Бисёр назарияҳо вуҷуд доранд, ки пайдоиши халқҳои Тайро пешниҳод мекунанд, ки Лаос зергурӯҳи онҳост.Солномаҳои сулолаи ХаниЧин дар бораи маъракаҳои ҷангии ҷанубӣ аввалин гузоришҳои хаттии халқҳои тай-кадайзабонро, ки дар минтақаҳои Юннан Чин ва Гуанси зиндагӣ мекарданд, пешкаш мекунанд.Ҷеймс Р.Чемберлен (2016) пешниҳод мекунад, ки оилаи забонҳои тай-кадай (кра-дай) ҳанӯз дар асри 12 пеш аз милод дар ҳавзаи миёнаи Янтзе ташаккул ёфта, тақрибан ба замони таъсиси давлати Чу ва оғози сулолаи Чжоу рост меояд.^[9] Пас аз муҳоҷирати ҷанубии халқҳои Кра ва Хлай (Рей/Ли) тақрибан дар асри 8 пеш аз милод, мардуми Бе-Тай ба соҳили шарқӣ дар Чжэцзяни имрӯза, дар асри 6 то пеш аз милод ҷудо шудан гирифтанд. давлати Юе.^[9] Пас аз хароб шудани давлати Юэ аз ҷониби артиши Чу тақрибан дар соли 333 пеш аз милод, мардуми Юэ (Бе-Тай) ба самти ҷануб қад-қади соҳили шарқии Чин ба минтақаҳои кунунии Гуанси, Гуйчжоу ва шимоли Ветнам кӯчида, Луо Юэро ташкил доданд ( Тайи марказӣ-ҷанубу ғарбӣ) ва Си Оу (Таи шимолӣ).^[9] Халқҳои Тай, аз Гуанси ва шимоли Ветнам ба ҷануб ва ба ғарб дар ҳазораи якуми милодӣ ҳаракат карда, дар ниҳоят дар тамоми қитъаи Осиёи Ҷанубу Шарқӣ паҳн шуданд.^[10] Бар асоси қабатҳои вожаҳои чинӣ дар Тайи ҷанубу ғарбӣ ва дигар далелҳои таърихӣ, Питтайават Питтайапорн (2014) пешниҳод мекунад, ки муҳоҷирати қабилаҳои тайзабон аз Гуанси муосир ва шимоли Ветнам ба қитъаи Осиёи Ҷанубу Шарқӣ бояд ба ҷанубу ғарбӣ интиқол дода шуда бошад. дар байни асрҳои 8-10 ҷойгир шудааст.^[11] Қабилаҳои тайзабон ба ҷанубу ғарб қад-қади дарёҳо ва аз болои ағбаҳои поёнӣ ба Осиёи Ҷанубу Шарқӣ муҳоҷират карданд, ки шояд бо тавсеа ва саркӯби Чин сабаб шуда бошад.Харитаи геномҳои митохондриалӣ дар соли 2016 дар бораи аҳолии Тайланд ва Лаос ақидаро дастгирӣ мекунад, ки ҳарду этникӣ аз оилаи забони Тай-Кадай (TK) сарчашма мегиранд.^[12]Тайҳо аз хонаи нави худ дар Осиёи Ҷанубу Шарқӣ, зери таъсири кхмерҳо ва монҳо ва муҳимтар аз ҳамаҲиндустон буддоӣ буданд.Шоҳигарии Тайи Ланна соли 1259 таъсис ёфтааст. Шоҳигарии Сухотай соли 1279 таъсис ёфта, ба самти шарқ васеъ шуда, шаҳри Чантабуриро гирифт ва онро ба Виенг Чан Виенг Кхам (Вьентяни муосир) ва шимол ба шаҳри Муанг Суа, ки дар он гирифта шуда буд, иваз кард. 1271 ва номи шаҳрро ба Xieng Dong Xieng Thong ё "Шаҳри дарахтони аланга дар канори дарёи Донг" иваз кард (ҳозира Луанг Прабанг, Лаос).Халқҳои Тай дар минтақаҳои шимолу шарқии империяи таназзули Кхмер назорати қатъӣ муқаррар карданд.Пас аз марги подшоҳи Сухотай Рам Кҳамҳаенг ва ихтилофҳои дохилӣ дар салтанати Ланна, ҳам Виенг Чан Виенг Кхам (Вьентьян) ва ҳам Сиенг Донг Сиенг Тхонг (Луанг Прабанг) ​​то таъсиси салтанати Лан Ксан давлатҳои мустақили шаҳр буданд. соли 1354. ^[13]Таърихи муҳоҷирати Тайҳо ба Лаос дар афсона ва ривоятҳо нигоҳ дошта мешуд."Нитхан Хун Бором" ё "Қиссаи Хун Бором" афсонаҳои пайдоиши Лаосро ба ёд меорад ва корнамоии ҳафт писари ӯро барои бунёди салтанатҳои Тай дар Осиёи Ҷанубу Шарқӣ пайгирӣ мекунад.Дар афсонаҳо қонунҳои Хун Бором низ сабт шудаанд, ки асоси қонуни умумӣ ва шахсияти Лаосро гузоштаанд.Дар байни хамухо корнамоихои кахрамони халкии онхо Тао Хунг дар эпоси «Тхао Хунг Тхао Чеуанг», ки муборизаи халкхои бумиёнро бо омадани Тайхо дар давраи мухочират намоиш медихад, накл карда мешавад.Дар асрҳои баъдӣ худи Лаос афсонаро дар шакли хаттӣ нигоҳ дошта, ба яке аз ганҷҳои бузурги адабии Лаос ва яке аз чанд тасвири ҳаёт дар Осиёи Ҷанубу Шарқӣ пеш аз буддизми Теревада ва таъсири фарҳангии Тай табдил ёфт.^[14]