ရိုမေးနီးယားသမိုင်း အချိန်ဇယား

1060

Cumans

နောက်ဆက်တွဲများ

အောက်ခြေမှတ်စုများ

အကိုးအကား


ရိုမေးနီးယားသမိုင်း
History of Romania ©HistoryMaps

440 BCE - 2024

ရိုမေးနီးယားသမိုင်း



ရိုမေးနီးယား၏သမိုင်းသည် ကြွယ်ဝပြီး ဘက်စုံစုံလင်ပြီး မတူညီသောသမိုင်းဝင်ကာလများအလိုက် အမှတ်အသားပြုထားသည်။ရှေးခေတ်အချိန်များကို စီအီး ၁၀၆ တွင် ရောမတို့၏ သိမ်းပိုက်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသော ဒါစီယန်လူမျိုးများက လွှမ်းမိုးခဲ့ပြီး ဘာသာစကားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအပေါ် တည်မြဲသောလွှမ်းမိုးမှုကို ချန်ထားခဲ့သော ရောမအုပ်စိုးသည့်ကာလဆီသို့ ဦးတည်သွားခဲ့သည်။အလယ်ခေတ်တွင် အော်တို မန်၊ ဟတ်စ်ဘာ့ဂ် နှင့် ရုရှားတို့ ကဲ့သို့သော အင်အားကြီး အိမ်နီးချင်းအင်ပါယာများ၏ အကျိုးစီးပွားများကြားတွင် မကြာခဏ ဖမ်းစားခံရသည့် Wallachia နှင့် Moldavia ကဲ့သို့သော ထင်ရှားသော ထင်ရှားသော နယ်ပယ်များ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ခေတ်သစ်ခေတ်တွင် ရိုမေးနီးယားသည် ၁၈၇၇ ခုနှစ်တွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာမှ လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့ပြီး ၁၉၁၈ ခုနှစ်တွင် ပေါင်းစည်းကာ Transylvania၊ Banat နှင့် အခြားဒေသများကို လွှမ်းခြုံထားသည်။ရိုမေးနီးယားသည် ဝင်ရိုးတန်းပါဝါများနှင့် အစပိုင်းတွင် မဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ ၁၉၄၄ ခုနှစ်တွင် တစ်ဖက်သို့ ကူးပြောင်းသွားသောအခါတွင် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုများနှင့် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုတို့ဖြင့် ထင်ရှားလာကာ ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီးတွင် ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံသည် ဝင်ရိုးတန်းပါဝါများနှင့် ပေါင်းစည်းပြီးနောက် 1944 ခုနှစ်တွင် ဘက်ပေါင်းစုံသို့ ကူးပြောင်းသွားခဲ့သည်။ စစ်ပြီးခေတ်သည် ၁၉၈၉ ခုနှစ်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သော ကွန်မြူနစ်အစိုးရကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဒီမိုကရေစီ အသွင်ကူးပြောင်းရေးသို့ ဦးတည်သော တော်လှန်ရေး။ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံသည် ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂသို့ ဝင်ရောက်လာခြင်းသည် ၎င်း၏ ခေတ်ပြိုင်သမိုင်းတွင် အရေးပါသော မှတ်တိုင်တစ်ခုဖြစ်ကာ အနောက်နိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေးဆိုင်ရာ တည်ဆောက်ပုံများတွင် ပေါင်းစည်းမှုကို ထင်ဟပ်စေသည်။
Cucuteni-Trypillia ယဉ်ကျေးမှု
ကြေးခေတ် ဥရောပ ©Anonymous
ရိုမေးနီးယားအရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ Neolithic-Age Cucuteni ဧရိယာသည် Cucuteni-Trypillia ယဉ်ကျေးမှုဟု သိကြသည့် အစောဆုံး ဥရောပယဉ်ကျေးမှုများထဲမှ တစ်ခု၏ အနောက်ဘက်ဒေသဖြစ်သည်။[1] အစောဆုံးလူသိများသောဆားလုပ်ငန်းသည် Lunca ရွာအနီး Poiana Slatinei တွင်ဖြစ်သည်။၎င်းကို Starčevo ယဉ်ကျေးမှုမှ ဘီစီ 6050 ဝန်းကျင် အစောပိုင်း Neolithic တွင် ပထမဆုံး အသုံးပြုခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်း Cucuteni-Trypillia ယဉ်ကျေးမှု မတိုင်မီ Cucuteni ခေတ်တွင် စတင်အသုံးပြုခဲ့သည်။[2] ဤနှင့် အခြားဆိုဒ်များမှ အထောက်အထားများအရ Cucuteni-Trypillia ယဉ်ကျေးမှုသည် ဆားသယ်ဆောင်သော စမ်းရေမှ ဆားကို အတုံးလိုက်လုပ်ခြင်းဖြစ်စဉ်ကို ညွှန်ပြသည်။[3]
Scythians
ဘီစီ ၅ ရာစု၊ Thrace ရှိ Scythian Raiders ©Angus McBride
600 BCE Jan 1

Scythians

Transylvania, Romania
Pontic steppe ကို ၎င်းတို့၏ အခြေစိုက်စခန်းအဖြစ် အသုံးပြု၍ BCE 7th မှ 6th ရာစုများအတွင်း Scythians များသည် ကပ်လျက်ဒေသများသို့ မကြာခဏ ဝင်ရောက်စီးနင်းကြပြီး၊ ဗဟိုဥရောပတွင် ၎င်းတို့၏ စီးနင်းမှု၏ မကြာခဏ ပစ်မှတ်အဖြစ် နှင့် Scythian ကျုးကျော်မှုများသည် Podolia၊ Transylvania နှင့် Hungarian လွင်ပြင်သို့ ရောက်ရှိကြသည်။ ဤကာလမှအစပြု၍ (၇)ရာစုနှောင်းပိုင်းမှစ၍၊ လှေခါးတောင်တန်းများမှအစပြုသော၊ အစောပိုင်း Scythians များနှင့် ဆက်နွှယ်နေသည့် လက်ကျန်လက်နက်များနှင့် မြင်း-စက်ပစ္စည်းများအပါအဝင် အရာဝတ္ထုအသစ်များသည် အစောပိုင်း Scythians နှင့် ဆက်နွှယ်နေသောကြောင့် ဥရောပအလယ်ပိုင်း၊ အထူးသဖြင့်၊ Thracian နှင့် Hungarian လွင်ပြင်များနှင့် ယနေ့ခေတ် Bessarabia၊ Transylvania၊ Hungary နှင့် Slovakia တို့နှင့် သက်ဆိုင်သော ဒေသများ။ဤကာလအတွင်း Scythian တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် Lusatian ယဉ်ကျေးမှု၏ ခိုင်ခံ့သော အခြေချနေထိုင်မှုအများအပြားကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး၊ Scythian တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် Lusatian ယဉ်ကျေးမှုကို ဖျက်ဆီးပစ်ခဲ့သည်။Scythians ၏ဥရောပသို့ချဲ့ထွင်ခြင်း၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအနေဖြင့် Scythian Sindi မျိုးနွယ်စု၏တစ်ပိုင်းသည် BCE 7th မှ 6th ရာစုအတွင်းတွင် Maeotis ရေကန်၏အနောက်ဘက်ဆီသို့၊ Transylvania ကိုဖြတ်၍ Sigynnae နှင့်တွဲလျက်အခြေချနေထိုင်ရာအရှေ့ဘက် Pannonian မြစ်ဝှမ်းသို့ပြောင်းရွှေ့အခြေချခဲ့သည်။ မကြာမီပင် Pontic steppe ၏ Scythians နှင့် အဆက်အသွယ်ပြတ်သွားသည်။[115]
500 BCE - 271
Dacian နှင့် Roman ကာလများornament
Dacians
ဘီစီ ၅ ရာစုတွင် Thracian peltasts သည် ဂရိ ecdromoi ဖြစ်သည်။ ©Angus McBride
440 BCE Jan 1 - 104

Dacians

Carpathian Mountains
Getae ဟူသောအမည်ကို အများအားဖြင့်အသုံးပြုသည့် ရော မရင်းမြစ်များနှင့်အတူ Getae နှင့် တူညီသောလူမျိုးများအဖြစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်လက်ခံထားသော Dacians များသည် ခေတ်သစ်ရိုမေးနီးယား၊ မော်လ်ဒိုဗာနှင့် ကိုက်ညီသော Dacia တွင်နေထိုင်သော Thracians ၏အကိုင်းအခက်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ဘူလ်ဂေးရီးယား မြောက်ပိုင်း၊ ယူကရိန်း အနောက်တောင်ပိုင်း၊ Danube မြစ်အရှေ့ဘက် ဟန်ဂေရီ နှင့် ဆားဘီးယားနိုင်ငံ အနောက်ဘာနတ်။ယနေ့ခေတ် ရိုမေးနီးယား ပိုင်နက်အတွင်း နေထိုင်သူများ၏ အစောဆုံး ရေးထားသော အထောက်အထားသည် ၎င်း၏ သမိုင်းစာအုပ် IV တွင် ဟေရိုဒိုတပ်စ်မှ ဆင်းသက်လာပြီး c ဖြင့် ရေးသားထားသည်။ဘီစီ 440;Getae ၏ မျိုးနွယ်စုများသမဂ္ဂ/ ကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းသည် ပါရှန်း ဧကရာဇ် Darius the Great မှ Scythians များကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ရာတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး Dacians များကို Thracians ၏ ရဲရင့်ဆုံးနှင့် ဥပဒေလိုက်နာသူအဖြစ် ဖော်ပြကြောင်း သူရေးသားခဲ့သည်။[4]Dacians များသည် Thracian ဘာသာစကား၏ ဒေသိယစကားဖြင့် ပြောဆိုကြသော်လည်း အရှေ့ဘက်ရှိ အိမ်နီးချင်း Scythians နှင့် 4 ရာစုတွင် Transylvania ၏ ဆဲလ်တစ်ကျူးကျော်သူများမှ ယဉ်ကျေးမှုအရ လွှမ်းမိုးခံခဲ့ရသည်။အထူးသဖြင့် Burebista ခေတ်မတိုင်မီနှင့် စီ.အီး. ၁ ရာစုမတိုင်မီ Dacian ပြည်နယ်များ၏ အတက်အကျသဘောသဘာဝကြောင့် Dacians များသည် မတူညီသောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ ကွဲသွားလေ့ရှိသည်။Geto-Dacians များသည် Celtic Boii ထွန်းကားခြင်းမတိုင်မီ Tisa မြစ်၏နှစ်ဖက်စလုံးတွင်နေထိုင်ကြပြီး Burebista ဘုရင်၏လက်အောက်တွင် Dacians များရှုံးနိမ့်ပြီးနောက်တွင်နောက်တဖန်ပြန်လည်နေထိုင်ခဲ့သည်။Dacian ပြည်နယ်သည် စစ်-နိုင်ငံရေးနှင့် အတွေးအခေါ်-ဘာသာရေး နယ်ပယ်နှစ်ခုလုံးတွင် စွမ်းရည်ပြည့်ဝသော ခေါင်းဆောင်မှုဖြင့်သာ စည်းလုံးညီညွတ်သော လူမျိုးစုကွန်ဖက်ဒရေးရှင်းအဖြစ် ပေါ်ပေါက်လာပုံရသည်။[5] ဘီစီ 2 ရာစုအစပိုင်း (ဘီစီ 168 မတိုင်မီ) တွင် လက်ရှိ Transylvania တွင် Dacian ဘုရင်တစ်ဦးဖြစ်သော Rubobostes ၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်၊ Carpathian မြစ်ဝှမ်းရှိ Dacians ၏အာဏာသည် Celts များကိုအနိုင်ယူပြီးနောက်တွင်ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ဘီစီ 4 ရာစုတွင် Transylvania ကို Celtic မှကျူးကျော်ဝင်ရောက်ပြီးကတည်းက ထိုဒေသတွင် အာဏာရှိသည်။
Transylvania ရှိ Celts
ဆဲလ်တစ်ကျူးကျော်မှုများ။ ©Angus McBride
400 BCE Jan 1

Transylvania ရှိ Celts

Transylvania, Romania
Thracian လူမျိုးများ၏ ပထမသံခေတ်အစောပိုင်းတွင် နေထိုင်ကြသည့် ရှေးဟောင်း Dacia ၏ ကြီးမားသော ဧရိယာများသည် ဘီစီအီး ပထမထောင်စုနှစ်၏ ပထမနှစ်ဝက်အတွင်း အီရန် Scythians များ၏ ကြီးမားသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုဒဏ်ကို ခံခဲ့ရသည်။၎င်းတို့နောက်တွင် အနောက်မှ အရှေ့သို့ ရွေ့ပြောင်းသည့် ဒုတိယမြောက် အညီအမျှ ဆဲလ်များ လှိုင်းကြီးခဲ့သည်။[105] Celts သည် ဘီစီ 400-350 ဝန်းကျင်တွင် ၎င်းတို့၏ အရှေ့ဘက်သို့ ကြီးစွာသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် Transylvania အနောက်မြောက်ပိုင်းသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။[106] ဆဲလ်တစ် စစ်သည်များသည် ဤနယ်မြေများကို ပထမဆုံး ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်သောအခါ၊ အုပ်စုသည် အစောပိုင်း Dacians များ၏ ပြည်တွင်းလူဦးရေနှင့် ပေါင်းစည်းခဲ့ပြီး Hallstatt ယဉ်ကျေးမှု ဓလေ့ထုံးတမ်းများစွာကို ပေါင်းစပ်ထားပုံရသည်။[107]ဘီစီ 2 ရာစုနှစ် Transylvania ဝန်းကျင်တွင်၊ ဆဲလ်တစ်ဘိုအီများသည် ခေတ်သစ်စလိုဗက်ကီးယားတောင်ပိုင်းရှိ Dunántúl နှင့် ဟန်ဂေရီ နိုင်ငံမြောက်ပိုင်းဒေသများတွင် အခြေချနေထိုင်ခဲ့ကြသည်။[108] Boii လူမျိုးစု သမဂ္ဂ အဖွဲ့ဝင် Taurisci နှင့် Anarti တို့သည် မြောက်ပိုင်း Dacia တွင် နေထိုင်ကြပြီး Upper Tisa ဧရိယာတွင် တွေ့ရှိသော Anarti မျိုးနွယ်စု၏ အလယ်ဗဟို ဖြစ်သည်။ခေတ်သစ် ပိုလန် အရှေ့တောင်ပိုင်းမှ Anartophracti ကို Anarti ၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်သတ်မှတ်သည်။[109] Danube ၏ Iron Gates ၏ အရှေ့တောင်ဘက်ရှိ Scordiscan Celts များကို Transylvanian Celtic ယဉ်ကျေးမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ယူဆနိုင်ပါသည်။[110] Britogaul အဖွဲ့တစ်ဖွဲ့သည်လည်း ထိုဒေသသို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။[111]Celts သည် Dacia အနောက်ဘက်သို့ ပထမဦးစွာ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် အနောက်မြောက်နှင့် Transylvania အလယ်ပိုင်းအထိ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။[112] ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိချက် အများအပြားသည် ဒေသခံလူမျိုးများကြားတွင် ကာလကြာမြင့်စွာ အခြေချနေထိုင်သည့် အရွယ်အစားကြီးမားသော ဆဲလ်တစ်လူဦးရေကို ဖော်ပြသည်။[113] ရှေးဟောင်းသုတေသနဆိုင်ရာ အထောက်အထားများအရ ဤအရှေ့ဆဲလ်များသည် Geto-Dacian လူဦးရေထဲသို့ စုပ်ယူသွားကြောင်း ပြသသည်။[114]
Burebista ၏နိုင်ငံတော်
Popești၊ Giurgiu၊ Romania တွင်ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သော Dacian dava ၏သရုပ်ဖော်ပုံနှင့် Burebista ၏ဝင်ရောက်ချိန်က Dacian မြို့တော်၏နေရာအတွက်အလားအလာရှိသောကိုယ်စားလှယ်လောင်း Argedava။ ©Radu Oltean
82 BCE Jan 1 - 45 BCE

Burebista ၏နိုင်ငံတော်

Orăștioara de Sus, Romania
King Burebista ၏ Dacia (ဘီစီအီး ၈၂-၄၄) သည် ပင်လယ်နက်မှ တိဆာမြစ်နှင့် ဘော်လ်ကန်တောင်များမှ ဘိုဟီးမီးယားအထိ ရှည်လျားသည်။သူသည် Danube၊ Tisza နှင့် Dniester မြစ်များကြားတွင်တည်ရှိပြီး ယနေ့ခေတ် ရိုမေးနီးယားနှင့် မော်လ်ဒိုဗာတို့ကြားတွင်ရှိသော Dacian နိုင်ငံ၏အနွယ်များကို အောင်မြင်စွာပေါင်းစည်းနိုင်ခဲ့သော ပထမဆုံးဘုရင်ဖြစ်သည်။ဘီစီ 61 မှစတင်၍ Burebista သည် Dacian နိုင်ငံကိုချဲ့ထွင်သောအောင်ပွဲများဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။Boii နှင့် Taurisci ၏အနွယ်များသည်သူ၏စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုအစောပိုင်းတွင်ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရပြီးနောက်တွင် Bastarnae နှင့် Scordisci လူမျိုးများဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည်။သူသည် Thrace၊ Macedonia နှင့် Illyria တစ်လျှောက် စီးနင်းမှုများကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ဘီစီ ၅၅ မှစတင်၍ ပင်လယ်နက်၏အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ဂရိမြို့များကို တစ်လုံးပြီးတစ်လုံး သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ဤလှုပ်ရှားမှုများသည် ဘီစီ 48 တွင် ရောမနှင့် ပဋိပက္ခတွင် မလွဲမသွေ အဆုံးအဖြတ်ပေးခဲ့ပြီး ထိုအချိန်တွင် Burebista သည် Pompey အား ထောက်ခံအား ပေးခဲ့သည်။ဒါစီယာကို တိုက်ခိုက်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ခဲ့တဲ့ ဆီဇာရဲ့ ရန်သူဖြစ်လာတယ်။ဘီစီ 53 တွင် ဘူရီဘစ်တာ အသတ်ခံခဲ့ရပြီး နိုင်ငံတော်အား သီးခြားအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် လေးပိုင်း (နောက်ပိုင်း ငါးပိုင်း) ပိုင်းခြားခဲ့သည်။
Roman Dacia
တိုက်ပွဲ၊ ဒုတိယ ဒါစီယန်စစ်ပွဲ၊ ဂ။ခရစ်နှစ် ၁၀၅။ ©Angus McBride
106 Jan 1 00:01 - 275 Jan

