အင်ဒိုနီးရှားသမိုင်း

နောက်ဆက်တွဲများ

ဇာတ်ကောင်များ

အောက်ခြေမှတ်စုများ

အကိုးအကား


Play button

2000 BCE - 2023

အင်ဒိုနီးရှားသမိုင်း



အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်းကို ပထဝီဝင်အနေအထား၊ ၎င်း၏သဘာဝအရင်းအမြစ်များ၊ လူသားများ၏ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုများနှင့် အဆက်အသွယ်များ၊ အောင်ပွဲခံစစ်ပွဲများ၊ စီအီး ၇ ရာစုတွင် ဆူမာတြားကျွန်းမှ အစ္စလာမ်သာသနာပြန့်ပွားမှုနှင့် အစ္စလာမ့်နိုင်ငံများကို တည်ထောင်ခြင်းတို့ဖြင့် ပုံဖော်ထားသည်။မြန်မာနိုင်ငံ၏ မဟာဗျူဟာမြောက် ပင်လယ်လမ်းသွား အနေအထားသည် ကျွန်းအချင်းချင်းနှင့် နိုင်ငံတကာကုန်သွယ်မှုကို မြှင့်တင်ပေးသည်။ကုန်သွယ်မှုသည် အင်ဒိုနီးရှားသမိုင်းကို အခြေခံကျကျ ပုံသွင်းလာခဲ့သည်။အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ဧရိယာသည် အမျိုးမျိုးသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများဖြင့် နေထိုင်ကြပြီး ကွဲပြားသော ယဉ်ကျေးမှုများ၊ လူမျိုးစုများနှင့် ဘာသာစကားများကို ဖန်တီးကြသည်။ကျွန်းစု၏ မြေပုံသဏ္ဍာန်နှင့် ရာသီဥတုသည် စိုက်ပျိုးရေးနှင့် ကုန်သွယ်မှုနှင့် ပြည်နယ်များဖွဲ့စည်းရေးကို သိသိသာသာ လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။အင်ဒိုနီးရှားပြည်နယ်၏ နယ်နိမိတ်များသည် ဒတ်ခ်ျ အရှေ့အင်ဒီများ၏ 20 ရာစု နယ်နိမိတ်များနှင့် ကိုက်ညီသည်။ခေတ်သစ်လူဦးရေအများစု၏ဖွဲ့စည်းပုံဖြစ်သော Austronesian လူမျိုးများသည် မူလက ထိုင်ဝမ် မှဖြစ်ပြီး ဘီစီ 2000 ဝန်းကျင်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်ဟု ယူဆကြသည်။ခရစ်နှစ် ၇ ရာစုမှ စ၍ အင်အားကြီးSrivijaya ရေတပ်နိုင်ငံသည် ဟိန္ဒူ နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို သယ်ဆောင်လာခဲ့သည်။စိုက်ပျိုးရေး ဗုဒ္ဓဘာသာ Sailendra နှင့် Hindu Mataram မင်းဆက်များသည် နောက်ပိုင်းတွင် ကြီးထွားလာပြီး ကုန်းတွင်းပိုင်း Java တွင် ကျဆင်းလာခဲ့သည်။နောက်ဆုံးသိသာထင်ရှားသော မွတ်စလင်မဟုတ်သောနိုင်ငံဖြစ်သည့် ဟိန္ဒူမာဂျပါဟစ်နိုင်ငံသည် ၁၃ ရာစုနှောင်းပိုင်းမှ ထွန်းကားလာပြီး ၎င်း၏သြဇာသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအများအပြားတွင် ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။အင်ဒိုနီးရှားရှိ အစ္စလမ်ဘာသာဝင်များ၏ အစောဆုံး အထောက်အထားမှာ ဆူမားတြားမြောက်ပိုင်းတွင် ၁၃ ရာစုမှ စတင်ခဲ့သည်။အခြားအင်ဒိုနီးရှားဒေသများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကို တဖြည်းဖြည်းလက်ခံကျင့်သုံးကြပြီး ၁၂ ရာစုအကုန်တွင် ဂျာဗားနှင့် ဆူမာတြားတို့တွင် လွှမ်းမိုးသောဘာသာဖြစ်လာခဲ့သည်။အများစုအတွက်၊ အစ္စလာမ်သည် လက်ရှိယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးလွှမ်းမိုးမှုများနှင့် ရောနှောနေပါသည်။ပေါ်တူဂီ ကဲ့သို့သော ဥရောပသားများသည် မာလူကူရှိ အဖိုးတန် nutmeg၊ လေးညှင်းပွင့်နှင့် ကျူးဘားငရုတ်ကောင်းတို့၏ အရင်းအမြစ်များကို လက်ဝါးကြီးအုပ်ရန် 16 ရာစုမှ အင်ဒိုနီးရှားသို့ ရောက်ရှိလာခဲ့ကြသည်။1602 ခုနှစ်တွင် ဒတ်ခ်ျတို့သည် Dutch East India Company (VOC) ကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး 1610 ခုနှစ်တွင် ဥရောပပါဝါဖြစ်လာခဲ့သည်။ ဒေဝါလီခံပြီးနောက် VOC ကို 1800 ခုနှစ်တွင် တရားဝင်ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး နယ်သာလန်အစိုးရသည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများကို အစိုးရထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် ထူထောင်ခဲ့သည်။20 ရာစုအစောပိုင်းတွင် ဒတ်ခ်ျတို့ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှုသည် လက်ရှိနယ်နိမိတ်အထိ ကျယ်ပြန့်လာသည်။ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း 1942-1945 တွင်ဂျပန် ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုနှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ဒတ်ခ်ျတို့၏အုပ်ချုပ်မှုကို အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး ယခင်က ဖိနှိပ်ခံခဲ့ရသော အင်ဒိုနီးရှားလွတ်လပ်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို အားပေးခဲ့သည်။၁၉၄၅ ခုနှစ် ဩဂုတ်လတွင် ဂျပန်တို့ လက်နက်ချပြီး နှစ်ရက်အကြာတွင် အမျိုးသားရေးဝါဒီခေါင်းဆောင် ဆူကာနိုသည် လွတ်လပ်ရေးကြေညာကာ သမ္မတဖြစ်လာခဲ့သည်။နယ်သာလန်သည် ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ပြန်လည် ထူထောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း ခါးသီးသော လက်နက်ကိုင် သံတမန်ရေး ကြိုးပမ်းမှု သည် နိုင်ငံတကာ ဖိအားများနှင့် ရင်ဆိုင်ရသောအခါ နယ်သာလန် တို့သည် အင်ဒိုနီးရှား လွတ်လပ်ရေးကို တရားဝင် အသိအမှတ် မပြုဘဲ ၁၉၄၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုတွင် စစ်တပ်က ဦးဆောင်သော ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး သုတ်သင်ရှင်းလင်းမှုတွင် လူပေါင်း သန်းဝက်ကျော် သေဆုံးခဲ့ရသည်။ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ဆူဟာတိုသည် နိုင်ငံရေးအရ ထက်မြက်သော သမ္မတ ဆူကာနို နှင့် ၁၉၆၈ ခုနှစ် မတ်လတွင် သမ္မတ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်း၏ အုပ်ချုပ်မှု အသစ်သည် အင်ဒိုနီးရှား တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု များပြားလာပြီးနောက် ဆယ်စုနှစ် သုံးခု အတွင်း အဓိက အကြောင်းရင်း ဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှား တွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု သည် အနောက်နိုင်ငံများ ၏ မျက်နှာသာ ရရှိခဲ့သည်။သို့သော် ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များနှောင်းပိုင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် အရှေ့အာရှဘဏ္ဍာရေးအကျပ်အတည်း၏ အဆိုးရွားဆုံးသောနိုင်ငံဖြစ်ခဲ့ပြီး လူကြိုက်များသောဆန္ဒပြမှုများနှင့် ၁၉၉၈ ခုနှစ် မေလ ၂၁ ရက်နေ့တွင် ဆူဟာတိုနုတ်ထွက်ခဲ့သည်။ ဒေသဆိုင်ရာ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် အစီအစဉ်၊ အရှေ့တီမော ခွဲထွက်ရေးနှင့် ၂၀၀၄ ခုနှစ်တွင် ပထမဆုံး တိုက်ရိုက် သမ္မတ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးနှင့် စီးပွားရေး မတည်ငြိမ်မှု၊ လူမှုရေး မငြိမ်မသက်မှု၊ အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ သဘာဝ ဘေးအန္တရာယ်များနှင့် အကြမ်းဖက်မှု တို့သည် တိုးတက်မှု နှေးကွေးခဲ့သည်။မတူညီသော ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးစုများအကြား ဆက်ဆံရေးသည် ကြီးမားစွာ သဟဇာတဖြစ်နေသော်လည်း ပြင်းထန်သော ဂိုဏ်းဂဏမကျေနပ်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများသည် အချို့နေရာများတွင် ပြဿနာများ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။
HistoryMaps Shop

ဆိုင်ကိုအလည်အပတ်

2000 BCE Jan 1

စကားချီး

Indonesia
သြစတြေးလျလူမျိုးများသည် ခေတ်သစ်လူဦးရေ၏ အများစုဖြစ်သည်။၎င်းတို့သည် ဘီစီ 2000 ဝန်းကျင်တွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိခဲ့ကြပြီး ထိုင်ဝမ်တွင် မူလအစရှိသည်ဟု ယူဆကြသည်။[81] ယင်းကာလအတွင်း အင်ဒိုနီးရှား၏ အစိတ်အပိုင်းများသည် ဘီစီ ၂၀၀၀ မှ ဘီစီ ၁၀၀၀ အတွင်း နှစ်ပေါင်း ၃၀၀၀ ခန့် တည်ရှိခဲ့သော ရေကြောင်းကျောက်စိမ်းလမ်းတွင် ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။[82] Dong Son ယဉ်ကျေးမှုသည် စပါးစွတ်စိုက်ပျိုးခြင်း၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာ ကျွဲပူဇော်ခြင်း၊ ကြေးသွန်းလုပ်ခြင်း၊ megalithic ကျင့်ထုံးများနှင့် ikat ရက်ကန်းလုပ်နည်းများ ဖြင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသို့ ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။အဆိုပါအလေ့အကျင့်အချို့သည် Sumatra ၏ Batak ဧရိယာ၊ Sulawesi ရှိ Toraja နှင့် Nusa Tenggara ရှိကျွန်းအများအပြားတွင်တည်ရှိသည်။ရှေးဦးအင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးများသည် မိမိတို့၏ဝိညာဉ် သို့မဟုတ် အသက်စွမ်းအားသည် အသက်ရှင်သူများကို ကူညီပေးနိုင်ဆဲဖြစ်သည်ဟု ယုံကြည်ကြသော လူသေများ၏ဝိညာဉ်များကို ဂုဏ်ပြုသော နတ်ကိုးကွယ်သူများဖြစ်သည်။စံပြစိုက်ပျိုးရေးအခြေအနေများနှင့် ဘီစီ ၈ ရာစုအစောပိုင်းတွင် စပါးစိုစွတ်စိုက်ပျိုးခြင်းကို ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်စွာ စိုက်ပျိုးခြင်းဖြင့် [83] စီအီး ၁ ရာစုတွင် ရွာများ၊ မြို့များနှင့် နိုင်ငံငယ်များ ထွန်းကားလာခဲ့သည်။ဤနိုင်ငံတော်များ (သေးငယ်သော ရွာသူကြီးများ၏ အစုအဝေးထက် အနည်းငယ်ပိုသည်) သည် ၎င်းတို့၏ လူမျိုးစုနှင့် လူမျိုးစုဘာသာတရားများဖြင့် ဆင့်ကဲပြောင်းလဲလာသည်။ဂျာဗား၏ ပူပြင်းသည့်အပူချိန်၊ မိုးပေါများပြီး မီးတောင်မြေဆီလွှာသည် စပါးစွတ်စိုက်ပျိုးရန်အတွက် အကောင်းဆုံးဖြစ်သည်။ထိုသို့သော စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းသည် ခြောက်သွေ့သောစပါးကို အခြေခံသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး ၎င်းကို ပံ့ပိုးရန် ရှုပ်ထွေးသော လူမှုဖွဲ့စည်းပုံမလိုအပ်သော ပိုမိုရိုးရှင်းသော စိုက်ပျိုးမှုပုံစံဖြစ်သည့် စိုက်ပျိုးရေးပုံစံဖြင့် ကောင်းစွာဖွဲ့စည်းထားသော လူ့အဖွဲ့အစည်း လိုအပ်ပါသည်။
▲
●
300 - 1517
ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓယဉ်ကျေးမှုများornament
အသင်းအဖွဲ့
တာရူမနဂရာခေတ်နှောင်းပိုင်း (၅ ရာစုမှ ၇ ရာစု) အထိ သီရိဝိဇယ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု အစောပိုင်း (၇ ရာစုမှ ၁၀ ရာစု) အထိ ကာရာဝမ်ရှိ Batujaya ဗုဒ္ဓစေတီတော်၏ခြေရင်းတွင် အုတ်စီကာ အုတ်စီထားသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
450 Jan 1 - 669

အသင်းအဖွဲ့

Jakarta, Indonesia
အင်ဒိုနီးရှားသည် အရှေ့တောင် အာရှကဲ့သို့ပင်အိန္ဒိယ ယဉ်ကျေးမှု လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။2 ရာစုမှ စ၍ 12 ရာစုအထိ ဆက်ခံသော အိန္ဒိယမင်းဆက်များမှတစ်ဆင့် Pallava, Gupta, Pala နှင့် Chola တို့သည် အိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုသည် အရှေ့တောင်အာရှတစ်ခွင်လုံးသို့ ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။Tarumanagara သို့မဟုတ် Taruma Kingdom သို့မဟုတ် Taruma သည် ဂျာဗားအနောက်ပိုင်းတွင် တည်ရှိသော အစောပိုင်း Sundanese Indianised kingdom ဖြစ်ပြီး ၅ ရာစု အုပ်စိုးသူ Purnawarman က Java တွင် အစောဆုံးသိထားသော ကမ္ပည်းစာများကို ခရစ်နှစ် 450 ဝန်းကျင်မှ ယနေ့အထိ ခန့်မှန်းထားသည်။Bogor နှင့် Jakarta အနီးရှိ အနောက်ဂျာဗားဒေသတွင် ဤနိုင်ငံနှင့် ဆက်စပ်နေသော ကျောက်ကမ္ပည်းစာ အနည်းဆုံး ခုနစ်ခုကို ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။၎င်းတို့မှာ Ciaruteun၊ Kebon Kopi၊ Jambu၊ Pasir Awi နှင့် Bogor အနီးရှိ Muara Cianten ကမ္ပည်းစာများဖြစ်သည်။မြောက်ဂျာကာတာရှိ Cilincing အနီး Tugu ကမ္ပည်းစာBanten ၏တောင်ဘက် Munjul ခရိုင် Lebak ရွာရှိ Cidanghiang ကမ္ပည်းစာ။
▲
●
Kalinga Kingdom ၊
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
500 Jan 1 - 600

Kalinga Kingdom ၊

Java, Indonesia
Kalingga သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ Central Java ၏မြောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ ၆ ရာစုအိန္ဒိယနိုင်ငံတော်ဖြစ်သည်။၎င်းသည် ဂျာဗားအလယ်ပိုင်းရှိ အစောဆုံး ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံဖြစ်ပြီး Kutai၊ Tarumanagara၊ Salakanagara နှင့် Kandis တို့နှင့်အတူ အင်ဒိုနီးရှားသမိုင်းတွင် ရှေးအကျဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည်။
▲
●
Sunda Kingdom
ဆူဒန် တော်ဝင်အဖွဲ့သည် သစ်သားချောင်းများ နှင့် သံချောင်းများ တွဲလျက် သံမှိုများ အသုံးပြုခြင်း၊ ရေလုံအောင် ဆောက်ခြင်း နှင့် ဗဟို ရူမုတ်များ တပ်ဆင်ခြင်း ကဲ့သို့သော တရုတ် နည်းစနစ် များ ပါ၀င်သည့် ဂျွန်ဆာဂါ ဝမ်ဂူနန် လက်စွပ် Tatarnagari tiniru ဖြင့် Majapahit သို့ ရွက်လွှင့် ခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
669 Jan 1 - 1579

Sunda Kingdom

Bogor, West Java, Indonesia
Sunda Kingdom သည် 669 ခုနှစ်မှ 1579 ခုနှစ်ဝန်းကျင်ခန့်တွင် Java ကျွန်း၏အနောက်ခြမ်းတွင်တည်ရှိပြီး Sundanese ဟိန္ဒူနိုင်ငံဖြစ်ပြီး လက်ရှိ Banten၊ Jakarta၊ West Java နှင့် Central Java ၏အနောက်ခြမ်းတို့ကို လွှမ်းခြုံထားသည်။Sunda ဘုရင့်နိုင်ငံတော်၏ မြို့တော်သည် သမိုင်းတစ်လျှောက် အကြိမ်ပေါင်းများစွာ ရွေ့ပြောင်းခဲ့ပြီး အရှေ့ဘက်ရှိ Galuh (Kawali) ဒေသနှင့် အနောက်ဘက်တွင် Pakuan Pajajaran အကြား ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။1482 မှ 1521 ခုနှစ်အထိ စိုးစံခဲ့သော Sri Baduga Maharaja လက်ထက်တွင် နိုင်ငံတော်သည် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဆူဒန်လူမျိုးများကြားတွင် ငြိမ်းချမ်းမှုနှင့် သာယာဝပြောရေးခေတ်အဖြစ် ရှေးယခင်ကတည်းက အမှတ်ရခဲ့သည်။ဘုရင့်နိုင်ငံတော်တွင် နေထိုင်သူများသည် အဓိကအားဖြင့် ဆူဒန်လူမျိုးစုများဖြစ်ပြီး အများစုမှာ ဟိန္ဒူဘာသာဖြစ်သည်။
▲
●
Play button
671 Jan 1 - 1288

