់យកហ្វ្រង់ហ្គោឆ័ររីន ដែលជាទឹកដីដែលមានជាងគេនៅហុងគ្រី" (ឥឡូវនេះនៅប្រទេសស៊ែប៊ី) ។ស្ទេផានមិនអាចចូលរួមក្នុងការប្រយុទ្ធបានទេព្រោះ "គាត់បានឈឺក្នុងខ្លួនហើយកំពុងជាសះស្បើយនៅកន្លែងណាមួយនៅកណ្តាលទឹកដីរបស់គាត់" នេះបើយោងតាម ​​John Kinnamos ។The Illuminated Chronicle បាននិយាយថាជំងឺរបស់គាត់គឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់ "ទាំងអស់រំពឹងថាគាត់នឹងស្លាប់" ។កាលប្បវត្តិបានបន្ថែមថា "ជនក្បត់" រហូតមកដល់ពេលនេះដើម្បីជ្រើសរើសស្តេចពីរអង្គគឺ "Counts Bors និង Ivan" ។នៅពេលគាត់ទទួលបានសុខភាពឡើងវិញ ស្ទេផានបានសម្លាប់ Ivan និងបណ្តេញ Bors ចេញពីនគររបស់គាត់។John Kinnamos បានសរសេរអំពីយុទ្ធនាការលើកទីពីរដោយ Stephen ប្រឆាំងនឹងចក្រភព Byzantine ។កងទ័ពហុងគ្រីដែលគាំទ្រដោយការពង្រឹងរបស់ឆេកក្រោមការបញ្ជារបស់អ្នកឧកញ៉ា Vaclav នៃ Olomouc បានដណ្តើមយក Braničevo ដោយព្យុះនិងបំផ្លាញបន្ទាយរបស់វា។អធិរាជ Byzantine John II Komnenos ត្រូវបានបង្ខំឱ្យដកថយ និងប្តឹងទាមទារសន្តិភាព។ប្រវត្តិវិទូ Ferenc Makk សរសេរថា សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពជាលទ្ធផលត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅខែតុលា ឆ្នាំ១១២៩។
សមរភូមិហារ៉ាម
Battle of Haram ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1128 Jan 1

សមរភូមិហារ៉ាម

Nova Palanka, Bregalnička, Bac

សមរភូមិ Haram ឬ Chramon ត្រូវបានប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងកម្លាំងរបស់ស្តេច Stephen II (r. 1116–1131) នៃហុងគ្រី និងអធិរាជ John II Komnenos (r. 1118–1143) នៃ ចក្រភព Byzantine ក្នុងឆ្នាំ 1128 ឬប្រហែលជាមុននេះ – នៅក្នុង 1125 (កាលប្បវត្តិមិនប្រាកដប្រជា) នៅក្នុងអ្វីដែលឥឡូវនេះជាប្រទេសស៊ែប៊ី ហើយបានបណ្តាលឱ្យមានការបរាជ័យដ៏ធំមួយសម្រាប់ ជនជាតិហុងគ្រី

រជ្ជកាលបេឡា II
បេឡា ក្នុង​កាលប្បវត្តិ​បំភ្លឺ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1131 Jan 1

រជ្ជកាលបេឡា II

Esztergom, Hungary
Béla the Blind គឺជាស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី និងក្រូអាតពីឆ្នាំ 1131 ដល់ឆ្នាំ 1141។ គាត់ត្រូវបានខ្វាក់ជាមួយនឹងឪពុកបះបោររបស់គាត់ Álmos តាមបញ្ជារបស់បងប្រុសរបស់ Álmos គឺស្តេចខូឡូម៉ាននៃប្រទេសហុងគ្រី។បេឡាបានធំឡើងនៅក្នុងវត្តអារាមក្នុងរជ្ជកាលរបស់កូនប្រុសរបស់កូឡូម៉ាគឺស្ទេផានទី 2 ។ស្តេចដែលគ្មានកូនបានរៀបចំអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់បេឡាជាមួយ Helena នៃ Rascia ដែលនឹងក្លាយជាសហអ្នកគ្រប់គ្រងរបស់ប្តីនាងពេញមួយរជ្ជកាលរបស់គាត់។បេឡាត្រូវបានឡើងសោយរាជ្យយ៉ាងហោចណាស់ពីរខែបន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គត់របស់ស្ទេផានទី 2 ដែលមានន័យថាការចូលគ្រងរាជ្យរបស់គាត់មិនបានកើតឡើងដោយគ្មានការប្រឆាំងទេ។ការបោសសម្អាតដោយហិង្សាចំនួនពីរត្រូវបានធ្វើឡើងក្នុងចំណោមបក្សពួកនៃអ្នកកាន់តំណែងមុនរបស់គាត់ ដើម្បីពង្រឹងការគ្រប់គ្រងរបស់បេឡា។កូនប្រុសដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់របស់ស្តេចខូឡូម៉ាន បូរីស បានព្យាយាមទម្លាក់បេឡា ប៉ុន្តែស្តេច និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់គាត់បានកម្ចាត់កងទ័ពរបស់អ្នកក្លែងបន្លំនៅឆ្នាំ 1132 ។ នៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃរជ្ជកាលរបស់បេឡា ហុងគ្រីបានអនុវត្តគោលនយោបាយការបរទេសសកម្មមួយ។Bosnia និង Split ហាក់ដូចជាបានទទួលយកសិទ្ធិគ្រប់គ្រងរបស់បេឡានៅជុំវិញឆ្នាំ 1136 ។
ការសម្លាប់រង្គាលនៃគូប្រជែងរបស់ Bela II
ការសម្លាប់រង្គាលរបស់គូប្រជែងរបស់បេឡាទី ២ តាមបញ្ជារបស់ម្ចាស់ក្សត្រីហេលេណានៅឯសភាអារ៉ាដក្នុងឆ្នាំ ១១៣១ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ភាពពិការភ្នែករបស់បេឡាបានរារាំងគាត់ពីការគ្រប់គ្រងនគររបស់គាត់ដោយគ្មានជំនួយ។គាត់​បាន​ទុក​ចិត្ត​លើ​ប្រពន្ធ​គាត់ និង​បង​ប្រុស​របស់​គាត់ Beloš។ទាំងធម្មនុញ្ញរាជវង្ស និងឯកជនពីរជ្ជកាលរបស់បេឡា សង្កត់ធ្ងន់លើតួនាទីសំខាន់របស់ម្ចាស់ក្សត្រី Helena ក្នុងដំណើរការធ្វើសេចក្តីសម្រេច ដោយបង្ហាញថា ស្តេចបានចាត់ទុកភរិយាទ្រង់ជាសហអ្នកគ្រប់គ្រង។យោងទៅតាម Illuminated Chronicle នៅឯ "ការប្រជុំនៃអាណាចក្រនៅជិត Arad" នៅដើមដល់ពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 1131 ម្ចាស់ក្សត្រី Helena បានបញ្ជាឱ្យសម្លាប់ពួកអភិជនទាំងអស់ដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានស្នើឱ្យធ្វើឱ្យប្តីរបស់គាត់ងងឹតភ្នែកដល់ស្តេចកូឡូម៉ាន។បេឡាបានចែកចាយទំនិញរបស់មហាសេដ្ឋីដែលត្រូវបានប្រហារជីវិតរវាងជំពូក Arad ដែលទើបនឹងបង្កើតថ្មី និងជំពូក Óbuda ដើមសតវត្សទី 11 ។
ប៉ូឡូញគាំទ្របូរីស
Polish supports Boris ©Osprey
Béla's មានលក្ខខណ្ឌល្អជាមួយចក្រភពរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ ដោយធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍របស់បូឡេសឡាវទី ៣ នៃប្រទេសប៉ូឡូញ ដែលបានធ្វើសង្រ្គាមជាមួយចក្រភព។ស្តេចប៉ូឡូញបានសម្រេចចិត្តគាំទ្រអ្នកធ្វើពុតជាមកុដហុងគ្រីដែលមានឈ្មោះថា Boris ។បន្ទាប់ពី Boris បានមកដល់ប្រទេសប៉ូឡូញ អភិជនហុងគ្រីមួយចំនួនបានចូលរួមជាមួយគាត់។អមដោយការពង្រឹងរបស់ប៉ូឡូញ និងរូស លោក Boris បានវាយលុកចូលប្រទេសហុងគ្រីនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ ១១៣២។បេឡាបានចូលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជាមួយ Leopold III, Margrave នៃប្រទេសអូទ្រីស។មុនពេលចាប់ផ្តើមការវាយប្រហារប្រឆាំងនឹងបូរីស Béla បានកោះប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាមួយនៅទន្លេSajó។The Illuminated Chronicle រៀបរាប់ថា ស្តេចបានសួរ "អ្នកពូកែនៃហុងគ្រី" ដែលមានវត្តមាន ប្រសិនបើពួកគេដឹងថា Boris "ជាកូនកំព្រា ឬជាកូនប្រុសរបស់ស្តេចកូឡូម៉ាន់"។បក្សពួករបស់ព្រះមហាក្សត្របានវាយប្រហារ និងសម្លាប់អស់អ្នកដែលបង្ហាញថា "មិនស្មោះត្រង់ និងបែកបាក់ក្នុងគំនិត" ក្នុងអំឡុងពេលប្រជុំ។បេឡាបានព្យាយាមបញ្ចុះបញ្ចូលស្តេចប៉ូឡូញឱ្យឈប់គាំទ្រអ្នកក្លែងបន្លំ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Boleslaw នៅតែស្មោះត្រង់នឹង Boris ។នៅក្នុងសមរភូមិសម្រេចចិត្តដែលត្រូវបានវាយប្រយុទ្ធគ្នានៅលើទន្លេSajóនៅថ្ងៃទី 22 ខែកក្កដាឆ្នាំ 1132 កងទ័ពហុងគ្រីនិងអូទ្រីសបានកម្ចាត់ Boris និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់គាត់។
ការពង្រីកហុងគ្រីទៅបូស្នៀ
Hungarian Expansion into Bosnia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ហុងគ្រីបានអនុម័តគោលនយោបាយពង្រីកបន្ទាប់ពីការប៉ុនប៉ងរបស់បូរីសដើម្បីទម្លាក់បេឡា។អ្នកដឹកនាំរឿង Thomas the Archdeacon រៀបរាប់ថា Gaudius ដែលបានក្លាយជាអាចារ្យនៃ Split ក្នុងឆ្នាំ 1136 "បានរីករាយជាមួយស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី" ហើយ "ជាញឹកញាប់បានទៅលេងតុលាការរបស់ពួកគេ" ។របាយការណ៍បង្ហាញថា Split បានទទួលយកភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់ Béla II នៅជុំវិញឆ្នាំ 1136 ប៉ុន្តែការបកស្រាយនៃប្រភពនេះមិនត្រូវបានទទួលយកជាសកលដោយអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តទេ។កាលៈទេសៈពិតប្រាកដជុំវិញការដាក់ស្នើបូស្នៀមិនត្រូវបានគេដឹងនោះទេ ប៉ុន្តែតំបន់នេះហាក់ដូចជាបានទទួលយកសិទ្ធិកាន់កាប់របស់បេឡាដោយគ្មានការតស៊ូនៅឆ្នាំ 1137។ ប្រវត្តិវិទូ John VA Fine សរសេរថាតំបន់ភាគឦសាននៃខេត្តនេះបានបង្កើតជាផ្នែកនៃថ្លៃបណ្ណាការរបស់ម្ចាស់ក្សត្រី Helena ។កងទ័ពហុងគ្រីបានទម្លាយចូលទៅក្នុងជ្រលងនៃទន្លេ Rama ដែលជាដៃទន្លេនៃទន្លេ Neretva ក្នុងប្រហែលឆ្នាំ 1137។ ទោះបីជា Béla បានទទួលងារជាស្តេច Rama ក្នុងនិមិត្តសញ្ញានៃការសញ្ជ័យថ្មីក៏ដោយ ការកាន់កាប់អចិន្ត្រៃយ៍នៃតំបន់នេះមិនត្រូវបានបង្ហាញឱ្យឃើញនោះទេ។កងទ័ពហុងគ្រីបានចូលរួមក្នុងយុទ្ធនាការមួយដែលបានចាប់ផ្តើមដោយព្រះអង្គម្ចាស់ Yaropolk II នៃទីក្រុងគៀវប្រឆាំងនឹង Vsevolod នៃទីក្រុងគៀវក្នុងឆ្នាំ 1139 ។ បេឡាបានពង្រឹងសម្ព័ន្ធភាពរបស់គាត់ជាមួយចក្រភពរ៉ូមបរិសុទ្ធ។ចំពោះគោលបំណងនេះ គាត់បានផ្តល់ជំនួយផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដល់ Otto នៃបេសកកម្មរបស់ Bamberg ក្នុងចំណោម Pomeranians ហើយបានរៀបចំពិធីភ្ជាប់ពាក្យរបស់កូនស្រីរបស់គាត់ Sophia ជាមួយ Henry ដែលជាកូនប្រុសរបស់ស្តេចអាឡឺម៉ង់ថ្មី Conrad III ក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ 1139 ។
រជ្ជកាលហ្សេហ្សា II
Géza II ស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Géza II គឺជាកូនប្រុសច្បងរបស់ Béla the Blind និងប្រពន្ធរបស់គាត់ឈ្មោះ Helena នៃប្រទេសស៊ែប៊ី។នៅពេលដែលឪពុករបស់គាត់បានស្លាប់ Géza នៅតែជាកុមារ ហើយគាត់បានចាប់ផ្តើមគ្រប់គ្រងក្រោមការដឹកនាំរបស់ម្តាយរបស់គាត់ និងបងប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះ Beloš ។អ្នកក្លែងបន្លំស្នងរាជបល្ល័ង្ក Boris Kalamanos ដែលបានទាមទារ ប្រទេសហុងគ្រី រួចហើយក្នុងរជ្ជកាលរបស់ Béla the Blind បានកាន់កាប់ Pressburg ជាបណ្តោះអាសន្ន (ឥឡូវនេះ Bratislava នៅស្លូវ៉ាគី) ដោយមានជំនួយពីទាហានស៊ីឈ្នួលអាល្លឺម៉ង់នៅដើមឆ្នាំ 1146 ។ នៅក្នុងការសងសឹក Géza ដែលចូលវ័យចំណាស់នៅក្នុង នៅឆ្នាំដដែលនោះបានលុកលុយប្រទេសអូទ្រីសហើយបានបញ្ជូន Henry Jasomirgott, Margrave នៃប្រទេសអូទ្រីសនៅក្នុងសមរភូមិ Fischa ។ទោះបីជាទំនាក់ទំនង អាឡឺម៉ង់ -ហុងគ្រីនៅតែតានតឹងក៏ដោយ ក៏មិនមានការប្រឈមមុខដាក់គ្នាអ្វីធំដុំទេ នៅពេលដែលបូរីសអាឡឺម៉ង់បានដើរកាត់ប្រទេសហុងគ្រីក្នុងខែមិថុនាឆ្នាំ ១១៤៧។ ពីរខែក្រោយមក ល្វីទី ៧ នៃ ប្រទេសបារាំង និងបូរីស កាឡាម៉ាណូស បានមកដល់ រួមជាមួយនឹងបូរីស កាឡាម៉ាណូស ដែលព្យាយាមទាញយកប្រយោជន៍ពីបូជនីយកិច្ចដើម្បី ត្រឡប់ទៅប្រទេសហុងគ្រីវិញ។Géza បានចូលរួមជាមួយក្រុមចម្រុះដែល Louis VII និង Roger II នៃ Sicily បានបង្កើតឡើងប្រឆាំងនឹង Conrad III នៃប្រទេសអាឡឺម៉ង់ និង អធិរាជ Byzantine Manuel I Komnenos ។បុព្វបុរសនៃ Transylvanian Saxons បានមកដល់ប្រទេសហុងគ្រីក្នុងរជ្ជកាលរបស់ Géza ។អ្នកជិះសេះនៅអឺរ៉ុបខាងលិច និងអ្នកចម្បាំងមូស្លីមមកពីតំបន់ Pontic steppes ក៏បានតាំងទីលំនៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រីក្នុងសម័យកាលនេះ។Géza ថែមទាំងបានអនុញ្ញាតឱ្យទាហានមូស្លីមរបស់គាត់យកប្រពន្ធចុងទៀតផង។Géza បានធ្វើអន្តរាគមន៍យ៉ាងហោចណាស់ប្រាំមួយដងក្នុងការប្រយុទ្ធសម្រាប់ Kiev ក្នុងនាម Iziaslav II នៃ Kiev ដោយបញ្ជូនកម្លាំងបន្ថែម ឬដោយដឹកនាំកងទ័ពរបស់គាត់ផ្ទាល់ទៅកាន់ Kievan Rus រវាងឆ្នាំ 1148 និង 1155។ គាត់ក៏បានធ្វើសង្រ្គាមប្រឆាំងនឹងចក្រភព Byzantine ក្នុងនាមគាត់។ សម្ព័ន្ធមិត្ត រួមទាំងបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ អ្នកគ្រប់គ្រងនៃ Grand Principality នៃប្រទេសស៊ែប៊ី ប៉ុន្តែមិនអាចរារាំង Byzantines ពីការស្ដារឡើងវិញនូវភាពម្ចាស់ការលើពួកគេ។ជម្លោះបានកើតឡើងរវាង Géza និងបងប្អូនរបស់គាត់គឺ Stephen និង Ladislaus ដែលបានភៀសខ្លួនពីប្រទេសហុងគ្រី ហើយបានតាំងទីលំនៅនៅក្នុងតុលាការរបស់អធិរាជ Manuel ក្នុងទីក្រុង Constantinople ។Géza បានគាំទ្រ Frederick I ដែលជាអធិរាជរ៉ូម៉ាំងបរិសុទ្ធប្រឆាំងនឹង Lombard League ជាមួយនឹងកងទ័ពជំនួយនៅចន្លោះឆ្នាំ 1158 និង 1160 ។
បូជនីយកិច្ចលើកទីពីរ ដើរពាសពេញប្រទេសហុងគ្រី
Conrad III នៃប្រទេសអាឡឺម៉ង់ និងពួកបូជនីយកិច្ចអាឡឺម៉ង់មកដល់ប្រទេសហុងគ្រី (ពី Illuminated Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ទំនាក់ទំនងអាឡឺម៉ង់ និងហុងគ្រីនៅតែតានតឹង ខណៈលោក Boris បានព្យាយាមទាញយកប្រយោជន៍ពីការសម្រេចចិត្តរបស់ Conrad III ដើម្បីដឹកនាំ បូជនីយកិច្ច ទៅកាន់ដែនដីបរិសុទ្ធ តាមរយៈប្រទេសហុងគ្រី។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Géza ដែលបានដឹងថា "គាត់អាចយកឈ្នះបានយ៉ាងងាយស្រួលដោយមាសជាងដោយកម្លាំងបានបង្ហូរប្រាក់ជាច្រើនក្នុងចំណោមជនជាតិអាឡឺម៉ង់ហើយដូច្នេះបានរួចផុតពីការវាយប្រហារពីពួកគេ" នេះបើយោងតាមអ្នកស្រាវជ្រាវ Odo នៃ Deuil ។បូជនីយកិច្ចអាឡឺម៉ង់បានដើរពាសពេញប្រទេសហុងគ្រីដោយគ្មានឧប្បត្តិហេតុធំដុំនៅខែមិថុនាឆ្នាំ 1147 ។The Illuminated Chronicle រៀបរាប់ថាពួកអភិជនហុងគ្រីខ្លះបានសន្យាថាលោក Boris "ប្រសិនបើគាត់អាចចូលទៅក្នុងនគរបាននោះមនុស្សជាច្រើននឹងយកគាត់ទៅឱ្យម្ចាស់របស់ពួកគេហើយការបោះបង់ចោលស្តេចនឹងនៅជាប់នឹងគាត់" ។Boris បានបញ្ចុះបញ្ចូលពួកអភិជនបារាំងពីរនាក់ឱ្យជួយដោយលាក់គាត់នៅក្នុងចំណោមពួកបូជនីយកិច្ចបារាំងដែលដើរតាមជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ឆ្ពោះទៅកាន់ទឹកដីបរិសុទ្ធ។ស្តេច Louis VII នៃប្រទេសបារាំង និងពួកបូជនីយកិច្ចរបស់ទ្រង់បានមកដល់ប្រទេសហុងគ្រីក្នុងខែសីហា។Géza បានដឹងថាគូប្រជែងរបស់គាត់នៅជាមួយបារាំង ហើយទាមទារការធ្វើបត្យាប័នរបស់គាត់។ទោះបីជា Louis VII បានបដិសេធការទាមទារនេះក៏ដោយ គាត់បានឃុំ Boris នៅក្នុងមន្ទីរឃុំឃាំង ហើយ "យកគាត់ចេញពីប្រទេសហុងគ្រី" នេះបើយោងតាម ​​Odo of Deuil ។ដោយបានចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រី Boris បានតាំងទីលំនៅនៅក្នុងចក្រភព Byzantine ។
សមរភូមិ Fischa
Battle of the Fischa ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1146 Sep 11

