फ्रान्स को इतिहास

परिशिष्टहरू

पात्रहरू

सन्दर्भहरू


Play button

600 BCE - 2023

फ्रान्स को इतिहास



फ्रान्सको इतिहासको लागि पहिलो लिखित रेकर्डहरू फलाम युगमा देखा पर्‍यो।अहिले फ्रान्सले रोमीहरूलाई गौल भनेर चिनिने क्षेत्रको ठूलो हिस्सा बनेको छ।ग्रीक लेखकहरूले यस क्षेत्रमा तीन मुख्य जातीय-भाषिक समूहहरूको उपस्थितिलाई नोट गरे: गल्स, एकिटानी र बेल्गे।गल्स, सबैभन्दा ठूलो र सबै भन्दा राम्रो प्रमाणित समूह, सेल्टिक मानिसहरू थिए जसलाई गौलीस भाषा भनिन्छ।
HistoryMaps Shop

पसलमा भेट्नुहोस्

601 BCE
गलornament
पूर्व-रोमन गउलमा ग्रीकहरू
पौराणिक कथामा, सेगोब्रिगेसका राजाकी छोरी जिप्टिसले ग्रीक प्रोटिसलाई छनोट गरे, जसले त्यसपछि मसालियाको स्थापनाको लागि साइट प्राप्त गरे। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
600 BCE Jan 1

पूर्व-रोमन गउलमा ग्रीकहरू

Marseille, France
600 ईसा पूर्वमा, फोकाआका आयोनियन ग्रीकहरूले भूमध्यसागरको किनारमा मासालिया (वर्तमान दिन मार्सेली) को उपनिवेश स्थापना गरे, यसलाई फ्रान्सको सबैभन्दा पुरानो शहर बनाइयो।एकै समयमा, केही केल्टिक जनजातिहरू फ्रान्सको वर्तमान क्षेत्रको पूर्वी भागहरू (जर्मेनिया सुपीरियर) मा आइपुगे, तर यो पेशा फ्रान्सको बाँकी भागमा मात्र 5 औं र तेस्रो शताब्दी ईसापूर्वको बीचमा फैलियो।
ला टेने संस्कृति
Agris Helmet, फ्रान्स ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
450 BCE Jan 1 - 7 BCE

ला टेने संस्कृति

Central Europe
La Tène संस्कृति युरोपेली फलाम युग संस्कृति थियो।यो फलाम युगको उत्तरार्धमा (लगभग 450 ईसापूर्वदेखि 1st शताब्दी ईसापूर्वमा रोमन विजयसम्म) विकसित र फस्ट्यो, प्रारम्भिक फलाम युग हलस्टाट संस्कृतिलाई कुनै निश्चित सांस्कृतिक ब्रेक बिना नै उत्तराधिकारी गर्दै, पूर्व-रोमन गउलमा ग्रीकहरूको उल्लेखनीय भूमध्यसागरीय प्रभावमा। , Etruscans, र Golasecca संस्कृति, तर जसको कलात्मक शैली तैपनि ती भूमध्य प्रभावहरूमा निर्भर थिएन।La Tène संस्कृतिको क्षेत्रीय सीमा अहिले फ्रान्स, बेल्जियम, स्विट्जरल्याण्ड, अस्ट्रिया, इङ्गल्याण्ड , दक्षिणी जर्मनी, चेक गणतन्त्र, उत्तरी इटाली रमध्य इटालीका केही भाग, स्लोभेनिया र हंगेरी, साथै नेदरल्यान्ड्स , स्लोभाकियाका छेउछाउका भागहरूसँग मेल खान्छ। सर्बिया, क्रोएसिया, ट्रान्सिल्भेनिया (पश्चिमी रोमानिया), र ट्रान्सकार्पथिया (पश्चिमी युक्रेन)।पश्चिमी इबेरियाका सेल्टिबेरियनहरूले संस्कृतिका धेरै पक्षहरू साझा गरे, यद्यपि सामान्यतया कलात्मक शैली होइन।उत्तरमा उत्तरी जर्मनीको जास्टोर्फ संस्कृति र एशिया माइनर (आज टर्की) मा गलाटियासम्म उत्तरी यूरोपको समकालीन पूर्व-रोमन आयरन युग विस्तार भयो।पुरातन गाउलमा केन्द्रित, संस्कृति धेरै व्यापक भयो, र स्थानीय भिन्नताहरूको एक विस्तृत विविधता समावेश गर्दछ।यो प्रायः पहिलेको र छिमेकी संस्कृतिहरूबाट मुख्य रूपमा सेल्टिक कलाको ला टेने शैलीद्वारा छुट्याइन्छ, विशेष गरी धातुको कामको घुमाउरो "स्वाइर्ली" सजावटको विशेषता हो।यसलाई स्विट्जरल्याण्डको लेक नेउचेटेलको उत्तर तर्फ ला टेनेको टाइप साइटको नाममा राखिएको छ, जहाँ तालमा हजारौं वस्तुहरू जम्मा भएका थिए, जसरी 1857 मा पानीको स्तर घटेपछि पत्ता लगाइएको थियो। La Tène टाइप साइट हो र शब्द पुरातत्वविद्हरूले पुरातन सेल्टहरूको संस्कृति र कलाको पछिल्लो अवधिको लागि प्रयोग गर्छन्, जुन शब्द लोकप्रिय समझमा दृढतापूर्वक जोडिएको छ, तर इतिहासकारहरू र पुरातत्वविद्हरूको लागि धेरै समस्याहरू प्रस्तुत गर्दछ।
रोम संग प्रारम्भिक सम्पर्क
ग्यालिक योद्धाहरू, ला टेने ©Angus McBride
154 BCE Jan 1

रोम संग प्रारम्भिक सम्पर्क

France
ईसापूर्व दोस्रो शताब्दीमा भूमध्यसागरीय गॉलमा फराकिलो शहरी कपडा थियो र समृद्ध थियो।पुरातत्वविद्हरूलाई उत्तरी गौलका शहरहरू बारे थाहा छ जसमा बिटुरिजियन राजधानी एभेरिकम (बोर्जेस), सेनाबम (ओर्लेन्स), अट्रिकम (चार्ट्रेस) र साओने-एट-लोइरको अटुन नजिकै बिब्राक्टेको उत्खनन स्थल, साथै धेरै पहाडी किल्लाहरू (वा। oppida) युद्धको समयमा प्रयोग गरिन्छ।भूमध्यसागरीय गौलको समृद्धिले रोमलाई मासिलियाका बासिन्दाहरूबाट सहयोगको लागि बिन्तीमा प्रतिक्रिया दिन उत्प्रेरित गर्‍यो, जसले आफूलाई लिगुरेस र गल्सको गठबन्धनले आक्रमण गरेको पाए।रोमीहरूले 154 ईसा पूर्वमा गाउलमा हस्तक्षेप गरे र फेरि 125 ईसापूर्वमा।पहिलो पटक आएर गए, दोस्रोमा बसे ।122 ईसा पूर्वमा डोमिटियस एहेनोबार्बसले एलोब्रोजेस (सल्लुभिईका सहयोगीहरू) लाई हराउन सफल भए, जबकि अर्को वर्षमा क्विन्टस फेबियस म्याक्सिमसले आफ्नो राजा बिटुइटसको नेतृत्वमा रहेको आर्वेर्नीको सेनालाई "नष्ट" गरे, जो एलोब्रोजेसको सहयोगमा आएका थिए।रोमले मासिलियालाई आफ्नो भूमिहरू राख्न अनुमति दियो, तर आफ्नो इलाकामा विजयी जनजातिहरूको भूमि थप्यो।यी विजयहरूको प्रत्यक्ष परिणामको रूपमा, रोमले अब पाइरेनीजदेखि तल्लो रोन नदीसम्म र पूर्वमा रोन उपत्यकादेखि जेनेभा तालसम्म फैलिएको क्षेत्रलाई नियन्त्रण गर्यो।121 ईसा पूर्व सम्म रोमीहरूले भूमध्यसागरीय क्षेत्रलाई प्रोभिन्सिया (पछि ग्यालिया नार्बोनेन्सिस भनिन्छ) लाई जितेका थिए।यस विजयले गौलिस आर्वेर्नी जनताको आरोहणलाई निराश बनायो।
ग्यालिक युद्धहरू
©Lionel Ryoyer
58 BCE Jan 1 - 50 BCE

ग्यालिक युद्धहरू

France
ग्यालिक युद्धहरू 58 ईसा पूर्व र 50 ईसापूर्वको बीचमा रोमन सेनापति जुलियस सिजरले गलका मानिसहरू (वर्तमान फ्रान्स, बेल्जियम, जर्मनीयुनाइटेड किंगडमका केही भागहरू सहित) विरुद्ध लडेका थिए।ग्यालिक, जर्मनिक र ब्रिटिश जनजातिहरूले आक्रामक रोमन अभियान विरुद्ध आफ्नो मातृभूमिको रक्षा गर्न लडे।युद्धहरू 52 ईसा पूर्वमा अलेसियाको निर्णायक युद्धमा परिणत भयो, जसमा पूर्ण रोमन विजयले सम्पूर्ण गॉलमा रोमन गणतन्त्रको विस्तार भयो।यद्यपि ग्यालिक सेना रोमीहरू जस्तै बलियो थियो, ग्यालिक जनजातिहरूको आन्तरिक विभाजनले सीजरको लागि विजय कम गर्यो।एकल ब्यानर अन्तर्गत गल्सलाई एकताबद्ध गर्ने ग्यालिक प्रमुख भेर्सिन्गेटोरिक्सको प्रयास धेरै ढिलो भयो।सीजरले आक्रमणलाई पूर्वनिर्धारित र रक्षात्मक कार्यको रूपमा चित्रण गरे, तर इतिहासकारहरू सहमत छन् कि उनले युद्धहरू मुख्य रूपमा आफ्नो राजनीतिक क्यारियरलाई बढावा दिन र आफ्नो ऋण तिर्नको लागि लडे।तैपनि, गल रोमीहरूको लागि महत्त्वपूर्ण सैन्य महत्त्व थियो।यस क्षेत्रका मूल जनजातिहरू, ग्यालिक र जर्मनिक दुवैले रोमलाई धेरै पटक आक्रमण गरेका थिए।गॉललाई जितेर रोमलाई राइन नदीको प्राकृतिक सीमा सुरक्षित गर्न अनुमति दियो।युद्धहरू 58 ईसा पूर्वमा हेल्वेटीको बसाइँसराइमा द्वन्द्वको साथ सुरु भयो, जुन छिमेकी जनजातिहरू र जर्मनिक सुएबीहरूमा आकर्षित भयो।
रोमन गाउल
©Angus McBride
50 BCE Jan 1 - 473

रोमन गाउल

France
गौललाई विभिन्न प्रान्तहरूमा विभाजन गरिएको थियो।रोमीहरूले स्थानीय पहिचानहरूलाई रोमन नियन्त्रणको लागि खतरा हुनबाट रोक्नको लागि जनसंख्यालाई विस्थापित गरे।यसरी, धेरै सेल्टहरू एक्विटानियामा विस्थापित भएका थिए वा दास बनाएका थिए र गाउलबाट बाहिर सारियो।रोमन साम्राज्य अन्तर्गत गौलमा एक बलियो सांस्कृतिक विकास भएको थियो, सबैभन्दा स्पष्ट एउटा भल्गर ल्याटिन द्वारा गॉलिश भाषाको प्रतिस्थापन हो।यो तर्क गरिएको छ कि गौलिस र ल्याटिन भाषाहरू बीचको समानताले संक्रमणलाई समर्थन गर्यो।गल शताब्दीयौंसम्म रोमन नियन्त्रणमा रह्यो र सेल्टिक संस्कृति त्यसपछि बिस्तारै गैलो-रोमन संस्कृतिले प्रतिस्थापित भयो।गल्सहरू समयको साथ साम्राज्यसँग अझ राम्रोसँग एकीकृत भए।उदाहरणका लागि, जनरल मार्कस एन्टोनियस प्रिमस र गनियस जुलियस एग्रिकोला दुबै गउलमा जन्मेका थिए, जसरी सम्राट क्लाउडियस र काराकाला थिए।सम्राट एन्टोनिनस पियस पनि गौलीस परिवारबाट आएका थिए।260 मा फारसीहरू द्वारा भ्यालेरियनको कब्जा पछिको दशकमा, पोस्टुमसले छोटो अवधिको ग्यालिक साम्राज्य स्थापना गर्‍यो, जसमा गल आफैंको अलावा इबेरियन प्रायद्वीप र ब्रिटानिया पनि समावेश थियो।जर्मन जनजातिहरू, फ्रान्क र अलामान्नी, यस समयमा गउलमा प्रवेश गरे।ग्यालिक साम्राज्य 274 मा चालोनमा सम्राट ओरेलियनको विजय संग समाप्त भयो।अर्मोरिकामा चौथो शताब्दीमा सेल्टहरूको माइग्रेसन देखा पर्‍यो।तिनीहरू पौराणिक राजा कोनन मेरियाडोकको नेतृत्वमा थिए र बेलायतबाट आएका थिए।तिनीहरूले अहिले विलुप्त ब्रिटिश भाषा बोल्थे, जुन ब्रेटन, कोर्निस र वेल्श भाषाहरूमा विकसित भयो।418 मा अक्विटानियन प्रान्त भण्डलहरू विरुद्धको समर्थनको बदलामा गोथहरूलाई दिइएको थियो।ती उही गोथहरूले 410 मा रोमलाई ध्वस्त पारेका थिए र टुलुजमा राजधानी स्थापना गरेका थिए।रोमन साम्राज्यलाई सबै बर्बर आक्रमणहरूको जवाफ दिन कठिनाइ थियो, र फ्लेभियस एटियसले केही रोमी नियन्त्रण कायम राख्न यी जनजातिहरूलाई एकअर्काको विरुद्धमा प्रयोग गर्नुपरेको थियो।उसले पहिले बरगुन्डियनहरूको विरुद्धमा हूणहरूलाई प्रयोग गर्यो, र यी भाडामा लिनेहरूले वर्म्सलाई नष्ट गरे, राजा गुन्थरलाई मारे र बर्गुन्डियनहरूलाई पश्चिमतर्फ धकेले।बर्गुन्डियनहरूलाई 443 मा लुग्दुनम नजिकै एटियसद्वारा पुनर्वास गरिएको थियो। एटिलाद्वारा एकजुट भएका हुनहरू अझ ठूलो खतरा बनेका थिए र एटियसले हूणहरू विरुद्ध भिसिगोथहरू प्रयोग गरे।द्वन्द्व 451 मा चालोनको युद्धमा चरम सीमामा पुग्यो, जसमा रोमी र गोथहरूले एटिलालाई पराजित गरे।रोमन साम्राज्य पतन को कगार मा थियो।एक्विटानिया निश्चित रूपमा भिसिगोथहरूका लागि त्यागिएको थियो, जसले चाँडै दक्षिणी गॉलको महत्त्वपूर्ण भाग र धेरै जसो इबेरियन प्रायद्वीपलाई जित्नेछ।बर्गुन्डियनहरूले आफ्नो राज्य दाबी गरे, र उत्तरी गौल व्यावहारिक रूपमा फ्रान्कहरूलाई छोडियो।जर्मनिक मानिसहरू बाहेक, भास्कोन्सहरू पाइरेनीजबाट वास्कोनियामा प्रवेश गरे र ब्रेटनहरूले आर्मोरिकामा तीन राज्यहरू गठन गरे: डोमोनिया, कोर्नाउइल र ब्रोरेक।
ग्यालिक साम्राज्य
पेरिस तेस्रो शताब्दी ©Jean-Claude Golvin
260 Jan 1 - 274

ग्यालिक साम्राज्य

Cologne, Germany
Gallic Empire वा Gallic Roman Empire आधुनिक इतिहासलेखनमा रोमन साम्राज्यको एक अलग भागको लागि प्रयोग गरिएको नाम हो जसले 260 देखि 274 सम्म एक अलग राज्यको रूपमा कार्य गर्यो। यो तेस्रो शताब्दीको संकटको समयमा उत्पन्न भएको थियो, जब रोमन साम्राज्यको एक श्रृंखला। सैन्य नेताहरू र कुलीनहरूले आफूलाई सम्राट घोषणा गरे र इटालीलाई जित्ने प्रयास नगरी गल र छेउछाउका प्रान्तहरू नियन्त्रणमा लिएका थिए वा अन्यथा केन्द्रीय रोमन प्रशासनिक उपकरण कब्जा गरे। ग्यालिक साम्राज्य रोममा बर्बर आक्रमण र अस्थिरताको कारण 260 मा पोस्टुमस द्वारा स्थापित भएको थियो। यसको उचाइमा जर्मेनिया, गल, ब्रिटानिया र (एक समयको लागि) हिस्पानियाका क्षेत्रहरू समावेश थिए।269 ​​मा पोस्टुमसको हत्या पछि यसले आफ्नो धेरै क्षेत्र गुमाएको थियो, तर धेरै सम्राटहरू र हडप गर्नेहरूको अधीनमा रह्यो।यसलाई रोमन सम्राट ओरेलियनले 274 मा चालोनको युद्ध पछि फिर्ता लिएका थिए।
बेलायतीहरूको आप्रवासन
बेलायतीहरूको आप्रवासन ©Angus McBride
380 Jan 1

बेलायतीहरूको आप्रवासन

Brittany, France
अहिलेको वेल्स र ग्रेट ब्रिटेनको दक्षिण-पश्चिमी प्रायद्वीपका बेलायतीहरू आर्मोरिकामा बसाइँ सर्न थाले।यस्तो स्थापना पछिको इतिहास अस्पष्ट छ, तर मध्यकालीन ब्रेटन, एन्जेभिन र वेल्श स्रोतहरूले यसलाई कोनन मेरियाडोक भनेर चिनिने आकृतिसँग जोड्छन्।वेल्श साहित्यिक स्रोतहरूले दाबी गर्छन् कि कोनन रोमन हडपकर्ता म्याग्नस म्याक्सिमसको आदेशमा आर्मोरिकामा आएका थिए, जसले आफ्ना केही ब्रिटिश सेनाहरूलाई आफ्नो दावीहरू लागू गर्न गॉलमा पठाए र तिनीहरूलाई आर्मोरिकामा बसाए।यो खातालाई काउन्ट्स अफ एन्जुले समर्थन गरेको थियो, जसले म्याग्नसको आदेशमा कोननद्वारा तल्लो ब्रिट्नीबाट निष्कासित रोमन सिपाहीबाट वंशज भएको दाबी गरेको थियो।यस कथाको सत्यताको बावजुद, ब्रायथोनिक (ब्रिटिश सेल्टिक) बस्ती सम्भवतः 5 औं र 6 औं शताब्दीमा बेलायतको एङ्ग्लो-स्याक्सन आक्रमणको समयमा बढेको थियो।Léon Fleuriot जस्ता विद्वानहरूले बेलायतबाट बसाइँसराइको दुई-लहर मोडेलको सुझाव दिएका छन् जसले एक स्वतन्त्र ब्रेटन जनताको उदय देख्यो र आर्मोरिकामा ब्रायथोनिक ब्रेटन भाषाको प्रभुत्व स्थापित गर्यो।तिनीहरूको साना राज्यहरू अब तिनीहरूको उत्तराधिकारी काउन्टीहरूको नामले चिनिन्छन् - डोम्नोनी (डेभोन), कोर्नौएले (कोर्नवाल), लियोन (केरलियन);तर ब्रेटन र ल्याटिनमा यी नामहरू प्रायः तिनीहरूको ब्रिटिश मातृभूमिहरू जस्तै छन्।(ब्रेटन र फ्रान्सेलीमा, तथापि, ग्वेनेड वा भानेटाईसले आदिवासी भेनेटीको नाम जारी राखे।) यद्यपि विवरणहरू अन्योलमा छन्, यी उपनिवेशहरूमा सम्बन्धित र अन्तरविवाहित राजवंशहरू थिए जुन बारम्बार एकताबद्ध भएका थिए (जस्तै 7 औं शताब्दीको सेन्ट जुडिकाएल द्वारा) फेरि विभाजित हुनु अघि। केल्टिक विरासत अभ्यास अनुसार।
Burgundians को राज्य
जर्मनिक बर्गुन्डियनहरू ©Angus McBride
411 Jan 1 - 534

Burgundians को राज्य

Lyon, France
बर्गुन्डियनहरू, एक जर्मनिक जनजाति, तेस्रो शताब्दी ईस्वीमा बोर्नहोमबाट भिस्टुला बेसिनमा बसाइँ सरेका थिए भन्ने विश्वास गरिन्छ, राइनको पूर्वमा चौथो शताब्दीको उत्तरार्धमा तिनीहरूको पहिलो दस्तावेजित राजा, गुजुकी (गेबिक्का) को उदय भएको थियो।406 ईस्वी मा, अन्य जनजातिहरु संग, तिनीहरूले रोमन गाल मा आक्रमण गरे र पछि foederati को रूप मा जर्मनिया Secunda मा बसोबास गरे।411 ईस्वी सम्म, राजा गुन्थरको अधीनमा, तिनीहरूले रोमन गाउलमा आफ्नो क्षेत्र विस्तार गरे।तिनीहरूको हैसियतको बावजुद, तिनीहरूको आक्रमणहरूले 436 मा रोमन क्र्याकडाउनको नेतृत्व गर्यो, तिनीहरूको पराजय र 437 मा हुन भाडामा गुन्थरको मृत्युमा परिणत भयो।गुन्डरिकले गुन्थरको उत्तराधिकारी बने, बर्गुन्डियनहरूलाई हालको उत्तरपूर्वी फ्रान्स र पश्चिमी स्विट्जरल्याण्डमा 443 तिर बसोबास गर्न नेतृत्व गरे। भिसिगोथहरू र गठबन्धनहरू, विशेष गरी 451 मा हुन्स विरुद्ध रोमन जनरल एटियससँगको द्वन्द्वले यो अवधिलाई चिन्हित गर्यो।473 मा गुन्डरिकको मृत्युले उनका छोराहरू बीच राज्यको विभाजनको नेतृत्व गर्‍यो, गुन्डोबाद राज्यको विस्तार सुरक्षित गर्न र लेक्स बर्गुन्डियोनमलाई कोडिफाइ गर्नको लागि उल्लेखनीय भयो।476 मा पश्चिमी रोमन साम्राज्यको पतनले बर्गुन्डियनहरूलाई रोकेन, किनकि राजा गुन्डोबाडले फ्रान्किस राजा क्लोभिस I सँग गठबन्धन गरे। यद्यपि, राज्यको पतन आन्तरिक कलह र बाह्य दबाबबाट सुरु भयो, विशेष गरी फ्र्याङ्कहरूबाट।गुन्डोबादको भाइको हत्या र मेरोभिङ्गियनहरूसँगको विवाहको गठबन्धनले द्वन्द्वको शृङ्खला निम्त्यायो, जसको परिणत 532 मा अटुनको युद्धमा बरगुन्डियनको पराजय र 534 मा फ्रान्किस राज्यमा तिनीहरूको समावेशीकरणमा परिणत भयो।
Play button
431 Jan 1 - 987