Roman Dacia

Tapia, Romania
Burebista ကွယ်လွန်ပြီးနောက်တွင် သူဖန်တီးခဲ့သော အင်ပါယာသည် သေးငယ်သောနိုင်ငံအဖြစ်သို့ ကွဲသွားခဲ့သည်။Tiberius နန်းစံမှ Domitian အထိ Dacian လှုပ်ရှားမှုကို ခံစစ်အခြေအနေအဖြစ်သို့ လျှော့ချခဲ့သည်။ရောမတို့သည် ဒါစီယာကို ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ရန် အစီအစဉ်များကို စွန့်လွှတ်ခဲ့ကြသည်။စီ.အီး. ၈၆ တွင် ဒက်စီယန်ဘုရင် ဒေစီဘာလပ်စ်သည် သူ၏ထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ဒါစီယန်နိုင်ငံကို အောင်မြင်စွာ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။Domitian သည် ဘေးဒုက္ခအဆုံးသတ်သည့် Dacians ကို အလျင်အမြန် ကျူးကျော်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ဒုတိယကျူးကျော်မှုသည် ရောမနှင့် ဒါစီယာကြား ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါး ငြိမ်းချမ်းရေးယူဆောင်လာခဲ့ပြီး ထရာဂျန်သည် အေဒီ ၉၈ တွင် ဧကရာဇ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။Trajan သည် စီအီး ၁၀၁-၁၀၂ တွင် ပထမဆုံး Dacia ၏ အောင်ပွဲနှစ်ခုကို လိုက်၍ ရောမအောင်ပွဲဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။Decebalus သည် ပြင်းထန်သော ငြိမ်းချမ်းရေး စည်းမျဉ်းများကို သဘောတူရန် တွန်းအားပေးခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့အား ဂုဏ်မပြုဘဲ စီအီး 106 တွင် Dacia ၏ ဒုတိယကျူးကျော်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး Dacian နိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ရေးကို အဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။အင်ပါယာသို့ ပေါင်းစည်းပြီးနောက်၊ Roman Dacia သည် စဉ်ဆက်မပြတ် အုပ်ချုပ်မှုအပိုင်းကို မြင်ခဲ့သည်။119 ခုနှစ်တွင် ၎င်းအား Dacia Superior ("Upper Dacia") နှင့် Dacia Inferior ("Lower Dacia"; နောက်ပိုင်းတွင် Dacia Malvensis ဟုခေါ်သည်)။124 နှင့် 158 ဝန်းကျင်ကြားတွင် Dacia Superior ကို Dacia Apulensis နှင့် Dacia Porolissensis ဟူ၍ ပြည်နယ်နှစ်ခုအဖြစ် ပိုင်းခြားထားသည်။နောက်ပိုင်းတွင် ပြည်နယ်သုံးခုကို 166 ခုနှစ်တွင် ပေါင်းစည်းခဲ့ပြီး ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော Marcomannic စစ်ပွဲများကြောင့် Tres Daciae ("Three Dacias") ဟုလူသိများသည်။သတ္တုတွင်းသစ်များ ဖွင့်လှစ်ပြီး သတ္တုရိုင်းများ ထုတ်ယူမှု ပြင်းထန်လာကာ ပြည်နယ်အတွင်း စိုက်ပျိုးရေး၊ မွေးမြူရေးနှင့် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ထွန်းကားခဲ့သည်။Roman Dacia သည် Balkans တစ်လျှောက်တွင် တပ်စွဲထားသော စစ်တပ်အတွက် အလွန်အရေးပါပြီး မြို့ပြပြည်နယ်ဖြစ်လာကာ မြို့ကြီးဆယ်မြို့ခန့် လူသိများပြီး ၎င်းတို့အားလုံးသည် စစ်ဘက်ဟောင်းစခန်းများမှ ဆင်းသက်လာကြသည်။ယင်းတို့အနက် ရှစ်ခုသည် ကိုလိုနီ၏ အမြင့်ဆုံးအဆင့်ဖြစ်သည်။Ulpia Traiana Sarmizegetusa သည် ဘဏ္ဍာရေး၊ ဘာသာရေးနှင့် ဥပဒေပြုရေးဗဟိုဌာနဖြစ်ပြီး နယ်ချဲ့စုံစမ်းရေးမှူး (ဘဏ္ဍာရေးအရာရှိ) နေရာထိုင်ခင်းဖြစ်ပြီး Apulum သည် Roman Dacia ၏စစ်ရေးဌာနဖြစ်သည်။၎င်း၏ဖန်တီးမှုမှ Roman Dacia သည် ကြီးမားသော နိုင်ငံရေးနှင့် စစ်ရေးခြိမ်းခြောက်မှုများကို ခံစားခဲ့ရသည်။Sarmatians များနှင့် မဟာမိတ်ဖြစ်သော Free Dacians များသည် ပြည်နယ်အတွင်း အဆက်မပြတ် စီးနင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။၎င်းတို့နောက်တွင် Carpi (Dacian မျိုးနွယ်) နှင့် အသစ်ရောက်ရှိလာသော ဂျာမန်အနွယ်များ (Goths၊ Taifali၊ Heruli နှင့် Bastarnae) တို့က ၎င်းတို့နှင့် မဟာမိတ်ပြုခဲ့ကြသည်။ဤအရာအားလုံးသည် Gallienus (253-268) လက်ထက်တွင် ရောမဧကရာဇ်များ ထိန်းသိမ်းရန် ခက်ခဲစေခဲ့သည်။Aurelian (270–275) သည် စီအီး ၂၇၁ သို့မဟုတ် ၂၇၅ တွင် Roman Dacia ကို တရားဝင်လက်လွှတ်ခဲ့သည်။သူသည် သူ၏တပ်များနှင့် အရပ်သားအုပ်ချုပ်ရေးကို Dacia မှ ဖယ်ထုတ်ကာ Dacia Aureliana ၏မြို့တော်ကို Lower Moesia ရှိ Serdica တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ကျန်နေသေးတဲ့ ရိုမန်လူမျိုး လူဦးရေကို စွန့်လွှတ်ပြီး ရောမ ဆုတ်ခွာပြီးနောက် သူ့ရဲ့ ကံကြမ္မာက အငြင်းပွားစရာပါ။သီအိုရီတစ်ခုအရ၊ ခေတ်သစ်ရိုမေးနီးယားတွင် အများအားဖြင့် Dacia တွင်ပြောဆိုသော လက်တင်ဘာသာစကားသည် ရိုမေးနီးယားဘာသာစကားဖြစ်လာပြီး ရိုမေးနီးယားလူမျိုးများသည် Daco-Romans (ရိုမန်လူမျိုးများ၏ Dacia ၏လူဦးရေ) မှဆင်းသက်လာကြသည်။ဆန့်ကျင်ဘက်သီအိုရီအရ ရိုမေးနီးယားလူမျိုးများ၏ မူလအစမှာ ဘော်လကန်ကျွန်းဆွယ်တွင် အမှန်တကယ်တည်ရှိသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
271 - 1310
ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုနှင့် အလယ်ခေတ်ကာလornament
Goths
Goths ©Angus McBride
290 Jan 1 - 376

Goths

Romania
Goths များသည် 230 ခုနှစ်များမှ Dniester မြစ်အနောက်ဘက် နယ်မြေများအတွင်းသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။[23] မြစ်ခြားထားသော ကွဲပြားသောအုပ်စုနှစ်စုဖြစ်သည့် သာဗင်ဂီနှင့် ဂရီသွန်ဂီတို့သည် ၎င်းတို့ကြားတွင် လျင်မြန်စွာ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။[24] တစ်ကြိမ် Dacia ပြည်နယ်ကို "တိုင်ဖလီ၊ ဗစ်တိုဟလီ၊ သာဗင်းဂီ" [25] 350 ဝန်းကျင်က ကျင်းပခဲ့သည်။Goths ၏အောင်မြင်မှုသည် လူမျိုးပေါင်းစုံ "Sântana de Mureş-Chernyakhov ယဉ်ကျေးမှု" ကို ချဲ့ထွင်ခြင်းဖြင့် အမှတ်အသားပြုပါသည်။ယဉ်ကျေးမှုအခြေချနေထိုင်မှုများသည် 3rd ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် မော်လ်ဒါဗီးယားနှင့် [Wallachia] တို့တွင် ပေါ်ပေါက်လာပြီး 330 နောက်ပိုင်းတွင် ထရန်စီဗေးနီးယားတွင် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ ဤမြေများသည် လယ်ယာနှင့် နွားမွေးမြူရေးလုပ်ငန်းတွင် အထိုင်များသောလူများနေထိုင်ကြသည်။[27] မြေအိုးလုပ်ခြင်း၊ ဖြီးလုပ်ခြင်းနှင့် အခြားလက်မှုပစ္စည်းများသည် ရွာများတွင် ထွန်းကားခဲ့သည်။ဘီးဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ကောင်းမွန်သော မြေအိုးသည် ခေတ်ကာလ၏ ပုံမှန်ပစ္စည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။လက်ဖြင့်ပြုလုပ်ထားသော ခွက်များမှာလည်း ဒေသဆိုင်ရာ ရိုးရာဓလေ့များကို ထိန်းသိမ်းထားနိုင်ခဲ့သည်။အနီးနားရှိ ရောမပြည်နယ်များတွင် ပြုလုပ်သည့် ထယ်ခွဲများနှင့် စကင်ဒီနေးဗီယန်ပုံစံ လည်ချောင်းများသည် ဤဒေသများနှင့် ကုန်သွယ်မှု အဆက်အသွယ်များကို ညွှန်ပြသည်။ရံဖန်ရံခါ ဧရိယာ 20 ဟက်တာ (49 ဧကကျော်ရှိသော Sântana de Mureş-Chernyakhov) ရွာများသည် ခိုင်ခံ့ခြင်းမရှိသည့်အပြင် အိမ် အမျိုးအစား နှစ်မျိုးပါဝင်သည်- ဝပ်ထန်းနှင့် တံတိုင်းများဖြင့် ပြုလုပ်ထားသော တဲများနှင့် ပျဉ်ကာ သစ်သားနံရံများဖြင့် မျက်နှာပြင် အဆောက်အဦများ။နစ်မြုပ်နေသောတဲများသည် Carpathians အရှေ့ဘက်တွင် အခြေချနေထိုင်ရန် ရာစုနှစ်များစွာကြာအောင် ပုံမှန်ဖြစ်ခဲ့သော်လည်း ယခုအခါ ၎င်းတို့သည် Pontic steppes ၏ဝေးကွာသောဇုန်များတွင် ပေါ်လာသည်။376 ခုနှစ်တွင် Huns များရောက်ရှိလာပြီး Thervingi ကိုတိုက်ခိုက်သောအခါ Gothic စိုးမိုးမှုပြိုလဲသွားခဲ့သည်။ Thervingi အများစုသည် ရောမအင်ပါယာတွင် ခိုလှုံခွင့်တောင်းခဲ့ကြပြီး Greuthungi နှင့် Taifali အုပ်စုကြီးများ၏နောက်တွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။အလားတူပင်၊ Goth ၏ထင်ရှားသောအုပ်စုများအားလုံးသည် Danube ၏မြောက်ဘက်နယ်မြေများတွင်နေထိုင်ကြသည်။
Dacia ၏ Constantine အောင်ပွဲ
Constantine Reconquest of Dacia ©Johnny Shumate
328 Jan 1

Dacia ၏ Constantine အောင်ပွဲ

Drobeta-Turnu Severin, Romania
328 ခုနှစ်တွင် မဟာဧကရာဇ် Constantine the Great သည် Aurelian လက်အောက်မှ စွန့်ပစ်ထားသော [Dacia] ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ရန် မျှော်လင့်ချက်ဖြင့် Sucidava တွင် Constantine's Bridge (Danube) ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။332 ခုနှစ် ဆောင်းနှောင်းပိုင်းတွင်၊ Constantine သည် Goths ကိုဆန့်ကျင်သည့် Sarmatians များနှင့် မဲဆွယ်ခဲ့သည်။ရာသီဥတုနှင့် စားနပ်ရိက္ခာပြတ်လပ်မှုကြောင့် Goths သည် အလွန်နစ်နာခဲ့ရသည်- သတင်းများအရ ရောမမြို့သို့ မတင်သွင်းမီ လူတစ်သိန်းနီးပါး သေဆုံးခဲ့သည်။ဤအောင်ပွဲအခမ်းအနားတွင် Constantine သည် Gothicus Maximus ဘွဲ့ကိုယူကာ လက်အောက်ခံနယ်မြေကို Gothia ပြည်နယ်အသစ်အဖြစ် ကြေငြာခဲ့သည်။[7] 334 ခုနှစ်တွင် Sarmatian ဘုံသားတို့သည် ၎င်းတို့၏ခေါင်းဆောင်များကို ဖြုတ်ချပြီးနောက်၊ Constantine သည် လူမျိုးစုဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။စစ်ပွဲတွင် အောင်ပွဲရခဲ့ပြီး ဒေသတွင်းရှိ စခန်းများနှင့် ခံတပ်များ ကျန်ရှိနေသည်များကို ညွှန်ပြနေသကဲ့သို့ ဒေသအပေါ် သူ၏ ထိန်းချုပ်မှုကို တိုးချဲ့ခဲ့သည်။[8] Constantine သည် Illyrian နှင့် Roman ခရိုင်များတွင် လယ်သမားများအဖြစ် Sarmatian ပြည်နှင်ဒဏ်ခံအချို့ကို ပြန်လည်အခြေချပြီး ကျန်သူများကို စစ်တပ်ထဲသို့ တပ်သွင်းခဲ့သည်။Dacia ရှိ နယ်နိမိတ်အသစ်သည် Castra of Hinova၊ Rusidava နှင့် Pietroasele ၏ Castra မှ ပံ့ပိုးထားသော Brazda lui Novac မျဉ်းတစ်လျှောက်ဖြစ်သည်။[9] ထုံးများသည် Tirighina-Bărboși ၏ Castra ၏မြောက်ဘက်သို့ဖြတ်သွားကာ Dniester မြစ်အနီး Sasyk Lagoon တွင်အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။[10] Constantine သည် 336 ခုနှစ်တွင် Dacicus maximus ဘွဲ့ကို ယူခဲ့သည်။ [11] Danube မြောက်ဘက်ရှိ ရောမနယ်မြေအချို့သည် ဂျပ်စတင်ယန်းအထိ ခုခံခဲ့သည်။
Hunnic ကျူးကျော်မှု
ဟွန်အင်ပါယာသည် လူမျိုးပေါင်းစုံစုပေါင်းစုဖွဲ့သော သမရိုးကျအနွယ်များဖြစ်သည်။ ©Angus McBride
ယခု ရိုမေးနီးယားကို ဟွန်နစ်ကျူးကျော်ဝင်ရောက်သိမ်းပိုက်ခြင်းမှာ ၄ ရာစုနှင့် ၅ ရာစုများတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။Attila ကဲ့သို့သော သြဇာကြီးသော ခေါင်းဆောင်များ ဦးဆောင်သော Huns များသည် အရှေ့ဘက် မြက်ခင်းပြင်များမှ ပေါ်ထွက်လာပြီး ဥရောပတစ်ခွင်သို့ ပျံ့နှံ့ရောက်ရှိကာ ယနေ့ခေတ် ရိုမေးနီးယားဒေသသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။၎င်းတို့၏ ကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသော မြင်းတပ်များနှင့် ရန်လိုသည့် နည်းဗျူဟာများကြောင့် လူသိများသော ဟွန်များသည် ဂျာမန်မျိုးနွယ်စုများနှင့် အခြားဒေသခံများကို အုပ်စိုးကာ နယ်မြေအစိတ်အပိုင်းများကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ယင်းဒေသတွင် ၎င်းတို့၏တည်ရှိမှုသည် ရိုမေးနီးယား၏ နောက်ဆက်တွဲသမိုင်းကြောင်းနှင့် ၎င်း၏အိမ်နီးချင်းနယ်မြေများကို ပုံဖော်ရာတွင် အခန်းကဏ္ဍတစ်ခုမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။Hunnic အုပ်ချုပ်မှုသည် ယာယီဖြစ်ပြီး စီအီး 453 တွင် Attila သေဆုံးပြီးနောက် ၎င်းတို့၏အင်ပါယာသည် အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာ ကွဲစပြုလာသည်။အတိုချုံးကြီးစိုးနေသော်လည်း Huns များသည် အရှေ့ဥရောပ၏ အစောပိုင်းအလယ်ခေတ်ကာလကို ပုံဖော်ပေးသည့် ရွှေ့ပြောင်းအခြေချလှုပ်ရှားမှုများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုအပြောင်းအရွှေ့များကို ပံ့ပိုးပေးကာ ဒေသအပေါ် ရေရှည်အကျိုးသက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။၎င်းတို့၏ကျူးကျော်မှုသည် ရောမအင်ပါယာ၏ နယ်နိမိတ်များကို တိုးမြင့်လာစေပြီး ၎င်း၏နောက်ဆုံးကျဆင်းမှုကို အထောက်အကူဖြစ်စေသည်။
Gepids
ဂျာမန်မျိုးနွယ်များ ©Angus McBride
453 Jan 1 - 566

Gepids

Romania
ရောမအင်ပါယာကိုဆန့်ကျင်သည့် Huns ၏လှုံ့ဆော်မှုများတွင် Gepids ၏ပါဝင်မှုသည်သူတို့အားများစွာသောဓားပြများဖြစ်စေပြီးကြွယ်ဝသော Gepid အမျိုးအနွယ်ဝင်များဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကိုအထောက်အကူပြုသည်။[12] Ardaric ၏ကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် "မရေမတွက်နိုင်သောအိမ်ရှင်" သည် 451 ခုနှစ်တွင် Catalaunian လွင်ပြင်တိုက်ပွဲတွင် Attila the Hun ၏လက်ယာတောင်ပံကိုဖွဲ့စည်းခဲ့သည် [။ 13] မဟာမိတ်အလုံးအရင်းများအကြားအဓိကတွေ့ဆုံမှုအကြိုတွင် Gepids၊ ဖရန့်ခ် နှင့် ဖရန့်ခ်တို့သည် ရောမတို့ နှင့် ယခင် ဟွန်များ အတွက် တိုက်ပွဲများ ၊ အချင်းချင်း ဆုံတွေ့ ကြပြီး အချင်းချင်း ရန်စ နေကြပုံ ရသည်။Attila the Hun သည် ၄၅၃ ခုနှစ်တွင် မမျှော်လင့်ဘဲ ကွယ်လွန်သွားခဲ့သည်။ သူ၏သားတော်များအကြား ပဋိပက္ခများသည် ပြည်တွင်းစစ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲသွားကာ လက်အောက်ခံပြည်သူများကို ပုန်ကန်ထကြွစေခဲ့သည်။[14] Jordanes ၏အဆိုအရ Gepid ဘုရင် Ardaric သည် "လူမျိုးများစွာသည် အခြေခံအကျဆုံးအခြေအနေ၏ ကျွန်များကဲ့သို့ ဆက်ဆံခံရခြင်းကြောင့် ဒေါသဖြစ်လာခဲ့သည်၊" [15] သည် Huns များကို ပထမဆုံးလက်နက်ကိုင်ခဲ့သည်။454 သို့မဟုတ် 455 ခုနှစ်တွင် Pannonia ရှိ (အမည်မသိ) Nedao မြစ်တွင် အဆုံးအဖြတ်တိုက်ပွဲကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည် [။ 16] တိုက်ပွဲတွင် Gepids၊ Rugii၊ Sarmatians နှင့် Suebi တို့သည် Huns နှင့် ၎င်းတို့၏မဟာမိတ်များဖြစ်သည့် Ostrogoths တို့ကို အနိုင်ယူခဲ့သည်။[17] ၎င်းသည် Attila ၏မဟာမိတ်ဟောင်းများကြားတွင် ဦးဆောင်ခဲ့သော Gepids များဖြစ်ပြီး အကြီးဆုံးနှင့် အလွတ်လပ်ဆုံးသောနိုင်ငံသစ်များထဲမှ တစ်ခုကို တည်ထောင်ကာ ၎င်းတို့၏နိုင်ငံကို ရာစုနှစ်တစ်ခုကျော်ကြာ တည်တံ့စေခဲ့သော "လေးစားမှုမြို့တော်" ကို ရယူခဲ့သည်။[18] ၎င်းသည် Danube မြောက်ဘက်ရှိ ယခင်ရောမပြည်နယ် Dacia ၏ အစိတ်အပိုင်းအများအပြားကို လွှမ်းခြုံထားပြီး အခြားသော Middle Danubian နိုင်ငံများနှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ၎င်းသည် ရောမနှင့် လုံးဝမပတ်သက်ပါ။ကွန်စတန်တီနိုပယ်သည် ၎င်းတို့အား ထောက်ပံ့မှုမပေးသောအခါ ရာစုနှစ်တစ်ခုအကြာ 567 ခုနှစ်တွင် Lombards နှင့် Avars တို့သည် Gepids များကိုအနိုင်ယူခဲ့သည်။အချို့သော Gepids များသည် အီတလီ၏နောက်ဆက်တွဲသိမ်းပိုက်မှုတွင် Lombards နှင့်ပူးပေါင်းခဲ့ပြီး အချို့မှာ ရောမနယ်မြေသို့ပြောင်းသွားကာ အခြား Gepids များသည် Avars မှသိမ်းပိုက်ပြီးနောက်နိုင်ငံဟောင်း၏ဧရိယာတွင်နေထိုင်ဆဲဖြစ်သည်။
ဘော်လကန်သို့ Slavic ရွှေ့ပြောင်းမှုများ
ဘော်လကန်သို့ Slavic ရွှေ့ပြောင်းမှုများ ©HistoryMaps
ဘော်လကန်ဒေသသို့ Slavic ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုသည် 6 ရာစုအလယ်ပိုင်းနှင့် 7 ရာစု၏ပထမဆယ်စုနှစ်များအစောပိုင်းအလယ်ခေတ်တွင်စတင်ခဲ့သည်။Slavs များ၏ လျင်မြန်သော လူဦးရေ ပျံ့နှံ့မှုနောက်တွင် လူဦးရေဖလှယ်ခြင်း၊ ရောနှောခြင်းနှင့် Slavic ဘာသာစကား ကူးပြောင်းခြင်းတို့ကြောင့် ဖြစ်သည်။Justinian ပလိပ်ရောဂါကာလအတွင်း ဘော်လကန်လူဦးရေ သိသိသာသာ ကျဆင်းလာမှုကြောင့် အခြေချနေထိုင်မှုကို ကူညီပေးခဲ့ပါသည်။နောက်တချက်မှာ 536 မှ 660 စီအီး ဝန်းကျင်တွင် ရှေးဟောင်းရေခဲခေတ်နှောင်းပိုင်းနှင့် Sasanian အင်ပါယာ နှင့် Avar Khaganate အကြား အရှေ့ရောမအင်ပါယာ ကို ဆန့်ကျင်သည့်စစ်ပွဲများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။Avar Khaganate ၏ ကျောရိုးသည် Slavic မျိုးနွယ်စုများ ပါဝင်သည်။626 နွေရာသီတွင် Constantinople ၏မအောင်မြင်သောဝိုင်းရံခံရပြီးနောက်၊ သူတို့သည် Byzantine ပြည်နယ်များ၏တောင်ဘက်ရှိ Sava နှင့် Danube မြစ်များ၏တောင်ဘက်၊ Adriatic မှ Aegean ပင်လယ်နက်အထိပင်လယ်နက်အထိအခြေချပြီးနောက်ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော Balkan ဧရိယာတွင်ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။အကြောင်းအရင်းများစွာကြောင့် မောပန်းနွမ်းနယ်ပြီး ဘော်လကန်၏ ကမ်းရိုးတန်းဒေသများသို့ လျော့ကျသွားသော Byzantium သည် မျက်နှာစာနှစ်ခုတွင် စစ်မတိုက်နိုင်ဘဲ ဆုံးရှုံးသွားသော နယ်မြေများကို ပြန်လည်ရယူနိုင်သောကြောင့် Sklavinias သြဇာထူထောင်မှုနှင့် ပြန်လည်ပေါင်းစည်းကာ Avar နှင့် Bulgar တို့နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ Khaganates
Avars
Lombard စစ်သည်တော် ©Anonymous
566 Jan 1 - 791

