የባይዛንታይን ግዛት፡ የሄራክሊያን ሥርወ መንግሥት

ምንም እንኳን ኢምፓየር በዳኑቤ ዙሪያ በተደረጉ ጦርነቶች በስላቭስ እና አቫርስ ላይ ትናንሽ ስኬቶችን ቢያገኝም፣ ለሠራዊቱ ያለው ፍቅር እና በመንግስት ላይ ያለው እምነት በእጅጉ ቀንሷል።በባይዛንታይን ከተሞች የማህበራዊ እና የሃይማኖት ልዩነቶች ወደ ሰማያዊ እና አረንጓዴ አንጃዎች በመታየታቸው በጎዳናዎች እርስ በርስ ሲጣሉ የነበረው አለመረጋጋት ጭንቅላትን ከፍ አድርጎ ነበር።በመንግስት ላይ የደረሰው የመጨረሻው ችግር ለጦር ኃይሉ የሚከፈለውን የፋይናንሺያል ችግር ምላሽ እንዲቀንስ መወሰኑ ነው።ፎካስ በተባለ ጁኒየር ኦፊሰር የሚመራው የጦር ሰራዊት አመፅ የተቀናጀ ውጤት እና በአረንጓዴ እና ብሉዝ ከፍተኛ አመጽ ሞሪስ ከስልጣን እንዲወርድ አስገደደው።ሴኔቱ ፎካስን እንደ አዲሱ ንጉሠ ነገሥት አጽድቆታል እና ሞሪስ የጀስቲንያን ሥርወ መንግሥት የመጨረሻው ንጉሠ ነገሥት ከአራት ልጆቹ ጋር ተገድሏል.የፋርስ ንጉሥ ሖስራው ዳግማዊ ዙፋኑን እንዲመልስ የረዳውን ሞሪስን ለመበቀል በሚመስል መልኩ በንጉሠ ነገሥቱ ላይ ጥቃት ሰነዘረ።ፎካስ ደጋፊዎቹን በአፋኝ አገዛዙ (በሰፋፊነት ማሰቃየትን እያስተዋወቀ ነበር) እና ፋርሳውያን በ 607 ሶርያን እና ሜሶጶጣሚያን ለመያዝ ቻሉ። አናቶሊያ በፋርስ ወረራ ስትደፈር ነበር።ጉዳዩን የከፋ ያደረገው የአቫርስ እና የስላቭ ጎሳዎች ወደ ደቡብ በዳኑብ አቋርጠው ወደ ኢምፔሪያል ግዛት መሄዳቸው ነው።ፋርሳውያን ምስራቃዊ ግዛቶችን ለመውረር እየገሰገሱ በነበረበት ወቅት ፎካስ ተገዢዎቹን የፋርስን ስጋት ከመከላከል ይልቅ መከፋፈልን መረጠ።ምናልባትም ፎካስ የደረሰበትን ሽንፈት እንደ መለኮታዊ ቅጣት በመመልከት አይሁዶችን በግድ ወደ ክርስትና ለመቀየር አረመኔያዊ እና ደም አፋሳሽ ዘመቻን አነሳ።የአይሁዶች ስደት እና መገለል ከፋርስ ጋር በተደረገው ጦርነት ግንባር ቀደም ሰዎች የፋርስን ድል ነሺዎች ለመርዳት ረድቷቸዋል።አይሁዶችና ክርስቲያኖች እርስበርስ መበጣጠስ ሲጀምሩ፣ አንዳንዶቹ ከሥጋ ቤት ሸሽተው ወደ ፋርስ ግዛት ገቡ።ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ በንጉሠ ነገሥቱ ላይ የተከሰቱት አደጋዎች ንጉሠ ነገሥቱን ወደ ፓራኖያ ሁኔታ እንዲወስዱ ያደረጋቸው ይመስላል - ምንም እንኳን በአገዛዙ ላይ ብዙ ሴራዎች ነበሩ መባል አለበት እና ግድያው ከተፈጸመ በኋላ።

የ602–628 የባይዛንታይን– የሳሳኒያ ጦርነት በባይዛንታይን ኢምፓየር እና በኢራን የሳሳኒያ ግዛት መካከል ከተደረጉት ተከታታይ ጦርነቶች የመጨረሻው እና እጅግ አውዳሚ ነበር።ይህ ለብዙ አሥርተ ዓመታት የሚፈጅ ግጭት, በተከታታይ ውስጥ ረጅሙ ጦርነት ሆነ, እና በመላው መካከለኛው ምስራቅ ጦርነት ነበር:በግብፅ , በሌቫንት, በሜሶጶጣሚያ , በካውካሰስ, በአናቶሊያ, በአርሜኒያ , በኤጂያን ባህር እና በቁስጥንጥንያ እራሱ ግድግዳዎች በፊት.ፋርሳውያን ከ 602 እስከ 622 ባለው ጦርነት የመጀመሪያ ደረጃ ላይ ከፍተኛ ስኬት ያሳዩ ፣ ብዙ የሌቫን ፣ ግብፅን ፣ በኤጂያን ባህር ውስጥ ያሉ በርካታ ደሴቶችን እና የአናቶሊያን ክፍሎች ድል በማድረግ ፣ የንጉሠ ነገሥት ሄራክሊየስ በ 610 ወደ ሥልጣን መምጣት ፣ ምንም እንኳን የመጀመሪያ ውድቀቶች ቢኖሩም ። , ወደ ነባራዊ ሁኔታ.ከ622 እስከ 626 በኢራን ምድር ሄራክሊየስ ያካሄደው ዘመቻ ፋርሳውያን ወደ መከላከያው እንዲገቡ አስገደዳቸው፣ ይህም ኃይሉ እንደገና እንዲበረታ አስችሏል።ከአቫርስ እና ስላቭስ ጋር በመተባበር ፋርሳውያን በ 626 ቁስጥንጥንያ ለመውሰድ የመጨረሻ ሙከራ አድርገው ነበር, ነገር ግን በዚያ ተሸንፈዋል.በ627 ከቱርኮች ጋር በመተባበር ሄራክሊየስ የፋርስን እምብርት ወረረ።

ኢምፓየርን ወደ ሁከትና ብጥብጥ በከተተው ከፍተኛ ቀውስ ምክንያት ታናሹ ሄራክሊየስ አሁን የባይዛንቲየምን ሀብት ለማሻሻል ሲል ስልጣኑን ከፎካስ ለመያዝ ሞክሯል።ኢምፓየር ወደ አናርኪ ሲመራ፣ የካርቴጅ ፍልሚያ በአንፃራዊነት የፋርስ ወረራ ሊደርስበት አልቻለም።በጊዜው ከነበረው የንጉሠ ነገሥቱ ሥልጣን የራቀ፣ የካርቴጅ ኤክስፐርች ሄራክሌዎስ ከወንድሙ ጎርጎርዮስ ጋር ቁስጥንጥንያ ላይ ለመውጋት ኃይሉን ማቋቋም ጀመረ።ሄራክሊየስ ለዋና ከተማው የሚሰጠውን የእህል አቅርቦት ከግዛቱ ካቋረጠ በኋላ በ608 የግዛቱን ስርዓት ለማደስ ከፍተኛ ጦር እና መርከቦችን መርቷል።የመርከቦቹ አዛዥ ወደ ሄራክሌዎስ ልጅ ሄራክሌዎስ ታናሹ ሲሄድ ሄራክሌዎስ የሠራዊቱን አዛዥ ለግሪጎሪዮስ ልጅ ኒሴታ ሰጠው።ኒሴታስ ከመርከቧ እና ከሠራዊቱ ተካፍሎ ወደግብፅ ሄደ፣ በ 608 መጨረሻ ላይ እስክንድርያን ያዘ። ይህ በእንዲህ እንዳለ ታናሹ ሄራክሌዎስ ወደ ተሰሎንቄ አቀና፣ ከዚያም ተጨማሪ ቁሳቁሶችን እና ወታደሮችን ከተቀበለ በኋላ ወደ ቁስጥንጥንያ በመርከብ ሄደ።እ.ኤ.አ ኦክቶበር 3 610 መድረሻው ላይ ደረሰ፣ ከቁስጥንጥንያ ባህር ዳርቻ ሲወርድ፣ ዜጎች አዳኛቸው ብለው ሰላምታ ሲሰጡበት ምንም አልተቃወመም።የፎካስ ንግሥና በይፋ የተገደለበት እና የቁስጥንጥንያ ፓትርያርክ የሄራክሌዎስን ዘውድ በመጨረስ በጥቅምት 5 ከሁለት ቀን በኋላ አብቅቷል።በሂፖድሮም ውስጥ ያረፈው የፎካስ ሐውልት ፎካስን ከሚደግፉ የብሉዝ ቀለሞች ጋር ተነቅሎ በእሳት ጋይቷል።

በ613 በንጉሠ ነገሥት ሄራክሊየስ የሚመራው የባይዛንታይን ጦር በአንጾኪያ በጄኔራሎች (ስፓህቤድ) ሻሂን እና ሻህባራዝ በሚመራው የፋርስ ሳሳኒድ ጦር ላይ ከባድ ሽንፈት ደረሰበት።ይህም ፋርሳውያን በሁሉም አቅጣጫ በነፃነት እና በፍጥነት እንዲንቀሳቀሱ አስችሏቸዋል።ይህ ማዕበል የደማስቆ እና የጠርሴስ ከተሞች ከአርሜኒያ ጋር እንዲወድቁ አድርጓል።ከሁሉም በላይ ግን በሦስት ሳምንታት ውስጥ በፋርሳውያን የተከበበች እና የተማረከችው እየሩሳሌም መጥፋት ነበር።በከተማዋ ውስጥ ስፍር ቁጥር የሌላቸው አብያተ ክርስቲያናት ( ቅዱስ መቃብርን ጨምሮ) ተቃጥለዋል እና በኢየሱስ ክርስቶስ ሞት ጊዜ የነበሩት እውነተኛው መስቀል፣ ቅዱስ ላንስ እና ቅዱስ ስፖንጅ ጨምሮ በርካታ ቅርሶች አሁን በፋርስ ዋና ከተማ ሲቲሲፎን ይገኛሉ።ፋርሳውያን ከኬልቄዶን ውጭ ከዋና ከተማው ብዙም ሳይርቁ ቆይተዋል፣ እናም የሶሪያ ግዛት በአጠቃላይ ትርምስ ውስጥ ነበር።