សមរភូមិ Fischa

Fischamend, Austria

ការប្រយុទ្ធគឺជាជ័យជម្នះសម្រាប់កងទ័ពហុងគ្រី ក្រោមការដឹកនាំរបស់ស្តេច Géza II ដែលបានកម្ចាត់កងទ័ព Bavarian ដឹកនាំដោយអ្នកឧកញ៉ា Henry XI ក្នុងអំឡុងពេលសមរភូមិបើកចំហ។

សម្ព័ន្ធនៃមហាអំណាចអឺរ៉ុប
Coalition of European powers ©Angus McBride
វិវាទ​ក្នុង​ចំណោម​មហាអំណាច​អឺរ៉ុប​នាំ​ឱ្យ​មាន​ការ​បង្កើត​សម្ព័ន្ធភាព​ពីរ​នៅ​ចុង​ទសវត្សរ៍​ឆ្នាំ ១១៤០។សម្ព័ន្ធភាពមួយត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយ អធិរាជ Byzantine Manuel I Komnenos និង Conrad III ប្រឆាំងនឹង Roger II នៃ Sicily ដែលបានឈ្លានពានទឹកដី Byzantine ។Géza បានចូលដៃជាមួយ Roger II និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់គាត់ រួមទាំងព្រះអង្គម្ចាស់ អាល្លឺម៉ង់ បះបោរ Welf VI និង Uroš II នៃប្រទេសស៊ែប៊ី។ហ្សេហ្សាបានបញ្ជូនការពង្រឹងដល់ប្អូនថ្លៃរបស់គាត់គឺព្រះអង្គម្ចាស់ Iziaslav II ប្រឆាំងនឹងព្រះអង្គម្ចាស់វ្ល៉ាឌីមៀនៃ Chernigov នៅនិទាឃរដូវឆ្នាំ 1148 ។ នាយកធំនៃប្រទេសស៊ែប៊ីបានបះបោរនៅឆ្នាំ 1149 ដោយបង្ខំឱ្យអធិរាជ Manuel I រំខានការរៀបចំរបស់គាត់សម្រាប់ការលុកលុយភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសអ៊ីតាលី ។ ហើយវាយលុកស៊ែប៊ីក្នុងឆ្នាំ 1149។ យោងទៅតាមលោក Theodore Prodromus ដែលជាអ្នកបង្កាត់ពូជរបស់ព្រះចៅអធិរាជ កងកម្លាំងហុងគ្រីបានគាំទ្រជនជាតិស៊ែបក្នុងអំឡុងពេលយុទ្ធនាការរបស់អធិរាជ។Hypatian Codex និយាយថា Géza សំដៅលើសង្រ្គាមរបស់គាត់ប្រឆាំងនឹងអធិរាជ Manuel នៅពេលដែលលេសខ្លួនគាត់ចំពោះការបដិសេធមិនបញ្ជូនកម្លាំងទៅ Iziaslav II ដែល Yuri Dolgorukiy ព្រះអង្គម្ចាស់ Suzdal បានបណ្តេញចេញពី Kiev ក្នុងខែសីហាឆ្នាំ 1149 ។ ជំនួយរបស់ហុងគ្រីបានគាំទ្រ Iziaslav II ឱ្យកាន់កាប់ Kiev ឡើងវិញនៅដើមឆ្នាំ និទាឃរដូវឆ្នាំ 1150 ប៉ុន្តែមិនយូរប៉ុន្មាន Yuri Dolgorukiy បានបណ្តេញ Iziaslav ចេញពីទីក្រុង។នៅរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ Géza បានដឹកនាំកងទ័ពរបស់គាត់ប្រឆាំងនឹង Volodimirko នៃ Halych ដែលជាសម្ព័ន្ធមិត្តជិតស្និទ្ធរបស់ Yuri Dolgoruki ។គាត់បានចាប់យក Sanok ប៉ុន្តែ Volodimirko បានសូកប៉ាន់មេបញ្ជាការហុងគ្រីដែលបានបញ្ចុះបញ្ចូល Géza ឱ្យចាកចេញពី Halych នៅមុនខែវិច្ឆិកា។
Géza បានឈ្លានពាន Halych
Géza invaded Halych ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1152 Jun 1

Géza បានឈ្លានពាន Halych

Halych, Ivano-Frankivsk Oblast
Géza បានបញ្ជូនកម្លាំងទ័ពទៅឱ្យ Iziaslav II ដែលបានកាន់កាប់ Kiev ម្តងទៀតមុនខែមេសាឆ្នាំ 1151 ។ បីខែក្រោយមក Volodimirko នៃ Halych បានបញ្ជូនកងទ័ពហុងគ្រីដែលកំពុងដើរឆ្ពោះទៅកាន់ Kiev ។Frederick Barbarossa ដែលជាស្តេច អាឡឺម៉ង់ ដែលទើបជាប់ឆ្នោតថ្មីបានទាមទារការយល់ព្រមពីព្រះអង្គម្ចាស់អាល្លឺម៉ង់ដើម្បីធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹងហុងគ្រីនៅឯ Imperial Diet នៃខែមិថុនា 1152 ប៉ុន្តែព្រះអង្គម្ចាស់បានបដិសេធគាត់ "សម្រាប់ហេតុផលមិនច្បាស់លាស់" នេះបើយោងតាម ​​Otto of Freising ។Géza បានឈ្លានពាន Halych នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1152 ។ កងទ័ពរួបរួមរបស់ Géza និង Iziaslav បានកម្ចាត់កងទ័ពរបស់ Volodimirko នៅទន្លេ San ដោយបង្ខំ Volodimirko ឱ្យចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពជាមួយ Iziaslav ។Pope Eugenius III បានបញ្ជូនបេសកជនរបស់គាត់ទៅប្រទេសហុងគ្រីដើម្បីពង្រឹង "ជំនឿនិងវិន័យ" នៃព្រះវិហារហុងគ្រី។Géza បានហាមឃាត់បេសកជនរបស់សម្តេចប៉ាបមិនឱ្យចូលប្រទេសហុងគ្រី ដែលបង្ហាញថាទំនាក់ទំនងរបស់គាត់ជាមួយ Holy See កាន់តែយ៉ាប់យ៉ឺន។
រជ្ជកាលរបស់ស្ទេផាន III
ស្ទេផានទី III ត្រូវបានគ្រងរាជ្យជាស្តេច (ពី Illuminated Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Stephen III គឺជាស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី និងក្រូអាតចន្លោះឆ្នាំ 1162 និង 1172។ គាត់ត្រូវបានគ្រងរាជ្យនៅដើមខែមិថុនាឆ្នាំ 1162 មិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គត់របស់ឪពុករបស់គាត់គឺ Géza II ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពូពីរនាក់របស់គាត់គឺ Ladislaus និង Stephen ដែលបានចូលរួមនៅក្នុងតុលាការនៃ ចក្រភព Byzantine បានជំទាស់នឹងសិទ្ធិរបស់គាត់ក្នុងការគ្រងរាជ្យ។ត្រឹមតែប្រាំមួយសប្តាហ៍បន្ទាប់ពីការឡើងគ្រងរាជ្យរបស់ព្រះអង្គ អធិរាជ Byzantine Manuel I Komnenos បានចាប់ផ្តើមបេសកកម្មប្រឆាំងនឹង ប្រទេសហុងគ្រី ដោយបង្ខំឱ្យស្តេចហុងគ្រីទទួលយកការគ្រប់គ្រងរបស់ Ladislaus ។ស្ទេផាន​បាន​ស្វែង​រក​ការ​ជ្រកកោន​នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​អូទ្រីស ប៉ុន្តែ​បាន​ត្រឡប់​មក​វិញ​ហើយ​ដណ្តើម​យក​ក្រុង Pressburg (ឥឡូវ​ជា Bratislava នៅ​ប្រទេស​ស្លូវ៉ាគី)។Ladislaus ដែលបានស្លាប់នៅថ្ងៃទី 14 ខែមករាឆ្នាំ 1163 ត្រូវបានស្នងតំណែងដោយពូរបស់ Stephen និងឈ្មោះ Stephen IV ដោយគ្មានការតស៊ូ ប៉ុន្តែការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់មិនមានប្រជាប្រិយភាពទេ។ស្ទេផានវ័យក្មេងបានកម្ចាត់ពូរបស់គាត់នៅថ្ងៃទី 19 ខែមិថុនាឆ្នាំ 1163 ហើយបានបណ្តេញគាត់ចេញពីប្រទេសហុងគ្រី។ស្ទេផានទី IV បានព្យាយាមដណ្តើមរាជបល្ល័ង្ករបស់គាត់ឡើងវិញដោយមានការគាំទ្រពីអធិរាជម៉ានូអែលទី 1 ប៉ុន្តែក្រោយមកទៀតបានធ្វើឱ្យមានសន្តិភាពជាមួយស្ទេផានទី 3 ។គាត់បានយល់ព្រមបញ្ជូនប្អូនប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះ Béla ទៅ Constantinople ហើយអនុញ្ញាតឱ្យ Byzantines ដណ្តើមយក Duchy របស់ Béla ដែលរួមមាន Croatia, Dalmatia និង Sirmium ។ក្នុង​ការ​ប៉ុនប៉ង​ដណ្តើម​យក​ទឹកដី​ទាំង​នេះ​មក​វិញ ស្ទេផានទី ៣ បាន​ធ្វើ​សង្រ្គាម​ប្រឆាំង​នឹង​ចក្រភព Byzantine ចន្លោះ​ឆ្នាំ ១១៦៤ និង ១១៦៧ ប៉ុន្តែ​មិន​អាច​កម្ចាត់​ Byzantine បាន។
សង្គ្រាមហុងគ្រី-ប៊ីហ្សីនទីន
Hungarian-Byzantine War ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Stephen III បានលុកលុយ Dalmatia ទោះបីជាគាត់បានសន្យាជាមួយ Vitale II Michiel, Doge of Venice ថាគាត់នឹងដកខ្លួនចេញពីទីក្រុង Dalmatian ក៏ដោយ។នៅពេលការមកដល់របស់ស្ទេផាន ពលរដ្ឋនៃហ្សាដារបានបណ្តេញអភិបាលក្រុង Venetian ហើយទទួលយកសិទ្ធិគ្រប់គ្រងរបស់គាត់។គាត់បានវាយលុកចូលទៅក្នុង Sirmium ម្តងទៀត ហើយបានឡោមព័ទ្ធពូរបស់គាត់នៅ Zimony នៅនិទាឃរដូវឆ្នាំ 1165 ។ អធិរាជ Byzantine Manuel បានសម្រេចចិត្តធ្វើការវាយបក ប៉ុន្តែការបះបោរដោយបងប្អូនជីដូនមួយរបស់គាត់ Andronikos Komnenos បានរារាំងគាត់ពីការដើរទៅកាន់ Danube ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Manuel I បានបញ្ជូនបេសកជនទៅកាន់ស្តេចដែលពីមុនបានគាំទ្រ Stephen III ដោយបញ្ចុះបញ្ចូលពួកគេឱ្យរក្សាអព្យាក្រឹតក្នុងជម្លោះ។ពូរបស់ Stephen III បានស្លាប់ដោយការពុលកំឡុងពេលឡោមព័ទ្ធ Zimony នៅថ្ងៃទី 11 ខែមេសា។មិនយូរប៉ុន្មានបន្ទាយនេះបានធ្លាក់ទៅ Stephen III ។ការវាយលុករបស់ Byzantine បានចាប់ផ្តើមនៅចុងខែមិថុនា។កងទ័ពក្រោមការបញ្ជារបស់អធិរាជ Manuel I បានឡោមព័ទ្ធ Zimony ហើយចាប់យកវាមកវិញ។កម្លាំង Byzantine មួយផ្សេងទៀតបានលុកលុយ និងកាន់កាប់បូស្នៀ និងដាល់ម៉ាទី។កងនាវា Venetian បានធ្វើអន្តរាគមន៍នៅខាង Byzantines នៅ Dalmatia ដោយបង្ខំ Zadar ឱ្យទទួលយកការគ្រប់គ្រងរបស់ Doge ម្តងទៀត។Stephen III អាចបញ្ចប់សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពថ្មីមួយជាមួយអធិរាជ Manuel បន្ទាប់ពីគាត់បានបោះបង់ចោល Sirmium និង Dalmatia ។
ហុងគ្រី​ចាញ់​ស៊ែរមីញ៉ូម
សមរភូមិស៊ីមេន ©Angus McBride
កងទ័ពហុងគ្រីក្រោមការបញ្ជារបស់ Ispán Denis បានវាយលុកចូលទៅក្នុង Sirmium ម្តងទៀតនៅនិទាឃរដូវឆ្នាំ 1166 ។ ជនជាតិហុងគ្រីបានបណ្តេញកងទ័ព Byzantine ហើយបានកាន់កាប់ខេត្តទាំងមូលដោយលើកលែងតែ Zimony ។ព្រះចៅអធិរាជ Manuel បានបញ្ជូនកងទ័ពចំនួនបីប្រឆាំងនឹងប្រទេសហុងគ្រី។កងទ័ពទីមួយដែលស្ថិតនៅក្រោមការបញ្ជារបស់ protostrator Alexios Axuch និងបងប្រុសរបស់ Stephen III គឺ Béla ត្រូវបានឈរជើងដោយ Danube ដើម្បីបង្វែរការយកចិត្តទុកដាក់ពីចលនារបស់អង្គភាពពីរផ្សេងទៀតដែលបានប្លន់ Transylvania ក្រោមការបញ្ជារបស់ Leon Batatzes និង John Doukas ។យុទ្ធនាការ Byzantine បណ្តាលឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងទឹកដីភាគខាងកើតនៃព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី ដោយបង្ខំឱ្យ Stephen III ស្វែងរកការផ្សះផ្សា។អធិរាជ Manuel បានបញ្ជូនកងទ័ពទៅកាន់ Sirmium ហើយបានបញ្ជូនកងនាវារបស់គាត់ទៅកាន់ Zimony បន្ទាប់ពីបុណ្យ Easter 1167។ ជនជាតិហុងគ្រីបានប្រមូលផ្តុំកងទ័ពរបស់ពួកគេ ហើយជ្រើសរើសទាហានស៊ីឈ្នួល ជាពិសេសជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ នេះបើយោងតាម ​​Choniates ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ កងទ័ព Byzantine ដឹកនាំដោយ Andronikos Kontostephanos បានបំផ្លាញជនជាតិហុងគ្រីដែលស្ថិតនៅក្រោមការបញ្ជារបស់ Ispán Denis នៅក្នុងសមរភូមិដ៏ដាច់មួយដែលត្រូវបានវាយប្រយុទ្ធគ្នានៅជិត Zimony នៅថ្ងៃទី 8 ខែកក្កដា។ជនជាតិហុងគ្រីបានប្តឹងទាមទារសន្តិភាពតាមលក្ខខណ្ឌ Byzantine និងទទួលស្គាល់ការគ្រប់គ្រងរបស់ចក្រភពលើបូស្នៀ ដាល់ម៉ាទី ក្រូអាត ភាគខាងត្បូងនៃទន្លេ Krka ក៏ដូចជា Fruška Gora ។ពួកគេក៏បានយល់ព្រមផ្តល់ចំណាប់ខ្មាំងសម្រាប់អាកប្បកិរិយាល្អ;ដើម្បីបង់សួយសារអាករដល់ Byzantium និងផ្គត់ផ្គង់កងទ័ពនៅពេលមានការស្នើសុំ។
រជ្ជកាលបេឡា III
មូលនិធិនៃ Szentgotthárd Abbey ។គំនូរដោយ Stephan Dorfmeister (គ. ១៧៩៥) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1172 Mar 4

