ሴሉክ ቱርኮች

ሴልጁክ የመነጨው ከኦጉዝ ቱርኮች የኪኒክ ቅርንጫፍ ነው፣ ^[1] በ8ኛው ክፍለ ዘመን በሙስሊም አለም ዳርቻ፣ ከካስፒያን ባህር በስተሰሜን እና በአራል ባህር በኦጉዝ ያብጉ ግዛት፣ ^[2] በካዛክኛ ስቴፕ ውስጥ ይኖር ነበር። የቱርክስታን.በ10ኛው ክፍለ ዘመን ኦጉዝ ከሙስሊም ከተሞች ጋር የቅርብ ግንኙነት ነበረው።^[3] የሴልጁክ ጎሳ መሪ የነበረው ሴልጁክ የኦጉዝ የበላይ አለቃ ከሆነው ከያብጉ ጋር በተጣላ ጊዜ ከብዙ የኦጉዝ ቱርኮች ለይቶ በታችኛው ዳርቻ በምዕራብ ዳርቻ ሰፈረ። ሲር ዳሪያ።

ሴልጁኮች በጄንድ ከተማ አቅራቢያ ወደምትገኘው ኽዋሬዝም ፈለሱ እና በ985 እስልምናን ወደ ተቀበሉ ^{[። 4]} ኽዋሬዝም በማሙኒዶች የሚተዳደረው በስመኒድ ኢምፓየር ስር ነበር።እ.ኤ.አ. በ 999 ሳማኒዶች በ Transoxiana ውስጥ በካራ-ካኒዶች እጅ ወድቀዋል ፣ ግን ጋዛናቪዶች ከኦክሱስ በስተደቡብ ያሉትን መሬቶች ተቆጣጠሩ ።ሴልጁኮች የራሳቸው ነፃ መሠረት ከመመሥረታቸው በፊት በአካባቢው በነበረው የሥልጣን ሽኩቻ የመጨረሻውን የሳማኒድ አሚርን በካራ-ካኒዶች ላይ በመደገፍ ተሳትፎ ነበራቸው።

ከ1020 እስከ 1040 እዘአ ባለው ጊዜ ኦጉዝ ቱርኮች ቱርክመንስ በመባል የሚታወቁት በሴሉቅ ልጅ ሙሳ እና የወንድም ልጆች ቱሪል እና ቻግሪ የሚመሩ ወደ ኢራን ተሰደዱ።መጀመሪያ ላይ፣ ወደ ደቡብ ወደ ትራሶክሲያና ከዚያም ወደ ክሆራሳን ተጓዙ፣ በአካባቢው ገዥዎች ግብዣ እና ከዚያ በኋላ በፈጠሩት ጥምረት እና ግጭቶች ተስበው።በተለይም ሌሎች የኦጉዝ ቱርኮች በኮራሳን በተለይም በኮፔት ዳግ ተራሮች ዙሪያ ከካስፒያን ባህር እስከ ሜርቭ በዘመናችን ቱርክሜኒስታን ሰፍረው ነበር።ይህ ቀደምት መገኘት እንደ ዳሂስታን፣ ፋራዋ፣ ናሳ እና ሳራክስ ባሉ ወቅታዊ ምንጮች ውስጥ ያሉ ቦታዎችን በማጣቀስ የተረጋገጠ ነው፣ ሁሉም በዛሬው ቱርክሜኒስታን ውስጥ ይገኛሉ።እ.ኤ.አ. በ1034 አካባቢ ቱሪል እና ቻግሪ በኦጉዝ ያብጉ አሊ ተጂን እና በተባባሪዎቹ በድምፅ ተሸንፈው ከTransoxiana እንዲያመልጡ አስገደዳቸው።መጀመሪያ ላይ ቱርክመኖች በከዋራዝም ተጠልለው ነበር፣ይህም እንደ ባህላዊ የግጦሽ መሬታቸው ሆኖ ያገለግል ነበር፣ነገር ግን በአካባቢው በሚገኘው የጋዝናቪድ ገዢ ሃሩን ተበረታተው ነበር፣ይህም ሰልጁክን ከሰሉስ ሉዓላዊነት ለመያዝ ላደረገው ጥረት ሰልጁክን ሊጠቀምበት ተስፋ አድርጎ ነበር።በ1035 ሃሩን በጋዝናቪድ ወኪሎች ሲገደል፣ እንደገና መሸሽ ነበረባቸው፣ በዚህ ጊዜ የካራኩም በረሃ ወደ ደቡብ አቀኑ።በመጀመሪያ ቱርክመኖች ወደ አስፈላጊዋ ወደ ሜርቭ ከተማ አቀኑ፣ ነገር ግን በጠንካራ ምሽግዋ ምክንያት ወደ ናሳ ለመጠለል ወደ ምዕራብ አቅጣጫ ቀይረው ይሆናል።በመጨረሻም፣ በጋዝናቪድ ዘውድ ላይ እንደ ጌጣጌጥ የሚቆጠር ክፍለ ሀገር በሆነው በኮራሳን ጠርዝ ላይ ደረሱ።በ1035 በናሳ ሜዳ ጦርነት ሴልጁኮች ጋዛናቪድን አሸነፉ።የሴልጁክ የልጅ ልጆች ቱሪል እና ቻግሪ የአገረ ገዥ ምልክቶችን ፣ የመሬት ስጦታዎችን ተቀብለዋል እና የዴህካን ማዕረግ ተሰጣቸው።^[5]መጀመሪያ ላይ ሴልጁኮች በማህሙድ ተቃውሟቸው ወደ ኽዋሬዝም ጡረታ ወጡ፣ ነገር ግን ቱሪል እና ቻግሪ መርቭ እና ኒሻፑርን (1037/38) እንዲይዙ መርቷቸዋል።በኋላም ከርሳንና ባልኽን አቋርጠው ከተተኪው መስዑድ ጋር ደጋግመው ወረራ ነግደው ነበር።በምስራቃዊ ፋርስ መኖር ጀመሩ።

የሴልጁቅ መሪ ቱሪል እና ወንድሙ ቻግሪ ጦር ማሰባሰብ ሲጀምሩ ለጋዝኔቪድ ግዛቶች ስጋት ተደርገው ይታዩ ነበር።የድንበር ከተሞችን በሴልጁቅ ወረራ መዘረፉን ተከትሎ ቀዳማዊ ሱልጣን መስዑድ (የጋዝኒ የመሀሙድ ልጅ) ሰልጁክን ከግዛቱ ለማባረር ወሰነ።የመስዑድ ጦር ወደ ሳራክ ሲዘምት የሴልጁቅ ወራሪዎች የጋዝናቪድ ጦርን በመምታት እና በመሮጥ ያዋከቡት ነበር።ስዊፍት እና ሞባይል ቱርክመኖች በገደል ሜዳ እና በረሃዎች ላይ ጦርነትን ለመዋጋት የተሻሉ ነበሩ ከወግ አጥባቂው የጋዝናቪድ ቱርኮች ጦር።ሴልጁቅ ቱርክመንስ የጋዝኔቪድ አቅርቦት መስመሮችን በማጥፋት በአቅራቢያው ያሉትን የውሃ ጉድጓዶች ቆርጠዋል።ይህም የጋዝናቪድ ጦር ዲሲፕሊን እና ሞራል በእጅጉ ቀንሷል።እ.ኤ.አ. በሜይ 23፣ 1040፣ ወደ 16,000 የሚጠጉ የሴልጁክ ወታደሮች በረሃብ እና በመንፈስ ጭንቀት የወደቀውን የጋዛናቪድ ጦር በዳንደናቃን ላይ ጦርነት ገጥመው በሜርቭ ከተማ አቅራቢያ ድል በማድረግ የጋዛናቪድ ጦርን ብዙ ክፍል አወደሙ።^[6] ሴልጁኮች ኒሻፑርን፣ ሄራትን ተቆጣጠሩ እና ባልክን ከበቡ።

ከዳንዳናካን ጦርነት በኋላ ቱርክመንስ ሖራሳኒያውያንን ቀጥረው የፋርስ ቢሮክራሲ አቋቁመው አዲሱን ሥልጣናቸውን በቶግሩል የስም የበላይ ገዢ አድርገው ያስተዳድሩ ነበር።እ.ኤ.አ. በ1046 አባሲድ ኸሊፋ አል-ቃኢም የሰልጁክ በኮራሳን ላይ መግዛቱን የሚያውቅ ዲፕሎማ ለቱሪል ልኳል።

