इजिप्तचा इतिहास टाइमलाइन

परिशिष्ट

वर्ण

तळटीप

संदर्भ


इजिप्तचा इतिहास
History of Egypt ©HistoryMaps

6200 BCE - 2024

इजिप्तचा इतिहास



इजिप्तचा इतिहास त्याच्या समृद्ध आणि चिरस्थायी वारशाने चिन्हांकित आहे, जो नाईल नदीने पोषित केलेल्या सुपीक जमिनी आणि तिथल्या मूळ रहिवाशांच्या उपलब्धी, तसेच बाह्य प्रभावांमुळे खूप ऋणी आहे.इजिप्तच्या प्राचीन भूतकाळातील रहस्ये इजिप्शियन हायरोग्लिफ्सच्या उलगडण्याने उलगडण्यास सुरुवात झाली, जो रोसेटा स्टोनच्या शोधामुळे एक मैलाचा दगड आहे.सुमारे 3150 ईसापूर्व, वरच्या आणि खालच्या इजिप्तच्या राजकीय एकत्रीकरणाने प्राचीन इजिप्शियन सभ्यतेची सुरुवात केली, पहिल्या राजवंशाच्या काळात राजा नरमरच्या शासनाखाली.मुख्यतः मूळ इजिप्शियन राजवटीचा हा काळ ईसापूर्व सहाव्या शतकात अचेमेनिड साम्राज्याने जिंकल्यापर्यंत कायम होता.332 BCE मध्ये, अलेक्झांडर द ग्रेटने त्याच्या मोहिमेदरम्यान अचेमेनिड साम्राज्याचा पाडाव करण्यासाठी इजिप्तमध्ये प्रवेश केला आणि अल्पायुषी मॅसेडोनियन साम्राज्याची स्थापना केली.अलेक्झांडरच्या माजी सेनापतींपैकी एक, टॉलेमी I सोटर याने 305 BCE मध्ये स्थापन केलेल्या हेलेनिस्टिक टॉलेमिक राज्याच्या उदयाची घोषणा या युगाने केली.टोलेमींनी स्थानिक उठावांचा सामना केला आणि ते परकीय आणि नागरी संघर्षात अडकले, ज्यामुळे क्लियोपेट्राच्या मृत्यूनंतर राज्याची हळूहळू घट झाली आणि शेवटी रोमन साम्राज्यात सामील झाले.इजिप्तवर रोमन वर्चस्व, ज्यामध्ये बायझंटाईन कालखंडाचा समावेश होता, 30 BCE ते 641 CE पर्यंत पसरला होता, 619 ते 629 पर्यंत ससानियन साम्राज्याच्या नियंत्रणाचा थोडक्यात मध्यांतर होता, ज्याला ससानियन इजिप्त म्हणून ओळखले जाते.इजिप्तवर मुस्लिमांच्या विजयानंतर , हा प्रदेश रशिदुन खलिफात (६३२-६६१), उमय्याद खलिफात (६६१–७५०), अब्बासीद खलिफात (७५०–९३५), फातिमिद खलिफात (९०९–११७१) यासह विविध खलिफांचा आणि मुस्लिम राजवंशांचा भाग बनला. ), अय्युबिद सल्तनत (1171-1260), आणिमामलुक सल्तनत (1250-1517).1517 मध्ये, ऑट्टोमन साम्राज्याने , सेलिम I च्या नेतृत्वाखाली, इजिप्तला त्यांच्या राज्यामध्ये समाकलित करून, कैरो ताब्यात घेतला.1798 ते 1801 पर्यंत फ्रेंच ताब्याचा कालावधी वगळता इजिप्त 1805 पर्यंत ऑट्टोमन राजवटीत राहिला. 1867 पासून इजिप्तला इजिप्तचे खेडिवेट म्हणून नाममात्र स्वायत्तता मिळाली, परंतु 1882 मध्ये अँग्लो-इजिप्शियन युद्धानंतर ब्रिटिश नियंत्रण स्थापित झाले.पहिले महायुद्ध आणि 1919 च्या इजिप्शियन क्रांतीनंतर, इजिप्तचे राज्य उदयास आले, जरी युनायटेड किंग्डमने परराष्ट्र व्यवहार, संरक्षण आणि इतर महत्त्वाच्या बाबींवर अधिकार राखले.हा ब्रिटीशांचा ताबा 1954 पर्यंत कायम होता, जेव्हा अँग्लो-इजिप्शियन करारामुळे सुएझ कालव्यातून ब्रिटीश सैन्याने पूर्णपणे माघार घेतली.1953 मध्ये, आधुनिक प्रजासत्ताक इजिप्तची स्थापना झाली आणि 1956 मध्ये, सुएझ कालव्यातून ब्रिटीश सैन्याच्या पूर्ण हकालपट्टीसह, अध्यक्ष गमाल अब्देल नासर यांनी अनेक सुधारणा केल्या आणि थोडक्यात सीरियासह संयुक्त अरब प्रजासत्ताकची स्थापना केली.नासेरच्या नेतृत्वात सहा दिवसीय युद्ध आणि असंलग्न चळवळीच्या निर्मितीचा समावेश होता.1970 ते 1981 पर्यंत पद भूषवलेले त्यांचे उत्तराधिकारी अन्वर सादत यांनी नासेरच्या राजकीय आणि आर्थिक तत्त्वांपासून दूर गेले, बहु-पक्षीय प्रणाली पुन्हा सुरू केली आणि इन्फिताह आर्थिक धोरण सुरू केले.सादातने 1973 च्या योम किप्पूर युद्धात इजिप्तचे नेतृत्व केले, इजिप्तच्या सिनाई द्वीपकल्पावर इस्रायली ताब्यातून पुन्हा दावा केला, शेवटी इजिप्त- इस्रायल शांतता करार झाला.अलीकडील इजिप्शियन इतिहासाची व्याख्या सुमारे तीन दशके होस्नी मुबारक यांच्या अध्यक्षतेनंतरच्या घटनांद्वारे केली गेली आहे.2011 च्या इजिप्शियन क्रांतीमुळे मुबारक यांना सत्तेवरून काढून टाकण्यात आले आणि इजिप्तचे पहिले लोकशाही पद्धतीने निवडलेले अध्यक्ष म्हणून मोहम्मद मोर्सी यांची निवड झाली.2011 च्या क्रांतीनंतरच्या अशांतता आणि विवादांचा परिणाम 2013 मध्ये इजिप्शियन सत्तापालट, मोर्सीला तुरुंगवास आणि 2014 मध्ये अब्देल फताह अल-सिसीची अध्यक्ष म्हणून निवड करण्यात आली.
पूर्ववंशीय इजिप्त
पूर्ववंशीय इजिप्त ©Anonymous
प्रागैतिहासिक आणि पूर्ववंशीय इजिप्त, प्राचीनतम मानवी वसाहतीपासून सुमारे 3100 बीसीई पर्यंत पसरलेले, सुरुवातीच्या राजवंशाच्या कालखंडात संक्रमण चिन्हांकित करते, ज्याची सुरुवात पहिल्या फारोने केली होती, ज्याला काही इजिप्तशास्त्रज्ञांनी नरमेर आणि इतरांद्वारे होर-आहा म्हणून ओळखले जाते, मेनेस देखील होते. यापैकी एका राजाचे संभाव्य नाव.पूर्ववंशीय इजिप्तचा शेवट, पारंपारिकपणे सुमारे 6200 BCE ते 3000 BCE पर्यंतचा, नाकाडा III कालावधीच्या समाप्तीशी संरेखित होतो.तथापि, "प्रोटोडायनास्टिक कालावधी," "शून्य राजवंश," किंवा "राजवंश 0" सारख्या संज्ञा वापरण्यास कारणीभूत असलेल्या नवीन पुरातत्वीय निष्कर्षांमुळे या कालावधीचा नेमका शेवट वादातीत आहे.[]पूर्ववंशीय कालखंड सांस्कृतिक युगांमध्ये वर्गीकृत केले गेले आहे, ज्या ठिकाणी विशिष्ट प्रकारच्या इजिप्शियन वसाहती प्रथम आढळल्या होत्या.प्रोटोडायनास्टिक युगासह हा कालखंड हळूहळू विकासाद्वारे वैशिष्ट्यीकृत आहे आणि ओळखल्या गेलेल्या भिन्न "संस्कृती" वेगळ्या घटक नाहीत तर या युगाच्या अभ्यासास मदत करणारे संकल्पनात्मक विभाग आहेत.बहुतेक पूर्ववंशीय पुरातत्व शोध अप्पर इजिप्तमध्ये आहेत.याचे कारण असे की नाईल नदीचा गाळ डेल्टा प्रदेशात जास्त प्रमाणात जमा झाला होता, ज्यामुळे अनेक डेल्टा साइट्स आधुनिक काळाच्या खूप आधी पुरल्या होत्या.[]
3150 BCE - 332 BCE
राजवंश इजिप्तornament
इजिप्तचा प्रारंभिक राजवंश काळ
नर्मर, मेनेस यांच्याशी ओळखले जाते, हे एकात्म इजिप्तचे पहिले शासक मानले जाते. ©Imperium Dimitrios
3150 BCE Jan 1 00:01 - 2686 BCE

इजिप्तचा प्रारंभिक राजवंश काळ

Thinis, Gerga, Qesm Madinat Ge
प्राचीन इजिप्तचा प्रारंभिक राजवंश काल, 3150 बीसीईच्या आसपास वरच्या आणि खालच्या इजिप्तच्या एकत्रीकरणानंतर, पहिल्या आणि द्वितीय राजवंशांचा समावेश होतो, जो सुमारे 2686 BCE पर्यंत टिकला होता.[] या कालखंडात राजधानी थिनिस ते मेम्फिस येथे हलवली गेली, देव-राजा प्रणालीची स्थापना झाली आणि इजिप्शियन सभ्यतेच्या कला, वास्तुकला आणि धर्म यासारख्या महत्त्वाच्या पैलूंचा विकास झाला.[]3600 BCE पूर्वी, नाईल नदीकाठच्या निओलिथिक समाजांनी शेती आणि पशुपालन यावर लक्ष केंद्रित केले.[] सभ्यतेची जलद प्रगती लवकरच झाली, [] मातीची भांडी, तांब्याचा व्यापक वापर आणि सूर्यप्रकाशात वाळलेल्या विटा आणि कमान यासारख्या वास्तुशास्त्रीय तंत्रांचा अवलंब करून.या कालावधीत राजा नरमरच्या अंतर्गत वरच्या आणि खालच्या इजिप्तचे एकीकरण देखील चिन्हांकित केले गेले, दुहेरी मुकुटाचे प्रतीक आहे आणि पौराणिक कथांमध्ये बाज-देव होरस विजयी सेट म्हणून चित्रित केले आहे.[] या एकीकरणाने तीन सहस्र वर्षे टिकणाऱ्या दैवी राजवटीचा पाया घातला.नर्मर, ज्याची ओळख मेनेसशी आहे, त्याला एकसंध इजिप्तचा पहिला शासक मानला जातो, त्याच्या कलाकृतींमुळे त्याला वरच्या आणि खालच्या इजिप्तशी जोडले जाते.त्याच्या शासनाला पहिल्या राजवंशाच्या राजांनी पायाभूत म्हणून मान्यता दिली आहे.[] इजिप्शियन प्रभाव त्याच्या सीमेपलीकडे विस्तारला, दक्षिणेकडील कनान आणि खालच्या नुबियामध्ये वसाहती आणि कलाकृती आढळून आल्या, सुरुवातीच्या राजवंशाच्या काळात या प्रदेशांमध्ये इजिप्शियन अधिकार दर्शवितात.[]अंत्यसंस्काराच्या पद्धती विकसित झाल्या, समृद्ध बांधकाम मस्तबास, नंतरच्या पिरॅमिड्सचे पूर्ववर्ती.स्थानिक जिल्हे व्यापार नेटवर्क तयार करून आणि मोठ्या प्रमाणावर शेतमजुरांचे आयोजन करून राजकीय एकीकरण होण्यास शतके लागतील.या कालावधीत इजिप्शियन लेखन पद्धतीचा विकास देखील झाला, काही चिन्हांपासून ते 200 हून अधिक फोनोग्राम आणि आयडीओग्रामपर्यंत विस्तारले.[१०]
इजिप्तचे जुने राज्य
इजिप्तचे जुने राज्य ©Anonymous
2686 BCE Jan 1 - 2181 BCE

इजिप्तचे जुने राज्य

Mit Rahinah, Badrshein, Egypt
प्राचीन इजिप्तचे जुने राज्य, सुमारे 2700-2200 BCE पसरलेले, "पिरॅमिडचे युग" किंवा "पिरॅमिड बिल्डर्सचे युग" म्हणून ओळखले जाते.या कालखंडात, विशेषत: चौथ्या राजवंशाच्या काळात, पिरॅमिड बांधणीत लक्षणीय प्रगती झाली, ज्याचे नेतृत्व स्नेफेरू, खुफू, खाफ्रे आणि मेनकौरे यांसारख्या उल्लेखनीय राजांनी केले, जे गिझा येथील प्रतिष्ठित पिरॅमिडसाठी जबाबदार होते.[११] हा काळ इजिप्तच्या सभ्यतेच्या पहिल्या शिखरावर आहे आणि तीन "राज्य" कालखंडांपैकी पहिला आहे, ज्यामध्ये मध्य आणि नवीन राज्ये समाविष्ट आहेत, खालच्या नाईल खोऱ्यातील सभ्यतेच्या शिखरावर प्रकाश टाकतात.[१२]जर्मन इजिप्शियनोलॉजिस्ट बॅरन फॉन बुन्सेन [१३] यांनी १८४५ मध्ये संकल्पित केलेल्या "ओल्ड किंगडम" या शब्दाने सुरुवातीला इजिप्शियन इतिहासातील तीन "सुवर्ण युग" पैकी एक वर्णन केले.सुरुवातीच्या राजवंशाचा काळ आणि जुने राज्य यांच्यातील फरक प्रामुख्याने वास्तुशास्त्रीय उत्क्रांती आणि त्याचे सामाजिक आणि आर्थिक परिणामांवर आधारित होता.ओल्ड किंगडम, सामान्यत: तिसऱ्या ते सहाव्या राजवंश (2686-2181 BCE) च्या कालखंडात परिभाषित केले जाते, हे त्याच्या स्मारकीय वास्तुकलेसाठी ओळखले जाते, बहुतेक ऐतिहासिक माहिती या वास्तू आणि त्यांच्या शिलालेखांमधून प्राप्त होते.मेम्फाइट सातव्या आणि आठव्या राजवंशांचा देखील जुन्या साम्राज्याचा भाग म्हणून इजिप्तशास्त्रज्ञांनी समावेश केला आहे.हा काळ मजबूत अंतर्गत सुरक्षा आणि समृद्धी द्वारे वैशिष्ट्यीकृत होता परंतु त्यानंतर प्रथम मध्यवर्ती कालावधी, [१४] विघटन आणि सांस्कृतिक अधोगतीचा काळ होता.इजिप्शियन राजाची संकल्पना एक जिवंत देव म्हणून, [१५] पूर्ण शक्ती चालवणारा, जुन्या राज्याच्या काळात उदयास आली.तिसर्‍या राजवंशाचा पहिला राजा, राजा जोसर याने शाही राजधानी मेम्फिस येथे हलवली, दगडी वास्तुकलेच्या एका नवीन युगाची सुरुवात केली, ज्याचा पुरावा त्याच्या वास्तुविशारद इमहोटेपने स्टेप पिरॅमिड बांधला आहे.ओल्ड किंगडम विशेषतः या काळात शाही थडग्या म्हणून बांधलेल्या असंख्य पिरॅमिडसाठी प्रसिद्ध आहे.
इजिप्तचा पहिला मध्यवर्ती काळ
एक इजिप्शियन मेजवानी. ©Edwin Longsden Long
2181 BCE Jan 1 - 2055 BCE

इजिप्तचा पहिला मध्यवर्ती काळ

Thebes, Al Qarnah, Al Qarna, E
प्राचीन इजिप्तचा पहिला मध्यवर्ती कालखंड, सुमारे 2181-2055 BCE पर्यंत पसरलेला, जुने राज्याच्या समाप्तीनंतरचा "अंधार काळ" [16] म्हणून वर्णन केला जातो.[१७] या कालखंडात सातवा (काही इजिप्तशास्त्रज्ञांनी खोटे मानले), आठवा, नववा, दहावा आणि अकराव्या राजवंशाचा काही भाग समाविष्ट केला आहे.पहिल्या मध्यवर्ती कालावधीची संकल्पना 1926 मध्ये इजिप्तशास्त्रज्ञ जॉर्ज स्टीनडॉर्फ आणि हेन्री फ्रँकफोर्ट यांनी परिभाषित केली होती.[१८]हा कालावधी जुन्या राज्याच्या ऱ्हासास कारणीभूत असलेल्या अनेक घटकांनी चिन्हांकित केला आहे.पेपी II च्या प्रदीर्घ कारकिर्दीमुळे, 6 व्या राजवंशातील शेवटचा प्रमुख फारो, वारसाहक्काच्या समस्या निर्माण झाल्या कारण तो अनेक वारसांपेक्षा जास्त जगला.[१९] प्रांतीय nomarchs च्या वाढत्या सामर्थ्याने, जे आनुवंशिक आणि राजेशाही नियंत्रणापासून स्वतंत्र झाले, [२०] केंद्रीय अधिकार आणखी कमकुवत झाले.या व्यतिरिक्त, कमी नाईल नदीच्या पुरामुळे दुष्काळ पडण्याची शक्यता आहे, [२१] जरी राज्याच्या पतनाशी संबंध वादातीत आहे, हे देखील एक घटक होते.सातवे आणि आठवे राजवंश अस्पष्ट आहेत, त्यांच्या शासकांबद्दल फारसे माहिती नाही.या काळात ७० राजांनी ७० दिवस राज्य केल्याचे मानेथोचे खाते अतिशयोक्तीपूर्ण आहे.[२२] सातवे राजवंश हे सहाव्या राजवंशातील अधिकार्‍यांचे कुलीन वर्ग असावे, [२३] आणि आठव्या राजवंशाच्या शासकांनी सहाव्या राजवंशातील वंशज असल्याचा दावा केला.[२४] या कालखंडातील काही कलाकृती सापडल्या आहेत, ज्यात काही सातव्या राजवंशातील नेफरकारे II आणि आठव्या राजघराण्याचा राजा इबी याने बांधलेला छोटा पिरॅमिड यांचा समावेश आहे.हेराक्लिओपोलिस येथे स्थित नवव्या आणि दहाव्या राजवंशांचे देखील चांगले दस्तऐवजीकरण केलेले नाही.अख्थोस, शक्यतो वाहकरे खेती I सारखाच, नवव्या राजघराण्याचा पहिला राजा होता, जो क्रूर शासक म्हणून प्रसिद्ध होता आणि त्याला मगरीने ठार मारले होते.[२५] या राजवंशांची शक्ती जुन्या साम्राज्याच्या फारोच्या तुलनेत लक्षणीयरीत्या कमी होती.[२६]दक्षिणेत, सिउतमधील प्रभावशाली नामांकित लोकांनी हेराक्लिओपॉलिटन राजांशी जवळचे संबंध ठेवले आणि उत्तर आणि दक्षिणेदरम्यान बफर म्हणून काम केले.दक्षिणेतील प्रख्यात सरदार अंख्तीफीने आपल्या स्वायत्ततेचे प्रतिपादन करून आपल्या लोकांना दुष्काळापासून वाचवल्याचा दावा केला.कालांतराने अकराव्या आणि बाराव्या राजवंशांची निर्मिती करून थेबन राजांच्या वंशाचा उदय झाला.इंटेफ, थेब्सच्या नॉमार्कने अप्पर इजिप्तला स्वतंत्रपणे संघटित केले आणि त्याच्या उत्तराधिकार्‍यांसाठी स्टेज सेट केला ज्यांनी अखेरीस राजात्वाचा दावा केला.[२७] Intef II आणि Intef III ने त्यांच्या प्रदेशाचा विस्तार केला, Intef III ने हेराक्लिओपोलिटन राजांच्या विरोधात मध्य इजिप्तमध्ये प्रगती केली.[२८] अकराव्या राजवंशातील Mentuhotep II ने शेवटी 2033 BCE च्या आसपास हेराक्लिओपॉलिटन राजांचा पराभव केला, इजिप्तला मध्य साम्राज्यात नेले आणि पहिला मध्यवर्ती कालखंड संपवला.
इजिप्तचे मध्य राज्य
इजिप्शियन फारो होरेमहब अपर नाईलमध्ये न्युबियन लोकांशी लढत आहे. ©Angus McBride
2055 BCE Jan 1 - 1650 BCE

