የኡመያ ከሊፋ

በቅድመ እስልምና ዘመን ኡመያዎች ወይም “ባኑ ኡመያ” የመካ የቁረይሽ ጎሳ ግንባር ቀደም ጎሳ ነበሩ።በ6ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ኡመያውያን ቁረይሾች ከሶሪያ ጋር የበለፀጉትን የንግድ አውታሮች ተቆጣጠሩ እና የሰሜን እና መካከለኛውን የአረብ በረሃ ስፋት ከተቆጣጠሩት ዘላኖች የአረብ ጎሳዎች ጋር ኢኮኖሚያዊ እና ወታደራዊ ጥምረት ፈጥረዋል ፣ ይህም ለጎሳው የፖለቲካ ስልጣን ደረጃን ሰጠው ። ክልል.በአቡ ሱፍያን ኢብን ሀርብ መሪነት የመካ ዋና መሪ የነበሩት ኡመያውያን የእስልምና ነቢይመሐመድን ሲቃወሙ ነበር ነገር ግን በ630 መካን ከያዙ በኋላ አቡ ሱፍያን እና ቁረይሽ እስልምናን ተቀበሉ።መሐመድ ተደማጭነት ያላቸውን የቁረይሻውያን ጎሳዎችን ለማስታረቅ ለቀድሞ ተቀናቃኞቹ አቡ ሱፍያንን ጨምሮ በአዲሱ ሥርዓት ውስጥ ድርሻ ሰጣቸው።አቡ ሱፍያን እና ኡመያውያን ገና ጅምር በሆነው የሙስሊም ማህበረሰብ ላይ ያላቸውን አዲስ የፖለቲካ ተፅእኖ ለማስቀጠል ወደ መዲና የእስልምና የፖለቲካ ማዕከል ሄዱ።የመሐመድ በ632 መሞቱ የሙስሊሙን ማህበረሰብ ተከታታይ አመራር ክፍት አድርጎታል።ሙሃጅሩኑ ከራሳቸው ለአንዱ፣ ለቀደመው፣ የመሐመድ አዛውንት አቡበክር ታማኝነታቸውን ሰጡ፣ እና የአንሷሪዎችን ምክክር አቆሙ።አቡበክር በአንሷሮች እና በቁረይሻይቶች ዘንድ ተቀባይነት እንዳለው ተደርገው ይታዩ ነበር እና ከሊፋ (የሙስሊሙ ማህበረሰብ መሪ) ተብለው እውቅና ያገኙ ነበር።ሙስሊሞች ሶሪያን በወረሩበት ወቅት ለኡማውያውያን የአዛዥነት ሚና በመሸለም ሞገስ አሳይቷል።ከተሿሚዎቹ መካከል በሶሪያ ንብረት የነበረው እና የንግድ ትስስር የነበረው የአቡ ሱፍያን ልጅ ያዚድ ነበር።የአቡበከር ተከታይ ዑመር (ረ. የዑመር አጠቃላይ የግዛቱ አዛዥ አቡ ዑበይዳ ኢብን አል-ጀራህ በ639 ሲሞት የዚድን የሶሪያ ደማስቆ፣ የፍልስጤም እና የዮርዳኖስን አውራጃ አስተዳዳሪ አድርጎ ሾመው።ያዚድ ብዙም ሳይቆይ ሞተ እና ዑመር ወንድሙን ሙዓውያ (ረዐ) በምትካቸው ሾሙት።ዑመር በአቡ ሱፍያን ልጆች ላይ የፈፀሙት ለየት ያለ አያያዝ ለቤተሰቡ ካለው ክብር፣ ከኃያላኑ ከባኑ ቃልብ ጎሳ ጋር የፈጠሩት ቁርኝት በሆምስ ውስጥ ከቁረይሾች ጋር እኩል እንደሆኑ አድርገው ለሚቆጥሩት እና ራሳቸውን ከቁረይሾች ጋር እኩል አድርገው ለሚቆጥሩ ከባኑ ቃልብ ጎሳ ጋር ያላቸው ቁርኝት ተቃራኒ ሚዛን ሊሆን ይችላል። በተለይ አቡ ዑበይዳ እና የዚድን በገደለው በአምዋስ መቅሰፍት መካከል በወቅቱ ተስማሚ እጩ ነበር።በሙዓውያ (ረዐ) አስተዳዳሪነት፣ ሶሪያ በአገር ውስጥ ሰላማዊ፣ የተደራጀች እና ከቀድሞ የባይዛንታይን ገዥዎቿ በሚገባ የምትከላከል ነበረች።

በኡመር የግዛት ዘመን የሶሪያ ገዥ የነበረው ሙአውያህ ቀዳማዊ የሜዲትራኒያን ባህር ደሴቶችን ለመውረር የባህር ሃይል እንዲገነባ ጥያቄ ላከ ነገር ግን ዑመር ለወታደሮቹ ስጋት ስላለ ሃሳቡን አልተቀበሉትም።ዑስማን ከሊፋ ከሆኑ በኋላ ግን የሙዓውያህን ጥያቄ አፀደቁት።እ.ኤ.አ. በ 650 ሙአውያህ በአጭር ጊዜ ከበባ በኋላ ዋና ከተማዋን ቆስጠንጢያን በመቆጣጠር በቆጵሮስ ላይ ጥቃት ሰነዘረ ፣ ግን ከአካባቢው ገዥዎች ጋር ስምምነት ፈረመ።በዚህ ጉዞ ወቅት፣የመሐመድ ዘመድ ኡም-ሃራም ከላርናካ የጨው ሃይቅ አጠገብ ከበቅሎዋ ላይ ወድቃ ተገደለ።እሷም በዚያው ቦታ የተቀበረች ሲሆን ይህም ለብዙ የአካባቢው ሙስሊሞች እና ክርስቲያኖች ቅዱስ ቦታ ሲሆን በ 1816 የሃላ ሱልጣን ተክኬ በኦቶማኖች ተገንብቷል.የስምምነቱን መጣስ ከያዙ በኋላ አረቦች በ 654 በአምስት መቶ መርከቦች ደሴቷን እንደገና ወረሩ ።በዚህ ጊዜ ግን በቆጵሮስ ውስጥ 12,000 ወታደሮች ያሉት የጦር ሰፈር ቀርቷል፤ ይህም ደሴቷን በሙስሊሞች ተጽዕኖ ሥር እንድትወድቅ አድርጓታል።የሙስሊም መርከቦች ቆጵሮስን ለቀው ከወጡ በኋላ ወደ ቀርጤስ ከዚያም ወደ ሮድስ በማቅናት ብዙም ሳይቋቋሙት አሸነፋቸው።ከ652 እስከ 654 ድረስ ሙስሊሞች በሲሲሊ ላይ የባህር ኃይል ዘመቻ ከፍተው ብዙ የደሴቱን ክፍል ያዙ።ከዚህ በኋላ ብዙም ሳይቆይ ዑስማን ተገደለ፣የመስፋፋት ፖሊሲውን አብቅቷል፣እናም ሙስሊሞች ከሲሲሊ አፈገፈጉ።እ.ኤ.አ. በ 655 የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንስ 2ኛ በፊኒኬ (ላይሺያ) ሙስሊሞችን ለማጥቃት መርከበኞችን በአካል በመምራት ሽንፈት ገጥሟቸዋል፡ ሁለቱም ወገኖች በጦርነቱ ከፍተኛ ኪሳራ ደርሶባቸዋል፣ ንጉሠ ነገሥቱም ራሱ ሞትን ለጥቂት ተረፈ።