በሴሉክ ኢምፓየር በዛሬይቱ ኢራን ውስጥ ግዛቶችን ከተቆጣጠረ በኋላ በ1040ዎቹ መጨረሻ ላይ በርካታ የኦጉዝ ቱርኮች በአርሜኒያ የባይዛንታይን ድንበር ላይ ደረሱ።በጂሃድ መንገድ ለመዝረፍ እና ለመለያየት ጓጉተው በአርመን የባይዛንታይን ግዛቶችን መውረር ጀመሩ።በተመሳሳይ ጊዜ የባይዛንታይን ግዛት ምስራቃዊ መከላከያዎች በንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ IX Monomachos (አር. 1042-1055) ተዳክመዋል, እሱም የአይቤሪያ እና የሜሶጶጣሚያ ጭብጦች ወታደሮች (የግዛት ክፍያዎች) ወታደራዊ ግዴታቸውን ለግብር ታክስ እንዲሰጡ ፈቅዶላቸዋል. ክፍያዎች.የሴልጁክ መስፋፋት ወደ ምዕራብ አቅጣጫ ግራ የተጋባ ጉዳይ ነበር፣ ምክንያቱም ከቱርክ ጎሳዎች የጅምላ ፍልሰት ጋር ተያይዞ ነበር።እነዚህ ጎሳዎች በስም የሴልጁክ ገዥዎች ተገዢዎች ብቻ ነበሩ፣ እና ግንኙነቶቻቸው ውስብስብ በሆነ ተለዋዋጭ የበላይነት የተያዙ ነበሩ፡ ሴልጁኮች ሥርዓት ያለው አስተዳደር ያለው አገር ለመመስረት ሲፈልጉ፣ ጎሣዎቹ ለዝርፊያ እና ለአዲስ የግጦሽ መሬቶች የበለጠ ፍላጎት ነበራቸው እና ራሳቸውን ችለው ወረራ ጀመሩ። የሴልጁክ ፍርድ ቤት.የኋለኛው ደግሞ ይህንን ክስተት በቸልታ ተቀበለ፣ ምክንያቱም በሴልጁክ ልብ ውስጥ ያለውን ውጥረት ለማርገብ ይረዳል።በ1048 የካፔትሮን ጦርነት በባይዛንታይን-ጆርጂያ ጦር እና በሴሉክ ቱርኮች መካከል በካፔትሮን ሜዳ ላይ ተካሄዷል። ዝግጅቱ በሴልጁክ ልዑል ኢብራሂም ኢናል መሪነት በባይዛንታይን ትመራ የነበረችውን አርሜኒያ ከፍተኛ ወረራ የተፈጸመበት ነበር።የምክንያቶች ጥምር መደበኛው የባይዛንታይን ጦር በቱርኮች ላይ ከፍተኛ የቁጥር ችግር ላይ ወድቆ ነበር፡ የአካባቢው ቲማቲክ ሰራዊት ፈርሷል፣ ብዙ ባለሙያ ወታደሮች የሊዮ ቶርኒኪዮስን አመጽ ለመጋፈጥ ወደ ባልካን አገሮች ተዘዋውረዋል።በውጤቱም፣ የባይዛንታይን አዛዦች፣ አሮን እና ካታካሎን ኬካውሜኖስ፣ ወረራውን እንዴት በተሻለ ሁኔታ መቋቋም እንደሚቻል ላይ አልተስማሙም።ኬካውሜኖስ አፋጣኝ እና የቅድመ መከላከል አድማን ወደደ፣ አሮን ግን ማጠናከሪያዎች እስኪመጡ ድረስ የበለጠ ጥንቃቄ የተሞላበት ስልትን ወደደ።ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ ዘጠነኛ ሁለተኛውን አማራጭ መርጦ ጦራቸውን ከጆርጂያ ገዥ ሊፓሪት አራተኛ እርዳታ ሲጠይቁ ተገብሮ አቋም እንዲይዙ አዘዙ።ይህም ቱርኮች እንደፈለጉ እንዲወድሙ አስችሏቸዋል፣ በተለይም ታላቁን የአርዜዝ የንግድ ማእከል ወደ ማቅ እና ውድመት አድርሷል።ጆርጂያውያን ከደረሱ በኋላ የባይዛንታይን-የጆርጂያ ጦር ጥምር በካፔትሮን ጦርነት ፈጠረ።በከባድ የሌሊት ጦርነት የክርስቲያን አጋሮች ቱርኮችን ለመመከት ቻሉ፣ እና አሮን እና ኬካውሜኖስ፣ የሁለቱ ጎራዎች አዛዥ እስከ ንጋት ድረስ ቱርኮችን አሳደዱ።በማዕከሉ ውስጥ ግን ኢናል ሊፓሪትን ለመያዝ ችሏል, ይህ እውነታ ሁለቱ የባይዛንታይን አዛዦች ለድላቸው እግዚአብሔርን ካመሰገኑ በኋላ አልተነገራቸውም.ኢናል ብዙ ዘረፋ ተሸክሞ ወደ ሴልጁክ ዋና ከተማ ሬይ ያለ ምንም ጉዳት መመለስ ቻለ።ሁለቱ ወገኖች ኤምባሲዎችን በመለዋወጥ የሊፓሪት መልቀቅ እና የባይዛንታይን እና የሴልጁክ ፍርድ ቤቶች ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት እንዲጀመር አድርጓል።ንጉሠ ነገሥት ቆስጠንጢኖስ ዘጠነኛ ምሥራቃዊ ድንበሩን ለማጠናከር እርምጃዎችን ወስዷል, ነገር ግን በውስጥ ግጭት ምክንያት የቱርክ ወረራ እስከ 1054 ድረስ አልተጀመረም. ቱርኮች ከጊዜ ወደ ጊዜ እየጨመረ የሚሄደው ስኬት አግኝተዋል, የባይዛንታይን ወታደሮች እንደገና ወደ ባልካን በማዞር ፔቼኔግስን ለመዋጋት, በመካከላቸው አለመግባባቶች ነበሩ. የምስራቃዊ የባይዛንታይን ግዛቶች የተለያዩ ጎሳዎች እና የባይዛንታይን ጦር ውድቀት።

ከተከታታይ ድሎች በኋላ ቱሪል የከሊፋነት መቀመጫ የሆነችውን ባግዳድን ድል አደረገ እና የመጨረሻውን የቡዪድ ገዥዎችን አስወገደ።ቱሪል በኸሊፋው አልቃኢም ሱልጣን (የታላቋ ሴልጁክ ሱልጣኔት) ታውጇል።ልክ እንደ ቡዪዶች፣ ሴልጁኮች የአባሲድ ኸሊፋዎችን እንደ አምሳያ አድርገው ያዙ።

የሴልጁክ ግዛት መስራች ቱሪል ልጅ ሳይወልድ ሞተ እና ዙፋኑን ለወንድሙ ቻግሪ ቤግ ልጅ አልፕ አርስላን ፈቀደ።ቱሪል ከሞተ በኋላ ግን የሴልጁክ ልዑል ኩታልሚሽ አዲሱ ሱልጣን ለመሆን ተስፋ አድርጎ ነበር፣ ምክንያቱም ቱሪል ልጅ አልነበረውም እና እሱ የስርወ መንግስት ትልቁ ህያው አባል ነበር።የአልፕ አርስላን ዋና ጦር ከቁታልሚሽ በስተምስራቅ 15 ኪሎ ሜትር ርቀት ላይ ነበር።ኩታልሚሽ የአልፕ አርስላን መንገድ ለመዝጋት የጅረት አቅጣጫውን ለመቀየር ሞከረ።ይሁን እንጂ አልፕ አርስላን ሠራዊቱን አዲስ በተፈጠረው ረግረጋማ ምድር ማለፍ ቻለ።ሁለቱ የሴልጁክ ጦር ከተገናኙ በኋላ የቁታልሚሽ ጦር ከጦርነቱ ሸሹ።ረሱል (ሰ .ቁታልሚሽ አመለጠ፣ ነገር ግን ወደ ምሽጉ ጊርድኩህ በስርዓት ለማፈግፈግ ኃይሉን እየሰበሰበ፣ ከፈረሱ ላይ በኮረብታማ ቦታ ላይ ወድቆ በታህሳስ 7 ቀን 1063 ሞተ።የቁታልሚሽ ልጅ ሱለይማን ቢታሰርም አልፕ አርስላን ይቅርታ አድርጎ በግዞት ሰደደው።በኋላ ግን ይህ ለእሱ ዕድል ሆኖ ተገኝቷል;ከታላቁ የሴልጁክ ግዛት ያለፈውን የሩም ሱልጣኔትን መስርቷልና።