Avars

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
562 ခုနှစ်တွင် Avars တို့သည် Danube မြစ်အောက်ပိုင်းနှင့် Black Sea ၏မြောက်ဘက်ရှိ Steppe များကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။[19] ၎င်းတို့သည် ဘော်လကန်ဒေသသို့ ရောက်ရှိသောအခါတွင်၊ Avars တို့သည် မြင်းစီးသူရဲ 20,000 ခန့်ရှိသော ကွဲပြားသော အုပ်စုတစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[20] Byzantine ဧကရာဇ် Justinian ကို ငါဝယ်ပြီးနောက် အနောက်မြောက်ဘက်သို့ ဂျာမီးယားသို့ တွန်းပို့ခဲ့သည်။သို့သော်လည်း ဖရန့်ခ်ဆန်သော အတိုက်အခံများက ထိုလမ်းကြောင်းတွင် Avars ၏ ချဲ့ထွင်မှုကို ရပ်တန့်စေခဲ့သည်။ကြွယ်ဝသော သင်းအုပ်နယ်မြေများကို ရှာဖွေရာတွင် Avars တို့သည် ကနဦးတွင် ယနေ့ခေတ် ဘူလ်ဂေးရီးယား ရှိ Danube ၏တောင်ဘက်မြေယာကို တောင်းဆိုခဲ့သော်လည်း Byzantines မှ Göktürks နှင့် ၎င်းတို့၏အဆက်အသွယ်များကို Avar ၏ရန်လိုမှုအား ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် အသုံးပြုကာ ငြင်းဆိုခဲ့သည်။[21] Avars များသည် Carpathian Basin နှင့် ၎င်းတို့ ရရှိနိုင်သော သဘာဝ ကာကွယ်ရေးများဆီသို့ အာရုံစိုက်လာကြသည်။[22] Carpathian Basin ကို Gepids မှ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။567 ခုနှစ်တွင် Avars တို့သည် Lombards—Gepids ၏ရန်သူများ—နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့ကြပြီး Gepid ၏နိုင်ငံတော်များစွာကို အတူတကွ ဖျက်ဆီးခဲ့ကြသည်။ထို့နောက် Avars များသည် Lombards များကိုအီတလီ မြောက်ပိုင်းသို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် စည်းရုံးခဲ့သည်။
Bulgars
Avars နှင့် Bulgars ©Angus McBride
680 Jan 1

Bulgars

Romania
[670] ခုနှစ်ဝန်းကျင်ခန့်တွင် Dniester မြစ်အနောက်ဘက်ရှိ Turkic စကားပြော ဘူလ်ဂါလူမျိုးများသည် Ongal တိုက်ပွဲတွင် အရှေ့ရောမ (သို့မဟုတ် Byzantine ) ဧကရာဇ် Constantine IV ကို 680 သို့မဟုတ် 681 ခုနှစ်တွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး Dobruja ကို သိမ်းပိုက်ကာ ပထမဘူဂေးရီးယားအင်ပါယာကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ .[29] မကြာမီ ၎င်းတို့သည် အိမ်နီးချင်း မျိုးနွယ်စုအချို့အပေါ် ၎င်းတို့၏ အခွင့်အာဏာကို ချမှတ်ခဲ့သည်။804 နှင့် 806 ကြားတွင် ဘူဂေးရီးယားစစ်တပ်များသည် Avars များကို ချေမှုန်းခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ပြည်နယ်ကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ဘူလ်ဂေးရီးယား နိုင်ငံ Krum သည် ယခင် Avar Khaganate ၏ အရှေ့ဘက်ခြမ်းကို သိမ်းပိုက်ပြီး ဒေသခံ Slavic မျိုးနွယ်စုများကို အုပ်စိုးခဲ့သည်။အလယ်ခေတ်ကာလတွင် ဘူဂေးရီးယားအင်ပါယာသည် ၆၈၁ ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ချိန်မှ ၁၃၇၁-၁၄၂၂ ခုနှစ်အထိ Danube မြစ်၏မြောက်ဘက်ရှိ ကျယ်ပြန့်သောနယ်မြေများကို ထိန်းချုပ်ခဲ့သည်။ဘူဂေးရီးယားအုပ်စိုးရှင်များ၏ မော်ကွန်းတိုက်များ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရပြီး Byzantine သို့မဟုတ် Hungarian လက်ရေးစာမူများတွင် ဤဧရိယာအတွက် အနည်းငယ်သာဖော်ပြထားသောကြောင့် ထိုနေရာတွင် ရာစုနှစ်များစွာရှိ ဘူဂေးရီးယားအုပ်ချုပ်မှုအတွက် မူရင်းအချက်အလက်များ ရှားပါးလာသည်။ပထမဘူလ်ဂေးရီးယားအင်ပါယာအတွင်း၊ ဒရစ်ဒူယဉ်ကျေးမှုသည် ၈ ရာစုအစတွင် ဖွံ့ဖြိုးလာပြီး ၁၁ ရာစုအထိ ထွန်းကားခဲ့သည်။[30] ဘူလ်ဂေးရီးယားတွင် ၎င်းကို Pliska-Preslav ယဉ်ကျေးမှုဟု အများအားဖြင့် ရည်ညွှန်းသည်။
Pechenegs
Pechenegs ©Angus McBride
700 Jan 1 - 1000

Pechenegs

Romania
Central Asian steppes မှ ခြေသလုံးရိုးတစ်ပိုင်း Turkic လူမျိုး Pechenegs တို့သည် 8th မှ 11th ရာစုမှ 11th ရာစုအထိ ပင်လယ်နက်၏မြောက်ဘက်ရှိ steppe များကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး 10 ရာစုတွင် Don နှင့် Don အကြားရှိ နယ်မြေအားလုံးကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ အောက်ပိုင်း Danube မြစ်များ။[31] 11th နှင့် 12 ရာစုများအတွင်း၊ Cumans နှင့် Eastern Kipchaks တို့၏ ခြေသလုံးကွန်ဖက်ဒရိတ်များသည် ယနေ့ခေတ် ကာဇက်စတန်၊ ရုရှားတောင်ပိုင်း၊ ယူကရိန်း၊ မော်လ်ဒါးဗီးယားတောင်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက် Wallachia တို့အကြား နယ်မြေများကို လွှမ်းမိုးထားသည်။[၃၂]
Magyars
Otto the Great သည် 955 Lechfeld ၏တိုက်ပွဲတွင် Magyars ကိုချေမှုန်းခဲ့သည်။ ©Angus McBride
895 Jan 1

Magyars

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
ဘူလ်ဂေးရီးယား နှင့် ခြေသလုံးမှ ဟန်ဂေရီလူမျိုးတို့ကြား လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခတစ်ခုက Pontic steppes မှထွက်ခွာရန် တွန်းအားပေးခဲ့ပြီး 895 ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် Carpathian မြစ်ဝှမ်းကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့၏ကျူးကျော်မှုသည် အစောဆုံးကိုးကားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး Gesta Hungarorum တွင် ရာစုနှစ်များစွာကြာပြီးနောက် မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်၊ Gelou အမည်ရှိ ရိုမေးနီးယားမြို့စားက အုပ်ချုပ်သည်။တူညီသောအရင်းအမြစ်သည် 895 ခုနှစ်ဝန်းကျင် Crişana တွင် Székelys များ ရှိနေခြင်းကိုလည်း ဖော်ပြသည်။ ရိုမေးနီးယားတွင် Vlachs ဟုလူသိများသော ပထမဆုံးခေတ်ပြိုင်အကိုးအကားများ - ယခု ရိုမေးနီးယားကိုဖွဲ့စည်းသည့်ဒေသများတွင် 12 နှင့် 13 ရာစုများတွင်မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အောက်ညုမြစ်၏ တောင်ဘက်ရှိ မြေများပေါ်တွင် နေထိုင်သည့် Vlachs များကို ရည်ညွှန်းသည်။
ဟန်ဂေရီစည်းမျဉ်း
Hungarian Rule ©Angus McBride
1000 သို့မဟုတ် 1001 တွင် စတင်စိုးစံခဲ့သော ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသရဖူဆောင်းသော ဘုရင် Stephen I သည် Carpathian Basin ကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။1003 ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် သူသည် "သူ့မိခင်ဦးလေး King Gyula" ကိုဆန့်ကျင်ပြီး Transylvania ကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။အလယ်ခေတ် Transylvania သည် ဟန်ဂေရီ နိုင်ငံတော်၏ အရေးပါသောအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။သို့ရာတွင် ၎င်းသည် အုပ်ချုပ်ရေးပိုင်းခြားနားသော ယူနစ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ခေတ်သစ်ရိုမေးနီးယား၏ပိုင်နက်တွင် Alba Iulia၊ Biharea နှင့် Cenad တို့တွင် ရိုမန်ကက်သလစ် ဂိုဏ်းခွဲသုံးခုကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။[၃၆]ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တစ်ခုလုံးတွင် ဘုရင့်အုပ်ချုပ်ရေးသည် တော်ဝင်ခံတပ်များ ပတ်လည်တွင် ဖွဲ့စည်းထားသော ခရိုင်များကို အခြေခံထားသည်။[37] ခေတ်သစ်ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ၏ပိုင်နက်တွင်၊ [1097] ခုနှစ်တွင် ispán သို့မဟုတ် Alba ၏ရေတွက်မှုကိုရည်ညွှန်းခြင်းနှင့် 1111 ခုနှစ်တွင် Bihor ရေတွက်ခြင်းအတွက်ခရိုင်စနစ်၏အသွင်အပြင်ကိုသက်သေထူသည်။[39] Banat နှင့် Crişana ရှိ စီရင်စုများသည် တိုက်ရိုက် တော်ဝင် အခွင့်အာဏာအောက်တွင် ရှိနေသော်လည်း နယ်ပယ်မှ အရာရှိကြီး တစ်ဦးက 12 ရာစု နှောင်းပိုင်းမှ Transylvanian ခရိုင်များ၏ ispáns များကို ကြီးကြပ်ခဲ့သည်။[40]Crişana ရှိ Tileagd တွင် Székelys ၏အစောပိုင်းရောက်ရှိမှုနှင့် Transylvania ရှိ Gârbova၊ Saschiz နှင့် Sebeş တွင်တော်ဝင်ပဋိညာဉ်များကသက်သေထူသည်။[41] Gârbova၊ Saschiz နှင့် Sebeş မှ Székely အုပ်စုများသည် 1150 ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် Transylvania ၏ အရှေ့ဘက်ဆုံးဒေသများသို့ ဘုရင်များက ဤနယ်မြေများကို အနောက်ဥရောပမှရောက်ရှိလာသော အခြေချနေထိုင်သူအသစ်များထံ ပေးအပ်သောအခါတွင် 1150 ဝန်းကျင်တွင် ရွှေ့ပြောင်းခဲ့ကြသည်။[42] Székelys များကို ခရိုင်များအစား "ထိုင်ခုံများ" အဖြစ်ဖွဲ့စည်းကာ တော်ဝင်အရာရှိတစ်ဦးဖြစ်သော "Székelys Count" သည် 1220 ခုနှစ်များမှ ၎င်းတို့၏အသိုင်းအဝိုင်း၏ အကြီးအကဲဖြစ်လာခဲ့သည်။Székelys များသည် ဘုရင်မင်းမြတ်များထံ စစ်မှုထမ်းခဲ့ပြီး တော်ဝင်အခွန်အခများ ကင်းလွတ်ခွင့် ပေးခဲ့သည်။
Cumans
ကူမေးနီးယားရှိ Cumans ကို တိုက်ခိုက်နေသော Teutonic Knights ©Graham Turner
1060 Jan 1

Cumans

Romania
Lower Danube ဒေသတွင် Cumans များ ရောက်ရှိလာခြင်းကို 1055 ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး မှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည် [။ 43] Cuman အဖွဲ့များသည် 1186 နှင့် 1197 ခုနှစ်ကြားတွင် Byzantines ကို ပုန်ကန်သော Bulgarians နှင့် Vlachs တို့အား ကူညီခဲ့သည် [။ 44] Rus မင်းသားများနှင့် Cuman မျိုးနွယ်စုများ၏ ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့သည် အသံထွက်ခဲ့သည်။ 1223 ခုနှစ်တွင် Kalka မြစ်တိုက်ပွဲတွင် မွန်ဂိုတို့ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည် [။ 45] [ထိုနောက်] မကြာမီတွင် Cuman အကြီးအကဲ Boricius သည် နှစ်ခြင်းခံပြီး ဟန်ဂေရီဘုရင်၏ ရာထူးအာဏာကို လက်ခံခဲ့သည်။[၄၇]
Transylvanian Saxon ရွှေ့ပြောင်းခြင်း
၁၃ ရာစုအလယ်ခေတ်မြို့။ ©Anonymous
ဟန်ဂေရီ ဘုရင် Géza II (1141-1162) လက်ထက်တွင် Transylvania ဟုခေါ်သော ဂျာမန်လူမျိုးစုများမှ Transylvania ကို ကိုလိုနီပြုခြင်း စတင်ခဲ့သည်။[48] ​​ရာစုနှစ်များစွာဆက်တိုက်တွင်၊ ဤအလယ်ခေတ် ဂျာမန်စကားပြောအခြေချနေထိုင်သူများ (ဥပမာ Transylvania အရှေ့ဘက်ရှိ Szeklers များကဲ့သို့) သည် ထိုအချိန်က ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်၏ တောင်ပိုင်း၊ အရှေ့တောင်နှင့် အရှေ့မြောက်နယ်နိမိတ်များကို ခုခံကာကွယ်ရန်ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် ဗဟိုအာရှနှင့် အရှေ့ဖျား အာရှနိုင်ငံများ (ဥပမာ- Cumans၊ Pechenegs၊ Mongols နှင့် Tatars) တို့မှ ပေါက်ဖွားလာသော နိုင်ငံခြားကျူးကျော်သူများ။တစ်ချိန်တည်းမှာပင်၊ Saxons များသည် စိုက်ပျိုးရေးကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်နှင့် ဗဟိုဥရောပယဉ်ကျေးမှုကို မိတ်ဆက်ပေးခြင်းတို့ဖြင့်လည်း တရားစွဲဆိုခံခဲ့ရသည်။[49] နောက်ပိုင်းတွင်၊ Saxons များသည် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာသော အော်တိုမန်များ (သို့မဟုတ် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခြင်းနှင့် ချဲ့ထွင်နေသော အော်တိုမန်အင်ပါယာကို ဆန့်ကျင်ရန်) ၎င်းတို့၏ကျေးလက်နှင့် မြို့ပြအခြေချနေထိုင်မှု နှစ်ခုစလုံးကို ပိုမိုခိုင်ခံ့စေရန် လိုအပ်လာသည်။Transylvania အရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ Saxons တို့သည်လည်း သတ္တုတူးဖော်ရေး တာဝန်ခံဖြစ်သည်။၎င်းတို့နှစ်ဦးသည် ယနေ့ခေတ် Spiš (ဂျာမန်- Zips) မှ Zipser Saxons နှင့် အတော်လေး ဆက်စပ်နေသည်ဟု ယူဆနိုင်သည် ဂျာမန်လူမျိုးမဟုတ်သော အလယ်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဥရောပတွင် အသက်အကြီးဆုံး ဂျာမန်လူမျိုးအုပ်စုများ။[50]အခြေချနေထိုင်မှု ပထမလှိုင်းသည် 13 ရာစုအကုန်အထိ ကောင်းမွန်စွာ ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။ကိုလိုနီနယ်ချဲ့သူများသည် အနောက်ဘက်ရှိ သန့်ရှင်းသောရောမအင်ပါယာမှ အများစုလာပြီး Franconian ဒေသိယစကားမျိုးများကို ယေဘူယျအားဖြင့် ပြောဆိုကြသော်လည်း၊ ၎င်းတို့ကို ဂျာမန်ဘုရင်မင်းမြတ်၏ ဟန်ဂေရီအဓိပတိအတွက် လုပ်ဆောင်နေသော ဂျာမန်များကြောင့် 'Saxons' ဟု စုပေါင်းခေါ်ဆိုလာကြသည်။[51]1211 ခုနှစ်တွင် Ţara Bârsei တွင် Teutonic Knights များ ရောက်ရှိလာပြီး စနစ်တကျ အခြေချနေထိုင်ခဲ့သည်။ [52] ၎င်းတို့သည် "Székelys of the land and the land of the Vlachs" 1222 ခုနှစ်တွင် လွတ်လပ်စွာ ဖြတ်သန်းခွင့်ကို ရရှိခဲ့သည်။ သူရဲကောင်းများသည် ၎င်းတို့ကိုယ်ကို လွတ်မြောက်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။ ဘုရင်၏ အခွင့်အာဏာမှ ဘုရင် အင်ဒရူး II သည် ၎င်းတို့အား ၁၂၂၅ ခုနှစ်တွင် ဒေသမှ နှင်ထုတ်ခဲ့သည် [။ 53] ထို့နောက်တွင် ဘုရင်သည် ၎င်း၏ အမွေဆက်ခံသူ ဘီလာ [(၅၄)] ကို Transylvania အား အုပ်ချုပ်ရန် မြို့စားဘွဲ့ဖြင့် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။Duke Béla သည် Oltenia ကိုသိမ်းပိုက်ပြီး 1230 ခုနှစ်များတွင် Severin ၏ Banate ၏ပြည်နယ်အသစ်ကိုတည်ထောင်ခဲ့သည်။[55]
Vlach-ဘူဂေးရီးယားပုန်ကန်မှု
Vlach-ဘူဂေးရီးယားပုန်ကန်မှု ©Angus McBride
နယ်ချဲ့အာဏာပိုင်များမှ ချမှတ်သော အခွန်အသစ်များသည် [1185] တွင် Vlach နှင့် Bulgarians တို့၏ ပုန်ကန်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေပြီး ဒုတိယဘူဂေးရီးယားအင်ပါယာ ကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။[34] ပြည်နယ်သစ်အတွင်းရှိ Vlachs ၏ အထင်ကရ အဆင့်အတန်းကို 1250 ခုနှစ်များမတိုင်မီအထိ ပြည်နယ်သစ် သို့မဟုတ် ၎င်း၏တောင်တန်းဒေသများကို "Vlachia" အဖြစ် ရည်ညွှန်းသော Robert Clari နှင့် အခြားသော အနောက်တိုင်းစာရေးဆရာများ၏ ရေးသားချက်များဖြင့် သက်သေပြနေသည်။[၃၅]
Wallachia တည်ထောင်ခြင်း။
ဥရောပတိုက်ကို မွန်ဂိုတွေ ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်တယ်။ ©Angus McBride
1241 Jan 1 00:01

Wallachia တည်ထောင်ခြင်း။

Wallachia, Romania
1236 ခုနှစ်တွင် Batu Khan ၏ခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင်ကြီးမားသောမွန်ဂိုစစ်တပ်ကိုစုဆောင်းခဲ့ပြီးကမ္ဘာ့သမိုင်းတွင်အကြီးကျယ်ဆုံးကျူးကျော်မှုတစ်ခုအနေဖြင့်အနောက်ဘက်သို့ထွက်ခွာခဲ့သည်။[56] အချို့သော Cuman အဖွဲ့များသည် မွန်ဂိုကျူးကျော်မှုမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သော်လည်း Cuman အထက်တန်းလွှာတွင် အသေခံခဲ့သည်။[58] အရှေ့ဥရောပ၏ ခြေလှမ်းများသည် Batu Khan ၏ စစ်တပ်မှ သိမ်းပိုက်ပြီး Golden Horde ၏ အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။[57] သို့ရာတွင် မွန်ဂိုတို့သည် ဓနုုအောက်ပိုင်းဒေသတွင် အစောင့်တပ်များ သို့မဟုတ် စစ်တပ်များကို မထားခဲ့ဘဲ ၎င်းကို တိုက်ရိုက်နိုင်ငံရေးအရ ချုပ်ကိုင်ထားခြင်း မရှိပေ။မွန်ဂိုကျူးကျော်မှုအပြီးတွင် Cuman အများစု (မဟုတ်လျှင်) အများအပြားသည် Wallachian လွင်ပြင်မှ ထွက်ခွာသွားကြသော်လည်း Vlach (ရိုမေးနီးယား) လူဦးရေမှာ Knezes and voivodes ဟုခေါ်သော ၎င်းတို့၏ ဒေသခံအကြီးအကဲများ၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် ကျန်ရှိနေခဲ့သည်။1241 ခုနှစ်တွင် Cuman ၏စိုးမိုးမှုအဆုံးသတ်ခဲ့သည်—Wallachia ကိုတိုက်ရိုက်မွန်ဂိုအုပ်ချုပ်မှုအတည်ပြုခြင်းမပြုခဲ့ပေ။Wallachia ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကို ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ နှင့် ဘူဂေးရီးယား နိုင်ငံတို့က အ [တို] ချုံးငြင်းဆိုနိုင်သော်လည်း၊ နောက်ဆယ်စုနှစ်များ။[60]
1310 - 1526
Wallachia နှင့် Moldaviaornament
လွတ်လပ်သော Wallachia
Wallachia ၏စစ်တပ်မှ Basarab I သည် ဟန်ဂေရီဘုရင် Anjou မှ Charles Robert နှင့် အင်အား 30,000 ရှိသော ကျူးကျော်စစ်ကို ခြုံခိုတိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။Vlach (ရိုမေးနီးယား) စစ်သည်များသည် ဟန်ဂေရီတပ်မှူးများထံမှ မလွတ်မြောက်နိုင်သလို တိုက်ခိုက်သူများကို ဖယ်ရှားရန် အမြင့်သို့မတက်နိုင်သည့် ချောက်ကမ်းပါးစွန်းများပေါ်မှ ကျောက်တုံးများကို လှိမ့်ချကြသည်။ ©József Molnár
1330 Nov 9 - Nov 12