የሙዓውያ (ረዐ) የከሊፋነት ማእከል በሆነችው በሶሪያ ስለነበረው አገዛዝ በቀደሙት የሙስሊም ምንጮች ብዙ መረጃ የለም።ቤተ መንግሥቱን በደማስቆ አቋቁሞ የከሊፋውን ግምጃ ቤት ከኩፋ ወደዚያ ወሰደው።100,000 የሚጠጉ ሰዎች በነበሩት የሶሪያ የጎሳ ወታደር በመደገፍ በኢራቅ ወታደሮች ወጪ ደሞዛቸውን ጨምሯል።ወደ 100,000 የሚጠጉ ወታደሮችም ተደምረው።ሙዓውያ (ረዐ) ዲዋን (የመንግስት ዲፓርትመንቶችን) ለደብዳቤ ልውውጥ (ረሣኢል)፣ ቻተል (ኻታም) እና የፖስታ መስመር (ባሪድ) በማቋቋም በቀድሞዎቹ የሙስሊም ምንጮች ይመሰክራሉ።አል-ታባሪ እንደዘገበው በ 661 ኸሪጂቱ አል-ቡራክ ኢብኑ አብዱላህ በደማስቆ መስጊድ ሲሰግዱ በሙዓውያ ላይ ያደረጉትን የግድያ ሙከራ ተከትሎ ሙዓውያ (ረዐ) የከሊፋ ሃራስ (የግል ጠባቂ) አቋቋሙ እና ሹርታ (ምረጡ)። ወታደሮች) እና ማቅሱራ (የተከለለ ቦታ) በመስጊዶች ውስጥ።

ምንም እንኳን አረቦች ከ640 ዎቹ ጀምሮ በየጊዜው ከሚደረጉ ወረራዎች በስተቀር ከቅሪናይካን አልፈው ባይሄዱም በባይዛንታይን ሰሜን አፍሪካ ላይ የተደረገው ዘመቻ በሙዓውያ ዘመን ታደሰ።እ.ኤ.አ. በ 665 ወይም 666 ኢብን ሁዳይጅ ጦርን በመምራት ባይዛሴና (ደቡባዊ የባይዛንታይን አፍሪካ አውራጃ) እና ጋቤስ ወረረ እና ወደግብፅ ከመውጣቱ በፊት ለጊዜው ቢዝርትን ያዘ።በሚቀጥለው አመት ሙዓውያ ፋዳላ እና ሩዋይፊ ኢብን ሳቢትን ላከ በንግድ ውድ የሆነችውን የጅርባ ደሴት።ይህ በእንዲህ እንዳለ በ662 ወይም 667 ዑቅባ ኢብን ናፊ የተባለው የቁረይሻይ አዛዥ አረቦች በ641 ሲረናይካን ሲይዙ ትልቅ ሚና የተጫወተው የዛዊላ ኦሳይስ እና የጋርማንቴስ ዋና ከተማን የጀርማ ከተማን በመያዝ በፌዝዛን ክልል ውስጥ የሙስሊሞችን ተፅእኖ በድጋሚ አረጋግጧል።በዘመናችን ኒጀር እስከ ካዋር ድረስ በስተደቡብ ዘልቆ ሊሆን ይችላል።

እ.ኤ.አ. በ 674-678 የመጀመሪያው የአረብ የቁስጥንጥንያ ከበባ የአረብ - የባይዛንታይን ጦርነቶች እና የኡመያ ኸሊፋቶች ወደ ባይዛንታይን ግዛት የመስፋፋት ስትራቴጂ የመጀመሪያ ፍጻሜ ሲሆን በኸሊፋ ሙዓውያ 1. ሙዓውያ ይመራ ነበር ። በ661 የእርስ በርስ ጦርነትን ተከትሎ የሙስሊም አረብ ግዛት ገዥ ሆኖ ብቅ ብሏል፣ ከጥቂት አመታት በኋላ በባይዛንቲየም ላይ እንደገና ኃይለኛ ጦርነት እና የባይዛንታይን ዋና ከተማ የሆነችውን ቁስጥንጥንያ በመያዝ ገዳይ ድብደባን እንደሚያደርስ ተስፋ አድርጎ ነበር።የባይዛንታይን ታሪክ ጸሐፊ ቴዎፋንስ ዘ መናፍቃን እንደዘገበው፣ የአረቦች ጥቃት ዘዴዊ ነበር፡ በ672-673 የአረብ መርከቦች በትንሿ እስያ የባህር ዳርቻዎች ላይ መሠረቶችን ጠብቀው ከቆዩ በኋላ በቁስጥንጥንያ ዙሪያ ልቅ የሆነ እገዳ ገጠሙ።ክረምቱን ለማሳለፍ በከተማው አቅራቢያ የሚገኘውን የሳይዚከስ ባሕረ ገብ መሬትን እንደ መሰረት አድርገው ይጠቀሙ ነበር እናም በየፀደይቱ ተመልሰው በከተማው ምሽግ ላይ ጥቃት ለመሰንዘር ጀመሩ ።በመጨረሻም ባይዛንታይን በንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ 4ኛ ሥር የግሪክ እሳት በመባል የሚታወቀውን ፈሳሽ ተቀጣጣይ ንጥረ ነገር አዲስ ፈጠራ በመጠቀም የአረብ ባህርን ለማጥፋት ችለዋል።ባይዛንታይን በትንሿ እስያ የሚገኘውን የአረብ ምድር ጦር በማሸነፍ ከበባውን እንዲያነሱ አስገደዳቸው።የባይዛንታይን ድል ለባይዛንታይን ግዛት ህልውና ትልቅ ጠቀሜታ ነበረው ፣ ምክንያቱም የአረብ ስጋት ለተወሰነ ጊዜ እያሽቆለቆለ ነው።ብዙም ሳይቆይ የሰላም ስምምነት ተፈረመ እና ሌላ የሙስሊም የእርስ በርስ ጦርነት ከተቀሰቀሰ በኋላ ባይዛንታይን በኸሊፋነት ላይ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል።

