อาณาจักรล้านนา เส้นเวลา

เชิงอรรถ

การอ้างอิง


อาณาจักรล้านนา
Kingdom of Lanna ©HistoryMaps

1292 - 1899

อาณาจักรล้านนา



อาณาจักรล้านนาหรือที่รู้จักกันในชื่อ "อาณาจักรล้านนาข้าว" เป็นรัฐอินเดียนที่ มีศูนย์กลางอยู่ที่ภาคเหนือ ของประเทศไทย ในปัจจุบันตั้งแต่ศตวรรษที่ 13 ถึง 18การพัฒนาวัฒนธรรมของชาวไทยภาคเหนือมีมาช้านานแล้วเมื่ออาณาจักรต่อเนื่องมาถึงล้านนาด้วยความต่อเนื่องของอาณาจักรเงินยาง ล้านนาจึงมีความแข็งแกร่งเพียงพอในศตวรรษที่ 15 ที่จะแข่งขันกับอาณาจักรอยุธยาซึ่งมีการสู้รบกันในสงครามอย่างไรก็ตาม อาณาจักรล้านนาอ่อนแอลงและกลายเป็นรัฐเอกของ ราชวงศ์ตองอู ในปี พ.ศ. 2101 ลานนาถูกปกครองโดยกษัตริย์ข้าราชบริพารที่สืบทอดต่อกันมา แม้ว่าบางคนจะมีอิสระในการปกครองตนเองก็ตามการปกครองของพม่าค่อยๆ ถอนตัวออกไป แต่กลับมากลับมาอีกครั้งเมื่อราชวงศ์คองบองใหม่ขยายอิทธิพลออกไปพ.ศ. 2318 ผู้นำล้านนาออกจากการควบคุมของพม่าไปเข้าร่วมกับสยาม นำไปสู่สงครามพม่า-สยาม (พ.ศ. 2318-2319)หลังจากการล่าถอยของกองทัพพม่า อำนาจของพม่าเหนือล้านนาก็สิ้นสุดลงสยามภายใต้สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชแห่งอาณาจักรธนบุรี ได้เข้าควบคุมล้านนาในปี พ.ศ. 2319 นับแต่นั้นมา ล้านนาก็กลายเป็นรัฐเอกของสยามภายใต้ราชวงศ์จักรีที่สืบต่อมาถึงตลอดช่วงครึ่งหลังของคริสต์ทศวรรษ 1800 รัฐสยามได้รื้อถอนเอกราชของล้านนา และซึมซับเข้าสู่รัฐชาติสยามที่เกิดขึ้นใหม่[1] เริ่มตั้งแต่ พ.ศ. 2417 รัฐสยามได้จัดตั้งอาณาจักรล้านนาขึ้นใหม่เป็นมณฑลพายัพ ซึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมโดยตรงของสยาม[2] อาณาจักรล้านนาได้รับการปกครองแบบรวมศูนย์อย่างมีประสิทธิผลผ่านระบบธรรมาภิบาลของสยามที่ก่อตั้งเมื่อปี พ.ศ. 2442 [3] เมื่อถึง พ.ศ. 2452 อาณาจักรล้านนาก็ไม่มีอยู่อย่างเป็นทางการในฐานะรัฐเอกราชอีกต่อไป เมื่อสยามสรุปการกำหนดเขตแดนกับราชอาณาจักรล้านนา อังกฤษ และ ฝรั่งเศส[4]
1259 - 1441
พื้นฐานornament
พ่อมังรายและสถาปนาอาณาจักรล้านนา
พ่อมังราย ©Anonymous
1259 Jan 2

พ่อมังรายและสถาปนาอาณาจักรล้านนา

Chiang Rai, Thailand
พระเจ้ามังรายผู้ปกครองเงินยางคนที่ 25 (ปัจจุบันเรียกว่าเชียงแสน) ทรงกลายเป็นบุคคลสำคัญในการรวมรัฐต่างๆ ของชาวไทในภูมิภาคล้านนาให้เป็นหนึ่งเดียวกันหลังจากสืบทอดราชบัลลังก์ในปี 1259 พระองค์ทรงตระหนักถึงความแตกแยกและความอ่อนแอของรัฐไทเพื่อเสริมสร้างอาณาจักรให้เข้มแข็ง มังรายได้พิชิตดินแดนใกล้เคียงหลายแห่ง รวมทั้งเมืองลาย เชียงคำ และเชียงของเขายังตั้งพันธมิตรกับอาณาจักรใกล้เคียงเช่นอาณาจักรพะเยาพ.ศ. 1262 มังรายย้ายเมืองหลวงจากเงินยางไปยังเมืองเชียงรายที่เพิ่งจัดตั้งขึ้นใหม่ซึ่งเขาตั้งชื่อตามตัวเขาเอง[5] คำว่า 'เชียง' แปลว่า 'เมือง' ในภาษาไทย ดังนั้น เชียงราย จึงหมายถึง 'เมืองแห่ง (มั่ง) ไร่'พระองค์ทรงขยายอาณาเขตไปทางทิศใต้และเข้ายึดอาณาจักรมอญหริภุญไชย (ปัจจุบันคือ ลำพูน) ในปี พ.ศ. 1281 หลายปีมานี้ มังรายเปลี่ยนเมืองหลวงหลายครั้งเนื่องจากสาเหตุหลายประการ เช่น น้ำท่วมในที่สุดเขาก็มาตั้งรกรากที่เชียงใหม่ในปี พ.ศ. 1292ในรัชสมัยของพระองค์ มังรายมีส่วนสำคัญในการสร้างสันติภาพในหมู่ผู้นำภูมิภาคพ.ศ. 1830 ทรงเป็นสื่อกลางความขัดแย้งระหว่างพระเจ้างามเมืองพะเยากับพ่อขุนรามคำแหงแห่งสุโขทัย ทำให้เกิดสนธิสัญญามิตรภาพอันทรงพลังระหว่างผู้ปกครองทั้งสาม[5] อย่างไรก็ตาม ความทะเยอทะยานของเขาไม่ได้หยุดอยู่แค่นั้นมังรายได้เรียนรู้ความมั่งคั่งของอาณาจักรมอญหริภุญชัยจากพ่อค้าที่มาเยือนแม้จะมีคำแนะนำต่อต้าน แต่เขาก็ยังวางแผนที่จะพิชิตมันแทนที่จะทำสงครามโดยตรง เขากลับส่งพ่อค้าชื่ออัยฟาเข้ามาแทรกซึมเข้าไปในอาณาจักรอย่างชาญฉลาดอ้ายฟ้าขึ้นสู่ตำแหน่งที่มีอำนาจและทำให้อาณาจักรไม่มั่นคงจากภายในพ.ศ. 1834 มังรายยึดหริภุญชัยได้สำเร็จ ส่งผลให้กษัตริย์ยี่บาองค์สุดท้ายต้องหลบหนีไปลำปาง[5]
มูลนิธิเชียงใหม่
Foundation of Chiang Mai ©Anonymous
1296 Jan 1