እ.ኤ.አ. በ 1068 በሶሪያ ውስጥ ፋቲሚዶችን ለመዋጋት በጉዞ ላይ እያለ አልፕ አርስላን የባይዛንታይን ግዛትን ወረረ።ንጉሠ ነገሥት ሮማኖስ አራተኛ ዲዮጋን በአካል ተገኝቶ ወራሪዎቹን በኪልቅያ አገኘው።በሦስት አድካሚ ዘመቻዎች ቱርኮች በዝርዝር ተሸንፈው በ1070 ኤፍራጥስን ተሻገሩ። የመጀመሪያዎቹ ሁለት ዘመቻዎች የተካሄዱት በንጉሠ ነገሥቱ ነበር፣ ሦስተኛው ደግሞ የአፄ ማኑኤል ኮምኔኖስ ታላቅ አጎት በሆነው በማኑኤል ኮምኔኖስ ነበር።

የማንዚከርት ጦርነት የተካሄደው በባይዛንታይን ግዛት እና በሴሉክ ኢምፓየር (በአልፕ አርስላን መሪነት) መካከል ነው።የባይዛንታይን ጦር ወሳኝ ሽንፈት እና የንጉሠ ነገሥት ሮማኖስ አራተኛ ዲዮጋን መያዝ በአናቶሊያ እና በአርሜኒያ የባይዛንታይን ሥልጣንን በማዳከም ረገድ ትልቅ ሚና ተጫውቷል እናም የአናቶሊያን ቀስ በቀስ ቱርኪፍ ለማድረግ አስችሏል።በ11ኛው ክፍለ ዘመን ወደ ምዕራብ ሲጓዙ የነበሩት ብዙዎቹ ቱርኮች በማንዚከርት የተገኘውን ድል በትንሹ እስያ መግቢያ አድርገው ይመለከቱት ነበር።

በአልፕ አርስላን ተተኪ ማሊክ ሻህ እና በሁለቱ የፋርስ ቪዚአሮች ኒዛም አል ሙልክ እና ታጅ አል ሙልክ ስር የሴልጁክ ግዛት በተለያዩ አቅጣጫዎች ተስፋፍቷል ፣ከአረብ ወረራ በፊት በነበረው ዘመን የቀድሞ የኢራን ድንበር ነበር ፣ስለዚህ ብዙም ሳይቆይ ትዋሰን ነበር።ቻይና በምስራቅ እና በምዕራብ የባይዛንታይን.ዋና ከተማዋን ከሬይ ወደ ኢስፋሃን ያዛውረው ማሊክ ሻህ ነበር።የሴልጁክ ኢምፓየር የስኬቶቹ ከፍተኛ ደረጃ ላይ የደረሰው በእሱ አገዛዝ እና መሪነት ነው።

አልፕ አርስላን ለቱርኮማን ጄኔራሎች ለእሱ ታማኝ ሆነው ከቀድሞ የባይዛንታይን አናቶሊያ የራሳቸውን ርዕሰ መስተዳድር እንዲቀርጹ ፈቀደላቸው።በሁለት ዓመታት ውስጥ ቱርክመኖች እስከ ኤጂያን ባህር ድረስ በብዙ ቢሊኮች ቁጥጥር ስር ውለዋል፡ በሰሜን ምስራቅ አናቶሊያ የሚገኙት ሳልቱኪዶች፣ ሻህ-አርመንስ እና ሜንጉጄኪድስ በምስራቅ አናቶሊያ፣ አርቱኪድስ በደቡብ ምስራቅ አናቶሊያ፣ ዴንማርክሜንዲስ በማዕከላዊ አናቶሊያ፣ ሩም ሴልጁክስ (በሊሊክ ሱለይማን፣ በኋላ ወደ ማዕከላዊ አናቶሊያ የተዛወረው) በምእራብ አናቶሊያ፣ እና በኢዝሚር (ስምርና) የሚገኘው የሰምርኔስ የዛቻስ በይሊክ።

የከርጅ አቡ ዱላፍ ጦርነት በ1073 በማሊክ-ሻህ 1 የሴልጁክ ጦር እና በከርማን ሴልጁክ የኳቨርት ጦር እና በልጁ ሱልጣን-ሻህ መካከል ተካሄደ።የተካሄደው በከርጅ አቡ ዱላፍ አካባቢ ነው፣ በአሁኑ ጊዜ በሃማዳን እና በአራክ መካከል ያለው፣ እና ወሳኝ የማሊክ-ሻህ 1 ድል ነበር።አልፕ-አርስላን ከሞተ በኋላ ማሊክ-ሻህ የግዛቱ አዲስ ሱልጣን ሆኖ ታወቀ።ነገር ግን ማሊክ-ሻህ ከተረከበ በኋላ አጎቱ ካቫርት ዙፋኑን ለራሱ ወስዶ ማሊክ-ሻህን እንዲህ የሚል መልእክት ላከ፡- “እኔ ታላቅ ወንድም ነኝ፣ አንተም የወጣት ልጅ ነህ፣ በወንድሜ በአልፕ ላይ የበለጠ መብት አለኝ። - የአርስላን ውርስ።ከዚያም ማሊክ-ሻህ የሚከተለውን መልእክት በመላክ መለሰ፡- "ወንድም ልጅ ሲኖር አይወርስም።"ይህ መልእክት ቃቫርትን አስቆጣ፣ እሱም ከዚያ በኋላ እስፋሃንን ያዘ።እ.ኤ.አ. በ 1073 በሃማዳን አቅራቢያ ለሦስት ቀናት የፈጀ ጦርነት ተካሄደ ።ካቫርት በሰባት ልጆቹ ታጅቦ ነበር፣ ሠራዊቱ ደግሞ ቱርክመንያን ያቀፈ ሲሆን የማሊክ-ሻህ ጦር ግን ጉላም ("ወታደራዊ ባሮች") እና የኩርድ እና የአረብ ወታደሮችን ያቀፈ ነበር።በጦርነቱ ወቅት የማሊክ-ሻህ ጦር ቱርኮች ነበሩ። በእሱ ላይ ተቃወመ ፣ ግን እሱ ግን ኳቫርትን ማሸነፍ እና መያዝ ችሏል።ካቫርት ምህረትን ለመነ እና በምላሹ ወደ ኦማን ጡረታ እንደሚወጣ ቃል ገባ።ነገር ግን ኒዛም አል ሙልክ እሱን መቆጠብ የድክመት ማሳያ ነው በማለት ጥያቄውን አልተቀበለውም።ከተወሰነ ጊዜ በኋላ ኳቫርት በቀስት ገመድ ታንቆ ሞተ፣ ሁለቱ ልጆቹ ግን ታውረዋል።