រជ្ជកាលបេឡា III

Esztergom, Hungary
Béla បានប្រយុទ្ធជាមួយប្អូនប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះ Géza ដែលគាត់ត្រូវបានឃុំឃាំងអស់រយៈពេលជាងមួយទសវត្សរ៍។ឆ្លៀតយកប្រយោជន៍ពីជម្លោះផ្ទៃក្នុងក្នុងចក្រភព Byzantine បន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គត់របស់អធិរាជ Manuel បេឡាបានកាន់កាប់ប្រទេសក្រូអាត ដាល់ម៉ាទី និងស៊ឺមៀនឡើងវិញនៅចន្លោះឆ្នាំ 1180 និង 1181 ។ គាត់បានកាន់កាប់រាជការនៃ Halych ក្នុងឆ្នាំ 1188 ប៉ុន្តែវាត្រូវបានបាត់បង់ក្នុងរយៈពេលពីរឆ្នាំ។បេឡាបានលើកកម្ពស់ការប្រើប្រាស់កំណត់ត្រាជាលាយលក្ខណ៍អក្សរក្នុងរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់។ការលេចឡើងនេះបង្ហាញពីការងាររបស់បុគ្គលិកដែលមានការអប់រំ។ជាការពិតណាស់ និស្សិតមកពីព្រះរាជាណាចក្របានសិក្សានៅសាកលវិទ្យាល័យប៉ារីស អុកហ្វដ បូឡូញ៉ា និងប៉ាឌូ ពីទសវត្សរ៍ឆ្នាំ ១១៥០។ទិដ្ឋភាពនៃវប្បធម៌បារាំងនៅសតវត្សទី 12 ក៏អាចត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងនគរបេឡាផងដែរ។វិមានរបស់គាត់នៅ Esztergom ត្រូវបានសាងសង់ក្នុងរចនាប័ទ្មហ្គោធិកដើម។យោងទៅតាមទស្សនៈរបស់អ្នកប្រាជ្ញដែលយល់ស្រប "Master P" អ្នកនិពន្ធនៃ Gesta Hungarorum ដែលជាកាលប្បវត្តិស្តីពី "ការកាន់កាប់ដី" របស់ហុងគ្រីគឺជាសារការីរបស់បេឡា។អត្ថបទដំបូងបំផុតដែលសរសេរជាភាសាហុងគ្រី ដែលគេស្គាល់ថាជាពិធីបុណ្យសព និងការអធិស្ឋាន ត្រូវបានរក្សាទុកនៅចុងសតវត្សទី 12 នៃ Pray Codex ។កាលប្បវត្តិហុងគ្រីពីសតវត្សទី 14 ថែមទាំងចែងថាគាត់ទទួលខុសត្រូវចំពោះការបង្កើតរាជវង្ស។
Béla's អញ្ជើញព្រះសង្ឃ Cistercian
ផ្លូវ Bernard និងព្រះសង្ឃ Cistercian សតវត្សទី 12 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1179 Jan 1

Béla's អញ្ជើញព្រះសង្ឃ Cistercian

Budapest, Egressy út, Hungary

តាមការអញ្ជើញរបស់បេឡា ព្រះសង្ឃ Cistercian បានមកពីប្រទេសបារាំង ហើយបានបង្កើតព្រះវិហារ Cistercian ថ្មីនៅ Egres, Zirc, Szentgotthárd និង Pilis ចន្លោះឆ្នាំ 1179 និង 1184 ។

Bela សង្គ្រោះ Dalmatia
Bela recovers Dalmatia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1180 Sep 24

Bela សង្គ្រោះ Dalmatia

Split, Croatia
អធិរាជ Manuel I បានសោយទីវង្គត់នៅថ្ងៃទី 24 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 1180។ ក្នុងរយៈពេលប្រាំមួយខែ Béla បានស្ដារឡើងវិញនូវការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់នៅ Dalmatia ប៉ុន្តែមិនមានរឿងរ៉ាវលម្អិតអំពីព្រឹត្តិការណ៍បច្ចុប្បន្ននោះទេ។ប្រជាពលរដ្ឋនៃទីក្រុង Split "បានត្រឡប់ទៅប្រទេសហុងគ្រីវិញ" ភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការស្លាប់របស់ Manuel នេះបើយោងតាម ​​​ Thomas the Archdeacon នៅសតវត្សទី 13 ។Zadar ក៏បានទទួលយកការត្រួតត្រារបស់ Béla នៅដើមឆ្នាំ 1181។ ប្រវត្តិវិទូ John VA Fine សរសេរថា Béla បានដណ្តើមកាន់កាប់ Dalmatia ឡើងវិញ "ហាក់ដូចជាគ្មានការបង្ហូរឈាម និងដោយមានការយល់ព្រមពីចក្រភព" ដោយសារតែអាជ្ញាធរ Byzantine ពេញចិត្តថា Béla គ្រប់គ្រងខេត្តជាជាង សាធារណរដ្ឋ Venice
Bela ស្វាគមន៍ Frederick Barbarossa
Frederick Barbarossa ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1189 បូជនីយកិច្ចអាឡឺម៉ង់ បានដើរកាត់ប្រទេសហុងគ្រីក្រោមការបញ្ជារបស់ Frederick I ដែលជាអធិរាជរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ។បេឡា​បាន​ស្វាគមន៍​ហ្វ្រេឌ្រិច ហើយ​បាន​បញ្ជូន​ទ័ព​ទៅ​ការពារ​ពួក​បូជនីយកិច្ច​ឆ្លង​កាត់​ឧបទ្វីប​បាល់កង់។តាមសំណើរបស់ Frederick Béla បានដោះលែងបងប្រុសរបស់គាត់ដែលជាប់គុកឈ្មោះ Géza ដែលបានចូលរួមជាមួយពួកបូជនីយកិច្ច ហើយបានចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រី។Béla បានសម្រុះសម្រួលសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពរវាង Frederick I និង Isaac II ដែលការមិនទុកចិត្តគ្នាទៅវិញទៅមកស្ទើរតែបណ្តាលឱ្យមានសង្គ្រាមរវាងពួកបូជនីយកិច្ចអាល្លឺម៉ង់ និង Byzantines ។
រជ្ជកាលរបស់អធិរាជ
Emeric នៃប្រទេសហុងគ្រី ©Mór Than
Emeric គឺជាស្តេចនៃប្រទេសហុងគ្រី និងក្រូអាតចន្លោះឆ្នាំ 1196 និង 1204។ នៅឆ្នាំ 1184 បិតារបស់គាត់ឈ្មោះ Béla III នៃប្រទេសហុងគ្រីបានបញ្ជាឱ្យគាត់ឡើងគ្រងរាជ្យ ហើយតែងតាំងគាត់ជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៃប្រទេសក្រូអាស៊ី និង Dalmatia ប្រហែលឆ្នាំ 1195 ។ Emeric បានឡើងសោយរាជ្យបន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គតរបស់ ឪពុក​របស់​គាត់។ក្នុងអំឡុងពេលបួនឆ្នាំដំបូងនៃរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ គាត់បានប្រយុទ្ធជាមួយបងប្រុសដែលបះបោររបស់គាត់ឈ្មោះ Andrew ដែលបានបង្ខំ Emeric ឱ្យតែងតាំងគាត់ជាអ្នកគ្រប់គ្រងនៃប្រទេសក្រូអាត និង Dalmatia ជា appanage ។Emeric បានសហការជាមួយ Holy See ប្រឆាំងនឹងវិហារ Bosnian ដែលវិហារកាតូលិកចាត់ទុកថាជាអ្នកខុសឆ្គង។ឆ្លៀត​យក​ប្រយោជន៍​ពី​សង្គ្រាម​ស៊ីវិល Emeric បាន​ពង្រីក​អំណាច​គ្រប់គ្រង​លើ​ប្រទេស​ស៊ែប៊ី។គាត់បានបរាជ័យក្នុងការរារាំង សាធារណរដ្ឋ Venice ដែលត្រូវបានជួយដោយពួកបូជនីយកិច្ចនៃ បូជនីយកិច្ចទី 4 ពីការដណ្តើមយក Zadar ក្នុងឆ្នាំ 1202 ។ គាត់ក៏មិនអាចរារាំងការងើបឡើងនៃ ប៊ុលហ្គារី នៅតាមព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃព្រះរាជាណាចក្ររបស់គាត់ដែរ។Emeric គឺជាស្តេចហុងគ្រីដំបូងគេដែលប្រើ "ឆ្នូតÁrpád" ជាអាវធំផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់ និងដើម្បីទទួលយកងារជាស្តេចស៊ែប៊ី។
ការបាត់បង់ Zadar
ការឡោមព័ទ្ធ Zadar ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1202 Jun 1

ការបាត់បង់ Zadar

Zadar, Croatia
នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1202 ឆ្កែ Venetian ឈ្មោះ Enrico Dandolo បានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាជាមួយមេដឹកនាំនៃ បូជនីយកិច្ចទី 4 ដែលបានយល់ព្រមជួយ Venetians ដណ្តើមយក Zadar ដែលជាទីក្រុងមួយនៅ Dalmatia ដែលបានទទួលយកការត្រួតត្រារបស់ស្តេចហុងគ្រីតាំងពីឆ្នាំ 1186 ។ Innocent III បានហាមឃាត់ពួកបូជនីយកិច្ចឱ្យឡោមព័ទ្ធ Zadar ពួកគេបានដណ្តើមយកទីក្រុងនៅថ្ងៃទី 24 ខែវិច្ឆិកាហើយប្រគល់វាទៅឱ្យ Venetians ។ទោះបីជាសម្តេចប៉ាបបានបណ្តេញ Venetians និងអ្នកបះបោរតាមការទាមទាររបស់ Emeric ក៏ដោយក៏ Zadar នៅតែស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ Venetian ។
សង្គ្រាមរបស់ Andrew នៅ Halych
Andrew's War in Halych ©Angus McBride
1205 Jan 1

សង្គ្រាមរបស់ Andrew នៅ Halych

Halych, Ivano-Frankivsk Oblast
ក្នុង​រជ្ជកាល​របស់​លោក Andrew មាន​ការ​ចាប់​អារម្មណ៍​យ៉ាង​ខ្លាំង​ចំពោះ​កិច្ចការ​ផ្ទៃ​ក្នុង​របស់​អតីត​នាយក​រដ្ឋមន្ត្រី Halych។គាត់បានចាប់ផ្ដើមយុទ្ធនាការដំបូងរបស់គាត់ដើម្បីដណ្តើមយក Halych មកវិញនៅឆ្នាំ 1205 ឬ 1206។ Andrew បានទទួលយកងារជា "ស្តេច Galicia និង Lodomeria" ដោយបង្ហាញពីការទាមទាររបស់គាត់ចំពោះសិទ្ធិអំណាចនៅក្នុងរដ្ឋទាំងពីររបស់ Rus ។បន្ទាប់ពី Andrew ត្រឡប់ទៅប្រទេសហុងគ្រីវិញ បងប្អូនជីដូនមួយរបស់ Vsevolod Svyatoslavich គឺលោក Vladimir Igorevich បានចាប់បានទាំង Halych និង Lodomeria ។ទាញយកប្រយោជន៍ពីជម្លោះរវាង Roman Igorevich និង boyars របស់គាត់ Andrew បានបញ្ជូនកងទ័ពទៅ Halych ក្រោមការបញ្ជារបស់ Benedict ដែលជាកូនប្រុសរបស់ Korlát ។Benedict បានចាប់យក Roman Igorevich ហើយកាន់កាប់តំណែងជាអ្នកដឹកនាំនៅឆ្នាំ 1208 ឬ 1209 ។ Roman Igorevich បានផ្សះផ្សាជាមួយប្អូនប្រុសរបស់គាត់គឺ Vladimir Igorevich នៅដើមឆ្នាំ 1209 ឬ 1210។ កងកម្លាំងរួបរួមរបស់ពួកគេបានឈ្នះកងទ័ពរបស់ Benedict ដោយបណ្តេញជនជាតិហុងគ្រីចេញពី Halych ។
រជ្ជកាលរបស់ Andrew II
Andrew II បានពិពណ៌នានៅក្នុង Illuminated Chronicle ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1205 Jan 1

