امپراتوری بیزانس: جنگ های نیکیه و لاتین

غارت قسطنطنیه در آوریل 1204 رخ داد و نقطه اوج جنگ صلیبی چهارم بود.این یک نقطه عطف بزرگ در تاریخ قرون وسطی است.ارتش های صلیبی بخش هایی از قسطنطنیه را که در آن زمان پایتخت امپراتوری بیزانس بود، تصرف، غارت و ویران کردند.پس از تصرف شهر، مناطقی بین صلیبیون تقسیم شد.

نوه‌های آندرونیکوس اول ، الکسیوس و دیوید کومننوس با کمک ملکه تامار گرجستان ترابیزون را فتح کردند.الکسیوس عنوان امپراتور را به خود می گیرد و یک دولت جانشین بیزانس به نام امپراتوری ترابیزون را در شمال شرقی آناتولی تأسیس می کند.

بالدوین اول اولین امپراتور امپراتوری لاتین قسطنطنیه بود.کنت فلاندر (به عنوان بالدوین نهم) از 1194 تا 1205 و کنت هاینو (به عنوان بالدوین ششم) از 1195-1205.بالدوین یکی از برجسته‌ترین رهبران جنگ صلیبی چهارم بود که منجر به غارت قسطنطنیه در سال 1204، فتح بخش‌های وسیعی از امپراتوری بیزانس و پایه‌گذاری امپراتوری لاتین شد.او آخرین نبرد خود را به کالویان امپراتور بلغارستان باخت و آخرین روزهای خود را به عنوان اسیر خود گذراند.

کمیسیونی متشکل از 12 صلیبیون و 12 ونیزی درباره توزیع امپراتوری بیزانس، از جمله مناطقی که هنوز تحت حاکمیت مدعیان بیزانس هستند، تصمیم می گیرند.بر اساس پیمان مارس آنها، یک چهارم زمین به امپراتور اختصاص داده شده است، در حالی که قلمرو باقی مانده بین ونیزی ها و اشراف لاتین تقسیم شده است.

پس از سقوط قسطنطنیه به دست صلیبی ها در سال 1204، بونیفاس مونتفرات، رهبر جنگ صلیبی، هم توسط صلیبیون و هم بیزانسی های شکست خورده انتظار می رفت که امپراتور جدید شود.با این حال، ونیزی ها احساس می کردند که بونیفاس بیش از حد به امپراتوری بیزانس وابسته است، زیرا برادرش کنراد با خانواده امپراتوری بیزانس ازدواج کرده بود.ونیزی‌ها امپراتوری را می‌خواستند که بتوانند راحت‌تر او را کنترل کنند و با نفوذ آنها، بالدوین فلاندر به عنوان امپراتور امپراتوری جدید لاتین انتخاب شد.بونیفاس با اکراه این را پذیرفت و برای فتح تسالونیکا، دومین شهر بزرگ بیزانسی پس از قسطنطنیه، حرکت کرد.در ابتدا او باید با امپراتور بالدوین که او نیز شهر را می خواست رقابت کند.او سپس در سال 1204 شهر را تصرف کرد و پادشاهی را در آنجا تأسیس کرد که تابع بالدوین بود، اگرچه عنوان "شاه" هرگز به طور رسمی استفاده نشد.در سال‌های 1204–1205، بونیفاس توانست حکومت خود را به سمت جنوب یونان گسترش دهد و از طریق تسالی، بوئوتیا، اوبویا و آتیکا پیشروی کند. حکومت بونیفاس کمتر از دو سال طول کشید تا اینکه توسط تزار کالویان بلغارستان در کمین قرار گرفت و در 4 سپتامبر 1207 کشته شد. پادشاهی به پسر بونیفاس، دمتریوس، که هنوز نوزاد بود، رسید، بنابراین قدرت واقعی در اختیار اشراف کوچک مختلف با منشأ لومباردی بود.

در سال 1204، الکسیوس پنجم دوکاس مورتزوفلوس، امپراتور بیزانس، پس از حمله صلیبیان به شهر، از قسطنطنیه گریخت.اندکی پس از آن، تئودور اول لاسکاریس، داماد امپراتور الکسیوس سوم آنجلوس، امپراتور اعلام شد، اما او نیز که متوجه شد اوضاع قسطنطنیه ناامیدکننده است، به شهر نیکیه در بیتینیا گریخت.تئودور لاسکاریس بلافاصله موفق نشد، زیرا هانری فلاندر در پویماننون و پروسا (بورسا کنونی) در سال 1204 او را شکست داد. اما تئودور پس از شکست بلغارها از امپراتور لاتین بالدوین اول در نبرد آدریانوپل توانست بخش زیادی از شمال غربی آناتولی را تصرف کند. هنری برای دفاع در برابر تهاجمات تزار کالویان بلغارستان به اروپا فراخوانده شد.تئودور همچنین ارتشی از ترابیزون و همچنین سایر رقبای کوچک را شکست داد و او را مسئول قدرتمندترین ایالت های جانشین کرد.در سال 1205، او القاب سنتی امپراتوران بیزانس را به خود اختصاص داد.سه سال بعد، او شورای کلیسا را ​​برای انتخاب یک پدرسالار ارتدکس جدید قسطنطنیه تشکیل داد.پدرسالار جدید تاجگذاری امپراتوری تئودور را بر عهده گرفت و مقر خود را در پایتخت تئودور، نیقیه، مستقر کرد.