የከርባላ ጦርነት ጥቅምት 10 ቀን 680 ዓ.ም የተካሄደው በሁለተኛው የኡመያ ኸሊፋ ቀዳማዊ ያዚድ ጦር እና በእስላማዊው ነብዩመሐመድ የልጅ ልጅ በሆነው በሁሰይን ኢብኑ አሊ የሚመራ ትንሽ ጦር በከርባላ በዘመናዊቷ ኢራቅ ነበር።ሑሰይን (ረዐ) ከአብዛኞቹ ዘመዶቻቸው እና ጓደኞቹ ጋር ሲገደሉ በሕይወት የተረፉት የቤተሰቡ አባላት ደግሞ ታስረዋል።ጦርነቱን ተከትሎ ሁለተኛው ፊቲና ሲሆን ኢራቃውያን የሑሰይንን ሞት ለመበቀል ሁለት የተለያዩ ዘመቻዎችን አደራጅተው ነበር;የመጀመሪያው በተውዋቢን እና ሌላው በሙክታር አል-ታቃፊ እና በደጋፊዎቹ።የከርባላ ጦርነት አሊድ ደጋፊ የነበረውን ፓርቲ (ሺዓት አሊ) ወደ ልዩ ሃይማኖታዊ ክፍል በማደግ የራሱ ሥርዓትና የጋራ ትውስታ ያለው እንዲሆን አድርጎታል።በሺዓ ታሪክ፣ ወግ እና ስነ-መለኮት ውስጥ ማዕከላዊ ቦታ ያለው ሲሆን በሺዓ ስነ-ጽሁፍ ውስጥ በተደጋጋሚ ይነገራል።

ሁለተኛው ፊቲና በመጀመርያው የኡመውያ ኸሊፋ ዘመን በእስልምና ማህበረሰብ ውስጥ አጠቃላይ የፖለቲካ እና የወታደራዊ ስርዓት አልበኝነት እና የእርስ በርስ ጦርነት ወቅት ነበር።በ680 የመጀመርያው የኡመያ ኸሊፋ ቀዳማዊ ሙዓውያ (ረዐ) መሞታቸውን ተከትሎ ለአስራ ሁለት ዓመታት ያህል ቆይቷል።ጦርነቱ የኡመውያ ስርወ መንግስትን ሁለት ፈተናዎች ማፈንን ያካተተ ሲሆን የመጀመሪያው በሑሰይን ኢብኑ አሊ እንዲሁም ደጋፊዎቻቸው ሱለይማን ኢብኑ ሱራድ እና ሙክታር አል ታቃፊን ጨምሮ በኢራቅ ለመበቀል የተነሱ ሲሆን ሁለተኛው ደግሞ በአብደላህ ኢብኑል - ዙበይርሑሰይን ብን አሊ ኡመያዎችን ለመጣል የኩፋ ደጋፊዎች ጋብዘው ነበር ነገርግን ከትንሽ ድርጅታቸው ጋር በጥቅምት 680 በከርባላ ጦርነት ወደ ኩፋ ሲሄዱ ተገደሉ የየዚድ ጦር በነሀሴ 683 በመዲና ፀረ-መንግስት አማፂያን ላይ ጥቃት ሰነዘረ እና በመቀጠልም ኢብኑል ዙበይርን ለየዚድ በመቃወም እራሱን ያቋቋመበትን መካን ከበባ።ያዚድ በህዳር ወር ከሞተ በኋላ፣ ከበባው ተትቷል እና የኡመያድ ባለስልጣን ከተወሰኑ የሶሪያ ክፍሎች በስተቀር በከሊፋው በሙሉ ወድቋል።አብዛኞቹ ክፍለ ሃገሮች ኢብን አል-ዙበይርን ከሊፋ ብለው አውቀውታል።፡ በጥር 685 በአይን አል ዋርዳ ጦርነት በኡመያዎች የተደመሰሰው ከኢብኑ ሱራድ የንስሃ እንቅስቃሴ ጀምሮ ኩፋ ላይ የሑሰይንን ሞት ለመበቀል የሚጠይቁ ተከታታይ የአሊድ እንቅስቃሴዎች ታዩ። .ከዚያም ኩፋን በሙክታር ተቆጣጠረ።በነሀሴ 686 በካዚር ጦርነት የሱ ሃይሎች ብዙ የኡመውያ ጦርን ቢያሸንፉም ሙክታር እና ደጋፊዎቻቸው በሚያዝያ 687 ተከታታይ ጦርነቶችን ተከትሎ በዙበይሪዶች ተገደሉ።በአብዱልመሊክ ኢብኑ መርዋን መሪነት ኡመያውያን ዙበይሪዶችን በኢራቅ የማስኪን ጦርነት በማሸነፍ ኢብኑል ዙበይርን በመካ ከበባ በ692 ከገደሉ በኋላ እንደገና የከሊፋነትን የበላይነት አረጋገጡ።የሁለተኛው ፊቲና ክስተቶች በእስልምና ውስጥ የኑፋቄ ዝንባሌዎችን በማጠናከር የተለያዩ አስተምህሮዎች የዳበሩት ከጊዜ በኋላ የእስልምና የሱኒ እና የሺዓ ቤተ እምነቶች በሚሆኑት ውስጥ ነበር።

በሴፕቴምበር-ህዳር 683 የመካ ከበባ የሁለተኛው ፊና ጦርነት ቀደምት ጦርነቶች አንዱ ነበር።የመካ ከተማ በኡመያ ያዚድ ቀዳማዊ የከሊፋነት ሥልጣንን ለመተካት ከታዋቂዎቹ መካከል ዋነኛው ለአብደላህ ኢብኑ ዙበይር የተቀደሰ ስፍራ ነበረች።በአቅራቢያዋ የምትገኘው መዲና የተባለችው ሌላዋ የእስልምና ቅዱስ ከተማም በየዚድ ላይ ካመፀች በኋላ ነው። ፣ የኡመውያ ገዥ አረቢያን ለማንበርከክ ጦር ላከ።የኡመውያ ጦር መዲናዎችን አሸንፎ ከተማዋን ያዘ፣ ነገር ግን መካ ለአንድ ወር ያህል ከበባ ቆየች፣ በዚህ ጊዜ የካዕባን እሳት ጎድቷል።የየዚድ ድንገተኛ ሞት ዜና በመጣ ጊዜ ከበባው ተጠናቀቀ።የኡመውያ አዛዥ ሁሴን ብን ኑመይር አልሳኩኒ ኢብኑል ዙበይርን አብረውት ወደ ሶርያ እንዲመለሱና ከሊፋ ተብለው እንዲታወቁ ለማድረግ ከንቱ ጥረት ካደረገ በኋላ ከሠራዊቱ ጋር ሄደ።ኢብኑል ዙበይር የእርስ በርስ ጦርነት በነበረበት ጊዜ በመካ ቆየ፣ ሆኖም ግን ብዙም ሳይቆይ በአብዛኞቹ የሙስሊም አለም ኸሊፋዎች እውቅና ተሰጠው።እ.ኤ.አ. እስከ 692 ድረስ ነበር ኡመያዎች ሌላ ጦር ለመላክ የቻሉት እንደገና መካን ከበው የእርስ በርስ ጦርነቱን አቆመ።