इजिप्तचे मध्य राज्य

Thebes, Al Qarnah, Al Qarna, E
इजिप्तचे मध्य राज्य, अंदाजे 2040 ते 1782 बीसीई पर्यंत पसरलेले, पहिल्या मध्यवर्ती कालावधीच्या राजकीय विभाजनानंतर पुन्हा एकत्र येण्याचा कालावधी होता.या युगाची सुरुवात अकराव्या राजवंशातील मेंटूहोटेप II च्या कारकिर्दीपासून झाली, ज्याला दहाव्या राजवंशातील शेवटच्या शासकांचा पराभव करून इजिप्तला पुन्हा एकत्र करण्याचे श्रेय दिले जाते.मेंटूहोटेप II, ज्याला मध्य राज्याचे संस्थापक मानले जाते, [२९] नुबिया आणि सिनाईमध्ये इजिप्शियन नियंत्रणाचा विस्तार केला, [३०] आणि शासक पंथाचे पुनरुज्जीवन केले.[३१] त्याची कारकीर्द ५१ वर्षे चालली, त्यानंतर त्याचा मुलगा मेंतुहोटेप तिसरा, सिंहासनावर बसला.[३०]मेंटूहोटेप तिसरा, ज्याने बारा वर्षे राज्य केले, इजिप्तवर थेबानचे राज्य मजबूत करणे, आशियाई धोक्यांपासून राष्ट्राला सुरक्षित करण्यासाठी पूर्व डेल्टामध्ये किल्ले बांधणे चालू ठेवले.[३०] त्याने पंटची पहिली मोहीमही सुरू केली.[३२] Mentuhotep IV ने अनुसरण केले परंतु प्राचीन इजिप्शियन राजांच्या यादीत ते विशेषत: अनुपस्थित आहे, [३३] बाराव्या राजवंशाचा पहिला राजा अमेनेमहेत पहिला याच्याशी सत्ता संघर्षाचा सिद्धांत मांडला गेला.या कालावधीत अंतर्गत संघर्ष देखील दिसून आला, ज्याचा पुरावा नेहरी या समकालीन अधिकाऱ्याच्या शिलालेखांवरून दिसून येतो.[३४]अमेनेमहेत पहिला, शक्यतो हडप करून सत्तेवर आला, [३५] इजिप्तमध्ये अधिक सरंजामशाही व्यवस्था प्रस्थापित केली, आधुनिक काळातील एल-लिश्त जवळ एक नवीन राजधानी बांधली, [३६] आणि त्याचा नियम मजबूत करण्यासाठी नेफर्टीच्या भविष्यवाणीसह प्रचाराचा उपयोग केला. .[३७] त्यांनी लष्करी सुधारणांनाही सुरुवात केली आणि विसाव्या वर्षी त्यांचा मुलगा सेनुस्रेट I याला सह-प्रभारी म्हणून नियुक्त केले, [३८] ही प्रथा संपूर्ण मध्य साम्राज्यात चालू होती.सेनुस्रेट I ने इजिप्शियन प्रभाव नुबियामध्ये वाढवला, [३९] कुशच्या भूमीवर नियंत्रण ठेवले, [४०] आणि पूर्वेकडील इजिप्तची स्थिती मजबूत केली.[४१] त्याचा मुलगा, सेनुस्रेट तिसरा, जो योद्धा राजा म्हणून ओळखला जातो, त्याने नुबिया [४२] आणि पॅलेस्टाईनमध्ये मोहिमा चालवल्या, [४३] आणि सत्तेचे केंद्रीकरण करण्यासाठी प्रशासकीय व्यवस्थेत सुधारणा केली.[४२]अमेनेमहात III च्या कारकिर्दीने मध्य राज्याच्या आर्थिक सुबत्तेचे शिखर चिन्हांकित केले, [४४] सिनाईमधील महत्त्वपूर्ण खाणकामांसह [४५] आणि फैयुम जमीन सुधार प्रकल्प चालू ठेवला.[४६] तथापि, इजिप्तचा पहिला प्रमाणित महिला राजा, सोबेकनेफेरू याच्या अल्पशा कारकिर्दीमुळे हे राजवंश त्याच्या अंतापर्यंत कमकुवत झाले.[४७]सोबेकनेफेरूच्या मृत्यूनंतर, तेराव्या राजवंशाचा उदय झाला, ज्याचे वैशिष्ट्य संक्षिप्त राजवट आणि कमी केंद्रीय अधिकार होते.[४८] नेफरहोटेप पहिला हा या राजवंशाचा एक महत्त्वाचा शासक होता, त्याने अप्पर इजिप्त, नुबिया आणि डेल्टावर नियंत्रण ठेवले.[४९] तथापि, राजवंशाची शक्ती हळूहळू कमी होत गेली, ज्यामुळे दुसरा मध्यवर्ती कालखंड आणि हायक्सोसचा उदय झाला.[५०] हा काळ राजकीय स्थिरता, आर्थिक वाढ, लष्करी विस्तार आणि सांस्कृतिक विकासाने चिन्हांकित होता, ज्याने प्राचीन इजिप्शियन इतिहासावर लक्षणीय परिणाम केला.
इजिप्तचा दुसरा मध्यवर्ती काळ
इजिप्तवर हायक्सोस आक्रमण. ©Anonymous
1650 BCE Jan 1 - 1550 BCE

इजिप्तचा दुसरा मध्यवर्ती काळ

Abydos Egypt, Arabet Abeidos,
प्राचीन इजिप्तमधील दुसरा मध्यवर्ती काळ, 1700 ते 1550 BCE, [५१] हा विखंडन आणि राजकीय अशांततेचा काळ होता, जो केंद्रीय अधिकाराचा ऱ्हास आणि विविध राजवंशांच्या उदयाने चिन्हांकित होता.या कालावधीत 1802 ईसापूर्व राणी सोबेकनेफेरूच्या मृत्यूसह मध्य राज्याचा अंत झाला आणि 13 ते 17 व्या राजवंशांचा उदय झाला.[५२] राजा सोबेखोटेप I पासून सुरू झालेल्या १३व्या राजवंशाने, इजिप्तवर नियंत्रण राखण्यासाठी संघर्ष केला, राज्यकर्त्यांच्या जलद उत्तराधिकाराचा सामना केला आणि शेवटी कोसळला, ज्यामुळे 14व्या आणि 15व्या राजवंशांचा उदय झाला.14 व्या राजवंश, 13 व्या राजवंशाच्या उत्तरार्धात समवर्ती, नाईल डेल्टामध्ये आधारित होता आणि त्यात अल्पायुषी शासकांची मालिका होती, ज्याचा शेवट हिक्सोसने ताब्यात घेतल्याने झाला.Hyksos, शक्यतो पॅलेस्टाईनमधून स्थलांतरित किंवा आक्रमणकर्ते, 15 व्या राजवंशाची स्थापना केली, Avaris पासून राज्य केले आणि Thebes मधील स्थानिक 16 व्या राजवंशासोबत एकत्र राहिले.[५३] एबीडोस राजवंश (सी. १६४० ते १६२० बीसीई) [५४] प्राचीन इजिप्तमधील दुसऱ्या मध्यवर्ती कालखंडात उच्च इजिप्तच्या काही भागावर राज्य करणारे अल्पायुषी स्थानिक राजवंश असावेत आणि ते १५व्या आणि १६व्या राजवंशांच्या समकालीन होते.एबीडोस राजवंश फक्त अबायडोस किंवा थिनिस यांच्यावर राज्य करून लहान राहिला.[५४]आफ्रिकन आणि युसेबियस यांनी वेगळ्या पद्धतीने वर्णन केलेल्या 16 व्या राजवंशाला 15 व्या राजवंशाकडून सतत लष्करी दबावाचा सामना करावा लागला, ज्यामुळे 1580 बीसीईच्या आसपास त्याचा शेवटचा पाडाव झाला.[५५] थेबन्सने स्थापन केलेल्या 17व्या राजवंशाने सुरुवातीला 15व्या राजवंशासोबत शांतता राखली परंतु अखेरीस हिक्सोसच्या विरोधात युद्धे केली, ज्याचा पराकाष्ठा सिक्नेन्रे आणि कामोसे यांच्या राजवटीत झाला, ज्यांनी हिक्सोस विरुद्ध लढा दिला.[५६]दुस-या मध्यवर्ती कालखंडाचा शेवट अहमोस I च्या नेतृत्वाखाली 18 व्या राजवंशाच्या उदयाने चिन्हांकित केला गेला, ज्याने हिक्सोसला हद्दपार केले आणि इजिप्तला एकत्र केले आणि समृद्ध नवीन राज्याच्या प्रारंभाची घोषणा केली.[५७] इजिप्शियन इतिहासात राजकीय अस्थिरता, परकीय प्रभाव आणि इजिप्शियन राज्याचे पुनर्मिलन आणि बळकटीकरण यासाठी हा काळ महत्त्वाचा आहे.
इजिप्तचे नवीन राज्य
इजिप्शियन फारो रामेसेस दुसरा, सीरियातील कादेशच्या लढाईत, 1300 BCE. ©Angus McBride
1550 BCE Jan 1 - 1075 BCE

इजिप्तचे नवीन राज्य

Thebes, Al Qarnah, Al Qarna, E
न्यू किंगडम, ज्याला इजिप्शियन साम्राज्य म्हणूनही ओळखले जाते, बीसीई 16 व्या ते 11 व्या शतकापर्यंत पसरले होते, ज्यामध्ये अठराव्या ते विसाव्या राजवंशांचा समावेश होता.तो दुसरा मध्यवर्ती कालावधी आणि तिसरा इंटरमीडिएट कालावधीच्या आधी होता.1570 आणि 1544 बीसीई [58] दरम्यान रेडिओकार्बन डेटिंगद्वारे स्थापित केलेला हा काळ इजिप्तचा सर्वात समृद्ध आणि शक्तिशाली टप्पा होता.[५९]अठराव्या राजवंशात अहमोस पहिला, हॅटशेपसट, थुटमोज तिसरा, आमेनहोटेप तिसरा, अखेनातेन आणि तुतानखामून यांसारखे प्रसिद्ध फारो होते.राजवंशाचा संस्थापक मानला जाणारा अहमोस पहिला याने इजिप्तचे पुन्हा एकत्रीकरण केले आणि लेव्हंटमध्ये प्रचार केला.[६०] त्याचे उत्तराधिकारी, अमेनहोटेप पहिला आणि थुटमोस प्रथम यांनी नुबिया आणि लेव्हंटमध्ये लष्करी मोहिमा सुरू ठेवल्या, थुटमोस पहिला युफ्रेटिस पार करणारा पहिला फारो होता.[६१]हॅटशेपसट, थुटमोज I ची मुलगी, एक शक्तिशाली शासक म्हणून उदयास आली, तिने व्यापार नेटवर्क पुनर्संचयित केले आणि महत्त्वपूर्ण वास्तुशिल्प प्रकल्प सुरू केले.[६२] थुटमोज तिसरा, जो त्याच्या लष्करी पराक्रमासाठी ओळखला जातो, त्याने इजिप्तच्या साम्राज्याचा मोठ्या प्रमाणावर विस्तार केला.[६३] आमेनहोटेप तिसरा, सर्वात श्रीमंत फारोपैकी एक, त्याच्या स्थापत्यशास्त्रातील योगदानासाठी उल्लेखनीय आहे.अठराव्या राजघराण्यातील सर्वात प्रसिद्ध फारोपैकी एक म्हणजे अमेनहोटेप IV, ज्याने इजिप्शियन देव, रा यांचे प्रतिनिधित्व असलेल्या एटेनच्या सन्मानार्थ त्याचे नाव अखेनातेन असे ठेवले.अठराव्या राजवंशाच्या अखेरीस इजिप्तची स्थिती आमूलाग्र बदलली होती.आंतरराष्ट्रीय घडामोडींमध्‍ये अखेनातेनच्‍या अत्‍यंत रस नसल्‍यामुळे, हित्तींनी हळूहळू आपला प्रभाव लेव्हंटमध्‍ये वाढवून आंतरराष्‍ट्रीय राजकारणामध्‍ये एक प्रमुख शक्‍ती बनल्‍या - एकोणिसाव्‍या राजवटीत सेटी I आणि त्याचा मुलगा रामेसेस II या दोघांचा सामना करण्‍याची शक्ती.राजवंशाची सांगता अय आणि होरेमहेब या शासकांसह झाली, जे अधिकृत पदांवरून उठले.[६४]प्राचीन इजिप्तच्या एकोणिसाव्या राजघराण्याची स्थापना अठराव्या राजघराण्याचा शेवटचा शासक, फारो होरेमहेब याने नियुक्त केलेला व्हिजियर रामेसेस पहिला याने केला होता.रामेसेस I च्या लहानशा कारकिर्दीत होरेमहेबचे शासन आणि अधिक वर्चस्व असलेल्या फारोच्या काळातील संक्रमणकालीन काळ होता.इजिप्तला शाही सामर्थ्य आणि समृद्धीच्या अभूतपूर्व पातळीपर्यंत नेण्यात त्यांचा मुलगा सेती पहिला आणि नातू रामेसेस II यांचा विशेष महत्त्वाचा वाटा होता.या राजवंशाने इजिप्शियन इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण टप्पा म्हणून चिन्हांकित केले, ज्याचे वैशिष्ट्य मजबूत नेतृत्व आणि विस्तारवादी धोरणे होते.विसाव्या राजवंशातील सर्वात उल्लेखनीय फारो, रामेसेस तिसरा, समुद्रातील लोक आणि लिबियाच्या आक्रमणांना सामोरे गेले, त्यांना परतवून लावले परंतु मोठ्या आर्थिक खर्चात.[६५] त्याच्या कारकिर्दीचा अंत अंतर्गत कलहात झाला आणि नवीन राज्याच्या अधःपतनाचा टप्पा निश्चित केला.राजघराण्याचा अंत कमकुवत राज्यकारभाराने चिन्हांकित केला गेला, अखेरीस लोअर इजिप्तमधील अमून आणि स्मेन्डेसच्या उच्च पुजारी सारख्या स्थानिक शक्तींचा उदय झाला, जो तिसऱ्या मध्यवर्ती कालावधीच्या प्रारंभास सूचित करतो.
इजिप्तचा तिसरा मध्यवर्ती काळ
अशुरबानिपाल II चे अश्शूर सैनिक शहराला वेढा घालत आहेत. ©Angus McBride
प्राचीन इजिप्तचा तिसरा मध्यवर्ती कालखंड, 1077 BCE मध्ये रामेसेस XI च्या मृत्यूपासून सुरू झालेला, नवीन राज्याचा शेवट आणि उशीरा कालावधीच्या आधीचा काळ होता.या युगाचे वैशिष्ट्य म्हणजे राजकीय विखंडन आणि आंतरराष्ट्रीय प्रतिष्ठा कमी होणे.21व्या राजवंशाच्या काळात इजिप्तमध्ये सत्तेत फूट पडली.टॅनिसमधून राज्य करणार्‍या स्मेन्डेस Iने खालच्या इजिप्तवर नियंत्रण ठेवले, तर थिबेसमधील आमूनच्या उच्च पुजार्‍यांनी मध्य आणि वरच्या इजिप्तवर लक्षणीय प्रभाव पाडला.[६६] देखावा असूनही, याजक आणि फारो यांच्यातील कौटुंबिक संबंधांमुळे ही विभागणी कमी तीव्र होती.945 बीसीईच्या आसपास शोशेंक I ने स्थापन केलेल्या 22 व्या राजवंशाने सुरुवातीला स्थिरता आणली.तथापि, ओसोरकॉन II च्या कारकिर्दीनंतर, देश प्रभावीपणे विभाजित झाला, शोशेनक III ने लोअर इजिप्त आणि टेकलोट II आणि ओसोरकॉन III ने मध्य आणि वरच्या इजिप्तवर राज्य केले.थीब्सला गृहयुद्धाचा अनुभव आला, ओसोरकॉन बी च्या बाजूने निकाल दिला, ज्यामुळे 23 व्या राजवंशाची स्थापना झाली.हा कालावधी पुढील विखंडन आणि स्थानिक शहर-राज्यांच्या उदयाने चिन्हांकित केला गेला.न्युबियन राज्याने इजिप्तच्या विभाजनाचे शोषण केले.732 बीसीईच्या आसपास पियेने स्थापन केलेल्या 25 व्या राजवंशात न्यूबियन राज्यकर्त्यांनी इजिप्तवर आपले नियंत्रण वाढवले.हा राजवंश त्याच्या बांधकाम प्रकल्पांसाठी आणि नाईल खोऱ्यातील मंदिरांच्या जीर्णोद्धारासाठी प्रसिद्ध आहे.[६७] तथापि, या प्रदेशावरील अ‍ॅसिरियाच्या वाढत्या प्रभावामुळे इजिप्तचे स्वातंत्र्य धोक्यात आले.670 आणि 663 ईसापूर्व दरम्यान अश्शूरच्या आक्रमणांमुळे , इजिप्तचे सामरिक महत्त्व आणि संसाधने, विशेषत: लोखंड वितळण्यासाठी लाकूड, यामुळे देश लक्षणीयरीत्या कमकुवत झाला.फारो तहरका आणि तंटामनी यांना अश्शूरशी सतत संघर्षाचा सामना करावा लागला, 664 बीसीई मध्ये थेबेस आणि मेम्फिसची हकालपट्टी करण्यात आली, इजिप्तवरील न्युबियन राजवटीचा अंत झाला.[६८]तिसरा मध्यवर्ती कालखंड 664 BCE मध्ये Psamtik I च्या अंतर्गत 26 व्या राजवंशाच्या उदयाने, अश्शूरच्या माघार आणि तंटामणीच्या पराभवानंतर समाप्त झाला.Psamtik I ने इजिप्तला एकत्र केले, थेबेसवर नियंत्रण प्रस्थापित केले आणि प्राचीन इजिप्तच्या उत्तरार्धाची सुरुवात केली.त्याच्या कारकिर्दीत स्थिरता आणि अ‍ॅसिरियन प्रभावापासून स्वातंत्र्य मिळाले, इजिप्शियन इतिहासातील त्यानंतरच्या घडामोडींचा पाया घातला.
प्राचीन इजिप्तचा शेवटचा काळ
19व्या शतकातील कॅम्बीसेस II मधील Psamtik III च्या भेटीचे काल्पनिक चित्र. ©Jean-Adrien Guignet
664 ते 332 बीसीई पर्यंत पसरलेला प्राचीन इजिप्तचा उशीरा काळ, मूळ इजिप्शियन राजवटीचा अंतिम टप्पा म्हणून चिन्हांकित केला आणि त्या प्रदेशावर पर्शियन वर्चस्वाचा समावेश केला.हा कालखंड तिसरा मध्यवर्ती कालखंड आणि न्युबियन 25 व्या राजवंशाच्या राजवटीनंतर सुरू झाला, ज्याची सुरुवात निओ-असिरियन प्रभावाखाली Psamtik I ने स्थापन केलेल्या साईत राजवंशापासून झाली.26 व्या राजवंश, ज्याला साईत राजवंश म्हणूनही ओळखले जाते, 672 ते 525 बीसीई पर्यंत राज्य केले, पुनर्मिलन आणि विस्तारावर लक्ष केंद्रित केले.Psamtik I ने 656 BCE च्या आसपास एकीकरणाची सुरुवात केली, जो स्वतः Thebes च्या Assyrian Sack चा थेट परिणाम आहे.नाईल ते तांबड्या समुद्रापर्यंत कालव्याचे बांधकाम सुरू झाले.या काळात इजिप्शियन प्रभाव जवळच्या पूर्वेकडे वाढला आणि नुबियामध्ये साम्टिक II सारख्या महत्त्वपूर्ण लष्करी मोहिमा झाल्या.[६९] ब्रुकलिन पॅपिरस, या काळातील एक उल्लेखनीय वैद्यकीय मजकूर, युगाच्या प्रगतीचे प्रतिबिंबित करतो.[७०] या काळातील कला अनेकदा प्राण्यांच्या पंथांचे चित्रण करते, जसे की देव पटायकोस प्राणी वैशिष्ट्यांसह.[७१]पहिला अकेमेनिड कालखंड (525-404 BCE) पेल्युसियमच्या लढाईने सुरू झाला, ज्यामध्ये इजिप्तला कॅम्बीसेसच्या नेतृत्वाखालील अकेमेनिड साम्राज्याने जिंकले आणि इजिप्त एक क्षत्रिय बनले.या राजवंशात पर्शियन सम्राटांचा समावेश होता जसे की कॅम्बीसेस, झेर्क्सेस पहिला आणि डॅरियस द ग्रेट, आणि अथेनियन लोकांनी समर्थित इनरोस II सारखे बंड पाहिले.पर्शियन क्षत्रप, जसे की आर्यनडेस आणि अचेमेनेस यांनी या काळात इजिप्तवर राज्य केले.28 व्या ते 30 व्या राजवंशांनी इजिप्तच्या महत्त्वाच्या स्थानिक शासनाच्या शेवटच्या भागाचे प्रतिनिधित्व केले.404 ते 398 बीसीई पर्यंत चाललेल्या 28 व्या राजवंशात एकच राजा अमेर्टायस होता.29 व्या राजघराण्याने (398-380 BCE) हाकोर सारख्या शासकांना पर्शियन आक्रमणांशी लढताना पाहिले.26व्या राजवंशाच्या कलेचा प्रभाव असलेला 30वा राजवंश (380-343 BCE), नेकटेनेबो II च्या पराभवाने संपला, ज्यामुळे पर्शियाने पुन्हा विलीनीकरण केले.दुसरा अचेमेनिड कालखंड (३४३-३३२ बीसीई) ३१ व्या राजघराण्याला चिन्हांकित करतो, ज्यामध्ये पर्शियन सम्राटांनी ३३२ बीसीईमध्ये अलेक्झांडर द ग्रेटच्या विजयापर्यंत फारो म्हणून राज्य केले.अलेक्झांडरच्या सेनापतींपैकी एक, टॉलेमी I सोटरने स्थापित केलेल्या टॉलेमिक राजवंशाच्या अंतर्गत इजिप्तचे हेलेनिस्टिक काळात संक्रमण झाले.उशीरा कालावधी त्याच्या सांस्कृतिक आणि राजकीय संक्रमणांसाठी महत्त्वपूर्ण आहे, ज्यामुळे इजिप्तला हेलेनिस्टिक जगामध्ये एकत्रित केले गेले.
332 BCE - 642
ग्रीको-रोमन कालावधीornament
अलेक्झांडर द ग्रेटचा इजिप्तवर विजय
अलेक्झांडर मोझॅक ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
अलेक्झांडर द ग्रेट , हे नाव जे इतिहासात प्रतिध्वनित होते, 332 ईसापूर्व त्याच्या इजिप्तवर विजय मिळवून प्राचीन जगामध्ये एक महत्त्वपूर्ण वळण घेतले.त्याच्या इजिप्तमध्ये येण्याने केवळ अकेमेनिड पर्शियन राजवटच संपली नाही तर ग्रीक आणि इजिप्शियन संस्कृतींना जोडून हेलेनिस्टिक कालखंडाचा पाया घातला गेला.हा लेख ऐतिहासिक संदर्भ आणि इजिप्तवरील अलेक्झांडरच्या विजयाचा परिणाम, त्याच्या समृद्ध इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण क्षण आहे.विजयाची प्रस्तावनाअलेक्झांडरच्या आगमनापूर्वी, अचेमेनिड राजवंशाच्या राजवटीचा भाग म्हणून इजिप्त पर्शियन साम्राज्याच्या नियंत्रणाखाली होता.डॅरियस III सारख्या सम्राटांच्या नेतृत्वाखाली पर्शियन लोकांना इजिप्तमध्ये वाढत्या असंतोष आणि बंडाचा सामना करावा लागला.या अशांततेने महत्त्वपूर्ण सत्ता परिवर्तनाचा टप्पा निश्चित केला.अलेक्झांडर द ग्रेट, मॅसेडोनियाचा राजा, याने इजिप्तला एक महत्त्वपूर्ण विजय म्हणून पाहत, अचेमेनिड पर्शियन साम्राज्याविरुद्ध आपली महत्त्वाकांक्षी मोहीम सुरू केली.त्याचे सामरिक लष्करी पराक्रम आणि इजिप्तमधील पर्शियन नियंत्रणाची कमकुवत स्थिती यामुळे देशात तुलनेने बिनविरोध प्रवेश करणे शक्य झाले.ख्रिस्तपूर्व ३३२ मध्ये अलेक्झांडरने इजिप्तमध्ये प्रवेश केला आणि तो देश झपाट्याने त्याच्या ताब्यात गेला.पर्शियन राजवटीचा पतन इजिप्तच्या पर्शियन क्षत्रप, माझासेसच्या शरणागतीने चिन्हांकित झाला.इजिप्शियन संस्कृती आणि धर्माबद्दल आदर दर्शविलेल्या अलेक्झांडरच्या दृष्टिकोनामुळे त्याला इजिप्शियन लोकांचा पाठिंबा मिळाला.अलेक्झांड्रियाची स्थापनाअलेक्झांडरच्या महत्त्वपूर्ण योगदानांपैकी एक म्हणजे भूमध्य सागरी किनारपट्टीवरील अलेक्झांड्रिया शहराची स्थापना.त्याच्या नावावर असलेले हे शहर हेलेनिस्टिक संस्कृती आणि शिक्षणाचे केंद्र बनले, जे ग्रीक आणि इजिप्शियन संस्कृतींच्या संमिश्रणाचे प्रतीक आहे.अलेक्झांडरच्या विजयामुळे इजिप्तमध्ये हेलेनिस्टिक कालखंड सुरू झाला, ग्रीक संस्कृती, भाषा आणि राजकीय कल्पनांचा प्रसार झाला.या युगात ग्रीक आणि इजिप्शियन परंपरांचे मिश्रण दिसले, ज्याने कला, वास्तुकला, धर्म आणि शासन यावर खोलवर प्रभाव टाकला.जरी इजिप्तमधील अलेक्झांडरचा राज्यकाळ संक्षिप्त होता, तरी त्याचा वारसा त्याच्या जनरल टॉलेमी प्रथम सोटरने स्थापित केलेल्या टॉलेमिक राजवंशातून टिकला.ग्रीक आणि इजिप्शियन प्रभावांचे मिश्रण असलेल्या या राजवंशाने 30 ईसापूर्व रोमन विजयापर्यंत इजिप्तवर राज्य केले.
टॉलेमिक इजिप्त
Ptolemaic Egypt ©Osprey Publishing
305 BCE Jan 1 - 30 BCE