Srivijaya အင်ပါယာ

Palembang, Palembang City, Sou
Srivijaya သည် အရှေ့တောင်အာရှ၏ အများစုကို လွှမ်းမိုးခဲ့သော ဆူမတြားကျွန်းကို အခြေခံသော ဗုဒ္ဓဘာသာ သာလဆိုကရေစီ အင်ပါယာ [5] ဖြစ်သည်။သီရိဝိဇယသည် ခရစ်နှစ် ၇ ရာစုမှ ၁၂ ရာစုအထိ ဗုဒ္ဓဘာသာ ပြန့်ပွားရေးအတွက် အရေးပါသော ဗဟိုဌာနဖြစ်သည်။Srivijaya သည် အရှေ့တောင် အာရှ၏ အနောက်ဘက် ပင်လယ်ရေကြောင်း အများအပြားကို လွှမ်းမိုးသည့် ပထမဆုံးသော ပေါ်လစီဖြစ်သည်။၎င်း၏တည်နေရာကြောင့် Srivijaya သည် ရေကြောင်းအရင်းအမြစ်များကို အသုံးပြု၍ ရှုပ်ထွေးသောနည်းပညာကို တီထွင်ခဲ့သည်။ထို့အပြင် ၎င်း၏စီးပွားရေးသည် ဒေသတွင်းတွင် ကြီးထွားလာနေသော ကုန်သွယ်မှုအပေါ်တွင် တဖြည်းဖြည်း မှီခိုလာကာ ဂုဏ်သိက္ခာရှိသော ကုန်စည်အခြေခံစီးပွားရေးအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။[6]၎င်းကို အစောဆုံးကိုးကားသည်မှာ 7 ရာစုမှဖြစ်သည်။Tang မင်းဆက် တရုတ်ဘုန်းကြီး Yijing သည် သက္ကရာဇ် ၆၇၁ ခုနှစ်တွင် Srivijaya သို့ ခြောက်လကြာ လည်ပတ်ခဲ့ကြောင်း ရေးသားခဲ့သည်။[7] [8] Srivijaya ဟူသော အမည်တွင် ထင်ရှားသည့် အစောဆုံး ကမ္ပည်းစာမှာ ပါလက်ဘန်း၊ ဆူမာတြား အနီးတွင် တွေ့ရှိရသော Kedukan Bukit ကမ္ပည်းစာတွင် 7 ရာစုမှ စတင်ခဲ့သည် [။ 9] 7 ရာစုနှောင်းပိုင်းနှင့် 11 ရာစု အစောပိုင်းကြားတွင်၊ Srivijaya သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် ယေဘူယျဖြစ်လာခဲ့သည်။၎င်းသည် အိမ်နီးချင်း Mataram၊ Khmer နှင့် Champa တို့နှင့် မကြာခဏ ပြိုင်ဆိုင်မှုများတွင် နီးကပ်စွာ အပြန်အလှန် ဆက်ဆံမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။Srivijaya ၏ အဓိက နိုင်ငံခြားအကျိုးစီးပွားမှာ Tang မင်းဆက်မှ Song မင်းဆက်အထိ တရုတ်နှင့် အမြတ်အစွန်းရှိသော ကုန်သွယ်မှုသဘောတူညီချက်များကို ပြုစုပျိုးထောင်ပေးခြင်းဖြစ်သည်။Srivijaya သည် Bengal ၏ ဗုဒ္ဓဘာသာ Pala နှင့် ဘာသာရေး ၊ ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ကုန်သွယ်မှု ချိတ်ဆက်မှုများ ရှိပြီး အရှေ့အလယ်ပိုင်းရှိ အစ္စလာမ် ဘာသာဝင်များ နှင့်လည်း ချိတ်ဆက်မှုများ ရှိသည်။12 ရာစုမတိုင်မီက Srivijaya သည် ရေကြောင်းစွမ်းအင်ထက် အဓိကအားဖြင့် မြေယာအခြေခံမူဝါဒဖြစ်ခဲ့ပြီး ရေယာဉ်များရရှိနိုင်သော်လည်း မြေယာလျှပ်စစ်စီမံကိန်းကို လွယ်ကူချောမွေ့စေရန်အတွက် ထောက်ပံ့ပို့ဆောင်ရေးအကူအညီအဖြစ် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ရေကြောင်းဆိုင်ရာ အာရှစီးပွားရေး အပြောင်းအလဲကို တုံ့ပြန်ပြီး ၎င်း၏ မှီခိုမှု ဆုံးရှုံးခြင်းကြောင့် ခြိမ်းခြောက်ခံနေရသော Srivijaya သည် ၎င်း၏ ကျဆင်းမှုကို နှောင့်နှေးရန် ရေတပ်ဗျူဟာကို တီထွင်ခဲ့သည်။Srivijaya ၏ ရေတပ်ဗျူဟာသည် အဓိကအားဖြင့် အပြစ်ပေးခံရသည်။၎င်းသည် ကုန်သွယ်သင်္ဘောများကို ၎င်းတို့၏ ဆိပ်ကမ်းသို့ ခေါ်ဆောင်ရန် အတင်းအကြပ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။နောက်ပိုင်းတွင် ရေတပ်ဗျူဟာသည် စီးနင်းတိုက်ခိုက်ရေးရေတပ်သို့ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။[10]ပြိုင်ဖက် Javanese Singhasari နှင့် Majapahit အင်ပါယာများ ချဲ့ထွင်ခြင်း အပါအဝင် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့် ၁၃ ရာစုတွင် ဘုရင့်နိုင်ငံ တည်ရှိခြင်း မရှိခဲ့ပါ။[11] Srivijaya ပြုတ်ကျပြီးနောက်တွင် ၎င်းကို အကြီးအကျယ် မေ့လျော့သွားခဲ့သည်။ပြင်သစ်သမိုင်းပညာရှင် George Cœdès၊ l'École française d'Extrême-Orient မှ ပြင်သစ်သမိုင်းပညာရှင် George Cœdès သည် ၎င်း၏တည်ရှိမှုကို တရားဝင်သတ်မှတ်ခဲ့သည် ။
▲
●
Mataram Kingdom
Borobudur သည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် အကြီးဆုံး ဗုဒ္ဓဘာသာဖွဲ့စည်းပုံဖြစ်ပြီး Mataram Kingdom ၏ Shailendra မင်းဆက်မှ တည်ဆောက်ခဲ့သော အထိမ်းအမှတ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
716 Jan 1 - 1016

Mataram Kingdom

Java, Indonesia
မတာရမ်နိုင်ငံသည် ၈ ရာစုနှင့် ၁၁ ရာစုကြားတွင် ထွန်းကားခဲ့သော ဂျာဗားဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံဖြစ်သည်။ဗဟိုဂျာဗားတွင် အခြေစိုက်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် အရှေ့ဂျာဗားတွင် အခြေစိုက်ခဲ့သည်။ဘုရင် Sanjaya က တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ဘုရင့်နိုင်ငံကို Shailendra မင်းဆက်နှင့် Ishana မင်းဆက်တို့က အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။သမိုင်းကြောင်းအများစုတွင် နိုင်ငံတော်သည် စိုက်ပျိုးရေး၊ အထူးသဖြင့် ကျယ်ပြန့်သော စပါးစိုက်ပျိုးခြင်းအပေါ် မှီခိုအားထားနေပုံရပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ပင်လယ်ရေကြောင်းကုန်သွယ်မှုမှလည်း အကျိုးဖြစ်ထွန်းခဲ့သည်။နိုင်ငံခြားရင်းမြစ်များနှင့် ရှေးဟောင်းသုတေသနတွေ့ရှိချက်များအရ နိုင်ငံတော်သည် လူနေထူထပ်ပြီး အတော်လေး သာယာဝပြောပုံရသည်။ဘုရင့်နိုင်ငံသည် ရှုပ်ထွေးသော လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ [12] ကောင်းမွန်စွာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ်ရှိခဲ့ပြီး ခေတ်မီဆန်းသစ်သော ယဉ်ကျေးသိမ်မွေ့မှု အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ရရှိခဲ့သည်။8 ရာစုနှောင်းပိုင်းနှင့် 9 ရာစုအလယ်ပိုင်းကြားကာလတွင်၊ ဘုရင့်နိုင်ငံတော်သည် ဂန္ထဝင်ဂျာဗားအနုပညာနှင့် ဗိသုကာလက်ရာများ ပွင့်လန်းလာသည်ကို တွေ့မြင်ခဲ့ရပြီး ဘုရားကျောင်းဆောက်လုပ်မှု လျင်မြန်စွာ ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများသည် Mataram ရှိ ၎င်း၏နှလုံးအိမ်၏ရှုခင်းကို အစက်ချထားသည်။Mataram တွင် ဆောက်လုပ်ထားသော ဘုရားကျောင်းများတွင် အထင်ရှားဆုံးမှာ Kalasan, Sewu, Borobudur နှင့် Prambanan ဖြစ်ပြီး ယနေ့ခေတ် Yogyakarta မြို့နှင့် အတော်လေး နီးစပ်ပါသည်။အထွတ်အထိပ်ရောက်သောအခါ၊ ဘုရင့်နိုင်ငံသည် ဂျာဗားတွင်သာမက၊ ဆူမာတြား၊ ဘာလီ၊ ထိုင်းတောင်ပိုင်း ၊ ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ ၊ အိန္ဒိယပြည်နှင့် ကမ္ဘောဒီးယား ရှိ ခမာတို့တွင်လည်း ၎င်း၏အာဏာကို ကျင့်သုံးသည့် အင်အားကြီးအင်ပါယာဖြစ်လာခဲ့သည်။[13] [14] [15]နောက်ပိုင်းတွင် ဘုရင်မင်းဆက်သည် ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် Shaivite မင်းဆက်များအဖြစ် ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသော နိုင်ငံနှစ်ခုဖြစ်သည်။ပြည်တွင်းစစ်က နောက်ကလိုက်လာတယ်။ရလဒ်မှာ မတာရမ်နိုင်ငံကို အင်အားကြီးနိုင်ငံနှစ်နိုင်ငံအဖြစ် ပိုင်းခြားထားခြင်းဖြစ်သည်။Rakai Pikatan ဦးဆောင်သော Java ရှိ Shaivite မင်းဆက်နှင့် Balaputradewa ဦးဆောင်သော Sumatra ရှိ Srivijaya ၏ ဗုဒ္ဓဘာသာမင်းဆက်။Srivijaya အခြေစိုက် Shailendra မျိုးနွယ်စုမှ Mataram ၏ဘုရင်ခံ Wurawari မှ ပုန်ကန်ရန် လှုံ့ဆော်ခဲ့ပြီး အရှေ့ဂျာဗားရှိ Watugaluh ၏မြို့တော်ကို ဖြုတ်ချသောအခါ ၎င်းတို့ကြားတွင် ရန်ငြိုးဖွဲ့မှုသည် 1016 ခုနှစ်တိုင်အောင် မပြီးဆုံးသေးပေ။Srivijaya သည် ဒေသတွင်းတွင် အငြင်းပွားဖွယ်ရာမရှိသော အင်ပါယာဖြစ်လာခဲ့သည်။Shaivite မင်းဆက်သည် 1019 ခုနှစ်တွင် အရှေ့ဘက်ဂျာဗားကို ပြန်လည်သိမ်းယူခဲ့ပြီး ဘာလီ၏သား Udayana ၏သား Airlangga ဦးဆောင်သော Kahuripan နိုင်ငံကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။
▲
●
မမြင်နိုင်သောနိုင်ငံတော်
Belahan ဘုရားကျောင်းတွင် တွေ့ရသော ဗိဿနိုး ဂဠုန်ကို တပ်ဆင်ထားသည့် ဗိဿနိုးဘုရင် Airlangga ပုံကို ပုံဖော်ထားသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1019 Jan 1 - 1045

မမြင်နိုင်သောနိုင်ငံတော်

Surabaya, Surabaya City, East
Kahuripan သည် 11 ရာစု Javanese ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ၎င်း၏မြို့တော်သည် အရှေ့ဂျာဗားရှိ Brantas မြစ်ချိုင့်ဝှမ်းတွင်တည်ရှိသည်။နိုင်ငံတော်သည် တိုတောင်းပြီး 1019 နှင့် 1045 ခုနှစ်အကြား ကာလသာ ကုန်ဆုံးခဲ့ပြီး Airlangga သည် Srivijaya ကျူးကျော်ပြီးနောက် မတာရမ်နိုင်ငံတော်၏ အပျက်အစီးများထဲမှ တည်ဆောက်ခဲ့သော တစ်ခုတည်းသော Raja ဖြစ်သည်။နောက်ပိုင်းတွင် အဲလန်ဂါသည် ၁၀၄၅ ခုနှစ်တွင် သားတော်နှစ်ဦးအား ထီးနန်းစွန့်ကာ ဂျန်ဂါလာနှင့် ပန်ဂျလူ (ကာဒီရီ) ဟူ၍ ပိုင်းခြားခဲ့သည်။14 မှ 15 ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင်ယခင်နိုင်ငံတော်သည် Majapahit ၏ 12 ပြည်နယ်များထဲမှတစ်ခုအဖြစ်အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။
▲
●
Play button
1025 Jan 1 - 1030

Chola သည် Srivijaya ၏ကျူးကျော်မှု

Palembang, Palembang City, Sou
၎င်းတို့၏ မျှဝေထားသော သမိုင်းကြောင်းအများစုတွင် ရှေးခေတ်အိန္ဒိယနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတို့သည် ခင်မင်ရင်းနှီးပြီး ငြိမ်းချမ်းသောဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ကြသောကြောင့် ဤအိန္ဒိယ ကျူးကျော်မှုအား အာရှသမိုင်းတွင် ထူးခြားသည့်ဖြစ်ရပ်တစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။9 နှင့် 10 ရာစုများတွင် Srivijaya သည် Bengal ရှိ Pala အင်ပါယာနှင့်နီးကပ်စွာဆက်ဆံရေးရှိခဲ့ပြီး CE 860 Nalanda ကမ္ပည်းစာတွင် Maharaja Balaputra of Srivijaya သည် Pala နယ်မြေရှိ Nalanda Mahavihara တွင်ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကိုအပ်နှံကြောင်းမှတ်တမ်းတင်ခဲ့သည်။အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းရှိ Srivijaya နှင့် Chola မင်းဆက်အကြား ဆက်ဆံရေးသည် Raja Raja Chola I အုပ်ချုပ်စဉ်အတွင်း ခင်မင်ရင်းနှီးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း၊ Rajendra Chola I နန်းတက်စဉ်တွင် Cholas ရေတပ်များက Srivijayan မြို့များကို စီးနင်းတိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင့် ဆက်ဆံရေး ယိုယွင်းလာခဲ့သည်။Cholas များသည် ခိုးကူးမှုနှင့် နိုင်ငံခြားကုန်သွယ်မှု နှစ်ခုစလုံးမှ အကျိုးအမြတ်များ ရရှိခဲ့သည်ဟု သိရှိရပါသည်။တခါတရံ Chola ပင်လယ်ပျော်များသည် အရှေ့တောင်အာရှအထိ လုံးလုံးလျားလျား လုယူသိမ်းပိုက်နိုင်စေခဲ့သည်။[16] Srivijaya သည် အဓိက ရေတပ်စခန်းနှစ်ခု ( မလက္ကာ နှင့် Sunda ရေလက်ကြား) ကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ထိုအချိန်က ကြီးမားသော ရေတပ်အင်အားများကို ပိုင်ဆိုင်သည့် အဓိက ကုန်သွယ်အင်ပါယာ ဖြစ်ခဲ့သည်။မလက္ကာရေလက်ကြား၏ အနောက်မြောက်အဖွင့်ကို မလေးကျွန်းဆွယ်ဘက်ခြမ်းရှိ Kedah နှင့် Sumatran ဘက်ခြမ်းရှိ Pannai တို့မှ ထိန်းချုပ်ထားပြီး Malayu (Jambi) နှင့် Palembang တို့သည် ၎င်း၏ အရှေ့တောင်ဘက်အဖွင့်နှင့် Sunda ရေလက်ကြားတို့ကို ထိန်းချုပ်ထားသည်။၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ ရေပိုင်နက်အတွင်း ဖြတ်သွားသော ကုန်သွယ်ရေယာဉ်များကို ၎င်းတို့၏ ဆိပ်ကမ်းများကို ခေါ်ဆောင်ရန် သို့မဟုတ် အခြားနည်းဖြင့် လုယူခြင်းကို တွန်းအားပေးသည့် ရေတပ်ကုန်သွယ်ရေး လက်ဝါးကြီးအုပ်မှုကို ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ဤရေတပ်လေ့လာရေးခရီး၏ အကြောင်းရင်းများကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးဘဲ၊ သမိုင်းပညာရှင် Nilakanta Sastri က တိုက်ခိုက်မှုသည် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် Chola ကုန်သွယ်မှုလမ်းတွင် အတားအဆီးများကို ပစ်ချရန် Srivijayan ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်ဟု သမိုင်းပညာရှင် Nilakanta Sastri က အကြံပြုခဲ့သည်။ Rajendra ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းသည်သူ၏ digvijaya ကိုပင်လယ်တစ်ဝှမ်းရှိနိုင်ငံများသို့တိုးချဲ့ရန်အိမ်တွင်သူ၏ဘာသာရပ်အတွက်လူသိများသောကြောင့်၊ ထို့ကြောင့်သူ၏သရဖူကိုတောက်ပစေသည်။Cholan ၏ကျူးကျော်မှုသည် Srivijaya ၏ Sailendra မင်းဆက်ကျဆုံးသွားစေသည်။
▲
●
Kediri Kingdom
ဝဇရဇတ္တဝ။ဂျာဗားအရှေ့ပိုင်း၊ ကေဒီရီခေတ်၊ ခရစ်နှစ် ၁၀ မှ ၁၁ ရာစု၊ ကြေးဝါ၊ 19.5 x 11.5 စင်တီမီတာ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1042 Jan 1 - 1222