የሮክ ዶም የመጀመሪያ ግንባታ በኡመያ ኸሊፋነት የተካሄደው በአብዱል መሊክ ትእዛዝ በሁለተኛው ፊቲና በ691-692 ዓ. በ516 ዓ.ዓ. የፈረሰውን የሰሎሞን ቤተ መቅደስ ለመተካት)፣ በሮማውያን በ70 ዓ.ም. የፈረሰው።የዓለቱ ጉልላት በእስላማዊ የሕንፃ ጥበብ ውስጥ ካሉት ጥንታዊ ሥራዎች አንዱ ነው።በ1959-61 በ1959-61 እና በ1993 የውጪው ገጽታ በከፍተኛ ሁኔታ ተቀይሮ በኦቶማን ዘመን እና እንደገና በዘመናዊው ዘመን፣ አርክቴክቱ እና ሞዛይክዎቹ በአቅራቢያው ባሉ የባይዛንታይን አብያተ ክርስቲያናት እና ቤተመንግስቶች ተቀርፀዋል። .

የማስኪን ጦርነት፣ በአቅራቢያው ካለ የንስጥሮስ ገዳም የዴይር አል-ጃታሊክ ጦርነት በመባል የሚታወቀው፣ የሁለተኛው ፊና (680-690ዎቹ) ወሳኝ ጦርነት ነበር።በጥቅምት 691 አጋማሽ ባግዳድ አቅራቢያ በትግራይ ወንዝ ምዕራባዊ ዳርቻ በኡመያ ኸሊፋ አብደል መሊክ ኢብኑ መርዋን ጦር እና በኢራቅ አስተዳዳሪ በሙስዓብ ብን አል-ዙበይር ጦር መካከል ተካሄደ። ለወንድሙ የመካ ተቀናቃኙ ኸሊፋ አብደላህ ኢብኑል ዙበይር።በጦርነቱ መጀመሪያ ላይ አብዛኛው የሙስዓብ ጦር ለመውጋት ፈቃደኛ ሳይሆን በድብቅ ለአብዱልመሊክ ታማኝነቱን በመቀየር የሙስዓብ ዋና አዛዥ ኢብራሂም ብን አል-አሽታር በድርጊት ተገደለ።ብዙም ሳይቆይ ሙስዓብ ተገደለ፣ በዚህም ምክንያት የኡመውያውያን ድል እና ኢራቅን መልሰው መያዝ፣ ይህም በ692 መጨረሻ ላይ ኡመያድ ሒጃዝ (ምእራብ አረቢያን) እንደገና እንዲቆጣጠር መንገድ ከፍቷል።

እ.ኤ.አ. በ695-698 አዛዡ ሀሰን ኢብን አል-ኑዕማን አል-ጋሳኒ የባይዛንታይን እና የበርበርን ጦር ድል ካደረገ በኋላ የኡመያድ ቁጥጥር በኢፍሪቂያ ላይ እንዲመለስ አደረገ።ካርቴጅ በ698 ተይዞ ወድሟል፣ ይህም “የአፍሪካ የመጨረሻው፣ የማይመለስ የሮማውያን ኃይል ፍጻሜ” መሆኑን ኬኔዲ ተናግሯል።ካይሮውአን በኋላ ላይ ለሚደረገው ወረራ እንደ ማስጀመሪያ ደህንነቱ የተጠበቀ ሲሆን የቱኒስ የወደብ ከተማ የተመሰረተች እና ጠንካራ የአረብ መርከቦችን ለማቋቋም በአብዱል ማሊክ ትዕዛዝ የጦር መሳሪያ ታጥቃለች።ሀሰን አል-ኑእማን በበርበሮች ላይ ዘመቻውን በመቀጠል መሪያቸውን ተዋጊ ንግሥት አል-ካሂናን በ698 እና 703 ገደለ።በፍሪቂያ የሱ ተከታይ ሙሳ ኢብኑ ኑሰይር የሀዋራ በርበርዎችን፣ዜናታ እና የኩታማ ኮንፌዴሬሽኖች እና በ708/09 ታንጊርን እና ሱስን ድል በማድረግ ወደ ማግሬብ (ምዕራብ ሰሜን አፍሪካ) ገቡ።

በአብዛኛዎቹ የ 7 ኛው ክፍለ ዘመን ሁለተኛ አጋማሽ, በአርሜኒያ ውስጥ የአረቦች መኖር እና ቁጥጥር አነስተኛ ነበር.አርሜኒያ በአረቦች እንደተወረሰች ተቆጥራ ነበር፣ነገር ግን በራህስተኒ እና በሙዓውያ መካከል በተፈረመው ስምምነት የተደነገገው በራስ የመመራት መብት አግኝታ ነበር።በኸሊፋው አብደል መሊክ (ረ. 685-705) ዘመን ሁኔታው ​​ተለወጠ።ከ 700 ጀምሮ የኸሊፋው ወንድም እና የአራን አስተዳዳሪ መሐመድ ኢብኑ መርዋን በተለያዩ ዘመቻዎች ሀገሪቱን አስገዛ።ምንም እንኳን አርመኖች በ 703 ዓም ቢያምፁ እና የባይዛንታይን እርዳታ ቢያገኙም መሐመድ ኢብን ማርዋን አሸንፈው የአመፁን መኳንንት በ 705 ዓ.ም. በመግደል የአመፁን ውድቀት አዘጋ. ሰፊው ግዛት አል-አርሚኒያ (الارمينيا) ተብሎ የሚጠራ ሲሆን ዋና ከተማው በዲቪን (አረብ ዳቢል) ሲሆን በአረቦች እንደገና የተገነባ እና የገዥው (ኦስቲካን) እና የአረብ ጦር ሰፈር መቀመጫ ሆኖ አገልግሏል።ለአብዛኛዎቹ የኡመያዎች ጊዜ፣ አርሚንያ ከአራን እና ከጃዚራ (የላይኛው ሜሶጶጣሚያ ) ጋር በአንድ ላይ በአንድ ገዥ ስር ወደ ጊዜያዊ ሱፐር-ግዛት ይመደብ ነበር።