نبرد آدرامیتیون در 19 مارس 1205 بین صلیبیون لاتین و امپراتوری یونانی بیزانس نیکیا، یکی از پادشاهی‌هایی که پس از سقوط قسطنطنیه به دست جنگ صلیبی چهارم در سال 1204 تأسیس شد، رخ داد. این نبرد منجر به پیروزی همه جانبه برای لاتین‌ها شد.دو روایت از این نبرد وجود دارد، یکی توسط جفری دو ویلهاردوین، و دیگری توسط Nicetas Choniates، که تفاوت قابل توجهی دارند.

یک نیروی صلیبی متشکل از 500 تا 700 شوالیه و پیاده به فرماندهی ویلیام شامپلیت و جفری اول از ویلهاردوئن برای مقابله با مقاومت بیزانس به سمت مورا پیشروی کردند.در باغ زیتون کونتوراس در مسنیا، آنها با ارتشی متشکل از حدود 4000 تا 5000 یونانی و اسلاو محلی به فرماندهی میکائیل خاصی که گاهی با میکائیل اول کومننوس دوکاس، بنیانگذار استبداد اپیروس شناخته می شود، مقابله کردند.در نبرد متعاقب آن، صلیبیون پیروز شدند و بیزانسی ها را مجبور به عقب نشینی کردند و مقاومت را در موریا در هم شکستند.این نبرد راه را برای پایه گذاری شاهزاده آخایا هموار کرد.

تقریباً در همان زمان، تزار کالویان، تزار بلغارستان ، مذاکرات با پاپ اینوسنت سوم را با موفقیت به پایان رساند.حاکم بلغارستان به عنوان "رکس"، یعنی امپراتور (تزار) شناخته می شد، در حالی که اسقف اعظم بلغارستان عنوان "پریما" را که عنوانی برابر با ایلخانی بود، دوباره به دست آورد.علیرغم روابط ظاهرا خوب بین تزار کالویان و فاتحان جدید اروپای غربی، لاتین ها بلافاصله پس از استقرار در قسطنطنیه ادعاهای خود را در سرزمین های بلغارستان اعلام کردند.شوالیه های لاتین شروع به عبور از مرز برای غارت شهرها و روستاهای بلغارستان کردند.این اقدامات ستیزه جویانه امپراتور بلغارستان را متقاعد کرد که اتحاد با لاتین ها غیرممکن است و لازم است متحدانی از میان یونانیان تراکیا پیدا شود که هنوز توسط شوالیه ها فتح نشده اند.در زمستان 1204-1205، پیام آوران اشراف محلی یونان از کالویان بازدید کردند و اتحادی تشکیل شد.نبرد آدریانوپل در 14 آوریل 1205 در اطراف آدریانوپل بین بلغارها، ولاها و کومان‌ها به رهبری تزار کالویان بلغارستان و صلیبیون تحت فرمان بالدوین اول که تنها ماه‌ها قبل به عنوان امپراتور قسطنطنیه تاجگذاری کرده بود، رخ داد.این نبرد پس از یک کمین موفق توسط امپراتوری بلغارستان به پیروزی رسید.بخش اصلی ارتش لاتین حذف می شود، شوالیه ها شکست می خورند و امپراتور آنها، بالدوین اول، در ولیکو ترنوو اسیر می شود.

ایالت Epirote در سال 1205 توسط مایکل کومننوس دوکاس، پسر عموی امپراتورهای بیزانس، اسحاق دوم آنجلوس و الکسیوس سوم آنجلوس، تأسیس شد.در ابتدا، میکائیل با بونیفاس مونتفرات متحد شد، اما با از دست دادن موریا (پلوپونز) به فرانک ها در نبرد باغ زیتون کوندوروس، به اپیروس رفت، جایی که خود را فرماندار بیزانسی استان قدیمی نیکوپلیس می دانست. علیه بونیفاس قیام کرد.اپیروس به زودی خانه جدید بسیاری از پناهندگان از قسطنطنیه، تسالی و پلوپونز شد و میکائیل به عنوان نوح دوم توصیف شد که مردانی را از طوفان لاتین نجات داد.جان X کاماتروس، پدرسالار قسطنطنیه، او را جانشین قانونی نمی دانست و در عوض به تئودور اول لاسکاریس در نیکیه پیوست.مایکل در عوض اقتدار پاپ اینوسنتی سوم را بر اپیروس به رسمیت شناخت و روابط خود را با کلیسای ارتدکس شرقی قطع کرد.