រជ្ជកាលរបស់ Andrew II

Esztergom, Hungary
ការគ្រប់គ្រងរបស់ Andrew គឺមិនពេញនិយម ហើយ boyars (ឬអភិជន) បានបណ្តេញគាត់ចេញ។Béla III បានឆន្ទៈទ្រព្យសម្បត្តិនិងលុយទៅ Andrew ដោយបង្ខំឱ្យគាត់ដឹកនាំបូជនីយកិច្ចទៅកាន់ដែនដីបរិសុទ្ធ។ផ្ទុយទៅវិញ លោក Andrew បានបង្ខំបងប្រុសរបស់គាត់ គឺស្តេច Emeric នៃប្រទេសហុងគ្រី ឱ្យប្រគល់ក្រូអាត និង Dalmatia ធ្វើជាឧបសម្ព័ន្ធសម្រាប់គាត់នៅឆ្នាំ 1197 ។ នៅឆ្នាំបន្ទាប់ Andrew បានកាន់កាប់ Hum ។ទោះបីជាការពិតដែលថា Andrew មិនបានបញ្ឈប់ការឃុបឃិតប្រឆាំងនឹង Emeric ក៏ដោយក៏ស្តេចដែលសោយទិវង្គតបានធ្វើឱ្យ Andrew អាណាព្យាបាលកូនប្រុសរបស់គាត់ Ladislaus III ក្នុងឆ្នាំ 1204 ។ បន្ទាប់ពីការសោយទិវង្គតមុនអាយុរបស់ Ladislaus Andrew បានឡើងសោយរាជ្យនៅឆ្នាំ 1205 ។គាត់បានធ្វើសង្រ្គាមយ៉ាងហោចណាស់រាប់សិបដង ដើម្បីដណ្តើមយកតំណែងសំខាន់របស់ Rus ទាំងពីរ ប៉ុន្តែត្រូវបានបណ្តេញដោយ boyars ក្នុងតំបន់ និងព្រះអង្គម្ចាស់ដែលនៅជិតខាង។គាត់បានចូលរួមក្នុងបូជនីយកិច្ចទីប្រាំទៅកាន់ដែនដីបរិសុទ្ធក្នុងឆ្នាំ 1217-1218 ប៉ុន្តែបូជនីយកិច្ចគឺជាការបរាជ័យ។នៅពេលដែល servientes regis ឬ "អ្នកបំរើរាជ" បានក្រោកឡើង Andrew ត្រូវបានបង្ខំឱ្យចេញ Golden Bull នៃ 1222 ដោយបញ្ជាក់ពីសិទ្ធិរបស់ពួកគេ។នេះ​បាន​នាំ​ឱ្យ​មាន​ការ​កើន​ឡើង​នៃ​ពួក​អភិជន​ក្នុង​ព្រះរាជាណាចក្រ​ហុងគ្រី។ការងាររបស់ជនជាតិយូដា និងមូស្លីមដើម្បីគ្រប់គ្រងប្រាក់ចំណូលរបស់រាជវង្សបាននាំឱ្យគាត់មានជម្លោះជាមួយ Holy See និង prelates ហុងគ្រី។Andrew បានសន្យាថានឹងគោរពសិទ្ធិរបស់បព្វជិត ហើយនឹងបណ្តេញមន្ត្រីដែលមិនមែនជាគ្រិស្តសាសនារបស់គាត់នៅឆ្នាំ 1233 ប៉ុន្តែគាត់មិនដែលធ្វើតាមការសន្យាចុងក្រោយនេះទេ។
បញ្ហាជាមួយ Cumans
Teutonic Knights ការពារអ្នកតាំងលំនៅនៅ Cumania ©Graham Turner
1210 Jan 1

បញ្ហាជាមួយ Cumans

Sibiu, Romania
នៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1210 លោក Andrew បានបញ្ជូន "កងទ័ពរបស់ Saxons, Vlachs, Székelys និង Pechenegs" ដែលបញ្ជាដោយ Joachim, Count of Hermannstadt, (ឥឡូវនេះ Sibiu, Romania) ដើម្បីជួយដល់ Boril នៃ ប៊ុលហ្គារីក្នុង ការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងមេទ័ព Cuman បះបោរបីនាក់។កងទ័ពរបស់ Andrew បានកម្ចាត់ Cumans នៅ Vidin ។Andrew បានផ្តល់ Barcaság (ឥឡូវនេះ Țara Bârsei, Romania) ដល់ Teutonic Knights ។Knights គឺដើម្បីការពារតំបន់ភាគខាងកើតបំផុតនៃព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រីប្រឆាំងនឹង Cumans និងលើកទឹកចិត្តឱ្យការប្រែចិត្តជឿរបស់ពួកគេទៅជាកាតូលិក។
Andrew ឈ្លានពាន Halych
Andrew invades Halych ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1216 Jun 1

Andrew ឈ្លានពាន Halych

Halych, Ivano-Frankivsk Oblast
Andrew ចូលលុកលុយ Halych នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1213។ បន្ទាប់មកគាត់បានរួមគ្នាលុកលុយជាមួយ Leszek នៃប្រទេសប៉ូឡូញក្នុងឆ្នាំ 1214 ហើយកូនប្រុសទីពីររបស់ Andrew គឺ Coloman ត្រូវបានគេដាក់តម្លៃ។Leszek នៃប្រទេសប៉ូឡូញឆាប់ផ្សះផ្សាជាមួយ Mstislav Mstislavich;ពួកគេបានរួមគ្នាលុកលុយ Halych ហើយបង្ខំឱ្យកូឡូម៉ានភៀសខ្លួនទៅហុងគ្រី។Andrew បានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាសម្ព័ន្ធភាពថ្មីជាមួយ Leszek នៃប្រទេសប៉ូឡូញនៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1216 ។ Leszek និងកូនប្រុសរបស់ Andrew គឺ Coloman បានលុកលុយ Halych និងបណ្តេញ Mstislav Mstislavich និង Daniel Romanovich បន្ទាប់ពីនោះ Coloman ត្រូវបានស្ដារឡើងវិញ។
បូជនីយកិច្ចរបស់ Andrew
Andrew's Crusade ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
នៅខែកក្កដាឆ្នាំ 1216 សម្តេចប៉ាប Honorius III ដែលទើបជាប់ឆ្នោតថ្មីបានអំពាវនាវម្តងទៀតឱ្យ Andrew បំពេញតាមការសន្យារបស់ឪពុកគាត់ក្នុងការដឹកនាំបូជនីយកិច្ច។Andrew ដែលបានពន្យារពេលបូជនីយកិច្ចយ៉ាងហោចណាស់បីដង (ក្នុងឆ្នាំ 1201, 1209 និង 1213) ទីបំផុតបានយល់ព្រម។Steven Runciman, Tibor Almási និងអ្នកប្រវត្តិសាស្រ្តសម័យទំនើបផ្សេងទៀតបាននិយាយថា Andrew សង្ឃឹមថាការសម្រេចចិត្តរបស់គាត់នឹងបង្កើនលទ្ធភាពរបស់គាត់ក្នុងការជាប់ឆ្នោតជាអធិរាជឡាទីននៃ Constantinople ដោយសារតែពូរបស់ភរិយារបស់គាត់គឺអធិរាជ Henry បានស្លាប់នៅក្នុងខែមិថុនា។យោងតាមសំបុត្រដែលសរសេរដោយ Pope Honorius ក្នុងឆ្នាំ 1217 បេសកជនមកពីចក្រភពឡាទីនពិតជាបានជូនដំណឹងដល់ Andrew ថាពួកគេគ្រោងនឹងជ្រើសរើសគាត់ឬឪពុកក្មេករបស់គាត់គឺ Peter of Courtenay ជាអធិរាជ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកបំរើនៃចក្រភពឡាទីនបានជ្រើសរើស Peter of Courtenay នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1216 ។Andrew បានលក់ និងបញ្ចាំទ្រព្យសម្បត្តិរាជវង្ស ដើម្បីផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់យុទ្ធនាការរបស់គាត់ ដែលបានក្លាយជាផ្នែកនៃបូជនីយកិច្ចទីប្រាំ។គាត់បានលះបង់ការទាមទាររបស់គាត់ទៅ Zadar ដើម្បីគាំទ្រ សាធារណរដ្ឋ Venice ដូច្នេះគាត់អាចធានាការដឹកជញ្ជូនសម្រាប់កងទ័ពរបស់គាត់។គាត់បានប្រគល់ប្រទេសហុងគ្រីទៅអាចារ្យ John of Esztergom ហើយបានប្រគល់ក្រូអាតនិង Dalmatia ទៅ Pontius de Cruce ដែលជា Templar មុន Vrana ។នៅខែកក្កដាឆ្នាំ 1217 Andrew បានចាកចេញពី Zagreb អមដោយអ្នកឧកញ៉ា Leopold VI នៃប្រទេសអូទ្រីសនិង Otto I នៃ Merania ។កងទ័ពរបស់គាត់មានទំហំធំ - យ៉ាងហោចណាស់ទាហានចំនួន 10,000 នាក់ និងទាហានថ្មើរជើងដែលមិនអាចរាប់បាន - ដែលភាគច្រើននៃវានៅខាងក្រោយនៅពេលដែល Andrew និងបុរសរបស់គាត់បានចាប់ផ្តើមនៅក្នុង Split ពីរខែក្រោយមក។កប៉ាល់បានដឹកពួកគេទៅកាន់ Acre ជាកន្លែងដែលពួកគេបានចុះចតនៅខែតុលា។
Andrew ត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ។
Andrew ជាប្រមុខនៃកងទ័ពបូជនីយកិច្ចរបស់គាត់ (ពី Illuminated Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
មេដឹកនាំនៃបូជនីយកិច្ចរួមមាន John of Brienne, King of Jerusalem, Leopold of Austria, Grand Masters of the Hospitallers , Templars និង Teutonic Knights ។ពួកគេ​បាន​រៀបចំ​ក្រុមប្រឹក្សា​សង្រ្គាម​នៅ​ទីក្រុង Acre ដោយ​មាន​លោក Andrew ដឹកនាំ​ការប្រជុំ។នៅដើមខែវិច្ឆិកា ពួក Crusaders បានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការមួយសម្រាប់ទន្លេ Jordan ដោយបង្ខំ Al-Adil I, Sultan នៃប្រទេសអេហ្ស៊ីប , ឱ្យដកខ្លួនដោយគ្មានការប្រយុទ្ធ។បន្ទាប់មកពួកបូជនីយកិច្ចបានវាយលុក Beisan ។បន្ទាប់ពីពួកបូជនីយកិច្ចត្រឡប់ទៅ Acre វិញ លោក Andrew មិនបានចូលរួមក្នុងសកម្មភាពយោធាផ្សេងទៀតទេ។ផ្ទុយទៅវិញ គាត់បានប្រមូលវត្ថុបុរាណ រួមទាំងធុងទឹកដែលគេចោទប្រកាន់ថាបានប្រើក្នុងពិធីមង្គលការនៅកាណា ក្បាលរបស់ Saint Stephen និង Margaret the Virgin ដែលជាដៃស្តាំរបស់ពួកសាវក Thomas និង Bartholomew និងផ្នែកមួយនៃដំបងរបស់ Aaron ។ប្រសិនបើរបាយការណ៍របស់ Thomas the Archdeacon អំពី "បុរសអាក្រក់ និងក្លាហាន" មួយចំនួននៅក្នុង Acre ដែល "ក្បត់គាត់ដោយផឹកថ្នាំពុល" គឺអាចទុកចិត្តបាននោះ ភាពអសកម្មរបស់ Andrew គឺដោយសារតែជំងឺ។Andrew បានសម្រេចចិត្តត្រលប់ទៅផ្ទះវិញនៅដើមឆ្នាំ 1218 ទោះបីជា Raoul នៃ Merencourt ដែលជាអយ្យកោឡាទីននៃក្រុងយេរូសាឡឹមបានគំរាមកំហែងគាត់ជាមួយនឹងការផ្តាច់ទំនាក់ទំនង។នៅពេលដែលគាត់បានទៅដល់ ប្រទេសប៊ុលហ្គារី អេនឌ្រូត្រូវបានឃុំខ្លួនរហូតដល់គាត់ "ផ្តល់ការធានាពេញលេញថាកូនស្រីរបស់គាត់នឹងរួបរួមក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍" ជាមួយ Ivan Asen II នៃប្រទេសប៊ុលហ្គារី នេះបើយោងតាម ​​Thomas the Archdeacon ។Andrew បានត្រឡប់ទៅប្រទេសហុងគ្រីវិញនៅចុងឆ្នាំ 1218 ។ "បូជនីយកិច្ចរបស់ Andrew មិនបានសំរេចអ្វីទាំងអស់ ហើយបានធ្វើឱ្យគាត់គ្មានកិត្តិយស" នេះបើយោងតាមប្រវត្តិវិទូ Thomas Van Cleve ។
Golden Bull នៃ 1222
Golden Bull of 1222 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1222 Jan 1