Kediri Kingdom

Kediri, East Java, Indonesia
Kediri ၏နိုင်ငံတော်သည် အရှေ့ဂျာဗားတွင် 1042 ခုနှစ်မှ 1222 ခုနှစ်အတွင်း အခြေစိုက်သော ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာ ဂျာဗားနိုင်ငံတော်ဖြစ်သည်။ Kediri သည် Airlangga ၏ Kahuripan နိုင်ငံကို ဆက်ခံသူဖြစ်ပြီး Java တွင် Isyana မင်းဆက်အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေပါသည်။1042 ခုနှစ်တွင် Airlangga သည် သူ၏ Kahuripan နိုင်ငံကို နှစ်ပိုင်းခွဲကာ ဂျန်ဂါလာနှင့် ပန်ဂျလူ (ကာဒီရီ) ကို နှစ်ပိုင်းခွဲကာ သူ၏သားများကို သာသနာပအဖြစ် နေထိုင်ရန် မျက်နှာသာပေးကာ ထီးနန်းစွန့်ခဲ့သည်။Kediri သည် ဆူမားတြားတွင် အခြေစိုက်သော Srivijaya အင်ပါယာနှင့်အတူ တည်ရှိပြီး ၁၁ ရာစုမှ ၁၂ ရာစုတစ်လျှောက်လုံးတရုတ် နှင့်အိန္ဒိယ နှင့် ကုန်သွယ်မှုဆက်ဆံရေးကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထိန်းသိမ်းထားပုံရသည်။တရုတ်အကောင့်သည် ဤနိုင်ငံကို Tsao-wa သို့မဟုတ် Chao-wa (Java) အဖြစ် ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားပြီး၊ တရုတ်မှတ်တမ်းများအရ တရုတ်စူးစမ်းရှာဖွေသူများနှင့် ကုန်သည်များသည် ဤနိုင်ငံကို မကြာခဏ လာလေ့ရှိကြောင်း ဖော်ပြသည်။ဟိန္ဒူဒဏ္ဍာရီ၊ ယုံကြည်ချက်နှင့် မဟာဘာရတနှင့် ရာမယာန စသည့် ဝတ္ထုတိုများ ရေးထိုးခဲ့သော ဂျာဗားရက္ခိတ (ကဗျာဆရာ သို့မဟုတ် ပညာရှင်) အများအပြားက အိန္ဒိယနှင့် ဆက်ဆံရေးသည် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။11 ရာစုတွင်၊ အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုရှိ Srivijayan သည် မလေးကျွန်းဆွယ်နှင့် ဆူမားတြားသို့ Rajendra Chola ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုဖြင့် အမှတ်အသားပြုကာ ကျဆင်းလာခဲ့သည်။Coromandel ၏ Chola ဘုရင်သည် Srivijaya မှ Kedah ကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။Srivijayan ၏ ဖော်ညွှန်းမှု အားနည်းခြင်းကြောင့် ကုန်သွယ်မှုထက် စိုက်ပျိုးရေးကို အခြေခံသည့် Kediri ကဲ့သို့ ဒေသတွင်းနိုင်ငံများကို ဖွဲ့စည်းနိုင်စေခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းတွင် Kediri သည် Maluku သို့ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင် ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းများကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။
▲
●
1200
အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံများ၏ခေတ်ornament
Play button
1200 Jan 1

အင်ဒိုနီးရှားမှာ အစ္စလာမ်

Indonesia
8 ရာစုအစောပိုင်းတွင် အာရပ်မွတ်ဆလင်ကုန်သည်များ အင်ဒိုနီးရှားသို့ ဝင်ရောက်ခဲ့ကြောင်း အထောက်အထားများရှိသည်။[19] [20] သို့ရာတွင် အစ္စလမ်ဘာသာ ပြန့်ပွားမှု စတင်ခဲ့သည် (၁၃) ရာစုနှောင်းပိုင်းအထိ မဟုတ်သေးပါ။[19] အစပိုင်းတွင် အစ္စလမ်ဘာသာကို အာရပ်မွတ်စလင် ကုန်သည်များမှတစ်ဆင့် မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး၊ ထို့နောက် ပညာရှင်များက သာသနာပြုခြင်းလုပ်ငန်းကို လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။၎င်းကို ဒေသခံအုပ်စိုးရှင်များက မွေးစားခြင်းနှင့် အထက်တန်းစားများ ပြောင်းလဲခြင်းတို့ဖြင့် နောက်ထပ် အကူအညီပေးခဲ့သည်။[20] သာသနာပြုများသည် တောင်အာရှ (ဆိုလိုသည်မှာ ဂူဂျာရတ်) နှင့် အရှေ့တောင်အာရှ (ချမ်ပါ)၊ [21] နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် တောင်ပိုင်းအာရေဗျကျွန်းဆွယ် (ဥပမာ Hadhramaut) တို့မှ ဆင်းသက်လာကြသည်။[20]၁၃ ရာစုတွင် ဆူမားတြားမြောက်ပိုင်းကမ်းရိုးတန်းတွင် အစ္စလာမ့်ဝါဒများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။Marco Polo သည် 1292 ခုနှစ်တွင်တရုတ်နိုင်ငံမှ အိမ်အပြန်လမ်းတွင် အနည်းဆုံး မွတ်စလင်မြို့တစ်မြို့ဖြစ်ကြောင်း သတင်းပို့ခဲ့သည်။[22] မွတ်စလင်မင်းဆက်၏ ပထမဆုံးအထောက်အထားမှာ Samudera Pasai Sultanate ၏ ပထမဆုံးမွတ်စလင်အုပ်စိုးသူ Sultan Malik al Saleh ၏ CE 1297 ရက်စွဲပါ အုတ်ဂူဖြစ်သည်။13 ရာစုအကုန်တွင် ဆူမားတြားမြောက်ပိုင်းတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကို ထူထောင်ခဲ့သည်။၁၄ ရာစုတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကို အရှေ့မြောက်ဘက်ရှိ မလေးကျွန်းဆွယ်၊ ဘရူနိုင်း၊ ဖိလစ်ပိုင် အနောက်တောင်ပိုင်းနှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းနှင့် ဂျာဗားကျွန်းရှိ တရားရုံးအချို့နှင့် ၁၅ ရာစုတွင် မလက္ကာ နှင့် မလေးကျွန်းဆွယ်၏ အခြားဒေသများတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာကို ထူထောင်ခဲ့သည်။[23] 15 ရာစုတွင် အာရေဗျ၊အိန္ဒိယ ၊ ဆူမတြားနှင့် မလေးကျွန်းဆွယ်မှ မူဆလင်ကုန်သည်များအဖြစ် ဟိန္ဒူ Javanese Majapahit အင်ပါယာ ကျဆင်းလာကာ တရုတ်သည်လည်း တစ်ချိန်က Javanese Majapahit ကုန်သည်များ ထိန်းချုပ်ထားသည့် ဒေသတွင်းကုန်သွယ်မှုကို စတင်လွှမ်းမိုးလာခဲ့သည်။တရုတ် မင်မင်းဆက်က မလက္ကာကို စနစ်တကျ ပံ့ပိုးပေးခဲ့တယ်။Ming Chinese Zheng He ၏ ရေကြောင်းခရီး (1405 မှ 1433) သည် Palembang နှင့် Java ၏မြောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းရှိ တရုတ်မွတ်စလင်အခြေချနေထိုင်မှုကို ဖန်တီးပေးသည့်အတွက် ဂုဏ်ပြုခံရပါသည်။[24] မလက္ကာသည် ဒေသတွင်း အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရေးကို တက်ကြွစွာ အားပေးခဲ့ပြီး မင်ရေတပ်သည် ဂျာဗားမြောက်ပိုင်း ကမ်းရိုးတန်းရှိ တရုတ်-မလေး မွတ်ဆလင်အသိုင်းအဝိုင်းကို တက်ကြွစွာ ထူထောင်ခဲ့ပြီး၊ ထို့ကြောင့် ဂျာဗားရှိ ဟိန္ဒူများကို အမြဲတမ်း ဆန့်ကျင်မှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။1430 ခုနှစ်တွင် လေ့လာရေးခရီးများသည် ဂျာဗားမြောက်ပိုင်းဆိပ်ကမ်းများဖြစ်သည့် Semarang၊ Demak၊ Tuban နှင့် Ampel တို့ရှိ မူဆလင်တရုတ်၊ အာရပ်နှင့် မလေးအသိုင်းအဝိုင်းများကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ထို့ကြောင့် အစ္စလာမ်သည် ဂျာဗား၏ မြောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ခြေကုပ်ယူလာခဲ့သည်။မလက္ကာသည် တရုတ်မင်ကာကွယ်မှုအောက်တွင် ကြီးပွားချမ်းသာခဲ့ပြီး မာဂျပါဟစ်တို့သည် တဖြည်းဖြည်း နောက်ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။[25] ထိုအချိန်အတောအတွင်း ထင်ရှားသော မွတ်ဆလင်နိုင်ငံများတွင် ဆူမားတြားမြောက်ပိုင်းရှိ Samudera Pasai၊ ဆူမားတြားအရှေ့ပိုင်းရှိ မလက္ကာစူလတန်နိတ်၊ ဂျာဗားအလယ်ပိုင်းရှိ ဒမတ်စူလတန်နိတ်၊ တောင်ပိုင်းဆူလာဝေစီတွင် Gowa Sultanate နှင့် အရှေ့ဘက်ရှိ မာလူကူကျွန်းစုရှိ Ternate နှင့် Tidore စူလတန်နိတ်များ ပါဝင်သည်။
▲
●
Singhasari Kingdom
Singhasari ဘုရားကျောင်းသည် Singhasari ၏နောက်ဆုံးဘုရင် Kertanegara ကိုဂုဏ်ပြုရန်အတွက်အုတ်ဂူဘုရားကျောင်းအဖြစ်တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1222 Jan 1 - 1292

Singhasari Kingdom

Malang, East Java, Indonesia
Singhasari သည် 1222 နှင့် 1292 ခုနှစ်အကြား ဂျာဗားအရှေ့ပိုင်းတွင် တည်ရှိသော ဂျာဗားဟိန္ဒူနိုင်ငံဖြစ်သည်။ ဘုရင်သည် Kediri ၏နိုင်ငံတော်အား ဂျာဗားအရှေ့ပိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးသောနိုင်ငံအဖြစ် ဆက်ခံခဲ့သည်။Singhasari ကို Ken Arok (1182–1227/1247) မှ တည်ထောင်ခဲ့သည်၊ ၎င်း၏ ဇာတ်လမ်းသည် အလယ်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဂျာဗားတို့တွင် ရေပန်းစားသော ပုံပြင်ဖြစ်သည်။သက္ကရာဇ် ၁၂၇၅ ခုနှစ်တွင် သီဟိုဠ်ကျွန်း ပင်လယ်ဓားပြ စီးနင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့် Chola နိုင်ငံ၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် သီဟိုဠ်ကျွန်း ပင်လယ်ဓားပြစီးနင်းမှုနှင့် Chola နိုင်ငံ၏ ကျူးကျော်မှုကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ၁၂၇၅ ခုနှစ် [၁၂၇၅ ခုနှစ်တွင်] ဘုရင် Kertanegara သည် မြောက်ဘက်သို့ ငြိမ်းချမ်းသော ရေတပ်စစ်ဆင်ရေးကို စတင်ခဲ့သည်။ 1025 ခုနှစ်တွင် Srivijaya ၏ Kedah ကိုသိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ဤ မာလာယာနိုင်ငံများတွင် အင်အားအကောင်းဆုံးမှာ ဂျမ်ဘီဖြစ်ပြီး 1088 ခုနှစ်တွင် Srivijaya မြို့တော်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တွင် ဓမ္မစရယာနိုင်ငံနှင့် စင်္ကာပူ နိုင်ငံ Temasek တို့က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။1275 မှ 1292 အထိ Pamalayu လေ့လာရေးခရီးကို Singhasari မှ Majapahit အထိ Javanese scroll Nagarakrtagama တွင်မှတ်တမ်းတင်ထားသည်။Singhasari ၏နယ်မြေသည် Majapahit နယ်မြေဖြစ်လာခဲ့သည်။သက္ကရာဇ် 1284 ခုနှစ်တွင် ဘုရင် Kertanegara သည် ဘာလီကျွန်းသို့ Singhasari နယ်မြေအဖြစ် ပေါင်းစည်းထားသည့် ရန်လိုသော ပါဘာလီ ခရီးကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ဘုရင်သည် အနီးနားရှိ အခြားနိုင်ငံများဖြစ်သည့် Sunda-Galuh, Pahang kingdom, Balakana kingdom (Kalimantan/Borneo) နှင့် Gurun kingdom (Maluku) ကဲ့သို့သော အခြားအနီးအနားရှိ စစ်သားများ၊ လေ့လာရေးခရီးများနှင့် သံတမန်များကိုလည်း စေလွှတ်ခဲ့သည်။သူသည် Champa (ဗီယက်နမ်) ဘုရင်နှင့်လည်း မဟာမိတ်ဖွဲ့ခဲ့သည်။ဘုရင် Kertanegara သည် 1290 တွင် Java နှင့် Bali တို့မှ Srivijayan သြဇာကို လုံးဝ ဖျောက်ဖျက်ပစ်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ကျယ်ပြန့်သော စစ်ဆင်ရေးများသည် ဘုရင့်တပ်မတော်၏ အင်အားအများစုကို ကုန်ဆုံးသွားစေပြီး အနာဂတ်တွင် မသင်္ကာဖွယ်ဘုရင် Kertanegara ကို လူသတ်ရန် ကြံစည်မှုဖြစ်လာမည်ဖြစ်သည်။မလေးယာကျွန်းဆွယ်၏ အလယ်ဗဟိုတွင် ကုန်သွယ်ရေးလေပြင်းများ တိုက်ခတ်လာသည်နှင့်အမျှ Javanese Singhasari အင်ပါယာ၏ ပါဝါ၊ ဩဇာနှင့် ကြွယ်ဝမှုသည်တရုတ်နိုင်ငံတွင် အခြေစိုက်သည့် Mongol Yuan မင်းဆက်၏ Kublai Khan ၏ အာရုံစူးစိုက်မှုကို ရရှိလာသည်။
▲
●
Ternate ၏စူလတန်နိတ်
Ternatean galleys များသည် Francis Drake ရောက်ရှိလာခြင်းကို ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1256 Jan 1

Ternate ၏စူလတန်နိတ်

Ternate, Ternate City, North M
Ternate ၏စူလတန်နိတ်သည် Tidore၊ Jailolo နှင့် Bacan တို့အပြင် အင်ဒိုနီးရှားရှိ ရှေးအကျဆုံး မွတ်စလင်နိုင်ငံများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။Ternate နိုင်ငံကို Ternate ၏ ပထမဆုံးခေါင်းဆောင် Momole Cico မှ Baab Mashur Malamo ဟူသော ခေါင်းစဉ်ဖြင့် အစဉ်အလာအားဖြင့် 1257 ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ Sultan Baabullah (1570-1583) လက်ထက်တွင် ၎င်း၏ ရွှေခေတ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့ပြီး အရှေ့ဘက်ခြမ်း အများစုကို ဝန်းရံထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်တောင်ပိုင်း၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။Ternate သည် လေးညှင်းပွင့်၏ အဓိကထုတ်လုပ်သူဖြစ်ပြီး ၁၅ ရာစုမှ ၁၇ ရာစုအတွင်း ဒေသဆိုင်ရာ စွမ်းအားတစ်ခုဖြစ်သည်။
▲
●
Majapahit အင်ပါယာ
©Anonymous
1293 Jan 1 - 1527

Majapahit အင်ပါယာ

Mojokerto, East Java, Indonesi
Majapahit သည် ဂျာဗားကျွန်းပေါ်တွင် အခြေစိုက်သော အရှေ့တောင်အာရှရှိ ဂျာဗား ဟိန္ဒူ - ဗုဒ္ဓဘာသာ သာလဆိုကရေစီအင်ပါယာဖြစ်သည်။၎င်းသည် 1293 မှ 1527 ခန့်အထိ တည်ရှိပြီး 1350 မှ 1389 ထိ စိုးစံခဲ့သော Hayam Wuruk ခေတ်တွင် ၎င်း၏ ဘုန်းအသရေ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။သူ့ရဲ့အောင်မြင်မှုကို သူ့ရဲ့ ၀န်ကြီးချုပ် Gajah Mada ကိုလည်း ချီးကျူးဂုဏ်ပြုပါတယ်။1365 တွင် ရေးသားခဲ့သော Nagarakretagama (Desawarñana) အရ Majapahit သည် ဆူမားတြားမှ နယူးဂီနီအထိ မြစ်လက်တက်ပေါင်း 98 ခုရှိသော အင်ပါယာတစ်ခုဖြစ်သည်။ယနေ့ခေတ် အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်္ကာပူ ၊ မလေးရှား ၊ ဘရူနိုင်း၊ ထိုင်းတောင်ပိုင်း ၊ တီမောလက်စတေ၊ ဖိလစ်ပိုင် အနောက်တောင်ပိုင်း (အထူးသဖြင့် ဆူလူကျွန်းစု) တွင် Majapahit ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှု နယ်ပယ်သည် သမိုင်းပညာရှင်များကြားတွင် ငြင်းခုံနေကြဆဲဖြစ်သည်။Majapahit ဆက်ဆံရေး၏ သဘောသဘာဝနှင့် ၎င်း၏ နိုင်ငံရပ်ခြား လက်အောက်ခံ ကျေးကျွန်များ အပေါ် လွှမ်းမိုးမှုများနှင့် ၎င်း၏ အင်ပါယာ အဆင့်အတန်းသည်လည်း ဆွေးနွေးမှုများကို နှိုးဆွနေဆဲ ဖြစ်သည်။Majapahit သည် ဒေသတွင်း၏ နောက်ဆုံး ဟိန္ဒူ-ဗုဒ္ဓဘာသာ အင်ပါယာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အရှေ့တောင်အာရှသမိုင်းတွင် အကြီးမားဆုံးနှင့် သြဇာအရှိဆုံး အင်ပါယာများထဲမှ တစ်ခုဟု သတ်မှတ်ခံရပါသည်။အင်ဒိုနီးရှား၏ ခေတ်မီနယ်နိမိတ်များအတွက် စံနမူနာအဖြစ် တစ်ခါတစ်ရံ ရှုမြင်ကြသည်။၎င်း၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ ခေတ်သစ်နယ်မြေကိုကျော်လွန်ပြီး လေ့လာမှုများစွာကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
▲
●
Play button
1293 Jan 22 - Aug