پس از پیروزی خیره کننده در نبرد آدریانوپل (1205)، بلغارها کنترل بیشتر تراکیا را به دست آوردند، به جز چندین شهر بزرگتر که امپراتور کالویان می خواست آنها را تصرف کند.در ژوئن 1205، او صحنه عملیات نظامی را به سمت جنوب غربی به سمت قلمروهای بونیفاس مونتفرات، پادشاه تسالونیکی و رعیت امپراتوری لاتین منتقل کرد.اولین شهر سر راه ارتش بلغارستان سرس بود.صلیبیون سعی کردند در مجاورت شهر بجنگند، اما پس از کشته شدن فرمانده هوگ د کولینی شکست خوردند و مجبور شدند به شهر عقب نشینی کنند، اما در طول عقب نشینی آنها، نیروهای بلغاری نیز وارد سرس شدند.لاتین های باقی مانده به فرماندهی گیوم d'Arles در ارگ محاصره شدند.در مذاکراتی که پس از آن انجام شد، کالویان موافقت کرد که آنها را تا مرز بلغارستان و مجارستان ایمن کند.با این حال، هنگامی که پادگان تسلیم شد، شوالیه ها کشته شدند در حالی که مردم عادی در امان ماندند.

لشکرکشی موفقیت آمیز در سال 1205 با تصرف فیلیپوپولیس و دیگر شهرهای تراکیا به پایان رسید.اشراف بیزانسی شهر به رهبری الکسیوس آسپیتس مقاومت کردند.پس از اینکه کالویان شهر را تصرف کرد، باروهای آن ویران شد و آسپیتس به دار آویخته شد.او دستور اعدام رهبران یونانی آنها را صادر می کند و هزاران یونانی اسیر را به بلغارستان می فرستد.

امپراتوری لاتین متحمل تلفات سنگین شد و در پاییز 1205 صلیبی ها تلاش کردند تا بقایای ارتش خود را دوباره سازماندهی و سازماندهی کنند.نیروهای اصلی آنها شامل 140 شوالیه و چندین هزار سرباز مستقر در روسیه بود.این ارتش توسط تیری دو ترموند و تیری دو لوز که از برجسته ترین اشراف امپراتوری لاتین قسطنطنیه بودند رهبری می شد.نبرد روسیه در زمستان 1206 در نزدیکی قلعه روسیون (Rusköy معاصر Keşan) بین ارتش های امپراتوری بلغارستان و امپراتوری لاتین بیزانس رخ داد.بلغارها یک پیروزی بزرگ به دست آوردند.در کل عملیات نظامی، صلیبیون بیش از 200 شوالیه را از دست دادند، هزاران سرباز و چندین پادگان ونیزی به طور کامل نابود شدند.امپراتور جدید امپراتوری لاتین هنری فلاندر مجبور شد از پادشاه فرانسه 600 شوالیه و 10000 سرباز دیگر بخواهد.جفری ویلهاردوی شکست را با فاجعه آدریانوپل مقایسه کرد.با این حال، صلیبیون خوش شانس بودند - در سال 1207 تزار کالویان در طی محاصره تسالونیکی کشته شد و امپراتور جدید بوریل که یک غاصب بود به زمان نیاز داشت تا قدرت خود را اعمال کند.

پس از اینکه بلغارها ارتش لاتین را در نبرد روسیون در 31 ژانویه 1206 نابود کردند، بقایای نیروهای متلاشی شده صلیبی برای جستجوی پناه به سمت شهر ساحلی رودوستو حرکت کردند.این شهر دارای یک پادگان قوی ونیزی بود و توسط یک هنگ 2000 نفری از قسطنطنیه پشتیبانی می شد.با این حال، ترس بلغارها به حدی بود که با ورود سربازان بلغاری، لاتین ها وحشت کردند.آنها قادر به مقاومت نبودند و پس از یک نبرد کوتاه، ونیزی ها شروع به فرار به سمت کشتی های خود در بندر کردند.در عجله آنها برای فرار، بسیاری از قایق ها بارگیری کردند و غرق شدند و بیشتر ونیزی ها غرق شدند.این شهر توسط بلغارها غارت شد که به راهپیمایی پیروزمندانه خود از طریق شرق تراکیه ادامه دادند و شهرها و قلعه های بیشتری را تصرف کردند.