እ.ኤ.አ. በ615 ከባይዛንታይን ኢምፓየር ጋር በተደረገው ጦርነት የሳሳኒያ ጦር በስፓህቦድ ሻሂን ታናሽ እስያ ወረረ እና ቦስፖረስን ከቁስጥንጥንያ አቋርጦ ኬልቄዶን ደረሰ።በዚህ ጊዜ ነበር፣ ሴቤኦስ እንዳለው፣ ሄራክሊየስ ለመቆም የተስማማው እና የሳሳኒያ ንጉሠ ነገሥት ሖስሮው 2ኛ ደንበኛ ለመሆን በዝግጅት ላይ የነበረው፣ የሮማን ግዛት የፋርስ ደንበኛ መንግሥት እንድትሆን የፈቀደው፣ እንዲሁም ክሆስሮው IIን እንኳን የፈቀደው በዚህ ጊዜ ነበር። ንጉሠ ነገሥቱን ለመምረጥ.ሳሳኒዶች ባለፈው ዓመት ሮማን ሶሪያን እና ፍልስጤምን ያዙ።ከባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ሄራክሊየስ ጋር ከተነጋገረ በኋላ የባይዛንታይን አምባሳደር ወደ ፋርስ ሻሃንሻህ ክሆስራው II ተላከ እና ሻሂን እንደገና ወደ ሶሪያ ሄደ።

የሳሳኒያውያንየግብፅ ወረራ የተካሄደው በ618 እና 621 መካከል ሲሆን የሳሳኒያ የፋርስ ጦር የባይዛንታይን ጦርን በግብፅ ድል በማድረግ አውራጃውን በያዘ ጊዜ ነው።የሮማን ግብፅ ዋና ከተማ የሆነችው እስክንድርያ መውደቅ የሳሳኒያን ይህን ሀብታም ግዛት ለመቆጣጠር በተደረገው ዘመቻ የመጀመሪያው እና በጣም አስፈላጊው መድረክ ሲሆን በመጨረሻም በጥቂት አመታት ውስጥ ሙሉ በሙሉ በፋርስ አገዛዝ ስር ወድቋል።

የ622 የሄራክሊየስ ዘመቻ፣ በስህተት የአይሱስ ጦርነት በመባልም ይታወቃል፣ በ602–628 በባይዛንታይን– ሳሳኒድ ጦርነት በንጉሠ ነገሥት ሄራክሊየስ የተደረገ ትልቅ ዘመቻ ሲሆን በአናቶሊያ አስከፊ የባይዛንታይን ድልን አግኝቷል።እ.ኤ.አ. በ 622 የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ሄራክሊየስ ፣ አብዛኛዎቹን የባይዛንታይን ግዛት ምስራቃዊ ግዛቶችን በተቆጣጠሩት የሳሳኒድ ፋርሳውያን ላይ የመልሶ ማጥቃት ዘመቻ ለማድረግ ተዘጋጅቷል።ሄራክሊየስ በቀጰዶቅያ ውስጥ በሆነ ቦታ ሻህርባራዝ ላይ ከባድ ድል አሸነፈ።ዋናው ምክንያት ሄራክሊየስ ድብቅ የፋርስ ሀይሎችን ማግኘቱ እና በጦርነቱ ወቅት ማፈግፈግ በማስመሰል ለዚህ አድፍጦ ምላሽ መስጠት ነው።ፋርሳውያን ባይዛንታይን ለማባረር ሽፋናቸውን ትተው ሄራክሌዎስ ኦፕቲማቶይ በሚያሳድዱት ፋርሳውያን ላይ ጥቃት ፈጽመው እንዲሸሹ አድርጓቸዋል።

ባይዛንታይን በፋርሳውያን ተይዞ ሳለ፣ አቫርስ እና ስላቭስ ወደ ባልካን አገሮች ፈሰሰ፣ በርካታ የባይዛንታይን ከተሞችን ያዙ።እነዚህን ወረራዎች መከላከል ስላስፈለገ ባይዛንታይን ኃይላቸውን በሙሉ በፋርሳውያን ላይ ለመጠቀም አቅም አልነበራቸውም።ሄራክሊየስ ወደ አቫር ካጋን መልእክተኛ ላከ፣ ባዛንታይን አቫሮች ከዳኑብ በስተሰሜን ለመውጣት ግብር እንደሚከፍሉ ተናግሯል።ካጋን በ 5 ሰኔ 623 በሄራክሌያ በትሬስ ውስጥ የአቫር ሰራዊት በሚገኝበት ስብሰባ እንዲደረግ በመጠየቅ መለሰ;ሄራክሌዎስ ከንጉሣዊው ቤተ መንግሥት ጋር በመምጣት በዚህ ስብሰባ ተስማማ።ካጋን ግን ሄራክሊየስን አድፍጠው እንዲይዙት ፈረሰኞችን ወደ ሄራክላ ሲሄዱ አስቀመጧቸው።ሄራክሊየስ እንደ እድል ሆኖ በጊዜ ማስጠንቀቂያ ተሰጥቶት ማምለጥ ቻለ፣ በአቫርስ እስከ ቁስጥንጥንያ ድረስ አሳደደ።ነገር ግን፣ ብዙ የቤተ መንግሥቱ አባላት፣ እንዲሁም ንጉሣቸውን ለማየት የመጡት 70,000 የትሬሻውያን ገበሬዎች በካጋን ሰዎች ተይዘው ተገደሉ።ይህ ክህደት ቢኖርም ሄራክሊየስ ለአቫርስ የ200,000 ሶልዲ ድጎማ ከህጋዊ ልጁ ዮሐንስ አታላሪኮስ፣ የወንድሙ ልጅ እስጢፋኖስ እና ህገ-ወጥ የፓትሪያን ቦነስ ልጅ ጋር በመሆን ለሰላም ምላሽ ለመስጠት ተገድዷል።ይህም የጦርነት ጥረቱን ሙሉ በሙሉ በፋርሳውያን ላይ እንዲያተኩር አድርጎታል።

ማርች 25 ቀን 624 ሄራክሊየስ ከባለቤቱ ማርቲና እና ከሁለት ልጆቹ ጋር እንደገና ከቁስጥንጥንያ ወጣ።ኤፕሪል 15 በኒኮሚዲያ የትንሳኤ በዓልን ካከበረ በኋላ በካውካሰስ ዘመቻ በማድረግ በአርሜኒያ በኮሶሮው እና በጄኔራሎቹ ሻህርባራዝ ፣ ሻሂን እና ሻህራፕላካን ላይ በአርሜኒያ በሦስት የፋርስ ጦር ላይ ተከታታይ ድሎችን በማሸነፍ ።

የሳሩስ ጦርነት በሚያዝያ 625 በንጉሠ ነገሥት ሄራክሌዎስ በሚመራው የምስራቅ ሮማን (የባይዛንታይን) ጦር እና የፋርስ ጄኔራል ሻህርባራዝ መካከል የተደረገ ጦርነት ነበር።ከተከታታይ እርምጃ በኋላ በሄራክሊየስ የሚመራው የባይዛንታይን ጦር ባለፈው አመት ፋርስን የወረረው የሻህርባራዝ ጦር ጋር ተያዘ፣ ወደ የባይዛንታይን ዋና ከተማ ወደ ቁስጥንጥንያ ሲያመራ፣ ኃይሉ ከአቫርስ ጋር በአንድነት ከበባው ይሳተፋል። .ጦርነቱ በባይዛንታይን አሸናፊነት ተጠናቋል፡ ሻህርባራዝ ግን በጥሩ ሁኔታ ራሱን አገለለ እና በትንሹ እስያ በኩል ወደ ቁስጥንጥንያ ጉዞውን መቀጠል ቻለ።

የቁስጥንጥንያ ከበባ በነበረበት ወቅት ሄራክሊየስ “ካዛርስ” ከሚባሉ የባይዛንታይን ምንጮች ጋር ጥምረት ፈጠረ ፣ በዚበል ስር ፣ አሁን በአጠቃላይ የጎክቱርክ ምዕራባዊ ቱርኪክ ካጋኔት ተብሎ የሚታወቅ ፣ በቶንግ ያብጉ የሚመራ ፣ አስደናቂ ስጦታዎችን እና የጋብቻን ቃል ኪዳን ሰጠው ። ወደ porphyrogenita Eudoxia Epiphania.ቀደም ሲል በ 568 በኢስታሚ ስር የነበሩት ቱርኮች ከኢራን ጋር የነበራቸው ግንኙነት በንግድ ጉዳዮች ላይ በከረረ ጊዜ ወደ ባይዛንቲየም ዞሩ።ኢስታሚ በሶግዲያን ዲፕሎማት ማኒያህ የሚመራ ኤምባሲ በቀጥታ ወደ ቁስጥንጥንያ ላከ ፣ እሱም በ 568 ደረሰ እና ለጀስቲን II የሐር ስጦታ ብቻ ሳይሆን በሳሳኒያ ኢራን ላይ ህብረትን አቀረበ ።ጀስቲን II ተስማምቶ ወደ ቱርኪክ ካጋኔት ኤምባሲ ላከ፣ ይህም በሶግዳውያን የሚፈልገውን ቀጥተኛየቻይና የሐር ንግድ አረጋግጧል።በምስራቅ በ625 ዓ.ም ቱርኮች የሳሳኒያን ድክመት ተጠቅመው ባክትሪያን እና አፍጋኒስታንን እስከ ኢንዱስ ድረስ ያዙ እና የቶካሪስታን ያብጉስን አቋቋሙ።መቀመጫቸውን በካውካሰስ ያደረጉ ቱርኮች በ626 የኢራንን ኢምፓየር ለማፍረስ 40,000 ሰዎቻቸውን በመላክ ለህብረቱ ምላሽ የሰጡ ሲሆን ይህም የሶስተኛው ፐርሶ-ቱርክ ጦርነት መጀመሩን ያሳያል።የባይዛንታይን እና የጎክቱርክ የጋራ ስራዎች ቲፍሊስን በመክበብ ላይ ያተኮሩ ሲሆን ባዛንታይን ግንቦችን ለማፍረስ ትራክሽን ትራክሽን ይጠቀሙ ነበር ይህም በባይዛንታይን ለመጀመሪያ ጊዜ ከሚጠቀሙት መካከል አንዱ ነው።ኮስሮው ከተማይቱን ለማጠናከር 1,000 ፈረሰኞችን በሻህራፕላካን ላከ፣ ነገር ግን ወድቃለች፣ ምናልባትም በ628 መጨረሻ ላይ።

በ626 የቁስጥንጥንያ ከበባ በሳሳኒድ ፋርሳውያን እና አቫርስ በብዙ አጋር በሆኑት ስላቭስ በመታገዝ በባይዛንታይን ስልታዊ ድል ተጠናቀቀ።የከበባው ውድቀት ግዛቱን ከውድቀት ያዳነ ሲሆን በአፄ ሄራክሌዎስ (ረ. 610-641) ባለፈው አመት እና በ627 ከተመዘገቡት ድሎች ጋር ተዳምሮ ባይዛንቲየም ግዛቱን መልሶ ለማግኘት እና አጥፊውን የሮማን-ፋርስ ጦርነቶችን እንዲያበቃ አስችሎታል። ከድንበር ሁኔታ ጋር ስምምነትን ማስፈፀም ሐ.590.