टॉलेमिक इजिप्त

Alexandria, Egypt
मॅसेडोनियन जनरल आणि अलेक्झांडर द ग्रेटचा साथीदार टॉलेमी I सॉटर याने ३०५ बीसीई मध्ये स्थापित केलेले टॉलेमिक राज्य हे हेलेनिस्टिक काळात इजिप्तमध्ये स्थित एक प्राचीन ग्रीक राज्य होते.हे राजवंश, 30 BCE मध्ये क्लियोपात्रा VII च्या मृत्यूपर्यंत टिकले होते, प्राचीन इजिप्तचे अंतिम आणि सर्वात मोठे राजवंश होते, जे धार्मिक समन्वय आणि ग्रीको-इजिप्शियन संस्कृतीच्या उदयाने वैशिष्ट्यीकृत एक नवीन युग चिन्हांकित करते.[७२]अलेक्झांडर द ग्रेटने 332 BCE मध्ये अचेमेनिड पर्शियन -नियंत्रित इजिप्तवर विजय मिळवल्यानंतर, त्याचे साम्राज्य 323 BCE मध्ये त्याच्या मृत्यूनंतर विसर्जित झाले, ज्यामुळे त्याच्या उत्तराधिकारी, डायडोची यांच्यामध्ये सत्ता संघर्ष झाला.टॉलेमीने इजिप्तला सुरक्षित केले आणि अलेक्झांड्रियाची राजधानी म्हणून स्थापना केली, जे ग्रीक संस्कृती, शिक्षण आणि व्यापाराचे केंद्र बनले.[७३] सीरियन युद्धांनंतर टॉलेमाईक साम्राज्याचा विस्तार होऊन लिबिया, सिनाई आणि नुबियाचा काही भाग समाविष्ट झाला.मूळ इजिप्शियन लोकांशी एकरूप होण्यासाठी, टॉलेमींनी फारोची पदवी स्वीकारली आणि त्यांची हेलेनिस्टिक ओळख आणि रीतिरिवाज कायम ठेवत सार्वजनिक स्मारकांवर इजिप्शियन शैलीमध्ये स्वतःचे चित्रण केले.[७४] राज्याच्या कारभारात एक जटिल नोकरशाहीचा समावेश होता, ज्याचा फायदा प्रामुख्याने ग्रीक शासक वर्गाला होत होता, स्थानिक इजिप्शियन लोकांच्या मर्यादित एकीकरणासह, ज्यांनी स्थानिक आणि धार्मिक बाबींवर नियंत्रण ठेवले होते.[७४] टॉलेमींनी हळूहळू इजिप्शियन रीतिरिवाज स्वीकारले, टॉलेमी II फिलाडेल्फसपासून सुरुवात झाली, त्यात भावंडांचे लग्न आणि इजिप्शियन धार्मिक पद्धतींमध्ये सहभाग, आणि मंदिरांच्या बांधकाम आणि जीर्णोद्धाराला पाठिंबा दिला.[७५]टॉलेमिक इजिप्त, ख्रिस्तपूर्व 3 व्या शतकाच्या मध्यापासून, अलेक्झांडरच्या उत्तराधिकारी राज्यांपैकी सर्वात श्रीमंत आणि शक्तिशाली म्हणून उदयास आले, जे ग्रीक सभ्यतेचे प्रतीक आहे.[७४] तथापि, ख्रिस्तपूर्व दुसऱ्या शतकाच्या मध्यापासून, अंतर्गत घराणेशाही संघर्ष आणि बाह्य युद्धांमुळे राज्य कमकुवत झाले, ज्यामुळे ते रोमन प्रजासत्ताकवर अधिकाधिक अवलंबून होते.क्लियोपात्रा VII च्या अंतर्गत, रोमन गृहयुद्धांमध्ये इजिप्तच्या अडकल्यामुळे ते शेवटचे स्वतंत्र हेलेनिस्टिक राज्य म्हणून जोडले गेले.रोमन इजिप्त नंतर एक समृद्ध प्रांत बनला आणि 641 CE मध्ये मुस्लिम विजय होईपर्यंत ग्रीक ही सरकार आणि व्यापाराची भाषा म्हणून कायम राहिली.मध्ययुगाच्या उत्तरार्धात अलेक्झांड्रिया हे भूमध्यसागरीय एक महत्त्वपूर्ण शहर राहिले.[७६]
रोमन इजिप्त
गिझाच्या पिरॅमिड्ससमोर रोमन सैन्य तयार झाले. ©Nick Gindraux
30 BCE Jan 1 - 641

रोमन इजिप्त

Alexandria, Egypt
रोमन इजिप्त, 30 BCE ते 641 CE पर्यंत रोमन साम्राज्याचा एक प्रांत म्हणून, सिनाई वगळता आधुनिक काळातील बहुतेक इजिप्तचा समावेश करणारा एक महत्त्वाचा प्रदेश होता.हा एक अत्यंत समृद्ध प्रांत होता, जो त्याच्या धान्य उत्पादनासाठी आणि प्रगत शहरी अर्थव्यवस्थेसाठी ओळखला जातो, ज्यामुळे तो इटलीबाहेरील सर्वात श्रीमंत रोमन प्रांत बनला होता.[७७] लोकसंख्या, अंदाजे ४ ते ८ दशलक्ष, [७८] रोमन साम्राज्यातील सर्वात मोठे बंदर आणि दुसऱ्या क्रमांकाचे शहर असलेल्या अलेक्झांड्रियाच्या आसपास केंद्रित होती.[७९]इजिप्तमधील रोमन सैन्याच्या उपस्थितीत सुरुवातीला तीन सैन्याचा समावेश होता, नंतर ते दोन करण्यात आले, सहायक सैन्याने पूरक.[८०] प्रशासकीयदृष्ट्या, इजिप्त नावांमध्ये विभागले गेले होते, प्रत्येक प्रमुख शहर महानगर म्हणून ओळखले जात होते, काही विशेषाधिकारांचा आनंद घेत होते.[८०] लोकसंख्या वांशिक आणि सांस्कृतिकदृष्ट्या वैविध्यपूर्ण होती, ज्यात प्रामुख्याने इजिप्शियन भाषा बोलणारे शेतकरी होते.याउलट, महानगरांमधील शहरी लोकसंख्या ग्रीक भाषिक होती आणि हेलेनिस्टिक संस्कृतीचे अनुसरण करत होती.हे विभाजन असूनही, लक्षणीय सामाजिक गतिशीलता, शहरीकरण आणि उच्च साक्षरता दर होते.[८०] इ.स. 212 च्या संविधानाने सर्व मुक्त इजिप्शियन लोकांना रोमन नागरिकत्व दिले.[८०]रोमन इजिप्त सुरुवातीला लवचिक होता, 2 ऱ्या शतकाच्या उत्तरार्धात अँटोनिन प्लेगपासून बरा झाला.[८०] तथापि, तिसऱ्या शतकाच्या संकटादरम्यान, 269 CE मध्ये झेनोबियाच्या आक्रमणानंतर ते पाल्मायरीन साम्राज्याच्या नियंत्रणाखाली आले, फक्त सम्राट ऑरेलियनने पुन्हा हक्क मिळवला आणि नंतर सम्राट डायोक्लेशियन विरुद्ध हडपखोरांनी लढा दिला.[८१] डायोक्लेशियनच्या कारकिर्दीने प्रशासकीय आणि आर्थिक सुधारणा घडवून आणल्या, ख्रिश्चन धर्माच्या उदयाबरोबरच, इजिप्शियन ख्रिश्चनांमध्ये कॉप्टिक भाषेचा उदय झाला.[८०]डायोक्लेटियन अंतर्गत, दक्षिणेकडील सीमा नाईलच्या पहिल्या मोतीबिंदूकडे सायने (अस्वान) येथे हलविण्यात आली, जी दीर्घकालीन शांततापूर्ण सीमा चिन्हांकित करते.[८१] लिमिटनेई आणि सिथियन्स सारख्या नियमित तुकड्यांसह उशीरा रोमन सैन्याने ही सीमा राखली.कॉन्स्टंटाईन द ग्रेटने सोन्याचे घन नाणे सादर केल्यामुळे आर्थिक स्थिरता वाढली.[८१] या काळात ख्रिश्चन चर्च आणि लहान जमीनधारकांच्या मालकीच्या महत्त्वाच्या इस्टेट्ससह खाजगी जमीन मालकीकडेही बदल झाला.[८१]541 मध्ये जस्टिनियानिक प्लेगसह पहिली प्लेग महामारी रोमन इजिप्तमधून भूमध्यसागरात पोहोचली. 7व्या शतकात इजिप्तचे नशीब नाटकीयरित्या बदलले: 618 मध्ये ससानियन साम्राज्याने जिंकले, ते कायमचे रशिदुनचा भाग बनण्यापूर्वी 628 मध्ये पूर्व रोमन नियंत्रणात परत आले. 641 मध्ये मुस्लिम विजयानंतर खलिफात . या संक्रमणामुळे इजिप्तमधील रोमन राजवटीचा अंत झाला आणि या प्रदेशाच्या इतिहासात एका नवीन युगाची सुरुवात झाली.
639 - 1517
मध्ययुगीन इजिप्तornament
इजिप्तवर अरब विजय
इजिप्तवर मुस्लिम विजय ©HistoryMaps
639 ते 646 CE च्या दरम्यान झालेला इजिप्तवरील मुस्लिम विजय ही इजिप्तच्या विस्तृत इतिहासातील एक महत्त्वाची घटना आहे.या विजयामुळे इजिप्तमधील रोमन/ बायझँटाइन राजवटीचा अंत झाला नाही तर इस्लाम आणि अरबी भाषेचा परिचय देखील झाला, ज्यामुळे या प्रदेशाच्या सांस्कृतिक आणि धार्मिक परिदृश्याला लक्षणीय आकार दिला गेला.हा निबंध ऐतिहासिक संदर्भ, महत्त्वाच्या लढाया आणि या महत्त्वाच्या काळातील चिरस्थायी परिणामांचा अभ्यास करतो.मुस्लिमांच्या विजयापूर्वी, इजिप्त बायझंटाईन नियंत्रणाखाली होता, त्याच्या मोक्याच्या स्थानामुळे आणि कृषी संपत्तीमुळे तो एक महत्त्वपूर्ण प्रांत होता.तथापि, बायझंटाईन साम्राज्य अंतर्गत कलह आणि बाह्य संघर्षांमुळे कमकुवत झाले होते, विशेषत: ससानियन साम्राज्यासह , नवीन शक्ती उदयास येण्यासाठी स्टेज सेट केले होते.इस्लामिक रशिदुन खलिफाचा दुसरा खलीफा, खलीफा उमर याने पाठवलेल्या जनरल अमर इब्न अल-असच्या नेतृत्वाखाली मुस्लिम विजयाची सुरुवात झाली.विजयाचा प्रारंभिक टप्पा 640 CE मधील हेलिओपोलिसच्या महत्त्वपूर्ण लढाईसह महत्त्वपूर्ण लढायांनी चिन्हांकित केला गेला.जनरल थिओडोरसच्या नेतृत्वाखाली बायझंटाईन सैन्याचा निर्णायक पराभव झाला, ज्यामुळे मुस्लिम सैन्याने अलेक्झांड्रियासारखी प्रमुख शहरे ताब्यात घेण्याचा मार्ग मोकळा केला.अलेक्झांड्रिया, व्यापार आणि संस्कृतीचे एक प्रमुख केंद्र, 641 CE मध्ये मुस्लिमांच्या ताब्यात गेले.645 CE मधील एका मोठ्या मोहिमेसह, बीजान्टिन साम्राज्याने नियंत्रण मिळविण्यासाठी अनेक प्रयत्न करूनही, त्यांचे प्रयत्न शेवटी अयशस्वी ठरले, ज्यामुळे 646 CE पर्यंत इजिप्तवर संपूर्ण मुस्लिम नियंत्रण आले.विजयामुळे इजिप्तच्या धार्मिक आणि सांस्कृतिक ओळखीमध्ये गंभीर बदल झाले.ख्रिश्चन धर्माच्या जागी इस्लाम हा हळूहळू प्रबळ धर्म बनला आणि अरबी ही मुख्य भाषा म्हणून उदयास आली, ज्याने सामाजिक आणि प्रशासकीय संरचनांवर प्रभाव टाकला.इस्लामिक वास्तुकला आणि कलेचा परिचय इजिप्तच्या सांस्कृतिक वारशावर कायमचा छाप सोडला.मुस्लिम राजवटीत, इजिप्तमध्ये महत्त्वपूर्ण आर्थिक आणि प्रशासकीय सुधारणा झाल्या.गैर-मुस्लिमांवर लादलेल्या जिझिया करामुळे इस्लाममध्ये धर्मांतर झाले, तर नवीन राज्यकर्त्यांनी जमीन सुधारणा, सिंचन व्यवस्था आणि अशा प्रकारे शेती सुधारण्यास सुरुवात केली.
इजिप्तमधील उमय्याद आणि अब्बासीद कालखंड
अब्बासीद क्रांती ©HistoryMaps
प्रथम फितना, एक प्रमुख इस्लामिक गृहयुद्ध, इजिप्तच्या शासनव्यवस्थेत महत्त्वपूर्ण बदल घडवून आणले.या काळात खलिफ अलीने मुहम्मद इब्न अबी बकर यांची इजिप्तचा गव्हर्नर म्हणून नियुक्ती केली.तथापि, अमर इब्न अल-अस, उमय्यादांना पाठिंबा देत, 658 मध्ये इब्न अबी बकरचा पराभव केला आणि 664 मध्ये त्याच्या मृत्यूपर्यंत इजिप्तवर राज्य केले. उमय्यांच्या अंतर्गत, मस्लामा इब्न मुखल्लाद अल-अन्सारी सारख्या उमय्या समर्थक पक्षांनी दुसऱ्या फितनापर्यंत इजिप्तवर राज्य केले. .या संघर्षादरम्यान, स्थानिक अरबांमध्ये लोकप्रिय नसलेली खारिजाइट-समर्थित झुबेरिड राजवट स्थापन झाली.उमय्याद खलीफा मारवान पहिला याने 684 मध्ये इजिप्तवर आक्रमण केले, उमय्याद नियंत्रण पुनर्स्थापित केले आणि त्याचा मुलगा अब्द अल-अजीझ याला गव्हर्नर म्हणून नियुक्त केले, ज्याने 20 वर्षे व्हाईसरॉय म्हणून प्रभावीपणे राज्य केले.[८२]उमय्यादांच्या काळात, अब्द अल-मलिक इब्न रिफाआ अल-फहमी आणि अय्युब इब्न शरहबिल सारख्या राज्यपालांनी, स्थानिक लष्करी अभिजात वर्गातून (जंड) निवडले, कॉप्ट्सवर दबाव वाढवणारी धोरणे राबवली आणि इस्लामीकरण सुरू केले.[८३] वाढीव कर आकारणीमुळे अनेक कॉप्टिक विद्रोहांना कारणीभूत ठरले, 725 मध्ये सर्वात लक्षणीय होती. अरबी 706 मध्ये अधिकृत सरकारी भाषा बनली, इजिप्शियन अरबीच्या निर्मितीमध्ये योगदान दिले.739 आणि 750 मध्ये आणखी बंड करून उमय्याचा काळ संपला.अब्बासीद काळात, इजिप्तने नवीन कर आकारणी आणि पुढील कॉप्टिक बंडांचा अनुभव घेतला.834 मध्ये सत्ता आणि आर्थिक नियंत्रणाचे केंद्रीकरण करण्याच्या खलिफ अल-मुतासिमच्या निर्णयामुळे स्थानिक अरब सैन्याच्या बदली तुर्की सैनिकांसह महत्त्वपूर्ण बदल झाले.9व्या शतकात मुस्लिम लोकसंख्येने कॉप्टिक ख्रिश्चनांना मागे टाकले, अरबीकरण आणि इस्लामीकरण प्रक्रिया तीव्र झाल्या.अब्बासी हार्टलँडमधील "समरा येथील अराजक" ने इजिप्तमधील अलिद क्रांतिकारक चळवळींच्या उदयास मदत केली.[८४]868 मध्ये जेव्हा अहमद इब्न टुलूनची राज्यपाल म्हणून नियुक्ती करण्यात आली तेव्हा तुलुनिड कालावधी सुरू झाला, ज्यामुळे इजिप्तच्या राजकीय स्वातंत्र्याकडे बदल झाला.अंतर्गत सत्ता संघर्ष असूनही, इब्न टुलूनने एक वास्तविक स्वतंत्र नियम स्थापित केला, लक्षणीय संपत्ती जमा केली आणि लेव्हंटमध्ये प्रभाव वाढवला.तथापि, त्याच्या उत्तराधिकार्‍यांना अंतर्गत कलह आणि बाह्य धोक्यांचा सामना करावा लागला, ज्यामुळे 905 मध्ये इजिप्तवर अब्बासिदांनी पुन्हा विजय मिळवला [. ८५]तुलुनिद नंतर इजिप्तमध्ये सतत संघर्ष आणि तुर्की कमांडर मुहम्मद इब्न तुघज अल-इख्शीद सारख्या प्रभावशाली व्यक्तींचा उदय झाला.946 मध्ये त्याच्या मृत्यूमुळे त्याचा मुलगा उनुजुर शांततापूर्ण उत्तराधिकारी आणि त्यानंतर काफूरची सत्ता आली.तथापि, 969 मधील फातिमी विजयाने हा कालावधी संपला आणि इजिप्शियन इतिहासाच्या नवीन युगाची सुरुवात केली.[८६]
इजिप्तवर फातिमीचा विजय
इजिप्तवर फातिमीचा विजय ©HistoryMaps
969 Feb 6 - Jul 9

इजिप्तवर फातिमीचा विजय

Fustat, Kom Ghorab, Old Cairo,
969 CE मध्ये इजिप्तवर फातिमीद विजय ही एक महत्त्वपूर्ण ऐतिहासिक घटना होती जिथे जनरल जव्हारच्या नेतृत्वाखाली फातिमिद खलिफाने इक्शिदीद राजवंशाकडून इजिप्तचा ताबा घेतला.हा विजय कमकुवत झालेल्या अब्बासीद खिलाफत आणि इजिप्तमधील अंतर्गत संकटांच्या पार्श्वभूमीवर झाला, ज्यामध्ये 968 सीई मध्ये अबू अल-मिस्क काफूरच्या मृत्यूनंतर दुष्काळ आणि नेतृत्व संघर्ष यांचा समावेश आहे.इफ्रीकिया (आता ट्युनिशिया आणि पूर्व अल्जेरिया) मध्ये सन 909 पासून फातिमिडांनी आपली सत्ता बळकट करून इजिप्तमधील गोंधळलेल्या परिस्थितीचा फायदा घेतला.या अस्थिरतेच्या काळात, स्थानिक इजिप्शियन उच्चभ्रूंनी सुव्यवस्था पुनर्संचयित करण्यासाठी फातिमी राजवटीला अधिकाधिक अनुकूलता दिली.फातिमिद खलीफा अल-मुइज्ज लि-दीन अल्लाहने जव्हारच्या नेतृत्वाखाली एक मोठी मोहीम आयोजित केली, जी 6 फेब्रुवारी 969 CE पासून सुरू झाली.एप्रिलमध्ये या मोहिमेने नाईल डेल्टामध्ये प्रवेश केला, इक्शिदीद सैन्याकडून कमी प्रतिकार झाला.जव्हारने इजिप्शियन लोकांच्या सुरक्षिततेची आणि अधिकारांची हमी दिल्याने 6 जुलै 969 सीई रोजी राजधानी फुस्टात शांततापूर्ण आत्मसमर्पण करणे शक्य झाले, जे यशस्वी फातिमिद ताब्यात घेण्याचे चिन्हांकित करते.जव्हारने चार वर्षे व्हाइसरॉय म्हणून इजिप्तवर राज्य केले, ज्या दरम्यान त्याने बंडखोरी मोडून काढली आणि नवीन राजधानी कैरोचे बांधकाम सुरू केले.तथापि, सीरियामध्ये आणि बायझंटाईन विरुद्धच्या त्याच्या लष्करी मोहिमा अयशस्वी ठरल्या, ज्यामुळे फातिमी सैन्याचा नाश झाला आणि कैरोजवळ कर्मटियन आक्रमण झाले.973 CE मध्ये खलीफा अल-मुइझ इजिप्तमध्ये स्थलांतरित झाला आणि कैरोला फातिमिद खलिफाचे स्थान म्हणून स्थापित केले, जे 1171 CE मध्ये सलादीनने त्याचे उच्चाटन होईपर्यंत टिकले.
फातिमी इजिप्त
फातिमी इजिप्त ©HistoryMaps
969 Jul 9 - 1171