လွတ်လပ်သော Wallachia

Posada, Romania
ဇူလိုင် ၂၆၊ ၁၃၂၄ ရက်စွဲပါ ဒီပလိုမာတစ်ခုတွင် ဟန်ဂေရီ ဘုရင် Charles I သည် Basarab အား "Wallachia of our voivode" ဟု ရည်ညွှန်းပြီး ထိုအချိန်တွင် Basarab သည် ဟန်ဂေရီဘုရင်၏ လက်အောက်ခံတစ်ဦးဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။[62] သို့သော်လည်း အချိန်တိုအတွင်း၊ Basarab သည် ဘုရင်၏ အုပ်စိုးမှုကို လက်ခံရန် ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး၊ Basarab ၏ ကြီးထွားလာသော ပါဝါနှင့် တောင်ပိုင်းတွင် သူကိုယ်တိုင် လုပ်ဆောင်နေသော နိုင်ငံခြားရေးပေါ်လစီကို ဟန်ဂေရီတွင် လက်ခံနိုင်မည်မဟုတ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။[63] ဇွန်လ 18 ရက်၊ 1325 ရက်စွဲပါ ဒီပလိုမာအသစ်တွင်၊ King Charles I က သူ့ကို "Basarab of Wallachia၊ ဘုရင့်သရဖူကို သစ္စာမဲ့သူ" (Bazarab Transalpinum regie corone infidelem) ဟုဖော်ပြထားသည်။[၆၄]Basarab ကို အပြစ်ပေးနိုင်ရန် မျှော်လင့်ပြီး 1330 ခုနှစ်တွင် Charles I ဘုရင်က သူ့ကို စစ်ဆင်နွှဲခဲ့သည်။ ဘုရင်သည် ၎င်း၏အိမ်ရှင်နှင့်အတူ Wallachia သို့ ချီတက်လာခဲ့သည်။ဗာစရတ်ကို မနှိမ်နင်းနိုင်တော့ဘဲ ဘုရင်က တောင်တွေကိုဖြတ်ပြီး ပြန်ဆုတ်ခိုင်းတယ်။သို့သော် ရှည်လျားပြီး ကျဉ်းမြောင်းသော ချိုင့်ဝှမ်းတစ်ခုတွင် အမြင့်များတွင် နေရာယူထားသည့် ရိုမေးနီးယားစစ်တပ်က ဟန်ဂေရီစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။Posada တိုက်ပွဲ ဟုခေါ်သော တိုက်ပွဲသည် လေးရက်ကြာ (နိုဝင်ဘာ ၉-၁၂၊ ၁၃၃၀) ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး ရှုံးနိမ့်ခဲ့သော ဟန်ဂေရီနိုင်ငံသားများအတွက် ဘေးဒုက္ခတစ်ခုဖြစ်သည်။[65] ဘုရင်သည် သူ၏ တော်ဝင်အင်္ကျီကို ထိန်းသိမ်းသူ တစ်ဦးနှင့် လဲလှယ်ခြင်းဖြင့် သူ့အသက်နှင့် လွတ်မြောက်နိုင်ခဲ့သည်။[၆၆]Posada တိုက်ပွဲသည် ဟန်ဂေရီ-Wallachian ဆက်ဆံရေးတွင် အချိုးအကွေ့တစ်ခုဖြစ်သည်- 14 ရာစုအတွင်းတွင် ဟန်ဂေရီဘုရင်များသည် Wallachia ၏ဗိုဏ်ခေါင်းများကို တစ်ကြိမ်ထက်ပို၍ ထိန်းညှိရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း ခေတ္တမျှသာ အောင်မြင်ခဲ့သည်။ထို့ကြောင့် Basarab ၏ အောင်ပွဲသည် Wallachia ၏ Principality အတွက် လွတ်လပ်ရေးဆီသို့ လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့သည်။
မော်လ်ဒါးဗီးယားနိုင်ငံ တည်ထောင်ခြင်း။
Voivode Dragoș ၏ နွားထီးကို ရှာဖွေခြင်း ©Constantin Lecca
ပိုလန် နှင့် ဟန်ဂေရီ နှစ်နိုင်ငံစလုံးသည် 1340 ခုနှစ်များတွင်တိုးချဲ့မှုအသစ်ကိုစတင်ခြင်းဖြင့် Golden Horde ကျဆင်းမှုကိုအခွင့်ကောင်းယူခဲ့သည်။1345 ခုနှစ်တွင် ဟန်ဂေရီစစ်တပ်က မွန်ဂိုများကို အနိုင်ယူပြီးနောက် ကာပါသီယန်အရှေ့ဘက်တွင် ခံတပ်အသစ်များ တည်ဆောက်ခဲ့သည်။တော်ဝင်ပဋိညာဉ်များ၊ ရာဇဝင်ချုပ်များနှင့် နေရာအမည်များက ဟန်ဂေရီနှင့် ဆက်ဆွန်ကိုလိုနီနယ်ချဲ့များက ထိုဒေသတွင် အခြေချနေထိုင်ကြောင်း ဖော်ပြသည်။Dragoș သည် ဟန်ဂေရီဘုရင် Louis I ၏ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် မော်လ်ဒိုဗာတစ်လျှောက်ရှိ နယ်မြေများကို သိမ်းယူခဲ့သော်လည်း Vlach များသည် Louis ၏အုပ်ချုပ်မှုကို 1350 နှောင်းပိုင်းတွင် ဆန့်ကျင်ပုန်ကန်ခဲ့သည်။မော်လ်ဒါးဗီးယားနိုင်ငံကို တည်ထောင်ခြင်းမှာ Vlach (ရိုမေးနီးယား) ဗောဓိဗိမာန် (စစ်ခေါင်းဆောင်) ဒရာဂိုစသ် (Vlach) ရောက်ရှိလာပြီး များမကြာမီတွင် သူ၏လူများနောက်မှ Maramureș၊ ထို့နောက် ဗိုဗိုဗားမြစ် (Voivodeship) မှ မော်လ်ဒိုဗာမြစ်ဝှမ်းဒေသသို့ စတင်ခဲ့သည်။Dragoș သည် 1350 ခုနှစ်များတွင် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်၏ ဘုရင်ခံအဖြစ် ထိုနေရာတွင် မူဝါဒတစ်ရပ်ကို ထူထောင်ခဲ့သည်။ဟန်ဂေရီဘုရင်နှင့် ကျဆုံးခဲ့သော Maramureș မှ Vlach မှ Vlach ဗောဓိဗို ဘိုဂ်ဒန် ၁ သည် 1359 ခုနှစ်တွင် Carpathians ကိုဖြတ်ကျော်ကာ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံမှ မော်လ်ဒါးဗီးယားကို သိမ်းပိုက်ပြီးသောအခါတွင် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။၎င်းသည် Wallachia နှင့် ပေါင်းစည်းပြီး ခေတ်မီရိုမေးနီးယားပြည်နယ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုကို စတင်သောအခါ 1859 ခုနှစ်အထိ ၎င်းသည် အဓိကကျသော နယ်ပယ်တစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။
Vlad the Impaler
Vlad the Impaler ©Angus McBride
1456 Jan 1

Vlad the Impaler

Wallachia, Romania
လွတ်လပ်သော Wallachia သည် 14 ရာစုကတည်းက အော်တိုမန်အင်ပါယာ ၏ နယ်နိမိတ်အနီးတွင်ရှိပြီး နောက်ရာစုနှစ်များအတွင်း အော်တိုမန်တို့၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုသို့ တဖြည်းဖြည်း ကျဆင်းလာကာ လွတ်လပ်ရေးကာလတိုတိုဖြင့် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။Vlad III the Impaler သည် 1448၊ 1456–62 နှင့် 1476 ခုနှစ်တွင် Wallachia ၏မင်းသားဖြစ်ခဲ့သည် [။ 67] အော်တိုမန်အင်ပါယာကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခြင်းနှင့် ၎င်း၏နိုင်ငံငယ်ကို အချိန်တိုအတွင်း လွတ်မြောက်စေခြင်း၏ ကနဦးအောင်မြင်မှုအတွက် Vlad III ကို အမှတ်ရနေပါသည်။ရိုမေးနီးယားသမိုင်းမှတ်တမ်းက သူ့ကို ရက်စက်သော်လည်း အုပ်စိုးသူအဖြစ် အကဲဖြတ်သည်။
မဟာစတီဖင်
Stephen the Great နှင့် Vlad Tepes ။ ©Anonymous
1457 Jan 1 - 1504

မဟာစတီဖင်

Moldàvia
Stephen the Great သည် မော်လ်ဒါးဗီးယားနိုင်ငံ၏ အကောင်းဆုံး ဗိသုကာအဖြစ် ယူဆသည်။စတီဖင်သည် ၄၇ နှစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့ပြီး ထိုအချိန်သည် ပုံမှန်မဟုတ်သော ရှည်လျားသောကာလဖြစ်သည်။သူသည် အောင်မြင်သော စစ်ခေါင်းဆောင်နှင့် နိုင်ငံ့ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး တိုက်ပွဲပေါင်း ငါးဆယ်တွင် နှစ်ကြိမ်သာ ရှုံးနိမ့်ခဲ့သည်။အောင်ပွဲတစ်ခုစီကို အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် ဘုရားကျောင်း ၄၈ ကျောင်းကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး အများစုမှာ ထူးခြားသည့် ဗိသုကာပုံစံဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။Stefan ၏ဂုဏ်သိက္ခာအရှိဆုံးအောင်ပွဲသည် 1475 ခုနှစ်တွင် Vaslui တိုက်ပွဲတွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာကို ကျော်ဖြတ်ခဲ့ပြီး Voroneţ ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကိုတည်ဆောက်ခဲ့သည်။ဤအောင်ပွဲအတွက် Pope Sixtus IV သည် သူ့ကို verus christianae fidei athleta (ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်း၏စစ်မှန်သောချန်ပီယံ) အဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်းခဲ့သည်။စတီဖင်သေဆုံးပြီးနောက် မော်လ်ဒါဗီးယားသည်လည်း ၁၆ ရာစုအတွင်း အော်တိုမန်အင်ပါယာ၏ အုပ်စိုးမှုအောက်တွင် ကျရောက်ခဲ့သည်။
1526 - 1821
အော်တိုမန် ကြီးစိုးမှုနှင့် ဖန်နရီယိုခေတ်ornament
ရိုမေးနီးယားရှိ အော်တိုမန်ခေတ်
Ottoman Period in Romania ©Angus McBride
အော်တိုမန်အင်ပါယာ ၏ ချဲ့ထွင်မှုသည် 1390 ခုနှစ်ဝန်းကျင်တွင် Danube သို့ရောက်ရှိခဲ့သည်။ အော်တိုမန်များသည် 1390 တွင် Wallachia ကိုကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး 1395 ခုနှစ်တွင် Dobruja ကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ Wallachia သည် 1417 ခုနှစ်တွင် Ottoman ကိုပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ်၊ 1456 ခုနှစ်တွင် Moldavia မှပေးဆောင်ခဲ့သည်။ သို့ရာတွင်ထိုနှစ်ခုသည်စိုးရိမ်ဖွယ်ရာများမဟုတ်ပေ။ ၎င်းတို့၏ မင်းသားများသည် ၎င်းတို့၏ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် အော်တိုမန်များကို ကူညီရန်သာ လိုအပ်သည်။အထင်ရှားဆုံး ၁၅ ရာစု ရိုမေးနီးယား ဘုရင်များဖြစ်သည့် Wallachia of Impaler နှင့် Vlad the Great of Moldavia တို့သည် ကြီးမားသော တိုက်ပွဲများတွင် အော်တိုမန်တို့ကိုပင် အနိုင်ယူနိုင်ခဲ့ကြသည်။Silistra Eyalet တွင်ပါဝင်သည့် Dobruja တွင် Nogai Tatars များအခြေချနေထိုင်ကြပြီး ဒေသခံဂျစ်ပစီအနွယ်များသည် အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ကူးပြောင်းခဲ့ကြသည်။ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်ပြိုကွဲမှုသည် 1526 ခုနှစ်သြဂုတ်လ 29 ရက်နေ့တွင် Mohács တိုက်ပွဲဖြင့်စတင်ခဲ့သည်။ အော်တိုမန်တို့သည် တော်ဝင်စစ်တပ်ကို ချေမှုန်းခဲ့ပြီး ဟန်ဂေရီ မှ Louis II လည်း ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။1541 ခုနှစ်တွင် ဘော်လကန်ကျွန်းဆွယ်နှင့် မြောက်ပိုင်း ဟန်ဂေရီတစ်ခုလုံးသည် အော်တိုမန်ပြည်နယ်များ ဖြစ်လာခဲ့သည်။မော်လ်ဒါဗီးယား၊ Wallachia နှင့် Transylvania တို့သည် အော်တိုမန် အုပ်စိုးမှုအောက်တွင် ရှိခဲ့သော်လည်း အပြည့်အဝ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်နှင့် 18 ရာစုအထိ ပြည်တွင်းလွတ်လပ်မှုအချို့ ရရှိခဲ့သည်။
Transylvania ၏ကျောင်းအုပ်ကြီး
John Sigismund သည် ဇွန်လ ၂၉ ရက်နေ့တွင် Zemun တွင် ခမ်းနားသော အော်တိုမန် စူလတန် ဆူလေမန်အား ဂါရဝပြုသည်။ ©Anonymous Ottoman author
အဓိက ဟန်ဂေရီ စစ်တပ်နှင့် ဘုရင် Louis II Jagiello တို့သည် 1526 Mohács တိုက်ပွဲတွင် အော်တိုမန်တို့၏ လုပ်ကြံ သတ်ဖြတ်ခြင်းကို ခံခဲ့ရသောအခါ၊ ဩစတြီးယား၏ ဖာဒီနန် (နောင်ဧကရာဇ် Ferdinand I) ၏ ဆက်ခံမှုကို ဆန့်ကျင်သော ထရန်စီဗေးနီးယားမှ John Zápolya—voivod သည် ဟန်ဂေရီထီးနန်းကို အခွင့်ကောင်းယူခဲ့သည်။ သူ၏စစ်အင်အား၊ဂျွန်ကို ဟန်ဂေရီဘုရင်အဖြစ် တင်မြှောက်ခံရသောအခါ အခြားပါတီက ဖာဒီနန်ကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းတွင် Zápolya သည် Zápolya ၏သား John II ကိုကာကွယ်ရန် (1540 ခုနှစ် Zápolya သေဆုံးပြီးနောက်) မှ Sultan Suleiman I မှပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။John Zápolya သည် အရှေ့ဟန်ဂေရီနိုင်ငံ (1538-1570) ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး Transylvania ၏ Principality ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။1570 ခုနှစ်တွင် John II ဘုရင်နှင့် ဧကရာဇ် Maximiliam II တို့က 1570 တွင် Speyer စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက်တွင် အရှေ့ဘက်ဟန်ဂေရီဘုရင် John Sigismund Zápolya သည် Transylvania ၏ ပထမဆုံးမင်းသားဖြစ်လာခဲ့သည်။စာချုပ်အရ Transylvania ၏ Principality သည် အများသူငှာ ဥပဒေသဘောအရ ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတော်၏ အစိတ်အပိုင်းအဖြစ် အမည်ခံထားဆဲဖြစ်သည်။Speyer စာချုပ်သည် John Sigismund ၏ပိုင်ဆိုင်မှုများသည် Holy Crown ၏ Holy Crown နှင့် သက်ဆိုင်ပြီး ၎င်းတို့အား ခွဲခြားရန် ခွင့်မပြုကြောင်း အလွန်သိသာထင်ရှားသောနည်းလမ်းဖြင့် အလေးပေးဖော်ပြခဲ့သည်။[၆၈]
Michael the Brave
Michael the Brave ©Mișu Popp
1593 Jan 1 - 1599

Michael the Brave

Romania
Michael the Brave (Mihai Viteazul) သည် 1593 မှ 1601 ခုနှစ်အထိ Wallachia ၏မင်းသား၊ 1600 ခုနှစ်တွင် Moldavia မင်းသားနှင့် 1599-1600 တွင် Transylvania ၏ de facto အုပ်ချုပ်သူဖြစ်သည်။သူ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် အဓိက နယ်ပယ်သုံးခုကို ပေါင်းစည်းခြင်းကြောင့် လူသိများသော မိုက်ကယ်၏ နန်းတက်မှုသည် Wallachia၊ Moldavia နှင့် Transylvania တို့ကို ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးတည်းအောက်တွင် ပေါင်းစည်းခဲ့ခြင်းသည် သမိုင်းတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်ဖြစ်သည်။ဤအောင်မြင်မှုသည် တိုတိုတုတ်တုတ်ပင်ဖြစ်သော်လည်း ရိုမေးနီးယားသမိုင်းတွင် ဒဏ္ဍာရီလာပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်လာခဲ့သည်။အော်တိုမန် သြဇာ လွှမ်းမိုးမှုမှ ဒေသများကို လွတ်မြောက်လိုသော မိုက်ကယ်၏ဆန္ဒသည် တာ့ခ်ကို ဆန့်ကျင်သည့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများစွာကို ဖြစ်စေခဲ့သည်။သူ၏အောင်ပွဲများသည် အခြားဥရောပအင်အားကြီးနိုင်ငံများသာမက ရန်သူများစွာထံမှ အသိအမှတ်ပြုမှုနှင့် ထောက်ခံမှုကို ရရှိခဲ့သည်။၁၆၀၁ ခုနှစ်တွင် လုပ်ကြံခံရပြီးနောက် စည်းလုံးညီညွတ်သော ခေါင်းဆောင်များသည် လျင်မြန်စွာ ပြိုကွဲသွားခဲ့သည်။သို့သော်၊ သူ၏ကြိုးပမ်းမှုများသည် ခေတ်သစ်ရိုမေးနီးယားပြည်နယ်အတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ဖြစ်ပြီး၊ သူ၏အမွေအနှစ်သည် ရိုမေးနီးယားအမျိုးသားရေးဝါဒနှင့် ဝိသေသလက္ခဏာအပေါ် သက်ရောက်မှုကြောင့် ဂုဏ်ပြုခံရပါသည်။Michael the Brave သည် ရဲရင့်ခြင်း၏ သင်္ကေတ၊ အရှေ့ဥရောပရှိ ခရစ်ယာန်ဘာသာကို ခုခံကာကွယ်သူဖြစ်ပြီး ရိုမေးနီးယားတွင် လွတ်လပ်ရေးနှင့် စည်းလုံးညီညွတ်ရေးအတွက် ကာလရှည်ကြာစွာ ကြိုးပမ်းမှုတွင် အဓိကကျသော ပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်သည်။
ရှည်လျားသောတူရကီစစ်ပွဲ
တူရကီစစ်ပွဲ၏အယောင်ဆောင်။ ©Hans von Aachen
1591 ခုနှစ်တွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာ နှင့် Habsburgs အကြား ဆယ့်ငါးနှစ်စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ အဓိကအားဖြင့် Wallachia၊ Transylvania နှင့် Moldavia တို့၏ အုပ်စိုးရှင်များဖြစ်သည့် Habsburg ဘုရင်စနစ်နှင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာတို့ကြား ပြတ်ပြတ်သားသား ပြတ်သားသောပြည်တွင်းစစ်ပွဲဖြစ်သည်။ခြုံငုံကြည့်လျှင် ပဋိပက္ခသည် ငွေကုန်ကြေးကျများသော တိုက်ပွဲများနှင့် ဝိုင်းရံမှုများတွင် ပါဝင်သော်လည်း နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် အမြတ်အနည်းငယ်သာရှိသည်။
တူရကီစစ်ပွဲကြီး
Stanisław Chlebowski မှ Vienna ရှိ Sobieski - ပိုလန်ဘုရင် John III နှင့် Grand Duke of Lithuania ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1683 Jul 14 - 1699 Jan 26

တူရကီစစ်ပွဲကြီး

Balkans
The Great Turkish War, the Wars of the Holy League ဟုလည်း ခေါ်တွင်သော စစ်ပွဲသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာ နှင့် သန့်ရှင်းသော ရောမအင်ပါယာ၊ ပိုလန်-လစ်သူယေးနီးယားဗင်းနစ်ရုရှားအင်ပါယာ နှင့် ဟန်ဂေရီနိုင်ငံတို့ ပါဝင်သော ပဋိပက္ခများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ပြင်းထန်သောတိုက်ပွဲများသည် 1683 တွင်စတင်ခဲ့ပြီး 1699 ခုနှစ်တွင် Karlowitz စာချုပ်ကိုလက်မှတ်ရေးထိုးခြင်းဖြင့်အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ စစ်ပွဲသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာအတွက် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး၊ ဟန်ဂေရီနှင့် ပိုလန်-လစ်သူယေးနီးယန်းဓနသဟာယတို့တွင် နယ်မြေအများအပြားဆုံးရှုံးခဲ့ပြီး ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် နယ်မြေအများအပြားဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ အနောက်ဘော်လကန်၏အစိတ်အပိုင်းအဖြစ်။အနောက်ဥရောပနှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ရာတွင် ရုရှားက ပထမဆုံးအကြိမ် ပါဝင်ခဲ့ခြင်းကြောင့် စစ်ပွဲသည် အရေးပါလှသည်။
Habsburg စည်းမျဉ်းအရ Transylvania
Transylvania under Habsburg Rule ©Angus McBride
1699 Jan 1 - 1920