እ.ኤ.አ. በ 1040 የሴልጁክ ቱርኮች ጋዛናቪድን በዳንዳናካን ጦርነት አሸንፈው ኢራን ገቡ።ከካራካኒዶች ጋር ግጭት ተቀሰቀሰ፣ ነገር ግን ካራካኒዶች መጀመሪያ ላይ በሴሉኮች የሚሰነዘሩ ጥቃቶችን መቋቋም ችለዋል፣ እንዲያውም ለአጭር ጊዜ በታላቁ ሖራሳን የሚገኙትን የሴልጁክ ከተሞችን ተቆጣጠሩ።ካራካኒዶች ግን ከሃይማኖታዊ መደቦች (ዑለማዎች) ጋር ከባድ ግጭት ፈጠሩ እና የ Transoxiana ዑለማዎች የሴልጁኮችን ጣልቃ ገብነት ጠየቁ።በ1089 የኢብራሂም የልጅ ልጅ አህመድ ለ.ክህድር፣ ሴሉክ ገብተው ሳምርካንድን ተቆጣጠሩ፣ ከምእራብ ካናት ጎራዎች ጋር።ምዕራባዊው ካራካኒድስ ካንቴ የሴልጁኮች ቫሳል ለግማሽ ምዕተ-አመት ሆነ፣ እና የምዕራቡ ካንቴ ገዥዎች በአብዛኛው ሴሉኮች በዙፋኑ ላይ ለማስቀመጥ የመረጡት ነበሩ።አህመድ ለ.ኸድር በሰለጁኮች ወደ ስልጣን ተመለሱ በ1095 ግን ዑለማዎች አህመድን በመናፍቅነት ከሰሱት እና እንዲገደል ማድረግ ችለዋል።የካሽጋር ካራካኒዶች የሴልጁክ ዘመቻን ተከትሎ ወደ ታላስ እና ዜቲሱ መገዛታቸውን አስታውቀዋል፣ ነገር ግን ምስራቃዊው ካንቴ የሴልጁክ ቫሳል ለአጭር ጊዜ ብቻ ነበር።በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ትራንስሶሺያናን ወረሩ እና ቴርሜዝ የተባለችውን የሴሉክ ከተማን ለአጭር ጊዜ ያዙ.

በደቡባዊ ጆርጂያ ውስጥ በማሊክ-ሻህ 1ኛ ከተካሄደው አጭር ዘመቻ በኋላ ንጉሠ ነገሥቱ የሳምሽቪልዴ እና የአራንን ዱኪዎች ለአረብኛ ምንጮች ሳቭታንግ ተብሎ ለሚጠራው “ሳራንግ ኦቭ ጋንድዛ” ሰጡ።48,000 ፈረሰኞችን ወደ ሳራንግ ትቶ ጆርጂያን ሙሉ በሙሉ በሴሉክ ኢምፓየር ግዛት ስር ለማድረግ ሌላ ዘመቻ አዘዘ።የአራን ገዥ በዲማኒሲ፣ ዲቪን እና ጋንጃ ሙስሊም ገዥዎች በመታገዝ ሠራዊቱን ወደ ጆርጂያ ዘመቱ።የወረራው የፍቅር ጓደኝነት በዘመናዊ የጆርጂያ ምሁራን መካከል ክርክር ነው.ጦርነቱ በአብዛኛው በ 1074 (Lortkipanidze, Berdzenishvili, Papaskiri) ላይ ቢሆንም, ፕሮፌሰር ኢቫኔ ጃቫኪሽቪሊ በ 1073 እና 1074 አካባቢ ያለውን ጊዜ አስቀምጠዋል. በነሐሴ ወይም በመስከረም 1075 ተከስቷል.^[7] ጊዮርጊስ II፣ በካክቲው የአግሳርታን 1 ወታደራዊ ድጋፍ፣ በፓርትስኪሲ ቤተመንግስት አቅራቢያ ከወራሪዎችን አገኘ።ምንም እንኳን የጦርነቱ ዝርዝር ሁኔታ ብዙም ያልተጠና ቢሆንም፣ በጣም ኃያላን ከሆኑት የጆርጂያ መኳንንት አንዱ የሆነው Kldekari ያለው ኢቫኔ ባጉዋሺ ከሴልጁኮች ጋር በመቀናጀት ልጁን ሊፓሪትን ለታማኝነት ቃልኪዳን የፖለቲካ እስረኛ አድርጎ እንደሰጣቸው ይታወቃል።ጦርነቱ ቀኑን ሙሉ ቀጠለ፣ በመጨረሻም በጆርጂያው ጊዮርጊስ 2ኛ ወሳኝ ድል ተጠናቀቀ።^[8] በፓርትሺሲ ውስጥ በተደረገው አስፈላጊ ጦርነት ድል ከተቀዳጀ በኋላ የተገኘው ፍጥነት ጆርጂያውያን በሴሉክ ኢምፓየር (ካርስ፣ ሳምሽቪልዴ) እንዲሁም በባይዛንታይን ኢምፓየር (አናኮፒያ፣ ክላርጄቲ፣ ሻቭሼቲ፣ አርዳሃን፣ ጃቫኬቲ) የጠፉትን ግዛቶች በሙሉ መልሰው እንዲይዙ አስችሏቸዋል። ).^[9]

በማንዚከርት ጦርነት የባይዛንታይን ጦር ሽንፈት ለዴንማርክሜንድ ጋዚ ታማኝ ኃይሎችን ጨምሮ ቱርኮች ሁሉንም አናቶሊያን እንዲቆጣጠሩ አስችሏቸዋል።ዴንማርክሜንድ ጋዚ እና ሰራዊቱ የኒዮካሳሪያን፣ ቶካትን፣ ሲቫስን እና ኢውቻይታን ከተሞችን በመቆጣጠር ማዕከላዊ አናቶሊያን ያዙ።ይህ ግዛት ከሶሪያ ወደ የባይዛንታይን ግዛት የሚወስደውን ዋና መንገድ ይቆጣጠራል እና ይህ በመጀመርያ የመስቀል ጦርነት ወቅት ስልታዊ ጠቀሜታ ይኖረዋል.

ማሊክ ሻህ ቀዳማዊ ወደ ጆርጂያ በመግባት ብዙ ሰፈሮችን ወደ ፍርስራሹ ወረደ።ከ 1079/80 ጀምሮ ጆርጂያ በየዓመቱ ግብር በሚከፈል ዋጋ ውድ የሆነ የሰላም ደረጃን ለማረጋገጥ ለማሊክ-ሻህ እንድትገዛ ግፊት ተደረገባት።

ሱለይማን ኢብኑ ቁጡልሚሽ (የመሊክ ሻህ የአጎት ልጅ) የኮኒያ ግዛት ዛሬ በምዕራብ ቱርክ ውስጥ መሰረተ።ምንም እንኳን የታላቁ ሴልጁክ ግዛት ቫሳል በቅርቡ ሙሉ በሙሉ ነፃ ይሆናል።የሩም ሱልጣኔት በ1077 በሱለይማን ኢብኑ ኩቱልሚሽ ስር ከታላቋ ሴልጁክ ግዛት ተለየ፣ የባይዛንታይን የማእከላዊ አናቶሊያ ግዛቶች በማንዚከርት ጦርነት (1071) ከተያዙ ከስድስት ዓመታት በኋላ ነው።ዋና ከተማዋ መጀመሪያ በኢዝኒክ ከዚያም በኮኒያ ነበር።እነዚህ የቱርክ ቡድኖች ወደ ትንሿ እስያ የሚሄደውን የጉዞ መስመር ማደናቀፍ ጀመሩ።

ቀዳማዊ ሱልጣን ማሊክ-ሻህ የተከበበውን አሲዝ ብን ኡቫቅ አል-ከዋራዝሚን ለመርዳት ወንድሙን ቱቱሽን ወደ ደማስቆ ላከው።ከበባው ካለቀ በኋላ ቱቱሽ አሲዝ እንዲገደል እና እራሱን በደማስቆ እንዲሾም አደረገ።ከፋቲሚዶች ጋር ጦርነቱን ተቆጣጠረ።የሐጅ ንግዱን ማደናቀፍ ጀምሮ ሊሆን ይችላል።

መጀመሪያ ላይ በባይዛንታይን አገልግሎት የሴልጁክ የቱርክ ጦር አዛዥ ዛቻስ አመፀ እና ሰምርናን ያዘ ፣ በትንሿ እስያ አብዛኛው የኤጂያን የባህር ዳርቻዎች እና ከባህር ዳርቻ ላይ የሚገኙትን ደሴቶች።በሰምርኔስ ዋና ከተማን መስርቷል፣ ለሴሉኮች ወደ ኤጂያን ባህር እንዲደርሱ አድርጓል።