Golden Bull នៃ 1222

Esztergom, Hungary
គោមាសនៃឆ្នាំ 1222 គឺជាគោមាស ឬក្រឹត្យដែលចេញដោយ Andrew II នៃប្រទេសហុងគ្រី។ស្តេច Andrew II ត្រូវបានបង្ខំដោយពួកអភិជនរបស់ទ្រង់ឱ្យទទួលយក Golden Bull (Aranybulla) ដែលជាឧទាហរណ៍ដំបូងនៃការកំណត់រដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលត្រូវបានដាក់នៅលើអំណាចនៃស្តេចអឺរ៉ុប។Golden Bull ត្រូវបានចេញនៅឆ្នាំ 1222 របបអាហាររបស់Fehérvár។ច្បាប់​នេះ​បាន​បង្កើត​សិទ្ធិ​របស់​អភិជន​ហុងគ្រី រួម​ទាំង​សិទ្ធិ​មិន​ស្តាប់​បង្គាប់​ព្រះ​មហាក្សត្រ​ពេល​ទ្រង់​ប្រព្រឹត្ត​ផ្ទុយ​នឹង​ច្បាប់ (jus resistendi)។ពួកអភិជន និងព្រះវិហារត្រូវបានដោះលែងពីពន្ធទាំងអស់ ហើយមិនអាចបង្ខំឱ្យទៅធ្វើសង្រ្គាមនៅខាងក្រៅប្រទេសហុងគ្រី ហើយមិនមានកាតព្វកិច្ចផ្តល់ហិរញ្ញប្បទានដល់វាទេ។នេះក៏ជាឯកសារសំខាន់ជាប្រវត្តិសាស្ត្រផងដែរ ព្រោះវាកំណត់គោលការណ៍សមភាពសម្រាប់ភាពថ្លៃថ្នូររបស់ប្រទេសជាតិទាំងអស់។ការបង្កើតធម្មនុញ្ញត្រូវបានជះឥទ្ធិពលដោយការលេចឡើងនៃវណ្ណៈកណ្តាលដ៏ថ្លៃថ្នូ ដែលមិនធម្មតានៅក្នុងប្រព័ន្ធសក្តិភូមិរបស់ប្រទេស។ជា​កាយវិការ​នៃ​ចិត្ត​សប្បុរស​ជា​ប្រចាំ ស្ដេច Andrew តែងតែ​បរិច្ចាគ​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ដល់​អ្នក​បម្រើ​ដ៏​ស្មោះត្រង់​ជា​ពិសេស ដែល​បន្ទាប់​មក​បាន​ទទួល​អំណាច​សេដ្ឋកិច្ច និង​វណ្ណៈ​ថ្មី។ជាមួយនឹងប្រព័ន្ធវណ្ណៈរបស់ប្រទេស និងការផ្លាស់ប្តូរស្ថានភាពសេដ្ឋកិច្ច ស្តេច Andrew បានរកឃើញថាខ្លួនគាត់ត្រូវបានបង្ខិតបង្ខំឱ្យសម្រេចនូវ Golden Bull នៃឆ្នាំ 1222 ដើម្បីបន្ធូរបន្ថយភាពតានតឹងរវាងពួកអភិជនតំណពូជ និងពួកអភិជនវណ្ណៈកណ្តាលដែលកំពុងរីកចម្រើន។ Golden Bull ត្រូវបានគេប្រៀបធៀបទៅនឹង Magna Carta ។The Bull គឺជាឯកសាររដ្ឋធម្មនុញ្ញដំបូងបង្អស់របស់ប្រទេសហុងគ្រី ខណៈដែល Magna Carta គឺជាធម្មនុញ្ញដំបូងនៃប្រជាជាតិអង់គ្លេស។
Andrew បណ្តេញពួក Knights Teutonic
Andrew expulses the Teutonic knights ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Andrew បានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការប្រឆាំងនឹងក្រុម Teutonic Knights ដែលបានព្យាយាមលុបបំបាត់ភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់គាត់។Knights ត្រូវបានបង្ខំឱ្យចាកចេញពី Barcasag និងទឹកដីជិតខាង។បេសកជនរបស់ Andrew និង Leopold VI នៃប្រទេសអូទ្រីសបានចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាមួយនៅថ្ងៃទី 6 ខែមិថុនា ដែលបានបញ្ចប់ជម្លោះប្រដាប់អាវុធនៅតាមព្រំដែនហុងគ្រី-អូទ្រីស។ជាផ្នែកមួយនៃសន្ធិសញ្ញា លោក Leopold VI បានបង់ប្រាក់សំណងសម្រាប់ការខូចខាតដែលកងទ័ពរបស់គាត់បានបង្កឡើងនៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី។
ការងាររបស់ជនជាតិយូដា និងមូស្លីម
Employment of Jews and Muslims ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
Andrew បានជួលជនជាតិយូដា និងមូស្លីមដើម្បីគ្រប់គ្រងប្រាក់ចំណូលរបស់រាជវង្ស ដែលបណ្តាលឱ្យមានជម្លោះរវាង Andrew និង Holy See ចាប់ផ្តើមនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1220 ។សម្តេចប៉ាប Honorius បានជំរុញឱ្យ Andrew និងម្ចាស់ក្សត្រី Yolanda ហាមប្រាមជនមូស្លីមពីការជួលគ្រិស្តបរិស័ទ។អាចារ្យ Robert បានបណ្តេញ Palatine Denis ហើយដាក់ប្រទេសហុងគ្រីក្រោមការកាត់ទោសនៅថ្ងៃទី 25 ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ 1232 ដោយសារតែការងាររបស់ជនជាតិយូដា និងមូស្លីមនៅតែបន្ត ទោះបីជា Golden Bull នៃឆ្នាំ 1231។ ចាប់តាំងពីអាចារ្យបានចោទប្រកាន់ជនមូស្លីមថាបានបញ្ចុះបញ្ចូលលោក Andrew ឱ្យរឹបអូសទ្រព្យសម្បត្តិព្រះវិហារមក លោក Andrew បានស្ដារទ្រព្យសម្បត្តិឡើងវិញ។ អាចារ្យ​ដែល​បាន​ផ្អាក​ការ​កាត់ទោស​ភ្លាមៗ។នៅថ្ងៃទី 20 ខែសីហា ឆ្នាំ 1233 នៅក្នុងព្រៃនៃទីក្រុង Bereg គាត់បានស្បថថាគាត់នឹងមិនជួលជនជាតិយូដា និងមូស្លីមដើម្បីគ្រប់គ្រងប្រាក់ចំណូលរបស់រាជវង្សទេ ហើយនឹងបង់ 10,000 ជាសំណងសម្រាប់ប្រាក់ចំណូលរបស់សាសនាចក្រដែលបានដកហូត។លោក John ប៊ីស្សពនៃប្រទេសបូស្នៀបានដាក់ប្រទេសហុងគ្រីនៅក្រោមការហាមឃាត់ថ្មីមួយនៅក្នុងពាក់កណ្តាលដំបូងនៃឆ្នាំ 1234 ដោយសារតែ Andrew មិនបានបណ្តេញមន្ត្រីដែលមិនមែនជាគ្រិស្តសាសនារបស់គាត់ទោះបីជាគាត់បានស្បថនឹង Bereg ក៏ដោយ។
រជ្ជកាលបេឡា IV
Béla IV នៃប្រទេសហុងគ្រី ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1235 Sep 21

រជ្ជកាលបេឡា IV

Esztergom, Hungary
Béla IV បានគាំទ្របេសកកម្មរបស់គ្រិស្តបរិស័ទក្នុងចំណោមពួក Pagan Cumans ដែលរស់នៅក្នុងវាលទំនាបនៅភាគខាងកើតនៃខេត្តរបស់គាត់។មេទ័ព Cuman មួយចំនួនបានទទួលស្គាល់ភាពម្ចាស់ការរបស់គាត់ ហើយគាត់បានយកងារជាស្តេចនៃ Cumonia នៅឆ្នាំ 1233។ គាត់បានព្យាយាមស្តារឡើងវិញនូវសិទ្ធិអំណាចរាជវង្សដែលបានថយចុះនៅក្រោមបិតារបស់គាត់។សម្រាប់គោលបំណងនេះ ទ្រង់បានកែប្រែការផ្តល់ដីរបស់ពួកអ្នកកាន់តំណែងមុន និងបានយកមកវិញនូវអតីតរាជសម្បត្តិ ធ្វើឱ្យមានការមិនសប្បាយចិត្តក្នុងចំណោមពួកអភិជន និងបុព្វបុរស។ម៉ុងហ្គោលបានឈ្លានពានហុងគ្រី និងបំផ្លាញកងទ័ពរបស់បេឡានៅក្នុងសមរភូមិ Mohi នៅថ្ងៃទី 11 ខែមេសា ឆ្នាំ 1241។ គាត់បានរត់គេចពីសមរភូមិ ប៉ុន្តែក្រុមម៉ុងហ្គោលបានដេញគាត់ពីទីក្រុងមួយទៅទីក្រុងមួយរហូតដល់ Trogir នៅលើឆ្នេរនៃសមុទ្រ Adriatic ។ទោះបីជាគាត់បានរស់រានមានជីវិតពីការឈ្លានពានក៏ដោយក៏ពួកម៉ុងហ្គោលបានបំផ្លិចបំផ្លាញប្រទេសមុនពេលការដកខ្លួនដែលមិននឹកស្មានដល់របស់ពួកគេនៅក្នុងខែមីនាឆ្នាំ 1242 ។ បេឡាបានណែនាំកំណែទម្រង់រ៉ាឌីកាល់ដើម្បីរៀបចំរាជាណាចក្ររបស់គាត់សម្រាប់ការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលជាលើកទីពីរ។ទ្រង់បានអនុញ្ញាតឲ្យបារាជិក និងមន្ត្រីរាជការ សាងសង់បន្ទាយថ្ម និងបង្កើតកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធឯកជនរបស់ពួកគេ។លោក​បាន​លើក​កម្ពស់​ការ​អភិវឌ្ឍ​ទីក្រុង​ដែល​មាន​កំពែង។ក្នុងរជ្ជកាលរបស់ទ្រង់ អាណានិគមរាប់ពាន់នាក់បានមកពីចក្រភពរ៉ូម៉ាំងដ៏បរិសុទ្ធ ប៉ូឡូញ និងតំបន់ជិតខាងផ្សេងទៀតដើម្បីតាំងទីលំនៅក្នុងទឹកដីដែលគ្មានប្រជាជនរស់នៅ។ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់បេឡាក្នុងការកសាងប្រទេសដែលបំផ្លិចបំផ្លាញរបស់គាត់ឡើងវិញបានធ្វើឱ្យគាត់ក្លាយជា "ស្ថាបនិកទីពីរនៃរដ្ឋ" ។គាត់បានបង្កើតសម្ព័ន្ធភាពការពារប្រឆាំងនឹងម៉ុងហ្គោល។កំឡុងរជ្ជកាលរបស់បេឡា តំបន់ការពារដ៏ធំទូលាយ ដែលរួមមានបូស្នៀ បារ៉ាក់ និងតំបន់ដែលទើបដណ្តើមបានថ្មីផ្សេងទៀត ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅតាមបណ្តោយព្រំដែនភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសហុងគ្រីក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1250។ទំនាក់ទំនងរបស់ Béla ជាមួយកូនប្រុសច្បង និងជាអ្នកស្នងមរតក ស្ទេផាន មានភាពតានតឹងនៅដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1260 ដោយសារតែស្តេចចំណាស់បានអនុគ្រោះដល់កូនស្រីរបស់គាត់ឈ្មោះ Anna និងកូនពៅរបស់គាត់ឈ្មោះ Béla អ្នកឧកញ៉ា Slavonia ។គាត់ត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យប្រគល់ទឹកដីនៃព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រីខាងកើតនៃទន្លេ Danube ទៅឱ្យ Stephen ដែលបណ្តាលឱ្យមានសង្រ្គាមស៊ីវិលរហូតដល់ឆ្នាំ 1266 ។
ព្យុះកំពុងបោកបក់នៅបូព៌ា
Storm is brewing in the East ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
បន្ទាប់ពីត្រឡប់មកពី Magna Hungaria ក្នុងឆ្នាំ 1236 ហ្វ្រីរ ជូលៀន បានជូនដំណឹងដល់បេឡាអំពីពួកម៉ុងហ្គោល ដែលនៅពេលនោះបានទៅដល់ទន្លេវ៉ុលកា ហើយគ្រោងនឹងវាយលុកអឺរ៉ុប។ម៉ុងហ្គោលបានលុកលុយ Desht-i Qipchaq ដែលជាតំបន់ភាគខាងលិចបំផុតនៃ Eurasian Steppes ហើយបានបណ្តេញ Cumans ។ការភៀសខ្លួនពីម៉ុងហ្គោល យ៉ាងហោចណាស់ 40,000 Cumans បានចូលទៅជិតព្រំប្រទល់ភាគខាងកើតនៃព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី ហើយបានទាមទារចូលនៅឆ្នាំ 1239។ បេឡាបានត្រឹមតែយល់ព្រមផ្តល់ជម្រកដល់ពួកគេ បន្ទាប់ពីមេដឹកនាំរបស់ពួកគេ Köten បានសន្យាថានឹងផ្លាស់ប្តូររួមគ្នាជាមួយប្រជាជនរបស់គាត់ទៅជា គ្រិស្តសាសនា និងដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹង ម៉ុងហ្គោល។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ ការតាំងទីលំនៅរបស់ប្រជាជន Cumans ពនេចរនៅតាមវាលទំនាបតាមដងទន្លេ Tisza បានបង្កឱ្យមានជម្លោះជាច្រើនរវាងពួកគេនិងអ្នកភូមិក្នុងតំបន់។Béla ដែលត្រូវការការគាំទ្រផ្នែកយោធារបស់ Cumans កម្រនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មពួកគេចំពោះការប្លន់ ការរំលោភ និងអំពើទុច្ចរិតផ្សេងទៀត។ប្រធានបទហុងគ្រីរបស់គាត់គិតថាគាត់មានភាពលំអៀងក្នុងការពេញចិត្តរបស់ Cumans ដូច្នេះ "ភាពខ្មាំងសត្រូវបានកើតឡើងរវាងប្រជាជននិងស្តេច" នេះបើយោងតាម ​​Roger នៃ Torre Maggiore ។
ការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលលើកដំបូងរបស់ហុងគ្រី
ការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលលើកដំបូងរបស់ហុងគ្រី ©Angus McBride
ជនជាតិហុងគ្រី បានរៀនជាលើកដំបូងអំពីការគំរាមកំហែងរបស់ម៉ុងហ្គោលនៅឆ្នាំ 1229 នៅពេលដែលស្តេច Andrew II បានផ្តល់សិទ្ធិជ្រកកោនដល់ក្មេងប្រុសរុស្ស៊ីមួយចំនួនដែលរត់គេចខ្លួន។Magyars ខ្លះ (ហុងគ្រី) ដែលបន្សល់ទុកក្នុងអំឡុងពេលការធ្វើចំណាកស្រុកដ៏សំខាន់ទៅកាន់អាង Pannonian នៅតែរស់នៅលើច្រាំងទន្លេវ៉ុលកាខាងលើ (វាត្រូវបានគេជឿដោយអ្នកខ្លះថាកូនចៅនៃក្រុមនេះគឺជា Bashkirs សម័យទំនើបទោះបីជាមនុស្សនេះឥឡូវនេះនិយាយក៏ដោយ។ ភាសាទួគី មិនមែន Magyar) ។នៅឆ្នាំ 1237 បព្វជិតជនជាតិ Dominican ឈ្មោះ Julianus បានចាប់ផ្តើមបេសកកម្មមួយដើម្បីដឹកនាំពួកគេត្រឡប់មកវិញ ហើយត្រូវបានបញ្ជូនទៅ King Béla ជាមួយនឹងសំបុត្រពី Batu Khan ។នៅក្នុងសំបុត្រនេះ Batu បានអំពាវនាវដល់ស្តេចហុងគ្រីឱ្យចុះចាញ់នគររបស់គាត់ដោយគ្មានលក្ខខណ្ឌទៅឱ្យកងកម្លាំងតាតាឬប្រឈមមុខនឹងការបំផ្លិចបំផ្លាញទាំងស្រុង។Béla មិន​បាន​ឆ្លើយ​តប​ទេ ហើយ​សារ​ពីរ​ទៀត​ត្រូវ​បាន​បញ្ជូន​ទៅ​ហុងគ្រី​។ទីមួយនៅឆ្នាំ 1239 ត្រូវបានបញ្ជូនដោយកុលសម្ព័ន្ធ Cuman ដែលបានចាញ់ ដែលបានស្នើសុំ និងទទួលសិទ្ធិជ្រកកោននៅប្រទេសហុងគ្រី។ទីពីរត្រូវបានបញ្ជូននៅខែកុម្ភៈឆ្នាំ 1241 ពីប៉ូឡូញដែលកំពុងប្រឈមមុខនឹងការឈ្លានពានពីកងកម្លាំងម៉ុងហ្គោលផ្សេងទៀត។កងទ័ពម៉ុងហ្គោល ចំនួនប្រាំដាច់ដោយឡែកពីគ្នាបានលុកលុយប្រទេសហុងគ្រីក្នុងឆ្នាំ 1241។ កងទ័ពសំខាន់នៅក្រោម Batu និង Subutai បានឆ្លងកាត់ Verecke Pass ។កងទ័ពរបស់កាដាន និងប៊ូរីបានឆ្លងកាត់ Tihuța Pass ។កងកម្លាំងតូចៗពីរនៅក្រោម Böchek និង noyan Bogutai បានចូលហុងគ្រីពីភាគអាគ្នេយ៍។កងទ័ពដែលបានឈ្លានពាន ប៉ូឡូញ នៅក្រោម Orda និង Baidar បានឈ្លានពានហុងគ្រីពីភាគពាយព្យ។
ការបំផ្លិចបំផ្លាញនៃប្រទេសហុងគ្រី
ម៉ុងហ្គោលនៅសមរភូមិ Mohi ©Angus McBride
អំឡុងរដូវក្តៅ និងរដូវស្លឹកឈើជ្រុះឆ្នាំ ១២៤១ កងកម្លាំងម៉ុងហ្គោលភាគច្រើនកំពុងសម្រាកនៅលើវាលទំនាបហុងគ្រី។នៅចុងខែមីនាឆ្នាំ ១២៤២ ពួកគេបានចាប់ផ្តើមដកខ្លួនចេញ។ហេតុផលទូទៅបំផុតដែលបានផ្តល់ឱ្យសម្រាប់ការដកនេះគឺការសោយទិវង្គតរបស់ Great Khan Ögedei នៅថ្ងៃទី 11 ខែធ្នូឆ្នាំ 1241 ដែលសន្មត់ថាបានបង្ខំពួកម៉ុងហ្គោលឱ្យដកថយទៅម៉ុងហ្គោលីដើម្បីឱ្យព្រះអង្គម្ចាស់នៃឈាមអាចមានវត្តមានសម្រាប់ការបោះឆ្នោតនៃខាន់ដ៏អស្ចារ្យថ្មី។មូលហេតុពិតនៃការដកទ័ពម៉ុងហ្គោលមិនត្រូវបានគេដឹងច្បាស់នោះទេ ប៉ុន្តែការពន្យល់ដែលអាចជឿជាក់បានជាច្រើនមាន។ដោយមិនគិតពីហេតុផលរបស់ពួកគេ ម៉ុងហ្គោលបានដកខ្លួនទាំងស្រុងពីអឺរ៉ុបកណ្តាលនៅពាក់កណ្តាលឆ្នាំ 1242 ទោះបីជាពួកគេនៅតែចាប់ផ្តើមប្រតិបត្តិការយោធានៅភាគខាងលិចនៅពេលនេះ ពិសេសបំផុតគឺការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលនៅឆ្នាំ 1241-1243 នៃអាណាតូលីយ៉ា។ឥទ្ធិពលនៃការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលមានយ៉ាងខ្លាំងនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រហុងគ្រី។ការខូចខាតដ៏អាក្រក់បំផុតបានកើតឡើងនៅក្នុងតំបន់ទំនាបដែល 50-80% នៃការតាំងទីលំនៅត្រូវបានបំផ្លាញ។ការរួមបញ្ចូលគ្នានៃការសម្លាប់រង្គាលដែលប្រព្រឹត្តដោយពួកម៉ុងហ្គោល គ្រោះទុរភិក្សដែលបង្កឡើងដោយការស៊ីចំណីរបស់ពួកគេ និងការបំផ្លិចបំផ្លាញដំណាលគ្នានៃទីជនបទដោយជនភៀសខ្លួន Cumans បណ្តាលឱ្យមានការខាតបង់ប៉ាន់ស្មានពី 15-25% នៃចំនួនប្រជាជនហុងគ្រី ប្រហែល 300,000-500,000 នាក់សរុប។កន្លែងតែមួយគត់ដែលប្រឈមមុខនឹងការវាយលុករបស់ម៉ុងហ្គោលគឺប្រហែលប៉ែតសិបកន្លែងដែលមានកំពែង រួមទាំងប្រាសាទថ្មមួយចំនួននៅក្នុងនគរ។ក្នុងចំណោមកន្លែងទាំងនេះមាន Esztergom, Székesfehérvár, និង Pannonhalma Archabbey ។ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ កន្លែងទាំងនេះមានតិចតួចណាស់។អ្នកស្រាវជ្រាវជនជាតិអាឡឺម៉ង់នៅឆ្នាំ 1241 បានកត់សម្គាល់ថាប្រទេសហុងគ្រី "ស្ទើរតែគ្មានទីក្រុងដែលត្រូវបានការពារដោយកំពែងរឹងមាំឬបន្ទាយ" ដូច្នេះតំបន់តាំងទីលំនៅភាគច្រើនគឺងាយរងគ្រោះបំផុត។
វិធានការប្រឆាំងរបស់បេឡាប្រឆាំងនឹងការឈ្លានពានរបស់ម៉ុងហ្គោលបន្ថែមទៀត
Bela's counter measures against further Mongol invasion ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ពេល​ត្រឡប់​ទៅ​ហុងគ្រី​វិញ​នៅ​ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ​១២៤២ បេឡា​បាន​រក​ឃើញ​ប្រទេស​មួយ​ដែល​ខូច​ខាត។ការបំផ្លិចបំផ្លាញគឺធ្ងន់ធ្ងរជាពិសេសនៅតំបន់វាលទំនាបភាគខាងកើតនៃទន្លេ Danube ដែលជាកន្លែងយ៉ាងហោចណាស់ពាក់កណ្តាលនៃភូមិត្រូវបាន depopulated ។ម៉ុងហ្គោលបានបំផ្លាញមជ្ឈមណ្ឌលរដ្ឋបាលប្រពៃណីភាគច្រើន ដែលត្រូវបានការពារដោយជញ្ជាំងដី និងឈើ។ទុរ្ភិក្សធ្ងន់ធ្ងរបានកើតឡើងនៅឆ្នាំ 1242 និង 1243 ។ការ​ត្រៀម​ខ្លួន​សម្រាប់​ការ​លុកលុយ​របស់​ម៉ុងហ្គោល​ថ្មី​គឺជា​កង្វល់​កណ្តាល​នៃ​គោលនយោបាយ​របស់​បេឡា។នៅក្នុងសំបុត្រឆ្នាំ 1247 ទៅកាន់ Pope Innocent IV Béla បានប្រកាសពីផែនការរបស់គាត់ក្នុងការពង្រឹងទន្លេ Danube ដែលជា "ទន្លេនៃការប្រឈមមុខគ្នា" ជាមួយនឹងបន្ទាយថ្មី។ព្រះអង្គ​បាន​បោះបង់​ព្រះរាជ​សិទ្ធិ​ពី​បុរាណ​ដើម្បី​សាងសង់ និង​កាន់កាប់​ប្រាសាទ ដោយ​លើក​កម្ពស់​ការ​សាងសង់​បន្ទាយ​ថ្មី​ជិត​១០០​នៅ​ចុង​រជ្ជកាល​របស់​ព្រះអង្គ។បេឡាបានព្យាយាមបង្កើនចំនួនទាហាន និងកែលម្អឧបករណ៍របស់ពួកគេ។ព្រះអង្គ​បាន​ផ្តល់​ដី​នៅ​ក្នុង​តំបន់​ព្រៃ​ឈើ ហើយ​បាន​តម្រូវ​ឲ្យ​ម្ចាស់​ដី​ថ្មី​បំពាក់​ទាហាន​ទ័ពសេះ​ពាសដែក​យ៉ាង​ខ្លាំង​ដើម្បី​បម្រើ​ក្នុង​ជួរ​ទ័ព​រាជវង្ស។ទ្រង់ថែមទាំងបានអនុញ្ញាតឲ្យបារាជិក និងមន្ត្រីរាជការឱ្យជួលពួកអភិជនប្រដាប់អាវុធ ដែលពីមុនត្រូវបានចុះក្រោមដោយផ្ទាល់ចំពោះអធិបតេយ្យ នៅក្នុងការបន្តឯកជនរបស់ពួកគេ (banderium) ។ដើម្បីជំនួសការបាត់បង់យ៉ាងហោចណាស់ 15 ភាគរយនៃចំនួនប្រជាជន Béla បានលើកកម្ពស់ការធ្វើអាណានិគម។គាត់បានផ្តល់សេរីភាពពិសេសដល់ពួកអាណានិគម រួមទាំងសេរីភាពផ្ទាល់ខ្លួន និងការព្យាបាលពន្ធអនុគ្រោះ។ជនជាតិអាឡឺម៉ង់ Moravians ប៉ូល Ruthenians និង "ភ្ញៀវ" ផ្សេងទៀតបានមកពីប្រទេសជិតខាងហើយត្រូវបានតាំងទីលំនៅក្នុងតំបន់ដែលគ្មានប្រជាជនឬមានប្រជាជនតិច។គាត់ក៏បានបញ្ចុះបញ្ចូល Cumans ដែលបានចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រីនៅឆ្នាំ 1241 ឱ្យត្រលប់មកវិញ ហើយតាំងទីលំនៅនៅតាមវាលទំនាបតាមដងទន្លេ Tisza ។គាត់ថែមទាំងរៀបចំពិធីភ្ជាប់ពាក្យរបស់កូនប្រុសច្បងរបស់គាត់ឈ្មោះ ស្ទេផាន ដែលត្រូវបានគ្រងរាជ្យជាស្តេចតូចក្នុងឆ្នាំ ឬមុនឆ្នាំ 1246 ដល់ អេលីសាបិត ដែលជាកូនស្រីរបស់មេទ័ព Cuman ។
បេឡា ដណ្តើមយកទឹកដីដែលបាត់បង់មកវិញ
Bela retakes lost lands ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
បេឡាបានអនុម័តគោលនយោបាយការបរទេសសកម្មមួយភ្លាមៗបន្ទាប់ពីការដកទ័ពម៉ុងហ្គោល។នៅពាក់កណ្តាលទីពីរនៃឆ្នាំ 1242 គាត់បានលុកលុយប្រទេសអូទ្រីស ហើយបានបង្ខំអ្នកឧកញ៉ាហ្វ្រេឌ្រិចទី 2 ឱ្យចុះចាញ់ស្រុកចំនួនបីដែលបានប្រគល់ឱ្យគាត់ក្នុងអំឡុងពេលការឈ្លានពានរបស់ម៉ុងហ្គោល។ម៉្យាងវិញទៀត ទីក្រុង Venice បានកាន់កាប់ Zadar នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1243 ។ Béla បានបោះបង់ចោល Zadar នៅថ្ងៃទី 30 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1244 ប៉ុន្តែទីក្រុង Venice បានទទួលស្គាល់ការទាមទាររបស់គាត់ចំពោះចំណូលគយមួយភាគបីនៃទីក្រុង Dalmatian ។
អ្នកឧកញ៉ា Frederick II នៃប្រទេសអូទ្រីស ឈ្លានពានប្រទេសហុងគ្រី
ការស្លាប់របស់ Frederick II នៅឯសមរភូមិនៃទន្លេ Leitha ។ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
នៅថ្ងៃទី 21 ខែសីហា ឆ្នាំ 1245 Pope Innocent IV បានដោះលែង Béla ពីការស្បថនៃភាពស្មោះត្រង់ដែលគាត់បានយកទៅថ្វាយអធិរាជ Frederick កំឡុងពេលការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោល។នៅឆ្នាំបន្ទាប់ អ្នកឧកញ៉ាហ្វ្រេឌ្រិចទី ២ នៃអូទ្រីសបានឈ្លានពានហុងគ្រី។គាត់បានបញ្ជូនកងទ័ពរបស់បេឡានៅក្នុងសមរភូមិទន្លេលីថានៅថ្ងៃទី 15 ខែមិថុនាឆ្នាំ 1246 ប៉ុន្តែបានស្លាប់នៅក្នុងសមរភូមិ។ការស្លាប់ដែលគ្មានកូនរបស់គាត់បានបង្កឱ្យមានជម្លោះជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារតែក្មួយស្រីរបស់គាត់គឺ Gertrude និងបងស្រីរបស់គាត់ឈ្មោះ Margaret បានធ្វើការទាមទារទៅកាន់ប្រទេសអូទ្រីស និង Styria ។បេឡាបានសម្រេចចិត្តធ្វើអន្តរាគមន៍ក្នុងជម្លោះតែបន្ទាប់ពីគ្រោះថ្នាក់នៃការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលលើកទីពីរបានថយចុះនៅចុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1240 ។នៅក្នុងការសងសឹកនៃអតីតការលុកលុយរបស់អូទ្រីសចូលទៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី បេឡាបានធ្វើការវាយឆ្មក់ចូលទឹកដីអូទ្រីស និងស្ទីរីយ៉ានៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1250។ នៅឆ្នាំនេះគាត់បានជួប និងបញ្ចប់សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពជាមួយ Daniil Romanovich ព្រះអង្គម្ចាស់ Halych នៅZólyom (Zvolen ប្រទេសស្លូវ៉ាគី)។ជាមួយនឹងការសម្របសម្រួលរបស់ Béla កូនប្រុសរបស់សម្ព័ន្ធមិត្តថ្មីរបស់គាត់ Roman បានរៀបការជាមួយ Gertrude នៃប្រទេសអូទ្រីស។
Bela ឈ្លានពាន Moravia
កងទ័ពមជ្ឈិមសម័យ ©Osprey
1252 Jun 1