የነነዌ ጦርነት የ602-628 የባይዛንታይን-ሳሳኒድ ጦርነት የመጨረሻ ጦርነት ነበር።በሴፕቴምበር 627 አጋማሽ ላይ ሄራክሊየስ ሳሳኒያን ሜሶፓታሚያን ወረረ በሚያስደንቅ አደገኛ የክረምት ዘመቻ።ክሆስሮው 2ኛ ራህዛድ እሱን ለመግጠም የጦር አዛዥ አድርጎ ሾመው።የሄራክሊየስ ጎክቱርክ አጋሮች በፍጥነት ለቀው ወጡ፣ የራህዛድ ማጠናከሪያዎች ግን በጊዜ አልደረሱም።በተካሄደው ጦርነት ራህዛድ ተገደለ እና የተቀሩት ሳሳናውያን አፈገፈጉ።በጤግሮስ ወደ ደቡብ በመቀጠል በዳስታጊርድ የሚገኘውን የኮሶሮውን ታላቅ ቤተ መንግስት አባረረ እና በናህራዋን ቦይ ላይ ድልድዮች በማፍረስ ብቻ ክቴሲፎንን እንዳያጠቃ ተከልክሏል።በነዚህ ተከታታይ አደጋዎች ተቀባይነትን ያጣው ክሆስሮው በልጁ ካቫድ 2ኛ በተመራ መፈንቅለ መንግስት ተወግዶ ተገደለ፣ እሱም በአንድ ጊዜ ሰላም እንዲሰፍን በመክሰስ ከተያዙት ግዛቶች ለመውጣት ተስማምቷል።የሳሳኒያ የእርስ በርስ ጦርነት የሳሳኒያን ኢምፓየር በከፍተኛ ሁኔታ አዳክሞታል, ይህም ለፋርስ እስላማዊ ወረራ አስተዋጽኦ አድርጓል.

ሄራክሊየስ በሜሶጶጣሚያ በፋርሳውያን ላይ የተሳካ ዘመቻ ካጠናቀቀ በኋላ የመጨረሻው የሮማ-ፋርስ ጦርነቶች በ628 አብቅተዋል።በዚሁ ጊዜመሐመድ አረቦችን በእስልምና አርማ ስር አንድ አደረገ።እ.ኤ.አ. በ 632 ከሞቱ በኋላ አቡ በክር በእርሳቸው ምትክ የመጀመሪያው ረሺዱን ኸሊፋ ሆነ።አቡበከር በርካታ የውስጥ አመጾችን በማፈን ግዛቱን ከአረብ ባሕረ ገብ መሬት በላይ ለማስፋፋት ፈለገ።የሌቫንት ሙስሊሞች ድል የተካሄደው በ7ኛው ክፍለ ዘመን የመጀመሪያ አጋማሽ ላይ ነው።ይህ ሌቫንት ወይም ሻም በመባል የሚታወቀውን ክልል ወረራ ሲሆን በኋላም የእስልምና ወረራዎች አካል የሆነው የቢላድ አል ሻም እስላማዊ ግዛት ሆነ።የአረብ ሙስሊም ሀይሎች በደቡብ ድንበሮች ላይ መሐመድ በ632 ከመሞቱ በፊትም ቢሆን በ629 የሙታህ ጦርነትን አስከትሎ ነበር፣ ነገር ግን እውነተኛው ወረራ በ634 ተተኪዎቹ በራሺዱን ኸሊፋዎች አቡበክር እና ዑመር ኢብኑ ኸጣብ ተጀመረ። ከካሊድ ኢብኑል ወሊድ ጋር በጣም አስፈላጊ የጦር መሪያቸው ነበር።

የአጃናዳይን ጦርነት የተካሄደው በሐምሌ ወይም ነሐሴ 634 ሲሆን በዛሬይቱ እስራኤል ውስጥ ከቤቴ ጉቭሪን አቅራቢያ በሚገኝ ቦታ ነበር፤በባይዛንታይን (ሮማን) ኢምፓየር እና በአረብ ራሺዱን ኸሊፋነት ጦር መካከል የተደረገ የመጀመሪያው ትልቅ ጦርነት ነበር።የውጊያው ውጤት የሙስሊሞች ወሳኝ ድል ነው።የዚህ ጦርነት ዝርዝሮች በአብዛኛው የሚታወቁት እንደ ዘጠነኛው ክፍለ ዘመን የታሪክ ምሁር አል-ዋቂዲ ባሉ የሙስሊም ምንጮች ነው።

የደማስቆ ከበባ (634) ከኦገስት 21 እስከ ሴፕቴምበር 19 634 ከተማዋ በራሺዱን ኸሊፋነት ከመውደቋ በፊት ቆየ።ደማስቆ በሙስሊሞች የሶርያ ወረራ የወደቀች የመጀመሪያዋ የምስራቅ ሮማን ግዛት ዋና ከተማ ነበረች።በሚያዝያ 634 አቡበከር በሌቫንት የሚገኘውን የባይዛንታይን ግዛት ወረረ እና የባይዛንታይን ጦርን በአጃናዳይን ጦርነት በቆራጥነት አሸንፏል።የሙስሊም ወታደሮች ወደ ሰሜን ዘምተው ደማስቆን ከበቡ።ከተማይቱ የተወሰደችው በሌሊት ቀላል ጥበቃ የሚደረግለትን ቦታ በማጥቃት የከተማዋን ግድግዳዎች ማፍረስ እንደሚቻል አንድ ነጠላ ጳጳስ ለሙስሊሙ ዋና አዛዥ ኻሊድ ኢብኑል ወሊድ ካሳወቁ በኋላ ነው።ካሊድ ከምስራቃዊው በር በመጣ ጥቃት ወደ ከተማዋ ሲገባ የባይዛንታይን ጦር አዛዥ ቶማስ በጃቢያ በር ላይ በሰላም እጅ እንዲሰጥ ካሊድ ሁለተኛ አዛዥ ከሆነው አቡ ኡበይዳህ ጋር ተደራደረ።ከተማዋ እጅ ከሰጠች በኋላ አዛዦቹ የሰላም ስምምነቱን ተከራክረዋል።

የፋህል ጦርነት በታህሳስ ወር በዮርዳኖስ ሸለቆ ውስጥ ሁለቱም በፔላ (ፋህል) እና በአቅራቢያው በሚገኘው እስኩቴፖሊስ (ቤይሳን) በተካሄደው የባይዛንታይን ሶሪያ ሙስሊሞች የባይዛንታይን ሶሪያን ድል በተደረገው የጀማሪው እስላማዊ ከሊፋነት የአረብ ወታደሮች እና የባይዛንታይን ጦርነቶች ትልቅ ጦርነት ነበር። እ.ኤ.አ.የሙስሊም ፈረሰኞች አካባቢውን ለማጥለቅለቅ እና የሙስሊሙን ግስጋሴ ለማደናቀፍ የባይዛንታይን የመስኖ ጉድጓዶችን ሲቆርጡ የሙስሊም ፈረሰኞች በቤይሳን ዙሪያ ያለውን ጭቃማ መሬት ለማለፍ ተቸግረው ነበር።ሙስሊሞች ብዙ ጉዳት ደርሶባቸዋል የተባሉትን የባይዛንታይን ጦር በመጨረሻ ድል አደረጉ።በመቀጠል ፔላ ተይዟል፣ ቤይሳን እና በአቅራቢያው ያለው ቲቤሪያስ በሙስሊም ወታደሮች ለአጭር ጊዜ ከበባ በኋላ ተያዙ።

አቡበከር በ634 ከሞቱ በኋላ የተተኩት ኡመር የከሊፋነት መስፋፋትን ወደ ሶሪያ ለመቀጠል ቆርጦ ነበር።ቀደም ሲል በካሊድ ሲመሩ የነበሩት ዘመቻዎች የተሳካላቸው ቢሆንም በአቡ ኡበይዳህ ተተካ።ደቡባዊ ፍልስጤምን ደህንነታቸውን ካረጋገጡ በኋላ የሙስሊም ኃይሎች የንግድ መስመሩን ከፍተዋል፣ እና ጢባርያስ እና ባአልቤክ ያለ ብዙ ትግል ወደቁ እና በ 636 መጀመሪያ ላይ ኤሜሳን ያዙ።የዓረቦችን ግስጋሴ ለመፈተሽ እና የጠፋውን ግዛት ለመመለስ አፄ ሄራክሊየስ በግንቦት 636 ወደ ሌቫንት ታላቅ ዘመቻ ልኮ ነበር። የባይዛንታይን ጦር ሲቃረብ አረቦች በዘዴ ከሶሪያ ለቀው ጦራቸውን ሁሉ በያርሙክ ሜዳ ለአረብ ቅርብ በሆነ ቦታ አሰባስበዋል። ባሕረ ገብ መሬት፣ እነሱ የተጠናከሩበት፣ እና በቁጥር የላቀውን የባይዛንታይን ጦር አሸንፈዋል።የያርሙክ ጦርነት በወታደራዊ ታሪክ ውስጥ እጅግ ወሳኝ ከሆኑ ጦርነቶች አንዱ ተደርጎ የሚወሰድ ሲሆን የእስልምና ነብይመሐመድ ከሞቱ በኋላ የእስልምናን ፈጣን እድገት በማብሰር የመጀመርያውን የሙስሊሞች ድል ድል አስመዝግቧል። .ጦርነቱ የካሊድ ኢብኑል ወሊድ ታላቅ ወታደራዊ ድል እንደሆነ በሰፊው የሚነገር ሲሆን በታሪክ ከታላላቅ ታክቲከኞች እና የፈረሰኛ አዛዦች አንዱ በመሆን ስማቸውን ያጠናከረ ነው።

ከያርሙክ የተረፉትን እና ሌሎች የሶሪያን ዘመቻዎች ያቀፈው የባይዛንታይን ጦር ተሸንፎ ወደ አንጾኪያ በማፈግፈግ ሙስሊሞች ከተማይቱን ከበቡ።ከንጉሠ ነገሥቱ የእርዳታ ተስፋ ስለሌለው አንጾኪያ በጥቅምት 30 ቀን ሁሉም የባይዛንታይን ወታደሮች ወደ ቁስጥንጥንያ በደህና እንዲሄዱ በማድረግ እጁን ሰጠ።አጼ ሄራክሌዎስ ሙስሊሞች ከመድረሳቸው በፊት ከአንጾኪያ ወደ ኤዴሳ ሄዶ ነበር።ከዚያም በጃዚራ አስፈላጊውን መከላከያ አዘጋጅቶ ወደ ቁስጥንጥንያ ሄደ።በመንገዱ ላይ ኻሊድ ማራሽን ያዘው ወደ ደቡብ ወደ ማንቢጅ ሲሄድ ጠባብ ማምለጫ ነበረው።ሄራክሌዎስ በተራራማው መንገድ ቸኩሎ በኪልቅያ በሮች አልፎ ሲያልፍ፡- ‹‹ደህና ሁን፣ ለሶርያ፣ መልካሙ አውራጃዬ፣ አንተ አሁን የካፊር (ጠላት) ነህ፣ ሰላም ለአንተ ይሁን ሶሪያ - ለጠላት እጅ ምንኛ ቆንጆ ምድር ትሆናለህ ።

