दुसरे महायुद्ध

परिशिष्ट

वर्ण

संदर्भ


Play button

1939 - 1945

दुसरे महायुद्ध



दुसरे महायुद्ध किंवा दुसरे महायुद्ध, ज्याला सहसा WWII किंवा WW2 असे संक्षेपित केले जाते, हे एक जागतिक युद्ध होते जे 1939 ते 1945 पर्यंत चालले होते. यात जगातील बहुसंख्य देशांचा समावेश होता-सर्व महान शक्तींसह-दोन विरोधी लष्करी युती बनवली: सहयोगी आणि अक्ष शक्ती.30 पेक्षा जास्त देशांतील 100 दशलक्षाहून अधिक कर्मचार्‍यांचा थेट समावेश असलेल्या एकूण युद्धात, प्रमुख सहभागींनी त्यांच्या संपूर्ण आर्थिक, औद्योगिक आणि वैज्ञानिक क्षमता युद्धाच्या प्रयत्नांमागे टाकल्या, नागरी आणि लष्करी संसाधनांमधील फरक पुसट केला.युद्धात विमानाने मोठी भूमिका बजावली, लोकसंख्या केंद्रांवर धोरणात्मक बॉम्बफेक आणि युद्धात अण्वस्त्रांचे दोनच उपयोग.दुसरे महायुद्ध हे मानवी इतिहासातील आतापर्यंतचे सर्वात घातक संघर्ष होते;यामुळे 70 ते 85 दशलक्ष लोक मृत्युमुखी पडले, बहुसंख्य नागरिक होते.
HistoryMaps Shop

दुकानाला भेट द्या

1937 Jan 1

प्रस्तावना

Europe
पहिल्या महायुद्धाने ऑस्ट्रिया- हंगेरी , जर्मनी , बल्गेरिया आणि ऑट्टोमन साम्राज्यासह -केंद्रीय शक्तींचा पराभव करून - आणि 1917 मध्ये बोल्शेविकांनी रशियामधील सत्ता ताब्यात घेतल्याने राजकीय युरोपियन नकाशा आमूलाग्र बदलला, ज्यामुळे सोव्हिएतची स्थापना झाली. युनियनदरम्यान, पहिल्या महायुद्धातील विजयी मित्र राष्ट्रांनी, जसे की फ्रान्स , बेल्जियम,इटली , रोमानिया आणि ग्रीस यांनी भूभाग मिळवला आणि ऑस्ट्रिया-हंगेरी आणि ऑट्टोमन आणि रशियन साम्राज्यांच्या नाशातून नवीन राष्ट्र-राज्ये निर्माण झाली.भविष्यातील महायुद्ध टाळण्यासाठी १९१९ च्या पॅरिस शांतता परिषदेत राष्ट्रसंघाची स्थापना करण्यात आली.सामूहिक सुरक्षा, लष्करी आणि नौदल नि:शस्त्रीकरण, आणि शांततापूर्ण वाटाघाटी आणि लवादाद्वारे आंतरराष्ट्रीय विवादांचे निराकरण करणे हे संघटनेचे प्राथमिक उद्दिष्ट होते.पहिल्या महायुद्धानंतर तीव्र शांततावादी भावना असूनही, त्याच काळात अनेक युरोपीय राज्यांमध्ये अविवेकी आणि पुनरुत्थानवादी राष्ट्रवादाचा उदय झाला.व्हर्सायच्या तहाने लादलेल्या महत्त्वपूर्ण प्रादेशिक, वसाहती आणि आर्थिक नुकसानीमुळे या भावना विशेषतः जर्मनीमध्ये चिन्हांकित केल्या गेल्या.या करारानुसार, जर्मनीने आपल्या घरातील सुमारे 13 टक्के भूभाग आणि सर्व परदेशी संपत्ती गमावली, तर इतर राज्यांचे जर्मन संलग्नीकरण प्रतिबंधित केले गेले, नुकसान भरपाई लागू करण्यात आली आणि देशाच्या सशस्त्र दलांच्या आकारमानावर आणि क्षमतेवर मर्यादा घालण्यात आल्या.युनायटेड किंगडम , फ्रान्स आणि इटलीने एप्रिल 1935 मध्ये स्ट्रेसा फ्रंटची स्थापना केली, ज्यामुळे जर्मनीला सामील व्हावे, जे लष्करी जागतिकीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल होते;तथापि, त्या जूनमध्ये, युनायटेड किंग्डमने जर्मनीशी एक स्वतंत्र नौदल करार केला, पूर्वीचे निर्बंध कमी केले.सोव्हिएत युनियनने, जर्मनीच्या पूर्व युरोपातील विस्तीर्ण क्षेत्रे ताब्यात घेण्याच्या उद्दिष्टांमुळे चिंतित होऊन फ्रान्सबरोबर परस्पर सहाय्याचा करार तयार केला.तथापि, अंमलात येण्यापूर्वी, फ्रँको-सोव्हिएत कराराला लीग ऑफ नेशन्सच्या नोकरशाहीतून जाणे आवश्यक होते, ज्यामुळे ते मूलत: दंतहीन होते.युरोप आणि आशियातील घटनांशी संबंधित युनायटेड स्टेट्सने त्याच वर्षी ऑगस्टमध्ये तटस्थता कायदा पास केला.हिटलरने मार्च 1936 मध्ये र्‍हाइनलँडचे सैन्यीकरण करून व्हर्साय आणि लोकार्नो करारांचे उल्लंघन केले, तुष्टीकरणाच्या धोरणामुळे थोडासा विरोध झाला.ऑक्टोबर 1936 मध्ये, जर्मनी आणि इटलीने रोम-बर्लिन अक्ष तयार केले.एका महिन्यानंतर, जर्मनी आणिजपानने अँटी-कॉमिंटर्न करारावर स्वाक्षरी केली, ज्यामध्ये इटली पुढील वर्षी सामील झाले.चीनमधील कुओमिंतांग (KMT) पक्षाने प्रादेशिक सरदारांविरुद्ध एकीकरण मोहीम सुरू केली आणि 1920 च्या दशकाच्या मध्यात चीनचे नाममात्र एकीकरण केले, परंतु लवकरच ते आपल्या पूर्वीच्या चीनी कम्युनिस्ट पक्षाच्या सहयोगी आणि नवीन प्रादेशिक सरदारांविरुद्ध गृहयुद्धात अडकले.1931 मध्ये, जपानच्या वाढत्या सैन्यवादी साम्राज्याने, ज्याने चीनमध्ये आशियावर राज्य करण्याचा देशाचा हक्क म्हणून पहिले पाऊल म्हणून दीर्घकाळ प्रभाव शोधत होता, त्याने मंचुरियावर आक्रमण करण्याचा आणि कठपुतळी राज्य स्थापन करण्याचा बहाणा म्हणून मुकडेन घटना घडवून आणली. मंचुकुओ.चीनने लीग ऑफ नेशन्सला मांचुरियावरील जपानी आक्रमण थांबवण्याचे आवाहन केले.मांचुरियातील घुसखोरीचा निषेध झाल्यानंतर जपानने लीग ऑफ नेशन्समधून माघार घेतली.त्यानंतर दोन्ही राष्ट्रांनी शांघाय, रेहे आणि हेबे येथे अनेक लढाया केल्या, 1933 मध्ये टांग्गु युद्धविराम संपेपर्यंत. त्यानंतर, चीनी स्वयंसेवक सैन्याने मांचुरिया आणि चहार आणि सुइयुआन येथे जपानी आक्रमणाचा प्रतिकार सुरूच ठेवला.1936 च्या शिआन घटनेनंतर, कुओमिंतांग आणि साम्यवादी सैन्याने जपानला विरोध करण्यासाठी संयुक्त आघाडी सादर करण्यासाठी युद्धविरामावर सहमती दर्शविली.
Play button
1937 Jul 7 - 1945 Sep 2

दुसरे चीन-जपानी युद्ध

China
दुसरे चीन-जपानी युद्ध (1937-1945) हा एक लष्करी संघर्ष होता जो प्रामुख्याने चीन प्रजासत्ताक आणि जपानचे साम्राज्य यांच्यात झाला होता.युद्धाने दुसऱ्या महायुद्धाच्या विस्तीर्ण पॅसिफिक थिएटरचे चीनी रंगमंच बनवले.युद्धाची सुरुवात पारंपारिकपणे 7 जुलै 1937 रोजी मार्को पोलो ब्रिजच्या घटनेपासून झाली आहे, जेव्हा पेकिंगमध्ये जपानी आणि चिनी सैन्यांमधील वाद पूर्ण प्रमाणात आक्रमणात वाढला.चिनी आणिजपानचे साम्राज्य यांच्यातील हे पूर्ण-प्रमाणातील युद्ध बहुतेक वेळा आशियातील दुसऱ्या महायुद्धाची सुरुवात म्हणून ओळखले जाते.सोव्हिएत युनियन , ब्रिटन आणि युनायटेड स्टेट्स यांच्या मदतीने चीनने जपानशी युद्ध केले.1941 मध्ये मलाया आणि पर्ल हार्बरवर जपानी हल्ल्यांनंतर, युद्ध इतर संघर्षांसोबत विलीन झाले जे सामान्यतः द्वितीय विश्वयुद्धाच्या संघर्षांतर्गत एक प्रमुख क्षेत्र म्हणून वर्गीकृत केले जातात ज्याला चायना बर्मा इंडिया थिएटर म्हणून ओळखले जाते.काही विद्वान युरोपियन युद्ध आणि पॅसिफिक युद्ध हे समवर्ती युद्ध असले तरी पूर्णपणे वेगळे मानतात.इतर विद्वान 1937 मध्ये पूर्ण-स्तरीय द्वितीय चीन-जपानी युद्धाची सुरुवात ही द्वितीय विश्वयुद्धाची सुरुवात मानतात.दुसरे चीन-जपानी युद्ध हे 20 व्या शतकातील सर्वात मोठे आशियाई युद्ध होते.
Play button
1938 Jan 1 - 1945

चेकोस्लोव्हाकियाचा ताबा

Czech Republic

नाझी जर्मनीने चेकोस्लोव्हाकियावरील लष्करी ताबा 1938 मध्ये सुडेटनलँडच्या जर्मन जोडणीपासून सुरू केला, बोहेमिया आणि मोराव्हियाच्या संरक्षणाची निर्मिती सुरू ठेवली आणि 1944 च्या अखेरीस चेकोस्लोव्हाकियाच्या सर्व भागांमध्ये विस्तारित झाला.

मोलोटोव्ह-रिबेनट्रॉप करार
रिबेंट्रॉप बर्लिनमध्ये मोलोटोव्हची सुट्टी घेत आहे, नोव्हेंबर 1940 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1939 Aug 23

मोलोटोव्ह-रिबेनट्रॉप करार

Russia
मोलोटोव्ह-रिबेनट्रॉप करार हा नाझी जर्मनी आणि सोव्हिएत युनियन यांच्यातील एक गैर-आक्रमक करार होता ज्याने त्या दोन शक्तींना त्यांच्यामध्ये पोलंडचे विभाजन करण्यास सक्षम केले.23 ऑगस्ट 1939 रोजी मॉस्को येथे जर्मनीचे परराष्ट्र मंत्री जोआकिम वॉन रिबेंट्रॉप आणि सोव्हिएत परराष्ट्र मंत्री व्याचेस्लाव मोलोटोव्ह यांनी या करारावर स्वाक्षरी केली आणि अधिकृतपणे जर्मनी आणि सोव्हिएत समाजवादी प्रजासत्ताक संघ यांच्यातील गैर-आक्रमणाचा करार म्हणून ओळखला जातो.या कलमांनी प्रत्येक पक्षाने दुसऱ्या पक्षाप्रती शांततेची लेखी हमी दिली आहे आणि एक वचनबद्धता दिली आहे ज्याने घोषित केले आहे की कोणतेही सरकार दुसऱ्याच्या शत्रूला मदत करणार नाही किंवा मदत करणार नाही.गैर-आक्रमकतेच्या सार्वजनिक-घोषित अटींव्यतिरिक्त, करारामध्ये गुप्त प्रोटोकॉलचा समावेश होता, ज्याने पोलंड, लिथुआनिया, लाटव्हिया, एस्टोनिया आणि फिनलंडमधील सोव्हिएत आणि जर्मन प्रभाव क्षेत्राच्या सीमा परिभाषित केल्या होत्या.गुप्त प्रोटोकॉलने विल्नियस प्रदेशातील लिथुआनियाचे स्वारस्य देखील ओळखले आणि जर्मनीने बेसराबियामध्ये पूर्णपणे अनास्था जाहीर केली.गुप्त प्रोटोकॉलचे अफवा अस्तित्वात असल्याचे सिद्ध झाले जेव्हा ते न्युरेमबर्ग चाचण्या दरम्यान सार्वजनिक केले गेले.
1939 - 1940
युरोपमध्ये युद्ध सुरू झालेornament
Play button
1939 Sep 1 - Oct 3

पोलंडवर आक्रमण

Poland
पोलंडचे आक्रमण हे नाझी जर्मनी आणि सोव्हिएत युनियनने पोलंड प्रजासत्ताकावर केलेले आक्रमण होते जे दुसरे महायुद्ध सुरू झाले.1 सप्टेंबर 1939 रोजी जर्मनी आणि सोव्हिएत युनियन यांच्यातील मोलोटोव्ह-रिबेनट्रॉप करारावर स्वाक्षरी झाल्यानंतर आणि सोव्हिएत युनियनच्या सर्वोच्च सोव्हिएटने या कराराला मान्यता दिल्यानंतर एक दिवसानंतर जर्मन आक्रमण सुरू झाले.17 सप्टेंबर रोजी सोव्हिएत सैन्याने पोलंडवर आक्रमण केले.6 ऑक्टोबर रोजी जर्मनी आणि सोव्हिएत युनियनने जर्मन-सोव्हिएत फ्रंटियर कराराच्या अटींनुसार संपूर्ण पोलंडचे विभाजन आणि विलय करून मोहीम संपली.ग्लेविट्झच्या घटनेनंतर जर्मन सैन्याने सकाळी उत्तर, दक्षिण आणि पश्चिमेकडून पोलंडवर आक्रमण केले.स्लोव्हाक सैन्याने उत्तर स्लोव्हाकियामध्ये जर्मन लोकांच्या बरोबरीने प्रगती केली.वेहरमॅच जसजसे पुढे जात होते, तसतसे पोलिश सैन्याने जर्मनी-पोलंड सीमेजवळील त्यांच्या ऑपरेशनच्या पुढील तळांवरून पूर्वेकडे अधिक स्थापित संरक्षण रेषेकडे माघार घेतली.बझुराच्या लढाईत सप्टेंबरच्या मध्यभागी पोलिश पराभवानंतर, जर्मन लोकांनी निर्विवाद फायदा मिळवला.त्यानंतर पोलिश सैन्याने आग्नेय दिशेला माघार घेतली जिथे त्यांनी रोमानियन ब्रिजहेडच्या दीर्घ संरक्षणासाठी तयारी केली आणि फ्रान्स आणि युनायटेड किंगडमकडून अपेक्षित पाठिंबा आणि मदतीची प्रतीक्षा केली.3 सप्टेंबर रोजी, पोलंड, युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्ससोबतच्या त्यांच्या युती कराराच्या आधारे जर्मनीविरुद्ध युद्ध घोषित केले;शेवटी पोलंडला त्यांची मदत फारच मर्यादित होती.
Play button
1939 Sep 3 - 1945 May 8

अटलांटिकची लढाई

North Atlantic Ocean
अटलांटिकची लढाई, द्वितीय विश्वयुद्धातील सर्वात प्रदीर्घ सतत लष्करी मोहीम, 1939 ते 1945 मध्ये नाझी जर्मनीच्या पराभवापर्यंत चालली, ज्यामध्ये द्वितीय विश्वयुद्धाच्या नौदल इतिहासाचा मोठा भाग समाविष्ट आहे.त्याच्या केंद्रस्थानी जर्मनीची मित्र राष्ट्रांची नौदल नाकेबंदी होती, ज्याची घोषणा युद्धाच्या घोषणेच्या दुसऱ्या दिवशी करण्यात आली आणि त्यानंतर जर्मनीची काउंटर नाकेबंदी.1940 च्या मध्यापासून ते 1943 च्या शेवटपर्यंत ही मोहीम शिगेला पोहोचली.अटलांटिकच्या लढाईत रॉयल नेव्ही, रॉयल कॅनेडियन नेव्ही, युनायटेड स्टेट्स नेव्ही आणि अलायड मर्चंट शिपिंग विरुद्ध जर्मन क्रिगस्मरीन (नेव्ही) च्या यू-बोट आणि इतर युद्धनौका आणि लुफ्तवाफे (एअर फोर्स) च्या विमानांचा सामना केला.मुख्यतः उत्तर अमेरिकेतून येणारे आणि प्रामुख्याने युनायटेड किंगडम आणि सोव्हिएत युनियनकडे जाणारे काफिले, बहुतेक भाग ब्रिटिश आणि कॅनडाच्या नौदल आणि हवाई दलांनी संरक्षित केले होते.या सैन्याला 13 सप्टेंबर 1941 पासून युनायटेड स्टेट्सच्या जहाजे आणि विमानांनी मदत केली होती. 10 जून 1940 रोजी जर्मनीच्या अक्ष मित्र इटलीने युद्धात प्रवेश केल्यानंतर इटालियन रेगिया मरिना (रॉयल नेव्ही) च्या पाणबुड्यांद्वारे जर्मन सामील झाले होते.
फोनी युद्ध
फोनी युद्धादरम्यान जर्मन सीमेजवळ एक ब्रिटिश 8-इंच हॉवित्झर ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1939 Sep 3 - 1940 May 7