မွန်ဂိုတွေ ဂျာဗားကို ကျူးကျော်တယ်။

East Java, Indonesia
Kublai Khan လက်အောက်ရှိ ယွမ်မင်းဆက်သည် ၁၂၉၂ ခုနှစ်တွင် စစ်သည်အင်အား ၂၀,၀၀၀ မှ [၃၀,၀၀၀] ရှိသော ခေတ်သစ်အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ ဂျာဗားကျွန်းကို ကျူးကျော်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ယွမ်အား အခွန်ပေးဆောင်ရန် ငြင်းဆန်ပြီး ၎င်းတို့၏ ၀န်ထမ်းတစ်ဦးကို နစ်နာစေခဲ့သော Singhasari မှ Kertanegara အား ဒဏ်ခတ်သည့် စူးစမ်းလေ့လာရေးခရီးစဉ်အဖြစ် ရည်ရွယ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။Kublai Khan ၏ အဆိုအရ ယွမ်တပ်များသည် Singhasari ကို အနိုင်ယူနိုင်ခဲ့ပါက ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ အခြားနိုင်ငံများက ၎င်းတို့ကိုယ်ကို လက်အောက်ခံကြလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။ထို့နောက် ယွမ်မင်းဆက်သည် ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းများကို ကျွန်းစု၏ မဟာဗျူဟာမြောက် ပထဝီဝင်အနေအထားကြောင့် အာရှပင်လယ်ကုန်သွယ်မှုလမ်းကြောင်းများကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။သို့ရာတွင်၊ Kertanegara ၏ငြင်းဆန်မှုနှင့် Java စူးစမ်းလေ့လာရေးခရီးရောက်ရှိမှုအကြားကြားဝင်နှစ်များတွင် Kertanegara သေဆုံးခဲ့ရပြီး Singhasari သည် Kediri ၏သိမ်းပိုက်ခြင်းကိုခံခဲ့ရသည်။ထို့ကြောင့် ယွမ်စူးစမ်းရေးတပ်ဖွဲ့သည် ၎င်း၏ဆက်ခံသောပြည်နယ် Kediri ၏တင်ပြချက်ကိုရယူရန် ညွှန်ကြားခဲ့သည်။ပြင်းထန်သောစစ်ဆင်ရေးပြီးနောက် Kediri လက်နက်ချခဲ့သော်လည်း ယွမ်တပ်ဖွဲ့များသည် ၎င်းတို့၏ယခင်မဟာမိတ်ဖြစ်သည့် Majapahit ၊ Raden Wijaya လက်အောက်ရှိ ယွမ်တပ်များကို သစ္စာဖောက်ခဲ့သည်။နောက်ဆုံးတွင်၊ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုသည် ယွမ်ကျရှုံးမှုနှင့် ပြည်နယ်သစ် Majapahit အတွက် အောင်ပွဲဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။
▲
●
1500 - 1949
ကိုလိုနီခေတ်ornament
မလက္ကာကို သိမ်းပိုက်
ပေါ်တူဂီ ကာရက်ခ်။ပေါ်တူဂီရေတပ်သည် ကမ်းတက်တပ်များကို ၎င်း၏ ပြင်းထန်သော အမြောက်များဖြင့် မီးငြှိမ်းသတ်ပေးခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1511 Aug 15

မလက္ကာကို သိမ်းပိုက်

Malacca, Malaysia
1511 ခုနှစ်တွင် မလက္ကာမြို့ကို သိမ်းပိုက် နိုင်ခဲ့သော ပေါ်တူဂီ အိန္ဒိယဘုရင်ခံ Afonso de Albuquerque သည် 1511 ခုနှစ်တွင် မလက္ကာမြို့ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ မလက္ကာဆိပ်ကမ်းမြို့သည် ကျဉ်းမြောင်းပြီး မဟာဗျူဟာကျသော မလက္ကာရေလက်ကြားကို ထိန်းချုပ်ခဲ့ပြီးတရုတ် နှင့်အိန္ဒိယ ကြား ပင်လယ်ရေကြောင်း ကုန်သွယ်မှုအားလုံးကို အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။[26] မလက္ကာကို သိမ်းပိုက်ခြင်းသည် ပေါ်တူဂီဘုရင် Manuel I ၏ အကြံအစည်တစ်ခုဖြစ်ပြီး 1505 ခုနှစ်မှစ၍ အရှေ့ဖျားမှ Castilians များကို အနိုင်ယူရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သော ပေါ်တူဂီအိန္ဒိယအတွက် ခိုင်မာသော အခြေခံအုတ်မြစ်များ ထူထောင်ရေး နှင့် Albuquerque ၏ ကိုယ်ပိုင်စီမံကိန်းဖြစ်သော Hormuz နှင့်အတူ၊ Goa နှင့် Aden တို့သည် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာအတွင်း ကုန်သွယ်မှုကို ထိန်းချုပ်ရန်နှင့် မွတ်ဆလင်သင်္ဘောများကို တားဆီးရန် နောက်ဆုံးတွင်ဖြစ်သည်။[27]1511 ခုနှစ် ဧပြီလတွင် Cochin မှ စတင်ရွက်လွှင့်ခဲ့ပြီး ဆန့်ကျင်ဘက်မုတ်သုံလေတိုက်ခတ်မှုကြောင့် လေ့လာရေးခရီးသည် လှည့်ပတ်နိုင်မည်မဟုတ်ပေ။လုပ်ငန်းမအောင်မြင်ပါက ပေါ်တူဂီလူမျိုးများသည် စစ်ကူများရရှိရန် မမျှော်လင့်နိုင်ဘဲ အိန္ဒိယရှိ ၎င်းတို့၏အခြေစိုက်စခန်းများသို့ မပြန်နိုင်တော့ပေ။၎င်းသည် လူသားတို့၏ သမိုင်းတစ်လျှောက် အဝေးဆုံး နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုဖြစ်ပြီး ထိုအချိန်အထိဖြစ်သည်။[28]
▲
●
Play button
1595 Jan 1

အရှေ့အင်ဒီများသို့ ပထမဆုံး ဒတ်ခ်ျလေ့လာရေးခရီး

Indonesia
16 ရာစုအတွင်း ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ ရောင်းဝယ်မှုမှာ အလွန်အကျိုးအမြတ်များခဲ့သော်လည်း ပေါ်တူဂီအင်ပါယာသည် ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ၏ရင်းမြစ်ဖြစ်သော အင်ဒိုနီးရှားတွင် ချုပ်ကိုင်ထားခဲ့သည်။နယ်သာလန်မှ ကုန်သည်များသည် ၎င်းကို လက်ခံကာ ပေါ်တူဂီနိုင်ငံ၊ လစ္စဘွန်းတွင် ၎င်းတို့၏ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များအားလုံးကို ဝယ်ယူရန် ကျေနပ်နေခဲ့ကြပြီး ဥရောပတစ်ခွင်တွင် ပြန်လည်ရောင်းချခြင်းဖြင့် သင့်တင့်သော အမြတ်အစွန်းကို ရနိုင်ဆဲဖြစ်သည်။သို့သော်လည်း နယ်သာလန်နှင့် စစ်ဖြစ်ခဲ့သည့် 1590 ခုနှစ်များတွင် စပိန်သည် ပေါ်တူဂီနှင့် ဆွေစဉ်မျိုးဆက် ပေါင်းစည်းခဲ့သဖြင့် ဆက်လက်ကုန်သွယ်မှုသည် လက်တွေ့တွင် မဖြစ်နိုင်ပေ။[29] ပေါ်တူဂီ လက်ဝါးကြီးအုပ်မှုကို ကျော်လွှားပြီး အင်ဒိုနီးရှားသို့ တည့်တည့်သွားခြင်းကို ဝမ်းမြောက်စွာ ခံယူလိုသည့် ဒတ်ခ်ျတို့အတွက် ယင်းသည် သည်းမခံနိုင်စရာဖြစ်သည်။အရှေ့အင်ဒီများသို့ ပထမဆုံး ဒတ်ချ်လေ့လာရေးခရီးသည် ၁၅၉၅ ခုနှစ်မှ ၁၅၉၇ ခုနှစ်အထိ ပြုလုပ်ခဲ့သော လေ့လာရေးခရီးဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် ကုန်သည်များထံ အင်ဒိုနီးရှား ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်များ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားမှုကို ဖွင့်လှစ်ရာတွင် အဓိက အရေးပါသော ဒတ်ခ်ျအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီကို တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ပေါ်တူဂီအင်ပါယာ၏ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှု အဆုံးသတ်သွားခဲ့သည်။ ဒေသ။
▲
●
ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများတွင် ကုမ္ပဏီအုပ်ချုပ်သည်။
ဒတ်ခ်ျအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1610 Jan 1 - 1797

ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများတွင် ကုမ္ပဏီအုပ်ချုပ်သည်။

Jakarta, Indonesia
Dutch East Indies တွင် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီက 1610 ခုနှစ်တွင် Dutch East Indies ၏ပထမဆုံးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးချုပ်ကိုခန့်အပ်သောအခါတွင်စတင်ခဲ့ပြီး [1800] တွင်ဒေဝါလီခံသောကုမ္ပဏီဖျက်သိမ်းပြီး၎င်း၏ပိုင်ဆိုင်မှုများကိုဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီအဖြစ်ပြည်သူပိုင်သိမ်းသောအခါတွင်အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ အင်ဒီးများ။ထိုအချိန်တွင်၊ အထူးသဖြင့် ဂျာဗားကျွန်းစု အများစုကို ပိုင်နက်ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။1603 ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပထမဆုံး အမြဲတမ်း ဒတ်ခ်ျကုန်သွယ်ရေးစခန်းကို Java အနောက်မြောက်ဘက်ရှိ Banten တွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။Batavia ကို 1619 ခုနှစ်မှ စတင်၍ မြို့တော်အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သည်။[31] အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ စစ်ပွဲ၊ မှောင်ခိုလုပ်ငန်းနှင့် စီမံခန့်ခွဲမှု လွဲချော်မှုတို့သည် 18 ရာစုအကုန်တွင် ကုမ္ပဏီ၏ ဒေဝါလီခံမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ကုမ္ပဏီကို 1800 ခုနှစ်တွင် တရားဝင်ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး ၎င်း၏ကိုလိုနီပိုင်ပစ္စည်းများကို Batavian Republic မှ Dutch East Indies အဖြစ် ပြည်သူပိုင်သိမ်းခဲ့သည်။[၃၂]
▲
●
1740 Batavia လူသတ်ပွဲ
၁၇၄၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် နယ်သာလန်မှ တရုတ်အကျဉ်းသားများကို ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1740 Oct 9 - Nov 22

1740 Batavia လူသတ်ပွဲ

Jakarta, Indonesia
၁၇၄၀ Batavia အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုသည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ၏ ဥရောပစစ်သားများနှင့် ဂျာဗားပူးပေါင်းတပ်သားများက ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများရှိ ဆိပ်ကမ်းမြို့ Batavia (ယနေ့ခေတ်ဂျာကာတာ) တွင်နေထိုင်သောတရုတ်လူမျိုးများ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည့် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုတစ်ခုဖြစ်သည်။မြို့တွင်းအကြမ်းဖက်မှုများသည် ၁၇၄၀ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၉ ရက်မှ အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး ထိုနှစ်နိုဝင်ဘာနှောင်းပိုင်းအထိ နံရံအပြင်ဘက်၌ တိုက်ပွဲငယ်များ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။တရုတ်လူမျိုး အနည်းဆုံး ၁၀,၀၀၀ ခန့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရသည်ဟု သမိုင်းပညာရှင်များက ခန့်မှန်းထားသည်။600 မှ 3,000 သာ အသက်ရှင်ကျန်ခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။1740 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် အစိုးရ၏ ဖိနှိပ်မှုနှင့် သကြားစျေးနှုန်းကျဆင်းမှုတို့ကြောင့် တရုတ်လူထုအကြား မငြိမ်မသက်မှုများ မြင့်တက်လာသောအခါ ဘုရင်ခံချုပ် Adriaan Valckenier က မည်သည့်အုံကြွမှုမဆို သေစေလောက်သော အင်အားဖြင့် ရင်ဆိုင်ရမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။အောက်တိုဘာလ (၇)ရက်နေ့တွင် ရာနှင့်ချီသော တရုတ်လူမျိုးအများစုဖြစ်သည့် သကြားစက်လုပ်သားများက နယ်သာလန်စစ်သား ၅၀ ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ဒတ်ခ်ျတပ်ဖွဲ့ဝင်များက တရုတ်ပြည်သူများထံမှ လက်နက်အားလုံးကို သိမ်းယူကာ တရုတ်လူမျိုးများအား ညမထွက်ရအမိန့်ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။နှစ်ရက်အကြာတွင် တရုတ်တို့၏ ရက်စက်ယုတ်မာမှု ကောလာဟလများကြောင့် အခြား Batavian လူမျိုးစုများက Besar မြစ်တစ်လျှောက်ရှိ တရုတ်အိမ်များကို မီးရှို့ကာ ဒတ်ခ်ျစစ်သားများက တရုတ်အိမ်များကို အမြောက်များဖြင့် ကလဲ့စားချေရန် တွန်းအားပေးခဲ့သည်။မကြာမီ အကြမ်းဖက်မှုများသည် Batavia တစ်ခွင်သို့ ပျံ့နှံ့သွားခဲ့ပြီး တရုတ်နိုင်ငံသား အများအပြား သေဆုံးခဲ့သည်။Valckenier သည် အောက်တိုဘာလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့် ကြေငြာထားသော်လည်း မမှန်မကန် ဂိုဏ်းများသည် တရုတ်များကို အောက်တိုဘာ ၂၂ ရက်အထိ ဆက်လက်ဖမ်းဆီးကာ သတ်ဖြတ်မှုများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေကာ စစ်ပွဲများရပ်တန့်ရေးအတွက် ဘုရင်ခံချုပ်က ပြင်းပြင်းထန်ထန် တောင်းဆိုလာခဲ့သည်။မြို့ရိုးအပြင်ဘက်တွင် ဒတ်ခ်ျတပ်ဖွဲ့ဝင်များနှင့် သကြားစက်လုပ်သားများ ရုန်းရင်းဆန်ခတ်ဖြစ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ရက်သတ္တပတ်အတော်ကြာ တိုက်ပွဲငယ်များ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် ဒတ်ခ်ျခေါင်းဆောင်သော တပ်ဖွဲ့များသည် ဧရိယာတစ်ဝှမ်းရှိ သကြားစက်များတွင် တရုတ်တို့၏ အမာခံနယ်မြေများကို တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခဲ့သည်။နောက်တစ်နှစ်တွင်၊ ဂျာဗားတစ်ခွင်ရှိ တရုတ်လူမျိုးများအား တိုက်ခိုက်ခြင်းသည် ဒတ်ခ်ျတပ်များနှင့် တရုတ်လူမျိုးစုများနှင့် ဂျာဗားတပ်များကို နှစ်နှစ်ကြာ ဂျာဗားစစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားစေခဲ့သည်။Valckenier ကို နောက်ပိုင်းတွင် နယ်သာလန်သို့ ပြန်ခေါ်ခဲ့ပြီး အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ရာဇ၀တ်မှုများဖြင့် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုသည် ဒတ်ခ်ျစာပေတွင် ကြီးကြီးမားမား ကိန်းဂဏန်းများ ရှိနေပြီး ဂျကာတာရှိ ဒေသအများအပြား၏ အမည်များအတွက် ဖြစ်နိုင်ချေရှိသော ဗျုပ္ပတ်တစ်ခုအဖြစ်လည်း ညွှန်းဆိုထားသည်။
▲
●
ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ
Buitenzorg အနီးရှိ De Grote Postweg ၏ ရင်ခုန်စရာ သရုပ်ဖော်ပုံ။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1800 Jan 1 - 1949

ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ

Indonesia
ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများသည် ယခုအင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဖြင့် ပါဝင်သော ဒတ်ခ်ျကိုလိုနီဖြစ်ခဲ့သည်။၁၈၀၀ ခုနှစ်တွင် နယ်သာလန်အစိုးရ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှ ဆင်းသက်လာသော ဒတ်ခ်ျအရှေ့အိန္ဒိယကုမ္ပဏီ၏ ပြည်သူပိုင်သိမ်းသော ကုန်သွယ်ရေးစခန်းများမှ ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။19 ရာစုအတွင်း ဒတ်ခ်ျတို့၏ ပိုင်ဆိုင်မှုများနှင့် ဖော်ညွှန်းမှု ကျယ်ပြန့်လာကာ 20 ရာစုအစောပိုင်းတွင် အကြီးမားဆုံး ပိုင်နက်နယ်မြေသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများသည် ဥရောပအုပ်စိုးမှုအောက်တွင် တန်ဖိုးအရှိဆုံးသော ကိုလိုနီများထဲမှတစ်ခုဖြစ်ပြီး ၁၉ ရာစုမှ ၂၀ ရာစုအစောပိုင်းအထိ ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင်နှင့် ငွေသားသီးနှံရောင်းဝယ်ရေးတွင် ဒတ်ခ်ျကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထင်ပေါ်ကျော်ကြားမှုဖြစ်စေခဲ့သည်။[33] ကိုလိုနီခေတ် လူမှုရေးစည်းမျဥ်းသည် တင်းကျပ်သော လူမျိုးရေး နှင့် လူမှုဖွဲ့စည်းပုံများပေါ်တွင် အခြေခံကာ သီးခြားနေထိုင်သော်လည်း ၎င်းတို့၏ ဇာတိဘာသာရပ်နှင့် ချိတ်ဆက်နေထိုင်သော ဒတ်ခ်ျအထက်တန်းစား တစ်ဦးဖြစ်သည်။အင်ဒိုနီးရှားဟူသော အသုံးအနှုန်းသည် ၁၈၈၀ နောက်ပိုင်းတွင် ပထဝီဝင်တည်နေရာအတွက် အသုံးပြုလာခဲ့သည်။ 20 ရာစုအစောပိုင်းတွင် ဒေသဆိုင်ရာ ပညာတတ်များသည် အင်ဒိုနီးရှား၏ နိူင်ငံတစ်နိုင်ငံအဖြစ် အယူအဆကို စတင်တီထွင်ခဲ့ကြပြီး လွတ်လပ်ရေးလှုပ်ရှားမှုအတွက် စင်မြင့်ကို သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။
▲
●
Padri စစ်ပွဲ
Padri စစ်ပွဲ၏ အပိုင်းတစ်ပိုင်း။Dutch နှင့် Padri စစ်သားများသည် 1831 ခုနှစ်တွင် Dutch စံနှုန်းကိုကျော်ကာ တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1803 Jan 1 - 1837