የኡመያድ የሂስፓኒያ ወረራ ፣ እንዲሁም የሙስሊሞች የኢቤሪያ ባሕረ ገብ መሬት ወረራ ወይም የቪሲጎቲክ መንግሥት የኡመያድ ድል በመባል የሚታወቀው፣ የኡመያድ ካሊፋነት በሂስፓኒያ (በአይቤሪያ ባሕረ ገብ መሬት) ከ 711 እስከ 718 የመጀመርያ መስፋፋት ነበር። ወረራውም አስከትሏል። የቪሲጎቲክ መንግሥት መጥፋት እና የአል-አንዳሉስ ኡመያ ዊላያ መመስረት።በኡመያ ኸሊፋ አል-ወሊድ ቀዳማዊ የከሊፋነት ዘመን በ 711 መጀመሪያ ላይ በታሪክ ኢብኑ ዚያድ የሚመራ ጦር በጅብራልታር ከሰሜን አፍሪካ በርበርስ ባካተተ ጦር መሪ ወረደ።በወሳኙ የጓዳሌት ጦርነት የቪሲጎቲክ ንጉስ ሮደሪክን ድል ካደረገ በኋላ ታሪቅ በአለቃው ዋሊ ሙሳ ኢብን ኑሰይር የሚመራ የአረብ ጦር ተጠናክሮ ወደ ሰሜን ቀጠለ።እ.ኤ.አ. በ 717 የአረብ-በርበር ጥምር ጦር ፒሬኒስን አቋርጦ ወደ ሴፕቲማኒያ ገባ።እስከ 759 ድረስ በጎል ተጨማሪ ግዛት ያዙ።

የጓዳሌት ጦርነት ኡመያድ ሂስፓኒያን የወረረበት የመጀመሪያው ትልቅ ጦርነት ሲሆን በ711 ማንነቱ ባልታወቀ ቦታ አሁን በደቡብ ስፔን በምትገኘው በንጉሣቸው ሮድሪክ በሚመሩት ክርስቲያን ቪሲጎቶች እና በሙስሊም የኡመያ ካሊፋ ግዛት ወራሪ ጦር መካከል የተደረገ ጦርነት ነው። በዋነኛነት የበርበሮች እንዲሁም አረቦች አዛዥ ጧሪቅ ኢብን ዚያድ ስር ነበሩ።ተከታታይ የበርበር ጥቃቶች ፍጻሜ እና የኡመያድ የሂስፓኒያ ድል እንደጀመረ ጦርነቱ ወሳኝ ነበር።ሮድሪክ በጦርነቱ ውስጥ ተገድሏል, ከብዙ የቪሲጎቲክ መኳንንት አባላት ጋር, የቪሲጎቲክ ዋና ከተማ ቶሌዶ ለመያዝ መንገድ ከፍቷል.

በ8ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ ከኢንዱስ ወንዝ በስተምስራቅ በኡመያድ ከሊፋ እናበህንድ መንግስታት መካከል ተከታታይ ጦርነቶች ተካሂደዋል።በ712 ዓ.ም የአረብ ጦር በአሁኗ ፓኪስታን በሲንዲን ድል ከተቀዳጀ በኋላ፣ የአረብ ጦር ከኢንዱስ በስተ ምሥራቅ ያሉትን መንግሥታት ያዙ።በ 724 እና 810 እዘአ መካከል በአረቦች እና በፕራቲሃራ ስርወ መንግስት ንጉስ ናጋባታ 1 ፣ የቻሉክያ ስርወ መንግስት ንጉስ ቪክራማድቲያ 2ኛ እና በሌሎች ትናንሽ የህንድ መንግስታት መካከል ተከታታይ ጦርነቶች ተካሂደዋል።በሰሜን፣ የፕራቲሃራ ሥርወ መንግሥት ናጋባታ በማልዋ ትልቅ የአረቦችን ጉዞ አሸነፈ።ከደቡብ፣ ቪክራማድቲያ 2ኛ ጄኔራሉን አቫኒጃናሽራያ ፑላኬሺን ላከ፣ እሱም በጉጃራት አረቦችን ድል አድርጓል።በኋላ በ776 ዓ.ም በአረቦች የተደረገ የባህር ኃይል ጉዞ በአግጉካ 1ኛ ስር በሳይንዳቫ የባህር ኃይል መርከቦች ተሸንፏል።የአረቦች ሽንፈት ወደ ምሥራቃዊ መስፋፋት አብቅቶ የነበረ ሲሆን በኋላም የአረብ ገዥዎችን በሲንድ ውስጥ በመገልበጥ እና የሙስሊም ራጅፑት ስርወ-መንግስቶች (ሶምራስ እና ሳማስ) በመመስረት ታየ። የመጀመሪያው የአረብ ወረራ ህንድ በባህር ላይ የተደረገ ጉዞ ነበር። በ636 ዓ.ም. በሙምባይ አቅራቢያ ታናን ለመቆጣጠር።የአረብ ጦር በቆራጥነት ተገፍፎ ወደ ኦማን ተመለሰ እና በህንድ ላይ ለመጀመሪያ ጊዜ የአረቦች ወረራ ተሸነፈ።በደቡባዊ ጉጃራት የባህር ዳርቻ ላይ የሚገኘውን ባርዋስን ወይም ባራኡዝን (ብሮች)ን ለመቆጣጠር የኡስማን ወንድም በሆነው በሃካም ሁለተኛ የባህር ኃይል ጉዞ ተልኳል።ይህ ጥቃትም ተመለሰ እና አረቦች በተሳካ ሁኔታ ወደ ኋላ ተመለሱ።

ትልቁ የ Transoxiana ክፍል በመጨረሻ በአል-ወሊድ አንደኛ (ረ. 705-715) የኡመያ መሪ ኩተይባ ኢብን ሙስሊም ተቆጣጠረ።እ.ኤ.አ. በ 719 የትራንስሶክሲያና ሉዓላዊ ገዥዎች በካሊፋቱ ገዥዎች ላይ ወታደራዊ ዕርዳታ እንዲደረግላቸው ለቻይናውያን እና ለቱርጌሽ ባለ ሥልጣኖቻቸው አቤቱታ በላኩ ጊዜ የትራንስሶክሲያና ተወላጅ የኢራን እና የቱርኪክ ሕዝቦች እና ራሳቸውን በራሳቸው የሚገዙ የአካባቢ ሉዓላዊ ግዛቶቻቸው ታማኝነታቸው አጠያያቂ ሆኖ ቆይቷል።