फोनी युद्ध

England, UK
द्वितीय विश्वयुद्धाच्या सुरूवातीस फोनी युद्ध हा आठ महिन्यांचा कालावधी होता, ज्या दरम्यान फ्रेंच सैन्याने जर्मनीच्या सार जिल्ह्यावर आक्रमण केले तेव्हा पश्चिम आघाडीवर फक्त एकच मर्यादित लष्करी लँड ऑपरेशन होते.नाझी जर्मनीने १५ सप्टेंबर १९३९ रोजी पोलंडवर आक्रमण केले;3 सप्टेंबर 1939 रोजी युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्सने नाझी जर्मनीविरुद्ध युद्धाच्या घोषणेने फोनी कालावधी सुरू झाला, त्यानंतर थोडेसे वास्तविक युद्ध झाले आणि 10 मे 1940 रोजी फ्रान्स आणि निम्न देशांवरील जर्मन आक्रमणासह समाप्त झाले. ब्रिटन आणि फ्रान्सने मोठ्या प्रमाणावर लष्करी कारवाई केली नाही, त्यांनी काही आर्थिक युद्ध सुरू केले, विशेषत: नौदल नाकेबंदीसह, आणि जर्मन पृष्ठभागावरील हल्लेखोरांना बंद केले.त्यांनी जर्मन युद्धाच्या प्रयत्नांना अपंग करण्यासाठी डिझाइन केलेल्या असंख्य मोठ्या प्रमाणात ऑपरेशन्ससाठी विस्तृत योजना तयार केल्या.यामध्ये बाल्कनमध्ये अँग्लो-फ्रेंच आघाडी उघडणे, जर्मनीच्या लोहखनिजाच्या मुख्य स्त्रोतावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी नॉर्वेवर आक्रमण करणे आणि जर्मनीला होणारा तेल पुरवठा खंडित करण्यासाठी सोव्हिएत युनियनविरुद्ध हल्ला करणे यांचा समावेश आहे.एप्रिल 1940 पर्यंत, जर्मन आक्रमण थांबवण्यासाठी नॉर्वे योजनेची एकटी अंमलबजावणी अपुरी मानली गेली.
Play button
1939 Nov 30 - 1940 Mar 10

हिवाळी युद्ध

Eastern Finland, Finland
हिवाळी युद्ध, ज्याला पहिले सोव्हिएत-फिनिश युद्ध देखील म्हटले जाते, हे सोव्हिएत युनियन आणि फिनलंड यांच्यातील युद्ध होते.दुसरे महायुद्ध सुरू झाल्यानंतर तीन महिन्यांनी 30 नोव्हेंबर 1939 रोजी फिनलंडवर सोव्हिएत आक्रमणाने युद्ध सुरू झाले आणि साडेतीन महिन्यांनंतर 13 मार्च 1940 रोजी मॉस्को शांतता कराराने संपले. उच्च लष्करी सामर्थ्य असूनही, विशेषतः टाक्यांमध्ये आणि विमान, सोव्हिएत युनियनचे गंभीर नुकसान झाले आणि सुरुवातीला थोडी प्रगती झाली.लीग ऑफ नेशन्सने हा हल्ला बेकायदेशीर मानला आणि सोव्हिएत युनियनला संघटनेतून काढून टाकले.
Play button
1940 Apr 8 - Jun 10

नॉर्वेजियन मोहीम

Norway
नॉर्वेजियन मोहीम (8 एप्रिल - 10 जून 1940) उत्तर नॉर्वेचे रक्षण करण्याच्या मित्र राष्ट्रांच्या प्रयत्नांचे वर्णन करते आणि नॉर्वेजियन सैन्याने दुसऱ्या महायुद्धात नाझी जर्मनीने देशावर केलेल्या आक्रमणाचा प्रतिकार केला.ऑपरेशन विल्फ्रेड आणि प्लॅन आर 4 म्हणून नियोजित, जर्मन हल्ल्याची भीती असताना पण घडले नव्हते, एचएमएस रेनॉन 4 एप्रिल रोजी बारा विनाशकांसह वेस्टफजॉर्डनसाठी स्कॅपा फ्लोहून निघाले.ब्रिटिश आणि जर्मन नौदल 9 आणि 10 एप्रिल रोजी नार्विकच्या पहिल्या लढाईत भेटले आणि प्रथम ब्रिटीश सैन्य 13 तारखेला आंडल्सनेस येथे उतरले.जर्मनीने नॉर्वेवर आक्रमण करण्याचे मुख्य धोरणात्मक कारण म्हणजे नार्विक बंदर ताब्यात घेणे आणि स्टीलच्या महत्त्वपूर्ण उत्पादनासाठी आवश्यक असलेल्या लोहखनिजाची हमी देणे.ही मोहीम 10 जून 1940 पर्यंत लढली गेली आणि किंग हाकॉन VII आणि त्याचा वारसदार क्राउन प्रिन्स ओलाव युनायटेड किंगडमला पळून गेला.38,000 सैनिकांचे ब्रिटिश, फ्रेंच आणि पोलिश मोहीम दल, बरेच दिवस, उत्तरेला उतरले.याला मध्यम यश मिळाले, परंतु मे महिन्यात जर्मन ब्लिट्झक्रेगच्या फ्रान्सवर आक्रमण सुरू झाल्यानंतर त्यांनी वेगवान धोरणात्मक माघार घेतली.त्यानंतर नॉर्वेच्या सरकारने लंडनमध्ये हद्दपारीची मागणी केली.जर्मनीच्या संपूर्ण नॉर्वेच्या ताब्याने ही मोहीम संपली, परंतु निर्वासित नॉर्वेजियन सैन्याने परदेशातून पळ काढला आणि लढा दिला.
Play button
1940 Apr 9

डेन्मार्कवर जर्मन आक्रमण

Denmark
डेन्मार्कवरील जर्मन आक्रमण, ज्याला काहीवेळा लहान लांबीमुळे सहा तासांचे युद्ध म्हणून ओळखले जाते, दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात 9 एप्रिल 1940 रोजी डेन्मार्कवर जर्मन आक्रमण होते.हा हल्ला नॉर्वेच्या आक्रमणाची पूर्वकल्पना होती.अंदाजे सहा तास चाललेली, डेन्मार्कविरुद्धची जर्मन ग्राउंड मोहीम ही दुसऱ्या महायुद्धातील सर्वात लहान लष्करी कारवाईंपैकी एक होती.
बेल्जियमवर जर्मन आक्रमण
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1940 May 10 - May 28

बेल्जियमवर जर्मन आक्रमण

Belgium
बेल्जियमवरील आक्रमण किंवा बेल्जियम मोहीम (10-28 मे 1940), ज्याला बर्‍याचदा बेल्जियममध्ये 18 दिवसांची मोहीम म्हणून संबोधले जाते, हे फ्रान्सच्या मोठ्या युद्धाचा भाग बनले होते, जे दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान जर्मनीने केलेल्या आक्षेपार्ह मोहिमेचा भाग होते.हे मे 1940 मध्ये 18 दिवसांहून अधिक काळ घडले आणि बेल्जियमच्या सैन्याने आत्मसमर्पण केल्यानंतर बेल्जियमवरील जर्मन ताब्याचा अंत झाला.10 मे 1940 रोजी, जर्मनीने ऑपरेशनल प्लॅन फॉल जेलब (केस यलो) अंतर्गत लक्झेंबर्ग, नेदरलँड्स आणि बेल्जियमवर आक्रमण केले.मित्र राष्ट्रांनी बेल्जियममधील जर्मन सैन्याला रोखण्याचा प्रयत्न केला, हा मुख्य जर्मन जोर असल्याचे मानून.फ्रेंचांनी 10 ते 12 मे दरम्यान बेल्जियमला ​​सर्वोत्कृष्ट मित्र सैन्याने पूर्ण वचनबद्ध केल्यानंतर, जर्मन लोकांनी त्यांच्या ऑपरेशनचा दुसरा टप्पा, ब्रेक-थ्रू किंवा सिकल कट, आर्डेनेसद्वारे अंमलात आणला आणि इंग्लिश चॅनेलच्या दिशेने प्रगती केली.जर्मन सैन्य (हीर) मित्र राष्ट्रांच्या सैन्याला घेरून पाच दिवसांनी चॅनेलवर पोहोचले.जर्मनीने हळूहळू मित्र राष्ट्रांचा खिसा कमी केला आणि त्यांना परत समुद्राकडे वळवले.बेल्जियन सैन्याने 28 मे 1940 रोजी शरणागती पत्करली आणि लढाई संपवली.बेल्जियमच्या लढाईत युद्धाची पहिली टँक युद्ध, हॅनटची लढाई समाविष्ट होती.त्यावेळच्या इतिहासातील ही सर्वात मोठी टाकी लढाई होती परंतु नंतर उत्तर आफ्रिकन मोहीम आणि पूर्व आघाडीच्या लढाईने ती मागे टाकली.या लढाईत फोर्ट एबेन-इमेलची लढाई देखील समाविष्ट होती, पॅराट्रूपर्स वापरून केलेले पहिले धोरणात्मक हवाई ऑपरेशन.
Play button
1940 May 10 - May 14

नेदरलँड्सवर जर्मन आक्रमण

Netherlands
नेदरलँड्सवरील जर्मन आक्रमण हा केस यलोचा लष्करी मोहीम भाग होता, दुसऱ्या महायुद्धात जर्मनीने खालच्या देशांवर (बेल्जियम, लक्झेंबर्ग आणि नेदरलँड्स) आणि फ्रान्सवर केलेले आक्रमण.ही लढाई 10 मे 1940 पासून 14 मे रोजी मुख्य डच सैन्याने आत्मसमर्पण करेपर्यंत चालली.जर्मनीने संपूर्ण देशाचा ताबा पूर्ण केल्यानंतर 17 मे पर्यंत झीलंड प्रांतातील डच सैन्याने वेहरमॅचचा प्रतिकार सुरू ठेवला.नेदरलँड्सच्या आक्रमणात काही सुरुवातीचे मास पॅराट्रूप थेंब दिसले, जे रणनीतिकखेळ बिंदूंवर कब्जा करण्यासाठी आणि जमिनीवरील सैन्याच्या प्रगतीस मदत करण्यासाठी.जर्मन लुफ्टवाफेने रॉटरडॅम आणि द हेगच्या परिसरातील अनेक एअरफिल्ड्स ताब्यात घेण्यासाठी पॅराट्रूपर्सचा वापर केला, ज्यामुळे देशाचा ताबा मिळवण्यात आणि डच सैन्याला स्थिर करण्यात मदत झाली.14 मे रोजी लुफ्तवाफेने रॉटरडॅमवर केलेल्या विनाशकारी बॉम्बस्फोटानंतर, डच सैन्याने आत्मसमर्पण करण्यास नकार दिल्यास जर्मन लोकांनी इतर डच शहरांवर बॉम्बस्फोट करण्याची धमकी दिली.जनरल स्टाफला माहित होते की ते बॉम्बर्सना थांबवू शकत नाहीत आणि त्यांनी डच सैन्याला शत्रुत्व थांबवण्याचे आदेश दिले.नेदरलँड्सचा शेवटचा व्यापलेला भाग 1945 मध्ये मुक्त झाला.
Play button
1940 May 11 - May 25

फ्रान्सची लढाई

France
फ्रान्सची लढाई म्हणजे दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान फ्रान्स, बेल्जियम, लक्झेंबर्ग आणि नेदरलँड्सवर जर्मन आक्रमण.3 सप्टेंबर 1939 रोजी पोलंडवर जर्मनीच्या आक्रमणानंतर फ्रान्सने जर्मनीविरुद्ध युद्ध घोषित केले.सप्टेंबर 1939 च्या सुरुवातीला, फ्रान्सने मर्यादित सार आक्षेपार्ह सुरू केले आणि ऑक्टोबरच्या मध्यापर्यंत ते त्यांच्या सुरुवातीच्या मार्गावर माघारले.जर्मन सैन्याने 10 मे 1940 रोजी बेल्जियम, लक्झेंबर्ग आणि नेदरलँड्सवर आक्रमण केले.इटलीने 10 जून 1940 रोजी युद्धात प्रवेश केला आणि फ्रान्सवर आक्रमण करण्याचा प्रयत्न केला.6 जून 1944 रोजी नॉर्मंडी लँडिंग होईपर्यंत पश्चिम आघाडीवरील जमीन ऑपरेशन्स संपवून फ्रान्स आणि निम्न देश जिंकले गेले.5 जून 1940 रोजी जर्मन सैन्याने फॉल रॉट ("केस रेड") सुरू केले. फ्रान्समधील उर्वरित साठ विभाग आणि दोन ब्रिटीश विभागांनी सोम्मे आणि आयस्ने यांच्यावर दृढ भूमिका घेतली, परंतु हवाई श्रेष्ठता आणि चिलखती गतिशीलता यांच्या जर्मन संयोजनामुळे त्यांचा पराभव झाला. .जर्मन सैन्याने अखंड मॅगिनोट रेषेला मागे टाकले आणि फ्रान्समध्ये खोलवर ढकलले, 14 जून रोजीपॅरिसवर बिनविरोध कब्जा केला.फ्रेंच सरकारच्या उड्डाणानंतर आणि फ्रेंच सैन्याच्या पतनानंतर, जर्मन कमांडर्सनी 18 जून रोजी शत्रुत्वाचा अंत करण्यासाठी वाटाघाटी करण्यासाठी फ्रेंच अधिकाऱ्यांशी भेट घेतली.22 जून 1940 रोजी, फ्रान्स आणि जर्मनीने कॉम्पिग्ने येथे दुसऱ्या युद्धविरामावर स्वाक्षरी केली.मार्शल फिलिप पेटेन यांच्या नेतृत्वाखालील तटस्थ विची सरकारने तिसरे प्रजासत्ताक बदलले आणि फ्रेंच उत्तर समुद्र आणि अटलांटिक किनारे आणि त्यांच्या अंतर्भागावर जर्मन लष्करी कब्जा सुरू झाला.
Play button
1940 May 26 - Jun 3

डंकर्क निर्वासन

Dunkirk, France
डंकर्क इव्हॅक्युएशन, ज्याचे सांकेतिक नाव ऑपरेशन डायनॅमो आहे आणि ज्याला मिरॅकल ऑफ डंकर्क किंवा फक्त डंकर्क म्हणूनही ओळखले जाते, ते 26 मे ते 4 दरम्यान फ्रान्सच्या उत्तरेकडील डंकर्कच्या समुद्रकिनारे आणि बंदरातून दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान मित्र राष्ट्रांच्या सैनिकांचे स्थलांतर होते. जून 1940. फ्रान्सच्या सहा आठवड्यांच्या लढाईत मोठ्या संख्येने बेल्जियन, ब्रिटीश आणि फ्रेंच सैन्य तोडून जर्मन सैन्याने घेरल्यानंतर ऑपरेशन सुरू झाले.हाऊस ऑफ कॉमन्सला दिलेल्या भाषणात ब्रिटनचे पंतप्रधान विन्स्टन चर्चिल यांनी याला "एक प्रचंड लष्करी आपत्ती" म्हटले, "ब्रिटिश सैन्याचे संपूर्ण मूळ आणि गाभा आणि मेंदू" डंकर्क येथे अडकले होते आणि ते नष्ट होणार किंवा पकडले जाणार असे दिसते. .4 जून रोजी त्यांच्या "आम्ही समुद्रकिनाऱ्यांवर लढू" या भाषणात त्यांनी त्यांच्या बचावाला "मुक्तीचा चमत्कार" म्हणून गौरवले.
Play button
1940 Jun 10 - Jun 22

फ्रान्सवर इटालियन आक्रमण

Italy
फ्रान्सवरील इटालियन आक्रमण (10-25 जून 1940), ज्याला आल्प्सची लढाई देखील म्हणतात, ही द्वितीय विश्वयुद्धातील पहिली मोठी इटालियन प्रतिबद्धता आणि फ्रान्सच्या लढाईतील शेवटची मोठी प्रतिबद्धता होती.युद्धात इटालियन प्रवेशामुळे त्याची व्याप्ती आफ्रिका आणि भूमध्य समुद्रात बरीच वाढली.इटालियन नेता, बेनिटो मुसोलिनी यांचे ध्येय भूमध्यसागरातील अँग्लो-फ्रेंच वर्चस्वाचे उच्चाटन, ऐतिहासिकदृष्ट्या इटालियन भूभाग (इटालिया इरेडेंटा) पुन्हा मिळवणे आणि बाल्कन आणि आफ्रिकेतील इटालियन प्रभावाचा विस्तार हे होते.फ्रान्स आणि ब्रिटनने 1930 च्या दशकात मुसोलिनीला जर्मनीबरोबरच्या युतीपासून दूर काढण्याचा प्रयत्न केला परंतु 1938 ते 1940 या काळात जर्मनीच्या जलद यशामुळे मे 1940 पर्यंत जर्मन बाजूने इटालियन हस्तक्षेप अपरिहार्य झाला.इटलीने 10 जूनच्या संध्याकाळी फ्रान्स आणि ब्रिटनविरुद्ध युद्ध घोषित केले, मध्यरात्रीनंतर प्रभावी होईल.
Play button
1940 Jun 22