Frankish राज्यहरू

Aachen, Germany
फ्रान्सिया, जसलाई फ्र्याङ्कको राज्य पनि भनिन्छ, पश्चिमी यूरोपमा रोमन पछिको सबैभन्दा ठूलो बर्बर राज्य थियो।यो लेट पुरातनता र प्रारम्भिक मध्य युग को समयमा फ्रान्कहरु द्वारा शासित थियो।843 मा Verdun को सन्धि पछि, पश्चिम फ्रान्सिया फ्रान्स को पूर्ववर्ती भयो, र पूर्वी Francia जर्मनी को बन्यो।फ्रान्सिया 843 मा यसको विभाजन अघि माइग्रेसन अवधि युगबाट अन्तिम जीवित जर्मन राज्यहरू मध्ये एक थियो।पूर्व पश्चिमी रोमन साम्राज्य भित्र कोर फ्रान्किश क्षेत्रहरू उत्तरमा राइन र मास नदीहरू नजिक थिए।साना राज्यहरूले आफ्नो दक्षिणमा बाँकी गैलो-रोमन संस्थाहरूसँग अन्तरक्रिया गरेको अवधि पछि, तिनीहरूलाई एकताबद्ध गर्ने एउटा राज्य क्लोभिस I द्वारा स्थापना गरिएको थियो जसलाई 496 मा फ्रान्कहरूको राजाको ताज पहिराइएको थियो। उनको वंश, मेरोभिङ्गियन वंश, अन्ततः विस्थापित भयो। क्यारोलिंगियन राजवंश।पेपिन अफ हर्स्टल, चार्ल्स मार्टेल, पेपिन द शर्ट, शार्लेमेन र लुइस द पियसको लगभग निरन्तर अभियानहरू अन्तर्गत - बुबा, छोरा, नाति, नातिनातिना र परनाति - फ्रान्किश साम्राज्यको सबैभन्दा ठूलो विस्तार सुरक्षित भएको थियो। प्रारम्भिक 9 औं शताब्दी, र यस बिन्दु द्वारा क्यारोलिंगियन साम्राज्य डब गरिएको थियो।Merovingian र Carolingian राजवंशहरूको समयमा फ्रान्किश क्षेत्र एउटा ठूलो राज्य व्यवस्था थियो जुन धेरै साना राज्यहरूमा विभाजित थियो, प्रायः प्रभावकारी रूपमा स्वतन्त्र।भूगोल र उप-राज्यहरूको संख्या समय अनुसार फरक भयो, तर पूर्वी र पश्चिमी डोमेनहरू बीचको आधारभूत विभाजन कायम रह्यो।पूर्वी राज्यलाई सुरुमा अस्ट्रेसिया भनिन्थ्यो, राइन र म्युजमा केन्द्रित थियो, र पूर्वतिर मध्य युरोपमा विस्तार हुँदै थियो।843 मा Verdun को सन्धि पछि, Frankish क्षेत्र तीन अलग राज्यहरु मा विभाजित भएको थियो: पश्चिम फ्रान्सिया, मध्य फ्रान्सिया र पूर्वी फ्रान्सिया।870 मा, मध्य फ्रान्सियालाई फेरि विभाजन गरिएको थियो, यसको अधिकांश क्षेत्र पश्चिम र पूर्वी फ्रान्सिया बीच विभाजित भएको थियो, जसले गर्दा क्रमशः फ्रान्सको भावी राज्य र पवित्र रोमन साम्राज्यको केन्द्रबिन्दु बन्नेछ, जसमा वेस्ट फ्रान्सिया (फ्रान्स) ले अन्ततः यसलाई कायम राख्छ। choronym
Play button
481 Jan 1

Merovingian राजवंश

France
क्लोडियोका उत्तराधिकारीहरू अस्पष्ट आंकडाहरू हुन्, तर के निश्चित हुन सक्छ कि चिल्डेरिक I, सम्भवतः उनको नातिले रोमीहरूको फोडेरेटसको रूपमा टुर्नाइबाट सालियन राज्यमा शासन गरे।Childeric मुख्यतया इतिहासको लागि महत्त्वपूर्ण छ फ्रान्कहरूलाई आफ्नो छोरा क्लोभिसलाई दिने, जसले अन्य फ्रान्किश जनजातिहरूमा आफ्नो अधिकार विस्तार गर्न र आफ्नो क्षेत्र दक्षिण र पश्चिम गौलमा विस्तार गर्न प्रयास थाले।क्लोभिसले क्रिस्चियन धर्म परिवर्तन गरे र आफूलाई शक्तिशाली चर्च र आफ्ना गैलो-रोमन प्रजाहरूसँग राम्रो सर्तहरू राखे।तीस वर्षको शासनकालमा (४८१–५११) क्लोभिसले रोमन सेनापति स्याग्रियसलाई हराए र सोइसनको राज्यलाई जितेका थिए, अलेमान्नी (टोल्बियाकको युद्ध, ४९६) लाई हराए र उनीहरूमाथि फ्रान्किश प्रभुत्व स्थापित गरे।क्लोभिसले भिसिगोथहरूलाई पराजित गरे (भोइलेको युद्ध, 507) र सेप्टिमानियालाई बचाएर पाइरेनीजको उत्तरमा तिनीहरूको सबै इलाकाहरू कब्जा गरे, र ब्रेटनहरू (ग्रेगरी अफ टुर्सका अनुसार) लाई जितेर उनीहरूलाई फ्रान्सियाका वासलहरू बनाए।उनले राइनको छेउमा रहेका अधिकांश वा सबै छिमेकी फ्रान्किश जनजातिहरूलाई जितेर आफ्नो राज्यमा समावेश गरे।उनले गौलमा छरिएका विभिन्न रोमन सैन्य बस्तीहरू (लेती) पनि समावेश गरे: बेसिनका स्याक्सनहरू, बेलायतीहरू र आर्मोरिकाका एलानहरू र लोइर उपत्यका वा पोइटाउको टायफलहरू केही प्रख्यात व्यक्तिहरूको नाममा।आफ्नो जीवनको अन्त्यसम्म, क्लोभिसले सेप्टिमानियाको गोथिक प्रान्त र दक्षिणपूर्वमा बरगुन्डियन राज्यलाई बचाएर सम्पूर्ण गलमाथि शासन गरे।Merovingians एक वंशानुगत राजतन्त्र थिए।फ्रान्किस राजाहरूले आंशिक उत्तराधिकारको अभ्यासलाई पालना गरे: तिनीहरूका भूमिहरू आफ्ना छोराहरू बीच बाँड्ने।धेरै मेरोभिङ्गियन राजाहरूले शासन गर्दा पनि, राज्य - पछिल्लो रोमन साम्राज्यको विपरीत - धेरै राजाहरूले सामूहिक रूपमा शासन गरेको एकल राज्यको रूपमा कल्पना गरिएको थियो र घटनाहरूको पालोले एउटै राजाको अधीनमा सम्पूर्ण राज्यको पुनर्मिलन हुन सक्छ।Merovingian राजाहरूले ईश्वरीय अधिकारद्वारा शासन गरेका थिए र तिनीहरूको राजतन्त्रलाई दैनिक रूपमा तिनीहरूको लामो कपाल र प्रारम्भमा तिनीहरूको प्रशंसाद्वारा प्रतीक गरिएको थियो, जुन सभामा युद्ध-नेता चयन गर्ने प्राचीन जर्मनिक अभ्यास अनुसार राजालाई ढालमा उठाएर गरिएको थियो। योद्धाहरूको।
486 - 987
Frankish राज्यहरूornament
Play button
687 Jan 1 - 751

दरबारका मेयरहरू

France
673 मा, क्लोथर III को मृत्यु भयो र केहि न्यूस्ट्रियन र बर्गुन्डियन म्याग्नेटहरूले चाइल्डरिकलाई सम्पूर्ण राज्यको राजा बन्न निमन्त्रणा दिए, तर उनले चाँडै नै केही न्यूस्ट्रियन म्याग्नेटहरूलाई विचलित गरे र उनको हत्या भयो (675)।Theuderic III को शासन Merovingian राजवंशको शक्तिको अन्त्य प्रमाणित गर्न थियो।थियोडेरिक III ले 673 मा न्युस्ट्रियामा आफ्नो भाइ क्लोथर III को उत्तराधिकारी बनाए, तर अस्ट्रेसियाको चाइल्डरिक II ले उहाँलाई छिट्टै विस्थापित गरे - जब सम्म उनको 675 मा मृत्यु भयो, र थ्यूडेरिक III ले आफ्नो सिंहासन पुन: प्राप्त गरे।जब डागोबर्ट II को 679 मा मृत्यु भयो, थेउडेरिकले अस्ट्रेसियालाई पनि प्राप्त गरे र सम्पूर्ण फ्रान्किश क्षेत्रको राजा भए।दृष्टिकोणमा पूर्णतया न्युस्ट्रियन, उनले आफ्नो मेयर बर्चरसँग गठबन्धन गरे र सिगेबर्ट III का छोरा डागोबर्ट द्वितीयलाई आफ्नो राज्यमा (छोटोमा क्लोभिस III को विरोधमा) स्थापना गर्ने अस्ट्रेशियन विरुद्ध युद्ध गरे।687 मा उनी हर्स्टलका पेपिन, अस्ट्रेसियाका अर्नल्फिंग मेयर र त्यो राज्यको वास्तविक शक्ति, टेट्रीको युद्धमा पराजित भए र पेपिनलाई एकमात्र मेयर र डक्स एट प्रिन्सेप्स फ्रान्कोरमको रूपमा स्वीकार गर्न बाध्य भए: "ड्यूक र प्रिन्स अफ फ्र्याङ्क्स। ", पेपिनको "शासन" को शुरुवात, Liber Historiae Francorum को लेखकलाई संकेत गर्ने शीर्षक।त्यसपछि मेरोभिङ्गियन सम्राटहरूले हाम्रो जीवित रेकर्डहरूमा, गैर-प्रतिकात्मक र स्व-इच्छा प्रकृतिको कुनै पनि गतिविधिहरू मात्र छिटपुट रूपमा देखाए।670s र 680s मा भ्रम को अवधि को समयमा, Frisians मा फ्रान्किश अधिराज्य पुन: जोड्ने प्रयास गरिएको थियो, तर कुनै लाभ छैन।तथापि, 689 मा, पेपिनले पश्चिमी फ्रिसिया (फ्रिसिया सिटेरियर) मा विजयको अभियान सुरु गरे र एक महत्त्वपूर्ण व्यापारिक केन्द्र डोरेस्टाड नजिकै फ्रिसियन राजा रडबोडलाई पराजित गरे।Scheldt र Vlie बीचको सबै भूमि फ्रान्सियामा समावेश गरिएको थियो।त्यसपछि, लगभग 690, पेपिनले मध्य फ्रिसियामा आक्रमण गरे र उट्रेचलाई कब्जा गरे।695 मा पेपिनले युट्रेचको आर्कडियोसेसको जग र विलिब्रोर्डको अधीनमा फ्रिसियनहरूको रूपान्तरणको सुरुवातलाई पनि प्रायोजन गर्न सक्थे।यद्यपि, पूर्वी फ्रिसिया (फ्रिसिया अल्टेरियर) फ्रान्किश आधिपत्य बाहिर रह्यो।Frisians विरुद्ध ठूलो सफलता हासिल गरेपछि, Pepin Alemanni तिर फर्कियो।709 मा उनले ओर्टेनाउको ड्यूक विलेहारी विरुद्ध युद्ध सुरु गरे, सम्भवतः मृतक गोटफ्रिडका जवान छोराहरूलाई ड्युल सिंहासनमा उत्तराधिकारी बनाउने प्रयासमा।यो बाहिरी हस्तक्षेपले 712 मा अर्को युद्धको नेतृत्व गर्यो र अलेमान्नी, समयको लागि, फ्रान्किश तहमा पुनर्स्थापित गरियो।यद्यपि, दक्षिणी गौलमा, जुन अर्नल्फिङको प्रभावमा थिएन, क्षेत्रहरू अक्सेरेको सावरिक, प्रोभेन्सको एन्टेनोर, र अक्विटेनको ओडो जस्ता नेताहरू अन्तर्गत शाही दरबारबाट टाढा भइरहेका थिए।क्लोभिस IV र चाइल्डेबर्ट III को 691 देखि 711 सम्मका शासनहरूमा रोइस फेनिएन्टहरूका सबै विशेषताहरू छन्, यद्यपि चिल्डेबर्टले आफ्ना कथित मालिकहरू, अर्नल्फिंग्सको हित विरुद्ध शाही निर्णयहरू गर्ने स्थापना गर्दैछन्।
Play button
751 Jan 1 - 840

क्यारोलिंगियन राजवंश

France
क्यारोलिङ्गियन राजवंश 7 औं शताब्दी ईस्वीको अर्नल्फिङ र पिप्पिनिड कुलका वंशज मेयर चार्ल्स मार्टेलको नाममा नामकरण गरिएको फ्रान्किस कुलीन परिवार थियो।राजवंशले 8 औं शताब्दीमा आफ्नो शक्तिलाई सुदृढ गर्यो, अन्ततः दरबार र डक्स एट प्रिन्सेप्स फ्रान्कोरमको मेयरको कार्यालयहरू वंशानुगत बनायो, र मेरोभिङ्गियन सिंहासन पछाडिको वास्तविक शक्तिको रूपमा फ्रान्कहरूको वास्तविक शासक बन्यो।751 मा जर्मनिक फ्रान्कहरूलाई शासन गर्ने मेरोभिङ्गियन राजवंशलाई पापेसी र कुलीन वर्गको सहमतिमा परास्त गरियो र मार्टेलका छोरा पेपिन द शर्टलाई फ्र्याङ्कहरूको राजाको ताज लगाइयो।क्यारोलिङ्गियन राजवंश 800 मा तीन शताब्दी भन्दा बढीमा पश्चिममा रोमीहरूको पहिलो सम्राटको रूपमा शार्लेमेनको मुकुटको साथ आफ्नो चरम सीमामा पुग्यो।814 मा उनको मृत्युले क्यारोलिङ्गियन साम्राज्यको खण्डीकरण र गिरावटको विस्तारित अवधि सुरु गर्यो जसले अन्ततः फ्रान्सको राज्य र पवित्र रोमन साम्राज्यको विकासको नेतृत्व गर्नेछ।
पहिलो Capetians
ह्यू क्यापेट ©Anonymous
940 Jan 1 - 1108

पहिलो Capetians

Reims, France
मध्ययुगीन फ्रान्सको इतिहास 987 मा रेम्समा बोलाइएको सभाद्वारा ह्यू क्यापेट (940-996) को चुनावबाट सुरु हुन्छ। क्यापेट पहिले "फ्राङ्कको ड्यूक" थिए र त्यसपछि "फ्राङ्क्सको राजा" (रेक्स फ्रानकोरम) बने।हगको जमिनपेरिस बेसिनभन्दा अलि पर फैलिएको थियो;उसको राजनीतिक महत्व उसलाई चुन्ने शक्तिशाली ब्यारनहरू विरुद्ध तौलियो।धेरै राजाका वासलहरू (जसले लामो समयसम्म इङ्गल्याण्डका राजाहरू समावेश थिए) आफ्नो भन्दा धेरै क्षेत्रहरूमा शासन गरे।उहाँलाई गल्स, ब्रेटन, डेनिस, एक्विटानियन, गोथ, स्पेनिस र ग्यासकन्स द्वारा मान्यता प्राप्त राजाको रूपमा रेकर्ड गरिएको थियो।नयाँ राजवंशले मध्य सेन र छेउछाउका क्षेत्रहरू भन्दा बाहिरको थोरै मात्र नियन्त्रणमा थियो, जबकि 10 औं र 11 औं शताब्दीका ब्लोइस जस्ता शक्तिशाली क्षेत्रीय शासकहरूले विवाहको माध्यमबाट र सुरक्षाको लागि कम कुलीनहरूसँग निजी प्रबन्धहरू मार्फत आफ्नो ठूलो डोमेनहरू जम्मा गरे। र समर्थन।ह्युगको छोरा - रोबर्ट द पियस - क्यापेटको मृत्यु हुनु अघि फ्रान्कको राजाको ताज लगाइएको थियो।ह्युग क्यापेटले आफ्नो उत्तराधिकार सुरक्षित गर्न यस्तो निर्णय गरे।रोबर्ट द्वितीय, फ्रान्कको राजाको रूपमा, सीमा रेखामा 1023 मा पवित्र रोमन सम्राट हेनरी द्वितीयलाई भेटे।तिनीहरूले एकअर्काको दायरामा सबै दावीहरू समाप्त गर्न सहमत भए, क्यापेटियन र ओटोनियन सम्बन्धको नयाँ चरण सेट गर्दै।यद्यपि एक राजा शक्तिमा कमजोर थिए, रबर्ट द्वितीयको प्रयासहरू उल्लेखनीय थिए।उहाँका जीवित चार्टरहरूले उहाँका बुबाले जस्तै फ्रान्समा शासन गर्न चर्चमा धेरै भरोसा राख्नुभएको थियो।यद्यपि उनी एउटी मालकिनसँग बस्थे - बरगन्डीको बर्था - र यसै कारणले उनलाई बहिष्कृत गरिएको थियो, उनलाई भिक्षुहरू (यसैले उनको उपनाम, रोबर्ट द पियस) को लागि धार्मिकताको नमूनाको रूपमा लिइयो।रोबर्ट द्वितीयको शासन अत्यन्त महत्त्वपूर्ण थियो किनभने यसले परमेश्वरको शान्ति र युद्धविराम (989 मा सुरु भएको) र क्लुनियाक सुधारहरू समावेश गरेको थियो।रोबर्ट द्वितीयले आफ्नो छोरा - ह्यू म्याग्नस - लाई 10 वर्षको उमेरमा फ्र्याङ्कको राजाको रूपमा उत्तराधिकार सुरक्षित गर्नको लागि ताज लगाए, तर ह्यू म्याग्नसले आफ्नो बुबा विरुद्ध विद्रोह गरे र 1025 मा उहाँसँग लड्दै मरे।फ्र्याङ्कको अर्को राजा रोबर्ट द्वितीयको अर्को छोरा, हेनरी I (1027-1060 शासन गरेको) थियो।ह्युग म्याग्नस जस्तै, हेनरीलाई क्यापेटियन परम्परामा आफ्नो बुबा (1027) संग सह-शासकको रूपमा ताज पहिराइएको थियो, तर उनका बुबा अझै बाँच्दा कनिष्ठ राजाको रूपमा उहाँसँग थोरै शक्ति वा प्रभाव थियो।हेनरी I लाई 1031 मा रोबर्टको मृत्यु पछि ताज लगाइएको थियो, जुन समयको फ्रान्सेली राजाको लागि एकदम असाधारण छ।हेनरी प्रथम फ्रान्कहरूका सबैभन्दा कमजोर राजाहरू मध्ये एक थिए, र उनको शासनकालले विलियम द कन्करर जस्ता धेरै शक्तिशाली कुलीनहरूको उदय देख्यो।हेनरी I को चिन्ताको सबैभन्दा ठूलो स्रोत उहाँको भाइ थियो - बरगन्डीको रोबर्ट I - जसलाई उनकी आमाले द्वन्द्वमा धकेलेका थिए।बरगन्डीको रोबर्टलाई राजा हेनरी I द्वारा बर्गन्डीको ड्यूक बनाएको थियो र त्यो उपाधिबाट सन्तुष्ट हुनुपर्यो।हेनरी I देखि बरगन्डीको ड्यूकहरू डचीको अन्त्यसम्म फ्र्याङ्कका राजाका आफन्तहरू थिए।राजा फिलिप प्रथम, उनको किभन आमाले सामान्यतया पूर्वी युरोपेली नामको साथ नाम दिएका थिए, उनी आफ्नो पूर्ववर्ती भन्दा धेरै भाग्यशाली थिएनन् यद्यपि राज्यले उनको असाधारण लामो शासनकाल (१०६०-११०८) मा सामान्य सुधारको आनन्द उठायो।उनको शासनकालले पवित्र भूमि पुन: प्राप्त गर्नको लागि पहिलो धर्मयुद्धको प्रक्षेपण पनि देख्यो, जसमा उसले व्यक्तिगत रूपमा अभियानलाई समर्थन नगरेको भए तापनि उनको परिवारलाई ठूलो मात्रामा समावेश गर्यो।तल्लो सीन वरपरको क्षेत्र, 911 मा डची अफ नर्मन्डीको रूपमा स्क्यान्डिनेभियाली आक्रमणकारीहरूलाई सुम्पिएको थियो, विशेष चिन्ताको स्रोत बन्यो जब ड्यूक विलियमले 1066 को नर्मन विजयमा इङ्गल्याण्डको राज्य कब्जा गरे र आफू र आफ्ना उत्तराधिकारीहरूलाई राजाको बराबरी बनाए। फ्रान्स बाहिर (जहाँ उनी अझै नाममात्र क्राउनको अधीनमा थिए)।
987 - 1453
फ्रान्स को राज्यornament
लुइस VI र लुइस VII
लुइस द फ्याट ©Angus McBride
1108 Jan 1 - 1180

लुइस VI र लुइस VII

France
यो लुइस VI (शासन 1108-1137) बाट हो कि शाही अधिकार अधिक स्वीकृत भयो।लुइस छैठौं विद्वान भन्दा सिपाही र युद्ध गर्ने राजा थिए।जसरी राजाले आफ्ना वासलहरूबाट पैसा जुटाए त्यसले उनलाई निकै अलोकप्रिय बनायो।उनलाई लोभी र महत्वाकांक्षी भनेर वर्णन गरिएको थियो र त्यो समयको रेकर्डले पुष्टि गरेको छ।शाही छविलाई हानि पुर्‍याए तापनि तिनको वासलहरूमा उनको नियमित आक्रमणहरूले शाही शक्तिलाई सुदृढ बनायो।1127 देखि लुइसलाई एक कुशल धार्मिक राजनेता, एबोट सुगरको सहयोग थियो।मठाधीश नाइट्सको एक सानो परिवारको छोरा थियो, तर उनको राजनीतिक सल्लाह राजाको लागि धेरै मूल्यवान थियो।लुइस छैठौंले सैन्य र राजनीतिक रूपमा, धेरै लुटेरा ब्यारनहरूलाई सफलतापूर्वक पराजित गरे।लुइस छैठौंले बारम्बार आफ्ना वासलहरूलाई अदालतमा बोलाउँथे, र जो देखा परेनन् तिनीहरूको भूमि सम्पत्ति जफत गरियो र तिनीहरूको विरुद्धमा सैन्य अभियानहरू चलाइयो।यो कठोर नीतिले स्पष्ट रूपमापेरिस र यसको वरपरका क्षेत्रहरूमा केही शाही अधिकार थोपायो।1137 मा लुइस VI को मृत्यु हुँदा, Capetian अधिकार बलियो बनाउन धेरै प्रगति भएको थियो।अन्तिम प्रत्यक्ष क्यापेटियन राजाहरू प्रारम्भिक राजाहरू भन्दा धेरै शक्तिशाली र प्रभावशाली थिए।जबकि फिलिप I ले आफ्नो पेरिसियन ब्यारन्सलाई मुश्किलले नियन्त्रण गर्न सक्थे, फिलिप IV ले पोप र सम्राटहरूलाई हुकुम गर्न सक्थे।ढिलो क्यापेटियनहरू, यद्यपि तिनीहरूले प्रायः आफ्नो पहिलेका साथीहरू भन्दा छोटो समयको लागि शासन गरे, प्रायः धेरै प्रभावशाली थिए।यस अवधिमा राजवंश, फ्रान्स र इङ्गल्याण्डका राजाहरू र पवित्र रोमन सम्राटहरू मार्फत अन्तर्राष्ट्रिय गठबन्धन र विरोधको जटिल प्रणालीको उदय पनि देखियो।
फिलिप II अगस्टस र लुइस VIII
फिलिप द्वितीयले बोभिन्समा विजयी यसरी नर्मन्डी र एन्जुलाई आफ्नो शाही डोमेनमा जोडे।यस युद्धमा तीन महत्त्वपूर्ण राज्यहरू, फ्रान्स र इङ्गल्याण्डका राज्यहरू र पवित्र रोमन साम्राज्यबाट गठबन्धनको जटिल सेट समावेश थियो। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1180 Jan 1 - 1226