የአክሱ ጦርነት የተካሄደው በኡመያ ከሊፋ በሆኑ አረቦች እና በቱርጌሽ እና በቲቤታን ኢምፓየር አጋሮቻቸው መካከል በቻይና ታንግ ስርወ መንግስት ላይ ነው።በ717 ዓ.ም አረቦች በቱርጌሽ አጋሮቻቸው እየተመሩ Buat-ɦuan (Aksu) እና Uqturpanን በአክሱ ዢንጂያንግ ከበቡ።በክልሉ ውስጥ ባሉ ጠባቂዎቻቸው የሚደገፉት የታንግ ወታደሮች የተከበቡትን አረቦች በማጥቃት እና ድል በማድረግ እንዲያፈገፍጉ አስገደዳቸው።በጦርነቱ ምክንያት አረቦች ከሰሜን ትራንስሶሺያና ተባረሩ።ቱርጌሾች ለታንግ ተገዙ እና በመቀጠል በፈርጋና ውስጥ አረቦችን አጠቁ።ለታማኝነታቸው የታንግ ንጉሠ ነገሥት ለቱርጌሽ ካጋን ሱሉክ የንጉሠ ነገሥት ማዕረግ ሰጥተው የሱያብ ከተማን ሸለሙት።በቻይና ድጋፍ ቱርጌሽ የቅጣት ጥቃቶችን ወደ አረብ ግዛት ጀመሩ በመጨረሻ ከጥቂት ምሽጎች በስተቀር ሁሉንም ፈርጋናን ከአረቦች ወሰዱ።

እ.ኤ.አ. በ717-718 ሁለተኛው የአረቦች የቁስጥንጥንያ ከበባ የኡመያ ካሊፋ ግዛት ሙስሊም አረቦች የባይዛንታይን ኢምፓየር ዋና ከተማ በሆነችው ቁስጥንጥንያ ላይ የተቀናጀ የመሬት እና የባህር ጥቃት ነበር።ዘመቻው የሃያ አመታት ጥቃቶችን እና ተራማጅ የአረቦች የባይዛንታይን ድንበሮች ወረራ፣ የባይዛንታይን ጥንካሬ ደግሞ በተራዘመ የውስጥ ትርምስ ተዳክሟል።እ.ኤ.አ. በ 716 ከአመታት ዝግጅት በኋላ አረቦች በመስላማ ኢብን አብድ አል-ማሊክ የሚመራው የባይዛንታይን ትንሹን እስያ ወረሩ።አረቦች መጀመሪያ ላይ የባይዛንታይን የእርስ በርስ ግጭት ለመበዝበዝ ተስፋ አድርገው ከጄኔራል ሊዮ ሳልሳዊ ኢሳውሪያዊ ጋር የጋራ ምክንያት አደረጉ, እሱም በንጉሠ ነገሥት ቴዎዶስዮስ 3 ላይ በተነሳው.ሊዮ ግን አሳታቸው እና የባይዛንታይን ዙፋን ለራሱ አስገኘ።ኸሊፋው ከፍተኛ ማዕበል ላይ የደረሰው አል-ማሱዲ ሲሆን ለቁስጥንጥንያ ከበባ የተጠቀሰው የቴዎፋነስ ዘገባ በሱለይማን ኢብኑ ሙአዝ አል አንታኪ የሚመራ ጦር 1,800 የሚይዝ 120,000 ወታደሮች ያሉት መርከቦች እና ከበባ ሞተሮች እና ተቀጣጣይ ቁሶች (naphtha) ተከማችተዋል.የአቅርቦት ባቡሩ ብቻ 12,000 ሰዎች፣ 6,000 ግመሎች እና 6,000 አህዮች ነበሩት፣ የ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ታሪክ ጸሐፊ ባር ሄብራየስ፣ ወታደሮቹ ለቅዱስ ጦርነት 30,000 በጎ ፈቃደኞች (ሙታዋ) ይገኙበታል።በትንሿ እስያ ምዕራባዊ የባህር ዳርቻዎች ከከረሙ በኋላ፣ በ717 የበጋ ወራት መጀመሪያ ላይ የአረብ ጦር ወደ ትሬስ አቋርጦ ከተማዋን ለመክበብ በግዙፉ የቴዎዶስያን ግንቦች የተጠበቀች ነበረች።ከመሬት ጦር ጋር አብሮ የነበረው እና ከተማዋን በባህር የተከለከለችውን ለማጠናቀቅ ታስቦ የነበረው የአረብ መርከቦች በባይዛንታይን የባህር ኃይል ከደረሱ በኋላ የግሪክን እሳት በመጠቀም ገለልተኛ ሆነዋል።ይህም ቁስጥንጥንያ በባህር እንዲመለስ አስችሎታል፣ የአረብ ጦር ግን በረሃብ እና በበሽታ አንካሳ በሆነበት ወቅት ባልተለመደ ክረምት።እ.ኤ.አ. በ 718 የፀደይ ወቅት ፣ እንደ ማጠናከሪያ የተላኩ ሁለት የአረብ መርከቦች ክርስቲያን ሰራተኞቻቸው ከከዱ በኋላ በባይዛንታይን ተደምስሰው ነበር ፣ እና በትንሿ እስያ በኩል ወደ ባህር የተላከ ተጨማሪ ጦር አድፍጦ ተሸነፈ።በቡልጋሮች ጀርባቸው ላይ ካደረሱት ጥቃት ጋር ተዳምሮ አረቦች እ.ኤ.አ. ነሐሴ 15 ቀን 718 ከበባውን ለማንሳት ተገደዱ። የመልስ ጉዞው ላይ የአረብ መርከቦች በተፈጥሮ አደጋዎች ሙሉ በሙሉ ወድመዋል ማለት ይቻላል።