पॅरिसचा जर्मन कब्जा

Compiègne, France
नाझी जर्मनी आणि तिसरे फ्रेंच प्रजासत्ताक यांच्या अधिकार्‍यांनी 22 जून 1940 च्या युद्धविरामावर 18:36 वाजता फ्रान्सच्या कॉम्पिग्नेजवळ स्वाक्षरी केली.25 जूनच्या मध्यरात्रीपर्यंत त्याची अंमलबजावणी झाली नाही.जर्मनीसाठी स्वाक्षरी करणार्‍यांमध्ये विल्हेल्म केइटेल, वेहरमाक्ट (जर्मन सशस्त्र दल) चे वरिष्ठ लष्करी अधिकारी होते, तर फ्रान्सच्या बाजूने जनरल चार्ल्स हंटझिगरसह खालच्या दर्जाचे अधिकारी होते.दुसर्‍या महायुद्धात (१० मे - २१ जून १९४०) फ्रान्सच्या लढाईतील निर्णायक जर्मन विजयानंतर, या युद्धविरामाने उत्तर आणि पश्चिम फ्रान्समध्ये एक जर्मन व्यवसाय क्षेत्र स्थापन केले ज्यामध्ये सर्व इंग्लिश चॅनेल आणि अटलांटिक महासागर बंदरांचा समावेश होता आणि उर्वरित "मोकळे" सोडले. " फ्रेंच द्वारे शासित करणे.जर्मनीच्या शरणागतीने पहिले महायुद्ध संपल्याचे संकेत देणार्‍या 1918 च्या जर्मनीसोबत झालेल्या युद्धविरामाच्या स्थळाच्या प्रतिकात्मक भूमिकेमुळे अॅडॉल्फ हिटलरने युद्धविरामावर स्वाक्षरी करण्यासाठी कॉम्पिग्ने फॉरेस्टची जागा जाणूनबुजून निवडली.
Play button
1940 Jul 10 - Oct 31

ब्रिटनची लढाई

England, UK
ब्रिटनची लढाई ही दुसऱ्या महायुद्धाची एक लष्करी मोहीम होती, ज्यामध्ये रॉयल एअर फोर्स (RAF) आणि रॉयल नेव्हीच्या फ्लीट एअर आर्म (FAA) ने युनायटेड किंगडमचा नाझी जर्मनीच्या हवाई दलाच्या मोठ्या प्रमाणावर झालेल्या हल्ल्यांपासून बचाव केला. लुफ्टवाफे.संपूर्णपणे हवाई दलाने लढलेली पहिली मोठी लष्करी मोहीम असे त्याचे वर्णन केले जाते.जर्मन सैन्याचा प्राथमिक उद्देश ब्रिटनला वाटाघाटीद्वारे शांतता तोडगा काढण्यास भाग पाडणे हा होता.जुलै 1940 मध्ये, हवाई आणि सागरी नाकेबंदी सुरू झाली, लुफ्तवाफेने मुख्यत्वे तटीय-वाहतूक काफिले, तसेच पोर्ट्समाउथ सारख्या बंदरे आणि शिपिंग केंद्रांना लक्ष्य केले.1 ऑगस्ट रोजी, लुफ्तवाफेला आरएएफ फायटर कमांडला अक्षम करण्याच्या उद्देशाने, आरएएफपेक्षा हवाई श्रेष्ठता प्राप्त करण्याचे निर्देश देण्यात आले होते;12 दिवसांनंतर, त्याने हल्ले आरएएफ एअरफील्ड आणि पायाभूत सुविधांवर हलवले.लढाई जसजशी वाढत गेली, तसतसे लुफ्तवाफेने विमान उत्पादन आणि धोरणात्मक पायाभूत सुविधांमध्ये गुंतलेल्या कारखान्यांनाही लक्ष्य केले.अखेरीस, त्याने राजकीय महत्त्व असलेल्या भागांवर आणि नागरिकांवर दहशतवादी बॉम्बफेक केली.
त्रिपक्षीय करार
त्रिपक्षीय करारावर स्वाक्षरी.चित्राच्या डाव्या बाजूला, डावीकडून उजवीकडे, साबुरो कुरुसू (जपानचे प्रतिनिधीत्व करणारे), गॅलेझो सियानो (इटली) आणि अॅडॉल्फ हिटलर (जर्मनी) आहेत. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1940 Sep 27

त्रिपक्षीय करार

Berlin, Germany
बर्लिन करार म्हणून ओळखला जाणारा त्रिपक्षीय करार हा जर्मनी ,इटली आणिजपान यांच्यात 27 सप्टेंबर 1940 रोजी बर्लिनमध्ये अनुक्रमे जोआकिम फॉन रिबेंट्रॉप, गॅलेझो सियानो आणि सबुरो कुरुसू यांच्यात स्वाक्षरी केलेला करार होता.ही एक बचावात्मक लष्करी युती होती जी शेवटी हंगेरी (20 नोव्हेंबर 1940), रोमानिया (23 नोव्हेंबर 1940), बल्गेरिया (1 मार्च 1941) आणि युगोस्लाव्हिया (25 मार्च 1941) तसेच जर्मन ग्राहक राज्य स्लोव्हाकिया (24) यांनी सामील झाली. नोव्हेंबर १९४०).युगोस्लाव्हियाच्या प्रवेशामुळे दोन दिवसांनी बेलग्रेडमध्ये सत्तापालट झाला.जर्मनी, इटली आणि हंगेरीने युगोस्लाव्हियावर आक्रमण करून प्रत्युत्तर दिले.परिणामी इटालो-जर्मन क्लायंट राज्य, क्रोएशियाचे स्वतंत्र राज्य म्हणून ओळखले जाते, 15 जून 1941 रोजी या करारात सामील झाले.त्रिपक्षीय करार प्रामुख्याने युनायटेड स्टेट्स येथे निर्देशित करण्यात आला होता.त्याचे व्यावहारिक परिणाम मर्यादित होते कारण इटालो-जर्मन आणि जपानी ऑपरेशनल थिएटर जगाच्या विरुद्ध बाजूस होते आणि उच्च करार शक्तींचे सामरिक हितसंबंध भिन्न होते.अ‍ॅक्सिस ही केवळ एक सैल युती होती.त्याची बचावात्मक कलमे कधीच लागू केली गेली नाहीत आणि करारावर स्वाक्षरी केल्याने स्वाक्षरीकर्त्यांना प्रति-सामान्य युद्ध लढण्यास भाग पाडले नाही.
Play button
1940 Oct 28 - 1941 Jun 1

बाल्कन मोहीम

Greece
दुसऱ्या महायुद्धातील बाल्कन मोहिमेची सुरुवात 28 ऑक्टोबर 1940 रोजी ग्रीसवरील इटालियन आक्रमणाने झाली. 1941 च्या सुरुवातीच्या महिन्यांत इटलीचे आक्रमण थांबले आणि ग्रीक प्रतिआक्रमण अल्बेनियामध्ये ढकलले गेले.जर्मनीने रोमानिया आणि बल्गेरियामध्ये सैन्य तैनात करून आणि पूर्वेकडून ग्रीसवर हल्ला करून इटलीला मदत करण्याचा प्रयत्न केला.दरम्यान, ब्रिटिशांनी ग्रीक संरक्षणासाठी सैन्य आणि विमाने उतरवली.27 मार्च रोजी युगोस्लाव्हियामध्ये झालेल्या सत्तापालटामुळे अॅडॉल्फ हिटलरने तो देश जिंकण्याचा आदेश दिला.6 एप्रिल 1941 रोजी जर्मनी आणिइटलीने युगोस्लाव्हियावर आक्रमण करण्यास सुरुवात केली, त्याच वेळी ग्रीसच्या नवीन लढाईने;11 एप्रिल रोजी, हंगेरी आक्रमणात सामील झाला.17 एप्रिलपर्यंत युगोस्लावांनी युद्धविरामावर स्वाक्षरी केली होती आणि 30 एप्रिलपर्यंत संपूर्ण ग्रीसचा मुख्य भूभाग जर्मन किंवा इटालियनच्या ताब्यात होता.20 मे रोजी जर्मनीने क्रेटवर हवाई मार्गाने आक्रमण केले आणि 1 जूनपर्यंत बेटावरील सर्व उर्वरित ग्रीक आणि ब्रिटिश सैन्याने आत्मसमर्पण केले.एप्रिलमध्ये झालेल्या हल्ल्यांमध्ये भाग घेतला नसला तरी, बाल्कनमधील उर्वरित युद्धासाठी बल्गेरियाने काही काळानंतर युगोस्लाव्हिया आणि ग्रीस या दोन्ही भागांवर कब्जा केला.
Play button
1941 Feb 21 - 1943 May 13

जर्मन आफ्रिका कॉर्प्स पाठवतात

North Africa
11 जानेवारी 1941 रोजी आफ्रिका कॉर्प्सची स्थापना झाली आणि हिटलरच्या आवडत्या सेनापतींपैकी एक, एर्विन रोमेल यांना 11 फेब्रुवारी रोजी कमांडर म्हणून नियुक्त करण्यात आले.मूलतः हॅन्स वॉन फंकने याची आज्ञा द्यायची होती, परंतु हिटलरने वॉन फंकचा तिरस्कार केला होता, कारण 1938 मध्ये फॉन फ्रिटशची हकालपट्टी होईपर्यंत तो वर्नर फॉन फ्रिटशचा वैयक्तिक कर्मचारी अधिकारी होता.जर्मन सशस्त्र सेना उच्च कमांड (Oberkommando der Wehrmacht, OKW) ने इटालियन सैन्याला पाठिंबा देण्यासाठी इटालियन लिबियामध्ये "ब्लॉकिंग फोर्स" पाठवण्याचा निर्णय घेतला होता.ऑपरेशन कंपासमध्ये (९ डिसेंबर १९४० - ९ फेब्रुवारी १९४१) ब्रिटिश कॉमनवेल्थ वेस्टर्न डेझर्ट फोर्सने इटालियन 10 व्या सैन्याला पराभूत केले आणि बेडा फोमच्या लढाईत ताब्यात घेतले.
Play button
1941 Apr 6 - Apr 30

ग्रीसवर जर्मन आक्रमण

Greece
दुस-या महायुद्धात फॅसिस्टइटली आणि नाझी जर्मनीने ग्रीसवर केलेले जर्मनीचे आक्रमण होते.ऑक्टोबर 1940 मध्ये इटालियन आक्रमण, जे सहसा ग्रीको-इटालियन युद्ध म्हणून ओळखले जाते, त्यानंतर एप्रिल 1941 मध्ये जर्मन आक्रमण झाले. ग्रीसच्या मुख्य भूभागात मित्र राष्ट्रांच्या सैन्याचा पराभव झाल्यानंतर क्रेट बेटावर जर्मन लँडिंग (मे 1941) झाले.या लढाया अक्ष शक्ती आणि त्यांच्या सहयोगींच्या मोठ्या बाल्कन मोहिमेचा भाग होत्या.28 ऑक्टोबर 1940 रोजी इटालियन आक्रमणानंतर, ग्रीसने, ब्रिटिश हवाई आणि भौतिक मदतीसह, प्रारंभिक इटालियन हल्ला आणि मार्च 1941 मध्ये प्रतिआक्रमण परतवून लावले. जेव्हा 6 एप्रिल रोजी ऑपरेशन मारिता म्हणून ओळखले जाणारे जर्मन आक्रमण सुरू झाले, तेव्हा मोठ्या प्रमाणात ग्रीक आर्मी अल्बानियाच्या ग्रीक सीमेवर होती, नंतर इटलीचा एक वासल, जिथून इटालियन सैन्याने हल्ला केला होता.जर्मन सैन्याने बल्गेरियातून आक्रमण केले आणि दुसरी आघाडी तयार केली.जर्मन हल्ल्याच्या अपेक्षेने ग्रीसला ब्रिटिश , ऑस्ट्रेलियन आणि न्यूझीलंड सैन्याकडून थोडे मजबुतीकरण मिळाले.इटालियन आणि जर्मन सैन्यापासून बचाव करण्याच्या प्रयत्नात ग्रीक सैन्याची संख्या जास्त होती.परिणामी, मेटाक्सासच्या बचावात्मक रेषेला पुरेसे सैन्य मजबुतीकरण मिळाले नाही आणि जर्मन लोकांनी त्वरीत जिंकले, ज्यांनी नंतर अल्बेनियन सीमेवर ग्रीक सैन्याला मागे टाकले आणि त्यांना आत्मसमर्पण करण्यास भाग पाडले.ब्रिटीश, ऑस्ट्रेलियन आणि न्यूझीलंड सैन्य भारावून गेले आणि त्यांना बाहेर काढण्याच्या अंतिम ध्येयासह माघार घ्यावी लागली.बर्‍याच दिवसांपासून, मित्र राष्ट्रांच्या सैन्याने थर्मोपिले पोझिशनवर जर्मन आगाऊपणा रोखण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली, ज्यामुळे जहाजांना ग्रीसचे रक्षण करणार्‍या युनिट्सना बाहेर काढण्यासाठी तयार करता आले.जर्मन सैन्य 27 एप्रिल रोजी राजधानी अथेन्स आणि 30 एप्रिल रोजी ग्रीसच्या दक्षिणेकडील किनार्‍यावर पोहोचले आणि 7,000 ब्रिटीश, ऑस्ट्रेलियन आणि न्यूझीलंड जवानांना पकडले आणि निर्णायक विजयासह लढाई संपवली.एका महिन्यानंतर क्रेट ताब्यात घेऊन ग्रीसचा विजय पूर्ण झाला.त्याच्या पतनानंतर, ग्रीसवर जर्मनी, इटली आणि बल्गेरियाच्या सैन्याने कब्जा केला.
Play button
1941 Jun 22 - 1942 Jan 4

ऑपरेशन बार्बरोसा

Russia
ऑपरेशन बार्बरोसा हे नाझी जर्मनी आणि त्याच्या अनेक अक्ष मित्र राष्ट्रांनी सोव्हिएत युनियनवर केलेले आक्रमण होते, जे रविवार, 22 जून 1941 रोजी दुसऱ्या महायुद्धात सुरू झाले.12व्या शतकातील पवित्र रोमन सम्राट आणि जर्मन राजा फ्रेडरिक बार्बरोसा ("लाल दाढी") याच्या नावावर असलेल्या या ऑपरेशनने नाझी जर्मनीच्या पश्चिम सोव्हिएत युनियनवर विजय मिळवण्याच्या वैचारिक उद्दिष्टाला कृतीत आणले आणि ते जर्मन लोकांमध्ये पुन्हा स्थापित केले.जर्मन जनरलप्लॅन ऑस्टने काकेशसचे तेल साठे तसेच विविध सोव्हिएत प्रदेशातील कृषी संसाधने ताब्यात घेताना अक्ष युद्धाच्या प्रयत्नांसाठी जिंकलेल्या काही लोकांना सक्तीचे श्रम म्हणून वापरण्याचे उद्दिष्ट ठेवले होते.त्यांचे अंतिम उद्दिष्ट जर्मनीसाठी अधिक लेबेन्स्रॉम (राहण्याची जागा) तयार करणे आणि सायबेरियात सामूहिक निर्वासन, जर्मनीकरण, गुलामगिरी आणि नरसंहार करून स्वदेशी स्लाव्हिक लोकांचा अंततः संहार करणे हे होते.
1941
पॅसिफिक मध्ये युद्धornament
Play button
1941 Dec 7

पर्ल हार्बरवर हल्ला

Oahu, Hawaii, USA
पर्ल हार्बरवरील हल्ला हा इम्पीरियल जपानी नेव्ही एअर सर्व्हिसने रविवारी, 7 डिसेंबर 1941 रोजी सकाळी 8:00 च्या आधी, हवाई प्रांतातील होनोलुलु येथील पर्ल हार्बर येथील नौदल तळावर युनायटेड स्टेट्सवर केलेला अचानक लष्करी हल्ला होता. अमेरिका त्यावेळी तटस्थ देश होता;या हल्ल्यामुळे दुसऱ्या दिवशी दुसऱ्या महायुद्धात त्याचा औपचारिक प्रवेश झाला.जपानी लष्करी नेतृत्वाने या हल्ल्याला हवाई ऑपरेशन आणि ऑपरेशन एआय आणि त्याच्या नियोजनादरम्यान ऑपरेशन झेड म्हणून संबोधले.जपानने हा हल्ला प्रतिबंधात्मक कारवाई म्हणून केला होता.युनायटेड स्टेट्स पॅसिफिक फ्लीटला युनायटेड किंगडम , नेदरलँड्स आणि युनायटेड स्टेट्सच्या परदेशातील प्रदेशांविरुद्ध दक्षिणपूर्व आशियातील नियोजित लष्करी कारवाईमध्ये हस्तक्षेप करण्यापासून रोखणे हे त्याचे उद्दिष्ट होते.सात तासांच्या कालावधीत अमेरिकेच्या ताब्यातील फिलीपिन्स , ग्वाम आणि वेक बेटावर आणि मलाया , सिंगापूर आणि हाँगकाँगमधील ब्रिटिश साम्राज्यावर समन्वित जपानी हल्ले झाले.हवाईयन वेळेनुसार सकाळी ७:४८ वाजता (संध्याकाळी ६:१८ GMT) हल्ला सुरू झाला.तळावर 353 इम्पीरियल जपानी विमानांनी (फायटर, लेव्हल आणि डायव्ह बॉम्बर्स आणि टॉर्पेडो बॉम्बर्ससह) दोन लाटांमध्ये हल्ला केला, ज्याला सहा विमानवाहू जहाजांमधून सोडण्यात आले.उपस्थित असलेल्या आठ यूएस नौदलाच्या युद्धनौकांपैकी, चार बुडाल्यासह सर्व नुकसान झाले.यूएसएस ऍरिझोना वगळता सर्व नंतर उठवले गेले आणि सहा सेवेत परत आले आणि युद्धात लढायला गेले.
Play button
1941 Dec 8 - 1942 Feb 15