هنگامی که برادر بزرگترش، امپراتور بالدوین، در نبرد آدریانوپل در آوریل 1205 توسط بلغارها دستگیر شد، هنری به عنوان نایب السلطنه امپراتوری انتخاب شد و با رسیدن خبر مرگ بالدوین به سلطنت رسید.او در 20 اوت 1206 تاجگذاری کرد.پس از صعود هنری به عنوان امپراتور لاتین، اشراف لومبارد پادشاهی تسالونیکی از وفاداری به او خودداری کردند.یک جنگ دو ساله آغاز شد و هنری پس از شکست دادن لومباردهای تحت حمایت معبد ، قلعه های معبد راوننیکا و زتونی (لامیا) را مصادره کرد.هانری فرمانروایی خردمندی بود که سلطنت او عمدتاً در مبارزات موفقیت آمیز با تزار کالویان بلغارستان و با رقیبش امپراتور تئودور اول لاسکاریس از نیقیه گذشت.او بعداً با بوریل بلغارستان (1207–1218) جنگید و توانست او را در نبرد فیلیپوپولیس شکست دهد.هنری علیه امپراتوری نیقیه لشکرکشی کرد و با لشکرکشی در سال 1207 (در نیکومدیا) و در 1211–1212 (با نبرد رینداکوس)، یک دارایی کوچک در آسیای صغیر (در پگای) را گسترش داد، جایی که او دارایی های مهم نیقیه را در نیمفایون تصرف کرد.اگرچه تئودور اول لاسکاریس نتوانست با این لشکرکشی بعدی مخالفت کند، به نظر می‌رسد که هنری بهترین تصمیم را داشت که بر مشکلات اروپایی خود تمرکز کند، زیرا او در سال 1214 به دنبال آتش‌بس با تئودور اول بود و به طور دوستانه لاتین را از متصرفات نیسایی به نفع نیسیا تقسیم کرد.

محاصره آنتالیا، تصرف موفقیت آمیز شهر آتالیا (آنتالیا، ترکیه امروز)، بندری در جنوب غربی آسیای صغیر توسط ترکیه بود.تسخیر بندر، مسیر دیگری را به ترکها برای ورود به دریای مدیترانه داد، اگرچه 100 سال دیگر طول می کشید تا ترکها تلاش جدی برای ورود به دریا انجام دهند.این بندر تحت کنترل یک ماجراجوی توسکانی به نام آلدوبراندینی قرار گرفته بود که در خدمت امپراتوری بیزانس بود، اما ظاهراً با بازرگانانمصری در آن بندر بدرفتاری می کرد.ساکنان به نایب السلطنه قبرس، گوتیه دو مونبلیارد، که شهر را اشغال کرد، اما نتوانست مانع از ویران کردن حومه مجاور توسط ترکان سلجوقی شود، متوسل شدند.سلطان کیخسرو اول در مارس 1207 طوفان شهر را گرفت و ستوان خود مبارزالدین ارتوکوش بن عبدالله را به عنوان فرماندار آن قرار داد.

نبرد Messinopolis در 4 سپتامبر 1207 در Mosynopolis در نزدیکی شهر کوموتینی در یونان معاصر رخ داد و بین بلغارها و امپراتوری لاتین جنگید.به پیروزی بلغارستان منجر شد.در حالی که ارتش های امپراتور بلغارستان کالویان اودرین را محاصره کردند، بونیفاس مونفرات، پادشاه تسالونیکی، از سرس به سوی بلغارستان حمله کرد.سواره نظام او در حمله 5 روزه به شرق سرس به مسینوپولیس رسید، اما در مناطق کوهستانی اطراف شهر، ارتش او توسط یک نیروی بزرگتر متشکل از بلغارهای محلی مورد حمله قرار گرفت.نبرد در گارد عقب لاتین آغاز شد و بونیفاس موفق شد بلغارها را عقب براند، اما در حالی که آنها را تعقیب می کرد با یک تیر کشته شد و به زودی صلیبی ها شکست خوردند.سر او نزد کالویان فرستاده شد، او بلافاصله لشکرکشی را علیه پایتخت بونیفاس در تسالونیکی ترتیب داد.خوشبختانه برای امپراتوری لاتین، کالویان در جریان محاصره تسالونیکی در اکتبر 1207 درگذشت و امپراتور جدید بوریل که یک غاصب بود به زمان نیاز داشت تا قدرت خود را اعمال کند.