फिलिप II अगस्टस र लुइस VIII

France
फिलिप द्वितीय अगस्टसको शासनले फ्रान्सेली राजतन्त्रको इतिहासमा महत्त्वपूर्ण कदमको रूपमा चिन्ह लगाइयो।उनको शासनले फ्रान्सेली शाही डोमेन र प्रभाव धेरै विस्तार भएको देख्यो।उनले सेन्ट लुइस र फिलिप द फेयर जस्ता धेरै शक्तिशाली राजाहरूलाई शक्तिको उदयको सन्दर्भ सेट गरे।फिलिप द्वितीयले आफ्नो शासनकालको एक महत्त्वपूर्ण भाग तथाकथित एन्जेभिन साम्राज्यसँग लड्न बिताए, जुन सम्भवतः क्यापेटियन राजवंशको उदय पछि फ्रान्सका राजाको लागि सबैभन्दा ठूलो खतरा थियो।आफ्नो शासनकालको पहिलो भागमा फिलिप द्वितीयले इङ्गल्याण्डका छोरा हेनरी द्वितीयलाई उनको विरुद्धमा प्रयोग गर्ने प्रयास गरे।उनले ड्युक अफ एक्विटेन र हेनरी द्वितीयका छोरा - रिचर्ड लायनहार्ट -सँग मिलेर हेनरीको महल र चिनोनको घरमा निर्णायक आक्रमण गरे र उनलाई सत्ताबाट हटाए।रिचर्डले आफ्नो बुबालाई पछि इङ्गल्याण्डको राजाको रूपमा बदले।त्यसपछि दुई राजाहरू तेस्रो धर्मयुद्धको समयमा धर्मयुद्धमा गए।तथापि, धर्मयुद्धको समयमा तिनीहरूको गठबन्धन र मित्रता टुट्यो।रिचर्डले फिलिप द्वितीयलाई पूर्ण रूपमा हराउने कगारमा नपुगेसम्म दुई व्यक्तिहरू फेरि एक पटक मतभेदमा थिए र फ्रान्समा एकअर्कासँग लडे।फ्रान्समा आफ्नो लडाइँमा थप्दै, फ्रान्स र इङ्गल्याण्डका राजाहरूले पवित्र रोमन साम्राज्यको टाउकोमा आ-आफ्ना सहयोगीहरूलाई स्थापना गर्न खोजिरहेका थिए।यदि फिलिप द्वितीय अगस्टसले स्वाबियाको फिलिपलाई समर्थन गरे, हाउस अफ होहेनस्टाउफेनका सदस्य, त्यसपछि रिचर्ड लायनहार्टले हाउस अफ वेलका सदस्य ओटो IV लाई समर्थन गरे।स्वाबियाको फिलिपको माथिल्लो हात थियो, तर उनको अकाल मृत्युले ओटो चतुर्थलाई पवित्र रोमन सम्राट बनायो।फ्रान्सको मुकुट लिमोसिनमा आफ्नै वासलहरूसँग लड्दै गरेको घाउ पछि रिचर्डको मृत्युबाट बचाइएको थियो।रिचर्डका उत्तराधिकारी जोन ल्याकल्यान्डले लुसिगननहरू विरुद्ध मुद्दा चलाउन फ्रान्सेली अदालतमा आउन अस्वीकार गरे र लुइस छैठौंले आफ्ना विद्रोही वासलहरूलाई प्रायः गरे जस्तै फिलिप द्वितीयले फ्रान्समा जोनको सम्पत्ति जफत गरे।जोनको पराजय द्रुत थियो र बोभिन्सको निर्णायक युद्ध (१२१४) मा आफ्नो फ्रान्सेली कब्जा पुन: प्राप्त गर्ने प्रयास पूर्ण असफल भयो।नर्मन्डी र एन्जुको विलय पुष्टि भयो, बोलोन र फ्ल्यान्डर्सको काउन्टहरू कब्जा गरियो, र सम्राट ओटो चतुर्थलाई फिलिपको सहयोगी फ्रेडरिक II द्वारा पराजित गरियो।डचेस एलेनोर अझै बाँचेको कारण एक्विटेन र ग्यास्कोनी फ्रान्सेली विजयबाट बाँचे।फ्रान्सका फिलिप द्वितीय इङ्गल्याण्ड र फ्रान्स दुवैमा पश्चिमी युरोपेली राजनीतिलाई व्यवस्थित गर्न महत्त्वपूर्ण थिए।प्रिन्स लुइस (भविष्यको लुइस VIII, 1223-1226 शासन गरे) पछिको अंग्रेजी गृहयुद्धमा संलग्न थिए किनभने फ्रान्सेली र अंग्रेजी (वा बरु एंग्लो-नर्मन) अभिजात वर्गहरू एक समय एक थिए र अब निष्ठाहरू बीच विभाजित थिए।जब फ्रान्सेली राजाहरू प्लान्टाजेनेटहरू विरुद्ध संघर्ष गरिरहेका थिए, चर्चले अल्बिगेन्सियन धर्मयुद्धको लागि आह्वान गर्‍यो।दक्षिणी फ्रान्स तब ठूलो मात्रामा शाही डोमेनमा समाहित थियो।
प्रारम्भिक Valois राजाहरू र सय वर्षको युद्ध
Agincourt, Hundred Years War को हिलो रणभूमिमा अंग्रेजी र फ्रान्सेली नाइटहरू बीच क्रूर हात-हात संघर्ष। ©Radu Oltean
1328 Jan 1 - 1453

प्रारम्भिक Valois राजाहरू र सय वर्षको युद्ध

France
प्लान्टाजेनेट र क्यापेट घरहरू बीचको तनाव तथाकथित सय वर्षको युद्ध (वास्तवमा 1337 देखि 1453 को अवधिमा धेरै फरक युद्धहरू) को समयमा चरम भयो जब प्लान्टाजेनेटहरूले भ्यालोइसबाट फ्रान्सको सिंहासन दावी गरे।यो ब्ल्याक डेथको समय पनि थियो, साथै धेरै गृहयुद्धहरू।फ्रान्सेली जनसङ्ख्या यी युद्धहरूबाट धेरै पीडा भयो।1420 मा, Troyes को सन्धि द्वारा हेनरी V को चार्ल्स VI को उत्तराधिकारी बनाइयो।हेनरी पाँचौं चार्ल्सलाई बचाउन असफल भयो त्यसैले यो इङ्गल्याण्ड र फ्रान्सको हेनरी VI थियो जसले इङ्गल्याण्ड र फ्रान्सको दोहोरो-राजतन्त्रलाई सुदृढ गर्यो।यो तर्क गरिएको छ कि फ्रान्सेली जनसंख्याले सय वर्षको युद्धमा भोग्नुपरेको कठिन परिस्थितिले फ्रान्सेली राष्ट्रवादलाई जगायो, जोन अफ आर्क (1412-1431) द्वारा प्रतिनिधित्व गरिएको राष्ट्रवाद।यद्यपि यो बहसयोग्य छ, सय वर्षको युद्धलाई सामन्ती संघर्षको उत्तराधिकारको रूपमा भन्दा पनि फ्रान्को-अंग्रेजी युद्धको रूपमा सम्झिन्छ।यस युद्धको समयमा, फ्रान्स राजनीतिक र सैन्य रूपमा विकसित भयो।बाउगे (१४२१) को युद्धमा फ्रान्को-स्कटिश सेना सफल भए तापनि पोइटियर्स (१३५६) र एगिनकोर्ट (१४१५) को अपमानजनक पराजयले फ्रान्सेली कुलीनहरूलाई यो महसुस गर्न बाध्य बनायो कि तिनीहरू संगठित सेना बिना सशस्त्र नाइटहरू जस्तै खडा हुन सक्दैनन्।चार्ल्स VII (१४२२–६१ को शासन) ले पहिलो फ्रान्सेली स्थायी सेना, कम्पनीज डी'अर्डोनन्स स्थापना गरे र एक पटक पटाय (१४२९) मा प्लान्टाजेनेटलाई पराजित गरे र फेरि, तोपको प्रयोग गरेर, फोर्मिन्नी (१४५०) मा।कास्टिलनको युद्ध (१४५३) यस युद्धको अन्तिम संलग्नता थियो;Calais र च्यानल टापुहरू Plantagenets द्वारा शासित रहे।
1453 - 1789
प्रारम्भिक आधुनिक फ्रान्सornament
सुन्दर 16 औं शताब्दी
फ्रान्सका हेनरी द्वितीय ©François Clouet
1475 Jan 1 - 1630

सुन्दर 16 औं शताब्दी

France
आर्थिक इतिहासकारहरूले लगभग 1475 देखि 1630 सम्मको युगलाई "सुन्दर 16 औं शताब्दी" भनिन्छ किनभने देशमा शान्ति, समृद्धि र आशावादको पुनरागमन, र जनसंख्याको स्थिर वृद्धि।उदाहरणका लागि,पेरिस , पहिले कहिल्यै नभएको जस्तो फस्ट्यो, किनकि यसको जनसंख्या 1550 सम्ममा 200,000 पुगेको थियो। टुलुजमा 16 औं शताब्दीको पुनर्जागरणले शहरको वास्तुकलालाई रूपान्तरण गर्ने सम्पत्ति ल्यायो, जस्तै महान कुलीन घरहरूको निर्माण।1559 मा, फ्रान्सका हेनरी द्वितीयले (पवित्र रोमन सम्राट फर्डिनान्ड I को स्वीकृतिमा) दुई सन्धिहरू (क्याटाउ-क्याम्ब्रेसिसको शान्ति) मा हस्ताक्षर गरे: एउटा इङ्गल्याण्डको एलिजाबेथ प्रथमसँग र अर्को स्पेनको फिलिप द्वितीयसँग।यसले फ्रान्स, इङ्गल्याण्डस्पेनबीच लामो समयदेखि चलेको द्वन्द्व समाप्त भयो।
बरगंडी को विभाजन
चार्ल्स द बोल्ड, बरगंडीको अन्तिम वालोइस ड्यूक।न्यान्सीको युद्धमा उनको मृत्यु (1477) फ्रान्सका राजाहरू र हब्सबर्ग राजवंशको बीचमा उनको भूमिको विभाजनलाई चिन्ह लगाइयो। ©Rogier van der Weyden
1477 Jan 1

बरगंडी को विभाजन

Burgundy, France
1477 मा चार्ल्स द बोल्डको मृत्यु संग, फ्रान्स र ह्याब्सबर्गले आफ्नो धनी बर्गुन्डियन भूमिहरू विभाजित गर्ने लामो प्रक्रिया सुरु गरे, जसले धेरै युद्धहरू निम्त्याउँछ।1532 मा, ब्रिटनीलाई फ्रान्सको राज्यमा समावेश गरिएको थियो।
इटालियन युद्धहरू
Galeazzo Sanseverino को कथित चित्र संग Pavia को युद्ध को चित्रण टेपेस्ट्री को विवरण ©Bernard van Orley
1494 Jan 1 - 1559

इटालियन युद्धहरू

Italian Peninsula, Cansano, Pr
इटालियन युद्धहरू, जसलाई ह्याब्सबर्ग-भ्यालोइस युद्धहरू पनि भनिन्छ, ले 1494 देखि 1559 को अवधिलाई कभर गर्ने द्वन्द्वहरूको श्रृंखलालाई जनाउँछ जुन मुख्य रूपमा इटालियन प्रायद्वीपमा भएको थियो।मुख्य लडाकुहरू फ्रान्सका वालोइस राजाहरू रस्पेनपवित्र रोमन साम्राज्यमा उनीहरूका विरोधीहरू थिए।इङ्गल्याण्ड र ओटोम्यान साम्राज्यको साथमा धेरै इटालियन राज्यहरू एक वा अर्कोमा संलग्न थिए।
पुरानो शासन
फ्रान्सका लुइस चौधौं, जसको शासनकालमा प्राचीन शासन शासनको निरंकुश रूपमा पुग्यो;Hyacinthe Rigaud द्वारा चित्र, 1702 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1500 Jan 1 - 1789

पुरानो शासन

France
पुरानो शासनको रूपमा पनि चिनिने पुरानो शासन, फ्रान्सको राज्यको राजनैतिक र सामाजिक प्रणाली थियो जुन मध्य युगको उत्तरार्ध (सी. 1500) देखि 1789 मा सुरु भएको फ्रान्सेली क्रान्ति सम्म थियो, जसले फ्रान्सेली कुलीन वर्गको सामन्ती प्रणालीलाई समाप्त गर्‍यो। 1790) र वंशानुगत राजतन्त्र (1792)।Valois राजवंशले 1589 सम्म प्राचीन शासनकालमा शासन गर्यो र त्यसपछि बोर्बोन राजवंश द्वारा प्रतिस्थापित गरियो।यो शब्द कहिलेकाहीं स्विट्जरल्याण्डको जस्तै युरोपमा अन्यत्र समयको समान सामन्ती प्रणालीलाई सन्दर्भ गर्न प्रयोग गरिन्छ।
Play button
1515 Jan 1 - 1547 Mar 31

फ्रान्सको फ्रान्सिस I

France
फ्रान्सिस प्रथम 1515 देखि 1547 मा आफ्नो मृत्यु सम्म फ्रान्स को राजा थिए। उहाँ चार्ल्स, Angoulême काउन्ट, र Savoy को लुईस को छोरा थिए।उनले आफ्नो पहिलो चचेरे भाई एक पटक हटाए र ससुरा लुइस XII को उत्तराधिकारी, जो छोरा बिना मरे।कलाको एक विलक्षण संरक्षक, उनले फ्रान्सिसले प्राप्त गरेको मोना लिसा ल्याएका लियोनार्डो दा भिन्ची सहित धेरै इटालियन कलाकारहरूलाई आफ्नो लागि काम गर्न आकर्षित गरेर उभरिएको फ्रान्सेली पुनर्जागरणलाई बढावा दिए।फ्रान्सिसको शासनले फ्रान्समा केन्द्रीय शक्तिको विकास, मानवतावाद र प्रोटेस्टेन्टवादको फैलावट, र नयाँ संसारको फ्रान्सेली अन्वेषणको सुरुवातसँगै महत्त्वपूर्ण सांस्कृतिक परिवर्तनहरू देख्यो।ज्याक कार्टियर र अरूले फ्रान्सको लागि अमेरिकामा भूमिहरू दावी गरे र पहिलो फ्रान्सेली औपनिवेशिक साम्राज्यको विस्तारको लागि मार्ग प्रशस्त गरे।फ्रान्सेली भाषाको विकास र प्रवर्द्धनमा उनको भूमिकाको लागि, उनी ले पेरे एट रेस्टोरेटर डेस लेट्रेस ('फादर र रिस्टोरर अफ लेटर') भनेर चिनिन थाले।उहाँ फ्रान्कोइस औ ग्रान्ड नेज ('फ्रान्सिस अफ द लार्ज नोज'), ग्रान्ड कोलास, र रोई-चेभलियर ('नाइट-किंग') भनेर पनि चिनिन्थ्यो।आफ्ना पूर्ववर्तीहरूलाई ध्यानमा राख्दै, फ्रान्सिसले इटालियन युद्धहरू जारी राखे।उनको महान् प्रतिद्वन्द्वी सम्राट चार्ल्स पाँचौंको उत्तराधिकारले ह्याब्सबर्ग नेदरल्याण्ड्स र स्पेनको सिंहासन, त्यसपछि पवित्र रोमन सम्राटको रूपमा उनको चुनावले फ्रान्सलाई भौगोलिक रूपमा ह्याब्सबर्ग राजतन्त्रले घेरेको थियो।इम्पेरियल वर्चस्व विरुद्धको आफ्नो संघर्षमा, फ्रान्सिसले सुनको कपडाको मैदानमा इङ्गल्याण्डका हेनरी आठौंको समर्थन खोजे।जब यो असफल भयो, उसले मुस्लिम सुल्तान सुलेमान द म्याग्निफिसेन्टसँग फ्रान्को- ओटोमन गठबन्धन गठन गर्यो, त्यो समयको ईसाई राजाको लागि एक विवादास्पद चाल।
अमेरिकाको फ्रान्सेली उपनिवेश
थिओफाइल हेमेल द्वारा ज्याक कार्टियरको पोर्ट्रेट, arr।सन् १८४४ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1521 Jan 1

अमेरिकाको फ्रान्सेली उपनिवेश

Caribbean
फ्रान्सले 16 औं शताब्दीमा अमेरिकालाई उपनिवेश गर्न थाल्यो र त्यसपछिका शताब्दीहरूमा जारी राख्यो किनकि यसले पश्चिमी गोलार्धमा औपनिवेशिक साम्राज्य स्थापना गर्‍यो।फ्रान्सले पूर्वी उत्तरी अमेरिकाको धेरै भागमा, धेरै क्यारिबियन टापुहरूमा र दक्षिण अमेरिकामा उपनिवेशहरू स्थापना गर्‍यो।अधिकांश उपनिवेशहरू माछा, चामल, चिनी र फर जस्ता उत्पादनहरू निर्यात गर्न विकसित गरिएको थियो।उनीहरूले नयाँ संसारमा उपनिवेश गरेपछि, फ्रान्सेलीहरूले किल्लाहरू र बस्तीहरू स्थापना गरे जुन क्यानडाको क्युबेक र मोन्ट्रियल जस्ता शहरहरू हुनेछन्;संयुक्त राज्य अमेरिकामा डेट्रोइट, ग्रीन बे, सेन्ट लुइस, केप जिरार्डाउ, मोबाइल, बिलोक्सी, ब्याटन रुज र न्यू अर्लिन्स ;र पोर्ट-ओ-प्रिन्स, क्याप-हाइटियन (क्याप-फ्रान्सेसको रूपमा स्थापित) हाइटीमा, फ्रेन्च गुयानाको केयेन र ब्राजिलमा साओ लुइस (सेन्ट-लुइस डे मारगननको रूपमा स्थापित)।
Play button
1562 Apr 1 - 1598 Jan

फ्रान्सेली धर्मको युद्ध

France
फ्रान्सेली धर्मको युद्ध भनेको फ्रान्सेली क्याथोलिक र प्रोटेस्टेन्टहरू बीचको 1562 देखि 1598 सम्मको गृहयुद्धको अवधिको लागि प्रयोग गरिएको शब्द हो, जसलाई सामान्यतया ह्युगुनोट्स भनिन्छ।अनुमानले दुई देखि ४० लाख मानिसहरू हिंसा, अनिकाल वा द्वन्द्वबाट उत्पन्न हुने रोगबाट मरेका छन्, जसले फ्रान्सेली राजतन्त्रको शक्तिलाई गम्भीर रूपमा क्षति पुर्याएको छ।1598 मा लडाई समाप्त भयो जब नाभारको प्रोटेस्टेन्ट हेनरी क्याथोलिक धर्ममा परिणत भयो, फ्रान्सको हेनरी IV घोषित गरियो र ह्युगुनोट्सलाई पर्याप्त अधिकार र स्वतन्त्रता प्रदान गर्दै नान्टेसको आदेश जारी गरियो।यद्यपि, यसले सामान्य रूपमा प्रोटेस्टेन्टहरू वा व्यक्तिगत रूपमा उहाँप्रति क्याथोलिक शत्रुता समाप्त गर्न सकेन, र 1610 मा उनको हत्याले 1620 मा Huguenot विद्रोहको नयाँ चरण निम्त्यायो।धर्महरू बीचको तनाव 1530 को दशकदेखि निर्माण भइरहेको थियो, अवस्थित क्षेत्रीय विभाजनहरू बढाउँदै।जुलाई 1559 मा फ्रान्सका हेनरी द्वितीयको मृत्युले उनको विधवा क्याथरिन डे मेडिसी र शक्तिशाली कुलीनहरू बीच सत्ताको लागि लामो संघर्ष सुरु गर्यो।यसमा गुइस र मोन्टमोरेन्सी परिवार र प्रोटेस्टेन्टहरूको नेतृत्वमा हाउस अफ कन्डे र जेन डी'अल्ब्रेटको नेतृत्वमा उत्कट क्याथोलिक गुट समावेश थियो।दुवै पक्षले क्याथोलिकहरूलाई समर्थन गर्ने बाह्य शक्तिहरू,स्पेन र सभोयबाट सहयोग प्राप्त गरे, जबकि इङ्गल्याण्ड र डच गणतन्त्रले प्रोटेस्टेन्टहरूलाई समर्थन गरे।नरमपन्थीहरू, जसलाई पोलिटिक्स पनि भनिन्छ, हेनरी द्वितीय र उनका बुबा फ्रान्सिस I द्वारा अवलम्बन गरिएको दमनका नीतिहरूको सट्टा, शक्ति केन्द्रीकृत गरेर र ह्युगुनोट्सलाई छुट दिएर व्यवस्था कायम राख्ने आशा राखेका थिए। उनीहरूलाई सुरुमा क्याथरिन डे' मेडिसीले समर्थन गरेका थिए, जसको जनवरी 1562 को आदेश। सेन्ट-जर्मेनको गुइस गुटले कडा विरोध गरेको थियो र मार्चमा व्यापक लडाईको प्रकोपको नेतृत्व गर्‍यो।उनले पछि आफ्नो अडानलाई कडा बनाइन् रपेरिसमा 1572 सेन्ट बार्थोलोमेउ डे नरसंहारलाई समर्थन गरिन्, जसको परिणामस्वरूप क्याथोलिक भीडले फ्रान्सभर 5,000 र 30,000 प्रोटेस्टेन्टहरू मारेका थिए।युद्धहरूले राजतन्त्र र अन्तिम भ्यालोइस राजाहरू, क्याथरिनका तीन छोरा फ्रान्सिस द्वितीय, चार्ल्स IX, र हेनरी III को अधिकारलाई धम्की दिए।तिनीहरूको बोर्बोन उत्तराधिकारी हेनरी चतुर्थले एक बलियो केन्द्रीय राज्य सिर्जना गरेर प्रतिक्रिया दिए, एक नीति उनका उत्तराधिकारीहरूले जारी राखे र फ्रान्सका लुइस चौधौंको साथ समाप्त भयो जसले 1685 मा नान्टेसको आदेश खारेज गरे।
तीन हेनरीहरूको युद्ध
Navarre को हेनरी ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1585 Jan 1 - 1589

तीन हेनरीहरूको युद्ध

France
तीन हेनरीहरूको युद्ध 1585-1589 को अवधिमा भएको थियो, र फ्रान्समा धर्मको फ्रान्सेली युद्ध भनेर चिनिने गृहयुद्धको श्रृंखलाको आठौं द्वन्द्व थियो।यो बीचमा लडेको तीन-तर्फी युद्ध थियो:फ्रान्सका राजा हेनरी III, शाहीवादी र राजनीतिज्ञहरूद्वारा समर्थित;Navarre को राजा हेनरी, पछि फ्रान्स को हेनरी IV, फ्रान्सेली सिंहासन को उत्तराधिकारी र Huguenots को नेता, इङ्गल्याण्ड को एलिजाबेथ I र Ge, rman प्रोटेस्टेन्ट राजकुमारहरु द्वारा समर्थित;रहेनरी अफ लोरेन, ड्यूक अफ गुइस, क्याथोलिक लीगका नेता, स्पेनका फिलिप द्वितीय द्वारा वित्त पोषित र समर्थन।युद्धको अन्तर्निहित कारण उत्तराधिकारी, फ्रान्सिस, ड्यूक अफ एन्जु (हेनरी III का भाइ) को मृत्युबाट 10 जुन 1584 मा शाही उत्तराधिकारको संकट थियो, जसले नाभेरेका प्रोटेस्टेन्ट हेनरीलाई सन्तान नभएको हेनरीको सिंहासनको उत्तराधिकारी बनायो। III, जसको मृत्युले भ्यालोइसको घरलाई निभाउनेछ।31 डिसेम्बर 1584 मा, क्याथोलिक लीगले जोइनभिलको सन्धिद्वारा स्पेनको फिलिप द्वितीयसँग गठबन्धन गर्यो।फिलिपले आफ्नो शत्रु फ्रान्सलाई नेदरल्याण्डमा स्पेनी सेनामा हस्तक्षेप गर्न र इङ्गल्याण्डमा आफ्नो योजनाबद्ध आक्रमणबाट जोगाउन चाहन्थे।युद्ध सुरु भयो जब क्याथोलिक लीगले राजा हेनरी III लाई नेमोर्सको सन्धि (7 जुलाई 1585) जारी गर्न राजी गरे (वा बाध्य पारे), प्रोटेस्टेन्टवादलाई निषेध गर्ने र हेनरीको सिंहासनको अधिकारलाई खारेज गर्ने आदेश।हेनरी III सम्भवतः शाही मनपर्ने, एनी डे जोयसबाट प्रभावित थिए।सेप्टेम्बर 1585 मा, पोप सिक्स्टस पाँचौंले हेनरी अफ नभेरे र उनका चचेरे भाई र प्रमुख जनरल कोन्डे दुवैलाई शाही उत्तराधिकारबाट हटाउनका लागि बहिष्कृत गरे।
नयाँ संसारमा फ्रान्सेली उपनिवेशहरू
जर्ज एग्न्यु रीड द्वारा चित्रकारी, तेस्रो शताब्दी (1908) को लागि गरिएको, क्युबेक शहर को साइट मा Samuel de Champlain को आगमन देखाउँदै। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1608 Jan 1

नयाँ संसारमा फ्रान्सेली उपनिवेशहरू

Quebec City Area, QC, Canada
17 औं शताब्दीको प्रारम्भमा नयाँ संसारमा पहिलो सफल फ्रान्सेली बस्तीहरू शमूएल डे च्याम्पलेनको यात्राको साथ देखे।सबैभन्दा ठूलो बस्ती न्यू फ्रान्स थियो, क्युबेक शहर (१६०८) र मोन्ट्रियल (१६११ ​​मा फर व्यापार पोस्ट, १६३९ मा स्थापित रोमन क्याथोलिक मिसन, र १६४२ मा स्थापना भएको उपनिवेश) सहित।
तीस वर्षको युद्धको समयमा फ्रान्स
कार्डिनल रिचेलीउको पोर्ट्रेट उनको मृत्युको केही महिना अघि ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1618 May 23 - 1648 Oct 24