በአምር ኢብኑል አስ ጦር የሚመራውየግብፅ ራሺዱን ወረራ በመባልም የሚታወቀው የሙስሊሞች የግብፅ ወረራ በ639 እና 646 መካከል የተካሄደ ሲሆን በራሺዱን ኸሊፋነት ተቆጣጥሮ ነበር።በ30 ዓ.ዓ የጀመረውን የሮማውያን/ባይዛንታይን የግብፅ የግዛት ዘመን ለሰባት መቶ ዓመታት አብቅቷል።በባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ሄራክሊየስ ከመመለሷ በፊት በ618-629 ግብፅ በሳሳኒድ ኢራን ለአሥር ዓመታት ተቆጣጥራ ስለነበረች በሀገሪቱ የባይዛንታይን አገዛዝ ተናወጠ።ኸሊፋው የባይዛንታይንን ድካም ተጠቅሞ ግብፅን በሄራክሊየስ እንደገና ከተቆጣጠረ ከአስር አመታት በኋላ ያዘ።በ630ዎቹ አጋማሽ ላይ ባይዛንቲየም ሌቫን እና ጋሳኒድ አጋሮቹን በአረቢያ በኸሊፋነት አጥተዋል።የበለጸገችውን የግብፅ ግዛት መጥፋት እና የባይዛንታይን ጦር ሽንፈት ግዛቱን ክፉኛ ስላዳከመው በመጪዎቹ መቶ ዘመናት ተጨማሪ የግዛት መጥፋት አስከትሏል።

የሄሊዮፖሊስ ወይም የአይን ሻምስ ጦርነት በአረብ ሙስሊም ወታደሮች እና በባይዛንታይን ጦርግብፅን ለመቆጣጠር የተደረገ ወሳኝ ጦርነት ነበር።ከዚህ ጦርነት በኋላ በርካታ ዋና ዋና ግጭቶች ቢኖሩም በግብፅ ያለውን የባይዛንታይን አገዛዝ እጣ ፈንታ በብቃት ወስኖ ሙስሊሞች የአፍሪካን የባይዛንታይን Exarchate ድል ለማድረግ በር ከፈተ።

ቆስጠንስ II፣ በቅጽል ስሙ “ጺሙ” ከ641 እስከ 668 ድረስ የባይዛንታይን ግዛት ንጉሠ ነገሥት ነበር። በ642 ቆንስላ ሆኖ ሲያገለግል ለመጨረሻ ጊዜ የተመሰከረለት ንጉሠ ነገሥት ነበር፣ ምንም እንኳን ቢሮው እስከ ሊዮ ስድስተኛ ጠቢብ (አር. 886–912)።በቆስጠንስ ዘመን ባይዛንታይን በ642ከግብፅ ለቀው ወጡ። ቆስጠንስ በኦርቶዶክስ እና በአንድነት እምነት መካከል ያለውን የቤተ ክርስቲያን አለመግባባት ለመምራት ሞክሯል ሁለቱንም ለማሳደድ ፈቃደኛ ባለመሆኑ እና በ648 ዓ.ም የኢየሱስ ክርስቶስን ተፈጥሮዎች በተመለከተ ተጨማሪ ውይይት እንዳይደረግ በመከልከል በ648 ዓ.ም. ኮንስታንስ)።እ.ኤ.አ. በ654 ግን ሙዓውያ ወረራውን በባህር ላይ አድሶ ሮዳስን ዘረፈ።ቆስጠንጢኖስ በ655 በፊኒኬ (ከሊሺያ) ማስትስ ጦርነት ላይ ሙስሊሞችን ለማጥቃት መርከቧን እየመራ፣ እሱ ግን ተሸንፏል፡ በጦርነቱ 500 የባይዛንታይን መርከቦች ወድመዋል፣ ንጉሠ ነገሥቱም ራሱ ሊገደል ተቃርቧል። በ658 ዓ.ም. የምስራቃዊው ድንበር ባነሰ ግፊት፣ ኮንስታንስ በባልካን አገሮች ስላቭስን ድል በማድረግ ለጊዜው የባይዛንታይን አገዛዝ በእነሱ ላይ ያለውን ሀሳብ በማረጋገጥ የተወሰኑትን በአናቶሊያ (649 ወይም 667) አስፍሯል።እ.ኤ.አ. በ 659 በሜዲያ ኸሊፋዎች ላይ ባደረገው አመጽ በመጠቀም ወደ ምስራቅ ርቆ ዘመቱ።በዚያው አመት ከአረቦች ጋር ሰላምን ጨረሰ።ይሁን እንጂ የቁስጥንጥንያ ዜጎችን ጥላቻ በመሳብ ኮንስታንስ ዋና ከተማውን ለቆ በሲሲሊ ወደምትገኘው ሲራኩስ ለመሄድ ወሰነ።በመንገዱ ላይ በግሪክ ቆሞ በተሰሎንቄ ከሚገኙት ስላቭስ ጋር በተሳካ ሁኔታ ተዋግቷል።ከዚያም በ662–663 ክረምት፣ በአቴንስ ካምፕ አደረገ።ከዚያ በ663 ወደ ጣሊያን ቀጠለ።እ.ኤ.አ. በ 663 ኮንስታንስ ሮምን ለአሥራ ሁለት ቀናት ጎበኘ - ለሁለት ምዕተ ዓመታት ሮምን የረገጠው ብቸኛው ንጉሠ ነገሥት - እና በጳጳስ ቪታሊያን (657-672) በታላቅ ክብር ተቀበሉ ።

ለታንግ ሥርወ መንግሥት (618-907 ዓ.ም.)የቻይንኛ ታሪክ ከነጋዴዎች ጋር ግንኙነቶችን መዝግበዋል ከ"ፉሊን"፣ አዲሱ ስም የባይዛንታይን ግዛትን ለመሰየም ይጠቅማል።ለመጀመሪያ ጊዜ የተዘገበው ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት የተካሄደው በ643 ዓ.ም. በኮንስታንስ II (641-668 ዓ.ም.) እና በታንግ ንጉሠ ነገሥት ታይዞንግ (626-649 ዓ.ም.) ዘመን ነው።የብሉይ መጽሃፍ ታንግ እና አዲሱ መጽሃፍ ታንግ በመቀጠል ለኮንስታንስ 2ኛ "ፖ-ቶ-ሊ" የሚል ስም ሰጥቶታል፣ እሱም ሂርት የኮንስታንቲኖስ ፖጎናቶስ ትርጉም ወይም "ቆስጠንጢኖስ ዘ ፂም" ተብሎ የገመተ ሲሆን ማዕረጉን ሰጠው። የንጉሥ.ዳግማዊ ኮንስታንስ በ17ኛው የዜንጓን ​​የግዛት ዘመን (643 ዓ.ም.) ኤምባሲ ልኮ ቀይ ብርጭቆ እና አረንጓዴ የከበሩ ድንጋዮችን እንደላከ የታንግ ታሪክ ዘግቧል።ዩል የሳሳኒያ ግዛት የመጨረሻ ገዥ የነበሩት ያዝዴገርድ III (632-651 ዓ.ም. በቅርቡ በሶሪያ በሙስሊሞች ላይ ባደረሱት ኪሳራ ባይዛንታይን መልእክተኞችን ወደ ቻይና እንዲልኩ ያነሳሳው የእስልምና ራሺዱን ኸሊፋነት ።የሳሳኒያው ልዑል ፔሮዝ ሳልሳዊ (636-679 ዓ.ም.) እያደገ በመጣው የእስልምና ካሊፌት ፋርስን ድል ካደረገ በኋላ ወደ ታንግ ቻይና እንዴት እንደሸሸ የታንግ የቻይና ምንጮች ዘግበዋል።

በጁላይ 640 በሄሊዮፖሊስ ጦርነት ድል ካደረጉ በኋላ እና በህዳር 641 የአሌክሳንድሪያ ዋና ከተማ ከተገዙ በኋላ የአረብ ወታደሮችየግብፅን የሮማ ግዛት ተቆጣጠሩ።አዲስ የተተከለው የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንስ 2ኛ መሬቱን ለመውሰድ ቆርጦ ነበር፣ እናም አንድ ትልቅ መርከቦች ወታደሮችን ወደ እስክንድርያ እንዲወስዱ አዘዘ።እነዚህ ወታደሮች በማኑዌል ስር ሆነው ከተማዋን ከትንሽ የአረብ ጦር ሰፈር በ645 መጨረሻ አካባቢ በአስደናቂ ሁኔታ ከተማዋን ወሰዱት።እ.ኤ.አ. በ 645 ባይዛንታይን ለጊዜው አሌክሳንድሪያን አሸነፈ ።በወቅቱ አምር መካ ውስጥ ሊሆን ይችላል፣ እናም በፍጥነት በግብፅ የአረብ ጦርን እንዲቆጣጠር ተጠርቷል።ጦርነቱ የተካሄደው ከአሌክሳንድሪያ ወደ ፉስታት በሚወስደው መንገድ ሁለት ሶስተኛው በሆነው ኒኪዮ በተመሸገው ትንሽ ከተማ ሲሆን የአረብ ጦር ቁጥር 15,000 ሲሆን በትንሹ የባይዛንታይን ሃይል ላይ ነው።አረቦች አሸነፉ፣ እናም የባይዛንታይን ጦር ወደ እስክንድርያ ተመለሱ።ባይዛንታይን በአረቦች ላይ በሩን ቢዘጋም የአሌክሳንድሪያ ከተማ በመጨረሻ በአረቦች እጅ ወደቀች፣ እነሱም በዚያው አመት ክረምት ላይ ከተማዋን ወረሩ።የግብፅ ዘላቂ ኪሳራ የባይዛንታይን ኢምፓየር መተኪያ የሌለው የምግብና የገንዘብ ምንጭ ሳይኖረው ቀረ።አዲሱ የሰው ሃይል እና የገቢ ማእከል ወደ አናቶሊያ ይሸጋገራል።የግብፅ እና የሶሪያ መጥፋት፣ በኋላም የአፍሪካን Exarchate ወረራ ተከትሎ የሜዲትራኒያን ባህር፣ ረጅም "የሮማን ሀይቅ" ማለት ነው፣ አሁን በሁለት ሀይሎች ማለትም በሙስሊም ኸሊፋ እና በባይዛንታይን መካከል ፍጥጫ ነበረው።