มูลนิธิเชียงใหม่

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
หลังจากการพิชิตอาณาจักรหริภุญไชย พระเจ้ามังรายได้สถาปนาเวียงกุมกามเป็นเมืองหลวงใหม่ในปี พ.ศ. 1294 ซึ่งตั้งอยู่บนฝั่งตะวันออกของแม่น้ำปิงแต่เนื่องจากน้ำท่วมบ่อยครั้ง เขาจึงตัดสินใจย้ายเมืองหลวงเขาเลือกสถานที่ใกล้ดอยสุเทพซึ่งเคยเป็นเมืองของชาวลัวะโบราณเมื่อถึงปี พ.ศ. 1296 การก่อสร้างเริ่มขึ้นที่เชียงใหม่ ซึ่งหมายถึง "เมืองใหม่" ซึ่งยังคงเป็นเมืองหลวงที่สำคัญในภาคเหนือนับตั้งแต่นั้นเป็นต้นมาพ่อมังรายก่อตั้งเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 1839 ทำให้เป็นศูนย์กลางของอาณาจักรล้านนาภายใต้การปกครองของพระองค์ ดินแดนล้านนาได้ขยายออกไปครอบคลุมพื้นที่ภาคเหนือ ของประเทศไทย ในปัจจุบันด้วย โดยมีข้อยกเว้นบางประการการครองราชย์ของพระองค์ยังเห็นอิทธิพลเหนือภูมิภาคใน เวียดนามเหนือ ลาว เหนือ และพื้นที่สิบสองปันนาในยูนนานซึ่งเป็นบ้านเกิดของพระมารดาอย่างไรก็ตาม ความสงบสุขถูกขัดจังหวะเมื่อพระเจ้าเบิกแห่งลำปาง พระราชโอรสของพระเจ้ายี่ปาผู้พลัดถิ่น โจมตีเมืองเชียงใหม่ในการสู้รบอันดุเดือด เจ้าชายคราม พระราชโอรสของมังราย ทรงประจันหน้ากับพระเจ้าเบิกในการดวลช้างใกล้เมืองลำพูนเจ้าชายครามได้รับชัยชนะ ส่งผลให้พระเจ้าเบิกต้องล่าถอยต่อมาเบิกถูกจับได้ขณะพยายามหลบหนีผ่านดอยขุนตาลและถูกประหารชีวิตหลังจากชัยชนะครั้งนี้ กองทัพมังรายก็เข้ายึดเมืองลำปางได้ กดดันพระเจ้ายี่บาให้ย้ายลงใต้ไปยังพิษณุโลก
วิกฤตการณ์สืบทอดล้านนา
Lanna Succession Crisis ©Anonymous
1311 Jan 1 - 1355

วิกฤตการณ์สืบทอดล้านนา

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ในปี พ.ศ. 1311 หลังจากการสวรรคตของกษัตริย์มังราย พระราชโอรสองค์ที่สองของพระองค์หรือที่รู้จักในชื่อขุนหามก็ขึ้นครองบัลลังก์อย่างไรก็ตาม ความขัดแย้งภายในเกิดขึ้นเมื่อบุตรชายคนเล็กของมังรายพยายามแย่งชิงมงกุฎ นำไปสู่การแย่งชิงอำนาจและการย้ายเมืองหลวงในที่สุด แสนภู บุตรชายของกรามะก็ได้สถาปนาเชียงแสนเป็นเมืองใหม่ราวปี พ.ศ. 1325 หลังจากการครองราชย์ช่วงสั้นๆ เมืองหลวงก็ถูกย้ายกลับมาที่เชียงใหม่โดยผาอยู่ หลานชายของแสนภูผาอยู่เสริมกำลังเมืองเชียงใหม่และเริ่มก่อสร้างวัดพระสิงห์ในปี พ.ศ. 1345 เพื่อเป็นเกียรติแก่กษัตริย์คำฟูผู้เป็นบิดากลุ่มวัดเดิมชื่อวัดลิเชียงพระ ขยายตัวในช่วงหลายปีที่ผ่านมาโดยมีการเพิ่มโครงสร้างหลายแห่ง
เควน่า
Kuena ©Anonymous
1355 Jan 1 - 1385

เควน่า

Wat Phrathat Doi Suthep, Suthe
ครอบครัวเม็งรายยังคงเป็นผู้นำล้านนามานานกว่าสองศตวรรษแม้ว่าหลายคนจะปกครองจากเชียงใหม่ แต่บางคนก็เลือกที่จะอาศัยอยู่ในเมืองหลวงเก่าที่ก่อตั้งโดยมังรายกษัตริย์ที่มีชื่อเสียงจากเชื้อสายนี้ ได้แก่ เกวนา ซึ่งปกครองระหว่างปี 1355-1385 และติโลกราชระหว่างปี 1441-1487พวกเขาเป็นที่จดจำถึงการมีส่วนร่วมในวัฒนธรรมล้านนา โดยเฉพาะอย่างยิ่งในการสร้างวัดพุทธที่สวยงามและอนุสาวรีย์ที่จัดแสดงสไตล์ล้านนาอันเป็นเอกลักษณ์[6] พงศาวดารเชียงใหม่ บรรยายถึงกษัตริย์กึณาว่าเป็นผู้ปกครองที่ยุติธรรมและฉลาดที่อุทิศตนเพื่อพระพุทธศาสนาเขายังมีความรู้มากมายในหลายวิชาผลงานที่มีชื่อเสียงที่สุดชิ้นหนึ่งของเขาคือเจดีย์ปิดทองที่วัดพระธาตุดอยสุเทพซึ่งสร้างขึ้นบนภูเขาเพื่อเป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุพิเศษวัดแห่งนี้ยังคงเป็นสัญลักษณ์สำคัญของเชียงใหม่มาจนทุกวันนี้
ช่วงเวลาแห่งสันติภาพในล้านนา
Period of Peace in Lanna ©Anonymous
1385 Jan 1 - 1441

ช่วงเวลาแห่งสันติภาพในล้านนา

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ภายใต้การนำของแสนเมืองมา (ชื่อ แปลว่า หมื่นเมืองมาถึง-ถวายสดุดี) ล้านนาประสบกับช่วงเวลาแห่งความสงบสุขอย่างไรก็ตาม เจ้าชายมหาพรหมทัสทรงพยายามกบฏอย่างเห็นได้ชัดมหาพรหมทัตจึงทรงขอความช่วยเหลือไปยังกรุงศรีอยุธยาเพื่อเป็นการตอบสนอง บรมราชาที่ 1 จากอยุธยาได้ส่งกำลังไปยังล้านนาแต่กลับถูกถอยกลับนี่เป็นการปะทะกันทางทหารครั้งแรกระหว่างทั้งสองภูมิภาคต่อมาล้านนายังต้องปกป้องตัวเองจากการรุกรานของราชวงศ์หมิงที่เกิดขึ้นในสมัยสามฝางแก่น
หมิงรุกรานล้านนา
Ming Invasion of Lanna ©Anonymous
1405 Dec 27