Padri စစ်ပွဲ

Sumatra, Indonesia
Padri စစ်ပွဲသည် 1803 ခုနှစ်မှ 1837 ခုနှစ်အထိ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အနောက်ဆူမားတြားတွင် Padri နှင့် Adat တို့ကြားတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ပါဒရီသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ အနောက်ဆူမတြားရှိ Minangkabau နိုင်ငံ၌ ရှာရီယာကို သိမ်းပိုက်လိုသော ဆူမာတြားမှ မွတ်စလင် ဘာသာရေးဆရာများဖြစ်သည်။Adat တွင် Minangkabau မှူးမတ်များနှင့် ရိုးရာအကြီးအကဲများ ပါဝင်သည်။သူတို့က 1821 တွင်ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ပြီး Padri ဂိုဏ်းကိုအနိုင်ရအောင်ကူညီပေးခဲ့သောဒတ်ခ်ျလူမျိုးများ၏အကူအညီကိုတောင်းခဲ့သည်။
▲
●
Java ၏ကျူးကျော်မှု
ကပ္ပတိန် Robert Maunsell သည် ပြင်သစ် တိုက်ရေယာဉ်များကို Indramayo ၏ ပါးစပ်မှ ဖမ်းယူ၍ ဇူလိုင် ၁၈၁၁၊ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1811 Aug 1 - Sep 18

Java ၏ကျူးကျော်မှု

Java, Indonesia
၁၈၁၁ ခုနှစ်တွင် ဂျာဗားကို ကျူးကျော်တိုက်ခိုက်ခြင်းသည် နပိုလီယံစစ်ပွဲများအတွင်း သြဂုတ်မှ ၁၈၁၁ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဒတ်ခ်ျအရှေ့အိန္ဒိယကျွန်းဂျာဗားကို တိုက်ခိုက်ရန် အောင်မြင်သော ဗြိတိသျှ ကုန်းရေနှစ်သွယ်စစ်ဆင်ရေးဖြစ်သည်။မူလက ဒတ်ခ်ျသမ္မတနိုင်ငံ၏ ကိုလိုနီနယ်အဖြစ် တည်ထောင်ခဲ့သော ဂျာဗားသည် ပြင်သစ်တော်လှန်ရေး နှင့် နပိုလီယံစစ်ပွဲများတစ်လျှောက် ဒတ်ခ်ျလက်ထဲတွင် ရှိနေခဲ့ပြီး ထိုကာလတွင် ပြင်သစ်တို့သည် သမ္မတနိုင်ငံကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်ကာ ဘာတာဗီယန်သမ္မတနိုင်ငံကို 1795 တွင် ထူထောင်ကာ 1806 ခုနှစ်တွင် ဟော်လန် နိုင်ငံကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ဟော်လန်သည် 1810 ခုနှစ်တွင် ပထမ ပြင်သစ်အင်ပါယာ သို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး ဂျာဗားသည် နယ်သာလန်နိုင်ငံသားများ၏ အဓိကအုပ်ချုပ်မှုနှင့် ကာကွယ်မှုကို ဆက်လက်ထိန်းသိမ်းထားသော်လည်း ဂျာဗားသည် ကျော်ကြားသော ပြင်သစ်ကိုလိုနီဖြစ်လာခဲ့သည်။၁၈၀၉ နှင့် ၁၈၁၀ တွင် အနောက်အင်ဒီများတွင် ပြင်သစ်ကိုလိုနီကျဆုံးပြီးနောက် မောရစ်ရှပ်တွင် ပြင်သစ်ပိုင်ပစ္စည်းများကို ဆန့်ကျင်သည့် အောင်မြင်သောလှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများဆီသို့ အာရုံစိုက်လာခဲ့သည်။၁၈၁၁ ခုနှစ် ဧပြီလတွင် အိန္ဒိယမှ စူးစမ်းလေ့လာရေးခရီးတစ်ခုကို စေလွှတ်ခဲ့ပြီး ဖရီးဂိတ်စစ်ရေယာဉ်ငယ်တစ်ခုကို ကျွန်းပေါ်မှ ကင်းလှည့်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့ပြီး သင်္ဘောများကို ဝင်ရောက်စီးနင်းကာ အခွင့်အလမ်းရှိသော ပစ်မှတ်များကို ကုန်းရေနှစ်သွယ် ချေမှုန်းပစ်ရန် အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ဩဂုတ်လ ၄ ရက်နေ့တွင် တပ်များ ဆင်းသက်ခဲ့ပြီး သြဂုတ် ၈ တွင် ခံစစ်မရှိသော Batavia မြို့သည် တုန်လှုပ်သွားခဲ့သည်။ခံတပ်များသည် ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက် နံနက်အစောပိုင်းတွင် ဗြိတိသျှတို့ ဝိုင်းရံထားခဲ့သော Fort Cornelis မှ ကြိုတင်ပြင်ဆင်ထားသော ခံတပ်အနေအထားသို့ ဆုတ်ခွာသွားခဲ့သည်။နယ်သာလန်နှင့် ပြင်သစ်ပုံမှန်စစ်သွေးကြွများနှင့် ဇာတိပြည်သူ့စစ်များ ရောနှောထားသည့် ကျန်ရှိသော နောက်ခံလူများသည် ဗြိတိသျှတို့နောက်သို့ ဆုတ်သွားခဲ့သည်။ကုန်းရေနှစ်သွယ်နှင့် မြေယာတိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက်ဖြစ်ပွားပြီး ကျန်ရှိသော အမာခံနယ်မြေအများစုကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့ပြီး ဆာလာတီဂါမြို့သည် စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်တွင် လက်နက်ချခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်တွင် ကျွန်းကို ဗြိတိသျှတို့ထံ တရားဝင် သိမ်းသွင်းခဲ့သည်။
▲
●
၁၈၁၄ ခုနှစ် အင်္ဂလိပ်-ဒတ်ခ်ျ စာချုပ်
Londonderry ၏ Lord Castlereagh Marquess ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1814 Jan 1

၁၈၁၄ ခုနှစ် အင်္ဂလိပ်-ဒတ်ခ်ျ စာချုပ်

London, UK
၁၈၁၄ ခုနှစ် အင်္ဂလို-ဒတ်ခ်ျ စာချုပ်ကို ဗြိတိန်နှင့် နယ်သာလန်တို့က ၁၈၁၄ ခုနှစ် သြဂုတ်လ ၁၃ ရက်နေ့တွင် လန်ဒန်တွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ အဆိုပါ စာချုပ်သည် နပိုလီယံစစ်ပွဲများတွင် ဗြိတိန်က သိမ်းယူခဲ့သော Moluccas နှင့် Java ရှိ နယ်မြေအများစုကို ပြန်လည်ရရှိခဲ့သော်လည်း ဗြိတိသျှတို့ ပိုင်ဆိုင်ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့သည်။ အာဖရိက တောင်ဘက်စွန်းရှိ Cape Colony နှင့် တောင်အမေရိက၏ အစိတ်အပိုင်းများ။၎င်းကို ဒတ်ခ်ျကိုယ်စား ဗြိတိန်နှင့် သံတမန် Hendrik Fagel ကိုယ်စား Viscount Castlereagh မှ Robert Stewart မှ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ပါသည်။
▲
●
Java စစ်ပွဲ
Dipo Negoro ကို De Kock သို့တင်ပြခြင်း။ ©Nicolaas Pieneman
1825 Sep 25 - 1830 Mar 28

Java စစ်ပွဲ

Central Java, Indonesia
ဂျာဗားစစ်ပွဲသည် ၁၈၂၅ မှ ၁၈၃၀ အတွင်း ဂျာဗားအလယ်ပိုင်းတွင် ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ဒတ်ခ်ျအင်ပါယာနှင့် ဂျာဗားသူပုန်များကြားတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။စစ်ပွဲသည် ဒတ်ချ်တို့နှင့် ယခင်က ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ဖူးသော ဂျာဗားမင်းမျိုးအုပ်စိုးမှု၏ ဦးဆောင်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်သည့် Prince Diponegoro ဦးဆောင်သော ပုန်ကန်မှုအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။သူပုန်တပ်ဖွဲ့များသည် လျင်မြန်စွာ အောင်နိုင်မှုကို ဟန့်တားသည့် လှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဖြစ်သည့် Yogyakarta ကို ဝိုင်းထားခဲ့သည်။ယင်းကြောင့် နယ်သာလန်အား ကိုလိုနီခေတ်နှင့် ဥရောပတပ်များနှင့်အတူ ၎င်းတို့၏စစ်တပ်အား ဖြည့်တင်းရန် အချိန်ပေးခဲ့ပြီး 1825 ခုနှစ်တွင် ဝိုင်းရံထားမှုကို အဆုံးသတ်နိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် သူပုန်များသည် ပြောက်ကျားစစ်ပွဲကို ငါးနှစ်ကြာ ဆက်လက်တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။စစ်ပွဲသည် ဒတ်ခ်ျအောင်ပွဲဖြင့် အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး မင်းသား Diponegoro ကို ငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံသို့ ဖိတ်ကြားခဲ့သည်။သူ့ကို သစ္စာဖောက်ပြီး ဖမ်းသွားတယ်။စစ်ပွဲ၏ကုန်ကျစရိတ်ကြောင့် ဒတ်ခ်ျကိုလိုနီအာဏာပိုင်များသည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများကို ကိုလိုနီများဆက်လက်အမြတ်အစွန်းရရှိစေရန်အတွက် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများတစ်လျှောက် အကြီးစားပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများကို အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။
▲
●
စိုက်ပျိုးမှုစနစ်
ဂျာဗားရှိ စိုက်ခင်းများတွင် သဘာဝရော်ဘာများ စုဆောင်းခြင်း။ရော်ဘာပင်ကို တောင်အမေရိကမှ ဒတ်ခ်ျလူမျိုးက မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1830 Jan 1 - 1870

စိုက်ပျိုးမှုစနစ်

Indonesia
ဒတ်ခ်ျစနစ်၏ မြေခွန်မှ ပြန်အမ်းငွေ တိုးလာသော်လည်း၊ ဒတ်ခ်ျဘဏ္ဍာရေး သည် Java စစ်ပွဲနှင့် Padri စစ်ပွဲများ၏ ကုန်ကျစရိတ်များကြောင့် ပြင်းထန်စွာ ထိခိုက်ခဲ့သည်။၁၈၃၀ တွင် ဘယ်လ်ဂျီယံတော်လှန်ရေးနှင့် နယ်သာလန်ကို ၁၈၃၉ ခုနှစ်အထိ စစ်ပွဲခြေရာတစ်ခုတွင် ထိန်းသိမ်းထားရသည့် ရလဒ်ကုန်ကျစရိတ်များသည် နယ်သာလန်ကို ဒေဝါလီခံခြင်းသို့ ရောက်စေခဲ့သည်။1830 တွင် Dutch East Indies ၏ အရင်းအမြစ်များကို အသုံးချမှု တိုးမြှင့်ရန် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးချုပ်အသစ် Johannes van den Bosch ကို ခန့်အပ်ခဲ့သည်။စိုက်ပျိုးမှုစနစ်ကို အဓိကအားဖြင့် ကိုလိုနီခေတ်၏ဗဟိုဖြစ်သော Java တွင် အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့သည်။မြေခွန်အစား ရွာမြေ၏ 20% ကို အစိုးရကောက်ပဲသီးနှံများ တင်ပို့ရန် သို့မဟုတ် တောင်သူလယ်သမားများသည် တစ်နှစ်ပတ်လုံး အစိုးရပိုင် စိုက်ခင်းများတွင် ရက်ပေါင်း 60 အလုပ် လုပ်ရသည်။ဤမူဝါဒများကို လိုက်နာကျင့်သုံးခြင်းအား ခွင့်ပြုရန်၊ ဂျာဗားရွာသားများသည် ၎င်းတို့၏ကျေးရွာများနှင့် ပိုမိုတရားဝင်ချိတ်ဆက်ခဲ့ကြပြီး တစ်ခါတစ်ရံတွင် ခွင့်ပြုချက်မရှိဘဲ ကျွန်းတစ်ဝိုက်တွင် လွတ်လပ်စွာသွားလာခွင့်ကို တားမြစ်ခံခဲ့ရသည်။ဤမူဝါဒကြောင့် ဂျာဗားအများစုသည် ဒတ်ခ်ျစိုက်ခင်းဖြစ်လာသည်။သီအိုရီအရ အချို့သော မှတ်ချက်များတွင် မြေယာ၏ 20% ကိုသာ ပို့ကုန်သီးနှံစိုက်ခင်းအဖြစ် အသုံးပြုခြင်း သို့မဟုတ် တောင်သူလယ်သမားများသည် 66 ရက်ကြာ အလုပ်လုပ်ရမည်ဖြစ်ပြီး လက်တွေ့တွင် ၎င်းတို့သည် မြေယာများကို ပိုမိုအသုံးပြုကြသည် (တူညီသော အရင်းအမြစ်များက 100% နီးပါးအထိ ရှိသည်ဟု ဆိုကြသည် ။ ဒေသအများအပြားတွင် အငတ်ဘေးဖြစ်စေသည့် ကောက်ပဲသီးနှံများနှင့် တစ်ခါတစ်ရံ တောင်သူလယ်သမားများသည် ၆၆ ရက်ထက်ပို၍ အလုပ်လုပ်ရသေးသည်။မူဝါဒသည် ပျမ်းမျှအားဖြင့် 14% ဝန်းကျင် ပို့ကုန်တိုးတက်မှုမှတစ်ဆင့် ဒတ်ခ်ျတို့၏ ကြီးမားသောကြွယ်ဝမှုကို ယူဆောင်လာခဲ့သည်။၎င်းသည် နယ်သာလန်ကို ဒေဝါလီခံခြင်းဘေးမှ ပြန်ခေါ်ဆောင်ခဲ့ပြီး ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများကို ဖူလုံစေပြီး အမြတ်အစွန်း အလွန်လျင်မြန်စေသည်။1831 ခုနှစ်အစောပိုင်းတွင်၊ မူဝါဒသည် Dutch East Indies ဘတ်ဂျက်ကို ဟန်ချက်ညီစေရန် ခွင့်ပြုခဲ့ပြီး ပိုလျှံသောငွေကို ပျက်ပြယ်သွားသော VOC အစိုးရမှ ကျန်ရှိသောအကြွေးများကို ဆပ်ရန်အတွက် အသုံးပြုခဲ့သည်။[34] သို့ရာတွင် စိုက်ပျိုးမှုစနစ်သည် 1840 ခုနှစ်များတွင် အငတ်ဘေးနှင့် ကူးစက်ရောဂါများနှင့် ဆက်စပ်နေပြီး၊ ပထမပိုင်းတွင် Cirebon နှင့် Central Java တို့တွင် ဆန်အစား မဲနယ်နှင့် သကြားကဲ့သို့ ငွေသားသီးနှံများကို စိုက်ပျိုးရသောကြောင့် ဖြစ်သည်။[၃၅]နယ်သာလန်တွင် နိုင်ငံရေးအရ ဖိအားများသည် ပြဿနာများမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းနှင့် လွတ်လပ်သော ကုန်သွယ်မှုကို လိုလားသော သို့မဟုတ် ဒေသဆိုင်ရာ ဦးစားပေးမှုကို လိုလားသည့် လွတ်လပ်သော ကုန်သည်များ ငှားရမ်းရှာဖွေခြင်းမှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းကို အားပေးသည့် လွတ်လပ်သောစျေးကွက် လစ်ဘရယ်ခေတ်စနစ်အား ဖျက်သိမ်းကာ အစားထိုးမှုဆီသို့ ဦးတည်သွားစေခဲ့သည်။
▲
●
အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရထားပို့ဆောင်ရေး
Semarang ရှိ Nederlands-Indische Spoorweg Maatschappij (ဒတ်ခ်ျ-အင်ဒီမီးရထားကုမ္ပဏီ) ၏ပထမဆုံးဘူတာရုံ၏ပလက်ဖောင်း။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1864 Jun 7

အင်ဒိုနီးရှားတွင် ရထားပို့ဆောင်ရေး

Semarang, Central Java, Indone
အင်ဒိုနီးရှား (ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီ) သည် အာရှတွင်အိန္ဒိယ ပြီးလျှင် ရထားပို့ဆောင်ရေး ဒုတိယမြောက်နိုင်ငံဖြစ်သည်။တရုတ်နှင့် ဂျပန်တို့က နောက်ကလိုက်ကြသည်။1864 ခုနှစ် ဇွန်လ 7 ရက်နေ့တွင် ဘုရင်ခံချုပ် Baron Sloet van den Beele သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရှိ Kemijen ရွာ၊ Semarang၊ Central Java တွင် ပထမဆုံး ရထားလမ်းကို စတင်ခဲ့သည်။၎င်းသည် ၁၈၆၇ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၁၀ ရက်နေ့တွင် ဂျာဗားအလယ်ပိုင်းတွင် စတင်လည်ပတ်ခဲ့ပြီး ပထမဆုံးတည်ဆောက်ခဲ့သော Semarang ဘူတာရုံကို Tanggung နှင့် ၂၅ ကီလိုမီတာအကွာတွင် ချိတ်ဆက်ခဲ့သည်။1873 ခုနှစ် မေလ 21 ရက်နေ့တွင် အဆိုပါလိုင်းသည် Central Java ရှိ Solo သို့ ချိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် Yogyakarta သို့ တိုးချဲ့ခဲ့သည်။ဤလိုင်းကို ပုဂ္ဂလိကကုမ္ပဏီ Nederlandsch-Indische Spoorweg Maatschappij (NIS သို့မဟုတ် NISM) မှ လည်ပတ်ပြီး 1,435 mm (4 ft 8+1⁄2 in) standard gauge gauge ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းတွင် ပုဂ္ဂလိကနှင့် အစိုးရ မီးရထားကုမ္ပဏီများက 1,067 mm (3 ပေ 6 in) gauge ကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ထိုခေတ်က လစ်ဘရယ် ဒတ်ခ်ျ အစိုးရသည် ကိုယ်ပိုင်ရထားလမ်းကို ဖောက်လုပ်ရန် တွန့်ဆုတ်နေပြီး ပုဂ္ဂလိကလုပ်ငန်းများကို အခမဲ့ ချုပ်ကိုင်ခွင့်ပေးရန် လိုလားနေသည်။
▲
●
အင်ဒိုနီးရှားတွင် လစ်ဘရယ်ခေတ်
ကိုလိုနီခေတ်၊ ၁၉၃၉ ခုနှစ်မတိုင်မီ၊ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1870 Jan 1 - 1901