በ647 በአብደላህ ኢብኑል ሰዓድ የሚመራ የራሺዱን -አረብ ጦር የአፍሪካን የባይዛንታይን Exarchate ወረረ።ትሪፖሊታኒያ ተቆጣጠረች፣ ቀጥሎም ሱፌቱላ ከካርቴጅ በስተደቡብ 150 ማይል (240 ኪ.ሜ.) ርቃ በምትገኘው፣ እና ገዥው እና እራሱን የአፍሪካ ንጉሰ ነገስት ብሎ የሚጠራው ጎርጎርዮስ ተገደለ።የአብደላህ ምርኮ የተጫነው ጦር በ648 ወደግብፅ የተመለሰው የጎርጎርዮስ ተከታይ ጌናዲየስ 300,000 ኖሚስማታ የሚሆን ዓመታዊ ግብር እንደሚሰጣቸው ቃል ከገባላቸው በኋላ ነው።

የኮንስታንስ ታይፖስ (የኮንስታንስ ዓይነት ተብሎም ይጠራል) በ648 በምስራቅ የሮማ ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንስ 2 የወጣ አዋጅ ሲሆን በክርስቶስ አሀዳዊ አስተምህሮ ላይ የተፈጠረውን ውዥንብር እና ክርክር ለማርገብ ይሞክራል።ከሁለት መቶ ዓመታት በላይ የክርስቶስን ማንነት በተመለከተ መራራ ክርክር ሲደረግ ነበር፡ የኦርቶዶክስ ኬልቄዶንያ አቋም ክርስቶስን በአንድ ሰው ውስጥ ሁለት ባሕርይ እንዳለው ሲገልጽ ሚያፊዚት ተቃዋሚዎች ግን ኢየሱስ ክርስቶስ አንድ ባሕርይ እንዳለው ይከራከራሉ።በወቅቱ የባይዛንታይን ኢምፓየር ለሃምሳ አመታት የማያቋርጥ ጦርነት ላይ የነበረ ሲሆን ትላልቅ ግዛቶችን አጥቷል።የሀገር ውስጥ አንድነት እንዲመሰረት ከፍተኛ ጫና ተደረገበት።ይህ ሞኖፊዚቲዝምን በመደገፍ የኬልቄዶንን ምክር ቤት ውድቅ ባደረጉት የባይዛንታይን ብዛት ተስተጓጉሏል።ታይፖዎች በከባድ ቅጣት ህመም ሙሉውን ውዝግብ ለማስወገድ ሞክረዋል።ይህም ጳጳሱን በከፍተኛ ክህደት ለመፈተሽ እና የታይፖስ ዋና ተቃዋሚዎች አንዱን አካል ለማጉደል ከሮም እስከ አፈና ድረስ ዘልቋል።ኮንስታንስ በ 668 ሞተ.

እ.ኤ.አ. በ 654 ሙአውያህ በአቡል አዋር ትእዛዝ ወደ ደቡብ አናቶሊያ የባህር ጠረፍ እየገሰገሰ እያለ በቀጰዶቅያ ዘመቻ አደረገ።ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንስ በትልቅ መርከቦች ተሳፈሩ።በባህሩ አስቸጋሪው ምክንያት ታባሪ የባይዛንታይን እና የአረብ መርከቦችን በመስመር ተስተካክለውና በአንድ ላይ ሲደበደቡ፣ ይህም ለመለስተኛ ፍልሚያ መደረጉን ገልጿል።ምንም እንኳን ለሁለቱም ወገኖች ጉዳቱ ከባድ ቢሆንም አረቦች በጦርነቱ ድል አድራጊዎች ነበሩ እና ኮንስታንስ ወደ ቁስጥንጥንያ ብዙም አመለጠ።ቴዎፋነስ እንዳለው ከሆነ ከአንዱ መኮንኑ ጋር ዩኒፎርም በመለዋወጥ ሊያመልጥ ችሏል።ጦርነቱ በሙዓውያህ ወደ ቁስጥንጥንያ ለመድረስ የመጀመሪያ ዘመቻ አካል ሲሆን "በጥልቁ ላይ የእስልምና የመጀመሪያው ወሳኝ ግጭት" ተብሎ ይታሰባል።የሙስሊሞች ድል በሜዲትራኒያን ባህር የባህር ኃይል ታሪክ ውስጥ ትልቅ ቦታ የሚሰጠው ክስተት ነበር።የሜዲትራኒያን ባህር ከረዥም ጊዜ ጀምሮ 'የሮማ ሐይቅ' ተብሎ ከተወሰደበት ጊዜ ጀምሮ እየጨመረ ባለው በራሺዱን ካሊፋነት እና በምስራቃዊው የሮማ ኢምፓየር የባህር ኃይል መካከል ውዝግብ ሆነ።ድሉ በሰሜን አፍሪካ የባህር ጠረፍ ላይ ያለ ፉክክር ለሙስሊም መስፋፋት መንገድ ጠርጓል።

በኡመር የግዛት ዘመን የሶሪያ ገዥ የነበረው ሙአውያህ ቀዳማዊ የሜዲትራኒያን ባህር ደሴቶችን ለመውረር የባህር ሃይል እንዲገነባ ጥያቄ ላከ ነገር ግን ዑመር ለወታደሮቹ ስጋት ስላለ ሃሳቡን አልተቀበሉትም።ዑስማን ከሊፋ ከሆኑ በኋላ ግን የሙዓውያህን ጥያቄ አፀደቁት።እ.ኤ.አ. በ 650 ሙአውያህ በአጭር ጊዜ ከበባ በኋላ ዋና ከተማዋን ቆስጠንጢያን በመቆጣጠር በቆጵሮስ ላይ ጥቃት ሰነዘረ ፣ ግን ከአካባቢው ገዥዎች ጋር ስምምነት ፈረመ።በዚህ ጉዞ ወቅት፣የመሐመድ ዘመድ ኡም-ሃራም ከላርናካ የጨው ሃይቅ አጠገብ ከበቅሎዋ ላይ ወድቃ ተገደለ።እሷም በዚያው ቦታ የተቀበረች ሲሆን ይህም ለብዙ የአካባቢው ሙስሊሞች እና ክርስቲያኖች ቅዱስ ቦታ ሲሆን በ 1816 የሃላ ሱልጣን ተክኬ በኦቶማኖች ተገንብቷል.የስምምነቱን መጣስ ከያዙ በኋላ አረቦች በ 654 በአምስት መቶ መርከቦች ደሴቷን እንደገና ወረሩ ።በዚህ ጊዜ ግን በቆጵሮስ ውስጥ 12,000 ወታደሮች ያሉት የጦር ሰፈር ቀርቷል፤ ይህም ደሴቷን በሙስሊሞች ተጽዕኖ ሥር እንድትወድቅ አድርጓታል።የሙስሊም መርከቦች ቆጵሮስን ለቀው ከወጡ በኋላ ወደ ቀርጤስ ከዚያም ወደ ሮድስ በማቅናት ብዙም ሳይቋቋሙት አሸነፋቸው።ከ652 እስከ 654 ድረስ ሙስሊሞች በሲሲሊ ላይ የባህር ኃይል ዘመቻ ከፍተው ብዙ የደሴቱን ክፍል ያዙ።ከዚህ በኋላ ብዙም ሳይቆይ ዑስማን ተገደለ፣የመስፋፋት ፖሊሲውን አብቅቷል፣እናም ሙስሊሞች ከሲሲሊ አፈገፈጉ።እ.ኤ.አ. በ 655 የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንስ 2ኛ በፊኒኬ (ላይሺያ) ሙስሊሞችን ለማጥቃት መርከበኞችን በአካል በመምራት ሽንፈት ገጥሟቸዋል፡ ሁለቱም ወገኖች በጦርነቱ ከፍተኛ ኪሳራ ደርሶባቸዋል፣ ንጉሠ ነገሥቱም ራሱ ሞትን ለጥቂት ተረፈ።

የመጀመሪያው ፊቲና በእስልምና ማህበረሰብ ውስጥ የመጀመርያው የእርስ በርስ ጦርነት ሲሆን ይህም የራሺዱን ኸሊፋነት ገርስሶ የኡመውያ ኸሊፋነት እንዲመሰረት ምክንያት ሆኗል።የእርስ በርስ ጦርነቱ በአራተኛው ራሺዱን ኸሊፋ አሊ እና በአማፂ ቡድኖች መካከል ሶስት ዋና ዋና ጦርነቶችን ያካተተ ነበር።የመጀመርያው የእርስ በርስ ጦርነት መነሻ ከሁለተኛው ኸሊፋ ኡመር መገደል ጋር የተያያዘ ነው።ኡመር በቁስላቸው ከመሞታቸው በፊት ስድስት አባላት ያሉት ምክር ቤት አቋቁሞ በመጨረሻም ዑስማንን ቀጣዩ ከሊፋ አድርጎ መረጠ።በመጨረሻዎቹ የኡስማን ከሊፋነት ዓመታት ውስጥ በዘመድ አዝማድ ተከሶ በመጨረሻ በ656 በአመፀኞች ተገደለ። ኡስማን ከተገደለ በኋላ አሊ አራተኛው ከሊፋ ሆኖ ተመረጠ።አኢሻ፣ ታልሃ እና ዙበይር ዓልይን ከስልጣን ለማውረድ አመፁ።ሁለቱ ወገኖች በታኅሣሥ 656 የግመል ጦርነትን ተዋግተው አሊ በድል ወጣ።ከዚያም የኡስማንን ሞት ለመበቀል በሚመስል መልኩ የሶሪያ አስተዳዳሪ የነበረው ሙዓውያ (ረዐ) በዓልይ ላይ ጦርነት አወጀ።ሁለቱ ወገኖች በሐምሌ 657 የሲፊንን ጦርነት ተዋጉ።