หมิงรุกรานล้านนา

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ในช่วงต้นทศวรรษ 1400 จักรพรรดิหย่งเล่อแห่ง ราชวงศ์หมิง มุ่งความสนใจไปที่การขยายเข้าสู่มณฑลยูนนานภายในปี 1403 เขาได้ก่อตั้งฐานทัพทหารในเถิงชงและหยงชางได้สำเร็จ โดยวางรากฐานสำหรับการมีอิทธิพลเหนือภูมิภาคไทด้วยการขยายตัวนี้ สำนักงานบริหารหลายแห่งจึงเติบโตขึ้นในยูนนานและบริเวณใกล้เคียงอย่างไรก็ตาม เมื่อภูมิภาคไทแสดงการต่อต้านการครอบงำของหมิง การเผชิญหน้าจึงเกิดขึ้นล้านนาซึ่งเป็นดินแดนสำคัญของไทมีศูนย์กลางอำนาจอยู่ที่เชียงรายทางตะวันออกเฉียงเหนือและเชียงใหม่ทางตะวันตกเฉียงใต้การก่อตั้งคณะกรรมาธิการรักษาความมั่นคงทางทหาร-พลเรือน-ของราชวงศ์หมิงจำนวน 2 คณะในล้านนา เน้นย้ำถึงมุมมองความสำคัญของเชียงราย-เชียงแสน ซึ่งทัดเทียมกับเชียงใหม่[15]เหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นในวันที่ 27 ธันวาคม ค.ศ. 1405 โดยอ้างว่าล้านนาอ้างว่าขัดขวางภารกิจหมิงที่อัสสัมชาวจีน ซึ่งได้รับการสนับสนุนโดยพันธมิตรจากสิบสองปันนา เสนวี เก่งตุง และสุโขทัย ได้รุกรานยึดพื้นที่สำคัญได้รวมทั้งเชียงแสน ทำให้ล้านนายอมจำนนหลังจากนั้น ราชวงศ์หมิงได้วางเสมียนชาวจีนใน "สำนักงานพื้นเมือง" ทั่วยูนนานและล้านนาเพื่อจัดการงานธุรการและดูแลผลประโยชน์ของหมิงสำนักงานเหล่านี้มีภาระหน้าที่เช่นการจัดหาทองคำและเงินแทนแรงงาน และการจัดหากองกำลังสำหรับความพยายามอื่นๆ ของราชวงศ์หมิงต่อมาเชียงใหม่ก็กลายเป็นมหาอำนาจในล้านนา ถือเป็นการประกาศถึงช่วงของการรวมตัวทางการเมือง[16]
1441 - 1495
ยุคทองของล้านนาornament
ติลล็อกกรัต
การขยายตัวภายใต้ติโลกราษฎร์ ©Anonymous
1441 Jan 2 - 1487

ติลล็อกกรัต

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ติโลกราชซึ่งปกครองระหว่าง พ.ศ. 1984 ถึง พ.ศ. 2030 เป็นหนึ่งในผู้นำที่มีอิทธิพลมากที่สุดของอาณาจักรล้านนาทรงขึ้นครองราชย์ในปี พ.ศ. 1984 หลังจากโค่นล้มสามฝางแก่นผู้เป็นบิดาการเปลี่ยนแปลงอำนาจนี้ไม่ราบรื่นท้าวจ่อย น้องชายของติโลกราชได้กบฏต่อพระองค์โดยขอความช่วยเหลือจาก อาณาจักรกรุงศรีอยุธยาอย่างไรก็ตาม การเข้าแทรกแซงของกรุงศรีอยุธยาในปี พ.ศ. 1985 ไม่ประสบผลสำเร็จ และการกบฏของเตาชอยก็สงบลงต่อมาติโลกราชได้ขยายอาณาเขตและผนวกอาณาจักรพะเยาที่อยู่ใกล้เคียงในปี พ.ศ. 1999ความสัมพันธ์ระหว่างล้านนาและอาณาจักรอยุธยาที่กำลังเจริญรุ่งเรืองตึงเครียด โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากที่อยุธยาสนับสนุนการลุกฮือของเตาชอยความตึงเครียดรุนแรงขึ้นในปี พ.ศ. 1994 เมื่อยุทธ์ธีระ กษัตริย์จากสุโขทัยผู้ไม่พอใจ ร่วมมือกับติโลกราชและชักชวนให้ท้าทายพระไตรโลกนาถแห่งกรุงศรีอยุธยาสิ่งนี้นำไปสู่สงครามอยุธยา-ล้านนา โดยเน้นไปที่หุบเขาเจ้าพระยาตอนบนเป็นหลัก ก่อนอาณาจักรสุโขทัยหลายปีที่ผ่านมา สงครามมีการเปลี่ยนแปลงอาณาเขตต่างๆ มากมาย รวมทั้งผู้ว่าราชการเฉลียงที่ยอมจำนนต่อติโลกราษฎร์อย่างไรก็ตาม เมื่อถึงปี พ.ศ. 1475 หลังจากเผชิญความท้าทายหลายประการ ติโลกราชจึงขอสงบศึกนอกเหนือจากความพยายามทางการทหารแล้ว ติโลกราชยังเป็นผู้สนับสนุนศาสนาพุทธนิกายเถรวาทอย่างศรัทธาในปี พ.ศ. 2020 พระองค์ทรงอุปถัมภ์สภาพุทธศาสนาสำคัญแห่งหนึ่งใกล้จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อทบทวนและเรียบเรียงพระไตรปิฎกซึ่งเป็นคัมภีร์สำคัญทางศาสนาเขายังรับผิดชอบในการก่อสร้างและบูรณะวัดสำคัญๆ หลายแห่งการขยายอาณาเขตของล้านนาออกไป ติโลกราชได้ขยายอิทธิพลออกไปทางทิศตะวันตก โดยผสมผสานดินแดนต่างๆ เช่น ลายห์ สีสีป้อ เมืองใน และยาวฮเว
สภาพุทธศาสนาโลกที่แปด
สภาพุทธศาสนาโลกที่แปด ©Anonymous
1477 Jan 1 - 1

สภาพุทธศาสนาโลกที่แปด

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
การประชุมพุทธศาสนาโลกครั้งที่ 8 จัดขึ้นที่มหาโพธารามะ เชียงใหม่ โดยเน้นการศึกษาพระคัมภีร์และคำสอนของพุทธศาสนาเถรวาทงานนี้อยู่ภายใต้การดูแลของมหาเถระธัมมดินนาจากเมืองตาลวันมหาวิหาร (วัดปาตัน) และได้รับการสนับสนุนจากพระเจ้าติโลกราชแห่งล้านนาสภานี้มีความสำคัญเนื่องจากแก้ไขการสะกดอักขรวิธีของพระไตรปิฎกและแปลเป็นอักษรล้านนา[7]
ยอดเชียงราย
รัชสมัยสมเด็จพระยศเชียงราย. ©Anonymous
1487 Jan 1 - 1495