Habsburg စည်းမျဉ်းအရ Transylvania

Transylvania, Romania
Transylvania ၏ Principality သည် Gábor Bethlen ၏ အကြွင်းမဲ့အာဏာအုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရွှေခေတ်သို့ရောက်ရှိခဲ့သည်။ 1690 တွင် Habsburg ဘုရင်စနစ်သည် ဟန်ဂေရီ သရဖူမှတစ်ဆင့် Transylvania ကို သိမ်းပိုက်ရရှိခဲ့သည်။[69] 18 ရာစုနှောင်းပိုင်းနှင့် 19 ရာစုအစောပိုင်းတွင် မော်လ်ဒါဗီးယား၊ Wallachia နှင့် Transylvania တို့သည် အိမ်နီးချင်းအင်ပါယာသုံးခုဖြစ်သည့် Habsburg အင်ပါယာ၊ အသစ်ပေါ်လာသော ရုရှားအင်ပါယာ နှင့် အော်တိုမန်အင်ပါယာ တို့အကြား တိုက်ပွဲနယ်မြေတစ်ခုအဖြစ် တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။1711 ခုနှစ်တွင် Rákóczi ၏လွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲကျရှုံးပြီးနောက် [70] Habsburg ၏ Transylvania ထိန်းချုပ်မှုကိုပေါင်းစည်းခဲ့ပြီး Hungarian Transylvanian မင်းသားများကို Habsburg နယ်ချဲ့ဘုရင်ခံများနှင့်အစားထိုးခဲ့သည်။[71] 1699 ခုနှစ်တွင် Transylvania သည် Turks ကို ဩစတြီးယား အနိုင်ရပြီးနောက် Habsburg ဘုရင်စနစ်၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။[72] Habsburgs တို့သည် ၎င်းတို့၏ အင်ပါယာကို လျင်မြန်စွာ ချဲ့ထွင်ခဲ့သည်။Wallachia ၏အဓိကအစိတ်အပိုင်းဖြစ်သော Oltenia သည် 1718 တွင် Habsburg ဘုရင်စနစ်သို့ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး 1739 တွင်သာပြန်လည်ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ 1775 တွင် Habsburgs သည်နောက်ပိုင်းတွင် Moldavia ၏အနောက်မြောက်ဘက်ပိုင်းကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး Bukovina ဟုခေါ်တွင်ပြီးနောက်သြစတြီးယားအင်ပါယာတွင်ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။ 1804 ခုနှစ်တွင် Bessarabia ဟုခေါ်သော အရှေ့ဘက်ခြမ်းကို ရုရှားက 1812 ခုနှစ်တွင် သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။
ရုရှားအင်ပါယာရှိ Bessarabia
ဇန်နဝါရီ Suchodolski ©Capitulation of Erzurum (1829)
ရုရှားအင်ပါယာသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာ အားနည်းသွားသည်ကို သတိပြုမိသောအခါ၊ ၎င်းသည် Prut နှင့် Dniester မြစ်များကြားရှိ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ Moldavia ၏ အရှေ့ဘက်တစ်ဝက်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ယင်းနောက်တွင် ဘူခါရက်စ်စာချုပ် (၁၈၁၂) မှ နိဂုံးချုပ်ခဲ့သည့် ခြောက်နှစ်ကြာ စစ်ပွဲအပြီးတွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာမှ ရုရှားနိုင်ငံအား သိမ်းယူကြောင်း အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။[73]1814 ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး ဂျာမန်အခြေချနေထိုင်သူများ ရောက်ရှိလာပြီး တောင်ပိုင်းဒေသများတွင် အဓိကအခြေချနေထိုင်ကြပြီး ဘီဆာရာဘီးယား ဘူလ်ဂေးရီးယားလူမျိုးများသည် လည်း Bolhrad ကဲ့သို့သော မြို့များကို တည်ထောင်ကာ ထိုဒေသတွင် အခြေချနေထိုင်လာကြသည်။1812 နှင့် 1846 အကြားတွင် ဘူဂေးရီးယားနှင့် Gagauz လူမျိုးများသည် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်သော အော်တိုမန်အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် နှစ်ပေါင်းများစွာနေထိုင်ပြီး တောင်ပိုင်း Bessarabia တွင် အခြေချနေထိုင်ပြီးနောက် Danube မြစ်မှတစ်ဆင့် ရုရှားအင်ပါယာသို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။Nogai horde မှ Turkic စကားပြောသော မျိုးနွယ်စုများသည် Bessarabia တောင်ပိုင်းရှိ Budjak ဒေသ (Turkic Bucak) တွင် နေထိုင်ခဲ့ကြသော်လည်း 1812 မတိုင်မီတွင် လုံးဝ နှင်ထုတ်ခံခဲ့ရသည်။ အုပ်ချုပ်ရေးအရ၊ Bessarabia သည် ရုရှားအင်ပါယာ၏ နယ်မြေဖြစ်လာပြီး 1818 ခုနှစ်၊ ၁၈၇၃ ခုနှစ်တွင် ဂူဘာနီယာ။
1821 - 1877
အမျိုးသား နိုးကြားရေးနှင့် လွတ်လပ်ရေး လမ်းကြောင်းornament
အော်တိုမန်ကိုင်မှု အားနည်းခြင်း။
Akhltsikh 1828 ကိုဝိုင်းရံထားသည်။ ©January Suchodolski
Russo-Turkish War (1828-1829) တွင် ရုရှားတို့ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် Danube ဆိပ်ကမ်းများကို Turnu, Giurgiu နှင့် Braila အား Wallachia သို့ ပြန်လည်ပေးအပ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ စီးပွားဖြစ်လက်ဝါးကြီးအုပ်မှုကို စွန့်လွှတ်ကာ Danube တွင် လွတ်လပ်စွာ ရေကြောင်းသွားလာခွင့်ကို အသိအမှတ်ပြုရန် သဘောတူခဲ့သည်။ ၁၈၂၉ ခုနှစ်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည့် Adrianople စာချုပ်တွင် သတ်မှတ်ထားသည့်အတိုင်း။ နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုနှင့် အော်တိုမန်ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုများကို လျှော့ချရန် အသုံးပြုသည့် ဘောယာများပါဝင်သော အသိုင်းအဝိုင်းစည်းဝေးပွဲမှ ၎င်းတို့၏အုပ်စိုးရှင်များအား ဘဝတစ်သက်တာအတွက် အုပ်ချုပ်သူများ၏ နိုင်ငံရေးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်သည် ကြီးထွားလာခဲ့သည်။စစ်ပွဲအပြီးတွင် ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံများသည် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး Pavel Kiselyov ၏အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် ရုရှားလက်အောက်သို့ 1844 ခုနှစ်အထိ ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။ သူ၏အုပ်ချုပ်မှုအတွင်း ဒေသခံ boyars များသည် ပထမဆုံးရိုမေးနီးယားအခြေခံဥပဒေကို ပြဌာန်းခဲ့သည်။
၁၈၄၈ ခုနှစ် Wallachian တော်လှန်ရေး
၁၈၄၈ ခုနှစ်၏ သုံးရောင်ခြယ် အပြာ အဝါ အနီ။ ©Costache Petrescu
1848 ခုနှစ် Wallachian တော်လှန်ရေးသည် Wallachia ၏ Principality ရှိ ရိုမေးနီးယား လစ်ဘရယ်နှင့် အမျိုးသားရေး အုံကြွမှုဖြစ်သည်။1848 တော်လှန်ရေးများ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း၊ မော်လ်ဒါဗီးယားနိုင်ငံ၏မအောင်မြင်သောပုန်ကန်မှုနှင့်အတူနီးကပ်စွာဆက်နွှယ်နေသောကြောင့်၎င်းသည် Regulamentul အော်ဂဲနစ်အစိုးရလက်အောက်ရှိ အင်ပါယာရုရှား အာဏာပိုင်များမှချမှတ်ထားသောအုပ်ချုပ်ရေးကိုလွှမ်းမိုးရန်ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး၎င်း၏ခေါင်းဆောင်များစွာမှတဆင့် boyar ကိုဖျက်သိမ်းရန်တောင်းဆိုခဲ့သည်။ အခွင့်ထူး။Wallachian Militia ရှိ လူငယ်ပညာတတ်များနှင့် အရာရှိများ ဦးဆောင်သော လှုပ်ရှားမှုသည် ယာယီအစိုးရနှင့် အုပ်ချုပ်မှုဌာနတစ်ခုဖြင့် အစားထိုးခဲ့သော လက်ရှိအာဏာရမင်းသား Gheorghe Bibescu ကို ဖြုတ်ချနိုင်ခဲ့ပြီး ကြီးမားသော တိုးတက်ပြောင်းလဲမှုများ ဆက်တိုက်လုပ်ဆောင်ရာတွင် အောင်မြင်ခဲ့ကြောင်း ကြေငြာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ Islaz ၏၎င်း၏ လျင်မြန်သော အမြတ်အစွန်းနှင့် လူကြိုက်များသော ကျောထောက်နောက်ခံရှိသော်လည်း၊ အထူးသဖြင့် မြေယာပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အစွန်းရောက်ဝါဒီများနှင့် ကွန်ဆာဗေးတစ်အင်အားစုများကြား ပဋိပက္ခများကြောင့် အုပ်ချုပ်ရေးအသစ်ကို အမှတ်အသားပြုခဲ့သည်။မအောင်မြင်သော အာဏာသိမ်းမှု နှစ်ခုသည် အစိုးရအား အားနည်းသွားစေနိုင်ပြီး ၎င်း၏ နိုင်ငံတကာ အဆင့်အတန်းကို ရုရှားက အမြဲတမ်း ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့သည်။အော်တိုမန် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များထံမှ စာနာမှုအတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ စုစည်းနိုင်ခဲ့ပြီးနောက် တော်လှန်ရေးသည် ရုရှားသံတမန်များ၏ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုကြောင့် အထီးကျန်ဖြစ်ပြီး နောက်ဆုံးတွင် အော်တိုမန်နှင့် ရုရှားစစ်တပ်များ၏ ဘုံဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုဖြင့် ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်ခံခဲ့ရသည်။မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ နောက်ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ၎င်း၏ပန်းတိုင်များကို နိုင်ငံတကာအခြေအနေအရ ပြီးမြောက်အောင်လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့ပြီး တော်လှန်ရေးသမားများသည် စည်းလုံးညီညွတ်သောရိုမေးနီးယားတွင် မူလနိုင်ငံရေးလူတန်းစားဖြစ်လာခဲ့သည်။
Moldavia နှင့် Wallachia ပေါင်းစည်းရေး
Moldo-Wallachian ပြည်ထောင်စု ကြေငြာချက်။ ©Theodor Aman
မအောင်မြင်သော 1848 တော်လှန်ရေးအပြီးတွင် အင်အားကြီးနိုင်ငံများသည် ရိုမေးနီးယားလူမျိုးများ၏ တစ်ခုတည်းသောပြည်နယ်တစ်ခုတွင် တရားဝင်ပေါင်းစည်းလိုသောဆန္ဒကို ပယ်ချခဲ့ပြီး ရိုမေးနီးယားလူမျိုးများသည် အော်တိုမန်အင်ပါယာကို တော်လှန်ရာတွင် တစ်ယောက်တည်း ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် ဖိအားပေးခဲ့သည်။[74]ခရိုင်းမီးယားစစ်ပွဲတွင် ရုရှားအင်ပါယာ ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက်တွင် အော်တိုမန်နှင့် မဟာပါဝါကွန်ဂရက်များအတွက် ဘုံကျူရှင်အဖြစ် စတင်ခဲ့သည့် 1856 Paris Treaty of Paris Treaty of Great Powers— ဗြိ တိန်နှင့် အိုင်ယာလန်၊ ဒုတိယ ပြင်သစ်အင်ပါယာ ၊ Piedmont-Sardinia ၏နိုင်ငံတော်၊ ဩစတြီးယားအင်ပါယာ၊ Prussia နှင့်, အပြည့်အဝနောက်တဖန်ဘယ်တော့မှ, ရုရှား။နိုင်ငံရေး တောင်းဆိုချက်များကို လွှမ်းမိုးရန် တွန်းအားပေးလာသော မော်လ်ဒါဗီးယား-ဝေါလာချီးယား သမဂ္ဂလှုပ်ရှားမှုကို ပြင်သစ်၊ ရုရှား၊ ပရပ်ရှားနှင့် ဆာဒီနီယန်များက စာနာစိတ်ဖြင့် လက်ခံခဲ့သော်လည်း သြစတြီးယား အင်ပါယာက ပယ်ချခဲ့ပြီး ဂရိတ်ဗြိတိန်နှင့် အော်တိုမန်တို့က သံသယဖြင့် စောင့်ကြည့်ခဲ့သည်။ .ညှိနှိုင်းမှုများသည် မော်လ်ဒါဗီးယားနှင့် ဝေါလချီယာဟု လူသိများသော ညီညွတ်သော Principalities of Moldavia နှင့် Wallachia ဟုသိကြသော အနည်းငယ်မျှသာသော တရားဝင်သမဂ္ဂတစ်ခုအတွက် သဘောတူညီချက်တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း သီးခြားအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ထီးနန်းများဖြင့်လည်းကောင်း၊ ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်မင်းသားကို ရွေးချယ်တင်မြှောက်သည့် နယ်ပယ်အသီးသီးနှင့် အုပ်ထိန်းမှုတစ်ခုစီတို့ဖြစ်သည်။အလားတူ ကွန်ဗင်းရှင်းတွင် တပ်မတော်သည် ၎င်း၏အလံဟောင်းများကို အလံတစ်ခုစီတွင် အပြာရောင်ဖဲကြိုးတစ်ချောင်းစီ ပေါင်းထည့်ကာ အလံဟောင်းများကို သိမ်းဆည်းထားမည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။သို့သော် 1859 ခုနှစ်တွင် မော်လ်ဒါဗီယန်နှင့် ဝေါလာ ချီ ယန် ရွေးကောက်ပွဲများတွင် ထီးနန်းနှစ်ခုစလုံးကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း သိမ်းပိုက်ပြီး နောက်ဆုံးတွင် ထီးနန်းနှစ်ခုစလုံးကို တစ်ပြိုင်နက်တည်း သိမ်းပိုက်ခြင်းမပြုဘဲ နောက်ဆုံးသဘောတူညီချက်၏ စာသားတွင် မသေချာမရေရာမှုများမှ အကျိုးအမြတ်ရရှိခဲ့သည်။ Alexandru Ioan Cuza သည် Moldavia နှင့် Wallachia တို့ကို 1859 ခုနှစ်မှစတင်၍ Domnitor (အုပ်စိုးမင်းသား) အဖြစ် အုပ်စိုးခဲ့ပြီး ပင်မအာဏာနှစ်ခုလုံးကို ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။[75]အလက်ဇန်းဒါး အိုင်အိုအန်ကူဇာသည် ပါရီစည်းဝေးကြီးမှ စည်းလုံးညီညွှတ်နေသော်လည်း ပါရီမှ စည်းလုံးညီညွှတ်သည့်ကြားမှ အင်စတီကျူးရှင်းများကို တစ်ခုပြီးတစ်ခု စည်းလုံးညီညွတ်စေခြင်း အပါအဝင် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။သမဂ္ဂသမားများ၏အကူအညီဖြင့် သူသည် အစိုးရနှင့်ပါလီမန်ကို ပေါင်းစည်းကာ Wallachia နှင့် Moldavia တို့ကို နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် ထိရောက်စွာပေါင်းစည်းပြီး 1862 ခုနှစ်တွင် နိုင်ငံ၏အမည်ကို United Principality of Romania သို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။
1878 - 1947
ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံနှင့် ကမ္ဘာစစ်များornament
ရိုမေးနီးယားလွတ်လပ်ရေးစစ်ပွဲ
ရုရှား-တူရကီစစ်ပွဲ (၁၈၇၇-၁၈၇၈)။ ©Alexey Popov
1866 အာဏာသိမ်းမှုတွင် Cuza ကို ပြည်နှင်ဒဏ်ပေးခဲ့ပြီး Hohenzollern-Sigmaringen ၏မင်းသား Karl နှင့် အစားထိုးခဲ့သည်။ရိုမေးနီးယားမင်းသား Carol အဖြစ် United Principality of the Ruling Prince of Domnitor ကို ခန့်အပ်ခြင်းခံရသည်။ရုရှား -တူရကီစစ်ပွဲ (၁၈၇၇-၁၈၇၈) အပြီးတွင် အော်တိုမန်အင်ပါယာ မှ လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့ပြီး အော်တိုမန်တို့သည် ရုရှားအင်ပါယာ ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။1878 ဘာလင်စာချုပ်တွင် ရိုမေးနီးယားကို လွတ်လပ်သောနိုင်ငံအဖြစ် တရားဝင်အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။[76] အပြန်အလှန်အားဖြင့် ရိုမေးနီးယားသည် ပင်လယ်နက်ဆိပ်ကမ်းများသို့ ဝင်ရောက်ခွင့်အတွက် အပြန်အလှန်အားဖြင့် ရိုမေးနီးယားသည် Bessarabia ခရိုင်ကို ရုရှားထံ လွှဲပြောင်းပေးပြီး Dobruja ကို ရယူခဲ့သည်။1881 ခုနှစ်တွင် ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ၏ အဓိက အုပ်ချုပ်မှုအဆင့်အတန်းကို နိုင်ငံတစ်ခုအဖြစ် မြှင့်တင်ခဲ့ပြီး ထိုနှစ် မတ်လ 26 ရက်နေ့တွင် Prince Carol သည် ရိုမေးနီးယားဘုရင် Carol I ၏ဘုရင်ဖြစ်လာခဲ့သည်။
ဒုတိယ ဘော်လကန်စစ်ပွဲ
Kresna Gorge တွင် ဂရိတပ်များ ချီတက်လာသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1878 နှင့် 1914 ကြားကာလသည် ရိုမေးနီးယားအတွက် တည်ငြိမ်မှုနှင့် တိုးတက်မှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ဒုတိယ ဘော်လကန်စစ်ပွဲ အတွင်း ရိုမေးနီးယားသည် ဂရိ ၊ ဆားဘီးယားနှင့် မွန်တီနီဂရိုးတို့ နှင့်အတူ ဘူလ်ဂေးရီးယား ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ဘူလ်ဂေးရီးယားသည် ပထမ ဘော်လကန်စစ်ပွဲ၏ လုယက်မှုများတွင် ပါဝင်မှုကို မကျေနပ်၍ ၎င်း၏မဟာမိတ်ဟောင်း ဆားဘီးယားနှင့် ဂရိတို့ကို ဇွန်လ ၂၉ ရက်မှ သြဂုတ် ၁၀ ရက် ၁၉၁၃ တွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ ဆားဘီးယားနှင့် ဂရိတပ်များသည် ဘူလ်ဂေးရီးယားကို ချေမှုန်းပြီး တန်ပြန်တိုက်ခိုက်ကာ ဘူလ်ဂေးရီးယားသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ဘူလ်ဂေးရီးယားသည် [ရိုမေးနီးယား] နှင့် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုများတွင် ယခင်ကလည်း ပါဝင်ခဲ့ဖူးပြီး တောင်ပိုင်းတွင် ဘူလ်ဂေးရီးယားတပ်ဖွဲ့များ အများအပြား ပါဝင်နေသဖြင့် လွယ်ကူသော အောင်ပွဲရမည့်အလားအလာမှာ ဘူလ်ဂေးရီးယားကို ရိုမေးနီးယားကြားဝင်စွက်ဖက်ရန် လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။အော်တိုမန်အင်ပါယာသည် ယခင်စစ်ပွဲမှ ဆုံးရှုံးခဲ့သော နယ်မြေအချို့ကို ပြန်လည်ရရှိရန် အခြေအနေကိုလည်း အခွင့်ကောင်းယူခဲ့သည်။ရိုမေးနီးယားတပ်များသည် ဆိုဖီယာမြို့တော်သို့ ချဉ်းကပ်လာသောအခါတွင် ဘူလ်ဂေးရီးယားသည် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး ဘူခါရက်စ်စာချုပ်တွင် ဘူခါရီးယားသည် ၎င်း၏ပထမ ဘော်လကန်စစ်ပွဲတွင် အမြတ်အစွန်းများကို ဆားဘီးယား၊ ဂရိနှင့် ရိုမေးနီးယားတို့အား ပေးအပ်ခဲ့သည်။1913 ခုနှစ် Bucharest စာချုပ်တွင် ရိုမေးနီးယားသည် တောင်ပိုင်း Dobruja ကို ရယူပြီး Durostor နှင့် Caliacra ခရိုင်များကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။[78]
ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း ရိုမေးနီးယား
Entente အဖွဲ့ဝင်ရန် ရိုမေးနီးယား၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ကြိုဆိုသည့် ဗြိတိန်ပိုစတာ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံသည် ပထမကမ္ဘာစစ် ၏ ပထမနှစ်နှစ်တွင် ကြားနေခဲ့ပြီး ၁၉၁၆ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၇ ရက်မှ ဗဟိုပါဝါသိမ်းပိုက်မှုအထိ မဟာမိတ်တပ်များဘက်မှ ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး ၁၉၁၈ ခုနှစ် မေလတွင် ဘူခါရက်စ်စာချုပ်သို့ ဦးတည်ကာ ၁၉၁၈ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် စစ်မ၀င်မီ၊ ဥရောပတွင် အထင်ရှားဆုံး ရေနံမြေများ ရှိပြီး ဂျာမနီသည် ၎င်း၏ ရေနံနှင့် အစားအစာ တင်ပို့မှုများကို စိတ်အားထက်သန်စွာ ဝယ်ယူခဲ့သည်။ရိုမေးနီးယား စစ်ဆင်ရေးသည် ပထမကမ္ဘာစစ်၏ အရှေ့ခြမ်း၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး ရိုမေးနီးယားနှင့် ရုရှားတို့သည် ဗြိတိန် နှင့် ပြင်သစ်တို့ နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့ကာ ဂျာမနီ၊ သြစတြီးယား-ဟန်ဂေရီ၊ အော်တိုမန်အင်ပါယာ နှင့် ဘူလ်ဂေးရီးယား တို့ကို တိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ထိုအချိန်က Austro- Hungarian အင်ပါယာ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့် Transylvania အပါအဝင် ယနေ့ခေတ် ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံအများစုတွင် 1916 ခုနှစ် ဩဂုတ်လမှ ဒီဇင်ဘာလ 1917 ခုနှစ်အတွင်း တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဘူလ်ဂေးရီးယား၏ တောင်ပိုင်း Dobruja တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ရိုမေးနီးယားစည်းရုံးလှုံ့ဆော်ရေးအစီအစဉ် (Hypothesis Z) သည် တောင်ဘက်ရှိ ဘူလ်ဂေးရီးယား မှ တောင်ပိုင်း Dobruja နှင့် Giurgiu ကို ကာကွယ်နေစဉ် Transylvania ရှိ သြစတြီးယား-ဟန်ဂေရီကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် ပါဝင်ပါသည်။Transylvania တွင် ကနဦးအောင်မြင်မှုများရှိသော်လည်း ဂျာမန်တပ်ခွဲများသည် သြစတြီးယား-ဟန်ဂေရီနှင့် ဘူလ်ဂေးရီးယားတို့ကို စတင်အကူအညီပေးပြီးနောက် ရိုမေးနီးယားတပ်ဖွဲ့များ (ရုရှားအကူအညီပေးသော) တွင် ကြီးမားသောဆုတ်ယုတ်မှုများနှင့် ကြုံတွေ့ခဲ့ရပြီး 1916 နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံတော်ဟောင်း၏ပိုင်နက်မှ အနောက်မော်လ်ဒါဗီးယားလက်အောက်တွင်သာ ကျန်ရှိတော့သည်။ ရိုမေးနီးယားနှင့် ရုရှားတပ်များကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။1917 ခုနှစ်တွင် Mărăști၊ Mărășești နှင့် Oituz တို့တွင် ခံစစ် အများအပြား အောင်ပွဲခံပြီးနောက် ရုရှားမှ နုတ်ထွက်ပြီး အောက်တိုဘာလ တော်လှန်ရေး အပြီးတွင် ရိုမေးနီးယားတွင် ဗဟိုပါဝါများ ဝိုင်းရံထားသည့် လုံး၀နီးပါး စစ်ပွဲမှ ထွက်ခဲ့ရပါသည်။၁၉၁၈ ခုနှစ် မေလတွင် ဗဟိုပါဝါများနှင့် ဘူခါရက်စ် စာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ စာချုပ်အရ ရိုမေးနီးယားသည် Dobruja အားလုံးကို ဘူလ်ဂေးရီးယားသို့ ဆုံးရှုံးမည်ဖြစ်ပြီး Carpathian မှ သြစတြီးယား-ဟန်ဂေရီသို့ ဖြတ်သန်းကာ ၎င်း၏ ရေနံသိုလှောင်မှုအားလုံးကို ဂျာမနီသို့ ၉၉ ဖြင့် ငှားရမ်းမည်ဖြစ်သည်။ နှစ်များ။သို့ရာတွင်၊ အောက်တိုဘာလတော်လှန်ရေးအပြီး ရုရှားအင်ပါယာမှ လွတ်လပ်ရေးကြေညာပြီး မကြာသေးမီကမှ လွတ်လပ်ရေးကြေညာခဲ့သော ရိုမေးနီးယားအင်ပါယာမှ Bessarabia နှင့် ပေါင်းစည်းခဲ့ပြီး 1918 ဧပြီလတွင် ရိုမေးနီးယားနှင့် ပြည်ထောင်စုအတွက် မဲခွဲဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။ ပါလီမန်သည် အဆိုပါစာချုပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သော်လည်း ဘုရင် ဖာဒီနန်က လက်မှတ်ရေးထိုးရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ အနောက်ဘက်ခြမ်းတွင် မဟာမိတ်တို့ အောင်ပွဲခံခဲ့သည်။1918 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် ရိုမေးနီးယားသည် ဘူခါရက်စ် စာချုပ်ကို စွန့်လွှတ်လိုက်ပြီး ဂျာမန်အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး မတိုင်မီ တစ်ရက်အလိုတွင် ရိုမေးနီးယားသည် မဟာမိတ်တပ်များ မက်ဆီဒိုးနီးယားတပ်ကို အောင်မြင်စွာ ချီတက်ကာ ထရန်စီဗေးနီးယားသို့ ချီတက်ခဲ့ပြီးနောက် 1918 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 10 ရက်နေ့တွင် စစ်ထဲသို့ ပြန်လည်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။နောက်တစ်နေ့တွင်၊ ဘူခါရက်စ်စာချုပ်သည် Compiègne အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးစည်းမျဉ်းများဖြင့် ပျက်ပြယ်သွားခဲ့သည်။
မဟာရိုမေးနီးယား