ቆስጠንጢኖስ ታናሽ ወንድሙ ቴዎዶስዮስ ከዙፋኑ ሊያባርረው ይችላል የሚል ስጋት እየጨመረ መጣ።ስለዚህም ቴዎዶስዮስን ቅዱስ ትእዛዞችን እንዲወስድ አስገደደው እና በኋላም በ 660 እንዲገደል አደረገው. ነገር ግን የቁስጥንጥንያ ዜጎች ጥላቻ ስለሳበው ኮንስታንስ ዋና ከተማዋን ለቆ በሲሲሊ ወደምትገኘው ሲራኩስ ለመዛወር ወሰነ።በጉዞው ላይ በግሪክ ቆመ እና በተሰሎንቄ ከስላቭስ ጋር በተሳካ ሁኔታ ተዋግቷል.ከዚያም በ662–663 ክረምት፣ በአቴንስ ካምፕ አደረገ።ከዚያ በ663 ወደጣሊያን ቀጠለ።የቤኔቬንቶ ሎምባርድ ዱቺ ላይ ጥቃት ሰነዘረ፣ ከዚያም ደቡባዊ ጣሊያንን ያቀፈ።የቤኔቬንቶው የሎምባርድ ንጉስ ግሪማልድ 1 ከኔውስትሪያ በመጡ የፍራንካውያን ሃይሎች ላይ መታገልን በመጠቀም ኮንስታንስ ታራንቶ ላይ በመውረድ ሉሴራን እና ቤኔቬንቶን ከበባ።ሆኖም የኋለኛው ተቃወመ እና ኮንስታንስ ወደ ኔፕልስ ሄደ።ከቤኔቬንቶ ወደ ኔፕልስ በተደረገው ጉዞ፣ ቆስጠንስ II በፑግና አቅራቢያ በምትገኘው የካፑዋ ካፑዋ በምትገኘው ሚቶላስ ተሸነፈ።ኮንስታንስ የሠራዊቱ አዛዥ ሳቡርረስ ሎምባርዶችን እንዲያጠቃ አዘዘው፣ ነገር ግን በአቬሊኖ እና በሳሌርኖ መካከል በፎሪኖ በቤኔቬንታኒ ተሸነፉ።በ 663 ኮንስታንስ ሮምን ለአሥራ ሁለት ቀናት ጎበኘ - ለሁለት መቶ ዓመታት ሮምን የረገጠው ብቸኛው ንጉሠ ነገሥት - እና በጳጳስ ቪታሊያን (657-672) በታላቅ ክብር ተቀበሉ።

እ.ኤ.አ. በ 668 መጀመሪያ ላይ ቀዳማዊ ኸሊፋ ሙአውያህ በአርሜኒያ የሚገኘው የጦር ሰራዊት አዛዥ ሳቦሪዮስ በቁስጥንጥንያ ንጉሠ ነገሥቱን ለመጣል እንዲረዳቸው ግብዣ ቀረበላቸው።በልጁ በያዚድ ስር በባይዛንታይን ግዛት ላይ ጦር ሰደደ።ያዚድ ኬልቄዶን ደረሰ እና አስፈላጊ የሆነውን የባይዛንታይን ማእከል አሞርዮን ወሰደ።ከተማይቱ በፍጥነት በማገገም ላይ ሳለ፣ አረቦች በ669 ካርቴጅን እና ሲሲሊን አጠቁ።መርከቦቻቸው በ672 ሰምርኔስን እና ሌሎች የባህር ዳርቻ ከተሞችን ያዙ።

እ.ኤ.አ. ጁላይ 15 ቀን 668 ፣ ኮንታንስ II ገላውን በመታጠቢያው ውስጥ በጓዳ ጠባቂው ተገደለ ፣ እንደ ኤዴሳ ቴዎፍሎስ ፣ በባልዲ።ልጁ ቆስጠንጢኖስ በእርሱ ምትክ ቆስጠንጢኖስ አራተኛ ሆነ።በሲሲሊ ውስጥ በሜዚየስ የተፈፀመው አጭር ወረራ በአዲሱ ንጉሠ ነገሥት በፍጥነት ተጨቆነ።ቆስጠንጢኖስ አራተኛ ከ668 እስከ 685 ድረስ የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ነበር ። በግዛቱ ውስጥ ወደ 50 የሚጠጉ ዓመታት ያልተቋረጠ እስላማዊ መስፋፋት የመጀመሪያውን ከባድ ፍተሻ ተመለከተ ፣ ስድስተኛው የኢኩመኒካል ካውንስል ጥሪ በባይዛንታይን ግዛት ውስጥ የአንድ አምላክ እምነት ውዝግብ ሲያበቃ;ለዚህም በምስራቅ ኦርቶዶክስ ቤተክርስቲያን እንደ ቅዱሳን ይከበራል, በመስከረም 3 ቀን ከበዓሉ ጋር. ቁስጥንጥንያ ከአረቦች በተሳካ ሁኔታ ተከላከለ.

እ.ኤ.አ. በ 674-678 የመጀመሪያው የአረብ የቁስጥንጥንያ ከበባ የአረብ - የባይዛንታይን ጦርነቶች እና የኡመያ ኸሊፋቶች ወደ ባይዛንታይን ግዛት የመስፋፋት ስትራቴጂ የመጀመሪያ ፍጻሜ ሲሆን በኸሊፋ ሙዓውያ 1. ሙዓውያ ይመራ ነበር ። በ661 የእርስ በርስ ጦርነትን ተከትሎ የሙስሊም አረብ ግዛት ገዥ ሆኖ ብቅ ብሏል፣ ከጥቂት አመታት በኋላ በባይዛንቲየም ላይ እንደገና ኃይለኛ ጦርነት እና የባይዛንታይን ዋና ከተማ የሆነችውን ቁስጥንጥንያ በመያዝ ገዳይ ድብደባን እንደሚያደርስ ተስፋ አድርጎ ነበር።በባይዛንታይን ታሪክ ጸሐፊ ቴዎፋነስ ዘ መናፍቃን እንደዘገበው፣ የአረቦች ጥቃት ዘዴዊ ነበር፡ በ672-673 የአረብ መርከቦች በትንሿ እስያ የባህር ዳርቻዎች ላይ መሠረቶችን ጠብቀው ከቆዩ በኋላ በቁስጥንጥንያ ዙሪያ ልቅ የሆነ እገዳ ገጠሙ።ክረምቱን ለማሳለፍ በከተማው አቅራቢያ የሚገኘውን የሳይዚከስ ባሕረ ገብ መሬትን እንደ መሠረት አድርገው ነበር ፣ እናም በየፀደይቱ ተመልሰው በከተማው ምሽግ ላይ ጥቃት ለመሰንዘር ጀመሩ ።በመጨረሻም ባይዛንታይን በንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ 4ኛ ሥር የግሪክ እሳት በመባል የሚታወቀውን ፈሳሽ ተቀጣጣይ ንጥረ ነገር በአዲስ ፈጠራ በመጠቀም የአረብ ባህርን ለማጥፋት ችለዋል።ባይዛንታይን በትንሿ እስያ የሚገኘውን የአረብ ምድር ጦር በማሸነፍ ከበባውን እንዲያነሱ አስገደዳቸው።የባይዛንታይን ድል ለባይዛንታይን ግዛት ህልውና ትልቅ ጠቀሜታ ነበረው ፣ ምክንያቱም የአረብ ስጋት ለተወሰነ ጊዜ እያሽቆለቆለ ነው።ብዙም ሳይቆይ የሰላም ስምምነት ተፈረመ እና ሌላ የሙስሊም የእርስ በርስ ጦርነት ከተቀሰቀሰ በኋላ ባይዛንታይን በኸሊፋነት ላይ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል።

የተሰሎንቄ ከበባ (676-678 ዓ.ም.) በባይዛንታይን ግዛት ላይ እየጨመረ በመጣው የስላቭ መኖር እና ግፊት ዳራ መካከል ተከስቷል።የመጀመሪያዎቹ የስላቭ ወረራዎች የጀመሩት በ Justinian I ንግስት (527-565 ዓ.ም.) ሲሆን በ 560 ዎቹ ውስጥ በአቫር ካጋኔት ድጋፍ እየጨመረ በባልካን አገሮች ውስጥ ጉልህ የሆነ ሰፈራ እንዲኖር አድርጓል።የባይዛንታይን ኢምፓየር በምስራቃዊ ግጭቶች እና በውስጥ ግጭቶች ላይ ያተኮረ ትኩረት የስላቭ እና የአቫር ግስጋሴዎችን አመቻችቷል፣ በ 610 ዎቹ ውስጥ በተሰሎንቄ አካባቢ በታዋቂነት መገኘቱን እና ከተማዋን በብቃት እንድትገለል አድርጓል።በ7ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ የባይዛንታይን ቁጥጥርን የሚፈታተኑ የስላቭ አካላት ወይም Sclaviniae ተቋቁመዋል።የባይዛንታይን ምላሽ በ658 በንጉሠ ነገሥት ቆስጠንስ II ወታደራዊ ዘመቻዎችን እና የስላቭስን ወደ ትንሿ እስያ ማዛወርን ያጠቃልላል። የስላቭስ መሪ የሆነው ፐርቦንዶስ ተይዞ በኋላም በባይዛንታይን ተገድሎ በ658 ከስላቭስ ጋር ያለው ውጥረት ተባብሷል።ይህም በተሰሎንቄ ላይ የስላቭ ጎሳዎች የተቀናጀ ከበባ በማድረግ የባይዛንታይን ጭንቀትን በአረብ ዛቻ ተጠቅመውበታል።ተደጋጋሚ ወረራ እና የመከለል ባህሪ ያለው ከበባው ከተማዋን በረሃብ እና በመገለል ውጥረት ውስጥ ገብቷታል።ምንም እንኳን አስከፊ ሁኔታ ቢፈጠርም፣ በቅዱስ ዲሜጥሮስ ምክንያት የተደረገ ተአምራዊ ጣልቃገብነቶች እና የባይዛንታይን ወታደራዊ እና ዲፕሎማሲያዊ ምላሾች፣ የእርዳታ ዘመቻን ጨምሮ፣ በመጨረሻም የከተማዋን ችግር አቃለሉት።ስላቭስ ወረራውን ቀጠለ ነገር ግን ትኩረቱን ወደ የባህር ኃይል ተሳትፎ በመቀየር የባይዛንታይን ወታደራዊ ሃይል በመጨረሻ ከዓረብ-ድህረ-አረብ ግጭት በኋላ ያለውን የስላቭ ስጋትን መፍታት በመቻሉ በTrace ያሉትን ስላቮች በቆራጥነት ተቃወማቸው።ስለ ከበባው ትክክለኛ የዘመን አቆጣጠር ምሁራዊ ክርክር የተለያየ ነው፣ አሁን ያለው ስምምነት ከ676-678 ዓ.ም.፣ ከመጀመሪያው የአረብ የቁስጥንጥንያ ከበባ ጋር የተጣጣመ ነው።ይህ ወቅት የመካከለኛው ዘመን የባልካን ፖለቲካ ውስብስብ እና የተሰሎንቄን ውጫዊ ጫናዎች የመቋቋም አቅም በማጉላት በባይዛንታይን-ስላቪክ መስተጋብር ውስጥ ትልቅ ቦታን ያሳያል።