ยอดเชียงราย

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ยศเชียงรายขึ้นเป็นกษัตริย์หลังจากการสิ้นพระชนม์ของพระเจ้าติโลกราชปู่ของเขาในปี พ.ศ. 1487 เขาเป็นหลานชายของพระเจ้าติโลกราชผู้เป็นที่เคารพนับถือและขึ้นครองบัลลังก์หลังจากวัยเด็กที่ท้าทายพ่อของเขาถูกประหารชีวิตเนื่องจากสงสัยว่าไม่ซื่อสัตย์[(8)] ในรัชสมัย 8 ปี ยศเชียงรายได้สร้างวัดเจดีย์เจ็ดยอด [ขึ้น] เพื่อเป็นเกียรติแก่ปู่ของเขา[9] อย่างไรก็ตาม ช่วงเวลาของพระองค์ในฐานะกษัตริย์ไม่ราบรื่นนัก เนื่องจากทรงเผชิญความขัดแย้งกับอาณาจักรข้างเคียง โดยเฉพาะ กรุงศรีอยุธยาในปี ค.ศ. 1495 ไม่ว่าจะเพราะทางเลือกของเขาหรือจากแรงกดดันของผู้อื่น เขาก็ลาออก หาทางให้ลูกชายวัย 13 ปีของเขา[10]การครองราชย์ของพระองค์พร้อมกับการปกครองของปู่และลูกชายถือเป็น "ยุคทอง" ของอาณาจักรล้านนายุค [นี้] มีความโดดเด่นในด้านศิลปะและการเรียนรู้เชียงใหม่กลายเป็นศูนย์กลางของศิลปะทางพุทธศาสนา โดยผลิตพระพุทธรูปและการออกแบบที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวในสถานที่ต่างๆ เช่น ไหว้ป่าปอ วัดรำเปิง และวัดเผือกหงส์[12] นอกจากรูปปั้นหินแล้ว สมัยนี้ยังมีการประดิษฐ์พระพุทธรูปสำริดอีกด้วย[13] ความเชี่ยวชาญด้านทองแดงนี้ยังถูกนำไปใช้ในการสร้างแผ่นหินที่เน้นการบริจาคของราชวงศ์และประกาศสำคัญ[14]
ความเสื่อมโทรมของอาณาจักรล้านนา
Decline of Lanna Kingdom ©Anonymous
1507 Jan 1 - 1558

ความเสื่อมโทรมของอาณาจักรล้านนา

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ภายหลังรัชสมัยของพระเจ้าติโลกราช อาณาจักรล้านนาต้องเผชิญกับความขัดแย้งภายในซึ่งทำให้ความสามารถในการป้องกันอำนาจเพื่อนบ้านที่เพิ่มสูงขึ้นลดน้อยลงพวกฉานซึ่งครั้งหนึ่งอยู่ภายใต้การควบคุมของล้านนาที่ติโลกราชสถาปนาขึ้น ได้รับเอกราชพญาแก้ว หลานชายของติโลกราชและหนึ่งในผู้ปกครองล้านนาที่เข้มแข็งคนสุดท้ายพยายามบุก กรุงศรีอยุธยา ในปี พ.ศ. 2050 แต่ถูกขับไล่เมื่อถึงปี พ.ศ. 2056 รามาธิบดีที่ 2 แห่งกรุงศรีอยุธยาได้ไล่ลำปางออก และในปี พ.ศ. 2066 ล้านนาสูญเสียอิทธิพลในรัฐเชียงตุงเนื่องจากการแย่งชิงอำนาจพระเจ้าเกตุเกล้าราชโอรสของแก้วต้องเผชิญกับความวุ่นวายในรัชสมัยของพระองค์เขาถูกโค่นล้มโดยลูกชายของเขา ท้าวสายคำ ในปี 1538 และได้รับการบูรณะในปี 1543 แต่ต้องเผชิญกับความท้าทายทางจิตและถูกประหารชีวิตในปี 1545 ลูกสาวของเขา จิรประภา สืบทอดต่อจากเขาอย่างไรก็ตาม เมื่อล้านนาอ่อนแอลงจากความขัดแย้งภายใน ทั้งอยุธยาและ พม่า จึงมองเห็นโอกาสในการพิชิตในที่สุดจิรประภาก็ถูกบังคับให้ทำให้ล้านนาเป็นรัฐสาขาของกรุงศรีอยุธยาหลังจากการรุกรานหลายครั้งพ.ศ. 2089 จิรประภาสละราชสมบัติ และเจ้าชายไชยเศรษฐาแห่ง ล้านช้าง ขึ้นเป็นผู้ปกครอง ถือเป็นยุคที่ล้านนาอยู่ภายใต้การปกครองของกษัตริย์ลาวหลังจากย้ายพระแก้วมรกตอันเป็นที่เคารพจากเชียงใหม่ไปหลวงพระบางแล้ว ไชยเศรษฐาก็กลับมายังล้านช้างบัลลังก์ล้านนาจึงตกเป็นของเมกุฏิซึ่งเป็นหัวหน้าเผ่าฉานที่เกี่ยวข้องกับมังรายการครองราชย์ของพระองค์เป็นเรื่องที่ถกเถียงกัน เนื่องจากหลายคนเชื่อว่าพระองค์ไม่คำนึงถึงประเพณีที่สำคัญของล้านนาความเสื่อมถอยของราชอาณาจักรมีลักษณะเฉพาะจากทั้งความขัดแย้งภายในและแรงกดดันจากภายนอก ส่งผลให้อำนาจและอิทธิพลในภูมิภาคลดน้อยลง
1538 - 1775
การปกครองของพม่าornament
การปกครองของพม่า
การปกครองแบบล้านนาของพม่า ©Anonymous
1558 Apr 2