Bela ឈ្លានពាន Moravia

Olomouc, Czechia
Béla និង Daniil Romanovich បានបង្រួបបង្រួមកងទ័ពរបស់ពួកគេ ហើយបានលុកលុយប្រទេសអូទ្រីស និង Moravia នៅខែមិថុនាឆ្នាំ 1252។ បន្ទាប់ពីការដកខ្លួនរបស់ពួកគេ Ottokar, Margrave of Moravia—ដែលបានរៀបការជាមួយ Margaret of Austria—បានឈ្លានពាន និងកាន់កាប់អូទ្រីស និង Styria ។នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1253 បេឡាបានចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការប្រឆាំងនឹង Moravia ហើយបានឡោមព័ទ្ធ Olomouc ។Daniil Romanovich, Boleslaw the Chaste of Cracow និង Wladislaw of Opole បានធ្វើអន្តរាគមន៍ជំនួសបេឡា ប៉ុន្តែគាត់បានលើកការឡោមព័ទ្ធនៅចុងខែមិថុនា។Pope Innocent IV បានសម្រុះសម្រួលសន្ធិសញ្ញាសន្តិភាព ដែលត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅទីក្រុង Pressburg (Bratislava, Slovakia) នៅថ្ងៃទី 1 ខែឧសភា ឆ្នាំ 1254។ ស្របតាមសន្ធិសញ្ញា Ottokar ដែលក្នុងពេលនោះបានក្លាយជាស្តេចនៃ Bohemia បានប្រគល់ Styria ទៅ Béla។
Bela បោះបង់ Duchy of Styria
Bela renounces Duchy of Styria ©Angus McBride
1260 Jul 1

Bela បោះបង់ Duchy of Styria

Groißenbrunn, Austria
ដោយ​មិន​ពេញ​ចិត្ត​នឹង​ការ​គ្រប់​គ្រង​របស់​កូន​ប្រុស​របស់​បេឡា ម្ចាស់ Styrian បាន​ស្វែង​រក​ជំនួយ​ពី Ottokar នៃ Bohemia ។Béla និងសម្ព័ន្ធមិត្តរបស់គាត់ - Daniil Romanovich, Boleslaw the Chaste និង Leszek the Black of Sieradz - បានឈ្លានពាន Moravia ប៉ុន្តែ Ottokar បានកម្ចាត់ពួកគេនៅក្នុងសមរភូមិ Kressenbrunn នៅថ្ងៃទី 12 ខែមិថុនាឆ្នាំ 1260 ។ការប្រយុទ្ធនេះត្រូវបានចាត់ទុកថាជាសមរភូមិដ៏ធំបំផុតមួយនៅអឺរ៉ុបកណ្តាលក្នុងយុគសម័យកណ្តាល ទោះបីជាអ្នកប្រាជ្ញសង្ស័យពីលទ្ធភាពនៃការផ្គត់ផ្គង់ទាហានស៊ីឈ្នួលដ៏ច្រើនបែបនេះក៏ដោយ។បន្ទាប់ពីការទទួលជ័យជម្នះរបស់ Ottokar ស្តេច Béla បានបោះបង់ចោល Duchy of Styria ហើយនៅឆ្នាំ 1261 ថែមទាំងបានរៀបចំអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់ចៅស្រីរបស់គាត់ Kunigunda នៃ Slavonia ជាមួយស្តេច Bohemian ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយអ្នកស្នងតំណែងរបស់គាត់បានបន្តប្រជែងនឹងនគរ Bohemian ។
សមរភូមិ Isaszeg
Battle of Isaszeg ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1265 Jan 1