በቀጣዮቹ አምስት አመታት ውስጥ አረቦች በየፀደይቱ ወደ ቁስጥንጥንያ ከበባ ይመለሱ ነበር, ነገር ግን ተመሳሳይ ውጤት አግኝተዋል.ከተማዋ ተረፈች እና በመጨረሻም በ 678 አረቦች ከበባውን ከፍ ለማድረግ ተገደዱ.አረቦች ወጡ እና በአናቶሊያ ውስጥ በሊሺያ ምድር በአንድ ጊዜ ተሸንፈዋል።ይህ ያልተጠበቀ የተገላቢጦሽ ቀዳማዊ ሙዓውያህ ከቆስጠንጢኖስ ጋር እርቅ እንዲፈልግ አስገደደው።የተጠናቀቀው የእርቅ ስምምነት አረቦች በኤጂያን የያዟቸውን ደሴቶች ለቀው እንዲወጡ እና ባይዛንታይን ለካሊፋው ሃምሳ ባሪያዎች፣ ሃምሳ ፈረሶች እና 300,000 ኖሚስማታ ያቀፈውን ዓመታዊ ግብር እንዲከፍሉ ያስገድድ ነበር።ከበባው መነሳት ቆስጠንጢኖስ በስክላቬኒ ተከቦ ወደ ተሰሎንቄ እፎይታ እንዲሄድ አስችሎታል።

እ.ኤ.አ. በ 680 በካን አስፓሩክ ስር ያሉ ቡልጋሮች ዳኑቤን አቋርጠው ወደ ስመ ኢምፔሪያል ግዛት ተሻግረው የአካባቢውን ማህበረሰቦች እና የስላቭ ጎሳዎችን ማስገዛት ጀመሩ።እ.ኤ.አ. በ680 ቆስጠንጢኖስ አራተኛ በወራሪዎች ላይ የተቀናጀ የመሬትና የባህር ዘመቻ መርቶ በዶብሩጃ የሚገኘውን የተመሸገ ካምፕ ከበባ።በመጥፎ ጤንነት እየተሰቃዩ፣ ንጉሠ ነገሥቱ በድንጋጤ የተሸነፉትን ሠራዊቱን ለቅቆ መውጣት ነበረበት፣ በአስፓሩህ እጅ በኦንግሎስ፣ ቡልጋሮች የተመሸገ ካምፕ ባዘጋጁበት በዳኑቤ ዴልታ ወይም አካባቢ ረግረጋማ ክልል።ቡልጋሮች ወደ ደቡብ በመገስገስ የባልካን ተራሮችን አቋርጠው ትሬስን ወረሩ።እ.ኤ.አ. በ 681 የባይዛንታይን አዋራጅ የሰላም ስምምነት ለመፈረም ተገደዱ ፣ ቡልጋሪያን እንደ ገለልተኛ ሀገር እንዲገነዘቡ ፣ ግዛቶችን ከባልካን ተራሮች በስተሰሜን እንዲሰጡ እና ዓመታዊ ግብር እንዲከፍሉ አስገደዳቸው ።የጌምብሎክስ የምዕራብ አውሮፓ ደራሲ ሲጌበርት በተባለው ሁለንተናዊ ዜና መዋዕል ላይ የቡልጋሪያ መንግስት የተመሰረተው በ 680 ነው. ይህ ግዛት በባልካን አገሮች እውቅና ያገኘ የመጀመሪያው ግዛት ነው እና ለመጀመሪያ ጊዜ በህጋዊ መንገድ የባልካን ግዛቶቹን በከፊል አሳልፎ ሰጥቷል.

ከ685 እስከ 695 እና ከ705 እስከ 711 ድረስ የገዛው የሄራክሊያን ሥርወ መንግሥት የመጨረሻው የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ዳግማዊ ጀስቲንያን ነበር። ልክ እንደ ዩስቲኒያን 1 ፣ ዩስቲኒያን II የሮማን ግዛት ወደ ቀድሞ ክብሯ ለመመለስ ከፍተኛ ፍላጎት ያለው እና ጥልቅ ስሜት ያለው ገዥ ነበር። በፈቃዱ ላይ ለሚደርስ ማንኛውም ተቃውሞ ጭካኔ የተሞላበት ምላሽ የሰጠ ሲሆን የአባቱ ቆስጠንጢኖስ አራተኛ ቅጣት አጥቷል።በዚህም ምክንያት በስልጣን ዘመናቸው ላይ ከፍተኛ ተቃውሞ አስከትሎ በ695 ህዝባዊ አመጽ ከስልጣን እንዲወርድ ተደረገ።በ 705 በቡልጋር እና በስላቭ ጦር እርዳታ ወደ ዙፋኑ ተመለሰ.ሁለተኛው የግዛት ንግሥነቱም ከመጀመሪያው የበለጠ ጨካኝ ነበር እና በ 711 ከስልጣን መውረዱንም አየ። በሠራዊቱ ትቶት ሄደ፤ ከመግደሉ በፊትም ተነሳ።

በኡመያ ኸሊፋነት የተካሄደው የእርስ በርስ ጦርነት የባይዛንታይን ኢምፓየር የተዳከመውን ተቀናቃኙን እንዲያጠቃ እድል የፈጠረ ሲሆን በ686 ንጉሠ ነገሥት ዩስቲኒያን 2ኛ ሊዮንቲዮስን በአርሜኒያ እና በኢቤሪያ ያለውን የኡማያድ ግዛት እንዲወረር ላከው ከዚያም በተሳካ ሁኔታ በዘመቻ አካሄደ። የካውካሲያን አልባኒያ;በእነዚህ ዘመቻዎች ዘረፋን ሰብስቧል።የሊዮንጥዮስ የተሳካ ዘመቻዎች የኡመያ ካሊፋ አብዱል መሊክ ኢብን መርዋን በ688 ዓ.ም ለሰላም ክስ እንዲመሰርቱ አስገድዶታል፣ ከኡመያ ግዛት ከአርሜኒያ፣ ኢቤሪያ እና ቆጵሮስ የተወሰደውን የተወሰነውን ቀረጥ ለማካካስ እና በመጀመሪያ በቆስጠንጢኖስ ስር የተፈረመውን ውል ለማደስ ተስማማ። IV፣ በየሳምንቱ 1,000 ወርቅ፣ አንድ ፈረስ እና አንድ ባሪያ ግብር ይሰጣል።

በቆስጠንጢኖስ አራተኛ ድሎች ምክንያት፣ በ ኢምፓየር ምስራቃዊ ግዛቶች የነበረው ሁኔታ ጀስቲንያን በዙፋኑ ላይ በወጣ ጊዜ የተረጋጋ ነበር።በአርሜኒያ ውስጥ በአረቦች ላይ የቅድሚያ አድማ ካደረገ በኋላ፣ ጀስቲንያን የኡመያ ኸሊፋዎች የሚከፍሉትን ድምር እንደ አመታዊ ግብር ለመጨመር እና የቆጵሮስን ክፍል መልሶ ለመቆጣጠር ችሏል።የአርሜኒያ እና የኢቤሪያ አውራጃዎች ገቢዎች በሁለቱ ግዛቶች ተከፋፍለዋል.ጀስቲንያን ከከሊፋው አብድ አል-መሊክ ኢብን ማርዋን ጋር የቆጵሮስን የግብር ገቢ ክፍፍል በማድረግ የቆጵሮስን ገለልተኝነት የሚያደርግ ስምምነት ተፈራረመ።ጀስቲንያን በምስራቅ ያለውን ሰላም ተጠቅሞ የባልካን ግዛቶችን መልሶ ማግኘት ጀመረ።በ 687 ጀስቲንያን የፈረሰኞችን ጦር ከአናቶሊያ ወደ ትሬስ አዛወረ።እ.ኤ.አ. በ688-689 በታላቅ ወታደራዊ ዘመቻ ጀስቲንያን የመቄዶኒያን ቡልጋሮችን አሸነፈ እና በመጨረሻም በአውሮፓ ውስጥ ሁለተኛዋ የባይዛንታይን ከተማ ወደሆነችው ወደ ተሰሎንቄ መግባት ቻለ።

ስላቭስን ካሸነፉ በኋላ ብዙዎቹ 30,000 ሰዎች ያሉት ወታደራዊ ኃይል ለማቅረብ ወደ አናቶሊያ እንዲሰፍሩ ተደረገ።በአናቶሊያ በጦር ኃይሉ መብዛት የተደፈረው ጀስቲንያን አሁን በአረቦች ላይ ጦርነትን አድሷል።በአዲሱ ወታደሮቹ እርዳታ ጀስቲንያን በ693 በአርሜኒያ ከጠላት ጋር ባደረገው ጦርነት ድል ቢያደርግም ብዙም ሳይቆይ በአረቦች ለማመፅ ጉቦ ተሰጣቸው።የኡመውያ ጦር በመሐመድ ኢብኑ መርዋን ይመራ ነበር።ባይዛንታይን የሚመሩት በሊዮንቲዮስ ሲሆን 30,000 ስላቭስ ያላቸውን መሪያቸው ኔቡሎስን የሚመራ “ልዩ ጦር” አካትተዋል።ውሉን በማፍረስ የተናደዱት ኡመያዎች የጽሑፎቹን ቅጂዎች በባንዲራ ቦታ ይጠቀሙ ነበር።ጦርነቱ ወደ ባይዛንታይን ጥቅም ያጋደለ ቢመስልም ከ20,000 የሚበልጡ ስላቮች መክዳት የባይዛንታይን ሽንፈትን አረጋግጧል።ጀስቲንያን ወደ ፕሮፖንቲስ ለመሸሽ ተገደደ።በዚህ ምክንያት ዮስቲኒያን ለዚህ ሽንፈት ሊዮንቲዮስን አሰረ።

የሁለተኛው ጀስቲንያን የመሬት ፖሊሲዎች መኳንንቱን ሲያስፈራሩ፣ የግብር ፖሊሲው በተራው ሕዝብ ዘንድ ተቀባይነት አላገኘም።ንጉሠ ነገሥቱ በእስጢፋኖስ እና በቴዎዶቶስ ወኪሎቻቸው አማካኝነት ገንዘቡን ያሰባሰቡት እጅግ በጣም ጥሩ ጣዕም ያላቸውን እና ውድ የሆኑ ሕንፃዎችን ለመገንባት ያላቸውን እብድነት ለማርካት ነው።ይህ፣ ቀጣይነት ያለው የሀይማኖት ቅሬታ፣ ከባላባቶቹ ጋር ይጋጫል፣ እና በሰፈራ ፖሊሲው ላይ ያለው ቅሬታ በመጨረሻ ተገዢዎቹን ወደ አመጽ ዳርጓቸዋል።እ.ኤ.አ. በ 695 ህዝቡ በሊዮንቲዮስ ፣ የሄላስ ስትራቴጂዎች ተነሳ እና ንጉሠ ነገሥት ብሎ አወጀ።ጀስቲንያን ከስልጣን ተወርውሮ አፍንጫው ተቆረጠ (በኋላም በጠንካራ ወርቅ ቅጂ ተተካ) ዙፋኑን እንደገና እንዳይፈልግ፡ እንዲህ ያለው አካል ማጉደል በባይዛንታይን ባህል የተለመደ ነበር።በክራይሚያ ወደ ቼርሰን በግዞት ተወሰደ።