การปกครองของพม่า

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
พม่า นำโดยพระเจ้าบุเรงนอง พิชิตเชียงใหม่ และเริ่มปกครองล้านนาเป็นเวลา 200 ปีความขัดแย้งเกิดขึ้นเหนือรัฐฉาน ด้วยความทะเยอทะยานของบุเรงนองที่นำไปสู่การรุกรานล้านนาจากทางเหนือพ.ศ. 2101 เมกุติ เจ้าเมืองล้านนา ยอมจำนนต่อพม่าเมื่อวันที่ 2 เมษายน พ.ศ. [2101]ในช่วงสงครามพม่า- สยาม (พ.ศ. 2106-2107) เมกุติไม่พอใจโดยได้รับกำลังใจจากเชษฐาธิราชอย่างไรก็ตาม เขาถูกกองทหารพม่าจับตัวไปในปี พ.ศ. 2107 และถูกนำตัวไปที่เมืองเปกู ซึ่งในขณะนั้นเป็นเมืองหลวงของพม่าบุเรงนองทรงแต่งตั้งวิสุทธิเทวี ราชวงศ์ล้านนาเป็นราชินีผู้ครองราชย์ของล้านนาภายหลังเมกุฏสิ้นพระชนม์ต่อมาในปี พ.ศ. 2122 เนารตะ มินซอ บุตรชายคนหนึ่งของบุเรง [น] อง ขึ้นเป็นอุปราชของล้านนาในขณะที่ล้านนามีอิสระในการปกครองตนเอง พม่าก็ควบคุมแรงงานและภาษีอย่างเข้มงวดภายหลังสมัยบุเรงนอง อาณาจักรของเขาก็ล่มสลายลงสยามก่อกบฏได้สำเร็จ (พ.ศ. 2127–2136) นำไปสู่การยุบข้าราชบริพารของเปกูภายในปี พ.ศ. 2139–2140ล้านนาภายใต้นวรธามินซอประกาศเอกราชในปี พ.ศ. 2139 และกลายเป็นเมืองขึ้นของสมเด็จพระนเรศวรแห่งสยามในช่วงสั้นๆ ในปี พ.ศ. 2145 อย่างไรก็ตาม อำนาจของสยามเสื่อมถอยลงหลังจากการสวรรคตของนเรศวรในปี พ.ศ. 2148 และในปี พ.ศ. 2157 สยามก็มีอำนาจควบคุมล้านนาเพียงเล็กน้อยล้านนาขอความช่วยเหลือจากล้านช้างมากกว่าสยามเมื่อพม่ากลับมาเป็นเวลากว่า [หนึ่ง] ศตวรรษหลังจากปี พ.ศ. 2157 กษัตริย์ข้าราชบริพารที่มีเชื้อสายพม่าปกครองล้านนา แม้ว่าสยามจะพยายามยืนยันการควบคุมในปี พ.ศ. 2205-2207 ซึ่งในที่สุดก็ล้มเหลว
กบฏล้านนา
Lanna Rebellions ©Anonymous
1727 Jan 1 - 1763

กบฏล้านนา

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
คริสต์ทศวรรษ 1720 ขณะที่ ราชวงศ์ตองอู เสื่อมถอย การเปลี่ยนแปลงอำนาจในล้านนาทำให้องค์คำซึ่งเป็นเจ้าไทลื้อหลบหนีไปเชียงใหม่และสถาปนาตนเองเป็นกษัตริย์ในปี พ.ศ. 2270 ในปีเดียวกันนั้นเองเนื่องจากการเก็บภาษีสูง เชียงใหม่ กบฏต่อพม่าและขับไล่กองกำลังของพวกเขาได้สำเร็จในปีต่อมาการกบฏครั้งนี้นำไปสู่การแตกแยกของล้านนา โดยทิพย์ช้างขึ้นเป็นผู้ปกครองเมืองลำปาง ในขณะที่เชียงใหม่และหุบเขาปิงได้รับเอกราช[20]การปกครองของทิพย์ช้างในจังหวัดลำปางดำเนินไปจนถึงปี พ.ศ. 2302 ตามมาด้วยการต่อสู้แย่งชิงอำนาจต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับลูกหลานของเขาและการแทรกแซงของพม่าพม่าเข้ายึดครองลำปางในปี พ.ศ. 2307 และหลังจากอบายา คามณี ผู้ว่าราชการจังหวัดเชียงใหม่ เสียชีวิต ธาโด มินดิน ก็เข้ายึดครองเขาทำงานเพื่อผสมผสานล้านนาเข้ากับวัฒนธรรมพม่า ลดอำนาจของขุนนางล้านนาในท้องถิ่น และใช้ตัวประกันทางการเมือง เช่น ชายแก้ว เพื่อประกันความภักดีและการควบคุมเหนือภูมิภาคในช่วงกลางคริสต์ศตวรรษที่ 18 เชียงใหม่กลายเป็นเมืองขึ้นของราชวงศ์พม่าที่เกิดขึ้นใหม่อีกครั้ง และเผชิญกับการกบฏอีกครั้งในปี พ.ศ. 2304 ในช่วงเวลานี้ยังเห็นว่าพม่าใช้ภูมิภาคล้านนาเป็นจุดยุทธศาสตร์ในการรุกรานดินแดนลาวและสยามเพิ่มเติมแม้จะมีความพยายามครั้งแรกในการแยกตัวเป็นเอกราชเมื่อต้นศตวรรษที่ 18 ล้านนา โดยเฉพาะเชียงใหม่ ก็ต้องเผชิญกับการรุกรานของพม่าซ้ำแล้วซ้ำอีกเมื่อถึงปี พ.ศ. 2306 หลังจากการปิดล้อมอันยาวนาน เชียงใหม่ก็พ่ายแพ้ต่อพม่า ถือเป็นอีกยุคหนึ่งของการปกครองของพม่าในภูมิภาคนี้
1775
อำนาจอธิปไตยสยามornament
1775 Jan 15