အင်ဒိုနီးရှားတွင် လစ်ဘရယ်ခေတ်

Java, Indonesia
စိုက်ပျိုးမှုစနစ်သည် 1840 ခုနှစ်များတွင် အငတ်ဘေးနှင့် ကပ်ရောဂါများကို ခံစားခဲ့ရသည့် ဂျာဗားတောင်သူလယ်သမားများအတွက် စီးပွားရေးအခက်အခဲများစွာကို ယူဆောင်လာခဲ့ပြီး နယ်သာလန်ရှိ လူအများ၏အမြင်ကို ဆွဲဆောင်ခဲ့သည်။19 ရာစုနှောင်းပိုင်း စီးပွားရေးကျဆင်းမှုမတိုင်မီ လစ်ဘရယ်ပါတီသည် နယ်သာလန်တွင် မူဝါဒချမှတ်ရာတွင် လွှမ်းမိုးခဲ့သည်။၎င်း၏လွတ်လပ်သောစျေးကွက်အတွေးအခေါ်သည် စိုက်ပျိုးမှုစနစ်အား ကန့်သတ်ထိန်းချုပ်ထားသည့် အင်ဒီလူမျိုးများထံ ၎င်း၏နည်းလမ်းကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။[36] 1870 ခုနှစ်မှ စိုက်ပျိုးရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုအောက်တွင်၊ ထုတ်လုပ်သူများသည် ပို့ကုန်အတွက် ကောက်ပဲသီးနှံများ ထောက်ပံ့ပေးရန် အတင်းအကျပ် ခိုင်းစေခြင်း မရှိတော့သော်လည်း အင်ဒီလူမျိုးများသည် ပုဂ္ဂလိက လုပ်ငန်းအတွက် ဖွင့်ပေးခဲ့သည်။ဒတ်ခ်ျစီးပွားရေးသမားများသည် ကြီးမားပြီး အကျိုးအမြတ်ရှိသော စိုက်ခင်းများကို ထူထောင်ကြသည်။၁၈၇၀ နှင့် ၁၈၈၅ အကြား သကြားထုတ်လုပ်မှု နှစ်ဆ၊လက်ဖက်နှင့် စင်ကိုနာကဲ့သို့သော သီးနှံသစ်များ ထွန်းကားလာပြီး ရော်ဘာကို မိတ်ဆက်ခဲ့ပြီး ဒတ်ခ်ျအမြတ်အစွန်းများ သိသိသာသာ တိုးလာခဲ့သည်။[၃၇]အပြောင်းအလဲများသည် Java တွင် အကန့်အသတ်မရှိ သို့မဟုတ် စိုက်ပျိုးရေး၊ဆူမတြားနှင့် ကလီမန်တန်တို့မှ ရေနံသည် ဥရောပ စက်မှုထွန်းကားရေး အတွက် အဖိုးတန် အရင်းအမြစ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ပြင်ကျွန်းစုများရှိ တောတောင်များတွင် ဆေးလိပ်နှင့် ရော်ဘာစိုက်ခင်းများ ပျက်စီးသွားသည်ကို တွေ့ခဲ့ရသည်။[36] ဒတ်ခ်ျစီးပွားရေးအကျိုးစီးပွားများသည် 19 ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ဒတ်ခ်ျအစိုးရ၏ တိုက်ရိုက်ထိန်းချုပ်မှု သို့မဟုတ် ကြီးစိုးမှုအောက်တွင် ပိုမိုများပြားလာသဖြင့် ဂျာဗားမှ ပြင်ပကျွန်းများအထိ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။[37] သောင်းနှင့်ချီသော ကူလီများကို တရုတ်၊ အိန္ဒိယနှင့် ဂျာဗားတို့မှ ပြင်ပကျွန်းစုများသို့ ခေါ်ဆောင်လာကာ စိုက်ခင်းများလုပ်ဆောင်ရန် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ဆက်ဆံမှုများနှင့် သေဆုံးမှုနှုန်း မြင့်မားခဲ့သည်။[၃၆]စီးပွားရေးချဲ့ထွင်ခြင်း၏ အကျိုးကျေးဇူးများသည် ဒေသအဆင့်အထိ ကျဆင်းသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း လစ်ဘရယ်များက ပြောကြားခဲ့သည်။[36] သို့ရာတွင်၊ အထူးသဖြင့် ဂျာဗားတွင် လူဦးရေ သိသိသာသာ တိုးလာခြင်းနှင့် ပေါင်းစပ်၍ ထွက်ပေါ်လာသော ဆန်စပါး စိုက်ပျိုးရန် မြေရှားပါးမှုသည် နောက်ထပ် အခက်အခဲများ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။[37] 1880 နှောင်းပိုင်းနှင့် 1890 အစောပိုင်းနှစ်များနှောင်းပိုင်းနှင့် 1890 ခုနှစ်များအစောပိုင်းတွင် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်း စီးပွားပျက်ကပ်ကြောင့် အင်ဒီတို့ မှီခိုနေရသော ကုန်ပစ္စည်းစျေးနှုန်းများ ပြိုလဲသွားခဲ့သည်။Indies လူဦးရေအများစုသည် ယခင်ထိန်းချုပ်ထားသော စိုက်ပျိုးမှုစနစ်စီးပွားရေးစနစ်အောက်တွင် ပိုမိုကောင်းမွန်ခြင်းမရှိကြောင်းနှင့် သောင်းနှင့်ချီသော ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုများကို ဂျာနယ်လစ်များနှင့် အစိုးရဝန်ထမ်းများက လေ့လာတွေ့ရှိခဲ့သည်။[၃၆]
▲
●
အာချေးစစ်ပွဲ
1878 ခုနှစ်တွင် Samalanga တိုက်ပွဲအကြောင်း အနုပညာရှင်၏ သရုပ်ဖော်ပုံ။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1873 Jan 1 - 1913

အာချေးစစ်ပွဲ

Aceh, Indonesia
အာချေးစစ်ပွဲသည် [၁၈၇၃] ခုနှစ်အစောပိုင်းကာလတွင် စင်္ ကာ ပူရှိ အာချေးနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတို့အကြား ဆွေးနွေးမှုများကြောင့် စူလတန်နိတ်၏ အာချေးနှင့် နယ်သာလန်နိုင်ငံ တို့ကြား လက်နက်ကိုင် စစ်ရေးပဋိပက္ခတစ်ခုဖြစ်သည်။ ၁၉ ရာစုနှောင်းပိုင်းတွင် ဒတ်ခ်ျတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုကို ခေတ်သစ်အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပေါင်းစည်းခဲ့သည်။သေဆုံးသူများ၏ ဓာတ်ပုံများနှင့် မှတ်တမ်းများကို ဖော်ပြခြင်းကြောင့် နယ်သာလန်တွင် အဆိုပါ လှုပ်ရှားမှုသည် အငြင်းပွားဖွယ်ရာများ ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။အထီးကျန်သွေးထွက်သံယို သောင်းကျန်းမှုများသည် [၁၉၁၄] ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် ဆက်လက်ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အပြင်းထန်ဆုံးသော Acehnese ခုခံမှုပုံစံများသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် နှင့်ဂျပန်ခေတ် အထိ ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။
▲
●
ဘာလီတွင် ဒတ်ခ်ျဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု
Sanur တွင် ဒတ်ခ်ျတပ်သား။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1906 Jan 1

ဘာလီတွင် ဒတ်ခ်ျဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှု

Bali, Indonesia
၁၉၀၆ ခုနှစ်တွင် ဘာလီတွင် ဒတ်ခ်ျဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုသည် ဒတ်ခ်ျကိုလိုနီဖိနှိပ်မှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ဘာလီတွင် ဒတ်ခ်ျ စစ်တပ်ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုဖြစ်ပြီး လူပေါင်း ၁၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ပြီး အများစုမှာ အရပ်သားများဖြစ်သည်။၎င်းသည် နယ်သာလန်အရှေ့အင်ဒီများကို နှိမ်နင်းရန်အတွက် ဒတ်ခ်ျလှုပ်ရှားမှု၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။အဆိုပါ စစ်ဆင်ရေးသည် Badung ၏ ဘာလီအုပ်စိုးရှင်များနှင့် ၎င်းတို့၏ ဇနီးများနှင့် သားသမီးများကို သတ်ဖြတ်ခဲ့ပြီး ဘာဒေါင်းနှင့် တာဘနန်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းတို့ကို ဖျက်ဆီးကာ Klungkung နိုင်ငံကို အားနည်းစေခဲ့သည်။ဘာလီတွင် ဆဋ္ဌမမြောက် ဒတ်ခ်ျစစ်တပ် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်မှုဖြစ်သည်။
▲
●
1908
အင်ဒိုနီးရှား ပေါ်ပေါက်လာခြင်းornament
Budi Utomo
Klungkung မှ Dewa Agung သည် ဒတ်ချ်တို့နှင့် ညှိနှိုင်းရန် Gianyar သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1908 Jan 1

Budi Utomo

Indonesia
Budi Utomo သည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများတွင် ပထမဆုံး အမျိုးသားရေးဝါဒီ လူ့အဖွဲ့အစည်းဟု ယူဆပါသည်။Budi Utomo ကို တည်ထောင်သူမှာ ပညာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများမှတဆင့် ပြည်သူများ၏ လူမှုဖူလုံရေးကို မြှင့်တင်ပေးသင့်သည်ဟု ယူဆသော အငြိမ်းစား အစိုးရဆရာဝန် Wahidin Soerdirohoesodo ဖြစ်သည်။[40]Budi Utomo ၏ အဓိက ရည်ရွယ်ချက်မှာ အစပိုင်းတွင် နိုင်ငံရေးမဟုတ်ပေ။သို့သော်လည်း ၎င်းသည် ရှေးရိုးဆန်သော Volksraad (ပြည်သူ့ကောင်စီ) နှင့် ဂျာဗားရှိ ပြည်နယ်ကောင်စီများတွင် ကိုယ်စားလှယ်များနှင့်အတူ နိုင်ငံရေးရည်မှန်းချက်များဆီသို့ တဖြည်းဖြည်းပြောင်းသွားခဲ့သည်။Budi Utomo သည် 1935 ခုနှစ်တွင်တရားဝင်ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဖျက်သိမ်းပြီးနောက်အဖွဲ့ဝင်အချို့သည်ထိုအချိန်ကအကြီးဆုံးနိုင်ငံရေးပါတီဖြစ်သည့်အလယ်အလတ်အင်ဒိုနီးရှားပါတီ (Parindra) သို့ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။အင်ဒိုနီးရှားတွင် ခေတ်သစ်အမျိုးသားရေးဝါဒ စတင်ခြင်းအထိမ်းအမှတ် Budi Utomo ကိုအသုံးပြုခြင်းသည် အငြင်းပွားဖွယ်ရာမရှိပေ။Budi Utomo သည် ပထမဆုံး ခေတ်မီသော ဌာနေတိုင်းရင်းသားနိုင်ငံရေးအဖွဲ့အစည်းဖြစ်နိုင်သည်ဟု ပညာရှင်အများအပြားက သဘောတူသော်လည်း [41] အခြားသူများက ၎င်း၏တန်ဖိုးကို အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသားရေးဝါဒ၏ အညွှန်းကိန်းတစ်ခုအဖြစ် မေးခွန်းထုတ်ကြသည်။
▲
●
မုဟမ္မဒိယ
Kauman Great Mosque သည် Muhammadiyah လှုပ်ရှားမှုကို တည်ထောင်ရန်အတွက် နောက်ခံဖြစ်လာခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 18

မုဟမ္မဒိယ

Yogyakarta, Indonesia
နိုဝင်ဘာလ 18 ရက် 1912 တွင်၊ Yogyakarta ၏ kraton ၏တရားရုံးအရာရှိ Ahmad Dahlan နှင့် Mecca မှပညာတတ်မွတ်စလင်ပညာရှင် — Yogyakarta တွင် Muhammadiyah ကိုတည်ထောင်ခဲ့သည်။ဒီလှုပ်ရှားမှုရဲ့နောက်ကွယ်မှာ ရည်ရွယ်ချက်များစွာရှိခဲ့ပါတယ်။အရေးကြီးသောအချက်များထဲတွင် မူဆလင်လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ခေတ်နောက်ကျကျန်မှုနှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာသို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်မှုတို့ဖြစ်သည်။အီဂျစ် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဝါဒီ Muhammad Abduh ၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုများစွာရှိသော Ahmad Dahlan သည် ခေတ်မီအောင်ပြုလုပ်ခြင်းနှင့် ပေါင်းစည်းထားသောအလေ့အကျင့်များမှ ဘာသာရေးကို ခေတ်မီအောင်ပြုလုပ်ခြင်းနှင့် သန့်စင်ခြင်းသည် ဤဘာသာတရားကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရာတွင် အလွန်အရေးကြီးသည်ဟု ယူဆပါသည်။ထို့ကြောင့် မုဟမ္မဒ်ယဟ်သည် ၎င်း၏အစပြုချိန်မှစ၍ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း tawhid ကိုထိန်းသိမ်းရန်နှင့် monotheism ကို ပြန်လည်သန့်စင်ရေးနှင့်ပတ်သက်၍ အလွန်အလေးထားခဲ့သည်။
▲
●
အင်ဒိုနီးရှားကွန်မြူနစ်ပါတီ
DN Aidit သည် ၁၉၅၅ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ အစည်း အဝေးတွင် ဟောပြောခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1914 Jan 1 - 1966

အင်ဒိုနီးရှားကွန်မြူနစ်ပါတီ

Jakarta, Indonesia
အင်ဒီဆိုရှယ်ဒီမိုကရက်တစ်အသင်းအား နယ်သာလန် ဆိုရှယ်လစ် Henk Sneevliet နှင့် အခြားအင်ဒီဆိုရှယ်လစ်ဝါဒီများက 1914 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။အဖွဲ့ဝင် ၈၅ ဦးပါ ISDV သည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ ဦးဆောင်မှုဖြင့် နယ်သာလန်ကွန်မြူနစ်ပါတီ (SDAP နှင့် နယ်သာလန်၏ ဆိုရှယ်လစ်ပါတီ) နှစ်ခု၏ ပေါင်းစည်းမှုဖြစ်သည်။[42] ISDV ၏ ဒတ်ခ်ျအဖွဲ့ဝင်များသည် ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုကို ဆန့်ကျင်ရန် နည်းလမ်းရှာနေသည့် ပညာတတ်အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးများအား ကွန်မြူနစ်အယူအဆများကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့သည်။နောက်ပိုင်းတွင်၊ ISDV သည် ရုရှားတွင် အောက်တိုဘာလ တော်လှန်ရေး၏ အဖြစ်အပျက်များကို အင်ဒိုနီးရှားတွင် အလားတူ အုံကြွမှုတစ်ခုအတွက် လှုံ့ဆော်မှုတစ်ခုအဖြစ် မြင်ခဲ့သည်။အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းသည် ကျွန်းစုရှိ နယ်သာလန်တွင် အခြေချနေထိုင်သူများအကြား အရှိန်အဟုန်ရရှိခဲ့သည်။အစောင့်အကြပ်များကို သုံးလအတွင်း ၃၀၀၀ ဖြင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။1917 နှောင်းပိုင်းတွင် Surabaya ရေတပ်အခြေစိုက်စခန်းရှိ စစ်သားများနှင့် သင်္ဘောသားများသည် တော်လှန်ပုန်ကန်ပြီး ဆိုဗီယက်များကို ထူထောင်ခဲ့ကြသည်။နယ်သာလန်သို့ နယ်သာလန်သို့ နှင်ထုတ်ခံရသော နယ်သာလန်ခေါင်းဆောင်များ (Sneevliet အပါအဝင်) ကိုလိုနီအာဏာပိုင်များက Surabaya ဆိုဗီယက်များနှင့် ISDV တို့ကို နှိမ်နင်းခဲ့သည်။တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ISDV နှင့် ကွန်မြူနစ်စာနာသူများသည် အရှေ့အင်ဒီရှိ အခြားသော နိုင်ငံရေးအုပ်စုများကို "ပိတ်ဆို့ခြင်း" ဗျူဟာဟု သိကြသော နည်းဗျူဟာဖြင့် အရှေ့အင်ဒီများတွင် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာကြသည်။အထင်ရှားဆုံး သက်ရောက်မှုမှာ ပန်-အစ္စလာမ် ရပ်တည်ချက်နှင့် ကိုလိုနီ အုပ်ချုပ်မှုမှ လွတ်မြောက်ရန် ထောက်ခံအားပေးသည့် အမျိုးသားရေးဝါဒီ-ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်း Sarekat Islam (Islamic Union) တွင် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်ခြင်း ဖြစ်သည်။Semaun နှင့် Darsono အပါအဝင် အဖွဲ့ဝင်အများအပြားသည် အစွန်းရောက်လက်ဝဲအယူအဆများ၏ လွှမ်းမိုးမှုကို အောင်မြင်ခဲ့သည်။ရလဒ်အနေဖြင့် ကွန်မြူနစ်အတွေးအမြင်များနှင့် ISDV အေးဂျင့်များသည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ အကြီးဆုံးအစ္စလာမ်မစ်အဖွဲ့အစည်းတွင် အောင်မြင်စွာ စိုက်ပျိုးနိုင်ခဲ့သည်။နယ်သာလန်ကေဒါအများအပြား၏ ဆန္ဒအလျောက် ထွက်ခွာသွားပြီးနောက် စိမ့်ဝင်စစ်ဆင်ရေးများနှင့် ပေါင်းစပ်ကာ အဖွဲ့ဝင်အများစုမှ ဒတ်ချ်အများစုမှ အင်ဒိုနီးရှားသို့ ပြောင်းလဲခဲ့သည်။
▲
●
Nahdlatul Ulama
Nahdlatul Ulama ၏မွေးရပ်မြေ Jombang ဗလီ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1926 Jan 31