तीस वर्षको युद्धको समयमा फ्रान्स

Central Europe
फ्रान्सलाई पिरोल्ने धार्मिक द्वन्द्वले ह्याब्सबर्गको नेतृत्वमा रहेको पवित्र रोमन साम्राज्यलाई पनि ध्वस्त पारेको थियो।तीस वर्षको युद्धले क्याथोलिक ह्याब्सबर्गको शक्तिलाई नष्ट गर्यो।यद्यपि फ्रान्सका शक्तिशाली मुख्य मन्त्री कार्डिनल रिचेलिउले प्रोटेस्टेन्टहरूलाई गाली गरेका थिए, तर उनी 1636 मा तिनीहरूको पक्षमा यो युद्धमा सामेल भए किनभने यो राइसन डी'एटाट (राष्ट्रिय हित) मा थियो।इम्पीरियल ह्याब्सबर्ग सेनाहरूले फ्रान्समा आक्रमण गरे, शैम्पेनलाई ध्वस्त पारे, रपेरिसलाई लगभग धम्की दिए।रिचेलिउ 1642 मा मरे र कार्डिनल माजारिन द्वारा उत्तराधिकारी बने, जबकि लुई XIII को एक वर्ष पछि मृत्यु भयो र लुई XIV द्वारा उत्तराधिकारी बने।फ्रान्सलाई लुइस II डे बोर्बोन (कोन्डे) र हेनरी डे ला टुर डी'अवेर्ग्ने (टुरेन) जस्ता धेरै कुशल कमाण्डरहरूले सेवा दिएका थिए।फ्रान्सेली सेनाले रोक्रोइ (१६४३) मा निर्णायक विजय हासिल गर्यो, र स्पेनी सेनाको विनाश भयो;Tercio भाँचिएको थियो।उल्मको युद्धविराम (१६४७) र वेस्टफालियाको शान्ति (१६४८) ले युद्धको अन्त्य गर्‍यो।
फ्रान्को-स्पेनिश युद्ध
Rocroi को युद्ध ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 19 - 1659 Nov 7

फ्रान्को-स्पेनिश युद्ध

France
फ्रान्को-स्पेनिश युद्ध (१६३५–१६५९) फ्रान्स रस्पेनबीच युद्धको माध्यमबाट सहयोगीहरूको परिवर्तन सूचीको सहभागितामा भएको थियो।पहिलो चरण, मई 1635 मा सुरु भयो र 1648 वेस्टफेलियाको शान्तिसँग समाप्त भयो,तीस वर्षको युद्धसँग सम्बन्धित द्वन्द्व मानिन्छ।दोस्रो चरण 1659 सम्म जारी रह्यो जब फ्रान्स र स्पेन Pyrenees को सन्धि मा शान्ति शर्तहरु मा सहमत भए।फ्रान्सले डच गणतन्त्र र स्वीडेनको सहयोगीको रूपमा द्वन्द्वमा प्रवेश गर्दै स्पेन र पवित्र रोमन साम्राज्य विरुद्ध युद्ध घोषणा गर्दा मे १६३५ सम्म तीस वर्षको युद्धमा प्रत्यक्ष सहभागिताबाट जोगियो।1648 मा वेस्टफालिया पछि, स्पेन र फ्रान्स बीच युद्ध जारी रह्यो, कुनै पनि पक्षले निर्णायक विजय हासिल गर्न सकेन।फ्ल्यान्डर्स र पाइरेनिजको उत्तर-पूर्वी छेउमा फ्रान्सेली सानातिना लाभहरूको बावजुद, 1658 सम्म दुवै पक्षहरू आर्थिक रूपमा थकित थिए र नोभेम्बर 1659 मा शान्ति स्थापना गरियो।फ्रान्सेली क्षेत्रीय लाभहरू हदसम्म अपेक्षाकृत सानो थिए तर यसले उत्तर र दक्षिणमा आफ्नो सिमानालाई उल्लेखनीय रूपमा बलियो बनायो, जबकि फ्रान्सका लुइस चौधौंले स्पेनकी फिलिप चतुर्थकी जेठी छोरी स्पेनकी मारिया थेरेसासँग विवाह गरे।यद्यपि स्पेनले 19 औं शताब्दीको प्रारम्भसम्म एक विशाल विश्वव्यापी साम्राज्य कायम राखेको थियो, तर पाइरेनिसको सन्धिलाई परम्परागत रूपमा युरोपेली राज्यको प्रभावशाली राज्यको रूपमा आफ्नो स्थितिको अन्त्य र 17 औं शताब्दीमा फ्रान्सको उदयको सुरुवातको रूपमा लिइन्छ।
Play button
1643 May 14 - 1715 Sep

लुइस XIV को शासन

France
लुइस चौधौं, जसलाई सूर्य राजा पनि भनिन्छ, 14 मे 1643 देखि 1715 मा आफ्नो मृत्यु सम्म फ्रान्सका राजा थिए। उनको 72 वर्ष र 110 दिनको शासन इतिहासमा कुनै पनि सार्वभौम देशको राजाको सबैभन्दा लामो रेकर्ड हो।लुइसले आफ्नो मुख्यमन्त्री कार्डिनल माजारिनको मृत्यु पछि, 1661 मा फ्रान्सको आफ्नो व्यक्तिगत शासन सुरु गरे।राजाहरूको ईश्वरीय अधिकारको अवधारणाको अनुयायी, लुइसले राजधानीबाट शासित केन्द्रीकृत राज्य सिर्जना गर्ने आफ्ना पूर्ववर्तीहरूको काम जारी राखे।उनले फ्रान्सका केही भागहरूमा रहेका सामन्तवादका अवशेषहरूलाई हटाउन खोजे।कुलीन वर्गका धेरै सदस्यहरूलाई भर्साइलको आफ्नो भव्य दरबारमा बस्न बाध्य पारेर, उनले कुलीन वर्गलाई शान्त पार्न सफल भए, जसमध्ये धेरै सदस्यहरूले आफ्नो अल्पसंख्यकको समयमा फ्रोन्डे विद्रोहमा भाग लिएका थिए।यस माध्यमबाट उहाँ सबैभन्दा शक्तिशाली फ्रान्सेली राजाहरू मध्ये एक हुनुभयो र फ्रान्समा पूर्ण राजतन्त्रको प्रणालीलाई सुदृढ गर्नुभयो जुन फ्रान्सेली क्रान्तिसम्म रह्यो।उनले ग्यालिकन क्याथोलिक चर्च अन्तर्गत धर्मको एकरूपता पनि लागू गरे।नान्टेसको आदेशको उनको खारेजीले ह्युगुएनोट प्रोटेस्टेन्ट अल्पसंख्यकको अधिकारलाई समाप्त गर्‍यो र उनीहरूलाई ड्र्यागनेडको लहरको अधीनमा पार्यो, जसले ह्युगुनोट्सलाई प्रभावकारी रूपमा प्रवासी वा रूपान्तरण गर्न बाध्य तुल्यायो, साथै फ्रान्सेली प्रोटेस्टेन्ट समुदायलाई वस्तुतः नष्ट गर्‍यो।लुइसको लामो शासनकालमा, फ्रान्सले प्रमुख युरोपेली शक्तिको रूपमा उभियो र नियमित रूपमा आफ्नो सैन्य शक्तिलाई जोड दियो।स्पेनसँगको द्वन्द्वले उनको पूरै बाल्यकाललाई चिन्ह लगायो, जबकि उनको शासनकालमा, राज्यले तीनवटा प्रमुख महाद्वीपीय द्वन्द्वहरूमा भाग लियो, प्रत्येक शक्तिशाली विदेशी गठबन्धनहरू विरुद्ध: फ्रान्को-डच युद्ध, अग्सबर्गको लिगको युद्ध, र स्पेनिसको युद्ध। उत्तराधिकार।थप रूपमा, फ्रान्सले छोटो युद्धहरू पनि लड्यो, जस्तै युद्धको डिभोलुसन र पुनर्मिलनको युद्ध।युद्धले लुइसको विदेश नीतिलाई परिभाषित गर्यो र उनको व्यक्तित्वले उनको दृष्टिकोणलाई आकार दियो।"वाणिज्य, बदला र पिकको मिश्रण" द्वारा उत्प्रेरित, उनले महसुस गरे कि युद्ध आफ्नो महिमा बढाउनको लागि आदर्श तरिका हो।शान्तिको समयमा, उनले अर्को युद्धको तयारीमा ध्यान दिए।उनले आफ्ना कूटनीतिज्ञहरूलाई सिकाए कि उनीहरूको काम फ्रान्सेली सेनाको लागि रणनीतिक र रणनीतिक फाइदाहरू सिर्जना गर्नु हो।1715 मा उनको मृत्यु पछि, लुई XIV ले आफ्नो नाति र उत्तराधिकारी, लुई XV, एक शक्तिशाली राज्य छोडे, यद्यपि स्पेनी उत्तराधिकारको 13-वर्ष लामो युद्ध पछि ठूलो ऋणमा।
फ्रान्को-डच युद्ध
Lambert de Hondt (II): लुइस XIV लाई उट्रेचको सहरको साँचो प्रस्ताव गरिएको छ, किनकि यसका मजिस्ट्रेटहरूले ३० जुन १६७२ मा औपचारिक रूपमा आत्मसमर्पण गरे। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1672 Apr 6 - 1678 Sep 17

फ्रान्को-डच युद्ध

Central Europe
फ्रान्को-डच युद्ध फ्रान्स र डच गणतन्त्र बीच लडिएको थियो, यसको सहयोगी पवित्र रोमन साम्राज्य,स्पेन , ब्रान्डनबर्ग-प्रसिया र डेनमार्क-नर्वे द्वारा समर्थित।यसको प्रारम्भिक चरणहरूमा, फ्रान्सले मुन्स्टर र कोलोन, साथै इङ्गल्याण्डसँग गठबन्धन गरेको थियो।1672 देखि 1674 तेस्रो एङ्ग्लो-डच युद्ध र 1675 देखि 1679 स्क्यानियन युद्ध सम्बन्धित द्वन्द्व मानिन्छ।युद्ध मे 1672 मा सुरु भयो जब फ्रान्सले डच गणतन्त्रलाई लगभग ओगटेको थियो, यो घटनालाई अझै राम्जार वा "विपद् वर्ष" भनिन्छ।तिनीहरूको अग्रिम जुनमा डच वाटर लाइन द्वारा रोकिएको थियो र जुलाईको अन्त सम्म डच स्थिति स्थिर भएको थियो।फ्रान्सेली प्राप्तिको बारेमा चिन्ताले अगस्त 1673 मा डच, सम्राट लियोपोल्ड I, स्पेन र ब्रान्डनबर्ग-प्रशिया बीच औपचारिक गठबन्धनको नेतृत्व गर्यो।तिनीहरू लोरेन र डेनमार्कसँग सामेल भए, जबकि इङ्गल्याण्डले फेब्रुअरी 1674 मा शान्ति स्थापना गर्यो। अब धेरै मोर्चाहरूमा युद्धको सामना गर्दै, फ्रान्सेलीहरू डच गणतन्त्रबाट पछि हट्यो, केवल ग्रेभ र मास्ट्रिचलाई राखेर।लुइस XIV ले स्पेनिस नेदरल्याण्ड्स र राइनल्याण्डमा ध्यान केन्द्रित गरे, जबकि विलियम अफ ओरेन्जको नेतृत्वमा सहयोगीहरूले फ्रान्सेली लाभहरू सीमित गर्न खोजे।1674 पछि, फ्रान्सेलीहरूले Franche-Comté र स्पेनिस नेदरल्याण्ड्स र Alsace मा आफ्नो सिमानामा क्षेत्रहरू कब्जा गरे, तर कुनै पनि पक्षले निर्णायक विजय हासिल गर्न सकेन।युद्ध सेप्टेम्बर 1678 निजमेगेनको शान्ति संग समाप्त भयो;यद्यपि सर्तहरू जुन 1672 मा उपलब्ध भएकाहरू भन्दा धेरै कम उदार थिए, यसलाई प्रायः लुइस XIV अन्तर्गत फ्रान्सेली सैन्य सफलताको उच्च बिन्दु मानिन्छ र उसलाई महत्त्वपूर्ण प्रचार सफलता प्रदान गर्‍यो।स्पेनले फ्रान्सबाट चार्लेरोइ फिर्ता लियो तर फ्रान्चे-कोम्टे, साथै आर्टोइस र हाइनाउटको धेरै भागलाई हस्तान्तरण गर्‍यो, जसले सीमानाहरू स्थापना गर्‍यो जुन आधुनिक समयमा धेरै हदसम्म अपरिवर्तित रहन्छ।विलियम अफ ओरेन्जको नेतृत्वमा, डचहरूले विनाशकारी प्रारम्भिक चरणहरूमा हराएको सबै क्षेत्र फिर्ता लिएका थिए, जसले उनलाई घरेलु राजनीतिमा अग्रणी भूमिका सुरक्षित गर्यो।यसले उनलाई फ्रान्सेली विस्तारको निरन्तरताबाट उत्पन्न खतराको सामना गर्न र नौ वर्षको युद्धमा लडेको 1688 गठबन्धन सिर्जना गर्न मद्दत गर्‍यो।
नौ वर्षको युद्ध
लागोसको युद्ध जुन १६९३;फ्रान्सेली विजय र Smyrna काफिले को कब्जा युद्ध को सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण अंग्रेजी व्यापारिक हानि थियो। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1688 Sep 27 - 1697 Sep 20

नौ वर्षको युद्ध

Central Europe
नौ वर्षको युद्ध (१६८८–१६९७), जसलाई प्रायः महा गठबन्धनको युद्ध वा लिग अफ अग्सबर्गको युद्ध भनिन्छ, फ्रान्स र युरोपेली गठबन्धनबीचको द्वन्द्व थियो जसमा मुख्यतया होली रोमन साम्राज्य (ह्याब्सबर्ग राजतन्त्रको नेतृत्वमा) समावेश थियो। ), डच रिपब्लिक , इङ्गल्याण्ड ,स्पेन , सभोय, स्वीडेन र पोर्चुगल ।यो युरोप र वरपरका समुद्रहरूमा, उत्तरी अमेरिकामा रभारतमा लडिएको थियो।यसलाई कहिलेकाहीँ पहिलो विश्वव्यापी युद्ध मानिन्छ।द्वन्द्वले आयरल्याण्डमा विलियमाइट युद्ध र स्कटल्याण्डमा ज्याकोबाइटको उदयलाई समेटेको थियो, जहाँ विलियम III र जेम्स द्वितीयले इङ्गल्याण्ड र आयरल्याण्डको नियन्त्रणको लागि संघर्ष गरे, र फ्रान्सेली र अंग्रेजी बसोबास गर्नेहरू र उनीहरूका सम्बन्धित मूल अमेरिकी सहयोगीहरू बीचको औपनिवेशिक उत्तर अमेरिकामा अभियान।फ्रान्सको लुइस चौधौं फ्रान्सको-डच युद्धबाट 1678 मा युरोपको सबैभन्दा शक्तिशाली राजाको रूपमा उभिएको थियो, एक निरपेक्ष शासक जसको सेनाहरूले धेरै सैन्य विजयहरू जितेका थिए।आक्रामकता, विलय, र अर्ध-कानूनी माध्यमहरूको संयोजन प्रयोग गरेर, लुइस XIV ले फ्रान्सको सीमाहरूलाई स्थिर र बलियो बनाउन आफ्नो लाभहरू विस्तार गर्ने बारे सेट गरे, पुनर्मिलनको संक्षिप्त युद्ध (1683-1684) मा परिणत भयो।रेटिसबनको युद्धविरामले बीस वर्षको लागि फ्रान्सको नयाँ सिमानाको ग्यारेन्टी गर्‍यो, तर लुइस चौधौंको पछिल्ला कार्यहरू - विशेष गरी उनको 1685 मा फन्टेनेब्लाउको आदेश (नान्टेसको आदेशको खारेज) ले उनको राजनीतिक पूर्व-प्रतिष्ठाको बिग्रनमा निम्त्यायो र युरोपेलीहरू बीच चिन्ता बढायो। प्रोटेस्टेन्ट राज्यहरू।लुइस XIV को सेप्टेम्बर 1688 मा राइन पार गर्ने निर्णय उनको प्रभाव विस्तार गर्न र पवित्र रोमन साम्राज्यलाई आफ्नो क्षेत्रीय र वंशवादी दावीहरू स्वीकार गर्न दबाब दिन डिजाइन गरिएको थियो।यद्यपि, पवित्र रोमन सम्राट लियोपोल्ड प्रथम र जर्मन राजकुमारहरूले प्रतिरोध गर्ने संकल्प गरे।नेदरल्यान्ड्सका स्टेट जनरल र विलियम III ले डच र अङ्ग्रेजीलाई फ्रान्सको विरुद्धको द्वन्द्वमा ल्याए र चाँडै अन्य राज्यहरू पनि सामेल भए, जसको अर्थ फ्रान्सेली राजाले आफ्नो महत्वाकांक्षालाई कम गर्ने उद्देश्यले शक्तिशाली गठबन्धनको सामना गर्नुपरेको थियो।मुख्य लडाई स्पेनिस नेदरल्याण्ड्स, राइनल्याण्ड, डची अफ सभोय र क्याटालोनियामा फ्रान्सको सिमाना वरिपरि भएको थियो।लडाईले सामान्यतया लुइस XIV को सेनालाई समर्थन गर्यो, तर 1696 सम्म उनको देश आर्थिक संकटको चपेटामा थियो।सामुद्रिक शक्तिहरू (इंग्ल्याण्ड र डच गणतन्त्र) पनि आर्थिक रूपमा थकित थिए, र जब सभोय गठबन्धनबाट बाहिरिए, सबै पक्षहरू सम्झौता गर्न वार्ता गर्न इच्छुक थिए।Ryswick को सन्धि को शर्तहरु द्वारा, लुई XIV ले सम्पूर्ण Alsace लाई राखे तर बदलामा लोरेन लाई आफ्नो शासक मा फर्काउनु पर्यो र राइन को दाहिने किनार मा कुनै पनि लाभ छोड्नु पर्यो।लुइस चौधौंले पनि विलियम III लाई इङ्गल्याण्डको सही राजाको रूपमा मान्यता दिए, जबकि डचहरूले आफ्नो सिमानाहरू सुरक्षित गर्न मद्दतको लागि स्पेनिश नेदरल्याण्डमा बाधा किल्ला प्रणाली प्राप्त गरे।शान्ति अल्पकालीन हुनेछ।स्पेनको बिरामी र सन्तानविहीन चार्ल्स द्वितीयको मृत्यु नजिकिँदै गर्दा, स्पेनी साम्राज्यको उत्तराधिकारको बारेमा नयाँ विवादले चाँडै लुइस चौधौं र स्पेनी उत्तराधिकारको युद्धमा ठूलो गठबन्धनलाई समाहित गर्ने थियो।
Play button
1701 Jul 1 - 1715 Feb 6

स्पेनी उत्तराधिकारको युद्ध

Central Europe
1701 मा, स्पेनिश उत्तराधिकार को युद्ध सुरु भयो।अन्जुको बोर्बोन फिलिपलाई फिलिप V को रूपमा स्पेनको सिंहासनको उत्तराधिकारी नियुक्त गरिएको थियो। ह्याब्सबर्ग सम्राट लियोपोल्डले बोर्बोन उत्तराधिकारको विरोध गरे, किनभने यस्तो उत्तराधिकारले फ्रान्सका बोर्बोन शासकहरूलाई ल्याउने शक्तिले युरोपमा शक्तिको नाजुक सन्तुलनलाई खलल पुर्‍याउने थियो। ।त्यसकारण, उनले स्पेनी सिंहासनहरू आफ्नो लागि दाबी गरे।इंग्ल्यान्डडच गणतन्त्र लुइस चौधौं र अन्जोउको फिलिप विरुद्ध लियोपोल्डमा सामेल भए।सहयोगी सेनाहरूको नेतृत्व जोन चर्चिल, मार्लबरोको पहिलो ड्यूक र सभोयका राजकुमार यूजीनले गरेका थिए।तिनीहरूले फ्रान्सेली सेनामा केही उत्कृष्ट पराजय दिए;1704 मा ब्लेनहाइम को युद्ध फ्रान्स द्वारा 1643 मा रोक्रोई मा आफ्नो विजय पछि हराएको पहिलो प्रमुख भूमि युद्ध थियो। यद्यपि, Ramillies (1706) र Malplaquet (1709) को अत्यन्त रक्तरंजित लडाई सहयोगीहरु को लागी Pyrric विजय साबित भयो। युद्ध जारी राख्न धेरै मानिसहरू गुमाए।विलार्सको नेतृत्वमा, फ्रान्सेली सेनाहरूले डेनाइन (१७१२) जस्ता लडाइहरूमा हराएको धेरैजसो ठाउँहरू प्राप्त गरे।अन्ततः, 1713 मा Utrecht को सन्धि संग एक सम्झौता हासिल भएको थियो। Anjou को फिलिप फिलिप V, स्पेन को राजा को रूप मा पुष्टि गरियो;सम्राट लियोपोल्डले सिंहासन पाएनन्, तर फिलिप पाँचौंलाई फ्रान्सको उत्तराधिकारी हुनबाट रोकिएको थियो।
Play button
1715 Jan 1

ज्ञानको युग

France
"फिलोसोफहरू" 18 औं शताब्दीका फ्रान्सेली बुद्धिजीवीहरू थिए जसले फ्रान्सेली प्रबुद्धतामा प्रभुत्व जमाएका थिए र युरोपभरि प्रभावशाली थिए।वैज्ञानिक, साहित्यिक, दार्शनिक र समाजशास्त्रीय मामिलाहरूमा विशेषज्ञहरूसँग तिनीहरूको रुचिहरू विविध थिए।दार्शनिकहरूको अन्तिम लक्ष्य मानव प्रगति थियो;सामाजिक र भौतिक विज्ञानमा ध्यान केन्द्रित गरेर, उनीहरूले तर्कसंगत समाज स्वतन्त्र सोच र तर्कसंगत जनताको मात्र तार्किक परिणाम हो भन्ने विश्वास गरे।उनीहरूले देववाद र धार्मिक सहिष्णुताको पनि वकालत गरे।धेरैले विश्वास गरे कि धर्म अनन्तकालदेखि नै द्वन्द्वको स्रोतको रूपमा प्रयोग भएको थियो, र त्यो तार्किक, तर्कसंगत विचार मानवजातिको लागि अगाडि बढ्ने बाटो थियो।दार्शनिक डेनिस डिडेरोट प्रसिद्ध ज्ञान उपलब्धि, 72,000-लेख Encyclopédie (1751-72) को मुख्य सम्पादक थिए।यो उनीहरूको प्रभावलाई अधिकतम बनाउने सम्बन्धको फराकिलो, जटिल नेटवर्क मार्फत सम्भव भएको थियो।यसले सम्पूर्ण प्रबुद्ध संसारमा शिक्षामा क्रान्ति ल्यायो।18 औं शताब्दीको प्रारम्भिक भागमा यो आन्दोलन भोल्टेयर र मोन्टेस्क्युको प्रभुत्वमा थियो, तर शताब्दी अघि बढ्दै जाँदा आन्दोलनले गति लियो।क्याथोलिक चर्च भित्रको मतभेद, निरपेक्ष राजाको क्रमशः कमजोर हुँदै गएको र धेरै महँगो युद्धहरूले विपक्षलाई आंशिक रूपमा कमजोर पारेको थियो।यसरी दर्शनको प्रभाव फैलियो।1750 को आसपास तिनीहरू आफ्नो सबैभन्दा प्रभावशाली अवधिमा पुगे, किनकि मोन्टेस्क्युले कानूनको आत्मा (1748) प्रकाशित गरे र जीन ज्याक रुसोले कला र विज्ञानको नैतिक प्रभावहरू (1750) प्रकाशित गरे।फ्रान्सेली प्रबुद्धताका नेता र युरोपभरि ठूलो प्रभाव पार्ने लेखक भोल्टेयर (१६९४–१७७८) थिए।उनका धेरै पुस्तकहरूमा कविता र नाटकहरू थिए;व्यंग्यका कार्यहरू (Candide 1759);इतिहास, विज्ञान र दर्शनका पुस्तकहरू, विश्वकोशमा असंख्य (अज्ञात) योगदानहरू सहित;र एक व्यापक पत्राचार।फ्रान्सेली राज्य र चर्च बीचको गठबन्धनको लागि एक चतुर, अथक विरोधी, उनलाई धेरै अवसरहरूमा फ्रान्सबाट निर्वासन गरिएको थियो।इङ्गल्याण्डमा निर्वासनमा उनी ब्रिटिश विचारको प्रशंसा गर्न आए र उनले आइज्याक न्यूटनलाई युरोपमा लोकप्रिय बनाए।खगोल विज्ञान, रसायन विज्ञान, गणित र प्रविधिको विकास भयो।एन्टोइन लाभोइसियर जस्ता फ्रान्सेली रसायनशास्त्रीहरूले एक सुसंगत वैज्ञानिक प्रणालीद्वारा वजन र उपायहरूको पुरातन एकाइहरू प्रतिस्थापन गर्न काम गरे।Lavoisier मास को संरक्षण को कानून पनि बनाए र अक्सिजन र हाइड्रोजन पत्ता लगाए।
Play button
1756 May 17 - 1763 Feb 11