1930 ခုနှစ်တွင် Bucharest ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ပထမကမ္ဘာစစ် မတိုင်မီက ရိုမေးနီးယားလူဦးရေ (Wallachia၊ Transylvania နှင့် Moldavia) တို့၏ ထိပ်တန်းနိုင်ငံသုံးခုကို အချိန်တိုအတွင်း အုပ်ချုပ်ခဲ့သော Michael the Brave ၏ ပြည်ထောင်စုကို [79] နောက်ပိုင်းကာလများတွင် ခေတ်သစ်ရိုမေးနီးယား၏ ရှေ့ပြေးနိမိတ်အဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့သည်။ Nicolae Bălcescu မှ မှတ်ချက်ပြုပြင်းထန်မှုဖြင့် စောဒကတက်ခဲ့သော စာတမ်းဖြစ်သည်။ဤသီအိုရီသည် အမျိုးသားရေးဝါဒီများအတွက် ရည်ညွှန်းချက်တစ်ခု ဖြစ်လာပြီး ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ တစ်ခုတည်းကို အောင်မြင်ရန် ရိုမေးနီးယား တပ်ဖွဲ့ဝင် အမျိုးမျိုးအတွက် အထောက်အကူ ဖြစ်စေသည်။[80]1918 ခုနှစ်တွင် ပထမကမ္ဘာစစ်အပြီးတွင် Bukovina နှင့် ရိုမေးနီးယားပြည်ထောင်စုကို Saint Germain စာချုပ်တွင် [1919] ခုနှစ်တွင် အတည်ပြုခဲ့ပြီး မဟာမိတ်အချို့သည် Bessarabia နှင့် 1920 ခုနှစ်တွင် ပါရီသဘောတူစာချုပ်မှ အသိအမှတ်ပြုခြင်းမရှိသော ပါရီသဘောတူစာချုပ်မှတဆင့် အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။ .[82] ဒီဇင်ဘာလ 1 ရက်နေ့တွင်၊ Transylvania မှရိုမေးနီးယားလက်ထောက်များသည် Transylvania၊ Banat၊ Crișana နှင့် Maramureș ကိုရိုမေးနီးယားနိုင်ငံနှင့်ပေါင်းစည်းရန် Alba Iulia ၏ကြေငြာချက်ဖြင့်မဲခွဲခဲ့သည်။ရိုမေးနီးယားတွင် ယနေ့သည် ဤနေ့ကို နိုင်ငံတော်အားလပ်ရက်ဖြစ်သည့် မဟာပြည်ထောင်စုနေ့အဖြစ် ကျင်းပသည်။ရိုမေးနီးယားအသုံးအနှုန်း România Mare (Great or Greater Romania) သည် စစ်ကြားကာလတွင် ရိုမေးနီးယားပြည်နယ်နှင့် ထိုအချိန်က လွှမ်းခြုံထားသော ရိုမေးနီးယားနယ်မြေကို ရည်ညွှန်းသည်။ထိုအချိန်တွင် ရိုမေးနီးယားသည် ၎င်း၏ အကြီးမားဆုံး ပိုင်နက်နယ်မြေဖြစ်သည့် 300,000 km2 သို့မဟုတ် 120,000 sq mi [83] ) နီးပါးသည် သမိုင်းဝင် ရိုမေးနီးယားမြေများ အပါအဝင်ဖြစ်သည်။[84] ယနေ့ အယူအဆသည် ရိုမေးနီးယားနှင့် မော်လ်ဒိုဗာတို့ ပေါင်းစည်းရေးအတွက် လမ်းညွှန်ချက်တစ်ရပ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။
ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ရိုမေးနီးယား
မြူးနစ်မြို့ရှိ Führerbau တွင် Antonescu နှင့် Adolf Hitler တို့ (ဇွန် 1941)။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီး အပြီးတွင် Central Powers များကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်သော Entente နှင့် တိုက်ခိုက်ခဲ့သော ရိုမေးနီးယားသည် Transylvania၊ Bessarabia နှင့် Bukovina ဒေသများကို ပေါင်းစပ်ကာ ၎င်း၏နယ်မြေကို အကြီးအကျယ် ချဲ့ထွင်ခဲ့သည်။ အော်စထရို- ဟန်ဂေရီ နှင့် ရုရှားအင်ပါယာများ ။ယင်းကြောင့် ရိုမေးနီးယားလူမျိုးအားလုံးကို ပေါင်းစည်းမည့် မဟာရိုမေးနီးယားနိုင်ငံကို ဖန်တီးရန် နှစ်ရှည်လများ အမျိုးသားရေး ရည်မှန်းချက်၏ အောင်မြင်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။1930 ခုနှစ်များ တိုးတက်လာသည်နှင့်အမျှ ရိုမေးနီးယား၏ ယိမ်းယိုင်နေသော ဒီမိုကရေစီသည် ဖက်ဆစ်အာဏာရှင်စနစ်ဆီသို့ တဖြည်းဖြည်း ယိုယွင်းလာသည်။1923 ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် ဘုရင်အား ပါလီမန်ကို ဖျက်သိမ်းရန်နှင့် အလိုအလျောက် ရွေးကောက်ပွဲများကျင်းပရန် လွတ်လပ်စွာ အုပ်ထိန်းခွင့်ပေးထားသည်။ရလဒ်အနေဖြင့် ရိုမေးနီးယားသည် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုအတွင်း အစိုးရ 25 ခုကျော်ကို တွေ့ကြုံရမည်ဖြစ်သည်။တိုင်းပြည်ကို တည်ငြိမ်အောင် ထိန်းထားရန် အကြောင်းပြ၍ သက်ဦးဆံပိုင် ဘုရင် Carol II သည် 1938 ခုနှစ်တွင် 'တော်ဝင်အာဏာရှင်စနစ်' ကို ကြေငြာခဲ့သည်။ အစိုးရသစ်သည်ဖက်ဆစ်အီတလီ နှင့် နာဇီဂျာမနီ တို့၏ ကော်ပိုရေးရှင်းမူဝါဒများကို ဖော်ပြခဲ့သည်။[85] ဤပြည်တွင်းရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုများနှင့်အပြိုင်၊ စီးပွားရေးဖိအားများနှင့် အားနည်းသော Franco - ဗြိတိသျှတို့၏ တုံ့ပြန်မှုသည် ဟစ်တလာ၏ ရန်လိုသော နိုင်ငံခြားရေးပေါ်လစီအား ရိုမေးနီးယားမှ အနောက်မဟာမိတ်များထံမှ ရုန်းထွက်ကာ ဝင်ရိုးစွန်းနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စေခဲ့သည်။[86]1940 ခုနှစ် နွေရာသီတွင် ရိုမေးနီးယားတွင် နယ်မြေအငြင်းပွားမှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ပထမကမ္ဘာစစ်အတွင်း ရရှိခဲ့သော Transylvania အများစုကို ဆုံးရှုံးခဲ့သည်။ ရိုမေးနီးယားအစိုးရ၏ လူကြိုက်များမှု ကျဆင်းသွားကာ နောက်ဆုံးတွင် ဖက်ဆစ်နှင့် စစ်ဘက်အုပ်စုများကို ပိုမိုအားဖြည့်ပေးခဲ့သည်။ ၁၉၄၀ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အာဏာသိမ်းမှုသည် Mareșal Ion Antonescu လက်ထက်တွင် တိုင်းပြည်ကို အာဏာရှင်စနစ်အဖြစ်သို့ ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။စစ်အာဏာရှင်သစ်သည် ဝင်ရိုးတန်းအာဏာစက်များကို ၁၉၄၀ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ ၂၃ ရက်နေ့တွင် တရားဝင်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ဝင်ရိုးတန်းအဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးအနေဖြင့် ရိုမေးနီးယားသည် ဆိုဗီယက်ယူနီယံ (Operation Barbarossa) ကို ၁၉၄၁ ခုနှစ် ဇွန်လ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့ပြီး နာဇီဂျာမနီအား စက်ပစ္စည်းများနှင့် ရေနံများပေးအပ်ကာ တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ထပ်မံပေးအပ်ခဲ့သည်။ အရှေ့ခြမ်းသည် ဂျာမနီ၏ အခြားမဟာမိတ်များထက် ပေါင်းစပ်ထားသည်။ယူကရိန်း၊ Bessarabia နှင့် Stalingrad တိုက်ပွဲတွင် ရိုမေးနီးယားတပ်ဖွဲ့များသည် ကြီးမားသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခဲ့သည်။ရိုမေးနီးယားစစ်တပ်သည် ရိုမေးနီးယားထိန်းချုပ်နယ်မြေများရှိ ဂျူး ၂၆၀,၀၀၀ ကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုနှင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများအတွက် တာဝန်ရှိသော်လည်း ရိုမေးနီးယားတွင်နေထိုင်သော ဂျူးတစ်ဝက်သည် စစ်ပွဲမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သော်လည်း ရိုမေးနီးယားတွင် နေထိုင်ခဲ့သည်။[87] ရိုမေးနီးယားသည် ဥရောပတွင် တတိယအကြီးဆုံး ဝင်ရိုးတန်းစစ်တပ်နှင့် ကမ္ဘာ့စတုတ္ထအကြီးဆုံး ဝင်ရိုးတန်းစစ်တပ်ကို ဂျာမနီ၊ဂျပန် နှင့် အီတလီတို့၏ အဓိကဝင်ရိုးတန်းအင်အားကြီး သုံးခု၏နောက်တွင် ထိန်းချုပ်ထားသည်။[88] စက်တင်ဘာလ 1943 ခုနှစ် မဟာမိတ်များနှင့် အီတလီတို့ကြား Cassibile အပစ်အခတ်ရပ်စဲပြီးနောက် ရိုမေးနီးယားသည် ဥရောပတွင် ဒုတိယဝင်ရိုးစွန်းပါဝါ ဖြစ်လာခဲ့သည်။[89]မဟာမိတ်များသည် ရိုမေးနီးယားကို 1943 ခုနှစ်မှ စတင်၍ ဗုံးကြဲတိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး ဆိုဗီယက်တပ်များက 1944 တွင် နိုင်ငံကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ ရိုမေးနီးယားစစ်ပွဲတွင် ပါဝင်ခြင်းအတွက် လူကြိုက်များသော ထောက်ခံမှုမှာ ရပ်တန့်သွားကာ ဂျာမန်-ရိုမေးနီးယား စစ်မျက်နှာများသည် ဆိုဗီယက်၏ တိုက်ခိုက်မှုအောက်တွင် ပြိုကျသွားသည်။ရိုမေးနီးယားဘုရင် မိုက်ကယ်သည် အန်တိုနက်စကူအစိုးရကို ဖြုတ်ချသည့် (သြဂုတ်လ 1944) တွင် အာဏာသိမ်းပြီး ရိုမေးနီးယား၏လက်ကျန်စစ်ပွဲအတွက် မဟာမိတ်များဘက်တွင် ထားရှိခဲ့သည် (အန်တိုနီစကူကို ဇွန်လ 1946 တွင် ကွပ်မျက်ခဲ့သည်)။1947 ပါရီစာချုပ်အရ မဟာမိတ်များသည် ရိုမေးနီးယားအား ပူးတွဲပုန်ကန်ထကြွသောနိုင်ငံအဖြစ် အသိအမှတ်မပြုဘဲ စာချုပ်၏ သတ်မှတ်ချက်များကို လက်ခံသူအားလုံးအတွက် "Hitlerite Germany" ဟူသော ဝေါဟာရကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ဖင်လန်ကဲ့သို့ပင် ရိုမေးနီးယားသည် စစ်လျော်ကြေးအဖြစ် ဆိုဗီယက်ယူနီယံသို့ ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀ ပေးဆောင်ခဲ့ရသည်။သို့သော်လည်း ရိုမေးနီးယားသည် ၁၉၄၄ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ဘက်ပေါင်းစုံသို့ ပြောင်းသွားကြောင်း အတိအကျ အသိအမှတ်ပြုခဲ့ပြီး ထို့ကြောင့် "ကုလသမဂ္ဂအားလုံး၏ အကျိုးစီးပွားအတွက် ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်" ဟု သဘောတူညီခဲ့သည်။ဆုကြေးအနေဖြင့် မြောက်ပိုင်း Transylvania သည် ရိုမေးနီးယား၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် တစ်ဖန်အသိအမှတ်ပြုခံရသော်လည်း USSR နှင့် Bulgaria တို့နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသော Barbarossa (ခြွင်းချက်တစ်ခုတည်းဖြင့်) အခြေအနေကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပြီး ဇန်နဝါရီ 1941 ခုနှစ်တွင် ၎င်း၏ပြည်နယ်အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။
1947 - 1989
ကွန်မြူနစ်ခေတ်ornament
ရိုမေးနီးယား ဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ၊
ကွန်မြူနစ်အစိုးရသည် Nicolae Ceaușescu နှင့် သူ၏ဇနီး Elena တို့၏ ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုကို မွေးမြူခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
ဒုတိယကမ္ဘာစစ် အပြီး ဆိုဗီယက်တို့ သိမ်းပိုက်လိုက်သော လက်ဝဲယိမ်းညွန့်ပေါင်းအစိုးရတွင် လွှမ်းမိုးလာခဲ့သော ကွန်မြူနစ်များ၏ ရာထူးကို အားကောင်းစေခဲ့သည်။ ဘုရင်မိုက်ကယ် ၁ သည် နန်းစွန့်ခိုင်းပြီး ပြည်နှင်ဒဏ်ခံခဲ့ရသည်။ရိုမေးနီးယားကို ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် ကြေငြာခဲ့ပြီး [၁၉၅၀] ပြည့်လွန်နှစ်များနှောင်းပိုင်းအထိ ဆိုဗီယက်ယူနီယံ ၏ စစ်ရေးနှင့် စီးပွားရေးထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ရှိနေခဲ့သည်။ဤကာလအတွင်း၊ "SovRom" သဘောတူညီချက်များဖြင့် ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ၏ အရင်းအမြစ်များကို ဆုတ်ယုတ်စေခဲ့သည်။ဆိုဗီယက်-ရိုမေးနီးယား ရောနှောကုမ္ပဏီများသည် ဆိုဗီယက်ယူနီယံ၏ ရိုမေးနီးယားကို လုယက်ခြင်းကို ဖုံးကွယ်ရန်အတွက် တည်ထောင်ခဲ့သည်။[91] ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ၏ ခေါင်းဆောင်သည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၅ ခုနှစ်အတွင်း ကွယ်လွန်ချိန်အထိ ရိုမေးနီးယား အလုပ်သမားများပါတီ၏ ပထမ အတွင်းဝန် Gheorghe Gheorghiu-Dej ဖြစ်သည်။ကွန်မြူနစ်အစိုးရသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေဖြင့် တရားဝင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇွန်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ဘဏ်များနှင့် လုပ်ငန်းကြီးများကို ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။ဤသည်မှာ စိုက်ပျိုးရေး အပါအဝင် တိုင်းပြည်၏ အရင်းအမြစ်များကို စုစည်းရန် ရိုမေးနီးယား ကွန်မြူနစ်ပါတီ၏ လုပ်ငန်းစဉ်ကို စတင်ခဲ့သည်။ဆိုဗီယက်တပ်များ နှုတ်ထွက်ပြီးနောက် ရိုမေးနီးယားတွင် Nicolae Ceauşescu ၏ ခေါင်းဆောင်မှုအသစ်အရ ရိုမေးနီးယားသည် ဆိုဗီယက်ဦးဆောင်သော 1968 ချက်ကိုစလိုဗက်ကီးယားကို ကျူးကျော်ခြင်းအား ရှုတ်ချခြင်းအပါအဝင် လွတ်လပ်သောမူဝါဒများကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။ ၁၉၆၇ ခုနှစ် ခြောက်ရက်စစ်ပွဲအပြီးတွင် အစ္စရေး နှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး ဆက်လက်တည်မြဲရေး (တဖန် တစ်ခုတည်းသော ဝါဆောစာချုပ်နိုင်ငံ)၊ စီးပွားရေးထူထောင်ရေး (၁၉၆၃)၊ အနောက်ဂျာမနီနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး (၁၉၆၇) တို့ဖြစ်သည်။[92] ရိုမေးနီးယား၏ အာရပ်နိုင်ငံများနှင့် နီးကပ်သောဆက်ဆံရေးနှင့် ပါလက်စတိုင်းလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ (PLO) သည် အစ္စရေး-အီဂျစ် နှင့် အစ္စရေး-PLO ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များတွင် အဓိကအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ခွင့်ရခဲ့သည်။[93]1977 ခုနှစ်မှ 1981 ခုနှစ်အတွင်း ရိုမေးနီးယား၏ နိုင်ငံခြားကြွေးမြီသည် US$ 3 မှ US$ 10 billion [94] သို့ သိသိသာသာ တိုးလာပြီး Ceauşescu ၏ အထီးကျန်ဆန်သော မူဝါဒများနှင့် ဆန့်ကျင်လျက် IMF နှင့် World Bank ကဲ့သို့သော နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ကြီးထွားလာခဲ့သည်။Ceauşescu သည် နောက်ဆုံးတွင် နိုင်ငံခြားကြွေးမြီများကို အပြည့်အဝပြန်ဆပ်မည့် ပရောဂျက်တစ်ခုကို စတင်ခဲ့သည်။ယင်းကိုအောင်မြင်ရန်၊ သူသည် ရိုမေးနီးယားကို ဆင်းရဲနွမ်းပါးစေပြီး တိုင်းပြည်၏စီးပွားရေးကို ပင်ပန်းနွမ်းနယ်စေသည့် ခြိုးခြံချွေတာရေးမူဝါဒများကို ချမှတ်ခဲ့သည်။ပရောဂျက်ကို မဖြုတ်ချမီ 1989 ခုနှစ်တွင် အပြီးသတ်ခဲ့သည်။
1989
ခေတ်မီရိုမေးနီးယားornament
ရိုမေးနီးယားတော်လှန်ရေး
1989 တော်လှန်ရေးအတွင်း ရိုမေးနီးယားနိုင်ငံ၊ Bucharest ၏ တော်လှန်ရေးရင်ပြင်Athénée Palace Hotel ၏ ပျက်စီးနေသော ပြတင်းပေါက်မှ ဓာတ်ပုံ။ ©Anonymous
အထူးသဖြင့် 1980 ခုနှစ်များ၏ ခြိုးခြံချွေတာသောနှစ်များတွင် ရိုမေးနီးယားဆိုရှယ်လစ်သမ္မတနိုင်ငံ၌ အချိန်အတော်ကြာကတည်းက လူမှုရေးနှင့်စီးပွားရေးမကျေမနပ်ဖြစ်ခဲ့သည်။ခြိုးခြံချွေတာမှု အစီအမံများကို Ceaușescu မှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် နိုင်ငံ၏ နိုင်ငံခြားကြွေးမြီများကို ပြန်ဆပ်ရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ခဲ့သည်။[95] မြို့တော် Bucharest ရှိ Ceaușescu ၏ အပျက်အစီး လူထုမိန့်ခွန်းကို နိုင်ငံပိုင်ရုပ်မြင်သံကြားတွင် ရိုမေးနီးယားလူမျိုး သန်းနှင့်ချီ၍ ထုတ်လွှင့်ပြီးနောက် မကြာမီတွင်၊ စစ်တပ်၏ ရာထူးအဆင့်နှင့် အရာရှိများသည် အာဏာရှင်ကို ထောက်ခံခြင်းမှ ဆန္ဒပြသူများကို ကျောထောက်နောက်ခံပြုခြင်းသို့ တညီတညွတ်တည်း ကူးပြောင်းခဲ့ကြသည်။[96] အကြမ်းဖျင်း တစ်ပတ်ခန့် ရိုမေးနီးယားမြို့အများအပြားတွင် အဓိကရုဏ်းများ၊ လမ်းပေါ်အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် လူသတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ရိုမေးနီးယားခေါင်းဆောင်သည် ဒီဇင်ဘာ ၂၂ ရက်တွင် ၎င်း၏ဇနီး အယ်လီနာနှင့်အတူ မြို့တော်သို့ ထွက်ပြေးခဲ့သည်။ရဟတ်ယာဉ်ဖြင့် အလျင်အမြန်ထွက်ခွာခြင်းဖြင့် ဖမ်းဆီးခြင်းမှ ရှောင်တိမ်းခြင်းသည် ၎င်းတို့ ဇနီးမောင်နှံနှစ်ဦးစလုံးအား တရားခံပြေးအဖြစ် ထိရောက်စွာ ပုံဖော်ထားပြီး ရာဇ၀တ်မှုများအတွက်လည်း ပြင်းထန်စွာ အပြစ်ရှိကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။Târgoviște တွင်ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ပြီး ၎င်းတို့အား လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု၊ နိုင်ငံတော်စီးပွားရေးကို ထိခိုက်စေမှု၊ အာဏာအလွဲသုံးစားလုပ်မှု၊ ရိုမေးနီးယားပြည်သူများအပေါ် စစ်ရေးအရ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုများ စွဲချက်ဖြင့် ဒရမ်ခေါင်းစစ်ခုံရုံးက စစ်ဆေးခဲ့သည်။၎င်းတို့သည် စွဲချက်အားလုံးဖြင့် ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခံရပြီး သေဒဏ်ချမှတ်ခံရကာ 1989 ခုနှစ် ခရစ္စမတ်နေ့တွင် ချက်ချင်းကွပ်မျက်ခံရကာ ရိုမေးနီးယားတွင် သေဒဏ်စီရင်ခြင်းနှင့် ကွပ်မျက်ခြင်းခံရသည့် နောက်ဆုံးလူများဖြစ်ကြပြီး၊Ceaușescu ထွက်ပြေးပြီးနောက် ရက်အတော်ကြာကြာ၊ အခြားတစ်ဦးသည် လုံခြုံသည်ဟု ယူဆရသည့် 'အကြမ်းဖက်သမားများ' ဟု ယူဆရသည့် အရပ်သားများနှင့် လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များကြား အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်မှုအတွင်း အများအပြား သေဆုံးခဲ့ရသည်။ယနေ့အချိန်တွင် သတင်းများနှင့် မီဒီယာများသည် တော်လှန်ရေးကို ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်နေသည့် Securitate ကို ကိုးကားထားသော်လည်း Securitate မှ တော်လှန်ရေးကို ဆန့်ကျင်သည့် စည်းရုံးအားထုတ်မှုဟု အခိုင်အမာဆိုရန် မည်သည့်အထောက်အထားမျှ မတွေ့ခဲ့ရပါ။[97] ဘူခါရက်စ်ရှိ ဆေးရုံများသည် ထောင်ပေါင်းများစွာသော အရပ်သားများကို ကုသပေးနေသည်။[99] ရာဇသံပေးပြီးနောက်၊ Securitate အဖွဲ့ဝင်အများအပြားသည် ၎င်းတို့အား စုံစမ်းမည်မဟုတ်ကြောင်း အာမခံချက်ဖြင့် ဒီဇင်ဘာ ၂၉ ရက်နေ့တွင် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။[98]ယနေ့ခေတ် ရိုမေးနီးယားသည် ၎င်း၏ ကွန်မြူနစ်အတိတ်နှင့်အတူ Ceaușescus ၏အရိပ်တွင် ဖုံးလွှမ်းနေပြီး ၎င်းမှ ရုန်းရင်းဆန်ခတ် ထွက်ခွာသွားခဲ့သည်။[100] Ceaușescu ဖြုတ်ချပြီးနောက်၊ အမျိုးသားကယ်တင်ရေးတပ်ဦး (FSN) သည် လျင်မြန်စွာ အာဏာရခဲ့ပြီး ငါးလအတွင်း လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲများကို ကတိပေးခဲ့သည်။နောက်နှစ် မေလတွင် အပြတ်အသတ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသော FSN သည် နိုင်ငံရေး ပါတီအဖြစ် ပြန်လည်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး စီးပွားရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ [101] နောက်ပိုင်း အစိုးရများက လူမှုရေး မူဝါဒ အပြောင်းအလဲများကို ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော်လျက် ရှိသည်။[102]
ကွန်မြူနစ်အုပ်ချုပ်မှုအဆုံးသတ်ပြီး ကွန်မြူနစ်အာဏာရှင်ဟောင်း Nicolae Ceaușescu ကို 1989 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် သွေးထွက်သံယို ရိုမေးနီးယားတော်လှန်ရေးတွင် ကွပ်မျက်ခံရပြီးနောက်၊ Ion Iliescu ဦးဆောင်သော အမျိုးသားကယ်တင်ရေးတပ်ဦး (FSN) သည် အာဏာသိမ်းယူခဲ့သည်။FSN သည် အချိန်တိုအတွင်း ကြီးမားသော နိုင်ငံရေး ပါတီအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး Iliescu က သမ္မတအဖြစ် ၁၉၉၀ မေလ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် တခဲနက် အနိုင်ရခဲ့သည်။1990 ခုနှစ်၏ ပထမလများသည် ဘူခါရက်စ်ရှိ တက္ကသိုလ်ရင်ပြင်ရှိ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူများကို ဖြိုခွင်းရန် Iliescu နှင့် FSN ဟုခေါ်သော Jiu တောင်ကြားရှိ အလွန်ကြမ်းတမ်းပြီး ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ကျောက်မီးသွေးတွင်းလုပ်သားများ ပါဝင်သည့် ပြင်းထန်သော ဆန္ဒပြမှုများနှင့် တန်ပြန်ဆန္ဒပြမှုများဖြင့် အမှတ်အသားပြုခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းတွင်၊ ရိုမေးနီးယားအစိုးရသည် ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအစောပိုင်းနှင့် အလယ်ပိုင်းကာလတစ်လျှောက် ရှော့ခ်ကုထုံးမဟုတ်ဘဲ တဖြည်းဖြည်းချင်း မျဉ်းကြောင်းအတိုင်း လွတ်လပ်သောစျေးကွက်စီးပွားရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုနှင့် ပုဂ္ဂလိကပိုင်ပြုလုပ်ရေးအစီအစဉ်ကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။2000 ခုနှစ်များအထိ စီးပွားရေး တိုးတက်မှု အနည်းငယ်သာ ရှိသော်လည်း စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။တော်လှန်ရေးပြီးပြီးချင်း လူမှုပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများတွင် သန္ဓေတားခြင်းနှင့် ကိုယ်ဝန်ဖျက်ချခြင်းဆိုင်ရာ ကန့်သတ်ချက်များကို ဖြေလျှော့ပေးခြင်းများ ပါဝင်သည်။နောက်ပိုင်းတွင် အစိုးရများသည် လူမှုရေးဆိုင်ရာ မူဝါဒ အပြောင်းအလဲများကို ထပ်မံအကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများသည် ၁၉၉၁ ခုနှစ်တွင် ချမှတ်ခဲ့သော ဒီမိုကရက်တစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေသစ်ကို အခြေခံထားသည်။ FSN သည် ထိုနှစ်တွင် ညွန့်ပေါင်းအစိုးရများ ခွဲထွက်ကာ Iliescu ၏ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ (ထိုစဉ်က Iliescu ၏ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၊ PDSR၊ ယခု PSD၊ ရိုမေးနီးယားရှိ ဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်ပါတီ၊ ယခု PSD) ) အာဏာပြန်ရပြီး Iliescu သည် Adrian Năstase နှင့်အတူ ၀န်ကြီးချုပ်အဖြစ် ထပ်မံ၍ သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။အကျင့်ပျက်ခြစားမှုစွပ်စွဲချက်များကြားတွင် ၂၀၀၄ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဤအစိုးရ ပြုတ်ကျခဲ့ပြီး အလားတူစွပ်စွဲမှုများကြောင့် မတည်မငြိမ်ဖြစ်သော နောက်ထပ်မတည်မငြိမ်သော ညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့များဖြင့် ရာထူးမှ ဆက်ခံခဲ့သည်။မကြာသေးမီကာလများအတွင်း ရိုမေးနီးယားသည် အနောက်နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုနီးကပ်စွာ ပေါင်းစည်းလာခဲ့ပြီး [၂၀၀၄] ခုနှစ်တွင် မြောက်အတ္တလန်တိတ် စာချုပ်အဖွဲ့ (NATO) ၏ အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံဖြစ်လာကာ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဥရောပသမဂ္ဂ (EU) ၏ အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်လာခဲ့သည် [။ 104]