در زمان سلطنت کالویان، اشراف یونانی تراکیه شرقی علیه امپراتوری بلغارستان قیام کردند و از امپراتوری لاتین کمک خواستند.این شورش علیه امپراتور جدید بلغارستان بوریل، که جنگ سلف خود کالویان علیه امپراتوری لاتین را که به تراکیه شرقی حمله کرده بود، ادامه داد.در طول راهپیمایی خود، او بخش هایی از قلمرو الکسیوس اسلاو را قبل از توقف در استارا زاگورا تصرف کرد.امپراتور لاتین هانری ارتشی را در سلیمبریا جمع کرد و به سمت آدریانوپل رفت.نبرد برویا در ژوئن 1208 در نزدیکی شهر استارا زاگورا در بلغارستان بین بلغارها و امپراتوری لاتین رخ داد.به پیروزی بلغارستان منجر شد.عقب نشینی او دوازده روز ادامه داشت، که در آن بلغارها مخالفان خود را از نزدیک تعقیب و مورد آزار و اذیت قرار دادند و تلفاتی را عمدتاً به گارد عقب لاتین وارد کردند که چندین بار توسط نیروهای اصلی صلیبی از فروپاشی کامل نجات یافت.با این حال، در نزدیکی پلوودیو، صلیبیون سرانجام نبرد را پذیرفتند و بلغارها شکست خوردند.

بوریل بلغارستان به تراکیا حمله می کند.هنری با پسر عموی شورشی بوریل، الکسیوس اسلاو، متحد می شود.لاتین ها در فیلیپوپولیس شکست سختی را بر بلغارها تحمیل کردند و شهر را تصرف کردند.الکسیوس اسلاو از طریق مراسم سنتی بیزانسی proskynesis (شامل بوسه بر پاها و دست هانری) به هانری سوگند یاد می کند.

الکسیوس سوم با نزدیک شدن به صلیبیون در سال 1203 از قسطنطنیه گریخت، اما از حق خود بر تاج و تخت چشم پوشی نکرد و مصمم بود آن را پس بگیرد.کیخسرو که در حمایت از آرمان الکسیوس بهانه کاملی برای حمله به قلمرو نیقیه یافت، فرستاده‌ای را نزد تئودور در نیقیه فرستاد و از او خواست که قلمرو خود را به امپراتور قانونی واگذار کند.تئودور از پاسخگویی به خواسته های سلطان امتناع کرد و سلطان ارتش خود را جمع کرد و به قلمروهای لاسکاریس حمله کرد.در نبرد انطاکیه در مائاندر، سلطان سلجوقی به دنبال لاسکاریس بود که توسط نیروهای مهاجم ترک تحت فشار قرار گرفته بود.کیخسرو دشمن خود را هجوم آورد و با گرز ضربه سنگینی بر سر او زد، به طوری که امپراتور نیکیایی سرگیجه از اسب خود به زمین افتاد.کیخسرو از قبل به گروه خود دستور می داد که لاسکاریس را با خود ببرند، که دومی به آرامش رسید و کیخسرو را با هک کردن پاهای عقب کوهش به پایین آورد.سلطان نیز بر زمین افتاد و سر بریده شد.سر او را به نیزه ای چسبانده و برای دیدن لشگرش بلند کردند و باعث وحشت و عقب نشینی ترک ها شد.به این ترتیب لاسکاریس پیروزی را از آرواره های شکست ربود، اگرچه ارتش خود او در این روند تقریباً نابود شد.این نبرد به تهدید سلجوقیان پایان داد: پسر و جانشین کیخسرو، کیکاوس اول، در 14 ژوئن 1211 با نیکیه آتش بس منعقد کرد و مرز بین دو ایالت تا سال 1260 تقریباً بدون چالش باقی ماند.امپراتور سابق الکسیوس سوم، پدر همسر لاسکاریس نیز در جریان نبرد اسیر شد.لاسکاریس با او به خوبی رفتار کرد، اما نشان امپراتوری اش را از او گرفت و او را به صومعه هیاکینتوس در نیکیه فرستاد، جایی که او به روزهای خود پایان داد.

هانری با استفاده از تلفاتی که ارتش نیقیه در برابر سلجوقیان در نبرد انطاکیه در مائاندر متحمل شد، با ارتش خود در پگای فرود آمد و به سمت شرق به سمت رودخانه رینداکوس حرکت کرد.هنری احتمالاً 260 شوالیه فرانک داشت.لاسکاریس به طور کلی نیروی بیشتری داشت، اما تنها تعداد انگشت شماری از مزدوران فرانک از خود بود، زیرا آنها به ویژه در برابر سلجوقیان متحمل آسیب شدید شده بودند.لاسکاریس یک کمین در Rhyndacus آماده کرد، اما هنری به مواضع او حمله کرد و سربازان نیکیه را در یک نبرد یک روزه در 15 اکتبر متفرق کرد.پیروزی لاتین، که طبق گزارش‌ها بدون تلفات به دست آمد، شکست‌دهنده بود: پس از نبرد، هنری بدون مخالفت از سرزمین‌های نیکیه پیشروی کرد و به جنوب تا نیمفایون رسید.پس از آن جنگ پایان یافت و هر دو طرف معاهده نیمفائوم را منعقد کردند که به امپراتوری لاتین کنترل بیشتر میزیا تا روستای کالاموس (گلنبه امروزی) را می داد که قرار بود خالی از سکنه باشد و مرز بین دو ایالت را مشخص کند.