सात वर्षको युद्ध

Central Europe
सात वर्षको युद्ध (1756-1763) ग्रेट ब्रिटेन र फ्रान्स बीचको विश्वव्यापी प्रख्यातताको लागि एक विश्वव्यापी संघर्ष थियो।बेलायत, फ्रान्स रस्पेन दुबै युरोप र विदेशमा भूमि-आधारित सेना र नौसेना सेनाहरूसँग लडे, जबकि प्रशियाले युरोपमा क्षेत्रीय विस्तार र आफ्नो शक्तिको समेकन खोज्यो।उत्तरी अमेरिका र वेस्ट इन्डिजमा फ्रान्स र स्पेनको बिरूद्ध बेलायतको लामो समयदेखि चलिरहेको औपनिवेशिक प्रतिद्वन्द्वीहरू परिणामात्मक नतिजाहरूको साथ ठूलो मात्रामा लडाइयो।युरोपमा, अस्ट्रियन उत्तराधिकारको युद्ध (१७४०–१७४८) द्वारा समाधान नभएका मुद्दाहरूबाट द्वन्द्व उत्पन्न भयो।प्रसियाले जर्मन राज्यहरूमा बढी प्रभाव खोजेको थियो, जबकि अस्ट्रियाले अघिल्लो युद्धमा प्रसियाद्वारा कब्जा गरेको सिलेसियालाई पुनः प्राप्त गर्न र प्रसियन प्रभाव समावेश गर्न चाहन्छ।1756 को कूटनीतिक क्रान्ति भनेर चिनिने परम्परागत गठबन्धनको पुन: संरेखणमा, प्रशिया बेलायतको नेतृत्वमा गठबन्धनको हिस्सा बनेको थियो, जसमा लामो समयदेखि प्रसियन प्रतिद्वन्द्वी ह्यानोवर पनि समावेश थियो, जुन बेला बेलायतसँग व्यक्तिगत एकतामा थियो।उही समयमा, अस्ट्रियाले स्याक्सोनी, स्वीडेन र रसियासँग फ्रान्ससँग गठबन्धन गरेर बोर्बोन र ह्याब्सबर्ग परिवारहरू बीचको शताब्दीयौंदेखिको द्वन्द्व अन्त्य गर्‍यो।स्पेनले 1762 मा फ्रान्ससँग औपचारिक रूपमा गठबन्धन गर्‍यो। स्पेनले बेलायतको सहयोगी पोर्चुगलमाथि आक्रमण गर्ने असफल प्रयास गर्यो, आइबेरियामा ब्रिटिश सेनाहरूको सामना गर्दै उनीहरूको सेनासँग आक्रमण गर्दै।साना जर्मन राज्यहरूले या त सात वर्षको युद्धमा सामेल भए वा द्वन्द्वमा संलग्न पक्षहरूलाई भाडाका सैनिकहरू आपूर्ति गरे।उत्तरी अमेरिकामा रहेका आफ्ना उपनिवेशहरूलाई लिएर एङ्ग्लो-फ्रान्सेली द्वन्द्व सन् १७५४ मा सुरु भएको थियो जसलाई संयुक्त राज्य अमेरिकामा फ्रान्सेली र भारतीय युद्ध (१७५४–६३) भनेर चिनिन थाल्यो, जुन सात वर्षको युद्धको रंगमञ्च बनेको थियो र फ्रान्सको उपस्थितिको अन्त्य भयो। त्यो महादेशमा भूमि शक्ति।यो अमेरिकी क्रान्ति अघि "अठारौं शताब्दीको उत्तरी अमेरिकामा हुने सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण घटना" थियो।स्पेनले 1761 मा युद्धमा प्रवेश गर्यो, फ्रान्समा दुई बोर्बोन राजतन्त्रहरू बीचको तेस्रो पारिवारिक सम्झौतामा सामेल भयो।फ्रान्ससँगको गठबन्धन स्पेनको लागि एक विपत्ति थियो, बेलायतलाई दुई प्रमुख बन्दरगाहहरू, वेस्ट इन्डिजको हवाना र फिलिपिन्सको मनिला, फ्रान्स, स्पेन र ग्रेट ब्रिटेन बीचको पेरिसको सन्धि 1763 मा फिर्ता भयो।युरोपमा, धेरै जसो युरोपेली शक्तिहरूमा भएको ठूलो मात्रामा द्वन्द्व अस्ट्रिया (जर्मन राष्ट्रको पवित्र रोमन साम्राज्यको लामो राजनीतिक केन्द्र) को प्रसियाबाट सिलेसिया पुन: प्राप्ति गर्ने इच्छामा केन्द्रित थियो।हबर्टसबर्गको सन्धिले 1763 मा सक्सोनी, अस्ट्रिया र प्रसिया बीचको युद्ध समाप्त गर्यो। बेलायतले विश्वको प्रमुख औपनिवेशिक र नौसैनिक शक्तिको रूपमा आफ्नो उदय सुरु गर्यो।फ्रान्सेली क्रान्ति र नेपोलियन बोनापार्टको उदय पछि युरोपमा फ्रान्सको सर्वोच्चता रोकिएको थियो।प्रशियाले एक महान शक्तिको रूपमा आफ्नो स्थिति पुष्टि गर्‍यो, जर्मन राज्यहरूमा प्रभुत्वको लागि अस्ट्रियालाई चुनौती दियो, यसरी शक्तिको युरोपेली सन्तुलन परिवर्तन भयो।
एङ्ग्लो-फ्रान्सेली युद्ध
Rochambeau र वाशिंगटन यॉर्कटाउन मा आदेश;Lafayette, खाली टाउको, पछाडि देखिन्छ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1778 Jun 1 - 1783 Sep

एङ्ग्लो-फ्रान्सेली युद्ध

United States
आफ्नो औपनिवेशिक साम्राज्य गुमाएपछि, फ्रान्सले 1778 मा अमेरिकीहरूसँग गठबन्धनमा हस्ताक्षर गरेर, र अमेरिकी क्रान्तिलाई विश्व युद्धमा परिणत गर्ने सेना र नौसेना पठाएर बेलायत विरुद्ध बदला लिने राम्रो अवसर देख्यो।स्पेन , परिवार कम्प्याक्ट द्वारा फ्रान्स को सहयोगी, र डच गणतन्त्र पनि फ्रान्सेली पक्ष मा युद्ध मा सामेल भयो।एडमिरल डे ग्रासेले चेसापेक खाडीमा ब्रिटिश फ्लीटलाई पराजित गरे जबकि जीन-ब्याप्टिस्ट डोनाटियन डे भिमेर, कोम्टे डे रोचाम्बेउ र गिल्बर्ट डु मोटियर, मार्किस डे लाफेएटले योर्कटाउनमा ब्रिटिशहरूलाई पराजित गर्न अमेरिकी सेनामा सामेल भए।पेरिस सन्धि (1783) द्वारा युद्ध समाप्त भएको थियो;संयुक्त राज्य अमेरिका स्वतन्त्र भयो।सन् १७८२ मा सेन्ट्सको युद्धमा बेलायती शाही नौसेनाले फ्रान्समाथि ठूलो विजय हासिल गर्‍यो र फ्रान्सले ठूलो ऋण र टोबागो टापुको सानो लाभको साथ युद्ध समाप्त गर्यो।
Play button
1789 Jul 14

फ्रान्सेली क्रान्ति

France
फ्रान्सेली क्रान्ति फ्रान्समा कट्टरपन्थी राजनीतिक र सामाजिक परिवर्तनको अवधि थियो जुन 1789 को एस्टेट जनरलबाट सुरु भयो र नोभेम्बर 1799 मा फ्रान्सेली वाणिज्य दूतावासको गठनसँगै समाप्त भयो। यसका धेरै विचारहरूलाई उदार लोकतन्त्रको आधारभूत सिद्धान्त मानिन्छ, जबकि वाक्यांशहरू जस्तै liberté, égalité, fraternité अन्य विद्रोहहरूमा पुन: देखा पर्‍यो, जस्तै 1917 रूसी क्रान्ति , र दासप्रथाको उन्मूलन र विश्वव्यापी मताधिकारको लागि प्रेरित अभियानहरू।यसले सिर्जना गरेको मूल्य र संस्थाहरूले आजसम्म फ्रान्सेली राजनीतिमा हावी छ।यसका कारणहरू सामान्यतया सामाजिक, राजनीतिक र आर्थिक कारकहरूको संयोजन हुन सहमत छन्, जुन विद्यमान शासन व्यवस्था गर्न असमर्थ साबित भयो।मे 1789 मा, व्यापक सामाजिक संकटको कारण एस्टेट जनरलको दीक्षान्त समारोह भयो, जुन जुनमा राष्ट्रिय सभामा परिणत भयो।निरन्तरको अशान्तिले १४ जुलाईमा बास्टिलको आँधीबेहरीमा परिणत भयो, जसले सामन्तवादको उन्मूलन, फ्रान्समा क्याथोलिक चर्चमा राज्यको नियन्त्रण लागू गर्ने, र मतदानको अधिकारको विस्तार सहित विधानसभाले कट्टरपन्थी उपायहरूको एक श्रृंखला निम्त्यायो। ।त्यसपछिका तीन वर्ष राजनीतिक नियन्त्रणका लागि सङ्घर्षले हावी भयो, आर्थिक मन्दी र सिभिल डिसअर्डरले बढाएको थियो।अस्ट्रिया, बेलायत र प्रशिया जस्ता बाह्य शक्तिहरूको विरोधले अप्रिल १७९२ मा फ्रान्सेली क्रान्तिकारी युद्धहरू सुरु भयो। लुइस XVI सँगको भ्रमले 22 सेप्टेम्बर 1792 मा फ्रान्सेली प्रथम गणतन्त्रको स्थापना भयो, त्यसपछि जनवरी 1793 मा उनको मृत्युदण्ड भयो। जुनमा,पेरिसमा भएको विद्रोहले राष्ट्रिय सभामा प्रभुत्व जमाउने गिरोन्डिन्सलाई प्रतिस्थापन गर्‍यो, जसको अध्यक्षता मैक्सिमिलियन रोबेस्पियरको सार्वजनिक सुरक्षा समिति थियो।यसले आतंकको शासनलाई जगायो, कथित "प्रति-क्रान्तिकारीहरू" लाई हटाउने प्रयास;जुलाई 1794 मा समाप्त भएको समयमा, पेरिस र प्रान्तहरूमा 16,600 भन्दा बढीलाई मृत्युदण्ड दिइएको थियो।यसका बाह्य शत्रुहरूका साथसाथै, गणतन्त्रले शाहीवादी र जेकोबिनहरू दुवैबाट आन्तरिक विरोधको सामना गर्यो र यी खतराहरूको सामना गर्न फ्रान्सेली निर्देशिकाले नोभेम्बर 1795 मा सत्ता हातमा लियो। सैन्य विजयहरूको श्रृंखलाको बावजुद, नेपोलियन बोनापार्टले धेरै जित हासिल गरे, राजनीतिक विभाजनहरू। र आर्थिक स्थिरताको परिणामस्वरूप डिरेक्टरी नोभेम्बर 1799 मा कन्सुलेटद्वारा प्रतिस्थापन गरियो। यसलाई सामान्यतया क्रान्तिकारी अवधिको अन्त्यको रूपमा लिइन्छ।
1799 - 1815
नेपोलियन फ्रान्सornament
Play button
1803 May 18 - 1815 Nov 20

नेपोलियन युद्धहरू

Central Europe
नेपोलियन युद्धहरू (1803-1815) फ्रान्सेली साम्राज्य र नेपोलियन I को नेतृत्वमा यसका सहयोगीहरूलाई विभिन्न गठबन्धनहरूमा गठन गरिएको युरोपेली राज्यहरूको अस्थिर एर्रे विरुद्ध खडा गर्ने प्रमुख विश्वव्यापी द्वन्द्वहरूको एक श्रृंखला थियो।यसले धेरै जसो महाद्वीपीय युरोपमा फ्रान्सेली प्रभुत्वको अवधि उत्पादन गर्‍यो।युद्धहरू फ्रान्सेली क्रान्ति र पहिलो गठबन्धनको युद्ध (1792-1797) र दोस्रो गठबन्धनको युद्ध (1798-1802) सम्मिलित फ्रान्सेली क्रान्तिकारी युद्धहरूसँग सम्बन्धित अनसुलझे विवादहरूबाट उत्पन्न भएका थिए।नेपोलियन युद्धहरूलाई प्रायः पाँचवटा द्वन्द्वको रूपमा वर्णन गरिएको छ, प्रत्येकलाई नेपोलियनसँग लड्ने गठबन्धन पछि भनिन्छ: तेस्रो गठबन्धन (1803-1806), चौथो (1806-07), पाँचौं (1809), छैटौं (1813-14), र सातौं (1815) प्लस प्रायद्वीप युद्ध (1807-1814) र रूस (1812) मा फ्रान्सेली आक्रमण ।नेपोलियन, 1799 मा फ्रान्सको पहिलो कन्सुलरमा आरोहण गर्दा, अराजकतामा गणतन्त्र विरासतमा प्राप्त भएको थियो;त्यसपछि उनले स्थिर वित्त, बलियो नोकरशाही र राम्रो प्रशिक्षित सेनासहितको राज्य निर्माण गरे।डिसेम्बर 1805 मा नेपोलियनले अस्टरलिट्जमा सहयोगी रुसो-अस्ट्रियाली सेनालाई पराजित गर्दै आफ्नो सबैभन्दा ठूलो विजय हासिल गरे।समुद्रमा, बेलायतले संयुक्त फ्रान्को-स्पेनिस नौसेनालाई 21 अक्टोबर 1805 मा ट्राफलगरको युद्धमा नराम्ररी पराजित गर्यो। यो विजयले समुद्रमा ब्रिटिश नियन्त्रण सुरक्षित गर्यो र बेलायतको आक्रमणलाई रोक्यो।फ्रान्सेली शक्ति वृद्धिको बारेमा चिन्तित, प्रशियाले रूस, सक्सोनी र स्वीडेनसँग चौथो गठबन्धनको निर्माणको नेतृत्व गर्यो, जसले अक्टोबर 1806 मा युद्ध पुन: सुरु गर्यो। नेपोलियनले द्रुत रूपमा जेनामा प्रसियनहरूलाई र फ्रिडल्याण्डमा रूसीहरूलाई पराजित गरे, महाद्वीपमा असहज शान्ति ल्याए।शान्ति असफल भयो, यद्यपि, अस्ट्रियाको नेतृत्वमा खराब रूपमा तयार भएको पाँचौं गठबन्धनको साथ 1809 मा युद्ध सुरु भयो।सुरुमा, अस्ट्रियालीहरूले एस्पर्न-एस्लिङमा आश्चर्यजनक विजय हासिल गरे, तर वाग्राममा चाँडै पराजित भए।आफ्नो महाद्वीपीय प्रणाली मार्फत बेलायतलाई आर्थिक रूपमा एक्लो पार्ने र कमजोर पार्ने आशामा, नेपोलियनले महाद्वीपीय युरोपमा एकमात्र बाँकी रहेको ब्रिटिश सहयोगी पोर्चुगलमाथि आक्रमण गरे।नोभेम्बर 1807 मा लिस्बन कब्जा गरेपछि, र स्पेनमा उपस्थित फ्रान्सेली सेनाहरूको ठूलो संख्याको साथ, नेपोलियनले आफ्नो पूर्व सहयोगीको विरुद्धमा फर्कने, शासक स्पेनी शाही परिवारलाई हटाउने र 1808 मा आफ्नो भाइलाई स्पेनको राजा जोसे I.स्पेनिसको रूपमा घोषणा गर्ने मौकाको फाइदा उठाए। र पोर्तुगालीहरूले ब्रिटिश समर्थनमा विद्रोह गरे र छ वर्षको लडाई पछि 1814 मा आइबेरियाबाट फ्रान्सेलीहरूलाई निष्कासित गरे।एकै समयमा, रूस, कम व्यापार को आर्थिक नतिजाहरू वहन गर्न नचाहने, नियमित रूपमा महाद्वीपीय प्रणालीको उल्लङ्घन गर्दै, नेपोलियनले 1812 मा रूसमा ठूलो आक्रमण सुरु गर्न प्रेरित गर्यो। परिणामस्वरूप अभियान फ्रान्सको लागि विपत्ति र नेपोलियनको ग्रान्ड आर्मीको नजिकको विनाशमा समाप्त भयो।हारबाट उत्साहित भएर अस्ट्रिया, प्रशिया, स्वीडेन र रुसले छैठौं गठबन्धन बनाए र फ्रान्सको विरुद्धमा नयाँ अभियान सुरु गरे, अक्टोबर १८१३ मा लाइपजिगमा नेपोलियनलाई निर्णायक रूपमा पराजित गरे।त्यसपछि सहयोगीहरूले पूर्वबाट फ्रान्समा आक्रमण गरे, जबकि प्रायद्वीप युद्ध दक्षिणपश्चिम फ्रान्समा फैलियो।गठबन्धन सेनाहरूले मार्च 1814 को अन्त्यमापेरिस कब्जा गरे र नेपोलियनलाई अप्रिलमा त्याग गर्न बाध्य पारे।उहाँलाई एल्बा टापुमा निर्वासित गरियो, र बोर्बन्सलाई शक्तिमा पुनर्स्थापित गरियो।तर नेपोलियन फेब्रुअरी 1815 मा भागे, र लगभग एक सय दिनको लागि फ्रान्सको नियन्त्रण पुन: प्राप्त गरे।सातौं गठबन्धन गठन गरेपछि, सहयोगीहरूले उनलाई 1815 जुनमा वाटरलूमा पराजित गरे र उनलाई सेन्ट हेलेना टापुमा निर्वासित गरे, जहाँ उनको छ वर्ष पछि मृत्यु भयो।भियनाको कंग्रेसले युरोपको सिमानालाई पुन: हटायो र सापेक्षिक शान्तिको अवधि ल्यायो।राष्ट्रवाद र उदारवादको फैलावट, विश्वको अग्रणी नौसैनिक र आर्थिक शक्तिको रूपमा बेलायतको उदय, ल्याटिन अमेरिकामा स्वतन्त्रता आन्दोलनको उपस्थिति र स्पेनिस र पोर्चुगल साम्राज्यको पछिल्ला पतनलगायतका युद्धहरूले विश्वव्यापी इतिहासमा गहिरो नतिजाहरू ल्याएका थिए। ठूला राज्यहरूमा जर्मन र इटालियन क्षेत्रहरूको पुनर्गठन, र युद्ध सञ्चालनको मौलिक रूपमा नयाँ विधिहरू, साथै नागरिक कानूनको परिचय।नेपोलियन युद्धको अन्त्य पछि महाद्वीपीय युरोपमा सापेक्षिक शान्तिको अवधि थियो, जुन 1853 मा क्रिमियन युद्ध सम्म चलेको थियो।
फ्रान्समा बोर्बोन पुनर्स्थापना
चार्ल्स एक्स, फ्रान्कोइस जेरार्ड द्वारा ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1814 May 3

फ्रान्समा बोर्बोन पुनर्स्थापना

France
बोर्बोन पुनर्स्थापना फ्रान्सेली इतिहासको अवधि थियो जसमा 3 मे 1814 मा नेपोलियनको पहिलो पतन पछि हाउस अफ बोर्बोन सत्तामा फर्कियो। 1815 मा हन्ड्रेड डेज युद्धले संक्षिप्त रूपमा अवरोध गरेको, पुनर्स्थापना 26 जुलाई 1830 को जुलाई क्रान्ति सम्म चल्यो। मृत्युदण्ड पाएका राजा लुइस XVI का दाजु लुइस XVIII र चार्ल्स X ले क्रमशः सिंहासनमा बसे र पुरातन शासनका सबै संस्थाहरू नभए पनि स्वामित्वहरू पुनर्स्थापित गर्ने उद्देश्यले रूढिवादी सरकार स्थापना गरे।राजतन्त्रका निर्वासित समर्थकहरू फ्रान्स फर्किए तर फ्रान्सेली क्रान्तिले गरेका अधिकांश परिवर्तनहरूलाई उल्टाउन सकेनन्।दशकौंको युद्धबाट थकित राष्ट्रले आन्तरिक र बाह्य शान्ति, स्थिर आर्थिक समृद्धि र औद्योगिकीकरणको प्रारम्भिक अवधिको अनुभव गर्यो।
Play button
1830 Jan 1 - 1848

जुलाई क्रान्ति

France
निरंकुश राजतन्त्रको विरोध हावामा थियो ।16 मे 1830 मा डेपुटीहरूको चुनाव राजा चार्ल्स एक्सको लागि धेरै नराम्रो भयो। प्रतिक्रियामा, उनले दमनको प्रयास गरे तर दबाइएका प्रतिनिधिहरू, पत्रकारहरू, विश्वविद्यालयका विद्यार्थीहरू रपेरिसका धेरै कामदारहरू सडकमा उत्रिएपछि यसले संकटलाई बढायो। र 26-29 जुलाई 1830 को "तीन गौरवशाली दिनहरू" (फ्रान्सेली लेस ट्रोइस ग्लोरियस) को समयमा ब्यारिकेडहरू खडा गरियो। चार्ल्स एक्सलाई जुलाई क्रान्तिमा राजा लुइस-फिलिपले पदबाट हटाइयो र प्रतिस्थापित गरियो।यसलाई परम्परागत रूपमा बोर्बन्सको निरपेक्ष राजतन्त्रको विरुद्धमा पुँजीपति वर्गको उदयको रूपमा लिइन्छ।जुलाई क्रान्तिमा सहभागीहरूमा मार्किस डे लाफेएट समावेश थिए।पूँजीवादी हितको पक्षमा पर्दा पछाडि काम गर्ने लुइस एडोल्फ थियर्स थिए।लुइस-फिलिपको "जुलाई राजतन्त्र" (1830-1848) बैंकरहरू, फाइनान्सरहरू, उद्योगपतिहरू र व्यापारीहरूको हाउटे बुर्जुवा (उच्च बुर्जुवा) द्वारा हावी थियो।जुलाई राजतन्त्रको शासनकालमा, रोमान्टिक युग फुल्न थाल्यो।रोमान्टिक युगद्वारा संचालित, फ्रान्समा चारैतिर विरोध र विद्रोहको वातावरण थियो।22 नोभेम्बर 1831 मा लियोन (फ्रान्सको दोस्रो ठूलो शहर) मा रेशम मजदुरहरूले हालैको तलब कटौती र कामको अवस्थाको विरोधमा विद्रोह गरे र टाउन हल कब्जा गरे।यो संसारमा श्रमिक विद्रोहको पहिलो घटना थियो।सिंहासनको लागि निरन्तर धम्कीको कारण, जुलाई राजतन्त्रले बलियो र बलियो हातले शासन गर्न थाल्यो।चाँडै राजनीतिक बैठकहरू प्रतिबन्धित भए।यद्यपि, "भोजहरू" अझै पनि कानुनी थिए र सबै 1847 मार्फत, अधिक लोकतन्त्रको माग गर्दै गणतन्त्र भोजहरूको राष्ट्रव्यापी अभियान थियो।चरम भोज 22 फेब्रुअरी 1848 मा पेरिसमा तय गरिएको थियो तर सरकारले यसलाई प्रतिबन्ध लगायो।जवाफमा सबै वर्गका नागरिकहरू पेरिसको सडकमा जुलाइको राजतन्त्रविरुद्ध विद्रोहमा उत्रिए।"नागरिक राजा" लुइस-फिलिपको परित्याग र फ्रान्समा प्रतिनिधि प्रजातन्त्र स्थापना गर्न माग गरिएको थियो।राजाले त्याग गरे, र फ्रान्सेली दोस्रो गणतन्त्र घोषणा गरियो।अल्फोन्स मारी लुइस डे लामार्टिन, जो 1840 को दशकमा फ्रान्समा मध्यम रिपब्लिकनका नेता थिए, विदेश मामिला मन्त्री बने र नयाँ अस्थायी सरकारमा प्रभावशाली प्रधानमन्त्री भए।वास्तवमा 1848 मा लामार्टिन सरकारको भर्चुअल प्रमुख थिए।
फ्रान्सेली दोस्रो गणतन्त्र
दोस्रो गणतन्त्रको राष्ट्रिय सभाको कक्ष, 1848 मा ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1848 Jan 1 - 1852

फ्रान्सेली दोस्रो गणतन्त्र

France
फ्रान्सेली दोस्रो गणतन्त्र फ्रान्सको गणतन्त्रात्मक सरकार थियो जुन 1848 र 1852 को बीचमा रहेको थियो। यो फेब्रुअरी 1848 मा स्थापित भएको थियो, फेब्रुअरी क्रान्तिले राजा लुइस-फिलिपको जुलाई राजतन्त्रलाई पराजित गर्यो र डिसेम्बर 1852 मा समाप्त भयो। राष्ट्रपतिको चुनाव पछि। 1848 मा लुइस-नेपोलियन बोनापार्ट र 1851 मा राष्ट्रपतिले कू d'état मञ्चन गरे, बोनापार्टले आफूलाई सम्राट नेपोलियन III घोषणा गरे र दोस्रो फ्रान्सेली साम्राज्यको सुरुवात गरे।अल्पकालीन गणतन्त्रले आधिकारिक रूपमा पहिलो गणतन्त्रको आदर्श वाक्य अपनायो;Liberté, Égalité, Fraternité।
Play button
1852 Jan 1 - 1870