እ.ኤ.አ. በ 1080 ቱቱሽ አሌፖን በኃይል ለመያዝ ወሰነ ፣ በዚህ ውስጥ በአቅራቢያው ካለው መከላከያ ለመግፈፍ ፈለገ ።ስለዚህም መንቢጅን፣ ሂሱን አል-ፋያን (በዘመናዊው አል-ቢራ)፣ ቢዛአን እና አዛዝን ያዘ።በኋላም ሳቢቅ አሚሩን ለኡቀይሊድ አሚር ሙስሊም ኢብኑ ቁረይሽ "ሻራፍ አል-ዳውላ" እንዲሰጥ ተጽዕኖ አሳደረ።በአሁን ሰአት በሱለይማን ኢብኑ ኩታልሚሽ የተከበበው የሀላባ መሪ ሻሪፍ ሀሰን ኢብን ሂባት አላህ አልሁተይቲ ከተማዋን ለቱቱሽ አሳልፎ ለመስጠት ቃል ገባ።ሱለይማን የሴልጁክ ሥርወ መንግሥት የሩቅ አባል ሲሆን ራሱን በአናቶሊያ ያቋቋመ እና ግዛቱን ወደ አሌፖ ለማስፋፋት እየሞከረ ነበር፣ በ1084 አንጾኪያን ያዘ። ቱቱሽ እና ሠራዊቱ በ1086 ከሱለይማን ጦር ጋር ተገናኙ።በሚቀጥለው ጦርነት የሱለይማን ጦር ሸሽቷል። ፣ ሱለይማን ተገደለ እና ልጁ ኪሊክ አርስላን ተማረከ።በግንቦት 1086 ቱቱሽ አሌፖን አጥቅቶ ያዘ፣ እስከ ጥቅምት ወር ድረስ በመቆየት በማሊክ-ሻህ ጦር ግንባር የተነሳ ወደ ደማስቆ ሄደ።ሱልጣኑ ራሱ በታኅሣሥ 1086 ደረሰ፣ ከዚያም አቅ ሱንኩር አል-ሐጂብን የሀላባ አስተዳዳሪ አድርጎ ሾመው።

በ1087 የጸደይ ወቅት፣ ከሰሜን የተነሳ ትልቅ ወረራ ዜና ወደ ባይዛንታይን ፍርድ ቤት ደረሰ።ወራሪዎች ከሰሜን-ምዕራብ ጥቁር ባህር ክልል የመጡ Pechenegs ነበሩ;በአጠቃላይ 80,000 ሰዎች እንደነበሩ ተዘግቧል።የባይዛንታይንን አደገኛ ሁኔታ በመጠቀም የፔቼኔግ ጭፍሮች ወደ ባይዛንታይን ዋና ከተማ ወደ ቁስጥንጥንያ አመሩ፣ ሲሄዱም ሰሜናዊ የባልካን አገሮችን ዘርፈዋል።ወረራው በአሌክሲዮስ ግዛት ላይ ከባድ ስጋት ፈጥሯል ነገርግን ለዓመታት በዘለቀው የእርስ በርስ ጦርነት እና የባይዛንታይን ጦር ቸልተኛነት ለንጉሠ ነገሥቱ የፔቼኔግ ወራሪዎችን ለመመከት የሚያስችል በቂ ጦር ማቅረብ አልቻለም።አሌክስዮስ ግዛቱን ከመጥፋት ለማዳን በራሱ ብልሃት እና ዲፕሎማሲያዊ ችሎታ ላይ እንዲተማመን ተገደደ።ወደ ሌላ የቱርክ ዘላኖች ነገድ ኩማን ከፔቼኔግስ ጋር እንዲዋጋው ተማጸነ።እ.ኤ.አ. በ 1090 ወይም 1091 ፣ የሰምርኔ ኤሚር ቻካ የባይዛንታይን ግዛትን ሙሉ በሙሉ ለማጥፋት ከፔቼኔግስ ጋር ህብረት ለመፍጠር ሀሳብ አቅርበዋል ።^[10]በፔቼኔግስ ላይ ለተደረገው እርዳታ በአሌክሲዮስ የወርቅ ስጦታ አሸንፈው ኩማኖች አሌክዮስን እና ሠራዊቱን ለመቀላቀል ቸኩለዋል።እ.ኤ.አ. በ 1091 የፀደይ መጨረሻ ላይ የኩማን ጦር ወደ ባይዛንታይን ግዛት ደረሰ ፣ እና ጥምር ጦር በፔቼኔግስ ላይ ለመግጠም ተዘጋጀ።ሰኞ፣ ኤፕሪል 28፣ 1091 አሌክስዮስ እና አጋሮቹ በሄብሮስ ወንዝ አቅራቢያ በሌቮዩንዮን ወደሚገኘው የፔቼኔግ ካምፕ ደረሱ።ፔቼኔግስ በግርምት የተያዙ ይመስላል።ያም ሆነ ይህ በማግስቱ ጠዋት በሌቮዩንዮን የተካሄደው ጦርነት እልቂት ነበር።የፔቼኔግ ተዋጊዎች ሴቶቻቸውን እና ልጆቻቸውን ይዘው ነበር፣ እና በላያቸው ላይ ለደረሰው ጥቃት አስፈሪነት ሙሉ በሙሉ ዝግጁ አልነበሩም።ኩማኖች እና ባይዛንታይን በጠላት ሰፈር ላይ ወድቀው በመንገዳቸው ያሉትን ሁሉ ጨረሱ።ፔቼኔጎች በፍጥነት ወድቀዋል፣ እና አሸናፊዎቹ አጋሮች በጭካኔ ገደሏቸው እናም ሊጠፉ ተቃርበዋል።የተረፉት በባይዛንታይን ተይዘው ወደ ኢምፔሪያል አገልግሎት ተወሰዱ።የባይዛንታይን ጦር ከግማሽ ምዕተ ዓመት በላይ ያስመዘገበው ብቸኛ በጣም ወሳኝ ድል ሌቮዩንዮን ነው።ጦርነቱ በባይዛንታይን ታሪክ ውስጥ ትልቅ ለውጥ ያመጣል;ግዛቱ ባለፉት ሃያ ዓመታት ውስጥ የሀብቱ ጫፍ ላይ ደርሶ ነበር፣ እና ሌቮዩንዮን አሁን በመጨረሻ ግዛቱ ወደ ማገገሚያ መንገድ ላይ እንዳለ ለአለም አመልክቷል።ፔቼኔግስ ሙሉ በሙሉ ወድሟል፣ እናም የግዛቱ አውሮፓውያን ንብረቶች አሁን ደህንነታቸው የተጠበቀ ነበር።አሌክስዮስ እራሱን የባይዛንቲየም አዳኝ መሆኑን በተፈለገበት ሰአት አረጋግጦ ነበር እና አዲስ የተስፋ መንፈስ በጦርነት ደከመው ባይዛንታይን መነሳት ጀመረ።

ማሊክ-ሻህ በአደን ላይ እያለ ህዳር 19 ቀን 1092 ሞተ።እሱ ሲሞት የሴልጁክ ኢምፓየር ትርምስ ውስጥ ወደቀ፣ ምክንያቱም ተቀናቃኝ ተተኪዎች እና የክልል ገዥዎች ግዛታቸውን ቀርፀው እርስ በእርሳቸው ጦርነት ሲከፍቱ ነበር።የነጠላ ጎሳዎቹ፣ ዴንማርክሜንድ፣ ማንጉጄኪድስ፣ ሣልቱኪድስ፣ ተንግሪቢርሚሽ begs፣ አርቱኪድስ (ኦርቶኪድስ) እና አኽላት-ሻህስ የየራሳቸውን ነፃ አገር ለመመስረት እርስበርስ መፎካከር ጀመሩ።ማሊክ ሻህ በአናቶሊያ ተተካየሩም ሱልጣኔትን የመሰረተው ቀዳማዊ ኪሊጅ አርስላን እና በሶሪያ በወንድሙ ቱቱሽ ቀዳማዊ። በፋርስ ቀዳማዊው ልጁ ማህሙድ 1ኛ ተተካ። ኢራቅ ፣ መሐመድ 1 በባግዳድ፣ እና አህመድ ሳንጃር በኮራሳን።በ1098 እና 1099 ብዙ የሶሪያን እና ፍልስጤምን ከሙስሊሞች ቁጥጥር ባነሳው የመጀመሪያው የመስቀል ጦርነት መጀመሪያ በሴልጁክ ምድር ያለው ሁኔታ የበለጠ የተወሳሰበ ነበር። በማሊክ-ሻህ ሞት ምክንያት ተከሰተ