फातिमी इजिप्त

Cairo, Egypt
इस्माईल शिया राजवंश फातिमीद खलीफाट 10 व्या ते 12 व्या शतकापर्यंत अस्तित्वात होता.इस्लामी पैगंबरमुहम्मद यांची मुलगी फातिमा आणि तिचे पती अली इब्न अबी तालिब यांच्या नावावरून हे नाव ठेवण्यात आले.फातिमींना विविध इस्माईल समुदाय आणि इतर मुस्लिम संप्रदायांनी मान्यता दिली.[८७] त्यांचे राज्य पश्चिम भूमध्य समुद्रापासून लाल समुद्रापर्यंत, उत्तर आफ्रिकेसह, मगरेबचे काही भाग, सिसिली, लेव्हंट आणि हेजाझपर्यंत होते.अबू अब्दल्लाहच्या नेतृत्वाखाली 902 ते 909 सीई दरम्यान फातिमी राज्याची स्थापना झाली.त्याने अघलाबिद इफ्रिकिया जिंकून खलिफतेचा मार्ग मोकळा केला.[८८] इमाम म्हणून ओळखले जाणारे अब्दल्लाह अल-महदी बिल्ला हे इ.स. 909 मध्ये पहिले खलीफा बनले.[८९] सुरुवातीला, अल-महदियाने राजधानी म्हणून काम केले, ज्याची स्थापना 921 CE मध्ये झाली, नंतर 948 CE मध्ये अल-मन्सुरिया येथे हलवली गेली.अल-मुइझच्या कारकिर्दीत, इजिप्त 969 CE मध्ये जिंकला गेला आणि 973 CE मध्ये नवीन राजधानी म्हणून कैरोची स्थापना झाली.इजिप्त हे साम्राज्याचे सांस्कृतिक आणि धार्मिक केंद्र बनले आणि एक अद्वितीय अरबी संस्कृती वाढवली.[९०]फातिमिद खलिफात गैर-शिया मुस्लिम, यहूदी आणि ख्रिश्चन यांच्यासाठी धार्मिक सहिष्णुतेसाठी ओळखले जात होते, [९१] जरी त्यांनी इजिप्शियन लोकसंख्येला त्यांच्या विश्वासात रुपांतरित करण्यासाठी संघर्ष केला.[९२] अल-अजीझ आणि अल-हकीम यांच्या कारकिर्दीत, आणि विशेषतः अल-मुस्तानसीरच्या काळात, खलिफाने राज्याच्या कारभारात कमी सहभाग घेतल्याने वजीरांना अधिक अधिकार मिळाले.[९३] 1060 च्या दशकात गृहयुद्ध सुरू झाले, सैन्यातील राजकीय आणि जातीय विभाजनांमुळे साम्राज्याला धोका निर्माण झाला.[९४]वजीर बद्र अल-जमाली यांच्या नेतृत्वाखाली एक संक्षिप्त पुनरुज्जीवन असूनही, 11 व्या आणि 12 व्या शतकाच्या उत्तरार्धात फातिमीद खलिफात घट झाली, [95] सीरियामधील सेल्जुक तुर्क आणि लेव्हंटमधील क्रुसेडर्समुळे ती आणखी कमकुवत झाली.[९४] 1171 CE मध्ये, सलादिनने फातिमी राजवट रद्द केली, अय्युबिड राजवंशाची स्थापना केली आणि इजिप्तला अब्बासी खलिफाच्या अधिकारात पुन्हा एकत्र केले.[९६]
अयुबिद इजिप्त
अयुबिद इजिप्त. ©HistoryMaps
1171 Jan 1 - 1341

अयुबिद इजिप्त

Cairo, Egypt
1171 CE मध्ये सलादीनने स्थापन केलेल्या अय्युबिड राजवंशाने मध्ययुगीन मध्य पूर्वेमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल घडवून आणला.सलादीन, कुर्दिश वंशाचा एक सुन्नी मुस्लिम, सुरुवातीला सीरियाच्या नूर-अद-दीनच्या अधीन होता आणि त्याने फातिमी इजिप्तमधील क्रुसेडर्सविरूद्धच्या लढाईत महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.नूर-अड-दीनच्या मृत्यूनंतर, अब्बासीद खलिफात सलादिनला इजिप्तचा पहिला सुलतान घोषित करण्यात आला.त्याच्या नव्याने स्थापन झालेल्या सल्तनतीचा झपाट्याने विस्तार झाला, त्यात लेव्हंट, हिजाझ, येमेन, नुबियाचा काही भाग, ताराबुलस, सायरेनायका, दक्षिण अनातोलिया आणि उत्तर इराक यांचा समावेश केला.1193 CE मध्ये सलादिनच्या मृत्यूनंतर, त्याच्या मुलांनी नियंत्रणासाठी संघर्ष केला, परंतु शेवटी त्याचा भाऊ अल-आदिल 1200 CE मध्ये सुलतान बनला.राजवंश त्याच्या वंशजांच्या माध्यमातून सत्तेवर राहिला.1230 च्या दशकात, सीरियाच्या अमीरांनी स्वातंत्र्याची मागणी केली, ज्यामुळे 1247 सीई पर्यंत-सालीह अय्युबने बहुतेक सीरिया पुन्हा एकत्र करेपर्यंत अय्युबिड क्षेत्र विभाजित झाले.तथापि, स्थानिक मुस्लिम राजवंशांनी अय्युबिडांना येमेन, हिजाझ आणि मेसोपोटेमियाच्या काही भागांतून हद्दपार केले.तुलनेने संक्षिप्त राज्य असूनही, अय्युबिड्सने या प्रदेशाचा, विशेषतः इजिप्तचा कायापालट केला.त्यांनी शिया पासून सुन्नी प्रबळ शक्तीकडे स्थलांतरित केले, 1517 मध्ये ओट्टोमनच्या विजयापर्यंत ते राजकीय, लष्करी, आर्थिक आणि सांस्कृतिक केंद्र बनले. राजवंशाने आर्थिक समृद्धी आणि बौद्धिक क्रियाकलापांना चालना दिली, सुन्नी इस्लामला बळकट करण्यासाठी असंख्य मदरसे बांधले.त्यानंतर आलेल्यामामलुक सल्तनतने 1341 पर्यंत हामाची अय्युबिड रियासत कायम ठेवली आणि 267 वर्षे या प्रदेशात अय्युबिड राजवटीचा वारसा चालू ठेवला.
मामलुक इजिप्त
मामलुक इजिप्त ©HistoryMaps
1250 Jan 1 - 1517

मामलुक इजिप्त

Cairo, Egypt
13व्या शतकाच्या मध्यापासून ते 16व्या शतकाच्या सुरुवातीपर्यंत इजिप्त, लेव्हंट आणि हेजाझवर राज्य करणारीमामलुक सल्तनत , सुलतानच्या नेतृत्वाखालील मामलुक (मुक्त केलेले गुलाम सैनिक) या लष्करी जातीद्वारे शासित राज्य होते.1250 मध्ये अय्युबिड राजवंशाचा पाडाव करून स्थापन झालेल्या, सल्तनत दोन कालखंडात विभागली गेली: तुर्किक किंवा बहरी (1250-1382) आणि सर्केशियन किंवा बुर्जी (1382-1517), ज्याचे नाव शासक मामलुकांच्या वंशाच्या नावावर आहे.सुरुवातीला, अय्युबिद सुलतान अस-सालीह अय्युब (आर. १२४०-१२४९) च्या रेजिमेंटमधील मामलुक शासकांनी १२५० मध्ये सत्ता काबीज केली. त्यांनी सुलतान कुतुझ आणि बेबार यांच्या नेतृत्वाखाली १२६० मध्ये मंगोलांचा पराभव केला, त्यांचा दक्षिणेकडील विस्तार तपासला.बेबार्स, कालावुन (आर. १२७९-१२९०), आणि अल-अश्रफ खलील (आर. १२९०-१२९३) यांच्या अंतर्गत, मामलुकांनी क्रुसेडर राज्ये जिंकून, माकुरिया, सायरेनेका, हेजाझ आणि दक्षिणी अनाटोलियामध्ये विस्तार करून त्यांचे क्षेत्र वाढवले.अल-नासिर मुहम्मद यांच्या कारकीर्दीत (आर. १२९३-१३४१) सल्तनतचा सर्वोच्च स्थान होता, त्यानंतर अंतर्गत कलह आणि वरिष्ठ अमीरांकडे सत्ताबदल झाला.सांस्कृतिकदृष्ट्या, मामलुकांनी साहित्य आणि खगोलशास्त्राला महत्त्व दिले, खाजगी ग्रंथालये स्टेटस सिंबल म्हणून स्थापन केली, ज्याचे अवशेष हजारो पुस्तके दर्शवतात.बुर्जी कालावधीची सुरुवात अमीर बारकुकच्या 1390 च्या सत्तापालटापासून झाली, आक्रमणे, बंडखोरी आणि नैसर्गिक आपत्तींमुळे मामलुक अधिकार कमकुवत झाल्यामुळे घट झाली.सुलतान बार्सबे (१४२२-१४३८) यांनी आर्थिक पुनर्प्राप्तीचा प्रयत्न केला, ज्यामध्ये युरोपसह व्यापार मक्तेदारीचा समावेश होता.बुर्जी राजघराण्याला राजकीय अस्थिरतेचा सामना करावा लागला, ज्यामध्ये तैमूर लेंक विरुद्धच्या लढाया आणि सायप्रसचा विजय यासह संक्षिप्त सल्तनत आणि संघर्षांनी चिन्हांकित केले.त्यांच्या राजकीय विभाजनामुळे ऑट्टोमन साम्राज्याविरुद्धच्या प्रतिकारात अडथळा निर्माण झाला, ज्यामुळे 1517 मध्ये ओट्टोमन सुलतान सेलीम I च्या नेतृत्वाखाली इजिप्तचे वासलीकरण झाले. ओट्टोमनने मामलुक वर्गाला इजिप्तमध्ये शासक म्हणून कायम ठेवले आणि ते ओटोमन साम्राज्याच्या मधल्या काळात बदलले, जरी वासलशाही अंतर्गत.
1517 - 1914
ऑट्टोमन इजिप्तornament
प्रारंभिक ऑट्टोमन इजिप्त
ऑट्टोमन कैरो ©Anonymous
16व्या शतकाच्या सुरुवातीस, 1517 मध्ये ऑट्टोमनने इजिप्तवर विजय मिळवल्यानंतर, सुलतान सेलीम पहिला याने युनूस पाशा यांची इजिप्तचा गव्हर्नर म्हणून नियुक्ती केली, परंतु भ्रष्टाचाराच्या मुद्द्यांमुळे लवकरच त्यांची जागा हायर बे यांनी घेतली.[९७] या कालावधीत ऑट्टोमन प्रतिनिधी आणिमामलूक यांच्यातील सत्ता संघर्ष होता, ज्यांनी लक्षणीय प्रभाव राखला होता.इजिप्तच्या 12 संजाकांमध्ये प्रमुख पदे धारण करून, प्रशासकीय रचनेत मामलुकांचा समावेश करण्यात आला.सुलतान सुलेमान द मॅग्निफिशियंटच्या अंतर्गत, पाशाच्या मदतीसाठी ग्रेटर दिवान आणि लेसर दिवानची स्थापना करण्यात आली होती, ज्यामध्ये सैन्य आणि धार्मिक अधिकारी यांचे प्रतिनिधित्व होते.सेलीमने इजिप्तच्या संरक्षणासाठी सहा रेजिमेंट स्थापन केल्या, ज्यामध्ये सुलेमानने सातव्या रेजिमेंटची भर घातली.[९८]ऑट्टोमन प्रशासनाने वारंवार इजिप्शियन गव्हर्नर बदलले, अनेकदा दरवर्षी.एक गव्हर्नर, हेन अहमद पाशा, यांनी स्वातंत्र्य प्रस्थापित करण्याचा प्रयत्न केला परंतु तो अयशस्वी झाला आणि त्याला मारण्यात आले.[९८] १५२७ मध्ये, इजिप्तमध्ये जमिनीचे चार प्रकारांमध्ये वर्गीकरण करून जमीन सर्वेक्षण करण्यात आले: सुलतानचे कार्यक्षेत्र, जागी, लष्करी देखभालीची जमीन आणि धार्मिक पायाभूत जमीन.हे सर्वेक्षण 1605 मध्ये लागू करण्यात आले. [98]इजिप्तमधील 17 व्या शतकात लष्करी विद्रोह आणि संघर्षांचे वैशिष्ट्य होते, बहुतेकदा सैन्याने खंडणी रोखण्याच्या प्रयत्नांमुळे.1609 मध्ये, एका महत्त्वपूर्ण संघर्षामुळे कारा मेहमेद पाशाचा कैरोमध्ये विजयी प्रवेश झाला, त्यानंतर आर्थिक सुधारणा झाल्या.[९८] या काळात, स्थानिक मामलुक बेईंनी इजिप्शियन प्रशासनात वर्चस्व मिळवले, अनेकदा लष्करी पदे भूषवली आणि ऑट्टोमन-नियुक्त राज्यपालांना आव्हान दिले.[९९] मजबूत स्थानिक संबंधांसह इजिप्शियन सैन्याने राज्यपालांच्या नियुक्तीवर वारंवार प्रभाव टाकला आणि प्रशासनावर त्यांचे बऱ्यापैकी नियंत्रण होते.[१००]या शतकात इजिप्तमध्ये दोन प्रभावशाली गटांचा उदय झाला: ऑट्टोमन घोडदळाशी संबंधित फकारी आणि मूळ इजिप्शियन सैन्याशी संबंधित कासीमी.त्यांच्या विशिष्ट रंग आणि चिन्हांद्वारे प्रतीक असलेल्या या गटांनी ऑट्टोमन इजिप्तच्या शासन आणि राजकारणावर लक्षणीय प्रभाव पाडला.[१०१]
नंतर ऑट्टोमन इजिप्त
उशीरा ऑट्टोमन इजिप्त. ©Anonymous
18व्या शतकात, इजिप्तमधील ऑट्टोमन-नियुक्त पाशांवर मामलुक बेज, विशेषत: शेख अल-बलद आणि अमीर-अल-हज यांच्या कार्यालयांद्वारे सावलीत होते.या कालावधीसाठी तपशीलवार इतिवृत्तांच्या अभावामुळे सत्तेतील हा बदल खराबपणे दस्तऐवजीकरण केलेला नाही.[१०२]1707 मध्ये, शेख अल-बलाद कासिम इयवाझ यांच्या नेतृत्वाखालील दोन मामलुक गट, कासिमाइट्स आणि फिकाराइट्स यांच्यातील संघर्षामुळे कैरोच्या बाहेर प्रदीर्घ युद्ध झाले.कासिम इयवाझ यांच्या मृत्यूमुळे त्यांचा मुलगा इस्माईल शेख अल-बलद बनला, ज्याने त्यांच्या 16 वर्षांच्या कार्यकाळात गटांमध्ये समेट केला.[१०२] 1711-1714 च्या "महान राजद्रोह", सूफी प्रथांविरूद्ध धार्मिक उठाव, दडपल्याशिवाय लक्षणीय उलथापालथ घडवून आणली.[१०३] १७२४ मध्ये इस्माईलच्या हत्येमुळे आणखी सत्ता संघर्ष सुरू झाला, शिर्कस बे आणि धु-एल-फिकार सारखे नेते यशस्वी झाले आणि त्यांची हत्या झाली.[१०२]1743 पर्यंत, इब्राहिम आणि रिदवान बे यांनी ओथमान बे यांना विस्थापित केले, ज्यांनी नंतर मुख्य कार्यालये बदलून इजिप्तवर संयुक्तपणे राज्य केले.ते अनेक सत्तापालटाच्या प्रयत्नातून वाचले, ज्यामुळे नेतृत्वात बदल झाला आणि अली बे अल-कबीरचा उदय झाला.[१०२] अली बे, सुरुवातीला कारवाँचे रक्षण करण्यासाठी ओळखले जाते, इब्राहिमच्या मृत्यूचा बदला घेण्याचा प्रयत्न केला आणि 1760 मध्ये शेख अल-बलाद बनला. त्याच्या कठोर शासनामुळे मतभेद निर्माण झाले, ज्यामुळे त्याला तात्पुरता हद्दपार झाला.[१०२]1766 मध्ये, अली बे येमेनला पळून गेला परंतु 1767 मध्ये कैरोला परत आला आणि मित्रांना बे म्हणून नियुक्त करून आपले स्थान मजबूत केले.त्याने लष्करी शक्तीचे केंद्रीकरण करण्याचा प्रयत्न केला आणि 1769 मध्ये इजिप्तला स्वतंत्र घोषित केले, ऑट्टोमन पुन्हा नियंत्रण मिळविण्याच्या प्रयत्नांना विरोध केला.[१०२] अली बेने संपूर्ण अरबी द्वीपकल्पात आपला प्रभाव वाढवला, परंतु त्याच्या कारकिर्दीला आतून आव्हानांचा सामना करावा लागला, विशेषत: त्याचा जावई अबू-अल-धाहाब, ज्याने अखेरीस ऑट्टोमन पोर्टेशी संरेखित केले आणि 1772 मध्ये कैरोवर कूच केले. [१०२]1773 मध्ये अली बेचा पराभव आणि त्यानंतरच्या मृत्यूमुळे इजिप्त अबू-अल-धाहबच्या ताब्यात ओटोमनच्या ताब्यात परतला.1775 मध्ये अबू-अल-धाहबच्या मृत्यूनंतर, सत्ता संघर्ष चालूच राहिला, इस्माईल बे शेख अल-बलाद बनले परंतु अखेरीस इब्राहिम आणि मुराद बे यांनी त्यांची हकालपट्टी केली, ज्यांनी संयुक्त राज्य स्थापन केले.हा कालावधी अंतर्गत वाद आणि 1786 मध्ये इजिप्तवर पुन्हा ताबा मिळवण्यासाठी ऑट्टोमन मोहिमेने चिन्हांकित केला होता.1798 पर्यंत, जेव्हा नेपोलियन बोनापार्टने इजिप्तवर आक्रमण केले, तेव्हा इब्राहिम बे आणि मुराद बे अजूनही सत्तेत होते, 18व्या शतकातील इजिप्शियन इतिहासात सतत राजकीय अशांतता आणि सत्ता परिवर्तनाचा काळ होता.[१०२]
फ्रेंच इजिप्तचा ताबा
स्फिंक्सच्या आधी बोनापार्ट. ©Jean-Léon Gérôme
ऑट्टोमन पोर्टेला पाठिंबा देण्यासाठी आणिमामलुकांना दडपण्यासाठी इजिप्तमधील फ्रेंच मोहिमेचे नेतृत्व नेपोलियन बोनापार्टने केले होते.अलेक्झांड्रियामधील बोनापार्टच्या घोषणेमध्ये समानता, योग्यता आणि इस्लामचा आदर यावर जोर देण्यात आला होता, जो मामलुकांच्या या गुणांच्या कथित अभावाशी विपरित होता.त्याने सर्व इजिप्शियन लोकांना प्रशासकीय पदांसाठी खुले प्रवेश देण्याचे आश्वासन दिले आणि इस्लामचे फ्रेंच पालन दर्शवण्यासाठी पोपचा अधिकार उलथून टाकण्याची सूचना केली.[१०२]तथापि, इजिप्शियन लोक फ्रेंच हेतूंबद्दल साशंक होते.एम्बाबेह (पिरॅमिड्सची लढाई) च्या लढाईत फ्रेंच विजयानंतर, जिथे मुराद बे आणि इब्राहिम बे यांच्या सैन्याचा पराभव झाला, कैरोमध्ये शेख, मामलुक आणि फ्रेंच सदस्यांसह एक नगरपरिषद स्थापन करण्यात आली, ज्यात मुख्यत्वे फ्रेंच डिक्री लागू करण्यासाठी सेवा दिली गेली.[१०२]नाईलच्या लढाईत त्यांच्या ताफ्याचा पराभव आणि अप्पर इजिप्तमधील अपयशानंतर फ्रेंच अजिंक्यतेवर प्रश्नचिन्ह निर्माण झाले.हाऊस टॅक्स लागू केल्याने तणाव वाढला, ज्यामुळे ऑक्टोबर 1798 मध्ये कैरोमध्ये बंडखोरी झाली. फ्रेंच जनरल डुपुय मारला गेला, परंतु बोनापार्ट आणि जनरल क्लेबर यांनी त्वरीत उठाव दडपला.अल-अझहर मशिदीचा फ्रेंच स्टेबल म्हणून वापर केल्याने गंभीर गुन्हा घडला.[१०२]1799 मध्ये बोनापार्टच्या सीरियन मोहिमेने इजिप्तमधील फ्रेंच नियंत्रण तात्पुरते कमकुवत केले.परत आल्यावर, त्याने मुराद बे आणि इब्राहिम बे यांच्या संयुक्त हल्ल्याचा पराभव केला आणि नंतर अबौकीर येथे तुर्की सैन्याला चिरडले.त्यानंतर बोनापार्टने इजिप्त सोडले आणि क्लेबरला त्याचा उत्तराधिकारी म्हणून नियुक्त केले.[१०२] क्लेबरला एका अनिश्चित परिस्थितीचा सामना करावा लागला.ब्रिटिशांनी फ्रेंच निर्वासनासाठीचे प्रारंभिक करार रोखल्यानंतर, कैरोला दंगली झाल्या, ज्या क्लेबरने दडपल्या.त्याने मुराद बे यांच्याशी वाटाघाटी करून त्याला अप्पर इजिप्तचा ताबा दिला, परंतु क्लेबरची जून १८०० मध्ये हत्या झाली [. १०२]जनरल जॅक-फ्राँकोइस मेनू यांनी क्लेबरनंतर मुस्लिमांची मर्जी जिंकण्याचा प्रयत्न केला परंतु फ्रेंच संरक्षित राज्य घोषित करून इजिप्शियन लोकांपासून दूर गेले.1801 मध्ये, इंग्रजी आणि तुर्की सैन्य अबू किर येथे उतरले, ज्यामुळे फ्रेंच पराभव झाला.जनरल बेलिअर्डने मे महिन्यात कैरोला आत्मसमर्पण केले आणि मेनुने ऑगस्टमध्ये अलेक्झांड्रिया येथे आत्मसमर्पण केले आणि फ्रेंच ताबा संपवला.[१०२] फ्रेंच ताब्याचा चिरस्थायी वारसा "डिस्क्रिप्शन दे ल'इजिप्टे" हा फ्रेंच विद्वानांनी इजिप्तचा तपशीलवार अभ्यास केला होता, ज्याने इजिप्तोलॉजीच्या क्षेत्रात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले.[१०२]
मुहम्मद अलीच्या अधिपत्याखाली इजिप्त
अलेक्झांड्रिया येथील त्याच्या राजवाड्यात मेहमेट अली यांची मुलाखत. ©David Roberts
1805 ते 1953 पर्यंत पसरलेल्या मुहम्मद अली राजघराण्याने इजिप्शियन इतिहासातील एक परिवर्तनात्मक युग म्हणून चिन्हांकित केले, ज्यामध्ये ऑट्टोमन इजिप्त , ब्रिटीश-व्याप्त खेडीवेट आणि स्वतंत्र सल्तनत आणि इजिप्तचे राज्य समाविष्ट होते, 1952 च्या क्रांती आणि प्रजासत्ताकाची स्थापना झाली. इजिप्त.मुहम्मद अली राजघराण्यातील इजिप्शियन इतिहासाचा हा काळ महत्त्वपूर्ण आधुनिकीकरणाच्या प्रयत्नांनी, संसाधनांचे राष्ट्रीयीकरण, लष्करी संघर्ष आणि वाढत्या युरोपीय प्रभावाने चिन्हांकित केले गेले, ज्यामुळे इजिप्तच्या स्वातंत्र्याच्या अंतिम मार्गाचा टप्पा निश्चित झाला.मुहम्मद अलीने तुर्क,मामलुक आणि अल्बेनियन भाडोत्री यांच्यातील त्रि-पक्षीय गृहयुद्धादरम्यान सत्ता हस्तगत केली.1805 पर्यंत, त्याला ऑट्टोमन सुलतानने इजिप्तचा शासक म्हणून ओळखले आणि त्याचे निर्विवाद नियंत्रण चिन्हांकित केले.सौदींविरुद्ध मोहीम (ऑट्टोमन-सौदी युद्ध, १८११-१८१८)ओटोमनच्या आदेशाला प्रतिसाद देत, मुहम्मद अलीने नजदमधील वहाबींविरुद्ध युद्ध पुकारले, ज्यांनी मक्का काबीज केला होता.सुरुवातीला त्याचा मुलगा तुसून आणि नंतर स्वतःच्या नेतृत्वात या मोहिमेने मेक्कन प्रदेश यशस्वीपणे परत मिळवला.सुधारणा आणि राष्ट्रीयीकरण (1808-1823)मुहम्मद अलीने जमिनीच्या राष्ट्रीयीकरणासह महत्त्वपूर्ण सुधारणा सुरू केल्या, जिथे त्याने जमिनी जप्त केल्या आणि त्या बदल्यात अपुरी पेन्शन देऊ केली, इजिप्तमधील प्राथमिक जमीन मालक बनले.त्याने सैन्याचे आधुनिकीकरण करण्याचा प्रयत्न केला, ज्यामुळे कैरोमध्ये बंडखोरी झाली.आर्थिक विकासमुहम्मद अलीच्या नेतृत्वाखाली इजिप्तच्या अर्थव्यवस्थेने जागतिक स्तरावर पाचव्या क्रमांकाचा कापूस उद्योग पाहिला.सुरुवातीच्या काळात कोळशाचा साठा नसतानाही वाफेच्या इंजिनच्या वापराने इजिप्शियन औद्योगिक उत्पादनाचे आधुनिकीकरण केले.लिबिया आणि सुदानचे आक्रमण (1820-1824)मुहम्मद अलीने व्यापार मार्ग आणि संभाव्य सोन्याच्या खाणी सुरक्षित करण्यासाठी पूर्व लिबिया आणि सुदानमध्ये इजिप्शियन नियंत्रण वाढवले.हा विस्तार लष्करी यश आणि खार्तूमच्या स्थापनेद्वारे चिन्हांकित केला गेला.ग्रीक मोहीम (१८२४-१८२८)ऑट्टोमन सुलतानने आमंत्रित केलेले, मुहम्मद अलीने ग्रीक स्वातंत्र्ययुद्ध दडपण्यात, त्याचा मुलगा इब्राहिमच्या नेतृत्वाखाली त्याचे सुधारित सैन्य तैनात करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.सुलतानशी युद्ध (इजिप्शियन-ऑट्टोमन युद्ध, 1831-33)मुहम्मद अलीच्या आपल्या नियंत्रणाचा विस्तार करण्याच्या महत्त्वाकांक्षेवरून संघर्ष उद्भवला, ज्यामुळे लेबनॉन, सीरिया आणि अनातोलियामध्ये महत्त्वपूर्ण लष्करी विजय प्राप्त झाले.तथापि, युरोपियन हस्तक्षेपामुळे पुढील विस्तार थांबला.1841 मध्ये मुहम्मद अलीचा शासन संपुष्टात आला आणि त्याच्या कुटुंबात वंशपरंपरागत शासन प्रस्थापित झाले, जरी त्याच्या ओट्टोमन साम्राज्यात त्याच्या वासल दर्जावर निर्बंध घातले गेले.महत्त्वपूर्ण शक्ती गमावूनही, त्याच्या सुधारणा आणि आर्थिक धोरणांचा इजिप्तवर कायमचा प्रभाव पडला.मुहम्मद अलीनंतर, इजिप्तवर त्याच्या राजघराण्यातील एकापाठोपाठ एक सदस्य राज्य करत होते, प्रत्येक देश युरोपीय हस्तक्षेप आणि प्रशासकीय सुधारणांसह अंतर्गत आणि बाह्य आव्हानांचा सामना करत होता.इजिप्तवर ब्रिटिशांचा ताबा (1882)वाढत्या असंतोष आणि राष्ट्रवादी चळवळीमुळे युरोपियन हस्तक्षेप वाढला, ज्याचा पराकाष्ठा 1882 मध्ये राष्ट्रवादी बंडांच्या विरोधात लष्करी कारवाईनंतर इजिप्तवर ब्रिटिशांच्या ताब्यामध्ये झाला.
सुएझ कालवा
सुएझ कालव्याचे उद्घाटन, १८६९ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1859 Jan 1 - 1869