दोस्रो फ्रान्सेली साम्राज्य

France
दोस्रो फ्रान्सेली साम्राज्य फ्रान्सको दोस्रो र तेस्रो गणतन्त्रको बीचमा 14 जनवरी 1852 देखि 27 अक्टोबर 1870 सम्म नेपोलियन III को 18-वर्षको शाही बोनापार्टिस्ट शासन थियो।नेपोलियन III ले 1858 पछि आफ्नो शासनलाई उदार बनायो। उनले फ्रान्सेली व्यापार र निर्यातलाई बढावा दिए।सबैभन्दा ठूलो उपलब्धिहरूमा एउटा भव्य रेलवे नेटवर्क समावेश थियो जसले वाणिज्यलाई सहज बनायो र राष्ट्रलाईपेरिससँग यसको केन्द्रको रूपमा जोड्यो।यसले आर्थिक वृद्धिलाई प्रोत्साहन दियो र देशका अधिकांश क्षेत्रहरूमा समृद्धि ल्यायो।दोस्रो साम्राज्यलाई फराकिलो बुलेभार्डहरू, हड्ताल गर्ने सार्वजनिक भवनहरू, र माथिल्लो पेरिसवासीहरूका लागि सुरुचिपूर्ण आवासीय जिल्लाहरूको साथ पेरिसको पुनर्निर्माणको लागि उच्च श्रेय दिइन्छ।अन्तर्राष्ट्रिय नीतिमा, नेपोलियन III ले आफ्ना काका नेपोलियन I को अनुकरण गर्ने प्रयास गरे, संसारभरका धेरै साम्राज्यवादी उद्यमहरू र युरोपमा धेरै युद्धहरूमा संलग्न थिए।उनले क्रिमिया र इटालीमा फ्रान्सेली विजयहरूबाट आफ्नो शासन सुरु गरे, सेभोय र नाइस प्राप्त गरे।धेरै कठोर विधिहरू प्रयोग गरेर, उनले उत्तर अफ्रिका र दक्षिणपूर्व एशियामा फ्रान्सेली साम्राज्य निर्माण गरे।नेपोलियन III ले मेक्सिकोमा दोस्रो मेक्सिकन साम्राज्य खडा गर्न र यसलाई फ्रान्सेली कक्षामा ल्याउन खोज्ने हस्तक्षेप पनि सुरु गर्यो, तर यो असफलतामा समाप्त भयो।उनले प्रसियाबाट आएको खतरालाई नराम्रोसँग बेवास्ता गरे र आफ्नो शासनकालको अन्त्यसम्ममा फ्रान्सेली सम्राटले जर्मन सेनाको भारी शक्तिको सामना गर्दा आफूलाई सहयोगीविहीन भेट्टाए।उनको शासन फ्रान्को-प्रुसियन युद्धको समयमा समाप्त भयो, जब उनी 1870 मा सेडानमा प्रसियन सेनाद्वारा कब्जामा परेका थिए र फ्रान्सेली गणतन्त्रहरूले उहाँलाई अपदस्थ गरेका थिए।पछि 1873 मा निर्वासनमा मृत्यु भयो, युनाइटेड किंगडममा बस्दै।
फ्रान्सेली भियतनाम को विजय
फ्रेन्च र स्पेनियार्ड आर्माडास साइगनमा आक्रमण गर्दै, 18 फेब्रुअरी 1859। ©Antoine Léon Morel-Fatio
1858 Sep 1 - 1885 Jun 9

फ्रान्सेली भियतनाम को विजय

Vietnam
भियतनामको फ्रान्सेली विजय (१८५८–१८८५) दोस्रो फ्रान्सेली साम्राज्य, पछि फ्रान्सेली तेस्रो गणतन्त्र र १९औँ शताब्दीको मध्यतिरको भियतनामी साम्राज्य Đại Nam बीच लडिएको लामो र सीमित युद्ध थियो।1885 मा भियतनाम, लाओसकम्बोडियाको समावेशीकरण, र अन्ततः 1887 मा मुख्यभूमि दक्षिणपूर्वी एशियामा फ्रान्सेली इन्डोचीनाको घटक क्षेत्रहरूमा फ्रान्सेली नियमहरू स्थापना गर्दा 1885 मा भियतनामी र तिनीहरूकाचिनियाँ सहयोगीहरूलाई पराजित गर्दा यसको अन्त्य र परिणामहरू फ्रान्सेलीहरूको लागि विजयहरू थिए।एक संयुक्त फ्रान्को-स्पेनिश अभियानले 1858 मा दा नाङलाई आक्रमण गर्यो र त्यसपछि साइगोन आक्रमण गर्न पछि हट्यो।राजा टु डकले सन् १८६२ को जुनमा फ्रान्सलाई दक्षिणमा तीनवटा प्रान्तहरूमा सार्वभौमसत्ता प्रदान गर्ने सन्धिमा हस्ताक्षर गरे।फ्रान्सेलीहरूले 1867 मा तीन दक्षिणपश्चिमी प्रान्तहरू गाभिएर कोचिनचिना गठन गरे।कोचिनचिनामा आफ्नो शक्ति सुदृढ पारेर, फ्रान्सेलीहरूले 1873 र 1886 को बीचमा टोन्किनमा लडाइहरूको शृङ्खलाद्वारा बाँकी भियतनामलाई जितेका थिए। टोन्किन त्यतिबेला अराजकताको अवस्थामा थियो, अराजकतामा झर्दै थियो।चीन र फ्रान्स दुवैले यस क्षेत्रलाई आफ्नो प्रभावको क्षेत्र मानेर त्यहाँ सेना पठाए।फ्रान्सेलीहरूले अन्ततः धेरैजसो चिनियाँ सेनाहरूलाई भियतनामबाट बाहिर निकाले, तर केही भियतनामी प्रान्तहरूमा यसका सेनाहरूको अवशेषले टोन्किनको फ्रान्सेली नियन्त्रणलाई धम्की दियो।फ्रान्सेली सरकारले फोर्नियरलाई तियानजिन सम्झौतामा वार्ता गर्न तियानजिन पठायो, जस अनुसार चीनले अन्नम र टोन्किनमाथि फ्रान्सेली अधिकारलाई मान्यता दियो, भियतनाममाथि आधिपत्यको दाबी त्यागे।जुन 6, 1884 मा, Huế को सन्धि मा हस्ताक्षर गरियो, भियतनाम को तीन क्षेत्रहरु मा विभाजित गरियो: Tonkin, Annam, र Cochinchina, प्रत्येक तीन अलग अलग शासन अन्तर्गत।Cochinchina फ्रान्सेली उपनिवेश थियो, जबकि Tonkin र Annam संरक्षक थिए, र Nguyễn अदालत फ्रान्सेली निगरानी मा राखिएको थियो।
Play button
1870 Jan 1 - 1940

फ्रान्सेली तेस्रो गणतन्त्र

France
फ्रान्सेली तेस्रो गणतन्त्र फ्रान्समा 4 सेप्टेम्बर 1870 देखि, जब दोस्रो फ्रान्सेली साम्राज्यको फ्रान्को-प्रुसियन युद्धको क्रममा पतन भयो, 10 जुलाई 1940 सम्म, दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा फ्रान्सको पतन पछि, फ्रान्समा अपनाएको सरकारको प्रणाली थियो। विची सरकार।तेस्रो गणतन्त्रको प्रारम्भिक दिनहरू 1870-1871 को फ्रान्को-प्रसियन युद्धको कारणले गर्दा राजनीतिक अवरोधहरूले हावी भएको थियो, जुन 1870 मा सम्राट नेपोलियन III को पतन पछि गणतन्त्रले मजदूरी गर्न जारी राख्यो। युद्धको परिणाम पछि प्रसियनहरू द्वारा कठोर क्षतिपूर्ति लिइयो। फ्रान्सेली क्षेत्रहरू अल्सेस (टेरिटोइर डे बेलफोर्टलाई राख्दै) र लोरेन (उत्तरपूर्वी भाग, अर्थात् मोसेलको वर्तमान विभाग), सामाजिक उथलपुथल रपेरिस कम्युनको स्थापनाको क्षतिमा।तेस्रो गणतन्त्रका प्रारम्भिक सरकारहरूले राजतन्त्रको पुन: स्थापना गर्ने विचार गरे, तर त्यो राजतन्त्रको प्रकृति र सिंहासनको सही कब्जाकर्ताको बारेमा असहमति समाधान हुन सकेन।फलस्वरूप, तेस्रो गणतन्त्र, मूल रूपमा एक अस्थायी सरकारको रूपमा परिकल्पना गरिएको थियो, यसको सट्टा फ्रान्सको सरकारको स्थायी रूप बन्यो।1875 को फ्रान्सेली संवैधानिक कानूनले तेस्रो गणतन्त्रको संरचना परिभाषित गर्यो।यसमा सरकारको विधायी शाखा र राज्यको प्रमुखको रूपमा सेवा गर्न राष्ट्रपतिको गठन गर्नको लागि डेपुटीजको चेम्बर र सिनेट समावेश थियो।राजतन्त्रको पुन: स्थापनाको लागि आह्वानले पहिलो दुई राष्ट्रपतिहरू, एडोल्फ थियर्स र प्याट्रिस डे म्याकमोहनको कार्यकालमा प्रभुत्व जमायो, तर फ्रान्सेली जनता र 1880 को दशकमा रिपब्लिकन राष्ट्रपतिहरूको शृंखलामा गणतन्त्रात्मक सरकारको लागि बढ्दो समर्थनले बिस्तारै सम्भावनाहरू खारेज गर्यो। राजतन्त्रको पुनर्स्थापना।तेस्रो गणतन्त्रले धेरै फ्रान्सेली औपनिवेशिक सम्पत्तिहरू स्थापना गर्‍यो, जसमा फ्रेन्च इन्डोचीना, फ्रेन्च मेडागास्कर, फ्रेन्च पोलिनेसिया, र अफ्रिकाका लागि स्क्र्याम्बलको क्रममा पश्चिम अफ्रिकाका ठूला क्षेत्रहरू, ती सबै 19 औं शताब्दीको अन्तिम दुई दशकहरूमा अधिग्रहण गरियो।२० औं शताब्दीको प्रारम्भिक वर्षहरूमा डेमोक्रेटिक रिपब्लिकन गठबन्धनको प्रभुत्व थियो, जसलाई मूल रूपमा केन्द्र-बायाँ राजनीतिक गठबन्धनको रूपमा परिकल्पना गरिएको थियो, तर समयसँगै मुख्य केन्द्र-दायाँ पार्टी बन्यो।प्रथम विश्वयुद्धको शुरुवातदेखि १९३० को दशकको अन्त्यसम्मको अवधिमा प्रजातान्त्रिक रिपब्लिकन गठबन्धन र कट्टरपन्थीहरूबीच तीव्र रूपमा ध्रुवीकृत राजनीति भएको थियो।सरकार दोस्रो विश्वयुद्धको प्रकोप पछि एक वर्ष भन्दा कममा पतन भयो, जब नाजी सेनाहरूले फ्रान्सको धेरै भाग कब्जा गरे, र चार्ल्स डे गौलेको फ्री फ्रान्स (ला फ्रान्स लिब्रे) र फिलिप पेटेनको फ्रान्सेली राज्यका प्रतिद्वन्द्वी सरकारहरूले प्रतिस्थापन गरे।19 औं र 20 औं शताब्दीको दौडान, फ्रान्सेली औपनिवेशिक साम्राज्य ब्रिटिश साम्राज्य पछि मात्र विश्वको दोस्रो ठूलो औपनिवेशिक साम्राज्य थियो।
Play button
1870 Jul 19 - 1871 Jan 28

फ्रान्को-प्रुसियन युद्ध

France
फ्रान्को-प्रुसियन युद्ध दोस्रो फ्रान्सेली साम्राज्य र प्रसिया राज्यको नेतृत्वमा उत्तरी जर्मन कन्फेडेरेसन बीचको द्वन्द्व थियो।19 जुलाई 1870 देखि 28 जनवरी 1871 सम्म चलेको, यो द्वन्द्व मुख्यतया महाद्वीपीय युरोपमा आफ्नो प्रभुत्वको स्थितिलाई पुन: स्थापित गर्ने फ्रान्सको दृढ संकल्पको कारणले गर्दा भएको थियो, जुन 1866 मा अस्ट्रियामाथि प्रसियनको निर्णायक विजय पछि प्रश्नमा देखा पर्‍यो। केही इतिहासकारहरूका अनुसार, प्रसियन कुलपति ओ. बिस्मार्कले फ्रान्सेलीहरूलाई जानाजानी चार स्वतन्त्र दक्षिणी जर्मन राज्यहरू-बाडेन, वुर्टेम्बर्ग, बाभेरिया र हेसे-डार्मस्टाडलाई उत्तर जर्मन कन्फेडेरेसनमा सामेल हुन प्रेरित गर्न प्रशिया विरुद्ध युद्धको घोषणा गर्न उक्साए।अन्य इतिहासकारहरूले तर्क गर्छन् कि बिस्मार्कले परिस्थितिहरूको शोषण गरे जसरी तिनीहरू प्रकट भए।सम्पूर्ण परिस्थितिलाई ध्यानमा राख्दै बिस्मार्कले नयाँ जर्मन गठबन्धनको सम्भावनालाई मान्यता दिएकामा सबै सहमत छन्।फ्रान्सले 15 जुलाई 1870 मा आफ्नो सेना परिचालन गर्‍यो, उत्तर जर्मन कन्फेडेरेसनलाई त्यस दिन पछि आफ्नै परिचालनको साथ प्रतिक्रिया दिन नेतृत्व गर्‍यो।16 जुलाई 1870 मा, फ्रान्सेली संसदले प्रसिया विरुद्ध युद्ध घोषणा गर्न मतदान गर्यो;फ्रान्सले २ अगस्टमा जर्मन भूमिमा आक्रमण गर्‍यो।जर्मन गठबन्धनले फ्रान्सेली भन्दा धेरै प्रभावकारी रूपमा आफ्नो सेना परिचालन गर्‍यो र 4 अगस्तमा उत्तरपूर्वी फ्रान्समा आक्रमण गर्‍यो।जर्मन सेनाहरू संख्या, प्रशिक्षण र नेतृत्वमा उच्च थिए र आधुनिक प्रविधि, विशेष गरी रेलवे र तोपखानाको अधिक प्रभावकारी प्रयोग गरे।पूर्वी फ्रान्समा द्रुत प्रसियन र जर्मन विजयहरूको एक श्रृंखला, मेट्जको घेराबन्दी र सेडानको युद्धमा परिणत भएको, फ्रान्सेली सम्राट नेपोलियन III को कब्जा र दोस्रो साम्राज्यको सेनाको निर्णायक हारको परिणामस्वरूप;सेप्टेम्बर ४ मा पेरिसमा राष्ट्रिय रक्षा सरकार गठन भयो र अर्को पाँच महिना युद्ध जारी राख्यो।जर्मन सेनाहरूले उत्तरी फ्रान्समा नयाँ फ्रान्सेली सेनाहरू लडे र पराजित गरे, त्यसपछि पेरिसलाई 28 जनवरी 1871 मा पतन हुनु अघि चार महिनासम्म घेरा हाल्यो, प्रभावकारी रूपमा युद्ध समाप्त भयो।युद्धको घट्दो दिनहरूमा, जर्मन विजयको साथमा सबै आश्वस्त भए पनि, जर्मन राज्यहरूले प्रसियन राजा विल्हेल्म प्रथम र चान्सलर बिस्मार्कको अधीनमा जर्मन साम्राज्यको रूपमा आफ्नो संघको घोषणा गरे।अस्ट्रियाको उल्लेखनीय अपवाद बाहेक, जर्मनहरूको विशाल बहुमत पहिलो पटक राष्ट्र-राज्य अन्तर्गत एकताबद्ध भएको थियो।फ्रान्ससँगको युद्धविराम पछि, 10 मे 1871 मा फ्रान्कफर्टको सन्धिमा हस्ताक्षर गरिएको थियो, जसले जर्मनीलाई अरबौं फ्रान्क युद्ध क्षतिपूर्ति प्रदान गर्‍यो, साथै धेरै जसो अल्सेस र लोरेनको केही भागहरू, जुन अल्सेस-लोरेनको शाही क्षेत्र बन्यो।युद्धले युरोपमा दीर्घकालीन प्रभाव पारेको थियो।जर्मन एकीकरण हतार गरेर, युद्धले महाद्वीपमा शक्ति सन्तुलनमा उल्लेखनीय परिवर्तन ल्यायो;नयाँ जर्मन राष्ट्र राज्यले फ्रान्सलाई प्रमुख युरोपेली भूमि शक्तिको रूपमा विस्थापित गर्दै।बिस्मार्कले दुई दशकसम्म अन्तर्राष्ट्रिय मामिलामा ठूलो अख्तियार कायम राखे, रियलपोलिटिकको लागि प्रतिष्ठा विकास गर्दै जसले जर्मनीको विश्वव्यापी कद र प्रभावलाई बढायो।फ्रान्समा, यसले साम्राज्य शासनको अन्तिम अन्त्य ल्यायो र पहिलो स्थायी गणतन्त्र सरकार सुरु गर्यो।फ्रान्सको पराजयप्रति असन्तुष्टिले पेरिस कम्युनलाई उत्प्रेरित गर्‍यो, एक क्रान्तिकारी विद्रोह जसले यसको रक्तपातपूर्ण दमन अघि दुई महिनासम्म सत्ता कब्जा र नियन्त्रणमा राख्यो।घटनाले तेस्रो गणतन्त्रको राजनीति र नीतिहरूलाई प्रभाव पार्नेछ।
1914 - 1945
विश्व युद्धहरूornament
प्रथम विश्वयुद्धको समयमा फ्रान्स
पेरिसमा 114 औं पैदल सेना, 14 जुलाई 1917। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1914 Jul 28 - 1918 Nov 11

प्रथम विश्वयुद्धको समयमा फ्रान्स

Central Europe
फ्रान्सले 1914 मा युद्धको अपेक्षा गरेन, तर जब यो अगस्टमा आयो, सम्पूर्ण राष्ट्रले दुई वर्षको लागि उत्साहपूर्वक जुलुस गर्यो।यसले बारम्बार पैदल सेनालाई अगाडी पठाउनमा विशेषज्ञता हासिल गर्‍यो, केवल जर्मन तोपखाना, खाडलहरू, काँडे तार र मेशिन गनहरूद्वारा डरलाग्दो हताहत दरहरूद्वारा बारम्बार रोकिन।प्रमुख औद्योगिक जिल्लाहरू गुमाए पनि फ्रान्सले फ्रान्सेली र अमेरिकी सेना दुवैलाई सशस्त्र बनाउने हतियारको विशाल उत्पादन उत्पादन गर्‍यो।1917 सम्ममा पैदल सेना विद्रोहको कगारमा थियो, यो व्यापक भावनाको साथ कि अब जर्मन लाइनहरूमा आँधीबेहरी गर्ने अमेरिकी पालो हो।तर तिनीहरूले र्‍याली गरे र सबैभन्दा ठूलो जर्मन आक्रमणलाई परास्त गरे, जुन वसन्त 1918 मा आएको थियो, त्यसपछि ध्वस्त आक्रमणकारीहरूमाथि घुमाए।नोभेम्बर 1918 ले गर्व र एकताको वृद्धि, र बदलाको लागि एक अनियन्त्रित माग ल्यायो।आन्तरिक समस्याले ग्रसित फ्रान्सले सन् १९११–१४ को अवधिमा विदेश नीतिमा थोरै ध्यान दिएको थियो, यद्यपि सन् १९१३ मा दुईवटा बलियो समाजवादी आपत्तिहरूबाट तीन वर्षसम्म सैन्य सेवा विस्तार गरेको थियो। पहिलो विश्वयुद्धको आगमनमा सानो भूमिका मात्र खेलेको थियो।सर्बियाई संकटले युरोपेली राज्यहरू बीचको सैन्य गठबन्धनको एक जटिल सेटलाई ट्रिगर गर्‍यो, जसले गर्दा फ्रान्स सहितका अधिकांश महाद्वीपहरू केही छोटो हप्ताहरूमा युद्धमा तानियो।अस्ट्रिया-हंगेरीले जुलाईको अन्त्यमा सर्बिया विरुद्ध युद्धको घोषणा गर्‍यो, जसले रूसी परिचालनलाई ट्रिगर गर्यो।१ अगस्टमा जर्मनी र फ्रान्स दुबैले परिचालनको आदेश दिए।जर्मनी फ्रान्स सहित अन्य कुनै पनि देशहरू भन्दा सैन्य रूपमा तयार थियो।जर्मन साम्राज्य, अस्ट्रिया को एक सहयोगी को रूप मा, रूस मा युद्ध को घोषणा।फ्रान्स रसियासँग गठबन्धन थियो र त्यसैले जर्मन साम्राज्य विरुद्ध युद्ध गर्न प्रतिबद्ध थियो।३ अगस्टमा जर्मनीले फ्रान्सविरुद्ध युद्धको घोषणा गर्‍यो र तटस्थ बेल्जियममार्फत आफ्ना सेनाहरू पठायो।बेलायतले अगस्ट ४ मा युद्धमा प्रवेश गर्यो र ७ अगस्टमा सेना पठाउन थाल्यो ।इटाली , यद्यपि जर्मनीसँग बाँधिएको थियो, तटस्थ रह्यो र त्यसपछि 1915 मा मित्र राष्ट्रहरूमा सामेल भयो।जर्मनीको "स्लिफेन योजना" चाँडै फ्रान्सेलीहरूलाई हराउने थियो।तिनीहरूले 20 अगस्त सम्म ब्रसेल्स, बेल्जियम कब्जा गरे र चाँडै उत्तरी फ्रान्सको ठूलो भाग कब्जा गरे।मूल योजना दक्षिणपश्चिम जारी राख्न र पश्चिमबाटपेरिस आक्रमण गर्ने थियो।सेप्टेम्बरको शुरुमा तिनीहरू पेरिसको 65 किलोमिटर (40 माइल) भित्र थिए, र फ्रान्सेली सरकारले बोर्डोमा स्थानान्तरण गरेको थियो।सहयोगीहरूले अन्ततः पेरिसको उत्तरपूर्वमा मार्ने नदी (५-१२ सेप्टेम्बर १९१४) मा अग्रिम रोके।युद्ध अब एक गतिरोध बनेको छ - प्रसिद्ध "पश्चिमी मोर्चा" धेरै हदसम्म फ्रान्समा लडिएको थियो र धेरै ठूला र हिंसक लडाईहरूको बावजुद धेरै कम आन्दोलनको विशेषता थियो, प्रायः नयाँ र अधिक विनाशकारी सैन्य प्रविधिको साथ।पश्चिमी मोर्चामा, सुरुका केही महिनाका साना सुधार गरिएका खाडलहरू द्रुत गतिमा गहिरो र थप जटिल हुँदै गए, बिस्तारै बिस्तारै इन्टरलकिङ रक्षात्मक कार्यहरूको विशाल क्षेत्र बन्न पुगे।भूमि युद्ध चाँडै ट्रेन्च युद्धको हिलो, रक्तपातपूर्ण गतिरोधले प्रभुत्व जमाउन थाल्यो, युद्धको एक रूप जसमा दुबै विरोधी सेनाहरूको रक्षाको स्थिर रेखाहरू थिए।आन्दोलनको युद्ध चाँडै स्थितिको युद्धमा परिणत भयो।दुबै पक्षले धेरै प्रगति गरेन, तर दुबै पक्षले सयौं हजारौं हताहतको सामना गरे।जर्मन र सहयोगी सेनाहरूले दक्षिणमा स्विस सिमानाबाट बेल्जियमको उत्तरी समुद्री तटसम्म अनिवार्य रूपमा मिल्दो ट्रेन्च लाइनहरू उत्पादन गरे।यसैबीच, उत्तरपूर्वी फ्रान्सको ठूलो भाग जर्मन कब्जाकर्ताहरूको क्रूर नियन्त्रणमा आयो।सेप्टेम्बर 1914 देखि मार्च 1918 सम्म पश्चिमी मोर्चामा ट्रेंच युद्ध प्रबल भयो। फ्रान्सका प्रसिद्ध लडाइहरूमा भेर्डनको युद्ध (21 फेब्रुअरी 18 डिसेम्बर 1916 सम्म 10 महिना फैलिएको), सोम्मे युद्ध (1 जुलाई 18 नोभेम्बर 1916), र पाँचवटा समावेश छन्। Ypres को युद्ध भनिन्छ (1914 देखि 1918 सम्म) छुट्टै द्वन्द्वहरू।समाजवादी नेता जीन जौरेस, एक शान्तिवादी, युद्धको सुरुमा मारिए पछि, फ्रान्सेली समाजवादी आन्दोलनले आफ्नो सैन्य विरोधी स्थिति त्यागे र राष्ट्रिय युद्ध प्रयासमा सामेल भयो।प्रधानमन्त्री रेने भिभियानीले एकताको लागि आह्वान गरे - "युनियन सेक्रे" ("पवित्र संघ") को लागि - जुन तीक्ष्ण रूपमा लडिरहेका दायाँ र बायाँ गुटहरू बीचको युद्धकालीन युद्धविराम थियो।फ्रान्समा केही असहमति थिए।यद्यपि, 1917 सम्म सेनामा पुग्नु पनि युद्धको थकान एक प्रमुख कारक थियो।सिपाहीहरू आक्रमण गर्न अनिच्छुक थिए;विद्रोह एक कारक थियो किनकि सैनिकहरूले लाखौं अमेरिकीहरूको आगमनको लागि पर्खनु उत्तम हो भने।सिपाहीहरूले जर्मन मेसिन गनहरूको सामनामा अगाडिको आक्रमणको व्यर्थताको मात्र विरोध गर्दैनन् तर अगाडिको रेखा र घरमा पनि खराब अवस्थाहरू, विशेष गरी दुर्लभ पातहरू, खराब खाना, घरको मोर्चामा अफ्रिकी र एसियाली उपनिवेशहरूको प्रयोग, र। आफ्नो पत्नी र छोराछोरी को कल्याण को बारे मा चिन्ता।1917 मा रूसलाई पराजित गरेपछि, जर्मनीले अब पश्चिमी मोर्चामा ध्यान केन्द्रित गर्न सक्छ, र 1918 को वसन्तमा सबै आउट आक्रमणको योजना बनायो, तर धेरै छिटो बढ्दो अमेरिकी सेनाले भूमिका खेल्नु अघि नै यो गर्नुपर्‍यो।मार्च 1918 मा जर्मनीले आफ्नो आक्रमण सुरु गर्यो र मे सम्म मार्नेमा पुग्यो र फेरि पेरिसको नजिक थियो।यद्यपि, मार्नेको दोस्रो युद्धमा (15 जुलाई 6 अगस्त 1918), सहयोगी लाइन राखियो।सहयोगीहरू त्यसपछि आक्रमणमा सारियो।जर्मनहरू, सुदृढीकरणबाट बाहिर, दिन प्रतिदिन अभिभूत भए र उच्च कमान्डले यो आशाहीन देखे।अस्ट्रिया र टर्की पतन भयो, र कैसरको सरकार पतन भयो।जर्मनीले 11 नोभेम्बर 1918, "एघारौं महिनाको एघारौं दिनको एघारौं घण्टा" मा प्रभावकारी लडाई समाप्त गर्ने "द आर्मिस्टिस" मा हस्ताक्षर गर्‍यो।
दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा फ्रान्स
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1939 Sep 1 - 1945 May 8