मलायन मोहीम

Malaysia
मलाया मोहीम ही दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान 8 डिसेंबर 1941 - 15 फेब्रुवारी 1942 दरम्यान मलायामध्ये मित्र राष्ट्र आणि अक्ष सैन्याने लढलेली एक लष्करी मोहीम होती.ब्रिटीश कॉमनवेल्थ आर्मी युनिट्स आणि इम्पीरियलजपानी आर्मी यांच्यातील जमिनीवरील लढाई, ब्रिटीश कॉमनवेल्थ आणि रॉयल थाई पोलिस यांच्यातील मोहिमेच्या सुरुवातीला किरकोळ चकमकींसह त्याचे वर्चस्व होते.मोहिमेच्या सुरुवातीच्या दिवसांपासून जपानी लोकांचे हवाई आणि नौदल वर्चस्व होते.वसाहतीचे रक्षण करणार्‍या ब्रिटिश,भारतीय , ऑस्ट्रेलियन आणि मलायन सैन्यासाठी ही मोहीम संपूर्ण आपत्ती होती.सायकल पायदळाच्या जपानी वापरासाठी हे ऑपरेशन उल्लेखनीय आहे, ज्यामुळे सैन्याला अधिक उपकरणे घेऊन जाण्याची आणि घनदाट जंगलाच्या प्रदेशातून वेगाने पुढे जाण्याची परवानगी मिळाली.रॉयल इंजिनीअर्सने, विध्वंस शुल्कासह सुसज्ज, माघार घेत असताना शंभरहून अधिक पूल नष्ट केले, तरीही यामुळे जपानी लोकांना उशीर झाला नाही.जपानी लोकांनी सिंगापूर काबीज केले तोपर्यंत त्यांना ९,६५७ लोक मारले गेले होते;15,703 बळी आणि 130,000 पकडले गेले यासह एकूण 145,703 मित्रांचे नुकसान झाले.
युनायटेड स्टेट्सची जपानवर युद्धाची घोषणा
राष्ट्राध्यक्ष रुझवेल्ट, काळ्या हाताची पट्टी परिधान करून, 8 डिसेंबर 1941 रोजी जपानवरील युद्धाच्या घोषणेवर स्वाक्षरी करतात ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1941 Dec 8

युनायटेड स्टेट्सची जपानवर युद्धाची घोषणा

United States
8 डिसेंबर 1941 रोजी, युनायटेड स्टेट्स कॉंग्रेसने पर्ल हार्बरवर त्या देशाने केलेल्या आकस्मिक हल्ल्याला आणि आदल्या दिवशी युद्धाच्या घोषणेला प्रतिसाद म्हणूनजपानच्या साम्राज्याविरुद्ध युद्ध घोषित केले.राष्ट्राध्यक्ष फ्रँकलिन डी. रुझवेल्ट यांच्या बदनामीकारक भाषणाच्या एका तासानंतर ते तयार करण्यात आले.अमेरिकेच्या घोषणेनंतर, जपानच्या मित्र राष्ट्रांनी, जर्मनी आणि इटलीने युनायटेड स्टेट्सवर युद्ध घोषित केले आणि युनायटेड स्टेट्सला पूर्णपणे दुसऱ्या महायुद्धात आणले.
Play button
1941 Dec 14 - 1945 Sep 10

बर्मा मोहीम

Burma
बर्मा मोहीम ही बर्माच्या ब्रिटिश वसाहतीत लढलेल्या लढायांची मालिका होती.हे द्वितीय विश्वयुद्धाच्या दक्षिण-पूर्व आशियाई थिएटरचा भाग होता आणि त्यात प्रामुख्याने मित्र राष्ट्रांच्या सैन्याचा समावेश होता;ब्रिटीश साम्राज्य आणिचीनचे प्रजासत्ताक, युनायटेड स्टेट्सच्या समर्थनासह.त्यांचा सामना शाही जपानच्या आक्रमक सैन्याविरुद्ध झाला, ज्यांना थाई फायाप आर्मी, तसेच दोन सहयोगवादी स्वातंत्र्य चळवळी आणि सैन्याने पाठबळ दिले होते, पहिली म्हणजे बर्मा इंडिपेंडन्स आर्मी, ज्याने देशाविरुद्ध सुरुवातीच्या हल्ल्यांचे नेतृत्व केले.जिंकलेल्या भागात कठपुतळी राज्ये स्थापन केली गेली आणि प्रदेश जोडले गेले, तर ब्रिटिश भारतातील आंतरराष्ट्रीय मित्र राष्ट्रांनी अनेक अयशस्वी आक्रमणे सुरू केली.1944 च्या उत्तरार्धातभारतातील आक्रमण आणि त्यानंतर ब्रह्मदेशातील मित्र राष्ट्रांनी पुन्हा कब्जा केल्यावर क्रांतिकारक सुभाष सी. बोस आणि त्यांचे "फ्री इंडिया" यांच्या नेतृत्वाखालील इंडियन नॅशनल आर्मी देखील जपानशी एकत्र लढत होती.ब्रिटीश साम्राज्याच्या सैन्याने सुमारे 1,000,000 जमीन आणि हवाई दल गाठले होते आणि ब्रिटीश सैन्य दल (आठ नियमित पायदळ विभाग आणि सहा टँक रेजिमेंट्सच्या समतुल्य), 100,000 पूर्व आणि पश्चिम आफ्रिकन वसाहती सैन्य आणि कमी संख्येने भूमीसह प्रामुख्याने ब्रिटिश भारतातून काढण्यात आले होते. आणि इतर अनेक अधिराज्य आणि वसाहतींमधील हवाई दल.
1942 - 1943
अॅक्सिस अॅडव्हान्स स्टॉल्सornament
Play button
1942 Feb 8 - Feb 11

सिंगापूरचा पतन

Singapore
द फॉल ऑफ सिंगापूर , ज्याला सिंगापूरची लढाई म्हणूनही ओळखले जाते, पॅसिफिक युद्धाच्या दक्षिण-पूर्व आशियाई थिएटरमध्ये घडले.8 ते 15 फेब्रुवारी 1942 पर्यंत चाललेल्या लढाईतजपानच्या साम्राज्याने सिंगापूरचा ब्रिटिश किल्ला ताब्यात घेतला. सिंगापूर हे दक्षिण-पूर्व आशियातील अग्रगण्य ब्रिटीश लष्करी तळ आणि आर्थिक बंदर होते आणि ब्रिटीशांच्या आंतरयुद्ध संरक्षण धोरणासाठी ते खूप महत्वाचे होते.सिंगापूर ताब्यात घेतल्याने त्याच्या इतिहासातील सर्वात मोठे ब्रिटिश शरण आले.युद्धापूर्वी, जपानी जनरल टोमोयुकी यामाशिताने मलायन मोहिमेत मलायन द्वीपकल्पात सुमारे 30,000 पुरुषांसह प्रगती केली होती.ब्रिटीशांनी चुकीने जंगलाचा भूभाग दुर्गम मानला, ज्यामुळे मित्र राष्ट्रांच्या संरक्षणास त्वरीत मागे टाकण्यात आल्याने जपानी वेगाने प्रगती झाली.ब्रिटीश लेफ्टनंट-जनरल, आर्थर पर्सिव्हल यांनी सिंगापूर येथे 85,000 मित्र सैन्याची आज्ञा दिली, जरी अनेक तुकड्या कमी सामर्थ्यशाली होत्या आणि बहुतेक युनिट्सकडे अनुभवाचा अभाव होता.ब्रिटीशांची संख्या जपानी लोकांपेक्षा जास्त होती परंतु बेटासाठीचे बरेचसे पाणी मुख्य भूभागावरील जलाशयांमधून काढले गेले.ब्रिटिशांनी कॉजवे नष्ट केला, जपानी लोकांना जोहोर सामुद्रधुनीच्या सुधारित क्रॉसिंगसाठी भाग पाडले.सिंगापूर इतके महत्त्वाचे मानले गेले की पंतप्रधान विन्स्टन चर्चिल यांनी पर्सिव्हलला शेवटच्या माणसापर्यंत लढण्याचे आदेश दिले.
Play button
1942 May 4 - May 8

कोरल समुद्राची लढाई

Coral Sea
प्रवाळ समुद्राची लढाई, 4 ते 8 मे 1942 पर्यंत, इम्पीरियल जपानी नेव्ही (IJN) आणि युनायटेड स्टेट्स आणि ऑस्ट्रेलियाच्या नौदल आणि हवाई दलांमधील एक प्रमुख नौदल युद्ध होती.द्वितीय विश्वयुद्धाच्या पॅसिफिक थिएटरमध्ये होणारी, ही लढाई ऐतिहासिकदृष्ट्या महत्त्वपूर्ण आहे कारण ती पहिली कारवाई आहे ज्यामध्ये विरोधी ताफ्यांनी एकमेकांना पाहिले नाही किंवा गोळीबार केला नाही, त्याऐवजी विमान वाहकांसह क्षितिजावर हल्ला केला.जरी युद्ध बुडलेल्या जहाजांच्या बाबतीत जपानी लोकांसाठी एक सामरिक विजय होता, परंतु हे मित्र राष्ट्रांसाठी एक रणनीतिक विजय म्हणून वर्णन केले गेले आहे.युद्ध सुरू झाल्यापासून प्रथमच हे युद्ध चिन्हांकित झाले की मोठ्या जपानी आगाऊ माघारी परतले गेले.
Play button
1942 Jun 4 - Jun 4

मिडवेची लढाई

Midway Atoll, United States
मिडवेची लढाई ही दुसऱ्या महायुद्धाच्या पॅसिफिक थिएटरमधील एक प्रमुख नौदल युद्ध होती जी 4-7 जून 1942 रोजी, जपानच्या पर्ल हार्बरवरील हल्ल्याच्या सहा महिन्यांनंतर आणि कोरल समुद्राच्या लढाईनंतर एक महिन्यानंतर झाली.अ‍ॅडमिरल चेस्टर डब्ल्यू. निमित्झ, फ्रँक जे. फ्लेचर आणि रेमंड ए. स्प्रुअन्स यांच्या नेतृत्वाखालील अमेरिकन नौदलाने मिडवे अॅटोलच्या उत्तरेला अॅडमिरल्स इसोरोकू यामामोटो, चुइची नागुमो आणि नोबुटाके कोंडो यांच्या नेतृत्वाखाली इम्पीरियल जपानी नौदलाच्या हल्लेखोर ताफ्याचा पराभव केला, ज्यामुळे विनाशकारी नुकसान झाले. जपानी फ्लीट.लष्करी इतिहासकार जॉन कीगन यांनी याला "नौदल युद्धाच्या इतिहासातील सर्वात आश्चर्यकारक आणि निर्णायक धक्का" म्हटले आहे, तर नौदल इतिहासकार क्रेग सायमंड्स यांनी याला "जागतिक इतिहासातील सर्वात परिणामकारक नौदल गुंतवणुकींपैकी एक, सलामिस, ट्राफलगर आणि त्सुशिमा सामुद्रधुनीच्या बरोबरीने स्थान दिले आहे. दोन्ही रणनीतिकदृष्ट्या निर्णायक आणि धोरणात्मक प्रभावशाली म्हणून.अमेरिकन विमानवाहू वाहकांना सापळ्यात अडकवून मिडवेवर ताबा मिळवणे हा टोकियोवरील डूलिटल हवाई हल्ल्याला प्रतिसाद म्हणून जपानच्या संरक्षणात्मक परिघाचा विस्तार करण्याच्या एकंदरीत "अडथळा" धोरणाचा भाग होता.हे ऑपरेशन फिजी, सामोआ आणि हवाई यांच्यावर पुढील हल्ल्यांसाठी देखील तयारी मानले गेले.अमेरिकन प्रतिक्रियेबद्दल चुकीच्या जपानी गृहीतकांमुळे आणि सुरुवातीच्या खराब स्वभावामुळे ही योजना खराब झाली.सर्वात लक्षणीय म्हणजे, अमेरिकन क्रिप्टोग्राफर नियोजित हल्ल्याची तारीख आणि स्थान निर्धारित करण्यात सक्षम होते, ज्याने पूर्वसूचना दिलेल्या यूएस नेव्हीला स्वतःचा हल्ला तयार करण्यास सक्षम केले.या लढाईत चार जपानी आणि तीन अमेरिकन विमानवाहू जहाजांनी भाग घेतला.सहा महिन्यांपूर्वी पर्ल हार्बरवर हल्ला करणाऱ्या सहा-वाहक दलाचा भाग असलेल्या अकागी, कागा, सोर्यु आणि हिरीयू या चार जपानी फ्लीट कॅरिअर्स - हेवी क्रूझर मिकुमा प्रमाणेच बुडाले होते.यूएसने यॉर्कटाउन आणि विध्वंसक हॅमॅन वाहक गमावले, तर वाहक यूएसएस एंटरप्राइझ आणि यूएसएस हॉर्नेट या लढाईत पूर्णपणे बचावले.मिडवे आणि सॉलोमन बेटांच्या मोहिमेतील थकवणारा संघर्षानंतर, जपानची सामग्री (विशेषतः विमानवाहू जहाजे) आणि पुरुष (विशेषत: प्रशिक्षित वैमानिक आणि देखभाल कर्मचार्‍यांचे) नुकसान बदलण्याची क्षमता वाढत्या अपघातांना तोंड देण्यासाठी वेगाने अपुरी ठरली, तर युनायटेड स्टेट्स प्रचंड औद्योगिक आणि प्रशिक्षण क्षमतांमुळे तोटा बदलणे खूप सोपे झाले.ग्वाडालकॅनल मोहिमेसह मिडवेची लढाई, पॅसिफिक युद्धातील एक महत्त्वपूर्ण वळण बिंदू मानली जाते.
Play button
1942 Aug 23 - 1943 Feb 2

स्टॅलिनग्राडची लढाई

Stalingrad, Russia
स्टॅलिनग्राडची लढाई (२३ ऑगस्ट १९४२ - २ फेब्रुवारी १९४३) ही द्वितीय विश्वयुद्धाच्या पूर्व आघाडीवरील एक मोठी लढाई होती जिथे नाझी जर्मनी आणि त्याच्या मित्र राष्ट्रांनी स्टालिनग्राड शहरावर नियंत्रण मिळवण्यासाठी सोव्हिएत युनियनशी अयशस्वी लढा दिला (नंतर त्याचे नाव व्होल्गोग्राड करण्यात आले). दक्षिण रशिया.ही लढाई शहरी युद्धाचे प्रतिक असलेल्या लढाईत क्लोज क्वार्टर लढाई आणि हवाई हल्ल्यात नागरिकांवर थेट हल्ले करून चिन्हांकित केले गेले.स्टॅलिनग्राडची लढाई ही दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान झालेली सर्वात प्राणघातक लढाई होती आणि युद्धाच्या इतिहासातील सर्वात रक्तरंजित लढाईंपैकी एक आहे, ज्यामध्ये एकूण 2 दशलक्ष लोकांचा बळी गेला.आज, स्टॅलिनग्राडची लढाई युरोपियन युद्धाच्या रंगमंचामध्ये एक टर्निंग पॉईंट म्हणून ओळखली जाते, कारण त्याने ओबरकोमांडो डर वेहरमाक्ट (जर्मन हायकमांड) ला पूर्वेकडील जर्मन नुकसानाची जागा घेण्यासाठी व्यापलेल्या युरोपमधील इतर भागातून लक्षणीय लष्करी सैन्य मागे घेण्यास भाग पाडले. समोर.स्टॅलिनग्राडच्या विजयाने लाल सैन्याला शक्ती दिली आणि सत्तेचा समतोल सोव्हिएतच्या बाजूने बदलला.वोल्गा नदीवरील एक प्रमुख औद्योगिक आणि वाहतूक केंद्र म्हणून स्टॅलिनग्राड दोन्ही बाजूंसाठी धोरणात्मकदृष्ट्या महत्त्वाचे होते.स्टॅलिनग्राडवर नियंत्रण ठेवणाऱ्याला काकेशसच्या तेलक्षेत्रात प्रवेश मिळेल;आणि व्होल्गाचे नियंत्रण.कमी होत चाललेल्या इंधनाच्या पुरवठ्यावर आधीच कार्यरत असलेल्या जर्मनीने सोव्हिएत प्रदेशात खोलवर जाणे आणि कोणत्याही किंमतीला तेल क्षेत्रे ताब्यात घेण्यावर आपले प्रयत्न केंद्रित केले.4 ऑगस्ट रोजी, जर्मन लोकांनी 6 वी आर्मी आणि 4 थ्या पॅन्झर आर्मीच्या घटकांचा वापर करून आक्रमण सुरू केले.या हल्ल्याला तीव्र लुफ्तवाफे बॉम्बस्फोटाने पाठिंबा देण्यात आला ज्यामुळे शहराचा बराचसा भाग भंगारात पडला.दोन्ही बाजूंनी शहरात मजबुतीकरण केल्याने लढाई घरोघरी लढाईत रूपांतरित झाली.नोव्हेंबरच्या मध्यापर्यंत, जर्मन लोकांनी मोठ्या खर्चाने सोव्हिएत रक्षकांना नदीच्या पश्चिम किनार्‍याच्या अरुंद झोनमध्ये परत ढकलले होते.19 नोव्हेंबर रोजी, रेड आर्मीने ऑपरेशन युरेनस सुरू केले, 6 व्या सैन्याच्या पार्श्वभागाचे रक्षण करणार्‍या रोमानियन सैन्याला लक्ष्य करून दोन बाजूंनी हल्ला केला.अॅक्सिस फ्लँक्स ओलांडले गेले आणि 6 व्या सैन्याला कापले गेले आणि स्टॅलिनग्राड परिसरात घेरले गेले.अॅडॉल्फ हिटलरने शहराला कोणत्याही किंमतीत ताब्यात ठेवण्याचा निर्धार केला आणि 6 व्या सैन्याला ब्रेकआउट करण्याचा प्रयत्न करण्यास मनाई केली;त्याऐवजी, हवाई मार्गाने पुरवठा करण्याचे आणि बाहेरून घेराव तोडण्याचे प्रयत्न केले गेले.जर्मन सैन्याला हवेतून पुरवठा करण्याची क्षमता नाकारण्यात सोव्हिएत यशस्वी झाले ज्यामुळे जर्मन सैन्याला त्यांच्या ब्रेकिंग पॉईंटवर ताण आला.तरीसुद्धा, जर्मन सैन्याने आपली प्रगती सुरू ठेवण्याचा निर्धार केला आणि आणखी दोन महिने जोरदार लढाई चालू राहिली.2 फेब्रुवारी 1943 रोजी, जर्मन 6 व्या सैन्याने, त्यांचा दारुगोळा आणि अन्न संपवून, शेवटी आत्मसमर्पण केले, पाच महिने, एक आठवडा आणि तीन दिवसांच्या लढाईनंतर, द्वितीय विश्वयुद्धात शरणागती पत्करणारी हिटलरच्या फील्ड सैन्यांपैकी ती पहिली बनली.
Play button
1942 Oct 23 - Nov 9