Appendices



APPENDIX 1

Regions of Romania


Regions of Romania
Regions of Romania ©Romania Tourism




APPENDIX 2

Geopolitics of Romania


Play button




APPENDIX 3

Romania's Geographic Challenge


Play button

Footnotes



  1. John Noble Wilford (1 December 2009). "A Lost European Culture, Pulled From Obscurity". The New York Times (30 November 2009).
  2. Patrick Gibbs. "Antiquity Vol 79 No 306 December 2005 The earliest salt production in the world: an early Neolithic exploitation in Poiana Slatinei-Lunca, Romania Olivier Weller & Gheorghe Dumitroaia". Antiquity.ac.uk. Archived from the original on 30 April 2011. Retrieved 2012-10-12.
  3. "Sarea, Timpul şi Omul". 2009-02-21. Archived from the original on 2009-02-21. Retrieved 2022-05-04.
  4. Herodotus (1859) [440 BCE, translated 1859], The Ancient History of Herodotus (Google Books), William Beloe (translator), Derby & Jackson, pp. 213–217, retrieved 2008-01-10
  5. Taylor, Timothy (2001). Northeastern European Iron Age pages 210–221 and East Central European Iron Age pages 79–90. Springer Published in conjunction with the Human Relations Area Files. ISBN 978-0-306-46258-0., p. 215.
  6. Madgearu, Alexandru (2008). Istoria Militară a Daciei Post Romane 275–376. Cetatea de Scaun. ISBN 978-973-8966-70-3, p.64 -126
  7. Heather, Peter (1996). The Goths. Blackwell Publishers. pp. 62, 63.
  8. Barnes, Timothy D. (1981). Constantine and Eusebius. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-16531-1. p 250.
  9. Madgearu, Alexandru(2008). Istoria Militară a Daciei Post Romane 275–376. Cetatea de Scaun. ISBN 978-973-8966-70-3, p.64-126
  10. Costin Croitoru, (Romanian) Sudul Moldovei în cadrul sistemului defensiv roman. Contribuții la cunoașterea valurilor de pământ. Acta terrae septencastrensis, Editura Economica, Sibiu 2002, ISSN 1583-1817, p.111.
  11. Odahl, Charles Matson. Constantine and the Christian Empire. New York: Routledge, 2004. Hardcover ISBN 0-415-17485-6 Paperback ISBN 0-415-38655-1, p.261.
  12. Kharalambieva, Anna (2010). "Gepids in the Balkans: A Survey of the Archaeological Evidence". In Curta, Florin (ed.). Neglected Barbarians. Studies in the early Middle Ages, volume 32 (second ed.). Turnhout, Belgium: Brepols. ISBN 978-2-503-53125-0., p. 248.
  13. The Gothic History of Jordanes (in English Version with an Introduction and a Commentary by Charles Christopher Mierow, Ph.D., Instructor in Classics in Princeton University) (2006). Evolution Publishing. ISBN 1-889758-77-9, p. 122.
  14. Heather, Peter (2010). Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-973560-0., p. 207.
  15. The Gothic History of Jordanes (in English Version with an Introduction and a Commentary by Charles Christopher Mierow, Ph.D., Instructor in Classics in Princeton University) (2006). Evolution Publishing. ISBN 1-889758-77-9, p. 125.
  16. Wolfram, Herwig (1988). History of the Goths. University of California Press. ISBN 0-520-06983-8., p. 258.
  17. Todd, Malcolm (2003). The Early Germans. Blackwell Publishing Ltd. ISBN 0-631-16397-2., p. 220.
  18. Goffart, Walter (2009). Barbarian Tides: The Migration Age and the Later Roman Empire. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-8122-3939-3., p. 201.
  19. Maróti, Zoltán; Neparáczki, Endre; Schütz, Oszkár (2022-05-25). "The genetic origin of Huns, Avars, and conquering Hungarians". Current Biology. 32 (13): 2858–2870.e7. doi:10.1016/j.cub.2022.04.093. PMID 35617951. S2CID 246191357.
  20. Pohl, Walter (1998). "Conceptions of Ethnicity in Early Medieval Studies". In Little, Lester K.; Rosenwein, Barbara H. (eds.). Debating the Middle Ages: Issues and, p. 18.
  21. Curta, Florin (2001). The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, c. 500–700. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-1139428880.
  22. Evans, James Allen Stewart (2005). The Emperor Justinian And The Byzantine Empire. Greenwood Guides to Historic Events of the Ancient World. Greenwood Publishing Group. p. xxxv. ISBN 978-0-313-32582-3.
  23. Heather, Peter (2010). Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-973560-0, pp. 112, 117.
  24. Heather, Peter (2010). Empires and Barbarians: The Fall of Rome and the Birth of Europe. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-973560-0, p. 61.
  25. Eutropius: Breviarium (Translated with an introduction and commentary by H. W. Bird) (1993). Liverpool University Press. ISBN 0-85323-208-3, p. 48.
  26. Heather, Peter; Matthews, John (1991). The Goths in the Fourth Century (Translated Texts for Historians, Volume 11). Liverpool University Press. ISBN 978-0-85323-426-5, pp. 51–52.
  27. Opreanu, Coriolan Horaţiu (2005). "The North-Danube Regions from the Roman Province of Dacia to the Emergence of the Romanian Language (2nd–8th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 59–132. ISBN 978-973-7784-12-4, p. 129.
  28. Jordanes (551), Getica, sive, De Origine Actibusque Gothorum, Constantinople
  29. Bóna, Istvan (2001), "The Kingdom of the Gepids", in Köpeczi, Béla (ed.), History of Transylvania: II.3, vol. 1, New York: Institute of History of the Hungarian Academy of Sciences.
  30. Opreanu, Coriolan Horaţiu (2005). "The North-Danube Regions from the Roman Province of Dacia to the Emergence of the Romanian Language (2nd–8th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 59–132. ISBN 978-973-7784-12-4, p. 127.
  31. Opreanu, Coriolan Horaţiu (2005). "The North-Danube Regions from the Roman Province of Dacia to the Emergence of the Romanian Language (2nd–8th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 59–132. ISBN 978-973-7784-12-4, p. 122.
  32. Fiedler, Uwe (2008). "Bulgars in the Lower Danube region: A survey of the archaeological evidence and of the state of current research". In Curta, Florin; Kovalev, Roman (eds.). The Other Europe in the Middle Ages: Avars, Bulgars, Khazars, and Cumans. Brill. pp. 151–236. ISBN 978-90-04-16389-8, p. 159.
  33. Sălăgean, Tudor (2005). "Romanian Society in the Early Middle Ages (9th–14th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 133–207. ISBN 978-973-7784-12-4, p. 168.
  34. Treptow, Kurt W.; Popa, Marcel (1996). Historical Dictionary of Romania. Scarecrow Press, Inc. ISBN 0-8108-3179-1, p. xv.
  35. Vékony, Gábor (2000). Dacians, Romans, Romanians. Matthias Corvinus Publishing. ISBN 1-882785-13-4, pp. 27–29.
  36. Curta, Florin (2005). "Frontier Ethnogenesis in Late Antiquity: The Danube, the Tervingi, and the Slavs". In Curta, Florin (ed.). Borders, Barriers, and Ethnogenesis: Frontiers in Late Antiquity and the Middle Ages. Brepols. pp. 173–204. ISBN 2-503-51529-0, p. 432.
  37. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, pp. 40–41.
  38. Curta, Florin (2005). "Frontier Ethnogenesis in Late Antiquity: The Danube, the Tervingi, and the Slavs". In Curta, Florin (ed.). Borders, Barriers, and Ethnogenesis: Frontiers in Late Antiquity and the Middle Ages. Brepols. pp. 173–204. ISBN 2-503-51529-0, p. 355.
  39. Sălăgean, Tudor (2005). "Romanian Society in the Early Middle Ages (9th–14th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 133–207. ISBN 978-973-7784-12-4, p. 160.
  40. Kristó, Gyula (2003). Early Transylvania (895-1324). Lucidus Kiadó. ISBN 963-9465-12-7, pp. 97–98.
  41. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, pp. 116–117.
  42. Sălăgean, Tudor (2005). "Romanian Society in the Early Middle Ages (9th–14th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 133–207. ISBN 978-973-7784-12-4, p. 162.
  43. Spinei, Victor (2009). The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century. Koninklijke Brill NV. ISBN 978-90-04-17536-5, p. 246.
  44. Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1, pp. 42–47.
  45. Spinei, Victor (2009). The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century. Koninklijke Brill NV. ISBN 978-90-04-17536-5, p. 298.
  46. Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge: Cambridge University Press., p. 406.
  47. Makkai, László (1994). "The Emergence of the Estates (1172–1526)". In Köpeczi, Béla; Barta, Gábor; Bóna, István; Makkai, László; Szász, Zoltán; Borus, Judit (eds.). History of Transylvania. Akadémiai Kiadó. pp. 178–243. ISBN 963-05-6703-2, p. 193.
  48. Duncan B. Gardiner. "German Settlements in Eastern Europe". Foundation for East European Family Studies. Retrieved 18 September 2022.
  49. "Ethnic German repatriates: Historical background". Deutsches Rotes Kreuz. 21 August 2020. Retrieved 12 January 2023.
  50. Dr. Konrad Gündisch. "Transylvania and the Transylvanian Saxons". SibiWeb.de. Retrieved 20 January 2023.
  51. Redacția Richiș.info (13 May 2015). "History of Saxons from Transylvania". Richiș.info. Retrieved 17 January 2023.
  52. Sălăgean, Tudor (2005). "Romanian Society in the Early Middle Ages (9th–14th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 133–207. ISBN 978-973-7784-12-4, pp. 171–172.
  53. Spinei, Victor (2009). The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century. Koninklijke Brill NV. ISBN 978-90-04-17536-5, p. 147.
  54. Makkai, László (1994). "The Emergence of the Estates (1172–1526)". In Köpeczi, Béla; Barta, Gábor; Bóna, István; Makkai, László; Szász, Zoltán; Borus, Judit (eds.). History of Transylvania. Akadémiai Kiadó. pp. 178–243. ISBN 963-05-6703-2, p. 193.
  55. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 95.
  56. Korobeinikov, Dimitri (2005). A Broken Mirror: The Kipçak World in the Thirteenth Century. In: Curta, Florin (2005); East Central and Eastern Europe in the Early Middle Ages; The University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-11498-6, p. 390.
  57. Korobeinikov, Dimitri (2005). A Broken Mirror: The Kipçak World in the Thirteenth Century. In: Curta, Florin (2005); East Central and Eastern Europe in the Early Middle Ages; The University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-11498-6, p. 406.
  58. Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-89452-4, p. 413
  59. Giurescu, Constantin. Istoria Bucureștilor. Din cele mai vechi timpuri pînă în zilele noastre, ed. Pentru Literatură, Bucharest, 1966, p. 39
  60. Ștefănescu, Ștefan. Istoria medie a României, Vol. I, Bucharest, 1991, p. 111
  61. Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1, p. 149.
  62. Pop, Ioan Aurel (1999). Romanians and Romania: A Brief History. Columbia University Press. ISBN 0-88033-440-1, p. 45.
  63. Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1, p. 150.
  64. Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1, p. 154.
  65. Pop, Ioan Aurel (1999). Romanians and Romania: A Brief History. Columbia University Press. ISBN 0-88033-440-1, p. 46.
  66. Vásáry, István (2005). Cumans and Tatars: Oriental Military in the Pre-Ottoman Balkans, 1185–1365. Cambridge University Press. ISBN 0-521-83756-1, p. 154.
  67. Schoolfield, George C. (2004), A Baedeker of Decadence: Charting a Literary Fashion, 1884–1927, Yale University Press, ISBN 0-300-04714-2.
  68. Anthony Endrey, The Holy Crown of Hungary, Hungarian Institute, 1978, p. 70
  69. Béla Köpeczi (2008-07-09). History of Transylvania: From 1606 to 1830. ISBN 978-0-88033-491-4. Retrieved 2017-07-10.
  70. Bagossy, Nora Varga (2007). Encyclopaedia Hungarica: English. Hungarian Ethnic Lexicon Foundation. ISBN 978-1-55383-178-5.
  71. "Transylvania" (2009). Encyclopædia Britannica. Retrieved July 7, 2009
  72. Katsiardi-Hering, Olga; Stassinopoulou, Maria A, eds. (2016-11-21). Across the Danube: Southeastern Europeans and Their Travelling Identities (17th–19th C.). Brill. doi:10.1163/9789004335448. ISBN 978-90-04-33544-8.
  73. Charles King, The Moldovans: Romania, Russia, and the Politics of Culture, 2000, Hoover Institution Press. ISBN 0-8179-9791-1, p. 19.
  74. Bobango, Gerald J (1979), The emergence of the Romanian national State, New York: Boulder, ISBN 978-0-914710-51-6
  75. Jelavich, Charles; Jelavich, Barbara (20 September 2012). The establishment of the Balkan national states, 1804–1920. ISBN 978-0-295-80360-9. Retrieved 2012-03-28.
  76. Patterson, Michelle (August 1996), "The Road to Romanian Independence", Canadian Journal of History, doi:10.3138/cjh.31.2.329, archived from the original on March 24, 2008.
  77. Iordachi, Constantin (2017). "Diplomacy and the Making of a Geopolitical Question: The Romanian-Bulgarian Conflict over Dobrudja, 1878–1947". Entangled Histories of the Balkans. Vol. 4. Brill. pp. 291–393. ISBN 978-90-04-33781-7. p. 336.
  78. Anderson, Frank Maloy; Hershey, Amos Shartle (1918), Handbook for the Diplomatic History of Europe, Asia, and Africa 1870–1914, Washington D.C.: Government Printing Office.
  79. Juliana Geran Pilon, The Bloody Flag: Post-Communist Nationalism in Eastern Europe : Spotlight on Romania , Transaction Publishers, 1982, p. 56
  80. Giurescu, Constantin C. (2007) [1935]. Istoria Românilor. Bucharest: Editura All., p. 211–13.
  81. Bernard Anthony Cook (2001), Europe Since 1945: An Encyclopedia, Taylor & Francis, p. 162, ISBN 0-8153-4057-5.
  82. Malbone W. Graham (October 1944), "The Legal Status of the Bukovina and Bessarabia", The American Journal of International Law, 38 (4): 667–673, doi:10.2307/2192802, JSTOR 2192802, S2CID 146890589
  83. "Institutul Național de Cercetare-Dezvoltare în Informatică – ICI București". Archived from the original on January 8, 2010.
  84. Codrul Cosminului. Universitatea Stefan cel Mare din Suceava. doi:10.4316/cc. S2CID 246070683.
  85. Axworthy, Mark; Scafes, Cornel; Craciunoiu, Cristian, eds. (1995). Third axis, Fourth Ally: Romanian Armed Forces In the European War 1941–1945. London: Arms & Armour Press. pp. 1–368. ISBN 963-389-606-1, p. 22
  86. Axworthy, Mark; Scafes, Cornel; Craciunoiu, Cristian, eds. (1995). Third axis, Fourth Ally: Romanian Armed Forces In the European War 1941–1945. London: Arms & Armour Press. pp. 1–368. ISBN 963-389-606-1, p. 13
  87. U.S. government Country study: Romania, c. 1990. Public Domain This article incorporates text from this source, which is in the public domain.
  88. Third Axis Fourth Ally: Romanian Armed Forces in the European War, 1941–1945, by Mark Axworthy, Cornel Scafeș, and Cristian Crăciunoiu, page 9.
  89. David Stahel, Cambridge University Press, 2018, Joining Hitler's Crusade, p. 78
  90. "CIA – The World Factbook – Romania". cia.gov. Retrieved 2015-08-25.
  91. Rîjnoveanu, Carmen (2003), Romania's Policy of Autonomy in the Context of the Sino-Soviet Conflict, Czech Republic Military History Institute, Militärgeschichtliches Forscheungamt, p. 1.
  92. "Romania – Soviet Union and Eastern Europe". countrystudies.us. Retrieved 2015-08-25.
  93. "Middle East policies in Communist Romania". countrystudies.us. Retrieved 2015-08-25.
  94. Deletant, Dennis, New Evidence on Romania and the Warsaw Pact, 1955–1989, Cold War International History Project e-Dossier Series, archived from the original on 2008-10-29, retrieved 2008-08-30
  95. Ban, Cornel (November 2012). "Sovereign Debt, Austerity, and Regime Change: The Case of Nicolae Ceausescu's Romania". East European Politics and Societies and Cultures. 26 (4): 743–776. doi:10.1177/0888325412465513. S2CID 144784730.
  96. Hirshman, Michael (6 November 2009). "Blood And Velvet in Eastern Europe's Season of Change". Radio Free Europe/Radio Liberty. Retrieved 30 March 2015.
  97. Siani-Davies, Peter (1995). The Romanian Revolution of 1989: Myth and Reality. ProQuest LLC. pp. 80–120.
  98. Blaine Harden (30 December 1989). "DOORS UNLOCKED ON ROMANIA'S SECRET POLICE". The Washington Post.
  99. DUSAN STOJANOVIC (25 December 1989). "More Scattered Fighting; 80,000 Reported Dead". AP.
  100. "25 Years After Death, A Dictator Still Casts A Shadow in Romania : Parallels". NPR. 24 December 2014. Retrieved 11 December 2016.
  101. "Romanians Hope Free Elections Mark Revolution's Next Stage – tribunedigital-chicagotribune". Chicago Tribune. 30 March 1990. Archived from the original on 10 July 2015. Retrieved 30 March 2015.
  102. "National Salvation Front | political party, Romania". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 15 December 2014. Retrieved 30 March 2015.
  103. "Profile: Nato". 9 May 2012.
  104. "Romania - European Union (EU) Fact Sheet - January 1, 2007 Membership in EU".
  105. Zirra, Vlad (1976). "The Eastern Celts of Romania". The Journal of Indo-European Studies. 4 (1): 1–41. ISSN 0092-2323, p. 1.
  106. Nagler, Thomas; Pop, Ioan Aurel; Barbulescu, Mihai (2005). "The Celts in Transylvania". The History of Transylvania: Until 1541. Romanian Cultural Institute. ISBN 978-973-7784-00-1, p. 79.
  107. Zirra, Vlad (1976). "The Eastern Celts of Romania". The Journal of Indo-European Studies. 4 (1): 1–41. ISSN 0092-2323, p. 13.
  108. Nagler, Thomas; Pop, Ioan Aurel; Barbulescu, Mihai (2005). "The Celts in Transylvania". The History of Transylvania: Until 1541. Romanian Cultural Institute. ISBN 978-973-7784-00-1, p. 78.
  109. Oledzki, Marek (2000). "La Tène culture in the Upper Tisa Basin". Ethnographisch-archaeologische Zeitschrift: 507–530. ISSN 0012-7477, p. 525.
  110. Olmsted, Garrett S. (2001). Celtic art in transition during the first century BC: an examination of the creations of mint masters and metal smiths, and an analysis of stylistic development during the phase between La Tène and provincial Roman. Archaeolingua, Innsbruck. ISBN 978-3-85124-203-4, p. 11.
  111. Giurescu, Dinu C; Nestorescu, Ioana (1981). Illustrated history of the Romanian people. Editura Sport-Turism. OCLC 8405224, p. 33.
  112. Oltean, Ioana Adina (2007). Dacia: landscape, colonisation and romanisation. Routledge. ISBN 978-0-415-41252-0., p. 47.
  113. Nagler, Thomas; Pop, Ioan Aurel; Barbulescu, Mihai (2005). "The Celts in Transylvania". The History of Transylvania: Until 1541. Romanian Cultural Institute. ISBN 978-973-7784-00-1, p. 78.
  114. Giurescu, Dinu C; Nestorescu, Ioana (1981). Illustrated history of the Romanian people. Editura Sport-Turism. OCLC 8405224, p. 33.
  115. Olbrycht, Marek Jan (2000b). "Remarks on the Presence of Iranian Peoples in Europe and Their Asiatic Relations". In Pstrusińska, Jadwiga [in Polish]; Fear, Andrew (eds.). Collectanea Celto-Asiatica Cracoviensia. Kraków: Księgarnia Akademicka. pp. 101–140. ISBN 978-8-371-88337-8.