सुएझ कालवा

Suez Canal, Egypt
नाईल नदीला लाल समुद्राला जोडणारे प्राचीन कालवे प्रवासाच्या सोयीसाठी बांधले गेले.असा एक कालवा, बहुधा सेनुस्रेट II किंवा रामेसेस II च्या कारकिर्दीत बांधला गेला होता, नंतर नेको II (610-595 BCE) अंतर्गत अधिक विस्तृत कालव्यामध्ये समाविष्ट केला गेला.तथापि, एकमेव पूर्णपणे कार्यरत प्राचीन कालवा, डॅरियस I (522-486 BCE) ने पूर्ण केला.[१०४]नेपोलियन बोनापार्ट, जो 1804 मध्ये फ्रेंच सम्राट झाला, त्याने सुरुवातीला भूमध्य समुद्राला लाल समुद्राशी जोडण्यासाठी कालवा बांधण्याचा विचार केला.मात्र, अशा कालव्यासाठी खर्चिक आणि वेळखाऊ कुलूप लागेल, या चुकीच्या समजुतीमुळे ही योजना रद्द करण्यात आली.19व्या शतकात, फर्डिनांड डी लेसेप्स यांनी 1854 आणि 1856 मध्ये इजिप्त आणि सुदानच्या खेडीवे सईद पाशा यांच्याकडून सवलत मिळवली. ही सवलत 99 साठी सर्व राष्ट्रांसाठी खुला कालवा बांधण्यासाठी आणि चालवण्यासाठी कंपनीच्या निर्मितीसाठी होती. ते उघडल्यानंतर वर्षांनी.डी लेसेप्सने 1830 च्या दशकात फ्रेंच मुत्सद्दी म्हणून त्याच्या काळात प्रस्थापित झालेल्या सईदसोबतच्या त्याच्या मैत्रीपूर्ण संबंधांचा फायदा घेतला.त्यानंतर डी लेसेप्स यांनी कालव्याच्या व्यवहार्यता आणि इष्टतम मार्गाचे मूल्यांकन करण्यासाठी सात देशांतील 13 तज्ज्ञांचा समावेश असलेले इंटरनॅशनल कमिशन फॉर द पिअर्सिंग ऑफ द इस्थमस ऑफ सुएझचे आयोजन केले.लिनंट डी बेल्लेफोंड्सच्या योजनांवर सहमती दर्शवत आयोगाने डिसेंबर 1856 मध्ये सविस्तर अहवाल दिला, ज्यामुळे 15 डिसेंबर 1858 रोजी सुएझ कालवा कंपनीची स्थापना झाली [. १०५]पोर्ट सैद जवळ 25 एप्रिल 1859 रोजी बांधकाम सुरू झाले आणि सुमारे दहा वर्षे लागली.या प्रकल्पात सुरुवातीला 1864 पर्यंत सक्तीचे मजुरी (corvée) वापरली गेली. [१०६] असा अंदाज आहे की 1.5 दशलक्षाहून अधिक लोक या बांधकामात गुंतले होते, हजारो लोक कॉलरासारख्या आजारांना बळी पडले होते.[१०७] सुएझ कालवा अधिकृतपणे फ्रेंच नियंत्रणाखाली नोव्हेंबर १८६९ मध्ये उघडण्यात आला, जो सागरी व्यापार आणि नेव्हिगेशनमध्ये लक्षणीय प्रगती दर्शवितो.
इंग्रजांच्या अधिपत्याखालील इजिप्तचा इतिहास
टेल एल केबीरचे वादळ ©Alphonse-Marie-Adolphe de Neuville
1882 ते 1952 पर्यंत इजिप्तमधील ब्रिटीश अप्रत्यक्ष राजवट हा महत्त्वपूर्ण राजकीय बदल आणि राष्ट्रीय चळवळींनी चिन्हांकित केलेला काळ होता.या युगाची सुरुवात सप्टेंबर 1882 मध्ये तेल अल-केबीर येथे इजिप्शियन सैन्यावर ब्रिटिश लष्करी विजयाने झाली आणि 1952 च्या इजिप्शियन क्रांतीने समाप्त झाली, ज्याने इजिप्तचे प्रजासत्ताकात रूपांतर केले आणि ब्रिटिश सल्लागारांची हकालपट्टी झाली.मुहम्मद अलीच्या वारसांमध्ये त्यांचा मुलगा इब्राहिम (1848), नातू अब्बास पहिला (1848), सैद (1854), आणि इस्माईल (1863) यांचा समावेश होता.अब्बास पहिला सावध होता, तर सैद आणि इस्माईल हे महत्त्वाकांक्षी पण आर्थिकदृष्ट्या अविवेकी होते.1869 मध्ये पूर्ण झालेल्या सुएझ कालव्यासारख्या त्यांच्या विस्तृत विकास प्रकल्पांमुळे युरोपीय बँकांची मोठी कर्जे आणि मोठ्या प्रमाणावर कर आकारणी झाली, ज्यामुळे लोकांमध्ये असंतोष निर्माण झाला.इथिओपियामध्ये विस्तार करण्याचे इस्माईलचे प्रयत्न अयशस्वी ठरले, ज्यामुळे गुंडेट (1875) आणि गुरा (1876) येथे पराभव झाला.1875 पर्यंत, इजिप्तच्या आर्थिक संकटामुळे इस्माईलने सुएझ कालव्यातील इजिप्तचा 44% हिस्सा ब्रिटिशांना विकला.वाढत्या कर्जासह या हालचालीमुळे ब्रिटिश आणि फ्रेंच आर्थिक नियंत्रकांनी 1878 पर्यंत इजिप्शियन सरकारवर लक्षणीय प्रभाव पाडला [. १०८]1879 मध्ये अहमद उराबी सारख्या प्रमुख व्यक्ती उदयास आल्याने परदेशी हस्तक्षेप आणि स्थानिक शासनाबाबत असमाधानाने राष्ट्रवादी चळवळीला चालना दिली. उरबीच्या राष्ट्रवादी सरकारने 1882 मध्ये लोकशाही सुधारणांसाठी वचनबद्ध, ब्रिटन आणि फ्रान्सच्या लष्करी हस्तक्षेपाला चिथावणी दिली.तेल अल-केबीर [१०९] येथील ब्रिटीशांच्या विजयामुळे तौफिक पाशाची पुनर्स्थापना झाली आणि वास्तविक ब्रिटिश संरक्षणाची स्थापना झाली.[११०]1914 मध्ये, ऑट्टोमन प्रभावाची जागा घेऊन, ब्रिटिश संरक्षित राज्य औपचारिक केले गेले.या काळात, 1906 च्या दिनशवे घटनेसारख्या घटनांनी राष्ट्रवादी भावनांना उत्तेजन दिले.[१११] १९१९ च्या क्रांतीने, राष्ट्रवादी नेते साद झघलुल यांच्या निर्वासनाने प्रज्वलित केले, ज्यामुळे १९२२ मध्ये यूकेने इजिप्शियन स्वातंत्र्याची एकतर्फी घोषणा केली [. ११२]1923 मध्ये एक राज्यघटना लागू करण्यात आली, ज्यामुळे 1924 मध्ये साद झगलुल यांची पंतप्रधान म्हणून निवड झाली. 1936 च्या अँग्लो-इजिप्शियन कराराने परिस्थिती स्थिर करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु चालू असलेल्या ब्रिटीश प्रभाव आणि शाही राजकीय हस्तक्षेपामुळे सतत अशांतता निर्माण झाली.1952 च्या क्रांती, फ्री ऑफिसर्स मूव्हमेंटने आयोजित केली, परिणामी राजा फारूकचा त्याग करण्यात आला आणि इजिप्तला प्रजासत्ताक म्हणून घोषित करण्यात आले.1954 पर्यंत ब्रिटीश लष्करी उपस्थिती चालू राहिली, इजिप्तमधील ब्रिटीशांच्या सुमारे 72 वर्षांच्या प्रभावाचा अंत झाला.[११३]
इजिप्तचे राज्य
दुसरे महायुद्ध इजिप्त दरम्यान पिरॅमिड्सवरील विमान. ©Anonymous
डिसेंबर 1921 मध्ये, कैरोमधील ब्रिटीश अधिकाऱ्यांनी साद झगलुलला हद्दपार करून आणि मार्शल लॉ लागू करून राष्ट्रवादी निदर्शनांना प्रतिसाद दिला.या तणावांना न जुमानता, यूकेने 28 फेब्रुवारी 1922 रोजी इजिप्तचे स्वातंत्र्य घोषित केले, संरक्षित राज्य संपुष्टात आणले आणि सरवत पाशा पंतप्रधान म्हणून इजिप्तचे स्वतंत्र राज्य स्थापन केले.तथापि, ब्रिटनने कालवा क्षेत्र, सुदान, बाह्य संरक्षण आणि पोलीस, सैन्य, रेल्वे आणि दळणवळण यांच्यावरील प्रभावासह इजिप्तवर लक्षणीय नियंत्रण राखले.ब्रिटीश प्रभावाचा विरोध करणारा राष्ट्रवादी गट व सुएझ कालव्यावर ताबा राखण्याचे उद्दिष्ट असलेल्या ब्रिटीशांशी झालेल्या संघर्षाने किंग फुआदच्या कारकिर्दीत चिन्हांकित केले गेले.या काळात इतर महत्त्वाच्या राजकीय शक्तींचा उदय झाला, जसे की कम्युनिस्ट पक्ष (1925) आणि मुस्लिम ब्रदरहूड (1928), नंतरचे एक महत्त्वपूर्ण राजकीय आणि धार्मिक अस्तित्व बनले.1936 मध्ये राजा फुआदच्या मृत्यूनंतर, त्याचा मुलगा फारूक सिंहासनावर बसला.1936 च्या अँग्लो-इजिप्शियन करारामुळे, वाढत्या राष्ट्रवादामुळे आणिइटालियन आक्रमणामुळे अ‍ॅबिसिनियावर प्रभाव पडला, यूकेने इजिप्तमधून सैन्य मागे घ्यावे, सुएझ कालवा क्षेत्र वगळता, आणि युद्धकाळात त्यांना परत येण्याची परवानगी दिली.हे बदल असूनही, भ्रष्टाचार आणि कथित ब्रिटीश कठपुतळी यांनी राजा फारूकच्या कारकिर्दीवर परिणाम केला, ज्यामुळे पुढे राष्ट्रवादी भावना निर्माण झाली.दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान , इजिप्तने मित्र राष्ट्रांच्या कारवायांसाठी तळ म्हणून काम केले.युद्धानंतर, पॅलेस्टाईन युद्धात इजिप्तचा पराभव (1948-1949) आणि अंतर्गत असंतोष यामुळे फ्री ऑफिसर्स मूव्हमेंटने 1952 इजिप्शियन क्रांती घडवून आणली.राजा फारूकने त्याचा मुलगा फुआद II च्या बाजूने पदत्याग केला, परंतु 1953 मध्ये इजिप्तचे प्रजासत्ताक स्थापन करून राजेशाही संपुष्टात आली.सुदानचा दर्जा 1953 मध्ये सोडवला गेला, ज्यामुळे 1956 मध्ये त्याला स्वातंत्र्य मिळाले.
1952 ची इजिप्शियन क्रांती
1952 इजिप्शियन क्रांती ©Anonymous
1952 ची इजिप्शियन क्रांती, [127] ज्याला 23 जुलै क्रांती किंवा 1952 ची सत्तापालट म्हणूनही ओळखले जाते, इजिप्तच्या राजकीय, आर्थिक आणि सामाजिक परिदृश्यात महत्त्वपूर्ण परिवर्तन घडवून आणले.23 जुलै 1952 रोजी मोहम्मद नगीब आणि गमाल अब्देल नासेर यांच्या नेतृत्वाखालील फ्री ऑफिसर्स मूव्हमेंट [१२८] या क्रांतीमुळे राजा फारूकचा पाडाव झाला.या घटनेने अरब जगतातील क्रांतिकारी राजकारणाला उत्प्रेरित केले, उपनिवेशीकरणावर प्रभाव पाडला आणि शीतयुद्धादरम्यान तिसऱ्या जागतिक एकतेला चालना दिली.इजिप्त आणि सुदानमधील संवैधानिक राजेशाही आणि अभिजातता नष्ट करणे, ब्रिटीशांचा कब्जा संपवणे, प्रजासत्ताक स्थापन करणे आणि सुदानचे स्वातंत्र्य सुरक्षित करणे हे फ्री ऑफिसर्सचे उद्दिष्ट होते.[१२९] क्रांतीने राष्ट्रीय आणि साम्राज्यवादविरोधी अजेंडा तयार केला, ज्यामध्ये अरब राष्ट्रवाद आणि आंतरराष्ट्रीय स्तरावर अलाइनमेंटवर लक्ष केंद्रित केले.इजिप्तला पाश्चात्य शक्तींकडून आव्हानांचा सामना करावा लागला, विशेषत: यूके (ज्याने 1882 पासून इजिप्तवर कब्जा केला होता) आणि फ्रान्स , या दोघांनाही त्यांच्या प्रदेशातील वाढत्या राष्ट्रवादाची चिंता होती.इस्रायलबरोबरच्या युद्धाच्या स्थितीनेही एक आव्हान उभे केले होते, ज्यामध्ये फ्री ऑफिसर्स पॅलेस्टिनींना पाठिंबा देत होते.[१३०] या समस्यांचा पराकाष्ठा १९५६च्या सुएझ संकटात झाला, जिथे इजिप्तवर यूके, फ्रान्स आणि इस्रायलने आक्रमण केले.प्रचंड लष्करी नुकसान असूनही, युद्धाला इजिप्तसाठी राजकीय विजय म्हणून पाहिले गेले, विशेषत: 1875 नंतर प्रथमच सुएझ कालवा बिनविरोध इजिप्शियन नियंत्रणात सोडल्यामुळे, राष्ट्रीय अपमानाचे चिन्ह म्हणून पाहिले जाणारे मिटवले गेले.त्यामुळे इतर अरब देशांमध्ये क्रांतीचे आवाहन अधिक बळकट झाले.क्रांतीमुळे महत्त्वपूर्ण कृषी सुधारणा आणि औद्योगिकीकरण झाले, पायाभूत सुविधांचा विकास आणि शहरीकरण झाले.[१३१] १९६० च्या दशकापर्यंत, अरब समाजवाद प्रबळ झाला, [१३२] इजिप्तला मध्यवर्ती नियोजित अर्थव्यवस्थेत रूपांतरित केले.तथापि, प्रतिक्रांती, धार्मिक अतिरेकी, कम्युनिस्ट घुसखोरी आणि इस्रायलशी संघर्षाच्या भीतीमुळे गंभीर राजकीय निर्बंध आणि बहु-पक्षीय व्यवस्थेवर बंदी आली.[१३३] हे निर्बंध अन्वर सादात यांच्या अध्यक्षपदापर्यंत (१९७० पासून) टिकले, ज्यांनी क्रांतीची अनेक धोरणे उलटवली.क्रांतीच्या सुरुवातीच्या यशाने अल्जेरियातील साम्राज्यवाद-विरोधी आणि वसाहतविरोधी बंडखोरी [१२७] सारख्या इतर देशांतील राष्ट्रवादी चळवळींना प्रेरणा दिली आणि मेना प्रदेशातील पाश्चात्य समर्थक राजेशाही आणि सरकारे उलथून टाकण्यास प्रभावित केले.इजिप्त दरवर्षी 23 जुलै रोजी क्रांतीचे स्मरण करते.
1953
रिपब्लिकन इजिप्तornament
नासेर युग इजिप्त
सुएझ कालवा कंपनीच्या राष्ट्रीयीकरणाची घोषणा केल्यानंतर नासेर कैरोमध्ये जल्लोष करणाऱ्या गर्दीत परतला ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
गमाल अब्देल नासेरच्या नेतृत्वाखालील इजिप्शियन इतिहासाचा काळ, 1952 च्या इजिप्शियन क्रांतीपासून 1970 मध्ये त्याच्या मृत्यूपर्यंत, महत्त्वपूर्ण आधुनिकीकरण आणि समाजवादी सुधारणा, तसेच मजबूत पॅन-अरब राष्ट्रवाद आणि विकसनशील जगासाठी समर्थन यांनी चिन्हांकित केले.1952 च्या क्रांतीचा प्रमुख नेता, नासेर 1956 मध्ये इजिप्तचा राष्ट्राध्यक्ष झाला. त्यांच्या कृती, विशेषत: 1956 मध्ये सुएझ कालवा कंपनीचे राष्ट्रीयीकरण आणि सुएझ संकटात इजिप्तचे राजकीय यश, यामुळे इजिप्त आणि अरब जगतात त्यांची प्रतिष्ठा खूप वाढली.तथापि, सहा दिवसांच्या युद्धात इस्रायलच्या विजयामुळे त्याची प्रतिष्ठा लक्षणीयरित्या कमी झाली होती.नासेरच्या कालखंडात राहणीमानात अभूतपूर्व सुधारणा झाल्या, इजिप्शियन नागरिकांना घर, शिक्षण, रोजगार, आरोग्यसेवा आणि सामाजिक कल्याणासाठी अतुलनीय प्रवेश मिळाला.या काळात इजिप्शियन कारभारातील पूर्वीच्या अभिजात वर्गाचा आणि पाश्चात्य सरकारांचा प्रभाव लक्षणीयरीत्या कमी झाला.[१३४] कृषी सुधारणा, हेलवान स्टील वर्क्स आणि अस्वान हाय डॅम सारख्या औद्योगिक आधुनिकीकरण प्रकल्प आणि सुएझ कालवा कंपनीसह प्रमुख आर्थिक क्षेत्रांचे राष्ट्रीयीकरण याद्वारे राष्ट्रीय अर्थव्यवस्था वाढली.[१३४] नासेरच्या नेतृत्वाखाली इजिप्तच्या आर्थिक शिखरावर मोफत शिक्षण आणि आरोग्यसेवा पुरवण्यासाठी परवानगी दिली, इजिप्तमध्ये उच्च शिक्षणासाठी पूर्ण शिष्यवृत्ती आणि राहणीमान भत्ते याद्वारे इतर अरब आणि आफ्रिकन राष्ट्रांतील नागरिकांना हे लाभ देण्यात आले.तथापि, 1970 च्या दशकाच्या उत्तरार्धात पुनर्प्राप्त होण्यापूर्वी, उत्तर येमेन गृहयुद्धामुळे प्रभावित झालेल्या 1960 च्या उत्तरार्धात आर्थिक वाढ मंदावली.[१३५]सांस्कृतिकदृष्ट्या, नासरच्या इजिप्तने सुवर्णकाळ अनुभवला, विशेषत: थिएटर, चित्रपट, कविता, दूरदर्शन, रेडिओ, साहित्य, ललित कला, विनोद आणि संगीत.[१३६] इजिप्शियन कलाकार, लेखक आणि कलाकार, जसे की गायक अब्देल हलीम हाफेझ आणि उम्म कुलथुम, लेखक नगुइब महफूझ आणि फतेन हमामा आणि सोद होस्नी सारख्या अभिनेत्यांनी प्रसिद्धी मिळवली.या कालखंडात, इजिप्तने या सांस्कृतिक क्षेत्रात अरब जगाचे नेतृत्व केले, दरवर्षी 100 हून अधिक चित्रपटांची निर्मिती केली, होस्नी मुबारक यांच्या अध्यक्षतेदरम्यान (1981-2011) दरवर्षी तयार होणाऱ्या डझनभर चित्रपटांच्या अगदी उलट.[१३६]
सुएझ संकट
सुएझ संकट ©Anonymous
1956 Oct 29 - Nov 7