एल अलामीनची दुसरी लढाई

El Alamein, Egypt
एल अलामीनची दुसरी लढाई (२३ ऑक्टोबर - ११ नोव्हेंबर १९४२) ही दुसऱ्या महायुद्धाची लढाई होती जी एल अलामीनच्या इजिप्शियन रेल्वे थांब्याजवळ झाली.एल अलामीनची पहिली लढाई आणि आलम अल हाल्फाची लढाई यांनी अक्षांनाइजिप्तमध्ये पुढे जाण्यापासून रोखले होते.ऑगस्ट 1942 मध्ये, जनरल क्लॉड ऑचिनलेक यांना कमांडर-इन-चीफ मिडल इस्ट कमांड म्हणून मुक्त करण्यात आले आणि त्यांचे उत्तराधिकारी, लेफ्टनंट-जनरल विल्यम गॉट आठव्या सैन्याचा कमांडर म्हणून त्यांची जागा घेण्यासाठी जात असताना मारले गेले.लेफ्टनंट-जनरल बर्नार्ड माँटगोमेरी यांची नियुक्ती करण्यात आली आणि त्यांनी आठव्या सैन्य आक्रमणाचे नेतृत्व केले.ब्रिटीश विजय ही पश्चिम वाळवंट मोहिमेच्या समाप्तीची सुरुवात होती, ज्यामुळे इजिप्त, सुएझ कालवा आणि मध्य पूर्व आणि पर्शियन तेल क्षेत्रावरील धुरीचा धोका दूर झाला.1941 च्या उत्तरार्धात ऑपरेशन क्रुसेडरनंतर अॅक्सिस विरुद्धचे पहिले मोठे यश या लढाईने मित्र राष्ट्रांचे मनोबल पुन्हा वाढवले. युद्धाचा शेवट 8 नोव्हेंबर रोजी ऑपरेशन टॉर्चमध्ये मित्र राष्ट्रांच्या फ्रेंच उत्तर आफ्रिकेवरील आक्रमणाबरोबर झाला, ज्याने दुसरी आघाडी उघडली. उत्तर आफ्रिकेत.
Play button
1942 Nov 8 - Nov 14

ऑपरेशन टॉर्च

Morocco
ऑपरेशन टॉर्च (8 नोव्हेंबर 1942 - 16 नोव्हेंबर 1942) हे दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान फ्रेंच उत्तर आफ्रिकेवरील मित्र राष्ट्रांचे आक्रमण होते.टॉर्च हे एक तडजोड ऑपरेशन होते ज्याने उत्तर आफ्रिकेमध्ये विजय मिळवण्याच्या ब्रिटिश उद्दिष्टाची पूर्तता केली आणि अमेरिकन सशस्त्र दलांना मर्यादित प्रमाणात नाझी जर्मनीविरुद्धच्या लढाईत सहभागी होण्याची संधी दिली.युरोपियन-उत्तर आफ्रिकन थिएटरमध्ये यूएस सैन्याचा हा पहिला सामूहिक सहभाग होता आणि युनायटेड स्टेट्सने केलेला पहिला मोठा हवाई हल्ला पाहिला.वेस्टर्न टास्क फोर्सला अनपेक्षित प्रतिकार आणि खराब हवामानाचा सामना करावा लागला, परंतु कॅसाब्लांका, प्रमुख फ्रेंच अटलांटिक नौदल तळ थोड्या वेढा घातल्यानंतर ताब्यात घेण्यात आला.उथळ पाण्यात उतरण्याचा प्रयत्न करताना सेंटर टास्क फोर्सला त्याच्या जहाजांचे काही नुकसान झाले पण फ्रेंच जहाजे बुडाली किंवा पळवून नेली;ब्रिटीश युद्धनौकांनी केलेल्या गोळीबारानंतर ओरानने आत्मसमर्पण केले.फ्रेंच प्रतिकाराने अल्जियर्समध्ये सत्तापालट करण्याचा अयशस्वी प्रयत्न केला होता आणि, जरी याने विची सैन्यात सतर्कता वाढवली, तरीही पूर्व टास्क फोर्सला कमी विरोध झाला आणि पहिल्याच दिवशी ते अंतर्देशीय ढकलण्यात आणि आत्मसमर्पण करण्यास भाग पाडण्यात यशस्वी झाले.टॉर्चच्या यशामुळे विची फ्रेंच सैन्याचा कमांडर अॅडमिरल फ्रँकोइस डार्लान यांनी मित्र राष्ट्रांना सहकार्य करण्याचे आदेश दिले, त्या बदल्यात उच्चायुक्त म्हणून नियुक्त केले गेले आणि इतर अनेक विची अधिकाऱ्यांनी त्यांच्या नोकऱ्या ठेवल्या.
1943 - 1944
मित्रपक्षांना गती मिळतेornament
Play button
1943 Jul 9 - Aug 17

सिसिलीवर मित्र राष्ट्रांचे आक्रमण

Sicily, Italy
ऑपरेशन हस्की ही द्वितीय विश्वयुद्धाची एक मोठी मोहीम होती ज्यामध्ये मित्र राष्ट्रांनी सिसिली बेटावर आक्रमण केले आणि ते अक्ष शक्तींकडून (फॅसिस्ट इटली आणि नाझी जर्मनी ) घेतले.त्याची सुरुवात एका मोठ्या उभयचर आणि वायुवाहू ऑपरेशनने झाली, त्यानंतर सहा आठवड्यांची जमीन मोहीम आणि इटालियन मोहीम सुरू केली.काही धुरी सैन्याला इतर भागात वळवण्यासाठी, मित्र राष्ट्रांनी अनेक फसवणुकीच्या कारवाया केल्या, त्यापैकी सर्वात प्रसिद्ध आणि यशस्वी ऑपरेशन मिन्समीट होते.हस्की 9-10 जुलै 1943 च्या रात्री सुरू झाली आणि 17 ऑगस्ट रोजी संपली.धोरणात्मकदृष्ट्या, हस्कीने मित्र राष्ट्रांच्या नियोजकांनी ठरवलेली उद्दिष्टे साध्य केली;मित्र राष्ट्रांनी अक्ष हवाई, जमीन आणि नौदल बेटावरून पळवून लावले आणि भूमध्य सागरी मार्ग 1941 नंतर प्रथमच मित्र राष्ट्रांच्या व्यापारी जहाजांसाठी खुले करण्यात आले. या घटनांमुळे इटालियन नेते बेनिटो मुसोलिनी यांना 25 रोजी इटलीतील सत्तेवरून पदच्युत करण्यात आले. जुलै, आणि 3 सप्टेंबर रोजी इटलीवर मित्र राष्ट्रांच्या आक्रमणासाठी.जर्मन नेता, अॅडॉल्फ हिटलरने, "फक्त एका आठवड्यानंतर कुर्स्क येथे एक मोठा हल्ला रद्द केला, काही भाग इटलीकडे वळवण्यासाठी," परिणामी पूर्व आघाडीवरील जर्मन शक्ती कमी झाली.इटलीच्या पतनामुळे जर्मन सैन्याने इटलीमध्ये आणि काही प्रमाणात बाल्कनमध्ये इटालियन लोकांची जागा घेणे आवश्यक होते, परिणामी संपूर्ण जर्मन सैन्याचा एक पंचमांश भाग पूर्वेकडून दक्षिण युरोपकडे वळवला गेला, हे प्रमाण युद्धाच्या समाप्तीपर्यंत कायम राहील. .
Play button
1944 Jun 6

डी-डे: नॉर्मंडी लँडिंग

Normandy, France
नॉर्मंडी लँडिंग हे मंगळवार, ६ जून १९४४ रोजी दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान ऑपरेशन ओव्हरलॉर्डमध्ये नॉर्मंडीवरील मित्र राष्ट्रांच्या आक्रमणाच्या लँडिंग ऑपरेशन्स आणि संबंधित एअरबोर्न ऑपरेशन्स होते.ऑपरेशन नेपच्यूनचे सांकेतिक नाव आणि अनेकदा डी-डे म्हणून ओळखले जाते, हे इतिहासातील सर्वात मोठे समुद्री आक्रमण होते.या ऑपरेशनने फ्रान्सच्या (आणि नंतर पश्चिम युरोप) मुक्ती सुरू केली आणि पश्चिम आघाडीवर मित्र राष्ट्रांच्या विजयाचा पाया घातला.उभयचर लँडिंगच्या अगोदर व्यापक हवाई आणि नौदल बॉम्बफेक आणि हवाई हल्ला करण्यात आला—मध्यरात्रीनंतर लवकरच 24,000 अमेरिकन, ब्रिटीश आणि कॅनेडियन हवाई सैन्याचे लँडिंग.मित्र राष्ट्रांचे पायदळ आणि आर्मर्ड डिव्हिजन 06:30 वाजता फ्रान्सच्या किनाऱ्यावर उतरू लागले.नॉर्मंडी किनार्‍यावरील लक्ष्य 50-मैल (80 किमी) पट्ट्याला पाच विभागांमध्ये विभागले गेले: उटाह, ओमाहा, गोल्ड, जुनो आणि तलवार.जोरदार वाऱ्याने लँडिंग क्राफ्ट त्यांच्या इच्छित स्थानांच्या पूर्वेकडे उडवले, विशेषतः उटाह आणि ओमाहा येथे.समुद्रकिनाऱ्यांकडे दिसणाऱ्या बंदुकींच्या गोळ्यांमुळे हे पुरुष प्रचंड गोळीबारात उतरले आणि किनाऱ्यावर खोदकाम केले गेले आणि लाकडी दांडे, धातूचे ट्रायपॉड आणि काटेरी तारा यांसारख्या अडथळ्यांनी झाकले गेले, ज्यामुळे समुद्रकिनारा साफ करणाऱ्या टीमचे काम कठीण आणि धोकादायक बनले.ओमाहा येथे सर्वात जास्त जीवितहानी झाली, त्याच्या उंच चट्टानांमुळे.गोल्ड, जुनो आणि तलवार येथे, घरोघरच्या लढाईत अनेक तटबंदीची शहरे साफ केली गेली आणि गोल्ड येथील दोन प्रमुख तोफा विशेष टाक्या वापरून अक्षम केल्या गेल्या.मित्र राष्ट्रांना पहिल्या दिवशी त्यांचे कोणतेही लक्ष्य साध्य करण्यात अपयश आले.Carentan, Saint-Lô आणि Bayeux हे जर्मन हातात राहिले आणि Caen, एक प्रमुख उद्दिष्ट, 21 जुलैपर्यंत पकडले गेले नाही.पहिल्या दिवशी फक्त दोन समुद्रकिनारे (जुनो आणि गोल्ड) जोडले गेले होते आणि सर्व पाच समुद्रकिनारे 12 जूनपर्यंत जोडलेले नव्हते;तथापि, ऑपरेशनने एक पाऊल उचलले की मित्र राष्ट्रांनी येत्या काही महिन्यांत हळूहळू विस्तार केला.डी-डे वर जर्मन लोकांचा मृत्यू अंदाजे 4,000 ते 9,000 पुरुष आहे.किमान 10,000 साठी सहयोगी मृतांचे दस्तऐवजीकरण करण्यात आले, 4,414 मृतांची पुष्टी झाली.या भागातील संग्रहालये, स्मारके आणि युद्ध स्मशानभूमी आता दरवर्षी अनेक अभ्यागतांना भेट देतात.
Play button
1944 Aug 19 - Aug 25

पॅरिसची मुक्ती

Paris, France
पॅरिसची मुक्ती ही एक लष्करी लढाई होती जी 19 ऑगस्ट 1944 पासून दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान 25 ऑगस्ट 1944 रोजी जर्मन गॅरिसनने फ्रेंच राजधानीला आत्मसमर्पण करेपर्यंत चालली होती. 22 जून रोजी दुसऱ्या कॉम्पिग्ने आर्मीस्टीसवर स्वाक्षरी केल्यापासून पॅरिस नाझी जर्मनीच्या ताब्यात होते. 1940, त्यानंतर वेहरमॅचने उत्तर आणि पश्चिम फ्रान्सचा ताबा घेतला.जनरल जॉर्ज पॅटन यांच्या नेतृत्वाखालील यूएस थर्ड आर्मीच्या पध्दतीवर फ्रेंच सैन्याच्या अंतर्गत-फ्रेंच प्रतिकाराची लष्करी रचना-ने जर्मन चौकीविरुद्ध उठाव केला तेव्हापासून मुक्ती सुरू झाली.24 ऑगस्टच्या रात्री, जनरल फिलिप लेक्लेर्कच्या दुसऱ्या फ्रेंच आर्मर्ड डिव्हिजनच्या घटकांनी पॅरिसमध्ये प्रवेश केला आणि मध्यरात्रीच्या काही वेळापूर्वी हॉटेल डी विले येथे पोहोचले.दुसऱ्या दिवशी सकाळी, 25 ऑगस्ट, 2रा आर्मर्ड डिव्हिजन आणि यूएस 4 था इन्फंट्री डिव्हिजन आणि इतर सहयोगी तुकड्या शहरात दाखल झाल्या.जर्मन गॅरिसनचा कमांडर आणि पॅरिसचा लष्करी गव्हर्नर डायट्रिच वॉन चोल्टिट्झ यांनी नव्याने स्थापन झालेल्या फ्रेंच मुख्यालयातील हॉटेल ले म्युरिस येथे फ्रेंचांसमोर आत्मसमर्पण केले.फ्रेंच सैन्याचे जनरल चार्ल्स डी गॉल फ्रेंच प्रजासत्ताकच्या तात्पुरत्या सरकारचे प्रमुख म्हणून शहरावर नियंत्रण ठेवण्यासाठी आले.
Play button
1944 Aug 25 - Mar 7

पॅरिसपासून ऱ्हाईनपर्यंत मित्रपक्षांची प्रगती

Germany
पॅरिस ते राईन पर्यंत मित्र राष्ट्रांची प्रगती हा दुसऱ्या महायुद्धाच्या पश्चिम युरोपीय मोहिमेतील एक टप्पा होता.हा टप्पा नॉर्मंडीच्या लढाईच्या समाप्तीपासून, किंवा ऑपरेशन ओव्हरलॉर्ड, (25 ऑगस्ट 1944) पासून पसरलेला आहे, ज्यामध्ये आर्डेनेस (सामान्यत: बॅटल ऑफ द बल्ज म्हणून ओळखले जाते) आणि ऑपरेशन नॉर्डविंड (अल्सास आणि लॉरेनमध्ये) द्वारे जर्मन हिवाळी प्रतिआक्षेपार्ह सामील होते. 1945 च्या सुरुवातीच्या महिन्यांत राइन ओलांडण्याच्या तयारीत असलेल्या मित्र राष्ट्रांपर्यंत.
Play button
1944 Sep 7 - 1945 Mar 27

V2 स्ट्राइक

England, UK
व्ही-2 हल्ले लवकरात लवकर सुरू करण्याच्या हिटलरच्या 29 ऑगस्ट 1944 च्या घोषणेनंतर, 7 सप्टेंबर 1944 रोजीपॅरिस येथे दोन आक्रमणे सुरू झाली (ज्याला मित्र राष्ट्रांनी दोन आठवड्यांपूर्वी मुक्त केले होते), परंतु दोन्ही प्रक्षेपणानंतर लगेचच क्रॅश झाले.8 सप्टेंबर रोजी पॅरिस येथे एकच रॉकेट प्रक्षेपित करण्यात आले, ज्यामुळे पोर्टे डी'इटालीजवळ माफक प्रमाणात नुकसान झाले. 467 त्यानंतर 485 व्या लाँचचे आणखी दोन प्रक्षेपण, त्याच दिवशी संध्याकाळी 6:43 वाजता हेग विरुद्ध लंडन येथून एक प्रक्षेपण.- पहिले स्टेव्हली रोड, चिसविक येथे उतरले आणि 63 वर्षीय सौ.ब्रिटीश सरकारने सुरुवातीला दोषपूर्ण गॅस मेनवर दोष देऊन स्फोटांचे कारण लपविण्याचा प्रयत्न केला.त्यामुळे लोक V-2s चा उल्लेख "फ्लाइंग गॅस पाईप्स" म्हणून करू लागले.शेवटी जर्मन लोकांनी 8 नोव्हेंबर 1944 रोजी व्ही-2 ची घोषणा केली आणि त्यानंतरच 10 नोव्हेंबर 1944 रोजी विन्स्टन चर्चिल यांनी संसदेला आणि जगाला कळवले की इंग्लंड "गेल्या काही आठवड्यांपासून" रॉकेट हल्ल्यात आहे.त्यांच्या अयोग्यतेमुळे, हे V-2 त्यांच्या लक्ष्यित शहरांना धडकले नाहीत.त्यानंतर थोड्याच वेळात अॅडॉल्फ हिटलरच्या आदेशानुसार फक्त लंडन आणि अँटवर्प हे नियुक्त लक्ष्य राहिले, 12 ते 20 ऑक्टोबर या कालावधीत अँटवर्पला लक्ष्य करण्यात आले, त्यानंतर युनिट हेगला हलवले.27 मार्च 1945 रोजी अंतिम दोन रॉकेटचा स्फोट झाला. यापैकी एक ब्रिटीश नागरिक ठार करणारा शेवटचा V-2 होता आणि ब्रिटीश भूमीवरील युद्धातील अंतिम नागरी मृत्यू: आयव्ही मिलिचॅम्प, वय 34, किनास्टन रोड येथील तिच्या घरी मारले गेले, केंट मध्ये Orpington.
1944 - 1945
धुरी कोसळली आणि मित्रपक्षांचा विजयornament
Play button
1944 Dec 16 - 1945 Jan 25