สยามพิชิตล้านนา

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ในช่วงต้นทศวรรษ 1770 หลังจากได้รับชัยชนะทางทหารเหนือ สยาม และจีน ชาว พม่า มีความมั่นใจมากเกินไป และการปกครองท้องถิ่นของพวกเขาก็เริ่มหยิ่งและกดขี่พฤติกรรมนี้ โดยเฉพาะจากผู้ว่าราชการพม่า ธาโด มินดิน ในเชียงใหม่ ทำให้เกิดความไม่พอใจอย่างกว้างขวางเป็นผลให้เกิดกบฏขึ้นในล้านนา และด้วยความช่วยเหลือจากสยาม กำวิละ หัวหน้าท้องถิ่นแห่งลำปางโค่นล้มการปกครองของพม่าได้สำเร็จเมื่อวันที่ 15 มกราคม พ.ศ. 2318 ซึ่งยุติการครอบงำ 200 ปีของพม่าในภูมิภาคนี้หลังจากชัยชนะครั้งนี้ กาวิละได้รับการแต่งตั้งให้เป็นเจ้าฟ้าลำปาง และพญาชบาลได้เป็นเจ้าฟ้าเชียงใหม่ ซึ่งทั้งสองอยู่ภายใต้การปกครองของสยามในเดือนมกราคม พ.ศ. 2320 กษัตริย์ซิงกู มิน แห่งพม่าที่เพิ่งสวมมงกุฎ ตั้งใจที่จะยึดดินแดนล้านนากลับคืนมา และได้ส่งกองทัพที่แข็งแกร่ง 15,000 นายเข้ายึดเชียงใหม่เมื่อเผชิญหน้ากับกองกำลังนี้ พญาชบาลซึ่งมีกองกำลังจำนวนจำกัดจึงตัดสินใจอพยพออกจากเชียงใหม่และย้ายไปทางใต้สู่จังหวัดตากจากนั้นพม่าก็รุกเข้าสู่ลำปาง ทำให้กาวิละผู้นำต้องล่าถอยไปด้วยอย่างไรก็ตาม เมื่อกองทัพพม่าถอนกำลัง กาวิละก็กลับมายึดครองลำปางได้อีกครั้ง ขณะที่พญาชบาเผชิญความยากลำบากเชียงใหม่หลังจากความขัดแย้งพังทลายลงเมืองนี้ถูกทิ้งร้าง โดยมีพงศาวดารล้านนาวาดภาพที่สดใสของธรรมชาติทวงคืนดินแดน: "ต้นไม้ป่าและสัตว์ป่าอ้างสิทธิ์ในเมือง"หลายปีของการสู้รบอย่างไม่หยุดยั้งได้ส่งผลกระทบอย่างหนักต่อประชากรล้านนา ส่งผลให้จำนวนประชากรลดลงอย่างมากเนื่องจากผู้อยู่อาศัยเสียชีวิตหรือหนีไปยังพื้นที่ที่ปลอดภัยกว่าอย่างไรก็ตามลำปางกลับกลายเป็นแนวป้องกันเบื้องต้นต่อพม่าจนกระทั่งสองทศวรรษต่อมา ในปี พ.ศ. 2340 กาวิละแห่งลำปางจึงรับหน้าที่ฟื้นฟูเชียงใหม่ ฟื้นฟูให้กลายเป็นศูนย์กลางล้านนาและเป็นป้อมปราการป้องกันการรุกรานของพม่า
การฟื้นฟูล้านนา
กาวิละ เดิมเป็นผู้ปกครองเมืองลำปาง ขึ้นเป็นผู้ปกครองเมืองเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 2340 และได้รับแต่งตั้งให้เป็นกษัตริย์แห่งเชียงใหม่ในปี พ.ศ. 2345 ให้เป็นข้าราชบริพารกาวิละมีบทบาทสำคัญในการโยกย้ายล้านนาจากพม่าไปยังสยาม และในการป้องกันการรุกรานของพม่า ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1797 Jan 1 - 1816

การฟื้นฟูล้านนา

Kengtung, Myanmar (Burma)
หลังจากการสถาปนาเชียงใหม่ขึ้นใหม่ในปี พ.ศ. 2340 กาวิละร่วมกับผู้นำล้านนาคนอื่นๆ ได้นำยุทธศาสตร์ "เอาผักใส่ตะกร้า เอาคนเข้าเมือง" [21] เพื่อก่อให้เกิดความขัดแย้งและสนับสนุนการขาดแคลนกำลังคนผู้นำอย่างกาวิละได้ริเริ่มนโยบายบังคับอพยพผู้คนจากภูมิภาคโดยรอบเข้าสู่ล้านนาเพื่อสร้างใหม่เมื่อถึงปี พ.ศ. 2347 การกำจัดอิทธิพลของพม่าทำให้ผู้นำล้านนาขยายวงกว้างขึ้น และพวกเขาก็มุ่งเป้าไปที่ภูมิภาคเช่น เชียงตุง และเชียงฮุง สิบสองปันนา เพื่อการรณรงค์ของพวกเขาเป้าหมายไม่ได้เป็นเพียงการพิชิตดินแดนเท่านั้น แต่ยังเพื่อฟื้นฟูดินแดนที่ถูกทำลายล้างด้วยส่งผลให้มีการตั้งถิ่นฐานใหม่ครั้งใหญ่ โดยประชากรจำนวนมาก เช่น ไทเขินจากเชียงตุง ถูกย้ายไปยังพื้นที่เช่นเชียงใหม่และลำพูนการทัพภาคเหนือของล้านนาสิ้นสุดลงอย่างมากในปี พ.ศ. 2359 หลังจากกาวิละสิ้นพระชนม์เชื่อกันว่าระหว่าง 50,000 ถึง 70,000 คนถูกย้ายในช่วงเวลานี้ [21] และคนเหล่านี้เนื่องจากความคล้ายคลึงกันทางภาษาและวัฒนธรรมจึงถือว่าเป็นส่วนหนึ่งของ 'เขตวัฒนธรรมล้านนา'
อาณาจักรเชียงใหม่
อินทวิชายานนท์ (พ.ศ. 2416-2439) กษัตริย์องค์สุดท้ายของเชียงใหม่กึ่งอิสระดอยอินทนนท์มีชื่อตามเขา ©Chiang Mai Art and Culture Centre
1802 Jan 1 - 1899

อาณาจักรเชียงใหม่

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
อาณาจักรรัตนติงสาหรือที่รู้จักกันในชื่ออาณาจักรเชียงใหม่ ทำหน้าที่เป็นรัฐรองของ อาณาจักรสยามรัตนโกสินทร์ ในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 18 และ 19ต่อมาถูกรวมเข้าด้วยกันเนื่องจากการปฏิรูปการรวมศูนย์ของจุฬาลงกรณ์ในปี พ.ศ. 2442 อาณาจักรนี้สืบต่ออาณาจักรล้านนาโบราณซึ่งถูก พม่า ครอบงำมาสองศตวรรษจนกระทั่งกองทัพสยามนำโดยพระเจ้าตากสินแห่งธนบุรีเข้ายึดครองได้ในปี พ.ศ. 2317 ราชวงศ์ทิพย์จักร ปกครองอาณาจักรนี้และเป็นเมืองขึ้นของ กรุงธนบุรี
1815 Jan 1