پیمان نیمفائوم یک معاهده صلح بود که در دسامبر 1214 بین امپراتوری نیکیه، دولت جانشین امپراتوری بیزانس، و امپراتوری لاتین امضا شد.اگرچه هر دو طرف برای سال‌های آینده به مبارزه ادامه خواهند داد، اما پیامدهای مهمی از این توافقنامه صلح وجود داشت.اول، پیمان صلح عملاً هر دو طرف را به رسمیت شناخت، زیرا هیچ یک به اندازه کافی قوی نبود که دیگری را نابود کند.دومین پیامد این معاهده این بود که دیوید کومننوس، که دست نشانده هنری بود و با حمایت امپراتوری لاتین جنگ خود را علیه نیکیه انجام می داد، اکنون عملاً این حمایت را از دست داد.بنابراین تئودور توانست در اواخر سال 1214 تمام سرزمین های دیوید را در غرب سینوپ ضمیمه کند و به دریای سیاه دسترسی پیدا کند.سومین پیامد این بود که تئودور اکنون آزاد بود تا بدون حواس‌پرتی لاتین‌ها علیه سلجوقیان جنگ کند.نیکیه توانست مرزهای شرقی خود را تا پایان قرن مستحکم کند.خصومت‌ها دوباره در سال 1224 آغاز شد و پیروزی کوبنده نیکیه در نبرد دوم پوماننوم، قلمروهای لاتین در آسیا را عملاً تنها به شبه‌جزیره نیکومدیا کاهش داد.این معاهده به نیکیایی‌ها اجازه داد تا سال‌ها بعد به اروپا حمله کنند، که با فتح مجدد قسطنطنیه در سال 1261 به اوج خود رسید.

نبرد Poimanenon یا Poemanenum در اوایل سال 1224 (یا احتمالاً اواخر سال 1223) بین نیروهای دو کشور جانشین اصلی امپراتوری بیزانس انجام شد.امپراتوری لاتین و امپراتوری یونانی بیزانس نیکیه.نیروهای مخالف در پویماننون، در جنوب سیزیکوس در میسیا، در نزدیکی دریاچه کوش، با یکدیگر ملاقات کردند.با جمع بندی اهمیت این نبرد، مورخ بیزانسی قرن سیزدهم، جورج آکروپولیتس، نوشت که «از آن زمان (این نبرد)، دولت ایتالیایی ها [امپراتوری لاتین] ... شروع به افول کرد».خبر شکست در پویماننون باعث وحشت در ارتش امپراتوری لاتین شد که سرس را از استبداد اپیروس محاصره کرده بود، که با هرج و مرج به سمت قسطنطنیه عقب نشینی کرد و بنابراین با قاطعیت توسط نیروهای فرمانروای Epirote، تئودور کومننوس دوکاس شکست خورد.این پیروزی راه را برای بازیابی بیشتر متصرفات لاتین در آسیا باز کرد.امپراتور لاتین که هم توسط نیکیه در آسیا و هم از طرف اپیروس در اروپا تهدید می شد، برای صلح شکایت کرد که در سال 1225 منعقد شد. طبق شرایط آن، لاتین ها تمام دارایی های آسیایی خود را به جز ساحل شرقی بسفر و شهر نیکومدیا رها کردند. منطقه اطراف

پس از مرگ امپراتور لاتین رابرت کورتنی در سال 1228، ایوان آسن دوم محتمل ترین گزینه برای نایب السلطنه بالدوین دوم در نظر گرفته شد.تئودور فکر کرد که بلغارستان تنها مانعی است که بر سر راه او به قسطنطنیه باقی مانده است و در اوایل مارس 1230 با شکستن پیمان صلح و بدون اعلان جنگ به کشور حمله کرد.نبرد Klokotnitsa در 9 مارس 1230 در نزدیکی روستای Klokotnitsa بین امپراتوری دوم بلغارستان و امپراتوری تسالونیکی رخ داد.در نتیجه، بلغارستان بار دیگر به عنوان قدرتمندترین کشور در جنوب شرقی اروپا ظاهر شد.با این وجود، قدرت بلغارستان به زودی توسط امپراتوری در حال ظهور نیکیه مورد رقابت قرار گرفت و از آن پیشی گرفت.تهدید امپراتوری لاتین از بین رفت.خود تسالونیکا زیر نظر برادر تئودور، مانوئل، تابع بلغارستان شد.