फुगवटाची लढाई

Ardennes, France
द बॅटल ऑफ द बल्ज, ज्याला आर्डेनेस आक्षेपार्ह म्हणूनही ओळखले जाते, ही दुसऱ्या महायुद्धादरम्यान पश्चिम आघाडीवरील शेवटची मोठी जर्मन आक्षेपार्ह मोहीम होती.युरोपमधील युद्ध संपण्याच्या दिशेने 16 डिसेंबर 1944 ते 25 जानेवारी 1945 या काळात हे आक्रमण करण्यात आले.हे बेल्जियम आणि लक्झेंबर्गमधील घनदाट जंगलातील आर्डेनेस प्रदेशातून प्रक्षेपित केले गेले.एंटवर्पच्या बेल्जियन बंदराचा पुढील वापर मित्र राष्ट्रांना करण्यास नकार देणे आणि मित्र राष्ट्रांना विभाजित करणे ही प्राथमिक लष्करी उद्दिष्टे होती, ज्यामुळे जर्मनांना चार मित्र राष्ट्रांच्या सैन्याला वेढा घालण्याची आणि नष्ट करण्याची परवानगी मिळू शकली असती.नाझी हुकूमशहा अॅडॉल्फ हिटलर, ज्याने यावेळेपर्यंत जर्मन सशस्त्र दलांची थेट कमांड स्वीकारली होती, असा विश्वास होता की ही उद्दिष्टे साध्य केल्याने पश्चिम मित्र राष्ट्रांना अक्ष शक्तींच्या बाजूने शांतता करार स्वीकारण्यास भाग पाडले जाईल.यावेळेपर्यंत, स्वतः हिटलरसह संपूर्ण जर्मन नेतृत्वाला हे स्पष्टपणे जाणवत होते की, वेहरमॅक्ट आपल्या उर्वरित सैन्याला पूर्व आघाडीवर केंद्रित करू शकला नाही तोपर्यंत त्यांना जर्मनीवरील सोव्हिएत आक्रमण परतवून लावण्याची कोणतीही वास्तववादी आशा नाही, ज्यामध्ये पश्चिम आणि इटालियन आघाड्यांवरील शत्रुत्व संपुष्टात आणणे आवश्यक आहे.बुल्जची लढाई ही युद्धातील सर्वात महत्त्वाची लढाई आहे, कारण ती पश्चिम आघाडीवर अक्ष शक्तींनी केलेला शेवटचा मोठा आक्षेपार्ह होता.त्यांच्या पराभवानंतर, जर्मनी उर्वरित युद्धासाठी माघार घेईल.
जर्मनीने शरणागती पत्करली
फील्ड-मार्शल विल्हेल्म केटेल बर्लिनमध्ये जर्मन सैन्यासाठी बिनशर्त आत्मसमर्पण करण्याच्या निश्चित कायद्यावर स्वाक्षरी करत आहेत ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1945 May 9

जर्मनीने शरणागती पत्करली

Berlin, Germany
जर्मन इन्स्ट्रुमेंट ऑफ सरेंडर हे कायदेशीर दस्तऐवज होते ज्याने नाझी जर्मनीच्या बिनशर्त आत्मसमर्पण आणि युरोपमधील दुसरे महायुद्ध संपवले.8 मे 1945 रोजी आत्मसमर्पण करण्याचा निर्णय सार्वजनिक करण्यात आला. कार्लशॉर्स्ट, बर्लिन येथे 8 मे 1945 च्या रात्री ओबेरकोमांडो डर वेहरमाक्ट (ओकेडब्ल्यू) आणि सहयोगी मोहीम दलाच्या तीन सशस्त्र सेवांच्या प्रतिनिधींनी निश्चित मजकूरावर स्वाक्षरी केली. सोव्हिएत रेड आर्मीच्या सर्वोच्च उच्च कमांडसह, पुढील फ्रेंच आणि यूएस प्रतिनिधींनी साक्षीदार म्हणून स्वाक्षरी केली.स्वाक्षरी 9 मे 1945 रोजी स्थानिक वेळेनुसार 00:16 वाजता झाली.
Play button
1945 Aug 6 - Aug 9

हिरोशिमा आणि नागासाकीवर अमेरिकेने अणुबॉम्बचा वापर केला

Hiroshima, Japan
अमेरिकेने हिरोशिमा आणि नागासाकी या जपानी शहरांवर अनुक्रमे ६ आणि ९ ऑगस्ट १९४५ रोजी दोन अणुबॉम्ब टाकले.दोन बॉम्बस्फोटांमध्ये 129,000 ते 226,000 लोक मारले गेले, ज्यापैकी बहुतेक नागरिक होते आणि सशस्त्र संघर्षात अण्वस्त्रांचा एकमेव वापर राहिला.क्यूबेक करारानुसार बॉम्बस्फोटासाठी युनायटेड किंगडमची संमती घेण्यात आली होती आणि 25 जुलै रोजी युनायटेड स्टेट्स आर्मीचे प्रभारी प्रमुख जनरल थॉमस हॅंडी यांनी अणुबॉम्बच्या विरोधात वापरण्याचे आदेश जारी केले होते. हिरोशिमा, कोकुरा, निगाटा आणि नागासाकी.6 ऑगस्ट रोजी, हिरोशिमावर एक लहान मुलगा सोडण्यात आला, ज्यावर पंतप्रधान सुझुकी यांनी मित्र राष्ट्रांच्या मागण्यांकडे दुर्लक्ष करून लढा देण्याच्या जपानी सरकारच्या वचनबद्धतेचा पुनरुच्चार केला.तीन दिवसांनंतर, नागासाकीवर एक फॅट मॅन टाकण्यात आला.पुढील दोन ते चार महिन्यांत, अणुबॉम्बच्या प्रभावामुळे हिरोशिमामध्ये 90,000 ते 146,000 लोक आणि नागासाकीमध्ये 39,000 आणि 80,000 लोक मारले गेले;पहिल्या दिवशी अंदाजे अर्धा आला.त्यानंतरच्या काही महिन्यांपर्यंत, बर्‍याच लोकांचा जळजळ, रेडिएशन आजार आणि दुखापतींमुळे मृत्यू होत राहिला, आजारपण आणि कुपोषणामुळे.हिरोशिमामध्ये मोठ्या प्रमाणात लष्करी चौकी असूनही, मृतांपैकी बहुतेक नागरिक होते.
1945 Dec 1

उपसंहार

Central Europe
लढाऊ विमाने, बॉम्बर आणि ग्राउंड-सपोर्ट म्हणून हेरगिरीसाठी विमानांचा वापर केला गेला आणि प्रत्येक भूमिका बर्‍यापैकी प्रगत होती.इनोव्हेशनमध्ये एअरलिफ्ट (मर्यादित उच्च-प्राधान्य पुरवठा, उपकरणे आणि कर्मचारी त्वरित हलविण्याची क्षमता);आणि सामरिक बॉम्बहल्ला (शत्रूच्या औद्योगिक आणि लोकसंख्या केंद्रांवर बॉम्बहल्ला करून युद्ध करण्याची शत्रूची क्षमता नष्ट करणे).जेट विमानाचा वापर अग्रेसर होता आणि उशीरा परिचयाचा अर्थ असा असला तरी त्याचा फारसा परिणाम झाला नाही, त्यामुळे जगभरातील हवाई दलांमध्ये जेट विमाने मानक बनली.नौदल युद्धाच्या जवळजवळ सर्व पैलूंमध्ये प्रगती केली गेली, विशेषत: विमानवाहू जहाजे आणि पाणबुड्यांसह.युद्धाच्या सुरुवातीला वैमानिक युद्धाला तुलनेने कमी यश मिळाले असले तरी, टारंटो, पर्ल हार्बर आणि कोरल सी येथील कृतींनी युद्धनौकेच्या जागी वाहक प्रबळ भांडवल जहाज म्हणून स्थापित केले.पहिल्या महायुद्धात प्रभावी शस्त्र म्हणून सिद्ध झालेल्या पाणबुड्या दुसऱ्या महायुद्धात महत्त्वाच्या ठरतील असा सर्व बाजूंनी अंदाज होता.ब्रिटीशांनी सोनार आणि काफिले यांसारख्या पाणबुडीविरोधी शस्त्रे आणि रणनीतींवर लक्ष केंद्रित केले, तर जर्मनीने टाइप VII पाणबुडी आणि वुल्फपॅक रणनीती यांसारख्या डिझाइनसह आपली आक्षेपार्ह क्षमता सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित केले.हळूहळू, लेह लाईट, हेजहॉग, स्क्विड आणि होमिंग टॉर्पेडो यासारख्या मित्र राष्ट्रांच्या तंत्रज्ञानात सुधारणा करून जर्मन पाणबुड्यांवर विजय मिळवला.पहिल्या महायुद्धाच्या खंदक युद्धाच्या स्थिर आघाडीच्या ओळींपासून जमीन युद्ध बदलले, जे सुधारित तोफखान्यावर अवलंबून होते जे पायदळ आणि घोडदळ या दोघांच्या वेगापेक्षा जास्त होते, गतिशीलता आणि एकत्रित शस्त्रे.पहिल्या महायुद्धात पायदळाच्या मदतीसाठी प्रामुख्याने वापरण्यात आलेला हा रणगाडा प्राथमिक शस्त्र म्हणून विकसित झाला होता.बहुतेक प्रमुख भांडखोरांनी क्रिप्टोग्राफीसाठी मोठ्या कोडबुक्सचा वापर करण्यामध्ये गुंतलेली जटिलता आणि सुरक्षिततेच्या समस्या सोडवण्याचा प्रयत्न केला सायफरिंग मशीन डिझाइन करून, सर्वात प्रसिद्ध जर्मन एनिग्मा मशीन.SIGINT (सिग्नल इंटेलिजेंस) आणि क्रिप्ट विश्लेषणाचा विकास डिक्रिप्शनची प्रतिकार प्रक्रिया सक्षम करते.युद्धादरम्यान किंवा त्याचा परिणाम म्हणून साध्य केलेल्या इतर तांत्रिक आणि अभियांत्रिकी पराक्रमांमध्ये जगातील पहिले प्रोग्राम करण्यायोग्य संगणक (Z3, Colossus, and ENIAC), मार्गदर्शित क्षेपणास्त्रे आणि आधुनिक रॉकेट, मॅनहॅटन प्रकल्पाचा अण्वस्त्रांचा विकास, ऑपरेशन्स संशोधन आणि विकास यांचा समावेश होतो. इंग्लिश चॅनेल अंतर्गत कृत्रिम बंदर आणि तेल पाइपलाइन.पेनिसिलिनचे प्रथम मोठ्या प्रमाणावर उत्पादन झाले आणि युद्धादरम्यान त्याचा वापर केला गेला.

Appendices



APPENDIX 1

The Soviet Strategy That Defeated the Wehrmacht and Won World War II


Play button




APPENDIX 2

How The Nazi War Machine Was Built


Play button




APPENDIX 3

America In WWII: Becoming A Mass Production Powerhouse


Play button




APPENDIX 4

The RAF and Luftwaffe Bombers of Western Europe


Play button




APPENDIX 5

Life Inside a Panzer - Tank Life


Play button




APPENDIX 6

Tanks of the Red Army in 1941:


Play button

Characters



Benito Mussolini

Benito Mussolini

Prime Minister of Italy

Winston Churchill

Winston Churchill

Prime Minister of the United Kingdom

Adolf Hitler

Adolf Hitler

Führer of Germany

Joseph Stalin

Joseph Stalin

Leader of the Soviet Union

Emperor Hirohito

Emperor Hirohito

Emperor of Japan

Franklin D. Roosevelt

Franklin D. Roosevelt

President of the United States

Chiang Kai-shek

Chiang Kai-shek

Chinese Nationalist Military Leader

Mao Zedong

Mao Zedong

Chinese Communist Leader

References



  • Adamthwaite, Anthony P. (1992). The Making of the Second World War. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-90716-3.
  • Anderson, Irvine H., Jr. (1975). "The 1941 De Facto Embargo on Oil to Japan: A Bureaucratic Reflex". The Pacific Historical Review. 44 (2): 201–31. doi:10.2307/3638003. JSTOR 3638003.
  • Applebaum, Anne (2003). Gulag: A History of the Soviet Camps. London: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9322-6.
  • ——— (2012). Iron Curtain: The Crushing of Eastern Europe 1944–56. London: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9868-9.
  • Bacon, Edwin (1992). "Glasnost' and the Gulag: New Information on Soviet Forced Labour around World War II". Soviet Studies. 44 (6): 1069–86. doi:10.1080/09668139208412066. JSTOR 152330.
  • Badsey, Stephen (1990). Normandy 1944: Allied Landings and Breakout. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-0-85045-921-0.
  • Balabkins, Nicholas (1964). Germany Under Direct Controls: Economic Aspects of Industrial Disarmament 1945–1948. New Brunswick, NJ: Rutgers University Press. ISBN 978-0-8135-0449-0.
  • Barber, John; Harrison, Mark (2006). "Patriotic War, 1941–1945". In Ronald Grigor Suny (ed.). The Cambridge History of Russia. Vol. III: The Twentieth Century. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 217–42. ISBN 978-0-521-81144-6.
  • Barker, A.J. (1971). The Rape of Ethiopia 1936. New York: Ballantine Books. ISBN 978-0-345-02462-6.
  • Beevor, Antony (1998). Stalingrad. New York: Viking. ISBN 978-0-670-87095-0.
  • ——— (2012). The Second World War. London: Weidenfeld & Nicolson. ISBN 978-0-297-84497-6.
  • Belco, Victoria (2010). War, Massacre, and Recovery in Central Italy: 1943–1948. Toronto: University of Toronto Press. ISBN 978-0-8020-9314-1.
  • Bellamy, Chris T. (2007). Absolute War: Soviet Russia in the Second World War. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-375-41086-4.
  • Ben-Horin, Eliahu (1943). The Middle East: Crossroads of History. New York: W.W. Norton.
  • Berend, Ivan T. (1996). Central and Eastern Europe, 1944–1993: Detour from the Periphery to the Periphery. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-55066-6.
  • Bernstein, Gail Lee (1991). Recreating Japanese Women, 1600–1945. Berkeley & Los Angeles: University of California Press. ISBN 978-0-520-07017-2.
  • Bilhartz, Terry D.; Elliott, Alan C. (2007). Currents in American History: A Brief History of the United States. Armonk, NY: M.E. Sharpe. ISBN 978-0-7656-1821-4.
  • Bilinsky, Yaroslav (1999). Endgame in NATO's Enlargement: The Baltic States and Ukraine. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-96363-7.
  • Bix, Herbert P. (2000). Hirohito and the Making of Modern Japan. New York: HarperCollins. ISBN 978-0-06-019314-0.
  • Black, Jeremy (2003). World War Two: A Military History. Abingdon & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-30534-1.
  • Blinkhorn, Martin (2006) [1984]. Mussolini and Fascist Italy (3rd ed.). Abingdon & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-26206-4.
  • Bonner, Kit; Bonner, Carolyn (2001). Warship Boneyards. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN 978-0-7603-0870-7.
  • Borstelmann, Thomas (2005). "The United States, the Cold War, and the colour line". In Melvyn P. Leffler; David S. Painter (eds.). Origins of the Cold War: An International History (2nd ed.). Abingdon & New York: Routledge. pp. 317–32. ISBN 978-0-415-34109-7.
  • Bosworth, Richard; Maiolo, Joseph (2015). The Cambridge History of the Second World War Volume 2: Politics and Ideology. The Cambridge History of the Second World War (3 vol). Cambridge: Cambridge University Press. pp. 313–14. Archived from the original on 20 August 2016. Retrieved 17 February 2022.
  • Brayley, Martin J. (2002). The British Army 1939–45, Volume 3: The Far East. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-238-8.
  • British Bombing Survey Unit (1998). The Strategic Air War Against Germany, 1939–1945. London & Portland, OR: Frank Cass Publishers. ISBN 978-0-7146-4722-7.
  • Brody, J. Kenneth (1999). The Avoidable War: Pierre Laval and the Politics of Reality, 1935–1936. New Brunswick, NJ: Transaction Publishers. ISBN 978-0-7658-0622-2.
  • Brown, David (2004). The Road to Oran: Anglo-French Naval Relations, September 1939 – July 1940. London & New York: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-5461-4.
  • Buchanan, Tom (2006). Europe's Troubled Peace, 1945–2000. Oxford & Malden, MA: Blackwell Publishing. ISBN 978-0-631-22162-3.
  • Bueno de Mesquita, Bruce; Smith, Alastair; Siverson, Randolph M.; Morrow, James D. (2003). The Logic of Political Survival. Cambridge, MA: MIT Press. ISBN 978-0-262-02546-1.
  • Bull, Martin J.; Newell, James L. (2005). Italian Politics: Adjustment Under Duress. Polity. ISBN 978-0-7456-1298-0.
  • Bullock, Alan (1990). Hitler: A Study in Tyranny. London: Penguin Books. ISBN 978-0-14-013564-0.
  • Burcher, Roy; Rydill, Louis (1995). Concepts in Submarine Design. Journal of Applied Mechanics. Vol. 62. Cambridge: Cambridge University Press. p. 268. Bibcode:1995JAM....62R.268B. doi:10.1115/1.2895927. ISBN 978-0-521-55926-3.
  • Busky, Donald F. (2002). Communism in History and Theory: Asia, Africa, and the Americas. Westport, CT: Praeger Publishers. ISBN 978-0-275-97733-7.
  • Canfora, Luciano (2006) [2004]. Democracy in Europe: A History. Oxford & Malden MA: Blackwell Publishing. ISBN 978-1-4051-1131-7.
  • Cantril, Hadley (1940). "America Faces the War: A Study in Public Opinion". Public Opinion Quarterly. 4 (3): 387–407. doi:10.1086/265420. JSTOR 2745078.
  • Chang, Iris (1997). The Rape of Nanking: The Forgotten Holocaust of World War II. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-06835-7.
  • Christofferson, Thomas R.; Christofferson, Michael S. (2006). France During World War II: From Defeat to Liberation. New York: Fordham University Press. ISBN 978-0-8232-2562-0.
  • Chubarov, Alexander (2001). Russia's Bitter Path to Modernity: A History of the Soviet and Post-Soviet Eras. London & New York: Continuum. ISBN 978-0-8264-1350-5.
  • Ch'i, Hsi-Sheng (1992). "The Military Dimension, 1942–1945". In James C. Hsiung; Steven I. Levine (eds.). China's Bitter Victory: War with Japan, 1937–45. Armonk, NY: M.E. Sharpe. pp. 157–84. ISBN 978-1-56324-246-5.
  • Cienciala, Anna M. (2010). "Another look at the Poles and Poland during World War II". The Polish Review. 55 (1): 123–43. JSTOR 25779864.
  • Clogg, Richard (2002). A Concise History of Greece (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80872-9.
  • Coble, Parks M. (2003). Chinese Capitalists in Japan's New Order: The Occupied Lower Yangzi, 1937–1945. Berkeley & Los Angeles: University of California Press. ISBN 978-0-520-23268-6.
  • Collier, Paul (2003). The Second World War (4): The Mediterranean 1940–1945. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-539-6.
  • Collier, Martin; Pedley, Philip (2000). Germany 1919–45. Oxford: Heinemann. ISBN 978-0-435-32721-7.
  • Commager, Henry Steele (2004). The Story of the Second World War. Brassey's. ISBN 978-1-57488-741-9.
  • Coogan, Anthony (1993). "The Volunteer Armies of Northeast China". History Today. 43. Archived from the original on 11 May 2012. Retrieved 6 May 2012.
  • Cook, Chris; Bewes, Diccon (1997). What Happened Where: A Guide to Places and Events in Twentieth-Century History. London: UCL Press. ISBN 978-1-85728-532-1.
  • Cowley, Robert; Parker, Geoffrey, eds. (2001). The Reader's Companion to Military History. Boston: Houghton Mifflin Company. ISBN 978-0-618-12742-9.
  • Darwin, John (2007). After Tamerlane: The Rise & Fall of Global Empires 1400–2000. London: Penguin Books. ISBN 978-0-14-101022-9.
  • Davies, Norman (2006). Europe at War 1939–1945: No Simple Victory. London: Macmillan. ix+544 pages. ISBN 978-0-333-69285-1. OCLC 70401618.
  • Dear, I.C.B.; Foot, M.R.D., eds. (2001) [1995]. The Oxford Companion to World War II. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-860446-4.
  • DeLong, J. Bradford; Eichengreen, Barry (1993). "The Marshall Plan: History's Most Successful Structural Adjustment Program". In Rudiger Dornbusch; Wilhelm Nölling; Richard Layard (eds.). Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today. Cambridge, MA: MIT Press. pp. 189–230. ISBN 978-0-262-04136-2.
  • Dower, John W. (1986). War Without Mercy: Race and Power in the Pacific War. New York: Pantheon Books. ISBN 978-0-394-50030-0.
  • Drea, Edward J. (2003). In the Service of the Emperor: Essays on the Imperial Japanese Army. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. ISBN 978-0-8032-6638-4.
  • de Grazia, Victoria; Paggi, Leonardo (Autumn 1991). "Story of an Ordinary Massacre: Civitella della Chiana, 29 June, 1944". Cardozo Studies in Law and Literature. 3 (2): 153–69. doi:10.1525/lal.1991.3.2.02a00030. JSTOR 743479.
  • Dunn, Dennis J. (1998). Caught Between Roosevelt & Stalin: America's Ambassadors to Moscow. Lexington, KY: University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-2023-2.
  • Eastman, Lloyd E. (1986). "Nationalist China during the Sino-Japanese War 1937–1945". In John K. Fairbank; Denis Twitchett (eds.). The Cambridge History of China. Vol. 13: Republican China 1912–1949, Part 2. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-24338-4.
  • Ellman, Michael (2002). "Soviet Repression Statistics: Some Comments" (PDF). Europe-Asia Studies. 54 (7): 1151–1172. doi:10.1080/0966813022000017177. JSTOR 826310. S2CID 43510161. Archived from the original (PDF) on 22 November 2012. Copy
  • ———; Maksudov, S. (1994). "Soviet Deaths in the Great Patriotic War: A Note" (PDF). Europe-Asia Studies. 46 (4): 671–80. doi:10.1080/09668139408412190. JSTOR 152934. PMID 12288331. Archived (PDF) from the original on 13 February 2022. Retrieved 17 February 2022.
  • Emadi-Coffin, Barbara (2002). Rethinking International Organization: Deregulation and Global Governance. London & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-19540-9.
  • Erickson, John (2001). "Moskalenko". In Shukman, Harold (ed.). Stalin's Generals. London: Phoenix Press. pp. 137–54. ISBN 978-1-84212-513-7.
  • ——— (2003). The Road to Stalingrad. London: Cassell Military. ISBN 978-0-304-36541-8.
  • Evans, David C.; Peattie, Mark R. (2012) [1997]. Kaigun: Strategy, Tactics, and Technology in the Imperial Japanese Navy. Annapolis, MD: Naval Institute Press. ISBN 978-1-59114-244-7.
  • Evans, Richard J. (2008). The Third Reich at War. London: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9742-2.
  • Fairbank, John King; Goldman, Merle (2006) [1994]. China: A New History (2nd ed.). Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01828-0.
  • Farrell, Brian P. (1993). "Yes, Prime Minister: Barbarossa, Whipcord, and the Basis of British Grand Strategy, Autumn 1941". Journal of Military History. 57 (4): 599–625. doi:10.2307/2944096. JSTOR 2944096.
  • Ferguson, Niall (2006). The War of the World: Twentieth-Century Conflict and the Descent of the West. Penguin. ISBN 978-0-14-311239-6.
  • Forrest, Glen; Evans, Anthony; Gibbons, David (2012). The Illustrated Timeline of Military History. New York: The Rosen Publishing Group. ISBN 978-1-4488-4794-5.
  • Förster, Jürgen (1998). "Hitler's Decision in Favour of War". In Horst Boog; Jürgen Förster; Joachim Hoffmann; Ernst Klink; Rolf-Dieter Muller; Gerd R. Ueberschar (eds.). Germany and the Second World War. Vol. IV: The Attack on the Soviet Union. Oxford: Clarendon Press. pp. 13–52. ISBN 978-0-19-822886-8.
  • Förster, Stig; Gessler, Myriam (2005). "The Ultimate Horror: Reflections on Total War and Genocide". In Roger Chickering; Stig Förster; Bernd Greiner (eds.). A World at Total War: Global Conflict and the Politics of Destruction, 1937–1945. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 53–68. ISBN 978-0-521-83432-2.
  • Frei, Norbert (2002). Adenauer's Germany and the Nazi Past: The Politics of Amnesty and Integration. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11882-8.
  • Gardiner, Robert; Brown, David K., eds. (2004). The Eclipse of the Big Gun: The Warship 1906–1945. London: Conway Maritime Press. ISBN 978-0-85177-953-9.
  • Garver, John W. (1988). Chinese-Soviet Relations, 1937–1945: The Diplomacy of Chinese Nationalism. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-505432-3.
  • Gilbert, Martin (1989). Second World War. London: Weidenfeld and Nicolson. ISBN 978-0-297-79616-9.
  • Glantz, David M. (1986). "Soviet Defensive Tactics at Kursk, July 1943". Combined Arms Research Library. CSI Report No. 11. Command and General Staff College. OCLC 278029256. Archived from the original on 6 March 2008. Retrieved 15 July 2013.
  • ——— (1989). Soviet Military Deception in the Second World War. Abingdon & New York: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-3347-3.
  • ——— (1998). When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-0899-7.
  • ——— (2001). "The Soviet-German War 1941–45 Myths and Realities: A Survey Essay" (PDF). Archived from the original (PDF) on 9 July 2011.
  • ——— (2002). The Battle for Leningrad: 1941–1944. Lawrence, KS: University Press of Kansas. ISBN 978-0-7006-1208-6.
  • ——— (2005). "August Storm: The Soviet Strategic Offensive in Manchuria". Combined Arms Research Library. Leavenworth Papers. Command and General Staff College. OCLC 78918907. Archived from the original on 2 March 2008. Retrieved 15 July 2013.
  • Goldstein, Margaret J. (2004). World War II: Europe. Minneapolis: Lerner Publications. ISBN 978-0-8225-0139-8.
  • Gordon, Andrew (2004). "The greatest military armada ever launched". In Jane Penrose (ed.). The D-Day Companion. Oxford: Osprey Publishing. pp. 127–144. ISBN 978-1-84176-779-6.
  • Gordon, Robert S.C. (2012). The Holocaust in Italian Culture, 1944–2010. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-6346-2.
  • Grove, Eric J. (1995). "A Service Vindicated, 1939–1946". In J.R. Hill (ed.). The Oxford Illustrated History of the Royal Navy. Oxford: Oxford University Press. pp. 348–80. ISBN 978-0-19-211675-8.
  • Hane, Mikiso (2001). Modern Japan: A Historical Survey (3rd ed.). Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-3756-2.
  • Hanhimäki, Jussi M. (1997). Containing Coexistence: America, Russia, and the "Finnish Solution". Kent, OH: Kent State University Press. ISBN 978-0-87338-558-9.
  • Harris, Sheldon H. (2002). Factories of Death: Japanese Biological Warfare, 1932–1945, and the American Cover-up (2nd ed.). London & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-93214-1.
  • Harrison, Mark (1998). "The economics of World War II: an overview". In Mark Harrison (ed.). The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1–42. ISBN 978-0-521-62046-8.
  • Hart, Stephen; Hart, Russell; Hughes, Matthew (2000). The German Soldier in World War II. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN 978-1-86227-073-2.
  • Hauner, Milan (1978). "Did Hitler Want a World Dominion?". Journal of Contemporary History. 13 (1): 15–32. doi:10.1177/002200947801300102. JSTOR 260090. S2CID 154865385.
  • Healy, Mark (1992). Kursk 1943: The Tide Turns in the East. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-211-0.
  • Hearn, Chester G. (2007). Carriers in Combat: The Air War at Sea. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3398-4.
  • Hempel, Andrew (2005). Poland in World War II: An Illustrated Military History. New York: Hippocrene Books. ISBN 978-0-7818-1004-3.
  • Herbert, Ulrich (1994). "Labor as spoils of conquest, 1933–1945". In David F. Crew (ed.). Nazism and German Society, 1933–1945. London & New York: Routledge. pp. 219–73. ISBN 978-0-415-08239-6.
  • Herf, Jeffrey (2003). "The Nazi Extermination Camps and the Ally to the East. Could the Red Army and Air Force Have Stopped or Slowed the Final Solution?". Kritika: Explorations in Russian and Eurasian History. 4 (4): 913–30. doi:10.1353/kri.2003.0059. S2CID 159958616.
  • Hill, Alexander (2005). The War Behind The Eastern Front: The Soviet Partisan Movement In North-West Russia 1941–1944. London & New York: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-5711-0.
  • Holland, James (2008). Italy's Sorrow: A Year of War 1944–45. London: HarperPress. ISBN 978-0-00-717645-8.
  • Hosking, Geoffrey A. (2006). Rulers and Victims: The Russians in the Soviet Union. Cambridge: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-02178-5.
  • Howard, Joshua H. (2004). Workers at War: Labor in China's Arsenals, 1937–1953. Stanford, CA: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-4896-4.
  • Hsu, Long-hsuen; Chang, Ming-kai (1971). History of The Sino-Japanese War (1937–1945) (2nd ed.). Chung Wu Publishers. ASIN B00005W210.[unreliable source?]
  • Ingram, Norman (2006). "Pacifism". In Lawrence D. Kritzman; Brian J. Reilly (eds.). The Columbia History Of Twentieth-Century French Thought. New York: Columbia University Press. pp. 76–78. ISBN 978-0-231-10791-4.
  • Iriye, Akira (1981). Power and Culture: The Japanese-American War, 1941–1945. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-69580-1.
  • Jackson, Ashley (2006). The British Empire and the Second World War. London & New York: Hambledon Continuum. ISBN 978-1-85285-417-1.
  • Joes, Anthony James (2004). Resisting Rebellion: The History And Politics of Counterinsurgency. Lexington: University Press of Kentucky. ISBN 978-0-8131-2339-4.
  • Jowett, Philip S. (2001). The Italian Army 1940–45, Volume 2: Africa 1940–43. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-865-5.
  • ———; Andrew, Stephen (2002). The Japanese Army, 1931–45. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-353-8.
  • Jukes, Geoffrey (2001). "Kuznetzov". In Harold Shukman (ed.). Stalin's Generals. London: Phoenix Press. pp. 109–16. ISBN 978-1-84212-513-7.
  • Kantowicz, Edward R. (1999). The Rage of Nations. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company. ISBN 978-0-8028-4455-2.
  • ——— (2000). Coming Apart, Coming Together. Grand Rapids, MI: William B. Eerdmans Publishing Company. ISBN 978-0-8028-4456-9.
  • Keeble, Curtis (1990). "The historical perspective". In Alex Pravda; Peter J. Duncan (eds.). Soviet-British Relations Since the 1970s. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-37494-1.
  • Keegan, John (1997). The Second World War. London: Pimlico. ISBN 978-0-7126-7348-8.
  • Kennedy, David M. (2001). Freedom from Fear: The American People in Depression and War, 1929–1945. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-514403-1.
  • Kennedy-Pipe, Caroline (1995). Stalin's Cold War: Soviet Strategies in Europe, 1943–56. Manchester: Manchester University Press. ISBN 978-0-7190-4201-0.
  • Kershaw, Ian (2001). Hitler, 1936–1945: Nemesis. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-04994-7.
  • ——— (2007). Fateful Choices: Ten Decisions That Changed the World, 1940–1941. London: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9712-5.
  • Kitson, Alison (2001). Germany 1858–1990: Hope, Terror, and Revival. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-913417-5.
  • Klavans, Richard A.; Di Benedetto, C. Anthony; Prudom, Melanie J. (1997). "Understanding Competitive Interactions: The U.S. Commercial Aircraft Market". Journal of Managerial Issues. 9 (1): 13–361. JSTOR 40604127.