วาสนาไปกรุงเทพ

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ภายหลังพระเจ้ากาวิละสวรรคตในปี พ.ศ. 2358 พระอนุชาธรรมลังกาขึ้นครองราชย์เป็นเจ้าเมืองเชียงใหม่อย่างไรก็ตาม ผู้ปกครองคนต่อมาไม่ได้รับตำแหน่ง "กษัตริย์" แต่ได้รับยศอันสูงส่งเป็นพระยาจากศาลกรุงเทพฯ แทนโครงสร้างผู้นำในล้านนามีเอกลักษณ์เฉพาะตัว เชียงใหม่ ลำปาง และลำพูนต่างก็มีผู้ปกครองจากราชวงศ์เชตตัน โดยมีเจ้าเมืองเชียงใหม่ดูแลเจ้านายล้านนาทั้งหมดความจงรักภักดีของพวกเขาคือต่อ กษัตริย์จักรีแห่งกรุงเทพฯ และการสืบราชสันตติวงศ์ถูกควบคุมโดยกรุงเทพฯผู้ปกครองเหล่านี้มีเอกราชในภูมิภาคของตนอย่างมากคำฟานสืบต่อจากเมืองธรรมลังกาในปี พ.ศ. 2365 เป็นจุดเริ่มต้นของความขัดแย้งทางการเมืองภายในราชวงศ์เชตตันรัชสมัยของพระองค์มีการเผชิญหน้ากับสมาชิกในครอบครัว รวมทั้งคำมูลลูกพี่ลูกน้องของพระองค์และน้องชายดวงทิพย์การเสียชีวิตของคำฟานในปี พ.ศ. 2368 ทำให้เกิดการแย่งชิงอำนาจกันมากขึ้น ซึ่งในที่สุดส่งผลให้พุทธวงศ์ซึ่งเป็นบุคคลนอกเชื้อสายหลักเข้าควบคุมในที่สุดรัชสมัยของพระองค์มีสันติภาพและเสถียรภาพ แต่พระองค์ยังเผชิญกับแรงกดดันจากภายนอก โดยเฉพาะจากอังกฤษที่เข้ามาตั้งถิ่นฐานในประเทศเพื่อนบ้านอย่างพม่าอิทธิพล ของอังกฤษ เติบโตขึ้นหลังจากชัยชนะใน สงครามอังกฤษ-พม่าครั้งที่หนึ่ง ในปี พ.ศ. 2369 เมื่อถึงปี พ.ศ. 2377 พวกเขากำลังเจรจาการตั้งถิ่นฐานเขตแดนกับเชียงใหม่ ซึ่งตกลงกันโดยไม่ได้รับความยินยอมจากกรุงเทพฯช่วงนี้ยังเห็นการฟื้นฟูเมืองร้างอย่างเชียงรายและพะเยาอีกด้วยการเสียชีวิตของพุทธวงศ์ในปี พ.ศ. 2389 ทำให้มหาวงศ์ขึ้นสู่อำนาจ ซึ่งต้องควบคุมทั้งการเมืองภายในครอบครัวและการแทรกแซงของอังกฤษที่เพิ่มขึ้นในภูมิภาค
ฉันเสียใจ
พระเจ้ากวิโรจน์สุริยวงศ์ (พ.ศ. 2399-2413) แห่งเชียงใหม่ ซึ่งการปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย์อันแข็งแกร่งได้รับความเคารพนับถือจากกรุงเทพฯ และไม่ถูกขัดขวางจากอังกฤษ ©Anonymous
1856 Jan 1 - 1870

ฉันเสียใจ

Chiang Mai, Mueang Chiang Mai
ในช่วงกลางศตวรรษที่ 19 ล้านนาภายใต้การปกครองของพระเจ้ากวิโรรส สุริยวงศ์ ซึ่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงแต่งตั้งในปี พ.ศ. 2399 ประสบกับการเปลี่ยนแปลงทางการเมืองและเศรษฐกิจครั้งสำคัญราชอาณาจักรซึ่งเป็นที่รู้จักในเรื่องป่าไม้สักอันกว้างใหญ่ ได้รับความสนใจ จากอังกฤษ เพิ่มมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่งหลังจากการเข้ายึดครองพม่าตอนล่างในปี พ.ศ. 2395 ขุนนางล้านนาได้ใช้ประโยชน์จากผลประโยชน์นี้โดยเช่าพื้นที่ป่าให้กับคนตัดไม้ชาวอังกฤษและ พม่าอย่างไรก็ตาม การค้าไม้ครั้งนี้มีความซับซ้อนโดยสนธิสัญญาเบาริงระหว่างสยามกับอังกฤษเมื่อปี พ.ศ. 2398 ซึ่งให้สิทธิตามกฎหมายแก่อาสาสมัครชาวอังกฤษในสยามสนธิสัญญาที่เกี่ยวข้องกับล้านนากลายเป็นประเด็นถกเถียง โดยพระเจ้ากวิโรรสทรงยืนยันเอกราชของล้านนาและทรงเสนอข้อตกลงแยกต่างหากกับอังกฤษท่ามกลางพลวัตทางภูมิรัฐศาสตร์ กวิโรรสก็พัวพันกับความขัดแย้งในระดับภูมิภาคด้วยพ.ศ. 2408 พระองค์ทรงสนับสนุนโกลัน ผู้นำจากรัฐฉาน เมาไม้ ในการต่อสู้กับเมืองในโดยส่งช้างศึกไปอย่างไรก็ตาม การแสดงความสามัคคีนี้ถูกบดบังด้วยข่าวลือเรื่องความสัมพันธ์ทางการฑูตของกวิโรรสกับกษัตริย์พม่า ซึ่งทำให้ความสัมพันธ์ของเขากับกรุงเทพฯ ตึงเครียดภายในปี พ.ศ. 2412 ความตึงเครียดเพิ่มสูงขึ้นเมื่อกวิโรรสส่งกองกำลังไปยังเมืองมะกใหม่เนื่องจากการปฏิเสธที่จะยอมจำนนต่ออำนาจของเชียงใหม่เพื่อตอบโต้ โคลันได้โจมตีเมืองต่างๆ ของล้านนาสถานการณ์สิ้นสุดลงที่การเดินทางของกวิโรจน์สู่กรุงเทพฯ ซึ่งในระหว่างนั้นเขาต้องเผชิญกับการตอบโต้จากกองกำลังของโคลันน่าเศร้าที่กวิโรรสสิ้นพระชนม์ในปี พ.ศ. 2413 ขณะเดินทางกลับเชียงใหม่ ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดของอาณาจักรนี้
การบูรณาการล้านนาสยาม
อินทวิชายานนท์ (พ.ศ. 2416-2439) กษัตริย์องค์สุดท้ายของเชียงใหม่กึ่งอิสระดอยอินทนนท์มีชื่อตามเขา ©Chiang Mai Art and Culture Centre
1899 Jan 1