በሊዮንቲየስ ድክመት የተደፈሩት ኡመያውያን በ696 የአፍሪካን Exarchate ወረሩ፣ በ697 ካርቴጅን ያዙ። ሊዮንቲየስ ከተማዋን መልሰው እንዲወስዱት ፓትሪዮስ ዮሐንስን ላከ።ጆን ካርቴጅን ወደብ ላይ በደረሰ ድንገተኛ ጥቃት ሊይዝ ችሏል።ሆኖም የኡመያ ጦር ብዙም ሳይቆይ ከተማይቱን መልሶ በመያዝ ዮሐንስ ወደ ቀርጤስ እንዲያፈገፍግ እና እንደገና እንዲሰበሰብ አስገደደው።በመጥፋታቸው ምክንያት የንጉሠ ነገሥቱን ቅጣት በመፍራት የመኮንኖች ቡድን አምፀው አፕሲማርን ድሮንጋሪዮስ (መካከለኛ ደረጃ ላይ ያለ አዛዥ) የሲቢሬኦትስ ንጉሠ ነገሥት ብሎ አወጀ።አፕሲማር የግዛት ስም ጢባርዮስ ወሰደ፣ መርከቦችን ሰብስቦ ከአረንጓዴው አንጃ ጋር ተባበረ፣ ወደ ቁስጥንጥንያ ከመጓዙ በፊት፣ ቡቦኒክ ቸነፈርን እየታገሠ ነበር።ከበርካታ ወራት ከበባ በኋላ ከተማዋ በ 698 ለጢባርዮስ እጅ ሰጠች ። ክሮኒኮን አልቲኔት የካቲት 15 ቀን ሰጠ ። ጢባርዮስ ሊዮንቲዮስን ያዘ እና በድልማቱ ገዳም ውስጥ ከመያዙ በፊት አፍንጫውን ተሰነጠቀ።

ጢባርዮስ III የባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ከየካቲት 15 ቀን 698 እስከ ሐምሌ 10 ወይም ነሐሴ 21 ቀን 705 ዓ.ም.እ.ኤ.አ. በ 696 ጢባርዮስ በአረብ ኡማያውያን የተማረከውን የካርቴጅ ከተማን በአፍሪካ Exarchate ውስጥ መልሶ ለመያዝ በባይዛንታይን ንጉሠ ነገሥት ሊዮንቲዮስ የላከው በዮሐንስ ፓትሪሻዊ የሚመራ ሠራዊት አካል ነበር።ከተማዋን ከተቆጣጠረ በኋላ ይህ ጦር በኡመያድ ማጠናከሪያዎች ተገፍቶ ወደ ቀርጤስ ደሴት አፈገፈገ;አንዳንድ መኮንኖች የሊዮንጥዮስን ቁጣ ፈርተው ዮሐንስን ገድለው ጢባርዮስን ንጉሠ ነገሥት ብለው አወጁ።ጢባርዮስ በፍጥነት መርከቦችን ሰብስቦ ወደ ቁስጥንጥንያ በመርከብ ሄደ እና ሊዮንጥዮስን ከስልጣን አባረረው።ጢባርዮስ የባይዛንታይን አፍሪካን ከኡማያውያን መልሶ ለመያዝ አልሞከረም፣ ነገር ግን በምስራቃዊው ድንበር ላይ በተወሰነ ስኬት ዘመቱባቸው።

አርመኖች የባይዛንታይን እርዳታ በመጠየቅ በ702 በኡማያውያን ላይ ትልቅ አመጽ ጀመሩ።አብደላህ ኢብኑ አብድ አል-መሊክ በ704 አርመኒያን እንደገና ለመቆጣጠር ዘመቻ ጀመሩ ነገር ግን በኪልቅያ የንጉሠ ነገሥት ጢባርዮስ 3ኛ ወንድም በሆነው በሄራክሌዎስ ጥቃት ደረሰበት።ሄራክሊየስ በየዚድ ኢብኑ ሁነይን የሚመራውን ከ10,000–12,000 የዐረቦችን ጦር በሲሲየም ድል በማድረግ ብዙዎችን ገድሎ የቀረውን በባርነት ገዛ።ነገር ግን ሄራክሌዎስ አብደላህ ኢብን አብዱል-መሊክን አርመኒያን መልሶ ከመቆጣጠር ሊያግደው አልቻለም።

ዩስቲኒያን 2ኛ የቡልጋሪያውን ቴርቬል ቀርቦ በጀስቲንያኑ ዙፋኑን መልሶ ለማግኘት ለገንዘብ ጉዳዮች፣ የቄሳርን ዘውድ ሽልማት እና የጀስቲኒያን ሴት ልጅ አናስታሲያ በጋብቻ ውስጥ ለማቅረብ አስፈላጊውን ወታደራዊ እርዳታ ሁሉ ለመስጠት ተስማማ።በ 705 ጸደይ, 15,000 ቡልጋር እና የስላቭ ፈረሰኞች, ጀስቲንያን በቁስጥንጥንያ ቅጥር ፊት ታየ.ለሶስት ቀናት ያህል ጀስቲንያን የቁስጥንጥንያ ዜጎች በሮችን እንዲከፍቱ ለማሳመን ቢሞክርም አልተሳካም።ከተማይቱን በጉልበት መውሰድ ባለመቻላቸው እሱና አንዳንድ ባልደረቦቹ በከተማው ግድግዳ ስር ጥቅም ላይ በማይውልበት የውሃ ማስተላለፊያ ቱቦ ውስጥ ገብተው ደጋፊዎቻቸውን ቀስቅሰው በመንፈቀ ሌሊት መፈንቅለ መንግስት ከተማዋን ተቆጣጠሩ።ጀስቲንያን አንድ ጊዜ ወደ ዙፋኑ ወጣ, የተበላሹትን ከኢምፔሪያል አገዛዝ የሚከለክለውን ወግ ጥሷል.ከሱ በፊት የነበሩትን ሰዎች ከተከታተለ በኋላ ተቀናቃኞቹን ሊዮንቲየስ እና ጢባርዮስን በሂፖድሮም ውስጥ በሰንሰለት ታስሮ ወደ እሱ እንዲያመጣ አደረገ።እዚያም ፌዝ ከሚበዛባቸው ሰዎች በፊት ዩስቲንያን አሁን ወርቃማ የአፍንጫ ፕሮቴስ ለብሶ እግሩን በጢባርዮስ እና በሊዮንጢየስ አንገት ላይ በማስገዛት ምሳሌያዊ በሆነ መንገድ የመገዛት ምልክት ከማሳየቱ በፊት አንገታቸውን በመቅላት እንዲገደሉ ከማዘዙ በፊት በርካታ ወገኖቻቸውን አስከትለው እንዲሁም ከስልጣን እንዲወርዱ አድርጓል። , ዓይነ ስውር እና ግዞት ያለው የቁስጥንጥንያው ፓትርያርክ ካልሊኒኮስ 1ኛ የቁስጥንጥንያ ወደ ሮም።

እ.ኤ.አ. በ 708 ጀስቲንያን ቀደም ሲል የቄሳርን ዘውድ የሾመውን ቡልጋሪያዊ ካን ቴቬልን በመቃወም ቡልጋሪያን በመውረር በ 705 ለድጋፉ ሽልማት ተብሎ ለቴርቬል የተሰጡትን ግዛቶች ለማስመለስ ፈልጎ ነበር። ማፈግፈግ.በቡልጋሪያ እና በባይዛንቲየም መካከል ሰላም በፍጥነት ተመልሷል.

የኪልቅያ ከተሞች በ 709-711 ወደ ቀጰዶቅያ በገቡት በኡማያውያን እጅ ወድቀዋል።ክልሉ ግን ከ 7 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ጀምሮ ሙሉ በሙሉ ከሞላ ጎደል ሙሉ በሙሉ ተሟጦ ነበር እናም በሮማውያን እና በኸሊፋዎች መካከል የማንም ሰው መሬት ፈጠረ።የአሮጌው የኪልቅያ አውራጃ ምዕራባዊ ክፍሎች በሮማውያን እጅ ይቆዩ እና የ Cibyrrhaeot ጭብጥ አካል ሆነዋል።በ950ዎቹ እና 960ዎቹ በኒኬፎሮስ ፎካስ እና በጆን ትዚሚስኪስ ቂሊሺያ ለሮማውያን እንደገና ከመግዛቷ በፊት ያለው ሁኔታ ከ260 ዓመታት በላይ ሳይለወጥ ይቆያል።

የሁለተኛው ጀስቲንያን አገዛዝ በእርሱ ላይ ሌላ አመጽ አስነሳ።ቼርሰን አመጸ፣ እና በግዞት በነበረዉ ጄኔራል ባርዳኔስ መሪነት ከተማዋ በመልሶ ማጥቃት ላይ ተነሳች።ብዙም ሳይቆይ አመፁን ለማፈን የተላኩት ሃይሎች ተቀላቅለዋል።ከዚያም አማፂያኑ ዋና ከተማዋን ያዙና ባርዳኔስን አፄ ፊልጶስ ብለው አወጁ።ጀስቲንያን ወደ አርሜኒያ እየሄደ ነበር፣ እናም እሱን ለመከላከል በጊዜ ወደ ቁስጥንጥንያ መመለስ አልቻለም።በኖቬምበር 711 ተይዞ ተገደለ, ጭንቅላቱ በሮም እና ራቬና ውስጥ ታይቷል.ከጥንታዊው የላቲን ሮማ ግዛት የተወረሱት ወጎች ቀስ በቀስ እየተሸረሸሩ በመምጣቱ የጀስቲንያን የግዛት ዘመን የባይዛንታይን ኢምፓየር ለውጥ ቀጣይነት ያለው አዝጋሚ እና ቀጣይነት ያለው ሂደት ተመልክቷል።ቀናተኛ ገዥ የነበረው ጀስቲንያን የክርስቶስን ምስል በስሙ የወጣውን የሳንቲም ምስል በማካተት በንጉሠ ነገሥቱ ውስጥ የጸኑትን የተለያዩ አረማዊ በዓላትንና ልማዶችን ለመከልከል የሞከረ የመጀመሪያው ንጉሠ ነገሥት ነበር።ለትላልቅ የግንባታ ፕሮጀክቶች ባለው ጉጉት እና የካዛር ሚስቱን በቴዎዶራ ስም በመቀየር እንደታየው ራሱን በራሱ አውቆ ራሱን በራሱ በጀስቲንያን ቀዳማዊ ሞዴል አድርጎ ሊሆን ይችላል።