सुएझ संकट

Gaza Strip
1956 चे सुएझ संकट, ज्याला दुसरे अरब- इस्रायली युद्ध, त्रिपक्षीय आक्रमकता आणि सिनाई युद्ध असेही म्हटले जाते, ही शीतयुद्धाच्या काळातील एक महत्त्वाची घटना होती, जी भू-राजकीय आणि वसाहती तणावामुळे उद्भवली होती.26 जुलै 1956 रोजी इजिप्शियन राष्ट्राध्यक्ष गमाल अब्देल नासर यांनी सुएझ कालवा कंपनीच्या राष्ट्रीयीकरणापासून याची सुरुवात केली. हे पाऊल इजिप्शियन सार्वभौमत्वाचे महत्त्वपूर्ण प्रतिपादन होते, जे पूर्वी ब्रिटिश आणि फ्रेंच भागधारकांच्या नियंत्रणाला आव्हान देत होते.1869 मध्ये उघडल्यापासून हा कालवा महत्त्वाचा सागरी मार्ग होता, विशेषत: द्वितीय विश्वयुद्धानंतर तेलाच्या शिपमेंटसाठी अत्यंत सामरिक आणि आर्थिक महत्त्वाचा होता.1955 पर्यंत, युरोपच्या तेल पुरवठ्यासाठी हा एक प्रमुख मार्ग होता.नासेरच्या राष्ट्रीयीकरणाला प्रत्युत्तर म्हणून, इस्रायलने 29 ऑक्टोबर 1956 रोजी इजिप्तवर आक्रमण केले, त्यानंतर संयुक्त ब्रिटिश-फ्रेंच लष्करी कारवाई करण्यात आली.कालव्यावर नियंत्रण मिळवणे आणि नासेरला पदच्युत करणे हे या कृतींचे उद्दिष्ट होते.इजिप्शियन सैन्याने जहाजे बुडवून कालवा रोखल्याने संघर्ष झपाट्याने वाढला.तथापि, तीव्र आंतरराष्ट्रीय दबाव, विशेषत: युनायटेड स्टेट्स आणि सोव्हिएत युनियनकडून , आक्रमणकर्त्यांना माघार घेण्यास भाग पाडले.या संकटाने ब्रिटन आणि फ्रान्सच्या घटत्या जागतिक प्रभावावर प्रकाश टाकला आणि युनायटेड स्टेट्स आणि सोव्हिएत युनियनच्या दिशेने शक्ती संतुलनात बदल दर्शविला.लक्षणीय म्हणजे, वाढत्या वसाहतविरोधी भावना आणि अरब राष्ट्रवादाच्या संघर्षाच्या पार्श्वभूमीवर सुएझ संकट उलगडले.नासेरच्या नेतृत्वाखाली इजिप्तचे ठाम परराष्ट्र धोरण, विशेषत: मध्य पूर्वेतील पाश्चात्य प्रभावाला त्यांचा विरोध, या संकटाला आकार देण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली.याव्यतिरिक्त, सोव्हिएत विस्ताराच्या भीतीने मध्यपूर्वेत संरक्षण आघाडी स्थापन करण्याच्या युनायटेड स्टेट्सच्या प्रयत्नांमुळे भू-राजकीय परिदृश्य आणखी गुंतागुंतीचे झाले.सुएझ संकटाने शीतयुद्धाच्या राजकारणातील गुंतागुंत आणि या काळात आंतरराष्ट्रीय संबंधांची बदलती गतिशीलता अधोरेखित केली.सुएझ संकटानंतर अनेक महत्त्वाच्या घडामोडींनी चिन्हांकित केले.युनायटेड नेशन्सने इजिप्शियन-इस्त्रायली सीमेवर पोलीस करण्यासाठी UNEF पीसकीपर्सची स्थापना केली, जे संघर्ष निराकरणात आंतरराष्ट्रीय शांतता राखण्यासाठी नवीन भूमिका दर्शविते.ब्रिटनचे पंतप्रधान अँथनी इडन यांचा राजीनामा आणि कॅनडाचे परराष्ट्र मंत्री लेस्टर पीअर्सन यांचा शांततेचा नोबेल पुरस्कार हे या संकटाचे थेट परिणाम होते.शिवाय, हंगेरीवर आक्रमण करण्याच्या सोव्हिएत युनियनच्या निर्णयावर या भागाचा प्रभाव पडला असावा.
सहा दिवसांचे युद्ध
Six-Day War ©Anonymous
मे 1967 मध्ये, इजिप्शियन राष्ट्राध्यक्ष गमाल अब्देल नासेरने आपले सैन्य इस्रायलच्या सीमेजवळ असलेल्या सिनाई द्वीपकल्पात हलवले.अरब राष्ट्रांचा दबाव आणि अरब लष्करी शक्तीच्या वाढलेल्या अपेक्षांना तोंड देत, नासेरने 18 मे 1967 रोजी सिनाई येथील इजिप्तच्या इस्त्रायलच्या सीमेवरून संयुक्त राष्ट्रांचे आपत्कालीन दल (UNEF) मागे घेण्याची विनंती केली. त्यानंतर इजिप्तने तिरनच्या सामुद्रधुनीमध्ये इस्रायली प्रवेश रोखला, इस्रायलने युद्धाची कृती मानली.30 मे रोजी, जॉर्डनचा राजा हुसेन आणि नासर यांनी जॉर्डन-इजिप्शियन संरक्षण करारावर स्वाक्षरी केली.इजिप्तने सुरुवातीला 27 मे रोजी इस्रायलवर हल्ला करण्याची योजना आखली होती परंतु शेवटच्या क्षणी तो रद्द केला.5 जून रोजी, इस्रायलने इजिप्तच्या विरूद्ध पूर्वपूर्व हल्ला सुरू केला, इजिप्शियन एअरफील्डचे गंभीरपणे नुकसान केले आणि त्यांच्या हवाई दलाचा मोठ्या प्रमाणात नाश केला.या कारवाईमुळे इस्रायलने सिनाई द्वीपकल्प आणि गाझा पट्टीचा ताबा घेतला.जॉर्डन आणि सीरिया, इजिप्तच्या बाजूने, युद्धात उतरले, परंतु वेस्ट बँक आणि गोलान हाइट्सवर इस्रायली ताब्याचा सामना केला.7 ते 10 जून दरम्यान इजिप्त, जॉर्डन आणि सीरिया यांनी संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदेच्या मध्यस्थीने युद्धविराम स्वीकारला.1967 च्या युद्धातील पराभवामुळे नासेर यांनी 9 जून रोजी राजीनामा दिला, उप-राष्ट्रपती झकेरिया मोहिद्दीन यांना त्यांचे उत्तराधिकारी म्हणून नियुक्त केले.तथापि, नासेरने त्याला पाठिंबा देत व्यापक सार्वजनिक निदर्शनांनंतर राजीनामा मागे घेतला.युद्धानंतर, युद्ध मंत्री शम्स बद्रन यांच्यासह सात वरिष्ठ लष्करी अधिकार्‍यांवर खटला भरण्यात आला.फील्ड-मार्शल अब्देल-हकीम आमेर, सशस्त्र दलाचे कमांडर-इन-चीफ, यांना अटक करण्यात आली आणि ऑगस्टमध्ये कोठडीत आत्महत्या केली.
अन्वर सादत इजिप्त
1978 मध्ये अध्यक्ष सादत ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
15 ऑक्टोबर 1970 ते 6 ऑक्टोबर 1981 रोजी त्यांची हत्या होईपर्यंत इजिप्तमधील अन्वर सादात यांच्या अध्यक्षतेने इजिप्शियन राजकारण आणि परराष्ट्र संबंधांमध्ये महत्त्वपूर्ण बदल घडवून आणला.गमाल अब्देल नासेरनंतर, सादात नासेरच्या धोरणांपासून दूर गेला, विशेषत: त्याच्या इन्फिताह धोरणाद्वारे, ज्याने इजिप्तच्या आर्थिक आणि राजकीय दिशा बदलल्या.त्याने सोव्हिएत युनियनशी असलेली धोरणात्मक युती संपुष्टात आणली, त्याऐवजी युनायटेड स्टेट्सशी जवळचे संबंध निवडले.सदातने इस्रायलसोबत शांतता प्रक्रिया देखील सुरू केली, ज्यामुळे इस्रायल-व्याप्त इजिप्शियन भूभाग परत आला आणि इजिप्तमध्ये अशी राजकीय व्यवस्था सुरू केली जी पूर्णपणे लोकशाही नसतानाही, काही स्तरावरील बहु-पक्षीय सहभागास अनुमती देते.त्यांच्या कार्यकाळात सरकारी भ्रष्टाचारात वाढ झाली आणि श्रीमंत आणि गरीब यांच्यातील वाढती असमानता, त्यांच्या उत्तराधिकारी, होस्नी मुबारक यांच्या नेतृत्वाखाली चालू राहिलेला ट्रेंड दिसला.[१३७]6 ऑक्टोबर 1973 रोजी, सदात आणि सीरियाचे हाफेज अल-असद यांनी 1967 च्या सहा दिवसांच्या युद्धात गमावलेली जमीन परत मिळवण्यासाठी इस्रायलविरुद्ध ऑक्टोबर युद्ध सुरू केले.युद्ध, ज्यू योम किप्पूरपासून सुरू झाले आणि इस्लामिक रमजान महिन्यात, सुरुवातीला सिनाई द्वीपकल्प आणि गोलान हाइट्समध्ये इजिप्शियन आणि सीरियन प्रगती पाहिली.तथापि, इस्रायलच्या प्रतिआक्रमणामुळे इजिप्त आणि सीरियाचे मोठे नुकसान झाले.युद्धाचा समारोप इजिप्तने सिनाईमधील काही भूभाग परत मिळवून केला परंतु सुएझ कालव्याच्या पश्चिम किनार्‍यावर इस्रायली फायद्यांसह.लष्करी अडथळे असूनही, इजिप्शियन अभिमान पुनर्संचयित करण्याचे श्रेय सादात यांना देण्यात आले आणि इस्त्राईलला हे दाखवून दिले की स्थिती टिकू शकत नाही.इजिप्त-इस्रायल शांतता करार, अमेरिकेचे अध्यक्ष जिमी कार्टर यांनी सुलभ केले आणि सदात आणि इस्रायली पंतप्रधान मेनाकेम बेगिन यांनी स्वाक्षरी केली, सिनाई द्वीपकल्पावरील इस्रायलचा ताबा संपवण्याच्या बदल्यात औपचारिकपणे इस्रायलला मान्यता दिली आणि पॅलेस्टिनी प्रदेशांसाठी स्वायत्तता प्रस्तावित केली.हाफेज अल-असाद यांच्या नेतृत्वाखालील अरब नेत्यांनी या कराराचा निषेध केला, ज्यामुळे इजिप्तला अरब लीगमधून निलंबित करण्यात आले आणि प्रादेशिक अलगाव झाला.[१३८] या कराराला देशांतर्गत विशेषत: इस्लामी गटांकडून प्रचंड विरोध झाला.ऑक्टोबरच्या युद्धाच्या प्रारंभाच्या वर्धापनदिनानिमित्त इजिप्शियन सैन्याच्या इस्लामी सदस्यांनी सादातच्या हत्येमध्ये या विरोधाचा पराकाष्ठा झाला.
1971 Jan 1

इन्फिताह

Egypt
अध्यक्ष गमाल अब्देल नासेरच्या काळात, इजिप्तच्या अर्थव्यवस्थेवर राज्य नियंत्रण आणि कमांड इकॉनॉमी स्ट्रक्चरचे वर्चस्व होते, ज्यामध्ये खाजगी गुंतवणुकीला मर्यादित वाव होता.1970 च्या दशकातील समीक्षकांनी याला " सोव्हिएत -शैलीची प्रणाली" असे नाव दिले ज्यामध्ये अकार्यक्षमता, अत्याधिक नोकरशाही आणि अपव्यय आहे.[१४१]राष्ट्राध्यक्ष अन्वर सादात, नासेरच्या नंतर, इजिप्तचे लक्ष इस्रायलशी सतत संघर्ष आणि सैन्यासाठी संसाधनांचे मोठ्या प्रमाणात वाटप करण्यापासून हलवण्याचा प्रयत्न केला.एका महत्त्वपूर्ण खाजगी क्षेत्राला चालना देण्यासाठी त्यांचा भांडवलशाही आर्थिक धोरणांवर विश्वास होता.युनायटेड स्टेट्स आणि पाश्चिमात्य देशांशी संरेखित होण्याकडे समृद्धी आणि संभाव्य लोकशाही बहुलवादाचा मार्ग म्हणून पाहिले गेले.[१४२] इन्फिताह किंवा "मोकळेपणा" धोरणाने नासेरच्या दृष्टिकोनातून एक महत्त्वपूर्ण वैचारिक आणि राजकीय बदल दर्शविला.अर्थव्यवस्थेवरील सरकारी नियंत्रण शिथिल करणे आणि खाजगी गुंतवणुकीला प्रोत्साहन देणे हे त्याचे उद्दिष्ट होते.या धोरणामुळे श्रीमंत उच्च वर्ग आणि एक मध्यमवर्गीय वर्ग निर्माण झाला परंतु सरासरी इजिप्शियन लोकांवर त्याचा मर्यादित प्रभाव पडला, ज्यामुळे व्यापक असंतोष निर्माण झाला.इन्फिताह अंतर्गत 1977 मध्ये मूलभूत अन्नपदार्थावरील सबसिडी काढून टाकल्याने मोठ्या प्रमाणावर 'ब्रेड रॉयट्स' सुरू झाले.प्रचंड महागाई, जमिनीचा सट्टा आणि भ्रष्टाचार यामुळे धोरणावर टीका करण्यात आली आहे.[१३७]सादतच्या कार्यकाळात आर्थिक उदारीकरणामुळे इजिप्शियन लोकांचे कामासाठी परदेशात लक्षणीय स्थलांतर झाले.1974 ते 1985 दरम्यान, तीस लाखांहून अधिक इजिप्शियन लोक पर्शियन गल्फ प्रदेशात गेले.या कामगारांकडून पाठवलेल्या रकमेमुळे त्यांच्या कुटुंबांना रेफ्रिजरेटर आणि कार यासारख्या ग्राहकोपयोगी वस्तू परवडण्यासाठी घरी परत येऊ दिले.[१४३]नागरी स्वातंत्र्याच्या क्षेत्रात, सादातच्या धोरणांमध्ये योग्य प्रक्रिया पुनर्संचयित करणे आणि छळावर कायदेशीर बंदी घालणे समाविष्ट होते.त्याने नासेरची राजकीय यंत्रणा उद्ध्वस्त केली आणि नासरच्या काळात गैरवर्तन केल्याबद्दल माजी अधिकाऱ्यांवर खटला चालवला.सुरुवातीला व्यापक राजकीय सहभागाला प्रोत्साहन देत असताना, सादात नंतर या प्रयत्नांपासून मागे हटले.सार्वजनिक असंतोष, सांप्रदायिक तणाव आणि न्यायबाह्य अटकेसह दडपशाहीच्या उपायांकडे परत येण्यामुळे त्याच्या शेवटच्या वर्षांमध्ये वाढत्या हिंसाचाराने चिन्हांकित केले गेले.
योम किप्पूर युद्ध
इस्त्रायली आणि इजिप्शियन चिलखतांची मोडतोड सुएझ कालव्याजवळील लढाईच्या क्रूरतेचा दाखला म्हणून एकमेकांना थेट विरोध करतात. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1973 Oct 6 - Oct 25

योम किप्पूर युद्ध

Golan Heights
1971 मध्ये, इजिप्शियन अध्यक्ष अन्वर सादात यांनी सोव्हिएत युनियनशी मैत्री करारावर स्वाक्षरी केली, परंतु 1972 पर्यंत, त्यांनी सोव्हिएत सल्लागारांना इजिप्त सोडण्यास सांगितले.सोव्हिएत, युनायटेड स्टेट्स बरोबर डिटेंटमध्ये गुंतलेल्या, इजिप्शियन सैन्याने इस्रायलवर कारवाई करण्याचा सल्ला दिला.असे असूनही, सादत, सिनाई द्वीपकल्प परत मिळवण्याचा आणि 1967 च्या युद्धाच्या पराभवानंतर राष्ट्रीय मनोबल वाढवण्याच्या प्रयत्नात, इस्त्रायलबरोबरच्या युद्धाकडे झुकले आणि स्थिती बदलण्यासाठी विजय मिळविण्याचे लक्ष्य ठेवले.[१३९]1973 च्या युद्धापूर्वी, सादातने एक राजनयिक मोहीम सुरू केली, ज्यात अरब लीग आणि अलाइन चळवळीचे बहुतेक सदस्य आणि आफ्रिकन युनिटी संघटनेसह शंभरहून अधिक देशांचा पाठिंबा मिळाला.सीरियाने इजिप्तच्या संघर्षात सामील होण्याचे मान्य केले.युद्धादरम्यान, इजिप्शियन सैन्याने सुरुवातीला सिनाईमध्ये प्रवेश करण्यात यश मिळविले आणि त्यांच्या स्वत: च्या हवाई दलाच्या मर्यादेत 15 किमी प्रगत केले.तथापि, त्यांचे स्थान बळकट करण्याऐवजी, ते आणखी वाळवंटात ढकलले आणि मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले.या आगाऊपणाने त्यांच्या ओळींमध्ये एक अंतर निर्माण केले, ज्याचा फायदा एरियल शेरॉनच्या नेतृत्वाखालील इस्रायली टँक विभागाद्वारे केला गेला, इजिप्शियन प्रदेशात खोलवर प्रवेश केला आणि सुएझ शहरापर्यंत पोहोचला.त्याच वेळी, युनायटेड स्टेट्सने इस्रायलला स्ट्रॅटेजिक एअरलिफ्ट समर्थन आणि $2.2 अब्ज आपत्कालीन मदत दिली.प्रत्युत्तरात, सौदी अरेबियाच्या नेतृत्वाखालील ओपेक तेल मंत्र्यांनी, यूएस आणि सोव्हिएत युनियन या दोघांनी समर्थित केलेल्या संयुक्त राष्ट्राच्या ठरावाविरोधात तेल निर्बंध लादले, शेवटी शत्रुत्व संपवण्याची आणि शांतता चर्चा सुरू करण्याची मागणी केली.4 मार्च 1974, [140] सुएझ कालव्याच्या पश्चिमेकडून इस्रायली सैन्याने माघार घेतली आणि थोड्याच वेळात अमेरिकेवरील तेल निर्बंध उठवण्यात आले.लष्करी आव्हाने आणि नुकसान असूनही, युद्धाला इजिप्तमध्ये विजय म्हणून समजले गेले, मुख्यत्वे राष्ट्रीय अभिमान पुनर्संचयित केलेल्या प्रारंभिक यशांमुळे.ही भावना आणि त्यानंतरच्या वाटाघाटींमुळे इस्रायलशी शांतता चर्चा झाली, शेवटी इजिप्तने शांतता कराराच्या बदल्यात संपूर्ण सिनाई द्वीपकल्प परत मिळवला.
कॅम्प डेव्हिड करार
Aharon Barak, Menachem Begin, Anwar Sadat, and Ezer Weizman सोबत (बसलेले, lr) कॅम्प डेव्हिड येथे 1978 ची बैठक. ©CIA
1978 Sep 1