محاصره قسطنطنیه (1235) محاصره مشترک بلغارها و نیکیه در پایتخت امپراتوری لاتین بود.امپراتور لاتین جان برین توسط امپراتور نیکیایی جان سوم دوکاس واتاتزس و تزار ایوان آسن دوم بلغارستان محاصره شد.محاصره ناموفق باقی ماند.

تهاجم مغول به آناتولی در زمان‌های مختلف، از لشکرکشی سال‌های 1241–1243 شروع شد که در نبرد کوسه داگ به اوج خود رسید.پس از تسلیم شدن سلجوقیان در سال 1243 تا سقوط حکومت ایلخانان در سال 1335، قدرت واقعی بر آناتولی توسط مغولان اعمال شد. اگرچه جان سوم نگران بود که ممکن است بعداً به او حمله کنند، اما آنها در نهایت تهدید سلجوقیان را برای نیقیه از بین بردند.جان سوم برای تهدید مغول آماده شد.با این حال، او فرستادگانی به قاقان گویوک و مونگکه فرستاده بود اما مدتی بازی می کرد.امپراتوری مغول هیچ آسیبی به نقشه او برای بازپس گیری قسطنطنیه از دست لاتین ها که فرستاده خود را نزد مغولان نیز فرستادند، وارد نکرد.

در جریان حمله مغولان به اروپا، تومن های مغول به رهبری باتو خان ​​و کادان در بهار ۱۲۴۲ پس از شکست مجارها در نبرد موهی و ویران کردن مناطق مجارستانی کرواسی، دالماسی و بوسنی به صربستان و سپس بلغارستان حمله کردند.در ابتدا، نیروهای کادان در امتداد دریای آدریاتیک به سمت جنوب به خاک صربستان حرکت کردند.سپس به سمت شرق چرخید و از مرکز کشور گذشت - در حالی که می رفت غارت می کرد - و وارد بلغارستان شد و در آنجا بقیه ارتش زیر نظر باتو به آن ملحق شدند.مبارزات انتخاباتی در بلغارستان احتمالاً عمدتاً در شمال اتفاق افتاده است، جایی که باستان شناسی شواهدی از تخریب در این دوره به دست می دهد.با این حال، مغول ها قبل از عقب نشینی کامل از بلغارستان برای حمله به امپراتوری لاتین در جنوب آن عبور کردند.بلغارستان مجبور به پرداخت خراج به مغولان شد و این امر پس از آن ادامه یافت.

در تابستان 1242، یک نیروی مغول به امپراتوری لاتین قسطنطنیه حمله کرد.این نیرو، یگانی از ارتش تحت فرمان قادان که سپس بلغارستان را ویران کرد، از شمال وارد امپراتوری شد.امپراتور بالدوین دوم با آن روبرو شد که در اولین رویارویی پیروز شد اما متعاقباً شکست خورد.این برخوردها احتمالاً در تراکیه رخ داده است، اما به دلیل کمبود منابع می توان در مورد آنها صحبت کرد.روابط بعدی بین بالدوین و خان ​​های مغول توسط برخی به عنوان مدرکی در نظر گرفته شده است که بالدوین دستگیر شده و مجبور به تسلیم شدن به مغول ها و پرداخت خراج شده است.همراه با حمله بزرگ مغولان به آناتولی در سال بعد (1243)، شکست مغول از بالدوین باعث تغییر قدرت در دنیای اژه شد.

در سال 1246، جان سوم واتاتز به بلغارستان حمله کرد و بخش اعظم تراکیا و مقدونیه را پس گرفت و تسالونیکی را به قلمرو خود ادغام کرد.در سال 1248، جان بلغارها را شکست داد و امپراتوری لاتین را محاصره کرد.او تا زمان مرگش در سال 1254 به گرفتن زمین از لاتین ها ادامه داد. در سال 1247، نیکیایی ها عملاً قسطنطنیه را محاصره کرده بودند و تنها دیوارهای مستحکم شهر آنها را در اختیار داشتند.

جنواها در سال 1248 در یک حمله غافلگیرانه شهر و جزیره را که وابسته به امپراتوری نیکیه بود تصرف کردند و با کمک شاهزاده آخائا آن را در دست گرفتند.جان سوم دوکاس واتاتز رودس را در اواخر سال 1249 یا اوایل سال 1250 پس گرفت و به طور کامل در امپراتوری نیکیه گنجانده شد.