የቱቱሽ ጦር (ከካኩዪድ አሊ ኢብን ፋራሙርዝ ጋር) እና በርክ-ያሩክ በ17 ሳፋራ 488 (እ.ኤ.አ. ጓላም (ወታደር-ባሪያ) የቀድሞ አጋር፣ አክ-ሶንኩር።ቱቱሽ አንገቱ ተቆርጦ ጭንቅላቱ በባግዳድ ታይቷል።የቱቱሽ ታናሽ ልጅ ዱኩክ ደማስቆን ወረሰ፣ ራድዋን ግን አሌፖን ሲቀበል የአባታቸውን ግዛት ከፈለ።ከመጀመሪያው የመስቀል ጦርነት በፊት የቱርክ የኃይል ቁርጥራጮች።

በአንደኛው የመስቀል ጦርነት ወቅት፣ የተሰባበሩት የሴልጁኮች ግዛቶች ከመስቀል ጦረኞች ጋር ከመተባበር ይልቅ የራሳቸውን ግዛቶች በማጠናከር እና ጎረቤቶቻቸውን ለመቆጣጠር የበለጠ ያሳስቧቸው ነበር።ሴልጁኮች በ1096 የደረሱትን ህዝባዊ ክሩሴድ በቀላሉ አሸንፈው ነበር ፣ነገር ግን እንደ ኒቂያ (ኢዝኒክ) ፣ ኢኮኒየም (ኮኒያ) ፣ ቂሳሪያ ማዛካ (ኬይሴሪ) ያሉ አስፈላጊ ከተሞችን የወሰደውን ተከታዩ የመሳፍንት ክሩሴድ ሰራዊት እድገት ማስቆም አልቻሉም። እና አንጾኪያ (አንታክያ) ወደ እየሩሳሌም (አል-ቁድስ) ሲዘምት ነበር።እ.ኤ.አ. በ 1099 የመስቀል ጦረኞች በመጨረሻ ቅድስት ሀገር ያዙ እና የመጀመሪያዎቹን የመስቀል ጦርነት ግዛቶች አቋቋሙ ።ሴልጁኮች ፍልስጤምን በፋቲሚዶች አጥተው ነበር፣ እነሱም በመስቀል ጦሮች ከመያዙ በፊት መልሰው ያገኙት።

በ1096 የዜሪጎርዶስ ከበባ፣ ጀርመኖች በሪናልድ ስር በቱርኮች ላይ የተካሄደው የህዝብ ክሩሴድ በኤልቻኔዝ ፣ የኪሊጅ አርስላን 1 ጄኔራል ፣ የሩም ሱልጣን ሴልጁክ።የመስቀል ወራሪው ቡድን የዝርፊያ ጦር ሰፈር ለማቋቋም ከኒቂያ ለአራት ቀናት ያህል ርቀት ላይ የሚገኘውን የዜርጎርዶስ የቱርክን ምሽግ ያዘ።ኤልቻንስ ከሶስት ቀናት በኋላ መጥቶ የመስቀል ጦሩን ከበባ።ተከላካዮቹ የውሃ አቅርቦት አልነበራቸውም እና ከስምንት ቀናት ከበባ በኋላ መስከረም 29 ቀን እጃቸውን ሰጡ።ከፊሉ የመስቀል ጦር ኃይሎች እስልምናን ሲቀበሉ ሌሎች ደግሞ ተገድለዋል።

እ.ኤ.አ. በ1098 ከርቦጋ የመስቀል ጦር አንጾኪያን እንደከበበ በሰማ ጊዜ ወታደሮቹን ሰብስቦ ከተማዋን ለማስታገስ ዘመተ።በጉዞው ላይ፣ ወደ አንጾኪያ በሚሄድበት ጊዜ ምንም አይነት የፍራንካውያን ወታደሮችን ከኋላው ላለመተው በቅርቡ በባልድዊን ቀዳማዊ ወረራ ምክንያት ኤዴሳን መልሶ ለማግኘት ሞከረ።ወደ አንጾኪያ ለመቀጠል ከመወሰኑ በፊት ለሦስት ሳምንታት ያለምንም ምክንያት ከተማዋን ከበባት።የእሱ ማጠናከሪያዎች ምናልባት ከአንጾኪያ ቅጥር በፊት ያለውን የመስቀል ጦርነት ሊያበቃ ይችል ነበር, እና በእርግጥ, አጠቃላይ የመስቀል ጦርነት ምናልባት በኤዴሳ በጠፋው ጊዜ ይድናል.በደረሰ ጊዜ፣ ሰኔ 7 አካባቢ፣ የመስቀል ጦር ሰራዊት ከበባውን አሸንፈው ነበር፣ እና ከተማዋን ከጁን 3 ጀምሮ ያዙ።ከርቦጋ በተራው ከተማዋን ከበባ ከመጀመራቸው በፊት ከተማዋን ማደስ አልቻሉም።ሰኔ 28፣ የክርስቲያን ጦር መሪ የሆነው ቦሄመንድ ለማጥቃት ሲወስን፣ አሚሮች ከርቦጋን በወሳኙ ጊዜ በመተው ለማዋረድ ወሰኑ።ከርቦጋ በክርስቲያን ሠራዊት አደረጃጀትና ተግሣጽ ተገርሟል።ይህ ተነሳሽነት ያለው፣ የተዋሃደ የክርስቲያን ሰራዊት በጣም ትልቅ ከመሆኑ የተነሳ ከርቦጋ የራሱን ሃይሎች የመከፋፈል ስልት ውጤታማ አልነበረም።በፍጥነት በመስቀል ጦረኞች ተሸነፈ።ለማፈግፈግ ተገደደ፣ እና የተሰበረ ሰው ወደ ሞሱል ተመለሰ።

የመርሲቫን ጦርነት በ1101 የመስቀል ጦርነት በሰሜን አናቶሊያ በኪሊጅ አርስላን በሚመራው የሴልጁክ ቱርኮች መካከል የተካሄደው በአውሮፓውያን መስቀላውያን እና በሴልጁክ ቱርኮች መካከል ነው። መርሲቫንየመስቀል ጦረኞች በአምስት ክፍሎች የተደራጁ ነበሩ፡ ቡርጋንዳውያን፣ ሬይመንድ አራተኛ፣ የቱሉዝ እና የባይዛንታይን ቆጠራ፣ ጀርመኖች፣ ፈረንሣይ እና ሎምባርዶች።መሬቱ ለቱርኮች ተስማሚ ነበር - ደረቅ እና ለጠላታቸው የማይመች ፣ ክፍት ነበር ፣ ለፈረሰኞቻቸው ብዙ ቦታ ነበረው።ቱርኮች ​​በላቲን ላይ ለተወሰኑ ቀናት ያስቸገሩ ነበር፣ በመጨረሻም ኪሊጅ አርስላን ወደምፈልገው ቦታ መሄዳቸውን በማረጋገጥ እና አነስተኛ መጠን ያለው ቁሳቁስ ማግኘታቸውን አረጋግጠዋል።ጦርነቱ ለብዙ ቀናት ተካሂዷል።በመጀመሪያው ቀን ቱርኮች የመስቀል ጦርነቶችን ግስጋሴ ቆርጠው ከበቡዋቸው።በማግስቱ ኮንራድ ጀርመኖቹን በመምራት ብዙ ያልተሳካለትን ወረራ አደረገ።የቱርክን መስመሮች መክፈት አለመቻላቸው ብቻ ሳይሆን ወደ ዋናው የመስቀል ጦር ሰራዊት መመለስ ባለመቻላቸው በአቅራቢያው ወደሚገኝ ምሽግ መሸሸግ ነበረባቸው።ይህ ማለት ጀርመኖች የራሳቸውን ወታደራዊ ጥንካሬ መስጠት ከቻሉ ሊደርስ ለሚችለው ጥቃት ከአቅርቦት፣ ከእርዳታ እና ከግንኙነት ተቋርጠዋል።ሦስተኛው ቀን ትንሽ ጸጥታ የሰፈነበት ነበር፣ ትንሽም ሆነ ምንም ከባድ ውጊያ አልተካሄደም ነገር ግን በአራተኛው ቀን የመስቀል ጦር ኃይሎች ከገቡበት ወጥመድ ለመላቀቅ ከፍተኛ ጥረት አድርገዋል። ጥቃቱ በቀኑ መጨረሻ ላይ ውድቀት ነበር.ኪሊጅ አርስላን የሀላባው ሪድዋን እና ሌሎች ኃያላን የዴንማርክ ሜንድ መኳንንት ተቀላቅለዋል።በቫንጋርድ ውስጥ ያሉት ሎምባርዶች ተሸነፉ፣ ፔቼኔግስ በረሃ ወጡ፣ ፈረንሣይ እና ጀርመኖችም ወደ ኋላ እንዲወድቁ ተገደዱ።ሬይመንድ በድንጋይ ላይ ተይዞ በቅዱስ ሮማ ንጉሠ ነገሥት ሄንሪ አራተኛ ኮንስታብል እስጢፋኖስ እና ኮንራድ ታድጓል።ጦርነቱ በማግሥቱ ቀጠለ፣ የመስቀል ጦር ካምፑ ተማርኮ ፈረሰኞቹ ሸሹ፣ ሴቶችን፣ ሕጻናትን እና ካህናትን ለመግደል ወይም ለባርነት ተገዙ።አብዛኞቹ ሎምባርዶች፣ ፈረስ ያልነበራቸው፣ ብዙም ሳይቆይ በቱርኮች ተገደሉ ወይም ተገዙ።ሬይመንድ፣ እስጢፋኖስ፣ የብሎይስ ቆጠራ፣ እና እስጢፋኖስ 1፣ የቡርገንዲ ቆጠራ በሰሜን ወደ ሲኖፔ ሸሽተው በመርከብ ወደ ቁስጥንጥንያ ተመለሱ።^[11]