दोस्रो विश्वयुद्धको समयमा फ्रान्स

France
जर्मनीले सन् १९३९ मा पोल्याण्डमा गरेको आक्रमणलाई सामान्यतया दोस्रो विश्वयुद्धको सुरुवात भएको मानिन्छ।तर सहयोगीहरूले ठूला हमलाहरू गरेनन् र बरु रक्षात्मक अडान राखे: यसलाई बेलायतमा फोनी युद्ध वा फ्रान्समा ड्रोले डे ग्युरे - रमाईलो प्रकारको युद्ध भनिन्थ्यो।यसले जर्मन सेनालाई आफ्नो अभिनव ब्लिट्जक्रेग रणनीतिका साथ केही हप्तामा पोल्याण्डलाई जित्नबाट रोक्न सकेन, पोल्याण्डमा सोभियत संघको आक्रमणले पनि मद्दत गर्यो।जब जर्मनीले पश्चिममा आक्रमणको लागि आफ्नो हात मुक्त गरेको थियो, फ्रान्सको युद्ध मे 1940 मा सुरु भयो, र उही ब्लिट्जक्रेग रणनीति त्यहाँ विनाशकारी साबित भयो।Wehrmacht Ardennes जंगल मार्फत मार्च गरेर Maginot रेखा बाइपास।दोस्रो जर्मन सेना बेल्जियम र नेदरल्यान्ड्समा पठाइएको थियो यो मुख्य जोर को एक मोड को रूप मा कार्य गर्न को लागी।छ हप्ताको बर्बर लडाइँमा फ्रान्सेलीहरूले 90,000 मानिसहरू गुमाए।पेरिस 14 जुन 1940 मा जर्मनहरूको हातमा पर्यो, तर धेरै फ्रान्सेली सैनिकहरू सहित डन्कर्कबाट ब्रिटिश अभियान बललाई खाली गर्नु अघि होइन।भिची फ्रान्सको स्थापना 10 जुलाई 1940 मा फ्रान्स र यसको उपनिवेशहरूको खाली भागलाई शासन गर्नको लागि भएको थियो।पहिलो विश्वयुद्धका बुढेसकालका युद्ध नायक फिलिप पेटेनले यसको नेतृत्व गरेका थिए।पेटेनका प्रतिनिधिहरूले 22 जुन 1940 मा कठोर युद्धविराममा हस्ताक्षर गरे जसमा जर्मनीले धेरैजसो फ्रान्सेली सेनाहरूलाई जर्मनीको शिविरहरूमा राख्यो र फ्रान्सले सुन र खाद्य आपूर्तिहरूमा ठूलो रकम तिर्नुपर्ने थियो।जर्मनीले फ्रान्सको क्षेत्रफलको तीन-पाँच भाग कब्जा गर्‍यो, बाँकीलाई दक्षिणपूर्वमा नयाँ भिची सरकारमा छोड्यो।यद्यपि, व्यवहारमा, अधिकांश स्थानीय सरकारहरू परम्परागत फ्रान्सेली अधिकारीद्वारा ह्यान्डल गरिएको थियो।नोभेम्बर 1942 मा सबै Vichy फ्रान्स अन्ततः जर्मन सेना द्वारा कब्जा गरिएको थियो।विची अस्तित्वमा जारी रह्यो तर यो जर्मनहरू द्वारा नजिकबाट पर्यवेक्षण गरिएको थियो।
1946
युद्धपछिornament
तीस गौरवशाली
पेरिस ©Willem van de Poll
1946 Jan 1 - 1975

तीस गौरवशाली

France
Les Trente Glorieuses दोस्रो विश्वयुद्धको अन्त्य पछि, 1945 र 1975 को बीचमा फ्रान्समा आर्थिक वृद्धिको तीस वर्षको अवधि थियो।यो नाम पहिलो पटक फ्रान्सेली जनसांख्यिकीकार जीन फोरास्टी द्वारा प्रयोग गरिएको थियो, जसले 1979 मा आफ्नो पुस्तक Les Trente Glorieuses, ou la révolution invisible de 1946 à 1975 ('The Glorious Thirty, or the Invisible Revolution from 1975 to 1979) को प्रकाशनको साथ यो शब्द बनाएका थिए। ')।1944 को प्रारम्भमा, चार्ल्स डे गौले एक डिरिजिष्ट आर्थिक नीति प्रस्तुत गरे, जसमा पुँजीवादी अर्थव्यवस्थामा पर्याप्त राज्य निर्देशित नियन्त्रण समावेश थियो।यसपछि तीस वर्षको अभूतपूर्व वृद्धि भएको थियो, जसलाई ट्रेन्टे ग्लोरियुज भनिन्छ।यो तीस वर्षको अवधिमा, फ्रान्सको अर्थतन्त्र पश्चिम जर्मनी ,इटालीजापान जस्ता मार्शल योजनाको ढाँचाभित्र अन्य विकसित देशहरूको अर्थतन्त्रहरू जस्तै तीव्र गतिमा बढ्यो।आर्थिक समृद्धिको यी दशकहरूले उच्च औसत ज्याला र उच्च उपभोगको साथ उच्च उत्पादकत्वको संयोजन गर्यो, र सामाजिक लाभहरूको उच्च विकसित प्रणालीको विशेषता पनि थियो।विभिन्न अध्ययनहरूका अनुसार, औसत फ्रान्सेली कामदारको तलबको वास्तविक क्रय शक्ति 1950 र 1975 को बीचमा 170% ले बढ्यो, जबकि समग्र निजी खपत 1950-74 को अवधिमा 174% ले बढ्यो।फ्रान्सेली जीवन स्तर, जुन दुबै विश्वयुद्धले क्षतिग्रस्त भएको थियो, संसारको उच्चतम मध्ये एक बन्यो।जनसंख्या पनि धेरै शहरीकरण भयो;धेरै ग्रामीण डिपार्टमेन्टहरूले जनसंख्या घटेको अनुभव गरे जबकि ठूला महानगरीय क्षेत्रहरू उल्लेखनीय रूपमा बढ्यो, विशेष गरीपेरिसको ।विभिन्न घरायसी सामान र सुविधाहरूको स्वामित्वमा उल्लेखनीय वृद्धि भयो, जबकि फ्रान्सेली श्रमिक वर्गको ज्याला उल्लेखनीय रूपमा बढ्यो किनभने अर्थव्यवस्था थप समृद्ध भयो।
फ्रान्सेली चौथो गणतन्त्र
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1946 Jan 2 - 1958

फ्रान्सेली चौथो गणतन्त्र

France
फ्रान्सेली चौथो गणतन्त्र (फ्रान्सेली: Quatrième république française) 27 अक्टोबर 1946 देखि 4 अक्टोबर 1958 सम्म फ्रान्सको गणतन्त्रात्मक सरकार थियो, चौथो गणतन्त्र संविधान द्वारा शासित।यो धेरै तरिकामा तेस्रो गणतन्त्रको पुनरुत्थान थियो जुन 1870 देखि फ्रान्को-प्रसियन युद्धको समयमा दोस्रो विश्वयुद्धको अवधिमा 1940 सम्म भएको थियो, र धेरै समान समस्याहरू भोग्नुपरेको थियो।फ्रान्सले १३ अक्टोबर १९४६ मा चौथो गणतन्त्रको संविधान अपनायो।राजनीतिक असक्षमताको बावजुद, चौथो गणतन्त्रले फ्रान्समा ठूलो आर्थिक वृद्धि र दोस्रो विश्वयुद्ध पछि राष्ट्रको सामाजिक संस्था र उद्योगको पुनर्निर्माणको युग देख्यो, मार्शल योजना मार्फत प्रदान गरिएको संयुक्त राज्य अमेरिकाको सहयोगमा।यसले पुरानो लामो समयको शत्रु जर्मनीसँगको सम्बन्धको सुरुवात पनि देख्यो, जसले फ्रान्को-जर्मन सहयोग र अन्ततः युरोपेली संघको विकासमा निम्त्यायो।युद्धअघिको अस्थिर अवस्थालाई रोक्न सरकारको कार्यपालिकालाई सुदृढ गर्ने केही प्रयासहरू पनि भएका थिए, तर अस्थिरता कायमै रह्यो र चौथो गणतन्त्रले बारम्बार सरकार परिवर्तन देख्यो– १२ वर्षको इतिहासमा २१ वटा प्रशासन भए ।यसबाहेक, सरकारले बाँकी रहेका धेरै फ्रान्सेली उपनिवेशहरूको उपनिवेशीकरणसम्बन्धी प्रभावकारी निर्णयहरू गर्न असमर्थ साबित भयो।संकटको एक श्रृंखला पछि, सबैभन्दा महत्त्वपूर्ण रूपमा 1958 को अल्जेरियन संकट, चौथो गणतन्त्र पतन भयो।युद्धकालका नेता चार्ल्स डे गाउले नयाँ फ्रान्सेली संविधान डिजाइन गर्ने अधिकार प्राप्त संक्रमणकालीन प्रशासनको अध्यक्षता गर्न सेवानिवृत्तिबाट फर्के।चौथो गणतन्त्र 5 अक्टोबर 1958 मा एक सार्वजनिक जनमत संग्रह पछि विघटन भयो जसले आधुनिक-दिनको पाँचौं गणतन्त्रलाई सुदृढ राष्ट्रपतिको साथ स्थापना गर्‍यो।
Play button
1946 Dec 19 - 1954 Aug 1

पहिलो इन्डोचीन युद्ध

Vietnam
पहिलो इन्डोचाइना युद्ध डिसेम्बर १९, १९४६ मा फ्रान्सेली इन्डोचाइनामा सुरु भयो र जुलाई २०, १९५४ सम्म चल्यो। सेप्टेम्बर १९४५ देखि दक्षिणमा फ्रान्सेली सेनाहरू र तिनीहरूका भियत मिन्ह विरोधीहरू बीचको लडाइँ। यस द्वन्द्वले फ्रान्सेलीहरू सहित विभिन्न सेनाहरू खडा गर्यो। युनियनको फ्रान्सेली सुदूर पूर्व अभियान कोर, फ्रान्सको सरकारको नेतृत्वमा र पूर्व सम्राट बाओ डाईको भियतनामी राष्ट्रिय सेनाले भियतनामको जन सेना र भियत मिन्ह (कम्युनिष्ट पार्टीको भाग), Võ Nguyên Giáp र Hồ Chí Minh को नेतृत्वमा रहेको भियतनामी राष्ट्रिय सेनाको समर्थन गरेको ।अधिकांश लडाइँ उत्तरी भियतनामको टोन्किनमा भएको थियो, यद्यपि यो द्वन्द्वले पूरै देशलाई घेर्यो र छिमेकी फ्रान्सेली इन्डोचाइना संरक्षित क्षेत्र लाओसकम्बोडियामा पनि फैलियो।युद्धको सुरुका केही वर्षहरूमा फ्रान्सेलीहरू विरुद्ध निम्न-स्तरको ग्रामीण विद्रोह समावेश थियो।सन् १९४९ मा यो द्वन्द्व संयुक्त राज्य अमेरिका ,चीनसोभियत संघले उपलब्ध गराएको आधुनिक हतियारले सुसज्जित दुई सेनाबीचको परम्परागत युद्धमा परिणत भयो।फ्रान्सेली संघ सेनाहरूले तिनीहरूको औपनिवेशिक साम्राज्यका औपनिवेशिक सेनाहरू - मोरक्कन, अल्जेरियन, र ट्युनिसियाली अरबहरू/बर्बरहरू समावेश गरे;लाओटियन, कम्बोडियन र भियतनामी जातीय अल्पसंख्यकहरू;कालो अफ्रिकीहरू - र फ्रान्सेली पेशेवर सेनाहरू, युरोपेली स्वयंसेवकहरू, र विदेशी सेनाका एकाइहरू।युद्धलाई घरमा अझ अलोकप्रिय हुन नदिन सरकारले महानगरीय भर्तीहरूको प्रयोगलाई निषेध गरेको थियो।यसलाई फ्रान्समा वामपन्थीहरूले "फोहोर युद्ध" (ला सेल गुरे) भनिन्थ्यो।भियत मिन्हलाई तिनीहरूको लजिस्टिक ट्रेल्सको अन्त्यमा देशको दुर्गम भागहरूमा राम्रो-संरक्षित आधारहरू आक्रमण गर्न धकेल्ने रणनीति ना सानको युद्धमा मान्य भएको थियो यद्यपि आधार कंक्रीट र स्टीलको अभावको कारणले तुलनात्मक रूपमा कमजोर थियो।जंगलको वातावरणमा सशस्त्र ट्याङ्कको सीमित उपयोगिता, एयर कभर र कार्पेट बम विष्फोटका लागि बलियो वायु सेनाको अभाव र अन्य फ्रान्सेली उपनिवेशहरू (मुख्यतया अल्जेरिया, मोरक्को र भियतनामबाट पनि) विदेशी भर्तीहरूको प्रयोगका कारण फ्रान्सेली प्रयासहरू अझ कठिन बनाइयो। ।Võ Nguyên Giáp, तथापि, व्यापक लोकप्रिय समर्थन, एक छापामार, एक ठूलो नियमित सेना भर्ती मा आधारित रणनीति संग भूमि र हवाई आपूर्ति वितरण अवरोध गर्न प्रत्यक्ष फायर आर्टिलरी, काफिले एम्बुस र मास एन्टी-एयरक्राफ्ट बन्दुक को कुशल र नयाँ रणनीति प्रयोग गर्यो। चीनमा विकसित युद्ध सिद्धान्त र निर्देशन, र सोभियत संघ द्वारा प्रदान गरिएको सरल र भरपर्दो युद्ध सामग्रीको प्रयोग।यो संयोजन बेसको रक्षाको लागि घातक साबित भयो, डिएन बिएन फुको युद्धमा निर्णायक फ्रान्सेली पराजयमा परिणत भयो।अनुमानित 400,000 देखि 842,707 सैनिकहरू युद्धको समयमा मरे र साथै 125,000 र 400,000 नागरिकहरूको बीचमा।द्वन्द्वका क्रममा दुवै पक्षले युद्ध अपराध गरेका छन्, जसमा सर्वसाधारणको हत्या (जस्तै फ्रान्सेली सेनाद्वारा माउ त्राच नरसंहार), बलात्कार र यातना समावेश छ।जुलाई 21, 1954 मा अन्तर्राष्ट्रिय जेनेभा सम्मेलनमा, नयाँ समाजवादी फ्रान्सेली सरकार र भियत मिन्हले एक सम्झौता गरे जसले प्रभावकारी रूपमा उत्तर भियतनामको भियतनामलाई 17 औं समानान्तर माथि नियन्त्रण प्रदान गर्यो।दक्षिण Bảo Đại अन्तर्गत जारी रह्यो।यो सम्झौताको भियतनाम राज्य र संयुक्त राज्य अमेरिका द्वारा निन्दा गरिएको थियो।एक वर्ष पछि, Bảo Đại लाई उनको प्रधानमन्त्री, Ngô Đình Diệm द्वारा पदच्युत गर्दै, भियतनाम गणतन्त्र (दक्षिण भियतनाम) सिर्जना गर्नेछ।चाँडै एक विद्रोह, उत्तर द्वारा समर्थित, Diem को सरकार विरुद्ध विकसित।यो द्वन्द्व क्रमशः भियतनाम युद्ध (1955-1975) मा बढ्यो।
Play button
1954 Nov 1 - 1962 Mar 19

अल्जेरियाको स्वतन्त्रता युद्ध

Algeria
सन् १९५४ देखि १९६२ सम्म फ्रान्स र अल्जेरियन नेशनल लिबरेसन फ्रन्टबीच अल्जेरियन युद्ध लडिएको थियो, जसले गर्दा अल्जेरियाले फ्रान्सबाट आफ्नो स्वतन्त्रता जितेको थियो।एउटा महत्त्वपूर्ण उपनिवेशीकरण युद्ध, यो एक जटिल द्वन्द्व थियो जुन छापामार युद्ध र यातनाको प्रयोगद्वारा विशेषता थियो।यो द्वन्द्व विभिन्न समुदाय र समुदायहरू बीचको गृहयुद्ध पनि बन्यो।युद्ध मुख्यतया अल्जेरियाको इलाकामा भएको थियो, जसको नतिजा मेट्रोपोलिटन फ्रान्समा परेको थियो।1 नोभेम्बर 1954 मा नेशनल लिबरेसन फ्रन्ट (FLN) का सदस्यहरू द्वारा प्रभावकारी रूपमा सुरु भएको, Toussaint Rouge ("रेड अल सेन्ट्स डे") को समयमा, द्वन्द्वले फ्रान्समा गम्भीर राजनीतिक संकट निम्त्यायो, जसले चौथो गणतन्त्र (1946) को पतन निम्त्यायो। -58), पाँचौं गणतन्त्र द्वारा एक सुदृढ राष्ट्रपतिको साथ प्रतिस्थापित गरिनेछ।फ्रान्सेली सेनाहरूद्वारा प्रयोग गरिएका विधिहरूको क्रूरताले अल्जेरियामा हृदय र दिमागहरू जित्न असफल भयो, महानगर फ्रान्समा अलग्गै समर्थन र विदेशमा फ्रान्सेली प्रतिष्ठालाई बदनाम गर्‍यो।युद्ध तान्ने बित्तिकै, फ्रान्सेली जनता बिस्तारै यसको विरुद्धमा परे र संयुक्त राज्य अमेरिका सहित फ्रान्सका धेरै प्रमुख सहयोगीहरूले अल्जेरियामा संयुक्त राष्ट्रको बहसमा फ्रान्सलाई समर्थन गर्न छोडे।स्वतन्त्रता (1960) को पक्षमा अल्जियर्स र अन्य धेरै शहरहरूमा ठूलो प्रदर्शन र स्वतन्त्रताको अधिकारलाई मान्यता दिने संयुक्त राष्ट्रको प्रस्ताव पछि, पाँचौं गणतन्त्रका पहिलो राष्ट्रपति चार्ल्स डे गौलेले FLN सँग वार्ताको श्रृंखला खोल्ने निर्णय गरे।यो मार्च 1962 मा इभियन एकर्ड्समा हस्ताक्षर संग समाप्त भयो। 8 अप्रिल 1962 मा एक जनमत संग्रह भयो र फ्रान्सेली मतदाताले इभियन एकर्ड को अनुमोदन गर्यो।अन्तिम नतिजा 91% यस सम्झौताको अनुमोदनको पक्षमा थियो र जुलाई 1 मा, सम्झौता अल्जेरियामा दोस्रो जनमत संग्रहको अधीनमा थियो, जहाँ 99.72% ले स्वतन्त्रताको पक्षमा र 0.28%ले विपक्षमा मतदान गरे।1962 मा स्वतन्त्रता पछि, 900,000 युरोपेली-अल्जेरियनहरू (Pieds-noirs) FLN को बदलाको डरले केही महिनामा फ्रान्समा भागे।फ्रान्सेली सरकार यति ठूलो संख्यामा शरणार्थीहरू प्राप्त गर्न तयार थिएन, जसले फ्रान्समा अशान्ति पैदा गर्यो।फ्रान्सेली र अल्जेरियन अधिकारीहरू बीचको सम्झौताले उनीहरू विरुद्ध कुनै कारबाही गर्न नसक्ने घोषणा गरेपछि फ्रान्सेलीहरूको लागि काम गर्ने अल्जेरियन मुस्लिमहरूको बहुमतलाई निशस्त्र र पछाडि छोडियो।यद्यपि, विशेष गरी हार्किसहरू, फ्रान्सेली सेनामा सहायकको रूपमा सेवा गरेका, देशद्रोहीको रूपमा मानिन्थ्यो र धेरैलाई FLN वा लिंच भीडद्वारा मारिएको थियो, प्रायः अपहरण र यातना दिए पछि।लगभग 90,000 फ्रान्समा भाग्न सफल भए, केहीले आफ्नो फ्रान्सेली अफिसरहरूको सहयोगमा आदेशहरू विरुद्ध काम गरे, र आज तिनीहरू र तिनीहरूका सन्तानहरू अल्जेरियन-फ्रान्सेली जनसंख्याको एक महत्त्वपूर्ण भाग बनाउँछन्।
फ्रान्सेली पाँचौं गणतन्त्र
चार्ल्स डे गौलेको मोटर काड आइल्स-सुर-सुइप्पे (मार्ने) हुँदै जान्छ, राष्ट्रपतिले आफ्नो प्रसिद्ध सिट्रोएन डीएसबाट भीडलाई अभिवादन गरे। ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1958 Oct 4

फ्रान्सेली पाँचौं गणतन्त्र

France
पाँचौं गणतन्त्र फ्रान्सको वर्तमान गणतन्त्रात्मक शासन प्रणाली हो।यो 4 अक्टोबर 1958 मा पाँचौं गणतन्त्रको संविधान अन्तर्गत चार्ल्स डे गौले द्वारा स्थापित भएको थियो।पाँचौं गणतन्त्र चौथो गणतन्त्रको पतनबाट देखा पर्‍यो, पूर्व संसदीय गणतन्त्रलाई अर्ध-राष्ट्रपति (वा दोहोरो-कार्यकारी) प्रणालीको साथ प्रतिस्थापन गरियो जसले राज्यको प्रमुखको रूपमा राष्ट्रपति र सरकारको प्रमुखको रूपमा प्रधानमन्त्री बीच शक्तिहरू विभाजित गर्दछ।डिसेम्बर 1958 मा पाँचौं गणतन्त्र अन्तर्गत निर्वाचित पहिलो फ्रान्सेली राष्ट्रपति डे गौले, एक बलियो राज्य प्रमुखमा विश्वास गर्थे, जसलाई उनले l'esprit de la राष्ट्र ("राष्ट्रको आत्मा") को रूपमा वर्णन गरे।पाँचौं गणतन्त्र फ्रान्सको तेस्रो-सबैभन्दा लामो समयसम्म चल्ने राजनैतिक शासन हो, जुन प्राचीन शासनको वंशानुगत र सामन्ती राजतन्त्र (मध्ययुगको उत्तरार्ध - 1792) र संसदीय तेस्रो गणतन्त्र (1870-1940) पछि।पाँचौं गणतन्त्रले तेस्रो गणतन्त्रलाई दोस्रो सबैभन्दा लामो समयसम्म चल्ने शासनको रूपमा र सबैभन्दा लामो समयसम्म चल्ने फ्रान्सेली गणतन्त्रलाई 11 अगस्त 2028 मा उछिनेछ।
Play button
1968 May 2 - Jun 23