សមរភូមិ Isaszeg

Isaszeg, Hungary
សមរភូមិ Isaszeg ត្រូវបានប្រយុទ្ធរវាងស្តេច Béla IV នៃប្រទេសហុងគ្រី និងកូនប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះ Stephen ដែលបានបម្រើការជាស្តេច Junior និង Duke of Transylvania ។ស្ទេផានបានកម្ចាត់កងទ័ពរបស់ឪពុកគាត់ក្នុងសន្តិភាពជាបន្តបន្ទាប់ Béla មានកាតព្វកិច្ចប្រគល់រដ្ឋាភិបាលនៃផ្នែកខាងកើតនៃព្រះរាជាណាចក្ររបស់គាត់ម្តងទៀតទៅកូនប្រុសរបស់គាត់។
សង្គ្រាមស៊ីវិល
Civil War ©Angus McBride
ការពេញចិត្តរបស់បេឡាចំពោះកូនប្រុសពៅរបស់គាត់ឈ្មោះបេឡា (ដែលគាត់បានតែងតាំងអ្នកឧកញ៉ានៃស្លាវី) និងកូនស្រីអាណាធ្វើឱ្យស្ទេផានខឹង។ក្រោយ​មក​សង្ស័យ​ថា ឪពុក​របស់​គាត់​គ្រោង​នឹង​ផ្តាច់​គាត់។ទំនាក់ទំនងរវាងឪពុក និងកូននៅតែតានតឹង។ស្ទេផានបានរឹបអូសយកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់ម្តាយ និងប្អូនស្រីរបស់គាត់ ដែលស្ថិតនៅក្នុងអាណាចក្ររបស់គាត់នៅភាគខាងកើតនៃទន្លេ Danube ។កងទ័ពរបស់ Béla ក្រោមការបញ្ជារបស់ Anna បានឆ្លងកាត់ទន្លេ Danube នៅរដូវក្តៅឆ្នាំ 1264 ។ នាងបានកាន់កាប់ Sárospatak ហើយបានចាប់យកប្រពន្ធនិងកូនរបស់ Stephen ។ការផ្ដាច់ខ្លួននៃកងទ័ពរាជវង្ស ក្រោមការបញ្ជារបស់ចៅក្រមរបស់ Béla រាជ Lawrence បានបង្ខំ Stephen ឱ្យដកថយរហូតដល់បន្ទាយនៅ Feketehalom (Codlea, Romania) នៅជ្រុងខាងកើតបំផុតនៃ Transylvania ។បក្សពួករបស់ស្ដេច-ជឺបានធូរស្បើយពីប្រាសាទ ហើយគាត់បានចាប់ផ្ដើមវាយបកនៅរដូវស្លឹកឈើជ្រុះ។នៅក្នុងសមរភូមិដ៏ដាច់ស្រយាលនៃ Isaszeg គាត់បានបណ្តេញកងទ័ពរបស់ឪពុកគាត់នៅខែមីនាឆ្នាំ 1265 ។វាជាម្តងទៀតអាចារ្យទាំងពីរដែលបានធ្វើការចរចាររវាងបេឡា និងកូនប្រុសរបស់គាត់។កិច្ចព្រមព្រៀងរបស់ពួកគេត្រូវបានចុះហត្ថលេខានៅក្នុងវត្ត Dominican Monastery of the Blessed Virgin នៅលើកោះទន្សាយ (កោះ Margaret, Budapest) នៅថ្ងៃទី 23 ខែមីនា ឆ្នាំ 1266។ សន្ធិសញ្ញាថ្មីបានបញ្ជាក់ពីការបែងចែកប្រទេសតាមដងទន្លេ Danube និងគ្រប់គ្រងទិដ្ឋភាពជាច្រើននៃសហជីវិតរបស់ Béla ។ របបរាជានិយម និងរបបរបស់ស្ទេផាន រួមទាំងការប្រមូលពន្ធ និងសិទ្ធិធ្វើចលនាដោយសេរីរបស់មនុស្សសាមញ្ញ។
រជ្ជកាល Ladislaus IV
Ladislaus បង្ហាញក្នុងសម្លៀកបំពាក់ដែលពេញចិត្តដោយ Cumans (ពី Illuminated Chronicle) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1272 Jan 1

រជ្ជកាល Ladislaus IV

Esztergom, Hungary
ក្នុងកំឡុងជនជាតិភាគតិចរបស់ Ladislaus IV ក្រុមជាច្រើននៃ barons — ជាចម្បង Abas, Csáks, Kőszegis និង Gutkeleds — បានប្រយុទ្ធគ្នាទៅវិញទៅមកដើម្បីអំណាចកំពូល។Ladislaus ត្រូវ​បាន​គេ​ប្រកាស​ថា​មាន​អាយុ​នៅ​ក្នុង​ការ​ជួប​ប្រជុំ​នៃ​បុព្វបុរស បុព្វបុរស អភិជន និង Cumans ក្នុង​ឆ្នាំ 1277 ។ គាត់​បាន​ចងសម្ព័ន្ធភាព​ជាមួយ Rudolf I នៃ​ប្រទេស​អាល្លឺម៉ង់​ប្រឆាំង​នឹង Ottokar II នៃ Bohemia ។កងកម្លាំងរបស់គាត់មានតួនាទីសំខាន់ក្នុងការទទួលជ័យជម្នះរបស់ Rudolf លើ Ottokar ក្នុងសមរភូមិ Marchfeld នៅថ្ងៃទី 26 ខែសីហា ឆ្នាំ 1278។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Ladislaus មិនអាចស្តារអំណាចរាជវង្សនៅហុងគ្រីបានទេ។បុព្វការីជនម្នាក់ឈ្មោះ Philip ដែលជាប៊ីស្សពរបស់ Fermo បានមកប្រទេសហុងគ្រីដើម្បីជួយ Ladislaus បង្រួបបង្រួមអំណាចរបស់គាត់ ប៉ុន្តែបុព្វជិតមានការភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះវត្តមានរបស់ Cumans មិនជឿរាប់ពាន់នាក់នៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី។Ladislaus បានសន្យាថាគាត់នឹងបង្ខំពួកគេឱ្យទទួលយករបៀបរស់នៅបែបគ្រិស្តសាសនា ប៉ុន្តែពួកគេបានបដិសេធមិនធ្វើតាមការទាមទាររបស់អ្នកច្បាប់។Ladislaus បានសម្រេចចិត្តគាំទ្រ Cumans ដែល Philip of Fermo បានបណ្តេញគាត់ចេញ។Cumans បានចាប់អ្នកច្បាប់ ហើយបក្សពួករបស់ Legate បានចាប់ Ladislaus ។នៅដើមឆ្នាំ 1280 Ladislaus បានយល់ព្រមបញ្ចុះបញ្ចូល Cumans ឱ្យចុះចូលជាមួយច្បាប់ ប៉ុន្តែ Cumans ជាច្រើនចូលចិត្តចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រី។Ladislaus បានឈ្នះកងទ័ព Cuman ដែលបានឈ្លានពានហុងគ្រីក្នុងឆ្នាំ 1282។ ហុងគ្រីក៏បានរួចផុតពីការឈ្លានពានរបស់ម៉ុងហ្គោលនៅឆ្នាំ 1285។ នៅពេលនោះ Ladislaus ក្លាយជាមនុស្សមិនពេញនិយមដែលប្រធានបទរបស់គាត់ជាច្រើនបានចោទប្រកាន់គាត់ថាបានញុះញង់ម៉ុងហ្គោលឱ្យឈ្លានពានហុងគ្រី។បន្ទាប់ពីគាត់បានដាក់គុកប្រពន្ធរបស់គាត់នៅឆ្នាំ 1286 គាត់រស់នៅជាមួយម្ចាស់ស្រី Cuman របស់គាត់។ក្នុងអំឡុងពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់គាត់ គាត់បានដើរពាសពេញប្រទេសជាមួយសម្ព័ន្ធមិត្ត Cuman របស់គាត់ ប៉ុន្តែគាត់មិនអាចគ្រប់គ្រងស្តេច និងប៊ីស្សពដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតបានទៀតទេ។Pope Nicholas IV គ្រោងនឹងប្រកាសធ្វើបូជនីយកិច្ចប្រឆាំងនឹងគាត់ ប៉ុន្តែអ្នកធ្វើឃាត Cuman បីនាក់បានសម្លាប់ Ladislaus ។
សំណួរ Cuman
Cuman question ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1278 Jan 1

សំណួរ Cuman

Stari Slankamen, Serbia
សម្តេចប៉ាប Nicholas III បានបញ្ជូន Philip ដែលជាប៊ីស្សពរបស់ Fermo ទៅកាន់ប្រទេសហុងគ្រី ដើម្បីជួយ Ladislaus ស្ដារឡើងវិញនូវអំណាចរបស់រាជវង្សនៅថ្ងៃទី 22 ខែកញ្ញា ឆ្នាំ 1278 ។ បុព្វបុរសរបស់ papal បានមកដល់ប្រទេសហុងគ្រីនៅដើមឆ្នាំ 1279 ។ ជាមួយនឹងការសម្របសម្រួលរបស់សមាជិកនោះ Ladislaus បានបញ្ចប់សន្ធិសញ្ញាសន្តិភាពជាមួយ Kőszegis ។យ៉ាង​ណា​ក៏​ដោយ ប៊ីស្សព Philip បាន​ដឹង​ភ្លាម​ថា ជន​ជាតិ Cuman ភាគ​ច្រើន​នៅ​តែ​ជា​អ្នក​មិន​គោរព​សាសនា​នៅ​ហុងគ្រី។គាត់បានដកស្រង់ការសន្យាដ៏ឧត្តុង្គឧត្តមពីមេទ័ព Cuman ក្នុងការបោះបង់ទំនៀមទម្លាប់មិនពិតរបស់ពួកគេ ហើយបានបញ្ចុះបញ្ចូលស្តេចវ័យក្មេង Ladislaus ឱ្យស្បថសច្ចាប្រណិធានដើម្បីអនុវត្តការរក្សាការសន្យារបស់មេទ័ព Cuman ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Cumans មិនបានគោរពច្បាប់ទេ ហើយ Ladislaus ដែលជាពាក់កណ្តាល Cuman បានបរាជ័យក្នុងការបង្ខំពួកគេ។នៅក្នុងការសងសឹក ប៊ីស្សពភីលីពបានបណ្តេញគាត់ចេញ ហើយដាក់ប្រទេសហុងគ្រីឱ្យស្ថិតនៅក្រោមការកាត់ទោសនៅក្នុងខែតុលា។Ladislaus បានចូលរួមជាមួយ Cumans ហើយបានអំពាវនាវទៅកាន់ Holy See ប៉ុន្តែ Pope បានបដិសេធមិនព្រមដោះលែងគាត់។តាមការទាមទាររបស់ Ladislaus ជនជាតិ Cumans បានចាប់ និងដាក់គុក Philip of Fermo នៅដើមខែមករា ឆ្នាំ 1280។ ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Finta Aba, voivode of Transylvania បានចាប់យក Ladislaus ហើយប្រគល់គាត់ទៅ Roland Borsa ។ក្នុងរយៈពេលតិចជាងពីរខែ ទាំងអ្នកច្បាប់ និងស្តេចត្រូវបានដោះលែង ហើយ Ladislaus បានស្បថថ្មីដើម្បីអនុវត្តច្បាប់ Cuman ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Cumans ជាច្រើនបានសម្រេចចិត្តចាកចេញពីប្រទេសហុងគ្រី ជំនួសឱ្យការធ្វើតាមការទាមទាររបស់អ្នកច្បាប់។Ladislaus បានដើរតាម Cumans ដែលកំពុងផ្លាស់ប្តូររហូតដល់Szalánkemén (ឥឡូវ Stari Slankamen ក្នុងប្រទេសស៊ែប៊ី) ប៉ុន្តែមិនអាចរារាំងពួកគេពីការឆ្លងកាត់ព្រំដែនបានទេ។
គ្រាន់តែជាការឈ្លានពាន
Cumans មកដល់ប្រទេសហុងគ្រី ដែលបង្ហាញនៅក្នុង Illuminated Chronicle សតវត្សទី 14 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
កងទ័ព Cuman បានលុកលុយផ្នែកភាគខាងត្បូងនៃប្រទេសហុងគ្រីក្នុងឆ្នាំ 1282 ។ សៀវភៅ Illuminated Chronicle សរសេរថា Ladislaus "ដូចជា Joshua ដ៏ក្លាហានបានចេញទៅប្រឆាំងនឹង "Cumans" ដើម្បីប្រយុទ្ធដើម្បីប្រជាជនរបស់គាត់និងអាណាចក្ររបស់គាត់។គាត់បានកម្ចាត់កងទ័ពឈ្លានពាននៅបឹង Hód ជិតHódmezővásárhelyក្នុងរដូវស្លឹកឈើជ្រុះឆ្នាំ 1282 ។ ស្តេច Ladislaus IV នៃប្រទេសហុងគ្រីបានវាយលុកពួកឈ្លានពានដោយជោគជ័យ។
ការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលលើកទីពីររបស់ហុងគ្រី
ការលុកលុយរបស់ម៉ុងហ្គោលលើកទីពីររបស់ហុងគ្រី ©Angus McBride
ការបះបោរ Cuman 1282 ប្រហែលជាបានជំរុញការឈ្លានពានរបស់ម៉ុងហ្គោល។អ្នកចម្បាំង Cuman ដែលត្រូវបានបណ្តេញចេញពី ប្រទេសហុងគ្រី បានផ្តល់សេវាកម្មរបស់ពួកគេដល់ Nogai Khan ដែលជាប្រធាននៃ Golden Horde ហើយបានប្រាប់គាត់អំពីស្ថានភាពនយោបាយដ៏គ្រោះថ្នាក់នៅក្នុងប្រទេសហុងគ្រី។ដោយមើលឃើញថានេះជាឱកាសមួយ Nogai បានសម្រេចចិត្តចាប់ផ្តើមយុទ្ធនាការដ៏ធំប្រឆាំងនឹងរាជាណាចក្រទន់ខ្សោយ។នៅរដូវរងាឆ្នាំ 1285 កងទ័ពម៉ុងហ្គោលបានលុកលុយប្រទេសហុងគ្រីជាលើកទីពីរ។ដូចនៅក្នុងការលុកលុយលើកដំបូងនៅឆ្នាំ 1241 ម៉ុងហ្គោលបានលុកលុយប្រទេសហុងគ្រីជាពីរផ្នែក។Nogai បានឈ្លានពានតាមរយៈ Transylvania ខណៈពេលដែល Talabuga ឈ្លានពានតាមរយៈ Transcarpathia និង Moravia ។កម្លាំងតូចជាងមួយភាគបីទំនងជាបានចូលដល់កណ្តាលនៃរាជាណាចក្រ ដោយឆ្លុះបញ្ចាំងពីផ្លូវមុនរបស់កាដាន។ផ្លូវឈ្លានពានហាក់ដូចជាឆ្លុះបញ្ជាំងពី Batu និង Subutai 40 ឆ្នាំមុន ដោយ Talabuga ឆ្លងកាត់ Verecke Pass និង Nogai ឆ្លងកាត់ Brassó ដើម្បីចូលទៅក្នុង Transylvania ។ដូចគ្នានឹងការលុកលុយលើកទីមួយដែរ ម៉ុងហ្គោលបានសង្កត់ធ្ងន់លើល្បឿន និងការភ្ញាក់ផ្អើល ហើយមានបំណងបំផ្លាញកងកម្លាំងហុងគ្រីយ៉ាងលម្អិត ដោយលុកលុយក្នុងរដូវរងា ដើម្បីសង្ឃឹមថានឹងចាប់ជនជាតិហុងគ្រីចេញពីការយាម និងផ្លាស់ទីលឿនល្មមដែលវាមិនអាចទៅរួច (យ៉ាងហោចណាស់រហូតដល់ការថយក្រោយរបស់ពួកគេ) សម្រាប់ Ladislaus ដើម្បីប្រមូលបុរសឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីចូលរួមជាមួយពួកគេនៅក្នុងការប្រឈមមុខដាក់គ្នាយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់។ដោយសារការខ្វះខាតសង្រ្គាមស៊ីវិលនៅក្នុងចក្រភពម៉ុងហ្គោលនៅពេលនោះ ក៏ដូចជាការខ្វះខាតនៃជម្លោះធំៗផ្សេងទៀតដែលពាក់ព័ន្ធនឹងហ្គោលឌិន ហ្រ្វង់ស័រ ណូកៃអាចដាក់កងទ័ពដ៏ធំមួយសម្រាប់ការលុកលុយនេះ ដោយមានកាលប្បវត្តិ Galician-Volhynian ពិពណ៌នា។ វាជា "ម្ចាស់ផ្ទះដ៏អស្ចារ្យ" ប៉ុន្តែទំហំពិតប្រាកដរបស់វាមិនប្រាកដទេ។វាត្រូវបានគេដឹងថា ម្ចាស់ផ្ទះម៉ុងហ្គោល រួមមានទ័ពសេះ ពីពួកពលទាហានរបស់ពួកគេ ព្រះអង្គម្ចាស់ Ruthenian រួមទាំង Lev Daniilovich និងអ្នកផ្សេងទៀតពីក្នុងចំណោមផ្កាយរណប Rus របស់ពួកគេ។លទ្ធផល​នៃ​ការ​លុកលុយ​មិន​អាច​មាន​ភាព​ផ្ទុយ​គ្នា​ខ្លាំង​ជាង​មុន​ជាមួយ​នឹង​ការ​លុកលុយ​ទាំង ១២៤១ នោះ​ទេ។ការលុកលុយត្រូវបានវាយលុកយ៉ាងងាយស្រួល ហើយម៉ុងហ្គោលបានបាត់បង់កម្លាំងលុកលុយរបស់ពួកគេយ៉ាងច្រើនដោយសារតែការអត់ឃ្លានជាច្រើនខែ ការវាយឆ្មក់តូចៗជាច្រើន និងការបរាជ័យផ្នែកយោធាសំខាន់ៗចំនួនពីរ។នេះភាគច្រើនដោយសារតែបណ្តាញពង្រឹងថ្មី និងកំណែទម្រង់យោធា។គ្មានការលុកលុយដ៏ធំរបស់ប្រទេសហុងគ្រីនឹងចាប់ផ្តើមបន្ទាប់ពីការបរាជ័យនៃយុទ្ធនាការឆ្នាំ 1285 ទោះបីជាការវាយឆ្មក់តូចៗពី Golden Horde ត្រូវបានធ្វើឡើងជាញឹកញាប់នៅក្នុងសតវត្សទី 14 ក៏ដោយ។ខណៈពេលដែលជ័យជំនះសម្រាប់ហុងគ្រីជារួម (ទោះបីជាមានជនស៊ីវិលស្លាប់បាត់បង់ជីវិតក៏ដោយ) សង្រ្គាមគឺជាគ្រោះមហន្តរាយនយោបាយសម្រាប់ស្តេច។ដូចជីតារបស់គាត់មុនគាត់ដែរ ពួកអភិជនជាច្រើនបានចោទប្រកាន់គាត់ថាបានអញ្ជើញម៉ុងហ្គោលចូលទៅក្នុងទឹកដីរបស់គាត់ដោយសារតែការយល់ឃើញរបស់គាត់ជាមួយ Cumans ។
ការធ្វើឃាត Ladislaus IV
ស្តេចហុងគ្រី Ladislaus I. នៃប្រទេសហុងគ្រី (ឆ្វេង) ប្រយុទ្ធជាមួយ Cuman Warrior (ស្តាំ) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1290 Jul 10