የካኬቲ-ሄሬቲ መንግሥት ከ1080ዎቹ ጀምሮ የሴልጁክ ግዛት ገባር ነበር።ሆኖም በ1104 ብርቱው የጆርጂያ ንጉስ ዴቪድ አራተኛ (1089-1125) በሴሉክ ግዛት ውስጥ የውስጥ አለመረጋጋትን መበዝበዝ ችሏል እና በሴልጁክ ቫሳል ግዛት Kakheti-Hereti ላይ በተሳካ ሁኔታ ዘመቻ ዘምቷል በመጨረሻም ወደ አንዱ Saeristavo ለውጦታል።የቃኬቲ-ሄሬቲ ንጉስ አግሳርታን II በጆርጂያውያን መኳንንት ባራሚስዜ እና አርሺያኒ ተይዞ በኩታይሲ ታስሯል።የሴልጁክ ሱልጣን በርክያሩክ ካኬቲ እና ኸርቲን መልሶ ለመያዝ ብዙ ጦር ወደ ጆርጂያ ላከ።ጦርነቱ የተካሄደው በደቡብ ምስራቅ የመንግሥቱ ክፍል፣ ከትብሊሲ በስተደቡብ ምሥራቅ ባለው ሜዳ ላይ በሚገኘው በኤርሱኪ መንደር ነው።የጆርጂያ ንጉሥ ዴቪድ በግላቸው በጦርነቱ ተካፍሏል፣ ሰልጁኮች ጆርጂያውያንን በቆራጥነት በማሸነፍ ሠራዊታቸው እንዲሸሽ አድርጓል።የሴልጁክ ቱርኮች የተብሊሲ ኢሚሬትስን እንደገና ወደ አንዱ ቫሳሎቻቸው ቀየሩት።

በ1115 የጋዝኒው መስዑድ 3ኛ ሞት ለዙፋኑ የጦፈ ውድድር ጀመረ።ሺርዛድ በዚያ አመት ዙፋኑን ያዘ በሚቀጥለው አመት ግን በታናሽ ወንድሙ አርስላን ተገደለ።አርስላን ከሴሉክ ሱልጣን አህመድ ሳንጃር ድጋፍ ያገኘውን የሌላውን ወንድሙን ባህራምን አመፅ መጋፈጥ ነበረበት።አህመድ ሳንጃር ከኮራሳን በመውረር ሰራዊቱን ወደ አፍጋኒስታን በመውሰድ በሻህራባድ በጋዝኒ አቅራቢያ በአርስላን ላይ ከባድ ሽንፈትን አደረሰ።አርስላን ማምለጥ ቻለ እና ባህራም የሴልጁክ ቫሳል በመሆን ዙፋኑን ተረከበ።

የጆርጂያ መንግሥት ከ1080ዎቹ ጀምሮ የታላቁ ሴልጁቅ ግዛት ገባር ነበር።ሆኖም በ1090ዎቹ ውስጥ ኃያል የሆነው የጆርጂያ ንጉስ ዴቪድ አራተኛ በሴሉክ ግዛት ውስጥ የውስጥ አለመረጋጋትን እና የምእራብ አውሮፓ የመጀመርያ ክሩሴድ ድል በሙስሊሞች ቅድስቲቱ ምድር ላይ የተካሄደውን ጦርነት በተሳካ ሁኔታ መጠቀም ችሏል እና በአንጻራዊ ሁኔታ ጠንካራ ንጉሳዊ አገዛዝ መስርቷል ፣ ሠራዊቱን እንደገና በማደራጀት እና የጠፉ መሬቶችን መልሶ ለመያዝ እና የቱርክ ዘራፊዎችን ለማባረር እንዲረዳቸው ኪፕቻክን፣ አላንን፣ እና የፍራንካውያን ቅጥረኞችን ሳይቀር በመመልመል።የዳዊት ጦርነቶች ልክ እንደ መስቀላውያን ጦርነቶች፣ በእስልምና ላይ በተደረገው ሃይማኖታዊ ጦርነት አካል ሳይሆን ካውካሰስን ከዘላኖች ሴልጁኮች ነፃ ለማውጣት የተደረገ የፖለቲካ-ወታደራዊ ጥረት ነበር።ጆርጂያ ለሃያ ዓመታት ጦርነት ውስጥ ከቆየች በኋላ እንደገና ውጤታማ እንድትሆን መፍቀድ ነበረባት።ንጉሥ ዳዊት ሠራዊቱን ለማጠናከር በ1118-1120 ትልቅ ወታደራዊ ማሻሻያ አደረገ እና ብዙ ሺህ ኪፕቻኮችን ከሰሜናዊው ስቴፕ ወደ ጆርጂያ ድንበር አውራጃዎች አሰፈረ።በምላሹም ኪፕቻኮች ለቤተሰቡ አንድ ወታደር ሰጡ፣ ይህም ንጉሥ ዳዊት ከንጉሣዊ ሠራዊቱ (ሞናስፓ በመባል ይታወቃል) በተጨማሪ የቆመ ጦር እንዲያቋቁም አስችሎታል።አዲሱ ጦር ለንጉሱ በጣም አስፈላጊ የሆነውን የውጭ ስጋቶችን እና የኃያላን ጌቶች ውስጣዊ ቅሬታን ለመዋጋት የሚያስችል ኃይል አቀረበ።ከ1120 ጀምሮ ንጉስ ዳዊት እስከ አራክስ ወንዝ ተፋሰስ እና የካስፒያን ሊቶራል ድረስ ዘልቆ በመግባት እና በመላው ደቡብ ካውካሰስ ሙስሊም ነጋዴዎችን በማሸበር የማስፋፋት ፖሊሲ ጀመረ።በጁን 1121 ትብሊሲ በጆርጂያ ከበባ ስር ነበረች፣ የሙስሊም ኤሊቶቹም ለዴቪድ አራተኛ ከባድ ግብር እንዲከፍሉ ተገድደዋል።የጆርጂያውያን ወታደራዊ ሃይል እንደገና ማገርሸቱ እና ከነፃዋ የተብሊሲ ከተማ ግብር እንዲሰጣቸው መጠየቁ የተቀናጀ የሙስሊሞች ምላሽ አመጣ።በ1121 ሴልጁክ ሱልጣን ማህሙድ II (1118-1131 ዓ.ም.) በጆርጂያ ላይ ቅዱስ ጦርነት አወጀ።በዲድጎሪ የተደረገው ጦርነት የመላው የጆርጂያ-ሴልጁክ ጦርነቶች ፍጻሜ ሲሆን በ1122 ጆርጂያውያን ትብሊሲን እንደገና እንዲቆጣጠሩ አድርጓል። ብዙም ሳይቆይ ዴቪድ ዋና ከተማዋን ከኩታይሲ ወደ ትብሊሲ አዛወረ።በዲድጎሪ የተገኘው ድል የመካከለኛው ዘመን የጆርጂያ ወርቃማ ዘመንን መርቋል።