ኡመር ኢብኑ አብዱል አዚዝ ስምንተኛው የኡመያ ከሊፋ ነበር።በህብረተሰቡ ላይ የተለያዩ ጉልህ አስተዋፆና ተሀድሶዎችን ያደረጉ ሲሆን ከኡመውያ ገዢዎች "በጣም ፈሪሃ ፈሪሃ" ተብለው ሲገለጽ ቆይተዋል እናም ብዙ ጊዜ የእስልምና የመጀመሪያ ሙጃዲድ እና ስድስተኛው ጻድቅ ኸሊፋ ይባላሉ።የቀድሞዎቹ የአጎት ልጅም ነበሩ። ኸሊፋ የአብዱል መሊክ ታናሽ ወንድም አብዱል አዚዝ ልጅ በመሆን።እንዲሁም የሁለተኛው ኸሊፋ የዑመር ኢብኑል ኸጣብ የማትሪሊናል የልጅ ልጅ ነበሩ።በታላላቅ ሊቃውንት የተከበበ ሲሆን የመጀመሪያውን ኦፊሴላዊ የሐዲሶች ስብስብ በማዘዝ እና ለሁሉም ሰው ትምህርትን በማበረታታት ይነገርለታል።እስልምናን እንዲቀበሉ ገዥዎቻቸውን እየጋበዙ ወደ ቻይና እና ቲቤት መልእክተኞችን ልኳል።ከዚሁ ጋር ሙስሊም ካልሆኑ ዜጎች ጋር ታግሷል።እንደ ናዚር አህመድ ገለጻ፣ የእስልምና እምነት ሥር የሰደዱ እና በፋርስ እናበግብፅ ህዝብ ብዛት የተቀበሉት በኡመር ኢብኑ አብዱልአዚዝ ጊዜ ነበር።ዑመር ጥሩ የጦር መሪ ቢሆንም እንደ ቁስጥንጥንያ፣ መካከለኛው እስያ እና ሴፕቲማኒያ ባሉ ቦታዎች የሙስሊሙ ጦር እንዲወጣ ትእዛዝ ስለሰጠ በወታደራዊ ደረጃ አንዳንድ ጊዜ ሰላም አራማጅ ነው ተብሎ ይታሰባል።ሆኖም በእሱ አገዛዝ ኡመያውያን በስፔን ከሚገኙት የክርስቲያን መንግስታት ብዙ ግዛቶችን ድል አድርገዋል።

ከከሊፋቱ ሰሜን-ምእራብ አፍሪካ ካምፖች፣ በቪሲጎቲክ ግዛት የባህር ዳርቻዎች ላይ ተከታታይ ወረራዎች አብዛኛው አይቤሪያ በኡመያውያን (ከ 711 ጀምሮ) በቋሚነት እንዲያዙ እና ወደ ደቡብ ምስራቅ ጎል (የመጨረሻው ምሽግ) መንገዱን ከፍቷል። በናርቦን በ759)።የቱሪስ ጦርነት በጥቅምት 10 ቀን 732 የተካሄደ ሲሆን በኡመያድ የጎል ወረራ ወቅት ወሳኝ ጦርነት ነበር።በአል-አንዳሉስ ገዥ አብዱል ራህማን አል ጋፊቂ የሚመራውን የኡመያ ኸሊፋ ወራሪ ጦር በቻርለስ ማርቴል የሚመራው የፍራንካውያን እና አኩታኒያ ጦር ድል አስመዝግቧል።በተለይም የፍራንካውያን ወታደሮች ያለ ከባድ ፈረሰኛ ተዋጉ።አል-ጋፊቂ በውጊያ የተገደለ ሲሆን የኡመውያ ጦር ከጦርነቱ በኋላ ለቆ ወጣ።ጦርነቱ ለቀጣዩ ምዕተ-አመት የካሮሊንግያን ኢምፓየር እና የፍራንካውያን የምዕራብ አውሮፓ የበላይነት መሰረት ለመጣል ረድቷል።

እ.ኤ.አ. በ740-743 ዓ.ም የበርበር አመፅ የተካሄደው በኡመያ ኸሊፋ ሂሻም ኢብኑ አብድ አል-መሊክ የግዛት ዘመን ሲሆን ለመጀመሪያ ጊዜ ከአረብ ከሊፋነት (ከደማስቆ የተገዛ) መገንጠልን ያሳየ ነበር።በከሃሪጂት ንፁህ ሰባኪዎች የተቃጠለው የበርበር በኡመያድ አረብ ገዥዎቻቸው ላይ በ 740 ታንጀርስ ላይ አመጽ ተጀመረ እና በመጀመሪያ የሚመራው በሜይሳራ አል-ማትጋሪ ነበር።አመፁ ብዙም ሳይቆይ በተቀረው የመግሪብ ክፍል (ሰሜን አፍሪካ) እና እስከ አል-አንዳሉስ ዳርቻ ድረስ ተስፋፋ።ኡመያውያን ተዘበራረቁ እና የኢፍሪቂያ (ቱኒዚያ፣ ምስራቅ-አልጄሪያ እና ምዕራብ-ሊቢያ) እና አል አንዳሉስ (ስፔን እና ፖርቱጋል ) እምብርት በአማፂ እጅ እንዳይወድቁ መከላከል ችለዋል።የቀረው መግሪብ ግን ከቶ አላገገመም።የኡመያድ ግዛት ዋና ከተማ የሆነችውን የካይሮዋን ከተማ መያዝ ተስኖት የበርበር አማፂ ሰራዊት ፈረሰ፣ እና ምዕራባዊው መግሬብ በጎሳ አለቆች እና በከሃሪጅ ኢማሞች የሚተዳደሩ ትንንሽ የበርበር መንግስታት ሆኑ።የበርበር አመጽ ምናልባት በኸሊፋ ሂሻም ዘመን ትልቁ ወታደራዊ ውድቀት ነው።ከሱም ከከሊፋው ውጭ ከነበሩት የመጀመሪያዎቹ የሙስሊም መንግስታት የተወሰኑት ወጡ።

በአባሲድ ቤተሰብ የሚመራው የሃሺሚያ እንቅስቃሴ (የከይሳናውያን ሺዓዎች ንዑስ ክፍል) የኡመውያ ከሊፋነትን አስወግዷል።አባሲዶች የሃሺም ጎሳ አባላት፣ የኡመውያዎች ተቀናቃኞች ነበሩ፣ ነገር ግን "ሀሺሚያ" የሚለው ቃል በተለይ የአሊ የልጅ ልጅ እና የመሐመድ ኢብኑል ሀነፊያ ልጅ የሆነውን አቡ ሀሺምን የሚያመለክት ይመስላል።እ.ኤ.አ. በ 746 አካባቢ አቡ ሙስሊም በኩራሳን የሐሺሚያን መሪነት ተረከበ።እ.ኤ.አ. በ 747 በጥቁር ባንዲራ ምልክት ስር በተካሄደው የኡማያድ አገዛዝ ላይ ግልፅ አመጽ በተሳካ ሁኔታ አነሳ ።ብዙም ሳይቆይ ኩራሳንን ተቆጣጥሮ የኡመያውን አስተዳዳሪ ናስር ኢብን ሰያርን በማባረር ወደ ምዕራብ ጦር ላከ።በ 749 ኩፋ በሃሺምያ እጅ ወደቀ፣ በኢራቅ ውስጥ የመጨረሻው የኡመያድ ምሽግ ዋሲት ከበባ ተደረገ እና በዚያው አመት ህዳር ላይ አቡል አባስ አስ-ሳፋህ በኩፋ መስጊድ ውስጥ እንደ አዲስ ከሊፋ ታወቀ።