ការធ្វើឃាត Ladislaus IV

Cheresig, Romania
Ladislaus បានចំណាយពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនៃជីវិតរបស់គាត់វង្វេងពីកន្លែងមួយទៅកន្លែងមួយ។រដ្ឋាភិបាលកណ្តាលរបស់ហុងគ្រីបានបាត់បង់អំណាចដោយសារតែបុព្វបុរស និងពួកបារាជិកគ្រប់គ្រងព្រះរាជាណាចក្រដោយឯករាជ្យពីព្រះមហាក្សត្រ។ជាឧទាហរណ៍ Ivan Kőszegi និងបងប្អូនរបស់គាត់បានធ្វើសង្គ្រាមប្រឆាំងនឹង Albert I អ្នកឧកញ៉ានៃប្រទេសអូទ្រីស ប៉ុន្តែ Ladislaus មិនបានធ្វើអន្តរាគមន៍ទេ ទោះបីជាជនជាតិអូទ្រីសបានកាន់កាប់បន្ទាយយ៉ាងហោចណាស់ 30 នៅតាមបណ្តោយព្រំដែនភាគខាងលិចក៏ដោយ។Ladislaus ដែលតែងតែប្រកាន់ផ្នែកចំពោះមុខវិជ្ជា Cuman របស់គាត់ត្រូវបានធ្វើឃាតដោយ Cumans បីនាក់ដែលមានឈ្មោះថា Árbóc, Törtel និង Kemence នៅប្រាសាទKörösszeg (ឥឡូវ Cheresig ក្នុងប្រទេស Romania) នៅថ្ងៃទី 10 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 1290។ Mizse និង Cuman Nicholas ដែលជា បងប្រុសរបស់គូស្នេហ៍ Cuman របស់ Ladislaus បានសងសឹកចំពោះការស្លាប់របស់ Ladislaus ដោយបានសម្លាប់ឃាតក។អាចារ្យ Lodomer ក្រោយមកបានបញ្ជូនព្រះសង្ឃពីរអង្គទៅកាន់ទីក្រុងវីយែនដើម្បីជូនដំណឹងដល់ Andrew អំពីការសោយទីវង្គតរបស់ស្តេច។ដោយ​មាន​ជំនួយ​ពី​ព្រះសង្ឃ លោក Andrew បាន​ចាក​ចេញ​ពី​គុក​ដោយ​ក្លែង​ខ្លួន ហើយ​ប្រញាប់​ទៅ​ប្រទេស​ហុងគ្រី។
រជ្ជកាលរបស់ Andrew III
Andrew III នៃប្រទេសហុងគ្រី ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1290 Jul 11

រជ្ជកាលរបស់ Andrew III

Esztergom, Hungary
ក្នុងនាមជាសមាជិកបុរសចុងក្រោយនៃ House of Árpád លោក Andrew ត្រូវបានជ្រើសរើសជាស្តេចបន្ទាប់ពីការសោយទីវង្គត់របស់ស្តេច Ladislaus IV ក្នុងឆ្នាំ 1290។ គាត់គឺជាស្តេចហុងគ្រីដំបូងគេដែលចេញសញ្ញាប័ត្រឡើងគ្រងរាជ្យបញ្ជាក់ពីឯកសិទ្ធិរបស់ពួកអភិជន និងបព្វជិត។យ៉ាងហោចណាស់មានអ្នកក្លែងបន្លំបីនាក់ - Albert of Austria, Mary of Hungary, និងអ្នកផ្សងព្រេង - បានប្រជែងនឹងការទាមទាររបស់គាត់ដើម្បីគ្រងរាជ្យ។Andrew បានបណ្តេញអ្នកផ្សងព្រេងចេញពីប្រទេសហុងគ្រី ហើយបានបង្ខំ Albert of Austria ឱ្យបញ្ចប់សន្តិភាពក្នុងរយៈពេលមួយឆ្នាំ ប៉ុន្តែ Mary of Hungary និងកូនចៅរបស់នាងមិនបានបោះបង់ចោលការទាមទាររបស់ពួកគេទេ។ប៊ីស្សពហុងគ្រី និងគ្រួសារមាតារបស់ Andrew មកពីទីក្រុង Venice គឺជាអ្នកគាំទ្រចម្បងរបស់គាត់ ប៉ុន្តែមេដឹកនាំក្រូអាត និង Slavonian នាំមុខគេបានប្រឆាំងនឹងការគ្រប់គ្រងរបស់គាត់។ហុងគ្រីស្ថិតក្នុងស្ថានភាពអនាធិបតេយ្យឥតឈប់ឈរក្នុងរជ្ជកាលរបស់ Andrew ។Kőszegis, Csáks និងគ្រួសារដ៏មានអំណាចផ្សេងទៀតបានគ្រប់គ្រងដោយស្វ័យភាពនៃដែនរបស់ពួកគេ ដោយបានកើនឡើងស្ទើរតែរៀងរាល់ឆ្នាំនៅក្នុងការបះបោរបើកចំហប្រឆាំងនឹង Andrew ។ជាមួយនឹងការស្លាប់របស់ Andrew ផ្ទះ Árpád បានផុតពូជ។សង្រ្គាមស៊ីវិលបានកើតឡើងដែលអូសបន្លាយជាង 2 ទសវត្សរ៍ ហើយបានបញ្ចប់ដោយជ័យជំនះរបស់ Mary នៃចៅប្រុសរបស់ហុងគ្រីគឺ Charles Robert ។
ចុងបញ្ចប់នៃរាជវង្ស Arpad
End of the Arpad dynasty ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1298 Jan 1

ចុងបញ្ចប់នៃរាជវង្ស Arpad

Budapest, Buda Castle, Szent G
ស្តេចដ៏មានអំណាចមួយក្រុម រួមទាំង Šubići, Kőszegis និង Csáks - បានជំរុញឱ្យ Charles II នៃ Naples បញ្ជូនចៅប្រុសរបស់គាត់ឈ្មោះ Charles Robert អាយុ 12 ឆ្នាំទៅប្រទេសហុងគ្រីដើម្បីក្លាយជាស្តេច។យុវជន Charles Robert បានចុះពីលើយន្តហោះនៅ Split ក្នុងខែសីហា ឆ្នាំ 1300។ ម្ចាស់ជនជាតិក្រូអាត និងស្លាវូនីភាគច្រើន និងទីក្រុង Dalmatian ទាំងអស់ ប៉ុន្តែ Trogir បានទទួលស្គាល់គាត់ថាជាស្តេច មុនពេលដែលគាត់បានដើរក្បួនទៅកាន់ Zagreb ។ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ Kőszegis និង Matthew Csák ត្រូវបានផ្សះផ្សាជាមួយ Andrew ក្នុងរយៈពេលខ្លី ដោយរារាំងភាពជោគជ័យរបស់ Charles ។បេសកជនរបស់ Andrew ទៅកាន់ Holy See បានកត់សម្គាល់ថា Pope Boniface VIII ក៏មិនគាំទ្រដំណើរផ្សងព្រេងរបស់ Charles Robert ដែរ។Andrew ដែលមានសុខភាពមិនល្អមួយរយៈនោះ គ្រោងនឹងចាប់គូប្រជែងរបស់គាត់ ប៉ុន្តែគាត់បានស្លាប់នៅក្នុង Buda Castle នៅថ្ងៃទី 14 ខែមករា ឆ្នាំ 1301។ យោងទៅតាមប្រវត្ដិវិទូ Attila Zsoldos និង Gyula Kristó ការនិយាយដើមដែលបង្ហាញថា Andrew ត្រូវបានបំពុលមិនអាចបញ្ជាក់បានឡើយ។ .ជាច្រើនឆ្នាំក្រោយមក Palatine Stephen Ákos បានសំដៅទៅលើ Andrew ជា "សាខាមាសចុងក្រោយ" នៃដើមឈើនៃគ្រួសាររបស់ស្តេច Saint Stephen ពីព្រោះជាមួយនឹងការសោយទិវង្គតរបស់ Andrew House of Árpád ដែលជារាជវង្សទីមួយនៃប្រទេសហុងគ្រីបានបញ្ចប់។សង្រ្គាមស៊ីវិលរវាងអ្នកទាមទារផ្សេងៗដើម្បីគ្រងរាជ្យ - Charles Robert, Wenceslaus of Bohemia, និង Otto of Bavaria - បន្ទាប់ពីការសោយទិវង្គតរបស់ Andrew និងមានរយៈពេលប្រាំពីរឆ្នាំ។សង្រ្គាមស៊ីវិលបានបញ្ចប់ជាមួយនឹងជ័យជំនះរបស់ Charles Robert ប៉ុន្តែគាត់ត្រូវបានបង្ខំឱ្យបន្តប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹង Kőszegis, the Abas, Matthew Csák និងស្តេចដ៏មានឥទ្ធិពលផ្សេងទៀតរហូតដល់ដើមទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1320 ។

Characters



Béla III of Hungary

Béla III of Hungary

King of Hungary and Croatia

Béla IV of Hungary

Béla IV of Hungary

King of Hungary and Croatia

Béla II of Hungary

Béla II of Hungary

King of Hungary and Croatia

Peter Orseolo

Peter Orseolo

King of Hungary

Stephen I of Hungary

Stephen I of Hungary

King of Hungary

Andrew II of Hungary

Andrew II of Hungary

King of Hungary and Croatia

Ladislaus I of Hungary

Ladislaus I of Hungary

King of Hungary

References



  • Anonymus, Notary of King Béla: The Deeds of the Hungarians (Edited, Translated and Annotated by Martyn Rady and László Veszprémy) (2010). In: Rady, Martyn; Veszprémy, László; Bak, János M. (2010); Anonymus and Master Roger; CEU Press; ISBN 978-963-9776-95-1.
  • Master Roger's Epistle to the Sorrowful Lament upon the Destruction of the Kingdom of Hungary by the Tatars (Translated and Annotated by János M. Bak and Martyn Rady) (2010). In: Rady, Martyn; Veszprémy, László; Bak, János M. (2010); Anonymus and Master Roger; CEU Press; ISBN 978-963-9776-95-1.
  • The Deeds of Frederick Barbarossa by Otto of Freising and his continuator, Rahewin (Translated and annotated with an introduction by Charles Christopher Mierow, with the collaboration of Richard Emery) (1953). Columbia University Press. ISBN 0-231-13419-3.
  • The Laws of the Medieval Kingdom of Hungary, 1000–1301 (Translated and Edited by János M. Bak, György Bónis, James Ross Sweeney with an essay on previous editions by Andor Czizmadia, Second revised edition, In collaboration with Leslie S. Domonkos) (1999). Charles Schlacks, Jr. Publishers.
  • Bak, János M. (1993). ""Linguistic pluralism" in Medieval Hungary". In Meyer, Marc A. (ed.). The Culture of Christendom: Essays in Medieval History in Memory of Denis L. T. Bethel. The Hambledon Press. ISBN 1-85285-064-7.
  • Bárány, Attila (2012). "The Expansion of the Kingdom of Hungary in the Middle Ages (1000–1490)". In Berend, Nóra (ed.). The Expansion of Central Europe in the Middle Ages. The Expansion of Latin Europe, 1000–1500. Vol. 5. Ashgate Variorum. pp. 333–380. ISBN 978-1-4094-2245-7.
  • Berend, Nora (2001). At the Gate of Christendom: Jews, Muslims and 'Pagans' in Medieval Hungary, c. 1000–c. 1300. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-02720-5.
  • Berend, Nora; Urbańczyk, Przemysław; Wiszewski, Przemysław (2013). Central Europe in the High Middle Ages: Bohemia, Hungary and Poland, c. 900-c. 1300. Cambridge Medieval Textbooks. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-78156-5.
  • Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge Medieval Textbooks. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-89452-4.
  • Curta, Florin (2019). Eastern Europe in the Middle Ages (500–1300), Volume I. BRILL's Companion to European History. Vol. 19. Leiden, NL: BRILL. ISBN 978-90-04-41534-8.
  • Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3.
  • Fine, John V. A (1991). The Early Medieval Balkans: A Critical Survey from the Sixth to the Late Twelfth century. The University of Michigan Press. ISBN 0-472-08149-7.
  • Fine, John V. A (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. The University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4.
  • Goldstein, Ivo (1999). Croatia: A History. Translated by Nikolina Jovanović. McGill-Queen's University Press. ISBN 978-0-7735-2017-2.
  • Kirschbaum, Stanislav J. (1996). A History of Slovakia: The Struggle for Survival. Palgrave Macmillan. ISBN 1-4039-6929-9.
  • Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9.
  • Laszlovszky, József; Kubinyi, András (2018). "Demographic issues in late medieval Hungary: population, ethnic groups, economic activity". In Laszlovszky, József; Nagy, Balázs; Szabó, Péter; Vadai, András (eds.). The Economy of Medieval Hungary. East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450. BRILL. pp. 48–64. ISBN 978-90-04-31015-5.
  • Laszlovszky, József (2018). "Agriculture in Medieval Hungary". In Laszlovszky, József; Nagy, Balázs; Szabó, Péter; Vadai, András (eds.). The Economy of Medieval Hungary. East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450. BRILL. pp. 81–112. ISBN 978-90-04-31015-5.
  • Makkai, László (1994). "The Hungarians' prehistory, their conquest of Hungary and their raids to the West to 955; The foundation of the Hungarian Christian state, 950–1196; Transformation into a Western-type state, 1196–1301". In Sugár, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (eds.). A History of Hungary. Indiana University Press. pp. 8–33. ISBN 0-253-20867-X.
  • Molnár, Miklós (2001). A Concise History of Hungary. Cambridge Concise Histories. Translated by Anna Magyar. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66736-4.
  • Nagy, Balázs (2018). "Foreign Trade in Medieval Hungary". In Laszlovszky, József; Nagy, Balázs; Szabó, Péter; Vadai, András (eds.). The Economy of Medieval Hungary. East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450. BRILL. pp. 473–490. ISBN 978-90-04-31015-5.
  • Rady, Martyn (2000). Nobility, Land and Service in Medieval Hungary. Studies in Russia and East Europe. Palgrave. ISBN 0-333-80085-0.
  • Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. A History of East Central Europe. Vol. III. University of Washington Press. ISBN 0-295-97290-4.
  • Spiesz, Anton; Caplovic, Dusan; Bolchazy, Ladislaus J. (2006). Illustrated Slovak History: A Struggle for Sovereignty in Central Europe. Bolchazy-Carducci Publishers. ISBN 978-0-86516-426-0.
  • Spinei, Victor (2003). The Great Migrations in the East and South East of Europe from the Ninth to the Thirteenth Century. Translated by Dana Badulescu. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). ISBN 973-85894-5-2.
  • Tanner, Marcus (2010). Croatia: A Nation Forged in War. Yale University Press. ISBN 978-0-300-16394-0.
  • Weisz, Boglárka (2018). "Royal revenues in the Árpádian Age". In Laszlovszky, József; Nagy, Balázs; Szabó, Péter; Vadai, András (eds.). The Economy of Medieval Hungary. East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450. BRILL. pp. 256–264. ISBN 978-90-04-31015-5.