ኪታኖች በ1125 የጂን ስርወ መንግስት የሊያኦ ስርወ መንግስትን ወረረ እና ሲያጠፋ ከሰሜን ቻይና ወደ ምዕራብ የተጓዙ የሊያኦ ስርወ መንግስት ህዝቦች ነበሩ።የሊያኦ ቅሪቶች የሚመሩት በዬሉ ዳሺ የምስራቅ ካራካኒድ ዋና ከተማ የሆነችውን የባላሳጉንን ነበር።በ 1137 የሴልጁክስ ቫሳል የሆነውን ምዕራባዊ ካራካኒድስን በኩጃንድ አሸንፈዋል እና የካራካኒድ ገዥ ማህሙድ 2ኛ ከሴሉክ አለቃ አህመድ ሳንጃር ጥበቃ እንዲደረግለት ተማጸነ።በ1141 ሳንጃር ከሠራዊቱ ጋር ወደ ሳርካንድ ደረሰ።የሴልጁኮችን ምድር እንዲቆጣጠሩ በከዋራዝሚያውያን የተጋበዙት ካራ-ኪታኖች እና እንዲሁም ከካራካኒድስ እና ሴልጁክስ ጋር ግጭት ውስጥ የተሳተፉት ካርሉኮች ጣልቃ እንዲገቡ ለቀረበላቸው አቤቱታ ምላሽ ሰጥተዋል። ፣ እንዲሁም ደርሷል።በካትዋን ጦርነት ሴልጁኮች በከፍተኛ ሁኔታ ተሸነፉ፣ ይህም የታላቁ የሴልጁክ ግዛት መጨረሻ መጀመሩን ያመለክታል።

በዚህ ጊዜ ከክሩሴደር መንግስታት ጋር ግጭትም አልፎ አልፎ ነበር፣ እናም ከመጀመሪያው የመስቀል ጦርነት በኋላ እራሳቸውን የቻሉ atabegs ከመስቀል ጦር ግዛቶች ጋር በተደጋጋሚ እርስበርስ ለግዛት ሲፋለሙ ከሌሎች አታቤጎች ጋር ይተባበሩ ነበር።በሞሱል፣ ዘንጊ ከርቦጋን እንደ አታቤግ ተክቶ የሶሪያን ታቤግስ የማጠናከር ሂደት በተሳካ ሁኔታ ጀመረ።በ 1144 ዘንጊ ኤዴሳን ያዘ ፣ ምክንያቱም የኤዴሳ አውራጃ ከአርቱኪዶች ጋር በመተባበር በእርሱ ላይ።ይህ ክስተት የሁለተኛውን የመስቀል ጦርነት አነሳስቷል።ከዘንጊ ልጆች መካከል አንዱ የሆነው ኑር አድ-ዲን በ1147 ዓ.ም ያረፈበትን ሁለተኛውን የመስቀል ጦርነት ለመቃወም በክልሉ ውስጥ ህብረት ፈጠረ።

በዚህ ጊዜ ከክሩሴደር መንግስታት ጋር ግጭትም አልፎ አልፎ ነበር፣ እናም ከመጀመሪያው የመስቀል ጦርነት በኋላ እራሳቸውን የቻሉ atabegs ከመስቀል ጦር ግዛቶች ጋር በተደጋጋሚ እርስበርስ ለግዛት ሲፋለሙ ከሌሎች አታቤጎች ጋር ይተባበሩ ነበር።በሞሱል፣ ዘንጊ ከርቦጋን እንደ አታቤግ ተክቶ የሶሪያን ታቤግስ የማጠናከር ሂደት በተሳካ ሁኔታ ጀመረ።በ 1144 ዘንጊ ኤዴሳን ያዘ ፣ ምክንያቱም የኤዴሳ አውራጃ ከአርቱኪዶች ጋር በመተባበር በእርሱ ላይ።ይህ ክስተት የሁለተኛውን የመስቀል ጦርነት አነሳስቷል።ከዘንጊ ልጆች መካከል አንዱ የሆነው ኑር አድ-ዲን በ1147 ዓ.ም ያረፈበትን ሁለተኛውን የመስቀል ጦርነት ለመቃወም በክልሉ ውስጥ ህብረት ፈጠረ።

በ1153 ጉዝ (ኦጉዝ ቱርኮች) አመፁ እና ሳንጃርን ያዙ።ከሶስት አመታት በኋላ ማምለጥ ቢችልም ከአንድ አመት በኋላ ሞተ.እንደ ዘንጊድስ እና አርቱኪድስ ያሉ አታቤጎች በስም በሴሉክ ሱልጣን ስር ብቻ ነበሩ እና በአጠቃላይ ሶሪያን እራሳቸውን ችለው ይቆጣጠሩ ነበር።አሕመድ ሳንጃር በ1157 ሲሞት፣ ይህ ግዛቱን የበለጠ ሰባበረ እና አታቤጎችን በብቃት ነፃ እንዲወጣ አደረገ።በሌሎች ግንባሮች የጆርጂያ መንግሥት የክልል ኃይል መሆን ጀመረች እና ድንበሯን በታላቁ ሴልጁክ ወጪ አስረዘመ።በአናቶሊያ ውስጥ በአርሜኒያው ሊዮ 2ኛ ሥር በኪልቅያ የአርሜኒያ መንግሥት መነቃቃት ወቅትም ተመሳሳይ ነበር።የአባሲድ ኸሊፋ አን-ናሲርም የከሊፋውን ስልጣን እንደገና ማረጋገጥ ጀመረ እና እራሱን ከ ኸዋረዝምሻህ ታካሽ ጋር ተባበረ።

ለአጭር ጊዜ ቶግሩል ሳልሳዊ ከአናቶሊያ በስተቀር የሴሉክ ሱልጣን ነበር።በ1194 ግን ቶግሩል በታካሽ ፣በክዋሬዝሚድ ኢምፓየር ሻህ ተሸነፈ እና የሴልጁክ ኢምፓየር በመጨረሻ ፈራረሰ።ከቀድሞው የሴልጁክ ግዛት፣ በአናቶሊያ የሚገኘውየሩም ሱልጣኔት ብቻ ቀረ

ሴልጁኮች የተማሩት በሙስሊም ፍርድ ቤቶች አገልጋይነት ወይም ቅጥረኛነት ነው።ስርወ መንግስቱ እስካሁን ድረስ በአረቦች እና በፋርሳውያን ቁጥጥር ስር ለነበረው የእስልምና ስልጣኔ መነቃቃትን፣ ጉልበትን እና መሰባሰብን አመጣ።ሴልጁኮች ዩኒቨርሲቲዎችን ያቋቋሙ ሲሆን የጥበብ እና የስነ-ጽሁፍ ደጋፊዎችም ነበሩ።የግዛታቸው ዘመን እንደ ኦማር ካያም ያሉ የፋርስ የሥነ ፈለክ ተመራማሪዎች እና የፋርስ ፈላስፋ አል-ጋዛሊ ናቸው።በሴልጁክስ ዘመን፣ አዲስ ፋርስኛ የታሪክ ቀረጻ ቋንቋ ሆነ፣ የአረብኛ ቋንቋ ባህል ማዕከል ከባግዳድ ወደ ካይሮ ተለወጠ።ስርወ መንግስቱ በአስራ ሶስተኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ እያሽቆለቆለ ሲሄድ ሞንጎሊያውያን በ1260ዎቹ አናቶሊያን በመውረር አናቶሊያን ቤይሊክስ በሚባሉ ትናንሽ ኢሚሬትስ ከፋፍለውታል።በመጨረሻም ከነዚህ አንዱ የሆነው ኦቶማን ወደ ስልጣን ይወጣና ቀሪውን ያሸንፋል።