የዛብ ጦርነት፣ በሊቃውንትም የታላቁ የዛብ ወንዝ ጦርነት ተብሎ የሚጠራው በጃንዋሪ 25, 750 በታላቁ የዛብ ወንዝ ዳርቻ በዘመናዊቷ የኢራቅ ሀገር ተካሄዷል።እሱም የኡመውያ ኸሊፋነት መጨረሻ እና የአባሲዶች መነሳት፣ ከ 750 እስከ 1258 የሚቆይ ሥርወ መንግሥት ለሁለት ክፍለ ጊዜዎች የተከፈለ ነው፡ የቀድሞ የአባሲድ ዘመን (750-940) እና በኋላ የአባሲድ ዘመን (940-1258)።

እ.ኤ.አ. በ750 አጋማሽ ላይ የኡመያ ንጉሣዊ መስመር መከለያዎች በመላው ሌቫን ምሽጎቻቸው ውስጥ ቆዩ።ነገር ግን፣ የአባሲዶች ታሪክ እንደሚያሳየው፣ ኃይልን ማጠናከር ሲመጣ የሞራል ዝቅጠት ወደ ኋላ ቀርቷል፣ በዚህም ‘የደም ግብዣ’ ሴራ ተፈጠረ።የዚህ አሳዛኝ ጉዳይ ዝርዝር ሁኔታ የሚታወቅ ነገር ባይኖርም ከ80 በላይ የሚሆኑ የኡመውያ ቤተሰብ አባላት በእርቅ ስም ወደ ታላቅ ድግስ ተጋብዘዋል ተብሎ ይታሰባል።ከአስከፊ ሁኔታቸው እና ለተመቻቸ ሁኔታ መሰጠት ፍላጎታቸው፣ ሁሉም ተጋባዦቹ ወደ አቡ-ፉቱስ የፍልስጤም መንደር ያቀኑ ይመስላል።ነገር ግን ድግሱ እና ድግሱ ካለቀ በኋላ ሁሉም መሳፍንት ያለ ርህራሄ በአባሲድ ተከታዮች ተገድለው ተገድለዋል፣ ስለዚህም የኡመውያ የከሊፋነት ስልጣን የመመለስ ሀሳብ አቆመ።

አብዱራህማን ቀዳማዊ፣ የተወገደው የኡመያድ ንጉሣዊ ቤተሰብ ልዑል የአባሲድ ኸሊፋነት ስልጣንን ለመቀበል ፈቃደኛ ባለመሆኑ የኮርዶባ ነፃ አሚር ሆነ።እ.ኤ.አ. በ 750 በአባሲዶች የኡመውዮች የከሊፋነት ቦታ በደማስቆ ካጡ በኋላ ለስድስት አመታት ሽሽት ላይ ነበሩ።የስልጣን ቦታውን ለማስመለስ በማሰብ የኡመውያ መንግስትን የተቃወሙትን የአካባቢውን ሙስሊም ገዥዎች በማሸነፍ የተለያዩ የአካባቢውን ፊፈዶች አንድ አሚሬት አደረገ።ነገር ግን ይህ የአል-አንዱለስ በአብዱራህማን መሪነት የመጀመሪያ ውህደት ለመጨረስ ከሃያ አምስት ዓመታት በላይ ፈጅቷል (ቶሌዶ፣ ዛራጎዛ፣ ፓምሎና፣ ባርሴሎና)።

ቁልፍ ግኝቶች፡-ሙዓውያ የባህር ኃይል መኖርን ሙሉ አስፈላጊነት ከተገነዘቡት መካከል አንዱ ነበር።የኡመውያ ኸሊፋነት በግዛት መስፋፋት እና እንደዚህ አይነት መስፋፋት በፈጠረው አስተዳደራዊ እና ባህላዊ ችግሮች ተለይቶ ይታወቃል።በኡማያውያን ዘመን፣ አረብኛ የአስተዳደር ቋንቋ ሆነ እና የአረብነት ሂደት የተጀመረው በሌቫንት፣ ሜሶጶጣሚያ ፣ ሰሜን አፍሪካ እና ኢቤሪያ ነው።የመንግስት ሰነዶች እና ምንዛሪ በአረብኛ ተሰጡ።እንደ አንድ የተለመደ አመለካከት፣ ኡመያዎች ኸሊፋነትን ከሃይማኖታዊ ተቋም ( በራሺዱን ከሊፋነት ጊዜ) ወደ ሥርወ መንግሥት ቀይረውታል።የዘመናችን የአረብ ብሔርተኝነት የኡመያዎችን ዘመን እንደ የአረብ ወርቃማ ዘመን አካል አድርጎ ይመለከታታል፣ እሱም ለመኮረጅ እና ወደነበረበት መመለስ።በሌቫንት፣በግብፅ እና በሰሜን አፍሪካ፣ ኡመያውያን እንደ ፉስታት፣ ካይሩን፣ ኩፋ፣ ባስራ እና መንሱራ ያሉ ድንበሮቻቸውን ለማጠናከር ታላላቅ የጉባኤ መስጊዶችን እና የበረሃ ቤተመንግሥቶችን እንዲሁም የተለያዩ የጦር ሰፈር ከተሞችን (አምሳር) ገነቡ።አብዛኛዎቹ እነዚህ ሕንፃዎች የባይዛንታይን ስታይልስቲክስ እና የስነ-ህንፃ ባህሪያትን ለምሳሌ የሮማውያን ሞዛይኮች እና የቆሮንቶስ አምዶችን ያሳያሉ።በሱኒ ምንጮች በታማኝነት እና በፍትሃዊነት በአንድ ድምፅ የሚወደሱት የኡመውያ ገዥ ዑመር ኢብኑ አብዱል አዚዝ ብቻ ናቸው።በኢራን በአባሲድ ዘመን የተጻፉት መጽሃፍቶች የበለጠ ፀረ-ኡመውያ ናቸው።የሳኪያ ወይም በእንስሳት የሚሰራ የመስኖ መንኮራኩር ወደ እስላማዊ ስፔን በኡመያውያን ዘመን መጀመሪያ (በ8ኛው ክፍለ ዘመን) አስተዋወቀ።