การบูรณาการล้านนาสยาม

Thailand
ในช่วงกลางถึงปลายศตวรรษที่ 19 รัฐบาลอินเดีย ของอังกฤษได้ติดตามการปฏิบัติต่อชาวอังกฤษในล้านนาอย่างใกล้ชิด โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับขอบเขตที่ไม่ชัดเจนใกล้แม่น้ำสาละวิน ซึ่งส่งผลกระทบต่อธุรกิจไม้สักของอังกฤษสนธิสัญญาเบาริ่งและสนธิสัญญาเชียงใหม่ที่ตามมาระหว่าง สยาม และ อังกฤษ พยายามที่จะแก้ไขข้อกังวลเหล่านี้ แต่กลับถึงจุดสูงสุดด้วยการแทรกแซงของสยามในการปกครองล้านนาการแทรกแซงนี้ แม้ว่าจะมีจุดประสงค์เพื่อเสริมสร้างอธิปไตยของสยาม แต่ความสัมพันธ์ที่ตึงเครียดกับล้านนาซึ่งเห็นว่าอำนาจดั้งเดิมของพวกเขาถูกบ่อนทำลายในช่วงปลายคริสต์ศตวรรษที่ 19 โครงสร้างการบริหารแบบดั้งเดิมของล้านนาก็ค่อยๆ เข้ามาแทนที่ โครงสร้างการบริหารแบบดั้งเดิมของล้านนาซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของความพยายามในการรวมศูนย์อำนาจของสยามระบบมณฑลเทศาภิบาลซึ่งพระเจ้าดํารงทรงนํามาใช้ ได้เปลี่ยนล้านนาจากรัฐสาขาเป็นเขตปกครองโดยตรงภายใต้สยามในช่วงเวลานี้ยังได้เห็นกลุ่มบริษัทในยุโรปที่แข่งขันกันเพื่อสิทธิในการตัดไม้ นำไปสู่การจัดตั้งกรมป่าไม้สมัยใหม่โดยสยาม ส่งผลให้การปกครองตนเองของชาวล้านนาลดน้อยลงไปอีกเมื่อถึง พ.ศ. 2443 ล้านนาถูกผนวกเข้ากับสยามอย่างเป็นทางการภายใต้ระบบมณฑลพายัพ ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดของอัตลักษณ์ทางการเมืองอันเป็นเอกลักษณ์ของล้านนาทศวรรษต่อมามีการต่อต้านนโยบายการรวมศูนย์ไม่กี่ครั้ง เช่น กบฏรัฐฉานแพร่เจ้าเมืองเชียงใหม่องค์สุดท้ายคือ กรมพระแก้วนวรัฐ ทรงประกอบพระราชพิธีเป็นส่วนใหญ่ในที่สุดระบบมณฑลก็ล่มสลายหลังการปฏิวัติสยาม พ.ศ. 2475 ผู้สืบเชื้อสายสมัยใหม่ของผู้ปกครองล้านนาใช้นามสกุล " ณ เชียงใหม่" ตามพระราชบัญญัตินามสกุล พ.ศ. 2455 ของพระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัว

Footnotes



  1. Roy, Edward Van (2017-06-29). Siamese Melting Pot: Ethnic Minorities in the Making of Bangkok. ISEAS-Yusof Ishak Institute. ISBN 978-981-4762-83-0.
  2. London, Bruce (2019-03-13). Metropolis and Nation In Thailand: The Political Economy of Uneven Development. Routledge. ISBN 978-0-429-72788-7.
  3. Peleggi, Maurizio (2016-01-11), "Thai Kingdom", The Encyclopedia of Empire, John Wiley & Sons, pp. 1–11.
  4. Strate, Shane (2016). The lost territories : Thailand's history of national humiliation. Honolulu: University of Hawai'i Press. ISBN 9780824869717. OCLC 986596797.
  5. Coedès, George (1968). Walter F. Vella (ed.). The Indianized States of south-east Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  6. Thailand National Committee for World Heritage, 2015.
  7. Patit Paban Mishra (2010). The History of Thailand, p. 42. Greenwood History of Modern Nations Series.
  8. Miksic, John Norman; Yian, Goh Geok (2016). Ancient Southeast Asia. London: Routledge. ISBN 978-1-31727-904-4, p. 456.
  9. Stratton, Carol; Scott, Miriam McNair (2004). Buddhist Sculpture of Northern Thailand. Chicago: Buppha Press. ISBN 978-1-93247-609-5, p. 210.
  10. Miksic & Yian 2016, p. 457.
  11. Lorrillard, Michel (2021). The inscriptions of the Lān Nā and Lān Xāng Kingdoms: Data for a new approach to cross-border history. Globalized Thailand? Connectivity, Conflict and Conundrums of Thai Studies. Chiang Mai: Silkworm Books/University Chiang Mai. pp. 21–42, p. 971.
  12. Stratton & Scott 2004, p. 29.
  13. Lorrillard 2021, p. 973.
  14. Lorrillard 2021, p. 976.
  15. Grabowsky, Volker (2010), "The Northern Tai Polity of Lan Na", in Wade, Geoff; Sun, Laichen (eds.), Southeast Asia in the Fifteenth Century: The China Factor, Hong Kong: Hong Kong University Press, pp. 197–245, ISBN 978-988-8028-48-1, p. 200-210.
  16. Grabowsky (2010), p. 210.
  17. Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (2nd ed.). ISBN 978-0-300-08475-7, p. 80.
  18. Royal Historical Commission of Burma (2003) [1829]. Hmannan Yazawin (in Burmese). Yangon: Ministry of Information, Myanmar, Vol. 3, p. 48.
  19. Hmannan, Vol. 3, pp. 175–181.
  20. Hmannan, Vol. 3, p. 363.
  21. Grabowsky, Volker (1999). Forced Resettlement Campaigns in Northern Thailand during the Early Bangkok Period. Journal of Siamese Society.

References



  • Burutphakdee, Natnapang (October 2004). Khon Muang Neu Kap Phasa Muang [Attitudes of Northern Thai Youth towards Kammuang and the Lanna Script] (PDF) (M.A. Thesis). 4th National Symposium on Graduate Research, Chiang Mai, Thailand, August 10–11, 2004. Asst. Prof. Dr. Kirk R. Person, adviser. Chiang Mai: Payap University. Archived from the original (PDF) on 2015-05-05. Retrieved 2013-06-08.
  • Forbes, Andrew & Henley, David (1997). Khon Muang: People and Principalities of North Thailand. Chiang Mai: Teak House. ISBN 1-876437-03-0.
  • Forbes, Andrew & Henley, David (2012a). Ancient Chiang Mai. Vol. 1. Chiang Mai: Cognoscenti Books. ASIN B006HRMYD6.
  • Forbes, Andrew & Henley, David (2012b). Ancient Chiang Mai. Vol. 3. Chiang Mai: Cognoscenti Books. ASIN B006IN1RNW.
  • Forbes, Andrew & Henley, David (2012c). Ancient Chiang Mai. Vol. 4. Chiang Mai: Cognoscenti Books. ASIN B006J541LE.
  • Freeman, Michael; Stadtner, Donald & Jacques, Claude. Lan Na, Thailand's Northern Kingdom. ISBN 974-8225-27-5.
  • Cœdès, George (1968). The Indianized States of South-East Asia. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  • Harbottle-Johnson, Garry (2002). Wieng Kum Kam, Atlantis of Lan Na. ISBN 974-85439-8-6.
  • Penth, Hans & Forbes, Andrew, eds. (2004). A Brief History of Lan Na. Chiang Mai: Chiang Mai City Arts and Cultural Centre. ISBN 974-7551-32-2.
  • Ratchasomphan, Sænluang & Wyatt, David K. (1994). David K. Wyatt (ed.). The Nan Chronicle (illustrated ed.). Ithaca: Cornell University SEAP Publications. ISBN 978-0-87727-715-6.
  • Royal Historical Commission of Burma (2003) [1829]. Hmannan Yazawin (in Burmese). Vol. 1–3. Yangon: Ministry of Information, Myanmar.
  • Wyatt, David K. & Wichienkeeo, Aroonrut (1998). The Chiang Mai Chronicle (2nd ed.). Silkworm Books. ISBN 974-7100-62-2.
  • Wyatt, David K. (2003). Thailand: A Short History (2nd ed.). ISBN 978-0-300-08475-7.