Nahdlatul Ulama

Indonesia
Nahdlatul Ulama သည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ အစ္စလာမ့်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။၎င်း၏အသင်းဝင်ခန့်မှန်းချက်မှာ သန်း ၄၀ (၂၀၁၃) [၄၃] [မှ] ၉၅ သန်း (၂၀၂၁) ကျော်အထိ၊[45] NU သည် ပရဟိတကျောင်းများနှင့် ဆေးရုံများအပြင် ဆင်းရဲမွဲတေမှုကို လျော့ပါးသက်သာစေရန်အတွက် လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းများကို စုစည်းပေးသည့် ပရဟိတအဖွဲ့တစ်ခုလည်းဖြစ်သည်။NU ကို ၁၉၂၆ ခုနှစ်တွင် အူမာနှင့် ကုန်သည်များက အစဉ်အလာဝါဒီ အစ္စလာမ့်ကျင့်ထုံးများ (Shafi'i ကျောင်းတော်နှင့်အညီ) နှင့် ၎င်း၏အဖွဲ့ဝင်များ၏ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားများကို ကာကွယ်ရန်အတွက် တည်ထောင်ခဲ့သည်။[4] NU ၏ ဘာသာရေးအမြင်များသည် အစ္စလာမ့်သွန်သင်ချက်များနှင့် မဆန့်ကျင်သရွေ့ ဒေသခံယဉ်ကျေးမှုကို သည်းခံနိုင်စေရန်အတွက် "ရိုးရာဝါဒီ" ဟု ယူဆကြသည်။[46] အင်ဒိုနီးရှားရှိ ဒုတိယအကြီးဆုံး အစ္စလမ်မစ်အဖွဲ့အစည်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် ကုရ်အာန်နှင့် စွန္နဟ်ကို ပိုမိုမှန်ကန်သော အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုချက်ယူသောကြောင့် မုဟမ္မဒ်ယဟ်အား "ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဝါဒီ" ဟု သတ်မှတ်သည်။[၄၆]Nahdlatul Ulama ၏ခေါင်းဆောင်အချို့သည် အင်ဒိုနီးရှားရှိ လူမှု-ယဉ်ကျေးမှုအခြေအနေများအလိုက် အပြန်အလှန်တုံ့ပြန်မှု၊ ဆက်စပ်ပုံဖော်မှု၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှု၊ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုမှုနှင့် ဘာသာစကားပြောင်းလဲခြင်းတို့ကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသော ထူးခြားသောအစ္စလမ်ဘာသာ၏ ထူးခြားသော အမျိုးမျိုးသော အစ္စလမ် Nusantara ၏ ခိုင်မာသော ထောက်ခံအားပေးသူများဖြစ်သည်။[47] Islam Nusantara သည် ပျော့ပျောင်းမှု၊ အခြေခံကျသော ဆန့်ကျင်ဘက်ဝါဒ၊ ဗဟုဝါဒနှင့် အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ထပ်တူကျအောင် မြှင့်တင်ပေးသည်။[48] ​​သို့ရာတွင် NU အကြီးအကဲများ၊ ခေါင်းဆောင်များနှင့် ဘာသာရေး ပညာရှင် အများအပြားသည် ပိုမိုရှေးရိုးဆန်သော ချဉ်းကပ်မှုကို ထောက်ခံသဖြင့် အစ္စလာမ် နူဆန်တာရာကို ငြင်းပယ်ခဲ့ကြသည်။[၄၉]
▲
●
ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများကို ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။
ဂျပန်တပ်မှူးများသည် လက်နက်ချရန် စည်းကမ်းချက်များကို နားထောင်ကြသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1942 Mar 1 - 1945 Sep

ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများကို ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။

Indonesia
ဂျပန် အင်ပါယာသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း ၁၉၄၂ ခုနှစ် မတ်လမှ ၁၉၄၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် စစ်ပြီးဆုံးချိန်အထိ ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ (ယခုအင်ဒိုနီးရှား) ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် ခေတ်သစ်အင်ဒိုနီးရှားသမိုင်းတွင် အရေးကြီးဆုံးနှင့် အရေးပါဆုံးကာလများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။1940 ခုနှစ် မေလတွင် ဂျာမနီသည် နယ်သာလန်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး Dutch East Indies တွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာခဲ့သည်။ဒတ်ခ်ျအာဏာပိုင်များနှင့် ဂျပန်တို့ကြား ညှိနှိုင်းမှု ပျက်ကွက်ပြီးနောက် ကျွန်းစုရှိ ဂျပန်ပိုင်ဆိုင်မှုများ အေးခဲသွားခဲ့သည်။၁၉၄၁ ဒီဇင်ဘာ ၇ ရက် ပုလဲဆိပ်ကမ်းကို တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ဒတ်ခ်ျတို့သည် ဂျပန်ကို စစ်ကြေညာခဲ့သည်။ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ ၏ဂျပန်ကျူးကျော်မှုသည် 1942 ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ 10 တွင်စတင်ခဲ့ပြီး ဧကရာဇ်ဂျပန်စစ်တပ်သည် သုံးလမပြည့်မီတွင် ကိုလိုနီတစ်ခုလုံးကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။မတ်လ ၈ ရက်နေ့တွင် ဒတ်ခ်ျတို့ လက်နက်ချခဲ့သည်။အစပိုင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသားအများစုသည် ဂျပန်ကို ၎င်းတို့၏ နယ်သာလန်ကိုလိုနီလက်အောက်မှ လွတ်မြောက်သူများအဖြစ် ကြိုဆိုခဲ့ကြသည်။သို့သော် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား ၄ သန်းမှ ၁၀ သန်းကြား ဂျာဗားရှိ စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ကာကွယ်ရေးပရောဂျက်များတွင် အဓမ္မလုပ်သားများ (ရိုမုရှာ) အဖြစ် စုဆောင်းခံရခြင်းကြောင့် စိတ်ဓာတ်များ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။200,000 နှင့် 50,000 အကြား ဂျာဗားမှ အပြင်ဘက် ကျွန်းများ နှင့် မြန်မာ နှင့် Siam တို့ကို ဝေးကွာ စေခဲ့သည်။1944-1945 တွင် မဟာမိတ်တပ်များသည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများကို ဖြတ်ကျော်ကာ ဂျာဗားနှင့် ဆူမားတြားကဲ့သို့သော လူဦးရေအများဆုံးဒေသများသို့ ချီတက်တိုက်ခိုက်ခြင်းမပြုခဲ့ပေ။ထို့ကြောင့် ၁၉၄၅ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် ဂျပန်တို့ လက်နက်ချချိန်တွင် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ အများစုကို သိမ်းပိုက်ထားဆဲဖြစ်သည်။ယင်းသိမ်းပိုက်မှုသည် ဒတ်ခ်ျတို့ ကိုလိုနီအတွင်း ပထမဆုံး စိန်ခေါ်မှုဖြစ်ပြီး ဒတ်ခ်ျကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုကို အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။အဆုံးတွင်၊ အပြောင်းအလဲများသည် အလွန်များပြားပြီး ထူးကဲလှသဖြင့် နောက်ဆက်တွဲ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားတော်လှန်ရေး ဖြစ်လာနိုင်ချေရှိသည်။ဒတ်ခ်ျလူမျိုးများနှင့်မတူဘဲ ဂျပန်သည် အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုးများ၏ နိုင်ငံရေးကို ကျေးရွာအဆင့်အထိ ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ဂျပန်များသည် ပညာတတ်၊ လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးပြီး လက်နက်ကိုင်ဆောင်ကာ အင်ဒိုနီးရှားလူငယ်အများအပြားကို အမျိုးသားရေးဝါဒီခေါင်းဆောင်များကို နိုင်ငံရေးအသံပေးခဲ့သည်။ထို့ကြောင့် ဒတ်ခ်ျကိုလိုနီအစိုးရကို ဖျက်ဆီးခြင်း နှင့် အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသားရေးဝါဒ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုတို့ကြောင့် ဂျပန်ခေတ်သည် ပစိဖိတ်ဒေသတွင် ဂျပန်တို့ လက်နက်ချပြီးနောက် အင်ဒိုနီးရှားလွတ်လပ်ရေး ကြေငြာခြင်းအတွက် အခြေအနေများကို ဖန်တီးပေးခဲ့သည်။
▲
●
Play button
1945 Aug 17 - 1949 Dec 27

အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသားတော်လှန်ရေး

Indonesia
အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသားတော်လှန်ရေးသည် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံနှင့် ဒတ်ခ်ျအင်ပါယာ ကြား လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခနှင့် သံတမန်ရေးအရ တော်လှန်မှုဖြစ်ပြီး စစ်ပြီးခေတ်နှင့် ကိုလိုနီခေတ်အင်ဒိုနီးရှားပြည်တွင်း လူမှုရေးတော်လှန်ရေးများဖြစ်သည်။၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် အင်ဒိုနီးရှား၏ လွတ်လပ်ရေးကြေညာမှုနှင့် နယ်သာလန်၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများအပေါ် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံသို့ ၁၉၄၉ ခုနှစ်အကုန်တွင် လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။လေးနှစ်ကြာ တိုက်ပွဲတွင် ကြိုကြားကြိုကြားဖြစ်သော်လည်း သွေးထွက်သံယို လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ၊ ပြည်တွင်းအင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံရေးနှင့် လူထုအုံကြွမှုများနှင့် နိုင်ငံတကာ သံတမန်ရေးရာ အဓိက စွက်ဖက်မှု နှစ်ခုတို့ ပါဝင်ခဲ့သည်။ဒတ်ခ်ျစစ်တပ် (နှင့် ဒုတိယကမ္ဘာစစ် မဟာမိတ်များ၏ တပ်ဖွဲ့များ) သည် ဂျာဗားနှင့် ဆူမားတြားရှိ ရီပတ်ဘလီကန်များကြားရှိ ရီပတ်ဘလီကန်များကြားရှိ အဓိကမြို့ကြီးများနှင့် စက်မှုဇုန်များကို ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ကျေးလက်ဒေသကို မထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့ပေ။1949 ခုနှစ်တွင် နယ်သာလန်နိုင်ငံအပေါ် နိုင်ငံတကာဖိအားပေးမှုများ၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း နယ်သာလန်နိုင်ငံသို့ ပြန်လည်တည်ဆောက်ရေး ကြိုးပမ်းမှုများအတွက် စီးပွားရေးအကူအညီအားလုံးကို ဖြတ်တောက်ပစ်မည်ဟု အမေရိကန်က ခြိမ်းခြောက်ခဲ့ပြီး တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းစစ်ရေးမတည်မငြိမ်ဖြစ်လာကာ နယ်သာလန်သည် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများအပေါ် အချုပ်အခြာအာဏာကို နယ်သာလန်သမ္မတနိုင်ငံသို့ လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ။တော်လှန်ရေးသည် နယူးဂီနီမှလွဲ၍ ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီများ ကိုလိုနီအုပ်ချုပ်မှုအဆုံးသတ်စေခဲ့သည်။၎င်းသည် လူမျိုးစုဇာတ်များကို သိသာထင်ရှားစွာ ပြောင်းလဲစေသည့်အပြင် ဒေသဆိုင်ရာ အုပ်စိုးရှင်များ (ရာဂျာ) အများအပြား၏ အာဏာကိုလည်း လျှော့ချပေးခဲ့သည်။အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား အနည်းငယ်သည် ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးတွင် ပိုမိုကြီးမားသော အခန်းကဏ္ဍကို ရယူထားနိုင်သော်လည်း လူဦးရေအများစု၏ စီးပွားရေး သို့မဟုတ် နိုင်ငံရေးကံကြမ္မာကို သိသိသာသာ မတိုးတက်ခဲ့ပေ။
▲
●
အင်ဒိုနီးရှားတွင် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီခေတ်
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1950 Aug 17 - 1959 Jul 5

အင်ဒိုနီးရှားတွင် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီခေတ်

Indonesia
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီခေတ်သည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံကို ဖွဲ့စည်းပြီး တစ်နှစ်မပြည့်မီတွင် ဖက်ဒရယ်အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကို ဖျက်သိမ်းပြီးနောက် 1950 ခုနှစ် ဩဂုတ်လ 17 ရက်နေ့တွင် စတင်ခဲ့သော လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီစနစ်အောက်တွင်ရှိခဲ့သည့် ကာလဖြစ်ပြီး၊ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် သမ္မတ ဆူကာနို၏ အမိန့်ဖြင့် စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ချမှတ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်ပြီး ၁၉၅၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၅ ရက်နေ့တွင် ပဲ့ကိုင်ဒီမိုကရေစီခေတ်ကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည်။နှစ်ပေါင်း ၄ဝ ကျော် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော တိုက်ပွဲများနှင့် အကြမ်းဖက်မှုများ အပြီးတွင်၊ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသား တော်လှန်ရေးကြီး ပြီးဆုံးသွားကာ ဒတ်ခ်ျ-အင်ဒိုနီးရှား စားပွဲဝိုင်း ညီလာခံကြီးသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ (RIS) သို့ အချုပ်အခြာအာဏာ လွှဲပြောင်းပေးမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။သို့သော်လည်း RIS အစိုးရသည် အတွင်းစည်းလုံးညီညွတ်မှု မရှိခဲ့ဘဲ ရီပတ်ဘလစ်ကန်အများအပြားက ဆန့်ကျင်ခဲ့သည်။1950 ခုနှစ် ဩဂုတ်လ 17 ရက်နေ့ တွင် စားပွဲဝိုင်း သဘောတူညီချက် နှင့် နယ်သာလန် အချုပ်အခြာအာဏာ အသိအမှတ်ပြုမှု တို့ကြောင့် နိုင်ငံ တော်ပုံစံ ဖြစ်သည့် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတနိုင်ငံ (RIS) ကို တရားဝင် ဖျက်သိမ်း ခဲ့သည်။အစိုးရစနစ်ကိုလည်း ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ်သို့ ပြောင်းလဲခဲ့ပြီး ၁၉၅၀ ခုနှစ် ယာယီဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကို အခြေခံထားသည်။သို့သော်လည်း အင်ဒိုနီးရှားလူ့အဖွဲ့အစည်းတွင် သဘောထားကွဲလွဲမှုများ စတင်ပေါ်ပေါက်လာသည်။ဒေသဆိုင်ရာ ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ ကိုယ်ကျင့်တရားများ၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ ဘာသာရေး၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာနှင့် မာ့က်စ်ဝါဒတို့၏ အကျိုးသက်ရောက်မှု၊ ဂျာဗား၏ နိုင်ငံရေးလွှမ်းမိုးမှုကို ကြောက်ရွံ့ခြင်းတို့သည် ကွဲလွဲမှုကို ဖြစ်စေသည်။နိုင်ငံသစ်သည် ဆင်းရဲမွဲတေမှု၊ ပညာရေးနိမ့်ကျမှုနှင့် အာဏာရှင် ဓလေ့ထုံးတမ်းများကြောင့် အသွင်ဆောင်ခဲ့သည်။ခွဲထွက်ရေး လှုပ်ရှားမှုများသည်လည်း သမ္မတနိုင်ငံသစ်ကို ဆန့်ကျင်ရန် အမျိုးမျိုးသော လှုပ်ရှားမှုများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ စစ်သွေးကြွ Darul Islam ('Islamic Domain') သည် "Islamic State of Indonesia" ဟု ကြွေးကြော်ကာ အနောက်ဂျာဗားရှိ သမ္မတနိုင်ငံကို ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၂ ခုနှစ်အထိ ပြောက်ကျားတိုက်ပွဲ ဆင်နွှဲခဲ့သည်။တော်ဝင်နယ်သာလန် အရှေ့အင်ဒီစစ်တပ်၏ ယခင်က Maluku၊ Ambonese တွင် လွတ်လပ်သော South Maluku သမ္မတနိုင်ငံအဖြစ် ကြေငြာခဲ့သည်။Permesta နှင့် PRRI သူပုန်များသည် 1955 မှ 1961 အတွင်း Sulawesi နှင့် West Sumatra ရှိ ဗဟိုအစိုးရကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။ဂျပန်တို့ သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် သုံးနှစ်ကြာပြီး ဒတ်ချ်တို့ စစ်ပွဲအပြီး လေးနှစ်အကြာတွင် စီးပွားရေး ဆိုးရွားခဲ့သည်။ငယ်ရွယ်ပြီး အတွေ့အကြုံမရှိသော အစိုးရတစ်ရပ်၏ လက်ထဲတွင် စီးပွားရေးသည် လျင်မြန်စွာ တိုးလာနေသော လူဦးရေနှင့် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန်အတွက် အစားအစာနှင့် အခြားလိုအပ်သည့် ပစ္စည်းများ ထုတ်လုပ်မှုကို မြှင့်တင်နိုင်ခြင်း မရှိပေ။လူဦးရေအများစုသည် စာမတတ်သူများ၊ ကျွမ်းကျင်မှုမရှိသူများဖြစ်ကြပြီး စီမံခန့်ခွဲမှုအတတ်ပညာများ နည်းပါးခြင်းကိုလည်း ခံစားနေကြရသည်။ငွေကြေးဖောင်းပွမှု များပြားလာပြီး ဗဟိုအစိုးရသည် နိုင်ငံခြားငွေလဲရန် လိုအပ်နေပြီး မှောင်ခို မှောင်ခို ကုန်ကျစရိတ်မှာ သိမ်းပိုက်ပြီး စစ်ပွဲအတွင်း စိုက်ခင်းအများအပြား ပျက်စီးခဲ့သည်။လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီခေတ်ကို နိုင်ငံရေးပါတီများ ကြီးထွားလာမှုနှင့် ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ် ကျင့်သုံးမှုတို့ဖြင့် အမှတ်အသားပြုခဲ့သည်။ထိုကာလသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ သမိုင်းတွင် ပထမဆုံး လွတ်လပ်၍ တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်သလို New Order အစိုးရ အဆုံးတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် ၁၉၉၉ ခုနှစ် ဥပဒေပြု ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီအထိ ပထမဆုံးနှင့် တစ်ခုတည်းသော လွတ်လပ်ပြီး တရားမျှတသော ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်ခဲ့သည်။ထိုကာလသည် ကာလကြာရှည်စွာ နိုင်ငံရေးမတည်မငြိမ်ဖြစ်မှုကို မြင်တွေ့ရပြီး အစိုးရများ အချင်းချင်း ပြိုလဲသွားခဲ့သည်။[70]
▲
●
အင်ဒိုနီးရှားတွင် လမ်းညွှန်ထားသော ဒီမိုကရေစီ
သမ္မတ ဆူကာနိုသည် ၁၉၅၉ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၅ ရက်နေ့ အမိန့်ကို ဖတ်ကြားခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1959 Jul 5 - 1966 Jan 1