References



  • Andea, Susan (2006). History of Romania: compendium. Romanian Cultural Institute. ISBN 978-973-7784-12-4.
  • Armbruster, Adolf (1972). Romanitatea românilor: Istoria unei idei [The Romanity of the Romanians: The History of an Idea]. Romanian Academy Publishing House.
  • Astarita, Maria Laura (1983). Avidio Cassio. Ed. di Storia e Letteratura. OCLC 461867183.
  • Berciu, Dumitru (1981). Buridava dacica, Volume 1. Editura Academiei.
  • Bunbury, Edward Herbert (1979). A history of ancient geography among the Greeks and Romans: from the earliest ages till the fall of the Roman empire. London: Humanities Press International. ISBN 978-9-070-26511-3.
  • Bunson, Matthew (1995). A Dictionary of the Roman Empire. OUP. ISBN 978-0-195-10233-8.
  • Burns, Thomas S. (1991). A History of the Ostrogoths. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-20600-8.
  • Bury, John Bagnell; Cook, Stanley Arthur; Adcock, Frank E.; Percival Charlesworth, Martin (1954). Rome and the Mediterranean, 218-133 BC. The Cambridge Ancient History. Macmillan.
  • Chakraberty, Chandra (1948). The prehistory of India: tribal migrations. Vijayakrishna.
  • Clarke, John R. (2003). Art in the Lives of Ordinary Romans: Visual Representation and Non-Elite Viewers in Italy, 100 B.C.-A.D. 315. University of California. ISBN 978-0-520-21976-2.
  • Crossland, R.A.; Boardman, John (1982). Linguistic problems of the Balkan area in the late prehistoric and early Classical period. The Cambridge Ancient History. Vol. 3. CUP. ISBN 978-0-521-22496-3.
  • Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 9780521815390.
  • Dana, Dan; Matei-Popescu, Florian (2009). "Soldats d'origine dace dans les diplômes militaires" [Soldiers of Dacian origin in the military diplomas]. Chiron (in French). Berlin: German Archaeological Institute/Walter de Gruyter. 39. ISSN 0069-3715. Archived from the original on 1 July 2013.
  • Dobiáš, Josef (1964). "The sense of the victoria formulae on Roman inscriptions and some new epigraphic monuments from lower Pannonia". In Češka, Josef; Hejzlar, Gabriel (eds.). Mnema Vladimír Groh. Praha: Státní pedagogické nakladatelství. pp. 37–52.
  • Eisler, Robert (1951). Man into wolf: an anthropological interpretation of sadism, masochism, and lycanthropy. London: Routledge and Kegan Paul. ASIN B0000CI25D.
  • Eliade, Mircea (1986). Zalmoxis, the vanishing God: comparative studies in the religions and folklore of Dacia and Eastern Europe. University of Chicago Press. ISBN 978-0-226-20385-0.
  • Eliade, Mircea (1995). Ivănescu, Maria; Ivănescu, Cezar (eds.). De la Zalmoxis la Genghis-Han: studii comparative despre religiile și folclorul Daciei și Europei Orientale [From Zalmoxis to Genghis Khan: comparative studies in the religions and folklore of Dacia and Eastern Europe] (in Romanian) (Based on the translation from French of De Zalmoxis à Gengis-Khan, Payot, Paris, 1970 ed.). București, Romania: Humanitas. ISBN 978-9-732-80554-1.
  • Ellis, L. (1998). 'Terra deserta': population, politics, and the [de]colonization of Dacia. World archaeology. Routledge. ISBN 978-0-415-19809-7.
  • Erdkamp, Paul (2010). A Companion to the Roman Army. Blackwell Companions to the Ancient World. London: John Wiley and Sons. ISBN 978-1-4443-3921-5.
  • Everitt, Anthony (2010). Hadrian and the Triumph of Rome. Random House Trade. ISBN 978-0-812-97814-8.
  • Fol, Alexander (1996). "Thracians, Celts, Illyrians and Dacians". In de Laet, Sigfried J. (ed.). History of Humanity. History of Humanity. Vol. 3: From the seventh century B.C. to the seventh century A.D. UNESCO. ISBN 978-9-231-02812-0.
  • Găzdac, Cristian (2010). Monetary circulation in Dacia and the provinces from the Middle and Lower Danube from Trajan to Constantine I: (AD 106–337). Volume 7 of Coins from Roman sites and collections of Roman coins from Romania. ISBN 978-606-543-040-2.
  • Georgescu, Vlad (1991). Călinescu, Matei (ed.). The Romanians: a history. Romanian literature and thought in translation series. Columbus, Ohio: Ohio State University Press. ISBN 978-0-8142-0511-2.
  • Gibbon, Edward (2008) [1776]. The History of the Decline and Fall of the Roman Empire. Vol. 1. Cosimo Classics. ISBN 978-1-605-20120-7.
  • Glodariu, Ioan; Pop, Ioan Aurel; Nagler, Thomas (2005). "The history and civilization of the Dacians". The history of Transylvania Until 1541. Romanian Cultural Institute, Cluj Napoca. ISBN 978-9-737-78400-1.
  • Goffart, Walter A. (2006). Barbarian Tides: The Migration Age and the Later Roman Empire. University of Pennsylvania Press. ISBN 978-0-812-23939-3.
  • Goldsworthy, Adrian (2003). The Complete Roman Army. Complete Series. London: Thames & Hudson. ISBN 978-0-500-05124-5.
  • Goldsworthy, Adrian (2004). In the Name of Rome: The Men Who Won the Roman Empire. Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0297846666.
  • Goodman, Martin; Sherwood, Jane (2002). The Roman World 44 BC–AD 180. Routledge. ISBN 978-0-203-40861-2.
  • Heather, Peter (2010). Empires and Barbarians: Migration, Development, and the Birth of Europe. OUP. ISBN 978-0-199-73560-0.
  • Mykhaĭlo Hrushevskyĭ; Andrzej Poppe; Marta Skorupsky; Frank E. Sysyn; Uliana M. Pasicznyk (1997). History of Ukraine-Rus': From prehistory to the eleventh century. Canadian Institute of Ukrainian Studies Press. ISBN 978-1-895571-19-6.
  • Jeanmaire, Henri (1975). Couroi et courètes (in French). New York: Arno. ISBN 978-0-405-07001-3.[permanent dead link]
  • Kephart, Calvin (1949). Sanskrit: its origin, composition, and diffusion. Shenandoah.
  • Köpeczi, Béla; Makkai, László; Mócsy, András; Szász, Zoltán; Barta, Gábor, eds. (1994). History of Transylvania – From the Beginnings to 1606. Budapest: Akadémiai Kiadó. ISBN 978-963-05-6703-9.
  • Kristó, Gyula (1996). Hungarian History in the Ninth Century. Szegedi Középkorász Muhely. ISBN 978-963-482-113-7.
  • Luttwak, Edward (1976). The grand strategy of the Roman Empire from the first century A.D. to the third. Johns Hopkins University Press. ISBN 9780801818639.
  • MacKendrick, Paul Lachlan (2000) [1975]. The Dacian Stones Speak. The University of North Carolina Press. ISBN 978-0-8078-4939-2.
  • Matyszak, Philip (2004). The Enemies of Rome: From Hannibal to Attila the Hun. Thames & Hudson. ISBN 978-0500251249.
  • Millar, Fergus (1970). The Roman Empire and its Neighbours. Weidenfeld & Nicolson. ISBN 9780297000655.
  • Millar, Fergus (2004). Cotton, Hannah M.; Rogers, Guy M. (eds.). Rome, the Greek World, and the East. Vol. 2: Government, Society, and Culture in the Roman Empire. University of North Carolina. ISBN 978-0807855201.
  • Minns, Ellis Hovell (2011) [1913]. Scythians and Greeks: a survey of ancient history and archaeology on the north coast of the Euxine from the Danube to the Caucasus. CUP. ISBN 978-1-108-02487-7.
  • Mountain, Harry (1998). The Celtic Encyclopedia. Universal Publishers. ISBN 978-1-58112-890-1.
  • Mulvin, Lynda (2002). Late Roman Villas in the Danube-Balkan Region. British Archaeological Reports. ISBN 978-1-841-71444-8.
  • Murray, Tim (2001). Encyclopedia of archaeology: Volume 1, Part 1 (illustrated ed.). ABC-Clio. ISBN 978-1-57607-198-4.
  • Nandris, John (1976). Friesinger, Herwig; Kerchler, Helga; Pittioni, Richard; Mitscha-Märheim, Herbert (eds.). "The Dacian Iron Age – A Comment in a European Context". Archaeologia Austriaca (Festschrift für Richard Pittioni zum siebzigsten Geburtstag ed.). Vienna: Deuticke. 13 (13–14). ISBN 978-3-700-54420-3. ISSN 0003-8008.
  • Nixon, C. E. V.; Saylor Rodgers, Barbara (1995). In Praise of Later Roman Emperors: The Panegyric Latini. University of California. ISBN 978-0-520-08326-4.
  • Odahl, Charles (2003). Constantine and the Christian Empire. Routledge. ISBN 9781134686315.
  • Oledzki, M. (2000). "La Tène Culture in the Upper Tisza Basin". Ethnographisch-Archäologische Zeitschrift. 41 (4): 507–530.
  • Oltean, Ioana Adina (2007). Dacia: landscape, colonisation and romanisation. Routledge. ISBN 978-0-415-41252-0.
  • Opreanu, Coriolan Horaţiu (2005). "The North-Danube Regions from the Roman Province of Dacia to the Emergence of the Romanian Language (2nd–8th Centuries AD)". In Pop, Ioan-Aurel; Bolovan, Ioan (eds.). History of Romania: Compendium. Romanian Cultural Institute (Center for Transylvanian Studies). pp. 59–132. ISBN 978-973-7784-12-4.
  • Pană Dindelegan, Gabriela (2013). "Introduction: Romanian – a brief presentation". In Pană Dindelegan, Gabriela (ed.). The Grammar of Romanian. Oxford University Press. pp. 1–7. ISBN 978-0-19-964492-6.
  • Parker, Henry Michael Denne (1958). A history of the Roman world from A.D. 138 to 337. Methuen Publishing. ISBN 978-0-416-43690-7.
  • Pârvan, Vasile (1926). Getica (in Romanian and French). București, Romania: Cvltvra Națională.
  • Pârvan, Vasile (1928). Dacia. CUP.
  • Parvan, Vasile; Florescu, Radu (1982). Getica. Editura Meridiane.
  • Parvan, Vasile; Vulpe, Alexandru; Vulpe, Radu (2002). Dacia. Editura 100+1 Gramar. ISBN 978-9-735-91361-8.
  • Petolescu, Constantin C (2000). Inscriptions de la Dacie romaine: inscriptions externes concernant l'histoire de la Dacie (Ier-IIIe siècles). Enciclopedica. ISBN 978-9-734-50182-3.
  • Petrucci, Peter R. (1999). Slavic Features in the History of Rumanian. LINCOM EUROPA. ISBN 978-3-89586-599-2.
  • Poghirc, Cicerone (1989). Thracians and Mycenaeans: Proceedings of the Fourth International Congress of Thracology Rotterdam 1984. Brill Academic Pub. ISBN 978-9-004-08864-1.
  • Pop, Ioan Aurel (1999). Romanians and Romania: A Brief History. East European monographs. East European Monographs. ISBN 978-0-88033-440-2.
  • Roesler, Robert E. (1864). Das vorromische Dacien. Academy, Wien, XLV.
  • Russu, I. Iosif (1967). Limba Traco-Dacilor ('Thraco-Dacian language') (in Romanian). Editura Stiintifica.
  • Russu, I. Iosif (1969). Die Sprache der Thrako-Daker ('Thraco-Dacian language') (in German). Editura Stiintifica.
  • Schmitz, Michael (2005). The Dacian threat, 101–106 AD. Armidale, NSW: Caeros. ISBN 978-0-975-84450-2.
  • Schütte, Gudmund (1917). Ptolemy's maps of northern Europe: a reconstruction of the prototypes. H. Hagerup.
  • Southern, Pat (2001). The Roman Empire from Severus to Constantin. Routledge. ISBN 978-0-203-45159-5.
  • Spinei, Victor (1986). Moldavia in the 11th–14th Centuries. Editura Academiei Republicii Socialiste Româna.
  • Spinei, Victor (2009). The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century. Koninklijke Brill NV. ISBN 978-90-04-17536-5.
  • Stoica, Vasile (1919). The Roumanian Question: The Roumanians and their Lands. Pittsburgh: Pittsburgh Printing Company.
  • Taylor, Timothy (2001). Northeastern European Iron Age pages 210–221 and East Central European Iron Age pages 79–90. Springer Published in conjunction with the Human Relations Area Files. ISBN 978-0-306-46258-0.
  • Tomaschek, Wilhelm (1883). Les Restes de la langue dace (in French). Belgium: Le Muséon.
  • Tomaschek, Wilhelm (1893). Die alten Thraker (in German). Vol. 1. Vienna: Tempsky.
  • Van Den Gheyn, Joseph (1886). "Les populations danubiennes: études d'ethnographie comparée" [The Danubian populations: comparative ethnographic studies]. Revue des questions scientifiques (in French). Brussels: Société scientifique de Bruxelles. 17–18. ISSN 0035-2160.
  • Vékony, Gábor (2000). Dacians, Romans, Romanians. Toronto and Buffalo: Matthias Corvinus Publishing. ISBN 978-1-882785-13-1.
  • Vico, Giambattista; Pinton, Giorgio A. (2001). Statecraft: The Deeds of Antonio Carafa. Peter Lang Pub Inc. ISBN 978-0-8204-6828-0.
  • Waldman, Carl; Mason, Catherine (2006). Encyclopedia of European Peoples. Infobase Publishing. ISBN 1438129181.
  • Westropp, Hodder M. (2003). Handbook of Egyptian, Greek, Etruscan and Roman Archeology. Kessinger Publishing. ISBN 978-0-766-17733-8.
  • White, David Gordon (1991). Myths of the Dog-Man. University of Chicago. ISBN 978-0-226-89509-3.
  • Zambotti, Pia Laviosa (1954). I Balcani e l'Italia nella Preistori (in Italian). Como.
  • Zumpt, Karl Gottlob; Zumpt, August Wilhelm (1852). Eclogae ex Q. Horatii Flacci poematibus page 140 and page 175 by Horace. Philadelphia: Blanchard and Lea.