मे ६८

France
मई 1968 मा सुरु भएको, नागरिक अशान्तिको अवधि फ्रान्स भरि भयो, लगभग सात हप्ता सम्म चल्यो र प्रदर्शन, सामान्य हडताल, साथै विश्वविद्यालय र कारखानाहरु को कब्जा द्वारा विरामित भयो।घटनाहरूको उचाइमा, जुन मे 68 को रूपमा चिनिन्छ, फ्रान्सको अर्थतन्त्र रोकियो।आन्दोलनहरू यस्तो विन्दुमा पुगे कि राजनीतिक नेताहरूलाई गृहयुद्ध वा क्रान्तिको डर थियो।राष्ट्रपति चार्ल्स डे गौले गोप्य रूपमा फ्रान्सबाट २९ गते पश्चिम जर्मनी भागेपछि राष्ट्रिय सरकारको काम केही समयका लागि बन्द भयो।विरोधहरू कहिलेकाहीं विश्वव्यापी रूपमा एकै समयमा भएको समान आन्दोलनहरूसँग जोडिएको हुन्छ र गीतहरू, काल्पनिक भित्तिचित्रहरू, पोस्टरहरू, र नाराहरूको रूपमा विरोध कलाको एक पुस्तालाई प्रेरित गर्‍यो।पूँजीवाद, उपभोगवाद, अमेरिकी साम्राज्यवाद र परम्परागत संस्थाहरू विरुद्ध वामपन्थी विद्यार्थी पेशागत विरोधको शृङ्खलाबाट अशान्ति सुरु भयो।प्रदर्शनकारीहरूको भारी पुलिस दमनले फ्रान्सको ट्रेड युनियन कन्फेडेरेसनहरूलाई सहानुभूति हडतालको लागि आह्वान गर्न नेतृत्व गर्यो, जुन 11 मिलियन कामदारहरू समावेश गर्ने अपेक्षा गरेभन्दा धेरै छिटो फैलियो, जुन फ्रान्सको कुल जनसंख्याको 22% भन्दा बढी थियो।आन्दोलन सहज र विकेन्द्रीकृत जंगली बिरालो स्वभाव द्वारा विशेषता थियो;यसले एक भिन्नता सिर्जना गर्यो र कहिलेकाहीँ ट्रेड युनियनहरू र वामपन्थी दलहरू बीच आन्तरिक रूपमा द्वन्द्व पनि सिर्जना गर्यो।यो फ्रान्समा अहिलेसम्मको सबैभन्दा ठूलो सामान्य हडताल थियो, र पहिलो राष्ट्रव्यापी वाइल्डक्याट जनरल हडताल।फ्रान्स भरि सुरु गरिएको विद्यार्थी पेशा र सामान्य हडताललाई विश्वविद्यालय प्रशासन र पुलिसले बलियो भिडन्तको सामना गर्नुपरेको थियो।प्रहरी कारबाहीद्वारा ती हडतालहरूलाई शान्त पार्ने डे गौले प्रशासनको प्रयासले स्थितिलाई थप चिसो बनायो, जसले ल्याटिन क्वार्टर,पेरिसमा पुलिससँग सडक झगडा निम्त्यायो।मई 1968 का घटनाहरूले फ्रान्सेली समाजलाई प्रभाव पारिरहेको छ।यो अवधिलाई देशको इतिहासमा सांस्कृतिक, सामाजिक र नैतिक मोडको रूपमा लिइन्छ।एलेन गीस्मार - त्यस समयका एक नेताले पछि भने कि आन्दोलन "राजनीतिक होइन, सामाजिक क्रान्तिको रूपमा" सफल भएको थियो।

Appendices



APPENDIX 1

France's Geographic Challenge


Play button




APPENDIX 2

Why France's Geography is Almost Perfect


Play button




APPENDIX 2

Why 1/3rd of France is Almost Empty


Play button

Characters



Cardinal Richelieu

Cardinal Richelieu

First Minister of State

Georges Clemenceau

Georges Clemenceau

Prime Minister of France

Jean Monnet

Jean Monnet

Entrepreneur

Denis Diderot

Denis Diderot

Co-Founder of the Encyclopédie

Voltaire

Voltaire

Philosopher

Hugh Capet

Hugh Capet

King of the Franks

Clovis I

Clovis I

King of the Franks

Napoleon

Napoleon

Emperor of the French

Alphonse de Lamartine

Alphonse de Lamartine

Member of the National Assembly

Charlemagne

Charlemagne

King of the Franks

Cardinal Mazarin

Cardinal Mazarin

First Minister of State

Maximilien Robespierre

Maximilien Robespierre

Committee of Public Safety

Adolphe Thiers

Adolphe Thiers

President of France

Napoleon III

Napoleon III

First President of France

Louis IX

Louis IX

King of France

Joan of Arc

Joan of Arc

Patron Saint of France

Louis XIV

Louis XIV

King of France

Philip II

Philip II

King of France

Henry IV of France

Henry IV of France

King of France

Francis I

Francis I

King of France

Montesquieu

Montesquieu

Philosopher

Henry II

Henry II

King of France

Charles de Gaulle

Charles de Gaulle

President of France

References



  • Agulhon, Maurice (1983). The Republican Experiment, 1848–1852. The Cambridge History of Modern France. ISBN 978-0-521289887.
  • Andress, David (1999). French Society in Revolution, 1789–1799.
  • Ariès, Philippe (1965). Centuries of Childhood: A Social History of Family Life.
  • Artz, Frederick (1931). France Under the Bourbon Restoration, 1814–1830. Harvard University Press.
  • Azema, Jean-Pierre (1985). From Munich to Liberation 1938–1944. The Cambridge History of Modern France).
  • Baker, Keith Michael (1990). Inventing the French Revolution: Essays on French Political Culture in the Eighteenth Century.
  • Beik, William (2009). A Social and Cultural History of Early Modern France.
  • Bell, David Scott; et al., eds. (1990). Biographical Dictionary of French Political Leaders Since 1870.
  • Bell, David Scott; et al., eds. (1990). Biographical Dictionary of French Political Leaders Since 1870.
  • Berenson, Edward; Duclert, Vincent, eds. (2011). The French Republic: History, Values, Debates. 38 short essays by leading scholars on the political values of the French Republic
  • Bergeron, Louis (1981). France Under Napoleon. ISBN 978-0691007892.
  • Bernard, Philippe, and Henri Dubief (1988). The Decline of the Third Republic, 1914–1938. The Cambridge History of Modern France).
  • Berstein, Serge, and Peter Morris (2006). The Republic of de Gaulle 1958–1969 (The Cambridge History of Modern France).
  • Berstein, Serge, Jean-Pierre Rioux, and Christopher Woodall (2000). The Pompidou Years, 1969–1974. The Cambridge History of Modern France).
  • Berthon, Simon (2001). Allies at War: The Bitter Rivalry among Churchill, Roosevelt, and de Gaulle.
  • Bloch, Marc (1972). French Rural History an Essay on Its Basic Characteristics.
  • Bloch, Marc (1989). Feudal Society.
  • Blom, Philipp (2005). Enlightening the World: Encyclopédie, the Book That Changed the Course of History.
  • Bourg, Julian, ed. (2004). After the Deluge: New Perspectives on the Intellectual and Cultural History of Postwar France. ISBN 978-0-7391-0792-8.
  • Bury, John Patrick Tuer (1949). France, 1814–1940. University of Pennsylvania Press. Chapters 9–16.
  • Cabanes Bruno (2016). August 1914: France, the Great War, and a Month That Changed the World Forever. argues that the extremely high casualty rate in very first month of fighting permanently transformed France
  • Cameron, Rondo (1961). France and the Economic Development of Europe, 1800–1914: Conquests of Peace and Seeds of War. economic and business history
  • Campbell, Stuart L. (1978). The Second Empire Revisited: A Study in French Historiography.
  • Caron, François (1979). An Economic History of Modern France.
  • Cerny, Philip G. (1980). The Politics of Grandeur: Ideological Aspects of de Gaulle's Foreign Policy.
  • Chabal, Emile, ed. (2015). France since the 1970s: History, Politics and Memory in an Age of Uncertainty.
  • Charle, Christophe (1994). A Social History of France in the 19th century.
  • Charle, Christophe (1994). A Social History of France in the Nineteenth Century.
  • Chisick, Harvey (2005). Historical Dictionary of the Enlightenment.
  • Clapham, H. G. (1921). Economic Development of France and Germany, 1824–1914.
  • Clough, S. B. (1939). France, A History of National Economics, 1789–1939.
  • Collins, James B. (1995). The state in early modern France. doi:10.1017/CBO9781139170147. ISBN 978-0-521382847.
  • Daileader, Philip; Whalen, Philip, eds. (2010). French Historians 1900–2000: New Historical Writing in Twentieth-Century France. ISBN 978-1-444323665.
  • Davidson, Ian (2010). Voltaire. A Life. ISBN 978-1-846682261.
  • Davis, Natalie Zemon (1975). Society and culture in early modern France.
  • Delon, Michel (2001). Encyclopedia of the Enlightenment.
  • Diefendorf, Barbara B. (2010). The Reformation and Wars of Religion in France: Oxford Bibliographies Online Research Guide. ISBN 978-0-199809295. historiography
  • Dormois, Jean-Pierre (2004). The French Economy in the Twentieth Century.
  • Doyle, William (1989). The Oxford History of the French Revolution.
  • Doyle, William (2001). Old Regime France: 1648–1788.
  • Doyle, William (2001). The French Revolution: A Very Short Introduction. ISBN 978-0-19-157837-3. Archived from the original on 29 April 2012.
  • Doyle, William, ed. (2012). The Oxford Handbook of the Ancien Régime.
  • Duby, Georges (1993). France in the Middle Ages 987–1460: From Hugh Capet to Joan of Arc. survey by a leader of the Annales School
  • Dunham, Arthur L. (1955). The Industrial Revolution in France, 1815–1848.
  • Echard, William E. (1985). Historical Dictionary of the French Second Empire, 1852–1870.
  • Emsley, Clive. Napoleon 2003. succinct coverage of life, France and empire; little on warfare
  • Englund, Steven (1992). "Church and state in France since the Revolution". Journal of Church & State. 34 (2): 325–361. doi:10.1093/jcs/34.2.325.
  • Englund, Steven (2004). Napoleon: A Political Life. political biography
  • Enlightenment
  • Esmein, Jean Paul Hippolyte Emmanuel Adhémar (1911). "France/History" . In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. Vol. 10 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 801–929.
  • Fenby, Jonathan (2010). The General: Charles de Gaulle and the France He Saved.
  • Fenby, Jonathan (2016). France: A Modern History from the Revolution to the War with Terror.
  • Fierro, Alfred (1998). Historical Dictionary of Paris (abridged translation of Histoire et dictionnaire de Paris ed.).
  • Fisher, Herbert (1913). Napoleon.
  • Forrest, Alan (1981). The French Revolution and the Poor.
  • Fortescue, William (1988). Revolution and Counter-revolution in France, 1815–1852. Blackwell.
  • Fourth and Fifth Republics (1944 to present)
  • Fremont-Barnes, Gregory, ed. (2006). The Encyclopedia of the French Revolutionary and Napoleonic Wars: A Political, Social, and Military History. ABC-CLIO.
  • Fremont-Barnes, Gregory, ed. (2006). The Encyclopedia of the French Revolutionary and Napoleonic Wars: A Political, Social, and Military History. ABC-CLIO.
  • Frey, Linda S. and Marsha L. Frey (2004). The French Revolution.
  • Furet, François (1995). Revolutionary France 1770-1880. pp. 326–384. Survey of political history
  • Furet, François (1995). Revolutionary France 1770–1880.
  • Furet, François (1995). The French Revolution, 1770–1814 (also published as Revolutionary France 1770–1880). pp. 1–266. survey of political history
  • Furet, François; Ozouf, Mona, eds. (1989). A Critical Dictionary of the French Revolution. history of ideas
  • Gildea, Robert (1994). The Past in French History.
  • Gildea, Robert (1994). The Past in French History. ISBN 978-0-300067118.
  • Gildea, Robert (2004). Marianne in Chains: Daily Life in the Heart of France During the German Occupation.
  • Gildea, Robert (2008). Children of the Revolution: The French, 1799–1914.
  • Goodliffe, Gabriel; Brizzi, Riccardo (eds.). France After 2012. Berghahn Books, 2015.
  • Goodman, Dena (1994). The Republic of Letters: A Cultural History of the French Enlightenment.
  • Goubert, Pierre (1972). Louis XIV and Twenty Million Frenchmen. social history from Annales School
  • Goubert, Pierre (1988). The Course of French History. French textbook
  • Grab, Alexander (2003). Napoleon and the Transformation of Europe. ISBN 978-1-403937575. maps and synthesis
  • Greenhalgh, Elizabeth (2005). Victory through Coalition: Britain and France during the First World War. Cambridge University Press.
  • Guérard, Albert (1959). France: A Modern History. ISBN 978-0-758120786.
  • Hafter, Daryl M.; Kushner, Nina, eds. (2014). Women and Work in Eighteenth-Century France. Louisiana State University Press. Essays on female artists, "printer widows," women in manufacturing, women and contracts, and elite prostitution
  • Haine, W. Scott (2000). The History of France. textbook
  • Hampson, Norman (2006). Social History of the French Revolution.
  • Hanson, Paul R. (2015). Historical dictionary of the French Revolution.
  • Hardman, John (1995). French Politics, 1774–1789: From the Accession of Louis XVI to the Fall of the Bastille.
  • Hardman, John (2016) [1994]. Louis XVI: The Silent King (2nd ed.). biography
  • Harison, Casey. (2002). "Teaching the French Revolution: Lessons and Imagery from Nineteenth and Twentieth Century Textbooks". History Teacher. 35 (2): 137–162. doi:10.2307/3054175. JSTOR 3054175.
  • Harold, J. Christopher (1963). The Age of Napoleon. popular history stressing empire and diplomacy
  • Hauss, Charles (1991). Politics in Gaullist France: Coping with Chaos.
  • Hazard, Paul (1965). European thought in the eighteenth century: From Montesquieu to Lessing.
  • Hewitt, Nicholas, ed. (2003). The Cambridge Companion to Modern French Culture.
  • Heywood, Colin (1995). The Development of the French Economy 1750–1914.
  • Historiography
  • Holt, Mack P. (2002). Renaissance and Reformation France: 1500–1648.
  • Holt, Mack P., ed. (1991). Society and Institutions in Early Modern France.
  • Jardin, André, and Andre-Jean Tudesq (1988). Restoration and Reaction 1815–1848. The Cambridge History of Modern France.
  • Jones, Colin (1989). The Longman Companion to the French Revolution.
  • Jones, Colin (2002). The Great Nation: France from Louis XV to Napoleon.
  • Jones, Colin (2002). The Great Nation: France from Louis XV to Napoleon.
  • Jones, Colin (2004). Paris: Biography of a City.
  • Jones, Colin; Ladurie, Emmanuel Le Roy (1999). The Cambridge Illustrated History of France. ISBN 978-0-521669924.
  • Jones, Peter (1988). The Peasantry in the French Revolution.
  • Kaiser, Thomas E. (Spring 1988). "This Strange Offspring of Philosophie: Recent Historiographical Problems in Relating the Enlightenment to the French Revolution". French Historical Studies. 15 (3): 549–562. doi:10.2307/286375. JSTOR 286375.
  • Kedward, Rod (2007). France and the French: A Modern History. pp. 1–245.
  • Kedward, Rod (2007). France and the French: A Modern History. pp. 310–648.
  • Kersaudy, Francois (1990). Churchill and De Gaulle (2nd ed.).
  • Kolodziej, Edward A. (1974). French International Policy under de Gaulle and Pompidou: The Politics of Grandeur.
  • Kors, Alan Charles (2003) [1990]. Encyclopedia of the Enlightenment (2nd ed.).
  • Kritzman, Lawrence D.; Nora, Pierre, eds. (1996). Realms of Memory: Rethinking the French Past. ISBN 978-0-231106344. essays by scholars
  • Lacouture, Jean (1991) [1984]. De Gaulle: The Rebel 1890–1944 (English ed.).
  • Lacouture, Jean (1993). De Gaulle: The Ruler 1945–1970.
  • Le Roy Ladurie, Emmanuel (1974) [1966]. The Peasants of Languedoc (English translation ed.).
  • Le Roy Ladurie, Emmanuel (1978). Montaillou: Cathars and Catholics in a French Village, 1294–1324.
  • Le Roy Ladurie, Emmanuel (1999). The Ancien Régime: A History of France 1610–1774. ISBN 978-0-631211969. survey by leader of the Annales School
  • Lefebvre, Georges (1962). The French Revolution. ISBN 978-0-231025195.
  • Lefebvre, Georges (1969) [1936]. Napoleon: From Tilsit to Waterloo, 1807–1815. ISBN 978-0-710080141.
  • Lehning, James R. (2001). To Be a Citizen: The Political Culture of the Early French Third Republic.
  • Lucas, Colin, ed. (1988). The Political Culture of the French Revolution.
  • Lynn, John A. (1999). The Wars of Louis XIV, 1667–1714.
  • Markham, Felix. Napoleon 1963.
  • Mayeur, Jean-Marie; Rebérioux, Madeleine (1984). The Third Republic from its Origins to the Great War, 1871–1914. ISBN 978-2-73-510067-5.
  • McDonald, Ferdie; Marsden, Claire; Kindersley, Dorling, eds. (2010). France. Europe. Gale. pp. 144–217.
  • McLynn, Frank (2003). Napoleon: A Biography. stress on military
  • McMillan, James F. (1992). Twentieth-Century France: Politics and Society in France 1898–1991.
  • McMillan, James F. (1992). Twentieth-Century France: Politics and Society in France 1898–1991.
  • McMillan, James F. (2000). France and Women 1789–1914: Gender, Society and Politics. Routledge.
  • McMillan, James F. (2009). Twentieth-Century France: Politics and Society in France 1898–1991.
  • McPhee, Peter (2004). A Social History of France, 1789–1914 (2nd ed.).
  • Messenger, Charles, ed. (2013). Reader's Guide to Military History. pp. 391–427. ISBN 978-1-135959708. evaluation of major books on Napoleon & his wars
  • Montague, Francis Charles; Holland, Arthur William (1911). "French Revolution, The" . In Chisholm, Hugh (ed.). Encyclopædia Britannica. Vol. 11 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 154–171.
  • Murphy, Neil (2016). "Violence, Colonization and Henry VIII's Conquest of France, 1544–1546". Past & Present. 233 (1): 13–51. doi:10.1093/pastj/gtw018.
  • Nafziger, George F. (2002). Historical Dictionary of the Napoleonic Era.
  • Neely, Sylvia (2008). A Concise History of the French Revolution.
  • Nicholls, David (1999). Napoleon: A Biographical Companion.
  • Northcutt, Wayne (1992). Historical Dictionary of the French Fourth and Fifth Republics, 1946–1991.
  • O'Rourke, Kevin H. (2006). "The Worldwide Economic Impact of the French Revolutionary and Napoleonic Wars, 1793–1815". Journal of Global History. 1 (1): 123–149. doi:10.1017/S1740022806000076.
  • Offen, Karen (2003). "French Women's History: Retrospect (1789–1940) and Prospect". French Historical Studies. 26 (4): 757+. doi:10.1215/00161071-26-4-727. S2CID 161755361.
  • Palmer, Robert R. (1959). The Age of the Democratic Revolution: A Political History of Europe and America, 1760–1800. Vol. 1. comparative history
  • Paxton, John (1987). Companion to the French Revolution. hundreds of short entries
  • Pinkney, David H. (1951). "Two Thousand Years of Paris". Journal of Modern History. 23 (3): 262–264. doi:10.1086/237432. JSTOR 1872710. S2CID 143402436.
  • Plessis, Alain (1988). The Rise and Fall of the Second Empire, 1852–1871. The Cambridge History of Modern France.
  • Popkin, Jeremy D. (2005). A History of Modern France.
  • Potter, David (1995). A History of France, 1460–1560: The Emergence of a Nation-State.
  • Potter, David (2003). France in the Later Middle Ages 1200–1500.
  • Price, Roger (1987). A Social History of Nineteenth-Century France.
  • Price, Roger (1993). A Concise History of France.
  • Raymond, Gino (2008). Historical Dictionary of France (2nd ed.).
  • Restoration: 1815–1870
  • Revel, Jacques; Hunt, Lynn, eds. (1995). Histories: French Constructions of the Past. ISBN 978-1-565841956. 64 essays; emphasis on Annales School
  • Revolution
  • Richardson, Hubert N. B. (1920). A Dictionary of Napoleon and His Times.
  • Rioux, Jean-Pierre, and Godfrey Rogers (1989). The Fourth Republic, 1944–1958. The Cambridge History of Modern France.
  • Robb, Graham (2007). The Discovery of France: A Historical Geography, from the Revolution to the First World War.
  • Roberts, Andrew (2014). Napoleon: A Life. pp. 662–712. ISBN 978-0-670025329. biography
  • Roche, Daniel (1998). France in the Enlightenment.
  • Roche, Daniel (1998). France in the Enlightenment. wide-ranging history 1700–1789
  • Schama, Simon (1989). Citizens. A Chronicle of the French Revolution. narrative
  • Schwab, Gail M.; Jeanneney, John R., eds. (1995). The French Revolution of 1789 and Its Impact.
  • Scott, Samuel F. and Barry Rothaus (1984). Historical Dictionary of the French Revolution, 1789–1799. short essays by scholars
  • See also: Economic history of France § Further reading, and Annales School
  • Shirer, William L. (1969). The Collapse of the Third Republic. New York: Simon & Schuster.
  • Shusterman, Noah (2013). The French Revolution Faith, Desire, and Politics. ISBN 978-1-134456000.
  • Sowerwine, Charles (2009). France since 1870: Culture, Society and the Making of the Republic.
  • Sowerwine, Charles (2009). France since 1870: Culture, Society and the Making of the Republic.
  • Spencer, Samia I., ed. (1984). French Women and the Age of Enlightenment.
  • Spitzer, Alan B. (1962). "The Good Napoleon III". French Historical Studies. 2 (3): 308–329. doi:10.2307/285884. JSTOR 285884. historiography
  • Strauss-Schom, Alan (2018). The Shadow Emperor: A Biography of Napoleon III.
  • Stromberg, Roland N. (1986). "Reevaluating the French Revolution". History Teacher. 20 (1): 87–107. doi:10.2307/493178. JSTOR 493178.
  • Sutherland, D. M. G. (2003). France 1789–1815. Revolution and Counter-Revolution (2nd ed.).
  • Symes, Carol (Winter 2011). "The Middle Ages between Nationalism and Colonialism". French Historical Studies. 34 (1): 37–46. doi:10.1215/00161071-2010-021.
  • Thébaud, Françoise (2007). "Writing Women's and Gender History in France: A National Narrative?". Journal of Women's History. Project Muse. 19 (1): 167–172. doi:10.1353/jowh.2007.0026. S2CID 145711786.
  • Thompson, J. M. (1954). Napoleon Bonaparte: His Rise and Fall.
  • Tombs, Robert (2014). France 1814–1914. ISBN 978-1-317871439.
  • Tucker, Spencer, ed. (1999). European Powers in the First World War: An Encyclopedia.
  • Tulard, Jean (1984). Napoleon: The Myth of the Saviour.
  • Vovelle, Michel; Cochrane, Lydia G., eds. (1997). Enlightenment Portraits.
  • Weber, Eugen (1976). Peasants into Frenchmen: The Modernization of Rural France, 1870–1914. ISBN 978-0-80-471013-8.
  • Williams, Charles (1997). The Last Great Frenchman: A Life of General De Gaulle.
  • Williams, Philip M. and Martin Harrison (1965). De Gaulle's Republic.
  • Wilson, Arthur (1972). Diderot. Vol. II: The Appeal to Posterity. ISBN 0195015061.
  • Winter, J. M. (1999). Capital Cities at War: Paris, London, Berlin, 1914–1919.
  • Wolf, John B. (1940). France: 1815 to the Present. PRENTICE - HALL.
  • Wolf, John B. (1940). France: 1815 to the Present. PRENTICE - HALL. pp. 349–501.
  • Wolf, John B. (1968). Louis XIV. biography
  • Zeldin, Theodore (1979). France, 1848–1945. topical approach