कॅम्प डेव्हिड करार

Camp David, Catoctin Mountain
कॅम्प डेव्हिड करार, राष्ट्राध्यक्ष अन्वर सादात यांच्या नेतृत्वाखाली इजिप्तच्या इतिहासातील एक महत्त्वपूर्ण क्षण, सप्टेंबर 1978 मध्ये स्वाक्षरी केलेल्या करारांची मालिका होती ज्याने इजिप्त आणि इस्रायल यांच्यात शांततेचा पाया घातला.कराराची पार्श्वभूमी इजिप्त आणि इस्रायलसह अरब राष्ट्रांमधील दशकांच्या संघर्ष आणि तणावातून उद्भवली, विशेषत: 1967 च्या सहा दिवसीय युद्ध आणि 1973 च्या योम किप्पूर युद्धानंतर.वाटाघाटी इजिप्तच्या पूर्वीच्या गैर-मान्यता आणि इस्रायलशी शत्रुत्वाच्या धोरणापासून महत्त्वपूर्ण निर्गमन होते.या वाटाघाटीतील प्रमुख व्यक्तींमध्ये इजिप्तचे अध्यक्ष अन्वर सादात, इस्रायलचे पंतप्रधान मेनाकेम बेगिन आणि अमेरिकेचे अध्यक्ष जिमी कार्टर यांचा समावेश होता, ज्यांनी कॅम्प डेव्हिड रिट्रीट येथे चर्चेचे आयोजन केले होते.5 ते 17 सप्टेंबर 1978 दरम्यान वाटाघाटी झाल्या.कॅम्प डेव्हिड एकॉर्ड्समध्ये दोन फ्रेमवर्क समाविष्ट होते: एक इजिप्त आणि इस्रायलमधील शांततेसाठी आणि दुसरे मध्य पूर्वेतील व्यापक शांततेसाठी, पॅलेस्टिनी स्वायत्ततेच्या प्रस्तावासह.इजिप्त आणि इस्रायल यांच्यातील शांतता करार, मार्च 1979 मध्ये औपचारिकरित्या, इजिप्तने इस्रायलला मान्यता दिली आणि इस्रायलने 1967 पासून ताब्यात घेतलेल्या सिनाई द्वीपकल्पातून माघार घेतली.या कराराचा इजिप्त आणि प्रदेशावर खोल परिणाम झाला.इजिप्तसाठी, हे परराष्ट्र धोरणातील एक मोठे बदल आणि इस्रायलसोबत शांततापूर्ण सहअस्तित्वाकडे वाटचाल म्हणून चिन्हांकित केले.तथापि, या कराराला अरब जगतात मोठ्या प्रमाणावर विरोध झाला, ज्यामुळे इजिप्तचे अरब लीगमधून तात्पुरते निलंबन झाले आणि इतर अरब राष्ट्रांशी संबंध ताणले गेले.देशांतर्गत, सादतला विशेषत: इस्लामी गटांकडून लक्षणीय विरोधाचा सामना करावा लागला, ज्याचा परिणाम 1981 मध्ये त्याच्या हत्येमध्ये झाला.सादातसाठी, कॅम्प डेव्हिड करार इजिप्तला सोव्हिएत प्रभावापासून दूर नेण्याच्या आणि युनायटेड स्टेट्सशी जवळच्या संबंधाकडे नेण्याच्या व्यापक धोरणाचा एक भाग होता, ज्यामध्ये इजिप्तमध्ये आर्थिक आणि राजकीय सुधारणांचा समावेश होता.शांतता प्रक्रिया जरी वादग्रस्त असली तरी दीर्घकाळ संघर्षाने ग्रासलेल्या प्रदेशात स्थिरता आणि विकासाच्या दिशेने एक पाऊल म्हणून पाहिले जात होते.
होस्नी मुबारक युग इजिप्त
होस्नी मुबारक ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
इजिप्तमधील होस्नी मुबारक यांचे अध्यक्षपद, 1981 ते 2011 पर्यंत टिकले, स्थिरतेच्या कालावधीद्वारे वैशिष्ट्यीकृत होते, तरीही निरंकुश शासन आणि मर्यादित राजकीय स्वातंत्र्यांनी चिन्हांकित केले.अन्वर सादात यांच्या हत्येनंतर मुबारक सत्तेवर आले आणि सादतच्या धोरणांचे, विशेषतः इस्रायलशी शांतता आणि पश्चिमेसोबत संरेखन याच्या पुढे त्यांच्या राजवटीचे स्वागत करण्यात आले.मुबारकच्या काळात, इजिप्तने इस्रायलबरोबरचा शांतता करार कायम ठेवला आणि युनायटेड स्टेट्सशी आपले घनिष्ठ संबंध चालू ठेवले, त्याला महत्त्वपूर्ण लष्करी आणि आर्थिक मदत मिळाली.देशांतर्गत, मुबारकच्या राजवटीने आर्थिक उदारीकरण आणि आधुनिकीकरणावर लक्ष केंद्रित केले, ज्यामुळे काही क्षेत्रांमध्ये वाढ झाली परंतु श्रीमंत आणि गरीब यांच्यातील दरी देखील वाढली.त्यांची आर्थिक धोरणे खाजगीकरण आणि परकीय गुंतवणुकीला अनुकूल होती, परंतु भ्रष्टाचाराला चालना देण्यासाठी आणि उच्चभ्रू अल्पसंख्याकांना फायदा करून देण्यासाठी त्यांच्यावर अनेकदा टीका केली गेली.मुबारक यांच्या राजवटीत असंतोष आणि राजकीय स्वातंत्र्यावरील निर्बंधांवर कडक कारवाई करण्यात आली.इस्लामवादी गटांचे दडपशाही, सेन्सॉरशिप आणि पोलिसांच्या क्रूरतेसह त्यांचे सरकार मानवी हक्कांच्या उल्लंघनासाठी कुप्रसिद्ध होते.मुबारक यांनी सातत्याने आपत्कालीन कायद्यांचा वापर करून आपले नियंत्रण वाढवले, राजकीय विरोध मर्यादित ठेवला आणि धांदलीच्या निवडणुकांद्वारे सत्ता राखली.मुबारकच्या राजवटीच्या उत्तरार्धात आर्थिक समस्या, बेरोजगारी आणि राजकीय स्वातंत्र्याचा अभाव यामुळे सार्वजनिक असंतोष वाढला.हे 2011 च्या अरब स्प्रिंगमध्ये संपले, सरकारविरोधी निषेधांची मालिका, ज्याने त्यांच्या राजीनाम्याची मागणी केली.देशभरात मोठ्या प्रमाणावर निदर्शने करून दाखविण्यात आलेल्या निषेधांमुळे अखेरीस फेब्रुवारी 2011 मध्ये मुबारक यांनी राजीनामा देऊन त्यांची 30 वर्षांची राजवट संपवली.त्यांचा राजीनामा हा इजिप्तच्या इतिहासातील एक महत्त्वाचा क्षण आहे, जो जनतेने निरंकुश शासनाचा नकार आणि लोकशाही सुधारणांच्या इच्छेचे प्रतिनिधित्व करतो.तथापि, मुबारकोत्तर काळ आव्हानांनी भरलेला आहे आणि सतत राजकीय अस्थिरता आहे.
2011 इजिप्शियन क्रांती
2011 इजिप्शियन क्रांती. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
इजिप्शियन संकट 2011 ते 2014 हा राजकीय उलथापालथ आणि सामाजिक अशांततेने चिन्हांकित केलेला गोंधळाचा काळ होता.त्याची सुरुवात 2011 च्या इजिप्शियन क्रांतीपासून झाली, जो अरब स्प्रिंगचा एक भाग होता, जिथे राष्ट्राध्यक्ष होस्नी मुबारक यांच्या 30 वर्षांच्या राजवटीच्या विरोधात व्यापक निषेध उफाळून आला.पोलिसांची क्रूरता, राज्यातील भ्रष्टाचार, आर्थिक समस्या आणि राजकीय स्वातंत्र्याचा अभाव या प्राथमिक तक्रारी होत्या.या निषेधांमुळे फेब्रुवारी 2011 मध्ये मुबारक यांनी राजीनामा दिला.मुबारक यांच्या राजीनाम्यानंतर इजिप्तमध्ये अशांत संक्रमण झाले.सशस्त्र दलांच्या सर्वोच्च परिषदेने (SCAF) नियंत्रण स्वीकारले, ज्यामुळे लष्करी राजवटीचा काळ सुरू झाला.हा टप्पा सतत निषेध, आर्थिक अस्थिरता आणि नागरिक आणि सुरक्षा दलांमधील संघर्षांद्वारे वैशिष्ट्यीकृत होता.जून 2012 मध्ये, इजिप्तच्या पहिल्या लोकशाही निवडणुकीत मुस्लिम ब्रदरहूडचे मोहम्मद मोर्सी अध्यक्ष म्हणून निवडून आले.तथापि, त्यांचे अध्यक्षपद विवादास्पद होते, सत्ता एकत्र करण्यासाठी आणि इस्लामवादी अजेंडा राबविण्यासाठी टीका केली गेली.नोव्हेंबर 2012 मध्ये मोर्सीच्या घटनात्मक घोषणेने, ज्याने त्यांना व्यापक अधिकार दिले, व्यापक निषेध आणि राजकीय अशांतता निर्माण केली.मोर्सीच्या राजवटीचा विरोध जून 2013 मध्ये मोठ्या प्रमाणावर झालेल्या निदर्शनांमध्ये संपुष्टात आला, 3 जुलै 2013 रोजी संरक्षण मंत्री अब्देल फताह अल-सिसी यांनी मोर्सी यांना सत्तेवरून हटवून लष्करी उठाव केला.सत्तापालटानंतर, मुस्लिम ब्रदरहूडवर कठोर कारवाई झाली, अनेक नेत्यांना अटक झाली किंवा देश सोडून पळून गेला.या काळात मानवी हक्कांचे उल्लंघन आणि राजकीय दडपशाहीमध्ये लक्षणीय वाढ झाली.जानेवारी 2014 मध्ये नवीन संविधान स्वीकारण्यात आले आणि जून 2014 मध्ये सिसी यांची अध्यक्षपदी निवड झाली.2011-2014 च्या इजिप्शियन संकटाचा देशाच्या राजकीय परिदृश्यावर लक्षणीय परिणाम झाला, मुबारक यांच्या दीर्घकाळ चाललेल्या निरंकुशतेपासून मोर्सी यांच्या नेतृत्वाखालील संक्षिप्त लोकशाही मध्यांतराकडे सरकले, त्यानंतर सिसीच्या नेतृत्वाखाली लष्करी वर्चस्व असलेल्या शासनाकडे परत आले.संकटाने खोल सामाजिक विभाजने उघड केली आणि इजिप्तमध्ये राजकीय स्थिरता आणि लोकशाही शासन साध्य करण्यासाठी चालू असलेल्या आव्हानांवर प्रकाश टाकला.
एल-सिसी अध्यक्षपद
संरक्षण मंत्री म्हणून फील्ड मार्शल सिसी, 2013. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
इजिप्तमधील अब्देल फताह अल-सिसीचे अध्यक्षपद, 2014 मध्ये सुरू झाले, सत्तेचे एकत्रीकरण, आर्थिक विकासावर लक्ष केंद्रित करणे आणि सुरक्षा आणि मतभेद यांच्यासाठी कठोर दृष्टीकोन द्वारे वैशिष्ट्यीकृत आहे.एल-सिसी, माजी लष्करी कमांडर, 2013 मध्ये राजकीय गोंधळ आणि सार्वजनिक अशांतता दरम्यान अध्यक्ष मोहम्मद मोर्सी यांची हकालपट्टी केल्यानंतर सत्तेवर आले.एल-सिसी अंतर्गत, इजिप्तमध्ये सुएझ कालव्याचा विस्तार आणि नवीन प्रशासकीय राजधानीची सुरुवात यासह महत्त्वपूर्ण पायाभूत सुविधा आणि आर्थिक विकास प्रकल्प पाहिले आहेत.हे प्रकल्प आर्थिक विकासाला चालना देण्यासाठी आणि परदेशी गुंतवणूक आकर्षित करण्याच्या व्यापक प्रयत्नांचा एक भाग आहेत.तथापि, IMF कर्ज कराराचा भाग म्हणून सबसिडी कपात आणि कर वाढीसह आर्थिक सुधारणांमुळे अनेक इजिप्शियन लोकांसाठी राहणीमानाचा खर्च वाढला आहे.दहशतवादाचा मुकाबला करणे आणि स्थैर्य राखण्याची गरज असल्याचे नमूद करून अल-सिसीच्या सरकारने सुरक्षेबाबत कठोर भूमिका घेतली आहे.यामध्ये इस्लामी अतिरेक्यांच्या विरोधात सिनाई द्वीपकल्पातील एक महत्त्वपूर्ण लष्करी मोहीम आणि प्रशासन आणि अर्थव्यवस्थेत लष्कराच्या भूमिकेला सामान्य बळकट करणे समाविष्ट आहे.तथापि, एल-सिसीचा कार्यकाळ मानवी हक्कांचे उल्लंघन आणि मतभेद दडपण्यासाठी टीकेने चिन्हांकित आहे.सरकारने अभिव्यक्ती, संमेलन आणि प्रेस स्वातंत्र्यावर नियंत्रण ठेवले आहे, ज्यामध्ये मनमानी अटक, अंमलात आणलेले बेपत्ता आणि नागरी समाज, कार्यकर्ते आणि विरोधी गटांवरील कारवाईचे असंख्य अहवाल आले आहेत.यामुळे मानवाधिकार संघटना आणि काही परदेशी सरकारांकडून आंतरराष्ट्रीय टीका झाली आहे.