  • Kleinfeld, Gerald R. (1983). "Hitler's Strike for Tikhvin". Military Affairs. 47 (3): 122–128. doi:10.2307/1988082. JSTOR 1988082.
  • Koch, H.W. (1983). "Hitler's 'Programme' and the Genesis of Operation 'Barbarossa'". The Historical Journal. 26 (4): 891–920. doi:10.1017/S0018246X00012747. JSTOR 2639289. S2CID 159671713.
  • Kolko, Gabriel (1990) [1968]. The Politics of War: The World and United States Foreign Policy, 1943–1945. New York: Random House. ISBN 978-0-679-72757-6.
  • Laurier, Jim (2001). Tobruk 1941: Rommel's Opening Move. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-092-6.
  • Lee, En-han (2002). "The Nanking Massacre Reassessed: A Study of the Sino-Japanese Controversy over the Factual Number of Massacred Victims". In Robert Sabella; Fei Fei Li; David Liu (eds.). Nanking 1937: Memory and Healing. Armonk, NY: M.E. Sharpe. pp. 47–74. ISBN 978-0-7656-0816-1.
  • Leffler, Melvyn P.; Westad, Odd Arne, eds. (2010). The Cambridge History of the Cold War. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83938-9, in 3 volumes.
  • Levine, Alan J. (1992). The Strategic Bombing of Germany, 1940–1945. Westport, CT: Praeger. ISBN 978-0-275-94319-6.
  • Lewis, Morton (1953). "Japanese Plans and American Defenses". In Greenfield, Kent Roberts (ed.). The Fall of the Philippines. Washington, DC: US Government Printing Office. LCCN 53-63678. Archived from the original on 8 January 2012. Retrieved 1 October 2009.
  • Liberman, Peter (1996). Does Conquest Pay?: The Exploitation of Occupied Industrial Societies. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-02986-3.
  • Liddell Hart, Basil (1977). History of the Second World War (4th ed.). London: Pan. ISBN 978-0-330-23770-3.
  • Lightbody, Bradley (2004). The Second World War: Ambitions to Nemesis. London & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-22404-8.
  • Lindberg, Michael; Todd, Daniel (2001). Brown-, Green- and Blue-Water Fleets: the Influence of Geography on Naval Warfare, 1861 to the Present. Westport, CT: Praeger. ISBN 978-0-275-96486-3.
  • Lowe, C.J.; Marzari, F. (2002). Italian Foreign Policy 1870–1940. London: Routledge. ISBN 978-0-415-26681-9.
  • Lynch, Michael (2010). The Chinese Civil War 1945–49. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-671-3.
  • Maddox, Robert James (1992). The United States and World War II. Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-0437-3.
  • Maingot, Anthony P. (1994). The United States and the Caribbean: Challenges of an Asymmetrical Relationship. Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-2241-4.
  • Mandelbaum, Michael (1988). The Fate of Nations: The Search for National Security in the Nineteenth and Twentieth Centuries. Cambridge University Press. p. 96. ISBN 978-0-521-35790-6.
  • Marston, Daniel (2005). The Pacific War Companion: From Pearl Harbor to Hiroshima. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-882-3.
  • Masaya, Shiraishi (1990). Japanese Relations with Vietnam, 1951–1987. Ithaca, NY: SEAP Publications. ISBN 978-0-87727-122-2.
  • May, Ernest R. (1955). "The United States, the Soviet Union, and the Far Eastern War, 1941–1945". Pacific Historical Review. 24 (2): 153–74. doi:10.2307/3634575. JSTOR 3634575.
  • Mazower, Mark (2008). Hitler's Empire: Nazi Rule in Occupied Europe. London: Allen Lane. ISBN 978-1-59420-188-2.
  • Milner, Marc (1990). "The Battle of the Atlantic". In Gooch, John (ed.). Decisive Campaigns of the Second World War. Abingdon: Frank Cass. pp. 45–66. ISBN 978-0-7146-3369-5.
  • Milward, A.S. (1964). "The End of the Blitzkrieg". The Economic History Review. 16 (3): 499–518. JSTOR 2592851.
  • ——— (1992) [1977]. War, Economy, and Society, 1939–1945. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 978-0-520-03942-1.
  • Minford, Patrick (1993). "Reconstruction and the UK Postwar Welfare State: False Start and New Beginning". In Rudiger Dornbusch; Wilhelm Nölling; Richard Layard (eds.). Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today. Cambridge, MA: MIT Press. pp. 115–38. ISBN 978-0-262-04136-2.
  • Mingst, Karen A.; Karns, Margaret P. (2007). United Nations in the Twenty-First Century (3rd ed.). Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-4346-4.
  • Miscamble, Wilson D. (2007). From Roosevelt to Truman: Potsdam, Hiroshima, and the Cold War. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-86244-8.
  • Mitcham, Samuel W. (2007) [1982]. Rommel's Desert War: The Life and Death of the Afrika Korps. Mechanicsburg, PA: Stackpole Books. ISBN 978-0-8117-3413-4.
  • Mitter, Rana (2014). Forgotten Ally: China's World War II, 1937–1945. Mariner Books. ISBN 978-0-544-33450-2.
  • Molinari, Andrea (2007). Desert Raiders: Axis and Allied Special Forces 1940–43. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84603-006-2.
  • Murray, Williamson (1983). Strategy for Defeat: The Luftwaffe, 1933–1945. Maxwell Air Force Base, AL: Air University Press. ISBN 978-1-4294-9235-5. Archived from the original on 24 January 2022. Retrieved 17 February 2022.
  • ———; Millett, Allan Reed (2001). A War to Be Won: Fighting the Second World War. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-00680-5.
  • Myers, Ramon; Peattie, Mark (1987). The Japanese Colonial Empire, 1895–1945. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-10222-1.
  • Naimark, Norman (2010). "The Sovietization of Eastern Europe, 1944–1953". In Melvyn P. Leffler; Odd Arne Westad (eds.). The Cambridge History of the Cold War. Vol. I: Origins. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 175–97. ISBN 978-0-521-83719-4.
  • Neary, Ian (1992). "Japan". In Martin Harrop (ed.). Power and Policy in Liberal Democracies. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 49–70. ISBN 978-0-521-34579-8.
  • Neillands, Robin (2005). The Dieppe Raid: The Story of the Disastrous 1942 Expedition. Bloomington, IN: Indiana University Press. ISBN 978-0-253-34781-7.
  • Neulen, Hans Werner (2000). In the skies of Europe – Air Forces allied to the Luftwaffe 1939–1945. Ramsbury, Marlborough, UK: The Crowood Press. ISBN 1-86126-799-1.
  • Niewyk, Donald L.; Nicosia, Francis (2000). The Columbia Guide to the Holocaust. New York: Columbia University Press. ISBN 978-0-231-11200-0.
  • Overy, Richard (1994). War and Economy in the Third Reich. New York: Clarendon Press. ISBN 978-0-19-820290-5.
  • ——— (1995). Why the Allies Won. London: Pimlico. ISBN 978-0-7126-7453-9.
  • ——— (2004). The Dictators: Hitler's Germany, Stalin's Russia. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-02030-4.
  • ———; Wheatcroft, Andrew (1999). The Road to War (2nd ed.). London: Penguin Books. ISBN 978-0-14-028530-7.
  • O'Reilly, Charles T. (2001). Forgotten Battles: Italy's War of Liberation, 1943–1945. Lanham, MD: Lexington Books. ISBN 978-0-7391-0195-7.
  • Painter, David S. (2012). "Oil and the American Century". The Journal of American History. 99 (1): 24–39. doi:10.1093/jahist/jas073.
  • Padfield, Peter (1998). War Beneath the Sea: Submarine Conflict During World War II. New York: John Wiley. ISBN 978-0-471-24945-0.
  • Pape, Robert A. (1993). "Why Japan Surrendered". International Security. 18 (2): 154–201. doi:10.2307/2539100. JSTOR 2539100. S2CID 153741180.
  • Parker, Danny S. (2004). Battle of the Bulge: Hitler's Ardennes Offensive, 1944–1945 (New ed.). Cambridge, MA: Da Capo Press. ISBN 978-0-306-81391-7.
  • Payne, Stanley G. (2008). Franco and Hitler: Spain, Germany, and World War II. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-12282-4.
  • Perez, Louis G. (1998). The History of Japan. Westport, CT: Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-313-30296-1.
  • Petrov, Vladimir (1967). Money and Conquest: Allied Occupation Currencies in World War II. Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-0530-1.
  • Polley, Martin (2000). An A–Z of Modern Europe Since 1789. London & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-18597-4.
  • Portelli, Alessandro (2003). The Order Has Been Carried Out: History, Memory, and Meaning of a Nazi Massacre in Rome. Basingstoke & New York: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-8008-3.
  • Preston, P. W. (1998). Pacific Asia in the Global System: An Introduction. Oxford & Malden, MA: Blackwell Publishers. ISBN 978-0-631-20238-7.
  • Prins, Gwyn (2002). The Heart of War: On Power, Conflict and Obligation in the Twenty-First Century. London & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-36960-2.
  • Radtke, K.W. (1997). "'Strategic' concepts underlying the so-called Hirota foreign policy, 1933–7". In Aiko Ikeo (ed.). Economic Development in Twentieth Century East Asia: The International Context. London & New York: Routledge. pp. 100–20. ISBN 978-0-415-14900-6.
  • Rahn, Werner (2001). "The War in the Pacific". In Horst Boog; Werner Rahn; Reinhard Stumpf; Bernd Wegner (eds.). Germany and the Second World War. Vol. VI: The Global War. Oxford: Clarendon Press. pp. 191–298. ISBN 978-0-19-822888-2.
  • Ratcliff, R.A. (2006). Delusions of Intelligence: Enigma, Ultra, and the End of Secure Ciphers. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85522-8.
  • Read, Anthony (2004). The Devil's Disciples: Hitler's Inner Circle. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-04800-1.
  • Read, Anthony; Fisher, David (2002) [1992]. The Fall Of Berlin. London: Pimlico. ISBN 978-0-7126-0695-0.
  • Record, Jeffery (2005). Appeasement Reconsidered: Investigating the Mythology of the 1930s (PDF). Diane Publishing. p. 50. ISBN 978-1-58487-216-0. Archived from the original (PDF) on 11 April 2010. Retrieved 15 November 2009.
  • Rees, Laurence (2008). World War II Behind Closed Doors: Stalin, the Nazis and the West. London: BBC Books. ISBN 978-0-563-49335-8.
  • Regan, Geoffrey (2004). The Brassey's Book of Military Blunders. Brassey's. ISBN 978-1-57488-252-0.
  • Reinhardt, Klaus (1992). Moscow – The Turning Point: The Failure of Hitler's Strategy in the Winter of 1941–42. Oxford: Berg. ISBN 978-0-85496-695-0.
  • Reynolds, David (2006). From World War to Cold War: Churchill, Roosevelt, and the International History of the 1940s. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-928411-5.
  • Rich, Norman (1992) [1973]. Hitler's War Aims, Volume I: Ideology, the Nazi State, and the Course of Expansion. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-00802-9.
  • Ritchie, Ella (1992). "France". In Martin Harrop (ed.). Power and Policy in Liberal Democracies. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 23–48. ISBN 978-0-521-34579-8.
  • Roberts, Cynthia A. (1995). "Planning for War: The Red Army and the Catastrophe of 1941". Europe-Asia Studies. 47 (8): 1293–1326. doi:10.1080/09668139508412322. JSTOR 153299.
  • Roberts, Geoffrey (2006). Stalin's Wars: From World War to Cold War, 1939–1953. New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-11204-7.
  • Roberts, J.M. (1997). The Penguin History of Europe. London: Penguin Books. ISBN 978-0-14-026561-3.
  • Ropp, Theodore (2000). War in the Modern World (Revised ed.). Baltimore, MD: Johns Hopkins University Press. ISBN 978-0-8018-6445-2.
  • Roskill, S.W. (1954). The War at Sea 1939–1945, Volume 1: The Defensive. History of the Second World War. United Kingdom Military Series. London: HMSO. Archived from the original on 4 January 2022. Retrieved 17 February 2022.
  • Ross, Steven T. (1997). American War Plans, 1941–1945: The Test of Battle. Abingdon & New York: Routledge. ISBN 978-0-7146-4634-3.
  • Rottman, Gordon L. (2002). World War II Pacific Island Guide: A Geo-Military Study. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-31395-0.
  • Rotundo, Louis (1986). "The Creation of Soviet Reserves and the 1941 Campaign". Military Affairs. 50 (1): 21–28. doi:10.2307/1988530. JSTOR 1988530.
  • Salecker, Gene Eric (2001). Fortress Against the Sun: The B-17 Flying Fortress in the Pacific. Conshohocken, PA: Combined Publishing. ISBN 978-1-58097-049-5.
  • Schain, Martin A., ed. (2001). The Marshall Plan Fifty Years Later. London: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-92983-4.
  • Schmitz, David F. (2000). Henry L. Stimson: The First Wise Man. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-8420-2632-1.
  • Schoppa, R. Keith (2011). In a Sea of Bitterness, Refugees during the Sino-Japanese War. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-05988-7.
  • Sella, Amnon (1978). ""Barbarossa": Surprise Attack and Communication". Journal of Contemporary History. 13 (3): 555–83. doi:10.1177/002200947801300308. JSTOR 260209. S2CID 220880174.
  • ——— (1983). "Khalkhin-Gol: The Forgotten War". Journal of Contemporary History. 18 (4): 651–87. JSTOR 260307.
  • Senn, Alfred Erich (2007). Lithuania 1940: Revolution from Above. Amsterdam & New York: Rodopi. ISBN 978-90-420-2225-6.
  • Shaw, Anthony (2000). World War II: Day by Day. Osceola, WI: MBI Publishing Company. ISBN 978-0-7603-0939-1.
  • Shepardson, Donald E. (1998). "The Fall of Berlin and the Rise of a Myth". Journal of Military History. 62 (1): 135–54. doi:10.2307/120398. JSTOR 120398.
  • Shirer, William L. (1990) [1960]. The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-72868-7.
  • Shore, Zachary (2003). What Hitler Knew: The Battle for Information in Nazi Foreign Policy. New York: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-518261-3.
  • Slim, William (1956). Defeat into Victory. London: Cassell. ISBN 978-0-304-29114-4.
  • Smith, Alan (1993). Russia and the World Economy: Problems of Integration. London: Routledge. ISBN 978-0-415-08924-1.
  • Smith, J.W. (1994). The World's Wasted Wealth 2: Save Our Wealth, Save Our Environment. Institute for Economic Democracy. ISBN 978-0-9624423-2-2.
  • Smith, Peter C. (2002) [1970]. Pedestal: The Convoy That Saved Malta (5th ed.). Manchester: Goodall. ISBN 978-0-907579-19-9.
  • Smith, David J.; Pabriks, Artis; Purs, Aldis; Lane, Thomas (2002). The Baltic States: Estonia, Latvia and Lithuania. London: Routledge. ISBN 978-0-415-28580-3.
  • Smith, Winston; Steadman, Ralph (2004). All Riot on the Western Front, Volume 3. Last Gasp. ISBN 978-0-86719-616-0.
  • Snyder, Timothy (2010). Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin. London: The Bodley Head. ISBN 978-0-224-08141-2.
  • Spring, D. W. (1986). "The Soviet Decision for War against Finland, 30 November 1939". Soviet Studies. 38 (2): 207–26. doi:10.1080/09668138608411636. JSTOR 151203. S2CID 154270850.
  • Steinberg, Jonathan (1995). "The Third Reich Reflected: German Civil Administration in the Occupied Soviet Union, 1941–4". The English Historical Review. 110 (437): 620–51. doi:10.1093/ehr/cx.437.620. JSTOR 578338.
  • Steury, Donald P. (1987). "Naval Intelligence, the Atlantic Campaign and the Sinking of the Bismarck: A Study in the Integration of Intelligence into the Conduct of Naval Warfare". Journal of Contemporary History. 22 (2): 209–33. doi:10.1177/002200948702200202. JSTOR 260931. S2CID 159943895.
  • Stueck, William (2010). "The Korean War". In Melvyn P. Leffler; Odd Arne Westad (eds.). The Cambridge History of the Cold War. Vol. I: Origins. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 266–87. ISBN 978-0-521-83719-4.
  • Sumner, Ian; Baker, Alix (2001). The Royal Navy 1939–45. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-195-4.
  • Swain, Bruce (2001). A Chronology of Australian Armed Forces at War 1939–45. Crows Nest: Allen & Unwin. ISBN 978-1-86508-352-0.
  • Swain, Geoffrey (1992). "The Cominform: Tito's International?". The Historical Journal. 35 (3): 641–63. doi:10.1017/S0018246X00026017. S2CID 163152235.
  • Tanaka, Yuki (1996). Hidden Horrors: Japanese War Crimes in World War II. Boulder, CO: Westview Press. ISBN 978-0-8133-2717-4.
  • Taylor, A.J.P. (1961). The Origins of the Second World War. London: Hamish Hamilton.
  • ——— (1979). How Wars Begin. London: Hamish Hamilton. ISBN 978-0-241-10017-2.
  • Taylor, Jay (2009). The Generalissimo: Chiang Kai-shek and the Struggle for Modern China. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-03338-2.
  • Thomas, Nigel; Andrew, Stephen (1998). German Army 1939–1945 (2): North Africa & Balkans. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-640-8.
  • Thompson, John Herd; Randall, Stephen J. (2008). Canada and the United States: Ambivalent Allies (4th ed.). Athens, GA: University of Georgia Press. ISBN 978-0-8203-3113-3.
  • Trachtenberg, Marc (1999). A Constructed Peace: The Making of the European Settlement, 1945–1963. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-00273-6.
  • Tucker, Spencer C.; Roberts, Priscilla Mary (2004). Encyclopedia of World War II: A Political, Social, and Military History. ABC-CIO. ISBN 978-1-57607-999-7.
  • Umbreit, Hans (1991). "The Battle for Hegemony in Western Europe". In P. S. Falla (ed.). Germany and the Second World War. Vol. 2: Germany's Initial Conquests in Europe. Oxford: Oxford University Press. pp. 227–326. ISBN 978-0-19-822885-1.
  • United States Army (1986) [1953]. The German Campaigns in the Balkans (Spring 1941). Washington, DC: Department of the Army. Archived from the original on 17 January 2022. Retrieved 17 February 2022.
  • Waltz, Susan (2002). "Reclaiming and Rebuilding the History of the Universal Declaration of Human Rights". Third World Quarterly. 23 (3): 437–48. doi:10.1080/01436590220138378. JSTOR 3993535. S2CID 145398136.
  • Ward, Thomas A. (2010). Aerospace Propulsion Systems. Singapore: John Wiley & Sons. ISBN 978-0-470-82497-9.
  • Watson, William E. (2003). Tricolor and Crescent: France and the Islamic World. Westport, CT: Praeger. ISBN 978-0-275-97470-1.
  • Weinberg, Gerhard L. (2005). A World at Arms: A Global History of World War II (2nd ed.). Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85316-3.; comprehensive overview with emphasis on diplomacy
  • Wettig, Gerhard (2008). Stalin and the Cold War in Europe: The Emergence and Development of East-West Conflict, 1939–1953. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-5542-6.
  • Wiest, Andrew; Barbier, M.K. (2002). Strategy and Tactics: Infantry Warfare. St Paul, MN: MBI Publishing Company. ISBN 978-0-7603-1401-2.
  • Williams, Andrew (2006). Liberalism and War: The Victors and the Vanquished. Abingdon & New York: Routledge. ISBN 978-0-415-35980-1.
  • Wilt, Alan F. (1981). "Hitler's Late Summer Pause in 1941". Military Affairs. 45 (4): 187–91. doi:10.2307/1987464. JSTOR 1987464.
  • Wohlstetter, Roberta (1962). Pearl Harbor: Warning and Decision. Palo Alto, CA: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-0597-4.
  • Wolf, Holger C. (1993). "The Lucky Miracle: Germany 1945–1951". In Rudiger Dornbusch; Wilhelm Nölling; Richard Layard (eds.). Postwar Economic Reconstruction and Lessons for the East Today. Cambridge: MIT Press. pp. 29–56. ISBN 978-0-262-04136-2.
  • Wood, James B. (2007). Japanese Military Strategy in the Pacific War: Was Defeat Inevitable?. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-5339-2.
  • Yoder, Amos (1997). The Evolution of the United Nations System (3rd ed.). London & Washington, DC: Taylor & Francis. ISBN 978-1-56032-546-8.
  • Zalampas, Michael (1989). Adolf Hitler and the Third Reich in American magazines, 1923–1939. Bowling Green University Popular Press. ISBN 978-0-87972-462-7.
  • Zaloga, Steven J. (1996). Bagration 1944: The Destruction of Army Group Centre. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-85532-478-7.
  • ——— (2002). Poland 1939: The Birth of Blitzkrieg. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-408-5.
  • Zeiler, Thomas W. (2004). Unconditional Defeat: Japan, America, and the End of World War II. Wilmington, DE: Scholarly Resources. ISBN 978-0-8420-2991-9.
  • Zetterling, Niklas; Tamelander, Michael (2009). Bismarck: The Final Days of Germany's Greatest Battleship. Drexel Hill, PA: Casemate. ISBN 978-1-935149-04-0.