چند روز پس از مرگ امپراطور تئودور لاسکاریس در سال 1258، مایکل پالائولوگوس علیه بوروکرات بانفوذ جورج موزالون کودتا کرد و سرپرستی امپراطور هشت ساله جان چهارم دوکاس لاسکاریس را از او گرفت.مایکل در 13 نوامبر 1258 با القاب مگاس دوکس و مستبد سرمایه گذاری شد.در 1 ژانویه 1259، میکائیل هشتم پالایولوگوس، به احتمال زیاد بدون جان چهارم، در نیمفایون به عنوان امپراتور مشترک (بازیلئوس) اعلام شد.

نبرد پلاگونیا یا نبرد کاستوریا در اوایل تابستان یا پاییز 1259، بین امپراتوری نیکیه و اتحاد ضد نیکیایی متشکل از استبداد اپیروس، سیسیل و شاهزاده‌نشین آخه رخ داد.این یک رویداد تعیین کننده در تاریخ مدیترانه شرقی بود که تضمین کننده فتح مجدد قسطنطنیه و پایان امپراتوری لاتین در سال 1261 بود.افزایش قدرت نیقیه در جنوب بالکان و جاه طلبی فرمانروای آن، میشائیل هشتم پالیولوگوس، برای بازپس گیری قسطنطنیه، منجر به تشکیل ائتلافی بین یونانیان اپیروت، به رهبری میشائیل دوم کومننوس دوکاس، و فرمانروایان اصلی لاتین آن زمان شد. ، شاهزاده آخایی، ویلیام ویلهاردوین و مانفرد سیسیلی.جزئیات نبرد، از جمله تاریخ و مکان دقیق آن، مورد مناقشه است زیرا منابع اولیه اطلاعات متناقضی را ارائه می دهند.محققان مدرن معمولاً آن را در ماه جولای یا سپتامبر، جایی در دشت پلاگونیا یا نزدیک کاستوریا قرار می دهند.به نظر می رسد که رقابت های به سختی پنهان بین یونانیان اپیروت و متحدان لاتین آنها در پیش از نبرد به منصه ظهور رسید که احتمالاً توسط عوامل Palaiologos تقویت شده بود.در نتیجه، Epirotes در آستانه نبرد، لاتین ها را رها کردند، در حالی که جان دوکاس، پسر حرامزاده مایکل دوم، به اردوگاه نیقیه فرار کرد.سپس نیکیایی ها به لاتین ها حمله کردند و آنها را شکست دادند، در حالی که بسیاری از اشراف، از جمله ویلهاردوئن، به اسارت درآمدند.این نبرد آخرین مانع را برای تسخیر مجدد قسطنطنیه توسط نیکیه در سال 1261 و تأسیس مجدد امپراتوری بیزانس تحت سلسله Palaiologos برطرف کرد.همچنین منجر به فتح کوتاه اپیروس و تسالی توسط نیروهای نیکیه شد، اگرچه میکائیل دوم و پسرانش به سرعت توانستند این دستاوردها را معکوس کنند.در سال 1262، ویلیام ویلهاردوین در ازای سه قلعه در نوک جنوب شرقی شبه جزیره مورا آزاد شد.

در سال 1260، مایکل حمله به خود قسطنطنیه را آغاز کرد، کاری که پیشینیان او قادر به انجام آن نبودند.او با جنوا متحد شد و ژنرال او الکسیوس استراتگوپولوس ماه ها را صرف مشاهده قسطنطنیه کرد تا برای حمله خود برنامه ریزی کند.در جولای 1261، در حالی که بیشتر ارتش لاتین در جاهای دیگر می جنگیدند، الکسیوس توانست نگهبانان را متقاعد کند که دروازه های شهر را باز کنند.هنگامی که وارد محله ونیزی شد (از آنجایی که ونیز دشمن جنوا بود و تا حد زیادی مسئول تصرف شهر در سال 1204 بود) را سوزاند.میکائیل چند هفته بعد به عنوان امپراتور شناخته شد و امپراتوری بیزانس را تحت سلسله Palaiologos بازسازی کرد، پس از یک فاصله زمانی 57 ساله که شهر پایتخت امپراتوری لاتین بود که توسط جنگ صلیبی چهارم در سال 1204 نصب شد. آخائا به زودی بازپس گرفته شد، اما ترابیزون و اپیروس به عنوان کشورهای مستقل یونانی بیزانس باقی ماندند.امپراتوری بازسازی شده نیز با تهدید جدیدی از سوی عثمانی ها مواجه شد، زمانی که آنها به جای سلجوقیان به پا خاستند.