Appendices



APPENDIX 1

Egypt's Geography explained in under 3 Minutes


Play button




APPENDIX 2

Egypt's Geographic Challenge


Play button




APPENDIX 3

Ancient Egypt 101


Play button




APPENDIX 4

Daily Life In Ancient Egypt


Play button




APPENDIX 5

Daily Life of the Ancient Egyptians - Ancient Civilizations


Play button




APPENDIX 6

Every Egyptian God Explained


Play button




APPENDIX 7

Geopolitics of Egypt


Play button

Characters



Amenemhat I

Amenemhat I

First king of the Twelfth Dynasty of the Middle Kingdom

Ahmose I

Ahmose I

Founder of the Eighteenth Dynasty of Egypt

Djoser

Djoser

Pharaoh

Thutmose III

Thutmose III

Sixth pharaoh of the 18th Dynasty

Amenhotep III

Amenhotep III

Ninth pharaoh of the Eighteenth Dynasty

Hatshepsut

Hatshepsut

Fifth Pharaoh of the Eighteenth Dynasty of Egypt

Mentuhotep II

Mentuhotep II

First pharaoh of the Middle Kingdom

Senusret I

Senusret I

Second pharaoh of the Twelfth Dynasty of Egypt

Narmer

Narmer

Founder of the First Dynasty

Ptolemy I Soter

Ptolemy I Soter

Founder of the Ptolemaic Kingdom of Egypt

Nefertiti

Nefertiti

Queen of the 18th Dynasty of Ancient Egypt

Sneferu

Sneferu

Founding pharaoh of the Fourth Dynasty of Egypt

Gamal Abdel Nasser

Gamal Abdel Nasser

Second president of Egypt

Imhotep

Imhotep

Egyptian chancellor to the Pharaoh Djoser

Hosni Mubarak

Hosni Mubarak

Fourth president of Egypt

Ramesses III

Ramesses III

Second Pharaoh of the Twentieth Dynasty in Ancient Egypt

Ramesses II

Ramesses II

Third ruler of the Nineteenth Dynasty

Khufu

Khufu

Second Pharaoh of the Fourth Dynasty

Amenemhat III

Amenemhat III

Sixth king of the Twelfth Dynasty of the Middle Kingdom

Muhammad Ali of Egypt

Muhammad Ali of Egypt

Governor of Egypt

Cleopatra

Cleopatra

Queen of the Ptolemaic Kingdom of Egypt

Anwar Sadat

Anwar Sadat

Third president of Egypt

Seti I

Seti I

Second pharaoh of the Nineteenth Dynasty of Egypt

Footnotes



  1. Leprohon, Ronald, J. (2013). The great name : ancient Egyptian royal titulary. Society of Biblical Literature. ISBN 978-1-58983-735-5.
  2. Redford, Donald B. (1992). Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times. Princeton: University Press. p. 10. ISBN 9780691036069.
  3. Shaw, Ian, ed. (2000). The Oxford History of Ancient Egypt. Oxford University Press. p. 479. ISBN 0-19-815034-2.
  4. Nicolas Grimal, A History of Ancient Egypt. Blackwell Publishing, 1992, p. 49.
  5. Carl Roebuck, The World of Ancient Times (Charles Scribner's Sons Publishing: New York, 1966) p. 51.
  6. Carl Roebuck, The World of Ancient Times (Charles Scribner's Sons: New York, 1966) p. 52-53.
  7. Carl Roebuck, The World of Ancient Times (Charles Scribner's Sons Publishers: New York, 1966), p. 53.
  8. Qa'a and Merneith lists http://xoomer.virgilio.it/francescoraf/hesyra/Egyptgallery03.html
  9. Branislav Anđelković, Southern Canaan as an Egyptian Protodynastic Colony.
  10. Kinnaer, Jacques. "Early Dynastic Period" (PDF). The Ancient Egypt Site. Retrieved 4 April 2012.
  11. "Old Kingdom of Egypt". World History Encyclopedia. Retrieved 2017-12-04.
  12. Malek, Jaromir. 2003. "The Old Kingdom (c. 2686–2160 BC)". In The Oxford History of Ancient Egypt, edited by Ian Shaw. Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 978-0192804587, p.83.
  13. Schneider, Thomas (27 August 2008). "Periodizing Egyptian History: Manetho, Convention, and Beyond". In Klaus-Peter Adam (ed.). Historiographie in der Antike. Walter de Gruyter. pp. 181–197. ISBN 978-3-11-020672-2.
  14. Carl Roebuck, The World of Ancient Times, pp. 55 & 60.
  15. Carl Roebuck, The World of Ancient Times, p. 56.
  16. Redford, Donald B. (2001). The Oxford encyclopedia of ancient Egypt. Vol. 1. Cairo: The American University in Cairo Press. p. 526.
  17. Kathryn A. Bard, An Introduction to the Archaeology of Ancient Egypt (Malden: Blackwell Publishing, 2008), 41.
  18. Schneider, Thomas (27 August 2008). "Periodizing Egyptian History: Manetho, Convention, and Beyond". In Klaus-Peter Adam (ed.). Historiographie in der Antike. Walter de Gruyter. pp. 181–197. ISBN 978-3-11-020672-2.
  19. Kinnaer, Jacques. "The First Intermediate Period" (PDF). The Ancient Egypt Site. Retrieved 4 April 2012.
  20. Breasted, James Henry. (1923) A History of the Ancient Egyptians Charles Scribner's Sons, 117-118.
  21. Malek, Jaromir (1999) Egyptian Art (London: Phaidon Press Limited), 155.
  22. Sir Alan Gardiner, Egypt of the Pharaohs (Oxford: Oxford University Press, 1961), 107.
  23. Hayes, William C. The Scepter of Egypt: A Background for the Study of the Egyptian Antiquities in The Metropolitan Museum of Art. Vol. 1, From the Earliest Times to the End of the Middle Kingdom, p. 136, available online
  24. Breasted, James Henry. (1923) A History of the Ancient Egyptians Charles Scribner's Sons, 133-134.
  25. James Henry Breasted, Ph.D., A History of the Ancient Egyptians (New York: Charles Scribner's Sons, 1923), 134.
  26. Baikie, James (1929) A History of Egypt: From the Earliest Times to the End of the XVIIIth Dynasty (New York: The Macmillan Company), 224.
  27. Baikie, James (1929) A History of Egypt: From the Earliest Times to the End of the XVIIIth Dynasty (New York: The Macmillan Company), 135.
  28. James Henry Breasted, Ph.D., A History of the Ancient Egyptians (New York: Charles Scribner's Sons, 1923), 136.
  29. Habachi, Labib (1963). "King Nebhepetre Menthuhotep: his monuments, place in history, deification and unusual representations in form of gods". Annales du Service des Antiquités de l'Égypte, pp. 16–52.
  30. Grimal, Nicolas (1988). A History of Ancient Egypt. Librairie Arthème Fayard, p. 157.
  31. Shaw, Ian (2000). The Oxford history of ancient Egypt. Oxford University Press. ISBN 0-19-280458-8, p. 151.
  32. Shaw. (2000) p. 156.
  33. Redford, Donald (1992). Egypt, Canaan, and Israel in Ancient Times. Princeton University Press. ISBN 0-691-00086-7, p. 71.
  34. Redford. (1992) p.74.
  35. Gardiner. (1964) p. 125.
  36. Shaw. (2000) p. 158.
  37. Grimal. (1988) p. 159.
  38. Gardiner. (1964) p. 129.
  39. Shaw. (2000) p. 161
  40. Grimal, Nicolas (1994). A History of Ancient Egypt. Wiley-Blackwell (July 19, 1994). p. 164.
  41. Grimal. (1988) p. 165.
  42. Shaw. (2000) p. 166.
  43. Redford. (1992) p. 76.
  44. Grimal. (1988) p. 170.
  45. Grajetzki. (2006) p. 60.
  46. Shaw. (2000) p. 169.
  47. Grimal. (1988) p. 171.
  48. Grajetzki. (2006) p. 64.
  49. Grajetzki. (2006) p. 71.
  50. Grajetzki. (2006) p. 75.
  51. Van de Mieroop, Marc (2021). A history of ancient Egypt. Chichester, West Sussex: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-119-62087-7. OCLC 1200833162.
  52. Von Beckerath 1964, Ryholt 1997.
  53. Ilin-Tomich, Alexander. “Second Intermediate Period” (2016).
  54. "Abydos Dynasty (1640-1620) | the Ancient Egypt Site".
  55. "LacusCurtius • Manetho's History of Egypt — Book II".
  56. "17th Dynasty (1571-1540) | the Ancient Egypt Site".
  57. "17th Dynasty (1571-1540) | the Ancient Egypt Site".
  58. Ramsey, Christopher Bronk; Dee, Michael W.; Rowland, Joanne M.; Higham, Thomas F. G.; Harris, Stephen A.; Brock, Fiona; Quiles, Anita; Wild, Eva M.; Marcus, Ezra S.; Shortland, Andrew J. (2010). "Radiocarbon-Based Chronology for Dynastic Egypt". Science. 328 (5985): 1554–1557. Bibcode:2010Sci...328.1554R. doi:10.1126/science.1189395. PMID 20558717. S2CID 206526496.
  59. Shaw, Ian, ed. (2000). The Oxford History of Ancient Egypt. Oxford University Press. p. 481. ISBN 978-0-19-815034-3.
  60. Weinstein, James M. The Egyptian Empire in Palestine, A Reassessment, p. 7. Bulletin of the American Schools of Oriental Research, n° 241. Winter 1981.
  61. Shaw and Nicholson (1995) p.289.
  62. JJ Shirley: The Power of the Elite: The Officials of Hatshepsut's Regency and Coregency, in: J. Galán, B.M. Bryan, P.F. Dorman (eds.): Creativity and Innovation in the Reign of Hatshepsut, Studies in Ancient Oriental Civilization 69, Chicago 2014, ISBN 978-1-61491-024-4, p. 206.
  63. Redmount, Carol A. "Bitter Lives: Israel in and out of Egypt." p. 89–90. The Oxford History of the Biblical World. Michael D. Coogan, ed. Oxford University Press. 1998.
  64. Gardiner, Alan (1953). "The Coronation of King Haremhab". Journal of Egyptian Archaeology. 39: 13–31.
  65. Eric H. Cline and David O'Connor, eds. Ramesses III: The Life and Times of Egypt's Last Hero (University of Michigan Press; 2012).
  66. Kenneth A. Kitchen, The Third Intermediate Period in Egypt (1100–650 BC), 3rd edition, 1986, Warminster: Aris & Phillips Ltd, pp.xi-xii, 531.
  67. Bonnet, Charles (2006). The Nubian Pharaohs. New York: The American University in Cairo Press. pp. 142–154. ISBN 978-977-416-010-3.
  68. Shillington, Kevin (2005). History of Africa. Oxford: Macmillan Education. p. 40. ISBN 0-333-59957-8.
  69. Bar, S.; Kahn, D.; Shirley, J.J. (2011). Egypt, Canaan and Israel: History, Imperialism, Ideology and Literature (Culture and History of the Ancient Near East). BRILL. pp. 268–285.
  70. Bleiberg, Edward; Barbash, Yekaterina; Bruno, Lisa (2013). Soulful Creatures: Animal Mummies in Ancient Egypt. Brooklyn Museum. p. 151. ISBN 9781907804274, p. 55.
  71. Bleiberg, Barbash & Bruno 2013, p. 16.
  72. Nardo, Don (13 March 2009). Ancient Greece. Greenhaven Publishing LLC. p. 162. ISBN 978-0-7377-4624-2.
  73. Robins, Gay (2008). The Art of Ancient Egypt (Revised ed.). United States: Harvard University Press. p. 10. ISBN 978-0-674-03065-7.
  74. "Ancient Egypt – Macedonian and Ptolemaic Egypt (332–30 bce)". Encyclopedia Britannica. Retrieved 8 June 2020.
  75. Rawles, Richard (2019). Callimachus. Bloomsbury Academic, p. 4.
  76. Bagnall, Director of the Institute for the Study of the Ancient World Roger S. (2004). Egypt from Alexander to the Early Christians: An Archaeological and Historical Guide. Getty Publications. pp. 11–21. ISBN 978-0-89236-796-2.
  77. Maddison, Angus (2007), Contours of the World Economy, 1–2030 AD: Essays in Macro-Economic History, p. 55, table 1.14, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-922721-1.
  78. Alan, Bowman (24 May 2012). "11 Ptolemaic and Roman Egypt: Population and Settlement'". academic.oup.com. p. Pages 317–358. Retrieved 2023-10-18.
  79. Rathbone, Dominic (2012), Hornblower, Simon; Spawforth, Antony; Eidinow, Esther (eds.), "Egypt: Roman", The Oxford Classical Dictionary (4th ed.), Oxford University Press, doi:10.1093/acref/9780199545568.001.0001, ISBN 978-0-19-954556-8, retrieved 2020-12-30.
  80. Keenan, James (2018), Nicholson, Oliver (ed.), "Egypt", The Oxford Dictionary of Late Antiquity (online ed.), Oxford.
  81. University Press, doi:10.1093/acref/9780198662778.001.0001, ISBN 978-0-19-866277-8, retrieved 2020-12-30.
  82. Kennedy, Hugh (1998). "Egypt as a province in the Islamic caliphate, 641–868". In Petry, Carl F. (ed.). Cambridge History of Egypt, Volume One: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 62–85. ISBN 0-521-47137-0, pp. 65, 70–71.
  83. Kennedy 1998, p. 73.
  84. Brett, Michael (2010). "Egypt". In Robinson, Chase F. (ed.). The New Cambridge History of Islam, Volume 1: The Formation of the Islamic World, Sixth to Eleventh Centuries. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 506–540. ISBN 978-0-521-83823-8, p. 558.
  85. Bianquis, Thierry (1998). "Autonomous Egypt from Ibn Ṭūlūn to Kāfūr, 868–969". In Petry, Carl F. (ed.). Cambridge History of Egypt, Volume One: Islamic Egypt, 640–1517. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 86–119. ISBN 0-521-47137-0, pp. 106–108.
  86. Kennedy, Hugh N. (2004). The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the 6th to the 11th Century (2nd ed.). Harlow, UK: Pearson Education Ltd. ISBN 0-582-40525-4, pp. 312–313.
  87. Daftary, 1990, pp. 144–273, 615–659; Canard, "Fatimids", pp. 850–862.
  88. "Governance and Pluralism under the Fatimids (909–996 CE)". The Institute of Ismaili Studies. Archived from the original on 23 May 2021. Retrieved 12 March 2022.
  89. Gall, Timothy L.; Hobby, Jeneen (2009). Worldmark Encyclopedia of Cultures and Daily Life: Africa. Gale. p. 329. ISBN 978-1-4144-4883-1.
  90. Julia Ashtiany; T. M. Johnstone; J. D. Latham; R. B. Serjeant; G. Rex Smith, eds. (1990). Abbasid Belles Lettres. Cambridge University Press. p. 13. ISBN 978-0-521-24016-1.
  91. Wintle, Justin (2003). History of Islam. London: Rough Guides. pp. 136–137. ISBN 978-1-84353-018-3.
  92. Robert, Tignor (2011). Worlds Together, Worlds Apart (3rd ed.). New York: W. W. Norton & Company, Inc. p. 338. ISBN 978-0-393-11968-8.
  93. Brett, Michael (2017). The Fatimid Empire. The Edinburgh History of the Islamic Empires. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-4076-8.
  94. Halm, Heinz (2014). "Fāṭimids". In Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Rowson, Everett (eds.). Encyclopaedia of Islam (3rd ed.). Brill Online. ISSN 1873-9830.
  95. Brett, Michael (2017). p. 207.
  96. Baer, Eva (1983). Metalwork in Medieval Islamic Art. SUNY Press. p. xxiii. ISBN 978-0791495575.
  97. D. E. Pitcher (1972). An Historical Geography of the Ottoman Empire: From Earliest Times to the End of the Sixteenth Century. Brill Archive. p. 105. Retrieved 2 June 2013.
  98. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Egypt § History". Encyclopædia Britannica. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 92–127.
  99. Rogan, Eugene, The Arabs: A History (2010), Penguin Books, p44.
  100. Raymond, André (2000) Cairo (translated from French by Willard Wood) Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, page 196, ISBN 0-674-00316-0
  101. Rogan, Eugene, The Arabs: A History (2010), Penguin Books, p44-45.
  102. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Egypt § History". Encyclopædia Britannica. Vol. 9 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 92–127.
  103. Holt, P. M.; Gray, Richard (1975). Fage, J.D.; Oliver, Roland (eds.). "Egypt, the Funj and Darfur". The Cambridge History of Africa. London, New York, Melbourne: Cambridge University Press. IV: 14–57. doi:10.1017/CHOL9780521204132.003. ISBN 9781139054584.
  104. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Suez Canal" . Encyclopædia Britannica. Vol. 26 (11th ed.). Cambridge University Press. pp. 22–25.
  105. Percement de l'isthme de Suez. Rapport et Projet de la Commission Internationale. Documents Publiés par M. Ferdinand de Lesseps. Troisième série. Paris aux bureaux de l'Isthme de Suez, Journal de l'Union des deux Mers, et chez Henri Plon, Éditeur, 1856.
  106. Headrick, Daniel R. (1981). The Tools of Empire : Technology and European Imperialism in the Nineteenth Century. Oxford University Press. pp. 151–153. ISBN 0-19-502831-7. OCLC 905456588.
  107. Wilson Sir Arnold T. (1939). The Suez Canal. Osmania University, Digital Library Of India. Oxford University Press.
  108. Nejla M. Abu Izzeddin, Nasser of the Arabs, p 2.
  109. Anglo French motivation: Derek Hopwood, Egypt: Politics and Society 1945–1981 (London, 1982, George Allen & Unwin), p. 11.
  110. De facto protectorate: Joan Wucher King, Historical Dictionary of Egypt (Scarecrow, 1984), p. 17.
  111. James Jankowski, Egypt, A Short History, p. 111.
  112. Jankowski, op cit., p. 112.
  113. "Egypt". CIA- The World Factbook. Retrieved 2 February 2011. Partially independent from the UK in 1922, Egypt acquired full sovereignty with the overthrow of the British-backed monarchy in 1952.
  114. Vatikiotis, P. J. (1992). The History of Modern Egypt (4th ed.). Baltimore: Johns Hopkins University, pp. 240–243
  115. Ramdani, Nabila (2013). "Women In The 1919 Egyptian Revolution: From Feminist Awakening To Nationalist Political Activism". Journal of International Women's Studies. 14 (2): 39–52.
  116. Al-Rafei, Abdul (1987). The Revolution of 1919, National History of Egypt from 1914 to 1921 (in Arabic). Knowledge House.
  117. Daly, M. W. (1988). The British Occupation, 1882–1922. Cambridge Histories Online: Cambridge University Press, p. 2407.
  118. Quraishi 1967, p. 213.
  119. Vatikitotis 1992, p. 267.
  120. Gerges, Fawaz A. (2013). The New Middle East: Protest and Revolution in the Arab World. Cambridge University Press. p. 67. ISBN 9781107470576.
  121. Kitchen, James E. (2015). "Violence in Defence of Empire: The British Army and the 1919 Egyptian Revolution". Journal of Modern European History / Zeitschrift für moderne europäische Geschichte / Revue d'histoire européenne contemporaine. 13 (2): 249–267. doi:10.17104/1611-8944-2015-2-249. ISSN 1611-8944. JSTOR 26266181. S2CID 159888450.
  122. The New York Times. 1919.
  123. Amin, Mustafa (1991). The Forbidden Book: Secrets of the 1919 Revolution (in Arabic). Today News Corporation.
  124. Daly 1998, pp. 249–250.
  125. "Declaration to Egypt by His Britannic Majesty's Government (February 28, 1922)", in Independence Documents of the World, Volume 1, Albert P. Blaustein, et al., editors (Oceana Publications, 1977). pp. 204–205.
  126. Vatikitotis 1992, p. 264.
  127. Stenner, David (2019). Globalizing Morocco. Stanford University Press. doi:10.1515/9781503609006. ISBN 978-1-5036-0900-6. S2CID 239343404.
  128. Gordon, Joel (1992). Nasser's Blessed Movement: Egypt's Free Officers and the July Revolution (PDF) (1st ed.). Oxford University Press. ISBN 978-0195069358.
  129. Lahav, Pnina (July 2015). "The Suez Crisis of 1956 and its Aftermath: A Comparative Study of Constitutions, Use of Force, Diplomacy and International Relations". Boston University Law Review. 95 (4): 15–50.
  130. Chin, John J.; Wright, Joseph; Carter, David B. (13 December 2022). Historical Dictionary of Modern Coups D'état. Rowman & Littlefield. p. 790. ISBN 978-1-5381-2068-2.
  131. Rezk, Dina (2017). The Arab world and Western intelligence: analysing the Middle East, 1956-1981. Intelligence, surveillance and secret warfare. Edinburgh: Edinburgh University Press. ISBN 978-0-7486-9891-2.
  132. Hanna, Sami A.; Gardner, George H. (1969). Arab Socialism. [al-Ishtirakīyah Al-ʻArabīyah]: A Documentary Survey. University of Utah Press. ISBN 978-0-87480-056-2.
  133. Abd El-Nasser, Gamal (1954). The Philosophy of the Revolution. Cairo: Dar Al-Maaref.
  134. Cook, Steven A. (2011), The Struggle for Egypt: From Nasser to Tahrir Square, New York: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-979526-, p. 111.
  135. Liberating Nasser's legacy Archived 2009-08-06 at the Wayback Machine Al-Ahram Weekly. 4 November 2000.
  136. Cook 2011, p. 112.
  137. RETREAT FROM ECONOMIC NATIONALISM: THE POLITICAL ECONOMY OF SADAT'S EGYPT", Ajami, Fouad Journal of Arab Affairs (Oct 31, 1981): [27].
  138. "Middle East Peace Talks: Israel, Palestinian Negotiations More Hopeless Than Ever". Huffington Post. 2010-08-21. Retrieved 2011-02-02.
  139. Rabinovich, Abraham (2005) [2004]. The Yom Kippur War: The Epic Encounter That Transformed the Middle East. New York, NY: Schocken Books
  140. "Egypt Regains Control of Both Banks of Canal". Los Angeles Times. 5 March 1974. p. I-5.
  141. Tarek Osman, Egypt on the Brink, p.67.
  142. Tarek Osman, Egypt on the Brink, p.117–8.
  143. Egypt on the Brink by Tarek Osman, Yale University Press, 2010, p.122.

References



  • Sänger, Patrick. "The Administration of Sasanian Egypt: New Masters and Byzantine Continuity." Greek, Roman, and Byzantine Studies 51.4 (2011): 653-665.
  • "French Invasion of Egypt, 1798-1801". www.HistoryOfWar.org. History of War. Retrieved 5 July 2019.
  • Midant-Reynes, Béatrix. The Prehistory of Egypt: From the First Egyptians to the First Kings. Oxford: Blackwell Publishers.
  • "The Nile Valley 6000–4000 BC Neolithic". The British Museum. 2005. Archived from the original on 14 February 2009. Retrieved 21 August 2008.
  • Bard, Kathryn A. Ian Shaw, ed. The Oxford Illustrated History of Ancient Egypt. Oxford: Oxford University Press, 2000. p. 69.
  • "Rulers of Ancient Egypt's Enigmatic Hyksos Dynasty Were Immigrants, Not Invaders". Sci-News.com. 16 July 2020.
  • Stantis, Chris; Kharobi, Arwa; Maaranen, Nina; Nowell, Geoff M.; Bietak, Manfred; Prell, Silvia; Schutkowski, Holger (2020). "Who were the Hyksos? Challenging traditional narratives using strontium isotope (87Sr/86Sr) analysis of human remains from ancient Egypt". PLOS ONE. 15 (7): e0235414. Bibcode:2020PLoSO..1535414S. doi:10.1371/journal.pone.0235414. PMC 7363063. PMID 32667937.
  • "The Kushite Conquest of Egypt". Ancientsudan.org. Archived from the original on 5 January 2009. Retrieved 25 August 2010.
  • "EGYPT i. Persians in Egypt in the Achaemenid period". Encyclopaedia Iranica. Retrieved 5 July 2019.
  • "Thirty First Dynasty of Egypt". CrystaLink. Retrieved 9 January 2019.
  • "Late Period of Ancient Egypt". CrystaLink. Retrieved 9 January 2019.
  • Wade, L. (2017). "Egyptian mummy DNA, at last". Science. 356 (6341): 894. doi:10.1126/science.356.6341.894. PMID 28572344.
  • Bowman, Alan K (1996). Egypt after the Pharaohs 332 BC – AD 642 (2nd ed.). Berkeley: University of California Press. pp. 25–26. ISBN 978-0-520-20531-4.
  • Stanwick, Paul Edmond (2003). Portraits of the Ptolemies: Greek kings as Egyptian pharaohs. Austin: University of Texas Press. ISBN 978-0-292-77772-9.
  • Riggs, Christina, ed. (2012). The Oxford Handbook of Roman Egypt. Oxford University Press. p. 107. ISBN 978-0-19-957145-1.
  • Olson, Roger E. (2014). The Story of Christian Theology: Twenty Centuries of Tradition & Reform. InterVarsity Press. p. 201. ISBN 9780830877362.
  • "Egypt". Berkley Center for Religion, Peace, and World Affairs. Archived from the original on 20 December 2011. Retrieved 14 December 2011. See drop-down essay on "Islamic Conquest and the Ottoman Empire"
  • Nash, John F. (2008). Christianity: the One, the Many: What Christianity Might Have Been. Vol. 1. Xlibris Corporation. p. 91. ISBN 9781462825714.
  • Kamil, Jill (1997). Coptic Egypt: History and Guide. Cairo: American University in Cairo. p. 39. ISBN 9789774242427.
  • "EGYPT iv. Relations in the Sasanian period". Encyclopaedia Iranica. Retrieved 5 July 2019.
  • El-Daly, Okasha. Egyptology: The Missing Millennium. London: UCL Press
  • Abu-Lughod, Janet L. (1991) [1989]. "The Mideast Heartland". Before European Hegemony: The World System A.D. 1250–1350. New York: Oxford University Press. pp. 243–244. ISBN 978-0-19-506774-3.
  • Egypt – Major Cities, U.S. Library of Congress
  • Donald Quataert (2005). The Ottoman Empire, 1700–1922. Cambridge University Press. p. 115. ISBN 978-0-521-83910-5.
  • "Icelandic Volcano Caused Historic Famine In Egypt, Study Shows". ScienceDaily. 22 November 2006
  • M. Abir, "Modernisation, Reaction and Muhammad Ali's 'Empire'" Middle Eastern Studies 13#3 (1977), pp. 295–313 online
  • Nejla M. Abu Izzeddin, Nasser of the Arabs, published c. 1973, p 2.
  • Nejla M. Abu Izzeddin, Nasser of the Arabs, p 2.
  • Anglo French motivation: Derek Hopwood, Egypt: Politics and Society 1945–1981 (London, 1982, George Allen & Unwin), p. 11
  • De facto protectorate: Joan Wucher King, Historical Dictionary of Egypt (Scarecrow, 1984), p. 17
  • R.C. Mowat, "From Liberalism to Imperialism: The Case of Egypt 1875-1887." Historical Journal 16#1 (1973): 109-24. online.
  • James Jankowski, Egypt, A Short History, p. 111
  • Jankowski, op cit., p. 112
  • "Egypt". CIA- The World Factbook. Retrieved 2 February 2011. Partially independent from the UK in 1922, Egypt acquired full sovereignty with the overthrow of the British-backed monarchy in 1952.
  • Vatikiotis (1991), p. 443.
  • Murphy, Caryle Passion for Islam: Shaping the Modern Middle East: the Egyptian Experience, Scribner, 2002, p.4
  • Murphy, Caryle Passion for Islam: Shaping the Modern Middle East: the Egyptian Experience, Scribner, 2002, p.57
  • Kepel, Gilles, Muslim Extremism in Egypt by Gilles Kepel, English translation published by University of California Press, 1986, p. 74
  • "Solidly ahead of oil, Suez Canal revenues, and remittances, tourism is Egypt's main hard currency earner at $6.5 billion per year." (in 2005) ... concerns over tourism's future Archived 24 September 2013 at the Wayback Machine. Retrieved 27 September 2007.
  • Gilles Kepel, Jihad, 2002
  • Lawrence Wright, The Looming Tower (2006), p.258
  • "Timeline of modern Egypt". Gemsofislamism.tripod.com. Retrieved 12 February 2011.
  • As described by William Dalrymple in his book From the Holy Mountain (1996, ISBN 0 00 654774 5) pp. 434–54, where he describes his trip to the area of Asyut in 1994.
  • Uppsala Conflict Data Program, Conflict Encyclopedia, "The al-Gama'a al-Islamiyya insurgency," viewed 2013-05-03, http://www.ucdp.uu.se/gpdatabase/gpcountry.php?id=50&regionSelect=10-Middle_East# Archived 11 September 2015 at the Wayback Machine
  • Kirkpatrick, David D. (11 February 2010). "Mubarak Steps Down, Ceding Power to Military". The New York Times. Archived from the original on 2 January 2022. Retrieved 11 February 2011.
  • "Egypt crisis: President Hosni Mubarak resigns as leader". BBC. 11 February 2010. Retrieved 11 February 2011.
  • Mubarak Resigns As Egypt's President, Armed Forces To Take Control Huffington Post/AP, 11 February 2011
  • "Mubarak Flees Cairo for Sharm el-Sheikh". CBS News. 11 February 2011. Archived from the original on 29 June 2012. Retrieved 15 May 2012.
  • "Egyptian Parliament dissolved, constitution suspended". BBC. 13 February 2011. Retrieved 13 February 2011.
  • Commonwealth Parliament, Parliament House Canberra. "The Egyptian constitutional referendum of March 2011 a new beginning". www.aph.gov.au.
  • Egypt's Historic Day Proceeds Peacefully, Turnout High For Elections. NPR. 28 November 2011. Last Retrieved 29 November 2011.
  • Daniel Pipes and Cynthia Farahat (24 January 2012). "Don't Ignore Electoral Fraud in Egypt". Daniel Pipes Middle East Forum.
  • Weaver, Matthew (24 June 2012). "Muslim Brotherhood's Mohammed Morsi wins Egypt's presidential race". the Guardian.
  • "Mohamed Morsi sworn in as Egypt's president". www.aljazeera.com.
  • Fahmy, Mohamed (9 July 2012). "Egypt's president calls back dissolved parliament". CNN. Retrieved 8 July 2012.
  • Watson, Ivan (10 July 2012). "Court overrules Egypt's president on parliament". CNN. Retrieved 10 July 2012.
  • "Egypt unveils new cabinet, Tantawi keeps defence post". 3 August 2012.
  • "Egypt's President Mursi assumes sweeping powers". BBC News. 22 November 2012. Retrieved 23 November 2012.
  • "Rallies for, against Egypt president's new powers". Associated Press. 23 November 2012. Retrieved 23 November 2012.
  • Birnbaum, Michael (22 November 2012). "Egypt's President Morsi takes sweeping new powers". The Washington Post. Retrieved 23 November 2012.
  • Spencer, Richard (23 November 2012). "Violence breaks out across Egypt as protesters decry Mohammed Morsi's constitutional 'coup'". The Daily Telegraph. London. Archived from the original on 11 January 2022. Retrieved 23 November 2012.
  • "Egypt Sees Largest Clash Since Revolution". Wall Street Journal. 6 December 2012. Retrieved 8 December 2012.
  • Fleishman, Jeffrey (6 December 2012). "Morsi refuses to cancel Egypt's vote on constitution". Los Angeles Times. Retrieved 8 December 2012.
  • "Egyptian voters back new constitution in referendum". BBC News. 25 December 2012.
  • "Mohamed Morsi signs Egypt's new constitution into law". the Guardian. 26 December 2012.
  • "Egypt army commander suspends constitution". Reuters. 3 July 2013.
  • "Egypt's Morsi overthrown". www.aljazeera.com.
  • Holpuch, Amanda; Siddique, Haroon; Weaver, Matthew (4 July 2013). "Egypt's interim president sworn in - Thursday 4 July". The Guardian.
  • "Egypt's new constitution gets 98% 'yes' vote". the Guardian. 18 January 2014.
  • Czech News Agency (24 March 2014). "Soud s islamisty v Egyptě: Na popraviště půjde více než 500 Mursího stoupenců". IHNED.cz. Retrieved 24 March 2014.
  • "Egypt sentences 683 to death in latest mass trial of dissidents". The Washington Post. 28 April 2015.
  • "Egypt and Saudi Arabia discuss maneuvers as Yemen battles rage". Reuters. 14 April 2015.
  • "El-Sisi wins Egypt's presidential race with 96.91%". English.Ahram.org. Ahram Online. Retrieved 3 June 2014.
  • "Egypt's Sisi sworn in as president". the Guardian. 8 June 2014.
  • "Egypt's War against the Gaza Tunnels". Israel Defense. 4 February 2018.
  • "Egypt's Sisi wins 97 percent in election with no real opposition". Reuters. 2 April 2018.
  • "Egypt parliament extends presidential term to six years". www.aa.com.tr.
  • Mehmood, Ashna (31 March 2021). "Egypt's Return to Authoritarianism". Modern Diplomacy.
  • "Sisi wins snap Egyptian referendum amid vote-buying claims". the Guardian. 23 April 2019.
  • "Pro-Sisi party wins majority in Egypt's parliamentary polls". Reuters. 14 December 2020.
  • Situation Report EEPA HORN No. 31 - 20 December Europe External Programme with Africa