အင်ဒိုနီးရှားတွင် လမ်းညွှန်ထားသော ဒီမိုကရေစီ

Indonesia
အင်ဒိုနီးရှားတွင် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီခေတ်၊ ၁၉၅၀ ခုနှစ်တွင် တစ်ပြည်ထောင်စနစ် ပြန်လည်ထူထောင်ရေးမှသည် ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာမှုအထိ [၇၁] ဗီရိုခြောက်ခု မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ပြိုလဲခြင်းတို့ကို မြင်တွေ့ခဲ့ရပြီး နှစ်နှစ်အောက်သာ သက်တမ်းအကြာဆုံး ရှင်သန်ခဲ့သည်။၁၉၅၅ ခုနှစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံးသော ရွေးကောက်ပွဲများပင်လျှင် နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုကို ဆောင်ကြဉ်းပေးနိုင်ခြင်း မရှိပေ။လမ်းညွှန်ဒီမိုကရေစီစနစ်သည် ၁၉၅၉ ခုနှစ်မှ ၁၉၆၆ ခုနှစ်အထိ အမိန့်သစ်စတင်ချိန်အထိ အင်ဒိုနီးရှားတွင် တည်ရှိခဲ့သော နိုင်ငံရေးစနစ်ဖြစ်သည်။ ၎င်းသည် သမ္မတ ဆူကာနို၏ တီထွင်ဖန်တီးမှုဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေးတည်ငြိမ်မှုကို ဖော်ဆောင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်။ထိုအချိန်က ၎င်း၏ကွဲလွဲနေသော နိုင်ငံရေးအခြေအနေကြောင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် လစ်ဘရယ်ဒီမိုကရေစီခေတ်အတွင်း ကျင့်သုံးခဲ့သော ပါလီမန်ဒီမိုကရေစီစနစ်သည် ထိရောက်မှုမရှိဟု ဆူကာနိုက ယုံကြည်ခဲ့သည်။ယင်းအစား ကျေးရွာရပ်မိရပ်ဖများ၏ လမ်းညွှန်မှုအောက်တွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည့် မိရိုးဖလာကျေးရွာစနစ်နှင့် အများဆန္ဒကို အခြေခံသည့် စနစ်တစ်ခုကို ရှာဖွေခဲ့သည်။စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကြေညာခြင်းနှင့် ဤစနစ်ကို မိတ်ဆက်ခြင်းနှင့်အတူ အင်ဒိုနီးရှားသည် သမ္မတစနစ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ဆူကာနိုသည် အစိုးရ၏ အကြီးအကဲဖြစ်လာပြန်သည်။ဆူကာနိုသည် အမျိုးသားရေးဝါဒ (အမျိုးသားရေးဝါဒ)၊ အာဂမ (ဘာသာတရား)၊ ကွန်မြူနစ်ဝါဒ (ကွန်မြူနစ်ဝါဒ) တို့ကို သမဝါယမ Nas-A-Kom သို့မဟုတ် Nasakom အစိုးရဆိုင်ရာ အယူအဆအဖြစ် သုံးမျိုး ရောစပ်တင်ပြခဲ့သည်။၎င်းသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံရေးတွင် အဓိကအုပ်စုလေးခုဖြစ်သည့် စစ်တပ်၊ လောကအမျိုးသားရေးဝါဒီများ၊ အစ္စလာမ္မစ်အုပ်စုများနှင့် ကွန်မြူနစ်များကို ကျေနပ်စေရန် ရည်ရွယ်ခြင်းဖြစ်သည်။စစ်တပ်၏ထောက်ခံမှုဖြင့် ၁၉၅၉ ခုနှစ်တွင် လမ်းညွှန်ဒီမိုကရေစီကို ကြွေးကြော်ကာ အင်ဒိုနီးရှားကွန်မြူနစ်ပါတီအပါအဝင် အဓိကနိုင်ငံရေးပါတီများအားလုံးကို ကိုယ်စားပြုသည့် အစိုးရအဖွဲ့တစ်ရပ်ကို အဆိုပြုခဲ့သော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်းသည် လက်တွေ့လုပ်ဆောင်နိုင်သော အစိုးရအဖွဲ့ဝင်ရာထူးများကို ပေးအပ်ခြင်းမရှိခဲ့ပေ။
▲
●
1965
အော်ဒါအသစ်ornament
စက်တင်ဘာ ၃၀ လှုပ်ရှားမှု
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1965 Oct 1

စက်တင်ဘာ ၃၀ လှုပ်ရှားမှု

Indonesia
1950 ခုနှစ်များနှောင်းပိုင်းမှစ၍၊ သမ္မတဆူကာနို၏ရာထူးသည် စစ်တပ်နှင့် PKI ၏ ဆန့်ကျင်ဘက်များနှင့် တိုးများလာသော ရန်လိုသောတပ်များကို ဟန်ချက်ညီအောင်ထိန်းညှိခြင်းအပေါ် မူတည်လာသည်။သူ၏ “နယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေး” အယူဝါဒသည် အင်ဒိုနီးရှားကို ဆိုဗီယက်ယူနီယံ နှင့် အထူးသဖြင့်တရုတ် တို့အပေါ် ပိုမိုမှီခိုလာစေသည်။1965 ခုနှစ်တွင် စစ်အေးတိုက်ပွဲ မြင့်မားလာသောအခါတွင် PKI သည် အစိုးရအဆင့်အားလုံးကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာခဲ့သည်။ဆူကာနိုနှင့် လေတပ်တို့၏ ပံ့ပိုးမှုဖြင့် ပါတီသည် စစ်တပ်ကို အသုံးစရိတ်ဖြင့် သြဇာတိုးလာသောကြောင့် စစ်တပ်၏ရန်ငြိုးကို အာမခံသည်။1965 ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းတွင် PKI နှင့် မဟာမိတ်ဖွဲ့သော လက်ဝဲယိမ်းအဖွဲ့နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ ဆွဲဆောင်မှုရှိသော လက်ယာယိမ်းအဖွဲ့ကြားတွင် စစ်တပ်ကို ပိုင်းခြားခဲ့သည်။ဆိုဗီယက်ယူနီယံကို ဆန့်ကျင်တဲ့ စစ်အေးတိုက်ပွဲမှာ အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ မဟာမိတ်တွေ လိုအပ်နေတဲ့အတွက် အမေရိကန်ဟာ စစ်ဘက်အရာရှိတွေနဲ့ အပြန်အလှန် လဲလှယ်မှုတွေ၊ လက်နက် သဘောတူညီချက်တွေကနေတဆင့် ဆက်ဆံရေးတွေ မွေးမြူခဲ့ပါတယ်။ယင်းက PKI ဘက်သို့ ဦးတည်နေသည့် လက်ဝဲယိမ်းအဖွဲ့ကို ဆန့်ကျင်သည့် လက်ယာယိမ်းအဖွဲ့ကို အမေရိကန်နှင့် အခြားနိုင်ငံများက ကျောထောက်နောက်ခံပေးခြင်းဖြင့် စစ်တပ်၏ ရာထူးပိုင်းကွဲမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။စက်တင်ဘာ သုံးဆယ်လှုပ်ရှားမှုသည် ၁၉၆၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁ ရက်နေ့ နံနက်အစောပိုင်းက မအောင်မြင်သော အာဏာသိမ်းမှုတွင် အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ်မှ ဗိုလ်ချုပ်ခြောက်ဦးကို လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်ခဲ့သော အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ဝင်များ ၏ ကိုယ်ပိုင်ကြွေးကြော်ထားသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ထိုနေ့နံနက်ပိုင်းတွင် အဆိုပါအဖွဲ့အစည်းသည် မီဒီယာနှင့် ဆက်သွယ်ရေးရုံးများကို ထိန်းချုပ်ထားကြောင်း ကြေညာခဲ့ပြီး သမ္မတဆူကာနိုအား ၎င်း၏အကာအကွယ်အောက်တွင် ထားရှိခဲ့သည်။နောက်ဆုံးတွင် ဂျကာတာတွင် အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှု မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။ထိုအချိန်တွင်၊ ဂျာဗားအလယ်ပိုင်းတွင် စစ်တပ်တပ်ခွဲတစ်ခုနှင့် မြို့အများအပြားကို သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုတစ်ရပ်ရှိခဲ့သည်။ဒီပုန်ကန်မှု အပြီးမှာ နောက်ထပ် အကြီးတန်း အရာရှိ နှစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။
▲
●
အင်ဒိုနီးရှား အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု
အင်ဒိုနီးရှား အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1965 Nov 1 - 1966

အင်ဒိုနီးရှား အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု

Indonesia
အင်ဒိုနီးရှားတွင် 1965 ခုနှစ်မှ 1966 ခုနှစ်အထိ ကွန်မြူနစ်ပါတီဝင်များကို အဓိကပစ်မှတ်ထားသည့် လူထုအုံကြွမှုများနှင့် ကြီးမားသော သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် လူထုမငြိမ်မသက်မှုများမှာ ကွန်မြူနစ်စာနာသူများ၊ Gerwani အမျိုးသမီးများ၊ တိုင်းရင်းသား တရုတ်လူမျိုးများ၊ ဘုရားမဲ့ဝါဒီများ၊ “မယုံကြည်သူများ” နှင့် လက်ဝဲဝါဒီများဟု စွပ်စွဲကြသည်။ .1965 အောက်တိုဘာလမှ 1966 ခုနှစ် မတ်လအထိ အကြမ်းဖက်မှုများအတွင်း လူ 500,000 မှ 1,000,000 အကြား သေဆုံးခဲ့သည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို ဆူဟာတိုလက်အောက်ရှိ အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ်က လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။သုတေသနနှင့် အမျိုးအစားခွဲထားသော စာရွက်စာတမ်းများသည် အင်ဒိုနီးရှားအာဏာပိုင်များအား အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိန်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံခြားတိုင်းပြည်များမှ ထောက်ခံမှုရရှိထားကြောင်း သက်သေပြနေသည်။[50] [51] [52] [53] [54] [55]စက်တင်ဘာ ၃၀ လှုပ်ရှားမှုက အငြင်းပွားဖွယ် အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုအပြီးတွင် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး သုတ်သင်ရှင်းလင်းမှုအဖြစ် စတင်ခဲ့သည်။အကျယ်ပြန့်ဆုံး ထုတ်ပြန်ထားသော ခန့်မှန်းချက်များအရ အနည်းဆုံး လူပေါင်း 500,000 မှ 1.2 သန်း သေဆုံးခဲ့ပြီး၊ [56] [57] [58] အချို့သော ခန့်မှန်းချက်များသည် နှစ်သန်းမှ သုံးသန်းအထိ မြင့်မားသည်။[59] [60] သုတ်သင်ရှင်းလင်းမှုသည် "အမှာစာသစ်" အသွင်ကူးပြောင်းရေးနှင့် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စစ်အေးတိုက်ပွဲအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသော နိုင်ငံရေးအင်အားစုတစ်ခုအဖြစ် PKI ကို ဖယ်ရှားခြင်းတွင် အဓိကဖြစ်ရပ်တစ်ခုဖြစ်သည်။[61] အုံကြွမှုများသည် သမ္မတ ဆူကာနို ပြုတ်ကျသွားပြီး ဆူဟာတို၏ အနှစ်သုံးဆယ်ကျော် အာဏာရှင် သမ္မတရာထူးကို စတင်ခဲ့သည်။မအောင်မြင်သော အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းမှုသည် အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပြင်းထန်သော လူထုမုန်းတီးမှုများကို ဖယ်ရှားခဲ့သည်။PKI ကို လျှင်မြန်စွာ အပြစ်တင်သည့် အင်ဒိုစစ်တပ်က ၎င်းတို့ကို အားပေးထောက်ခံခဲ့သည်။ထို့အပြင် အမေရိကန်၊ ယူကေနှင့် သြစတြေးလျ ထောက်လှမ်းရေးအေဂျင်စီများသည် အင်ဒိုနီးရှားကွန်မြူနစ်များကို ဆန့်ကျင်သည့် လူမည်းဝါဒဖြန့်ချိရေး လှုပ်ရှားမှုများတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။စစ်အေးကာလတွင် အမေရိကန်၊ ၎င်း၏အစိုးရနှင့် ၎င်း၏ အနောက်မဟာမိတ်များက ကွန်မြူနစ်ဝါဒပျံ့နှံ့မှုကို ရပ်တန့်ရန်နှင့် အနောက်အုပ်စု၏ သြဇာလွှမ်းမိုးမှုနယ်ပယ်သို့ နိုင်ငံများကို ယူဆောင်ရန် ရည်မှန်းချက်ရှိခဲ့သည်။ဆူကာနိုအား ရာထူးမှ ဖယ်ရှားရန် ဗြိတိန်တွင် နောက်ထပ် အကြောင်းအရင်းများ ရှိခဲ့ကာ ၎င်း၏ အစိုးရသည် အိမ်နီးချင်း မလေးရှား ဖက်ဒရေးရှင်း နှင့် စစ်ပွဲတွင် ပါဝင်နေသောကြောင့် ယခင်ဗြိတိသျှ ကိုလိုနီ လက်အောက်ခံ ဓနသဟာယ အဖွဲ့ချုပ် ဖြစ်သည်။ကွန်မြူနစ်များကို နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေးနှင့် စစ်ရေးဘဝများမှ သုတ်သင်ရှင်းလင်းခဲ့ပြီး PKI ကိုယ်တိုင်က ဖျက်သိမ်းကာ ပိတ်ပင်ခံခဲ့ရသည်။အာဏာသိမ်းရန်ကြိုးပမ်းမှုအပြီး ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း ၁၉၆၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများ စတင်ခဲ့ပြီး ၁၉၆၆ ခုနှစ် အစောပိုင်းလများတွင် ပျောက်ကွယ်မသွားမီ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် မြို့တော် ဂျာကာတာတွင် စတင်ခဲ့ပြီး အလယ်ပိုင်းနှင့် အရှေ့ဂျာဗားအထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။ နောက်တော့ ဘာလီ။ထောင်နှင့်ချီသော ဒေသဆိုင်ရာ ကင်းစောင့်တပ်ဖွဲ့များနှင့် တပ်မတော်တပ်ဖွဲ့များသည် အမှန်တကယ်နှင့် စွပ်စွဲခံထားရသော PKI အဖွဲ့ဝင်များကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည်။အလယ်ပိုင်းဂျာဗား၊ အရှေ့ဂျာဗား၊ ဘာလီနှင့် ဆူမားတြားမြောက်ပိုင်းရှိ PKI အမာခံနယ်မြေများတွင် အပြင်းထန်ဆုံး သတ်ဖြတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။1967 ခုနှစ် မတ်လတွင် ဆူကာနိုသည် အင်ဒိုနီးရှား ယာယီပါလီမန်မှ ၎င်း၏ လက်ကျန်အာဏာများကို ဖယ်ရှားခဲ့ပြီး ဆူဟာတိုအား ယာယီသမ္မတအဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။၁၉၆၈ ခုနှစ် မတ်လတွင် ဆူဟာတိုသည် တရားဝင် သမ္မတအဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရသည်။ဆူကာနိုကို ဖျက်သိမ်းရန် လိုအပ်သည်ဟု အမေရိကန်နှင့် ဗြိတိန်အစိုးရများ၏ အမြင့်ဆုံးအဆင့်တွင် သဘောတူညီခဲ့သော်လည်း [1962] ခုနှစ်မှ CIA စာချွန်လွှာတွင် ဆက်စပ်နေသည့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေးတပ်မတော်အရာရှိများနှင့် ကျယ်ပြန့်သော အဆက်အသွယ်ရှိကြောင်း၊ အမေရိကန်စစ်တပ်ဖွဲ့စည်းခြင်း - "စစ်တပ်အကြီးတန်းပုဂ္ဂိုလ်များအပါအဝင်" အရာရှိ 1,200 ကျော်ကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးခြင်းနှင့် လက်နက်များနှင့် စီးပွားရေးအကူအညီများပေးခြင်း [63] [64] - CIA သည် သတ်ဖြတ်မှုတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ပတ်သက်ခြင်းမရှိကြောင်း ငြင်းဆိုထားသည်။2017 ခုနှစ်တွင် ခွဲခြားသတ်မှတ်ထားသော အမေရိကန်စာရွက်စာတမ်းများတွင် အမေရိကန်အစိုးရသည် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အသေးစိတ်အချက်အလက်များကို သိရှိထားပြီး အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ်၏လုပ်ဆောင်မှုများကို ထောက်ခံကြောင်း ပြသထားသည်။[65] [66] [67] PKI အရာရှိများ၏ ကျယ်ပြန့်သော စာရင်းများကို အင်ဒိုနီးရှား သေမင်းတပ်များသို့ ပေးအပ်ခြင်း အပါအဝင် သတ်ဖြတ်မှုများတွင် အမေရိကန်၏ ရှုပ်ထွေးမှုများမှာ ယခင်က သမိုင်းပညာရှင်များနှင့် ဂျာနယ်လစ်များက တည်ထောင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။[66] [61]1968 ခုနှစ်မှ ထိပ်တန်းလျှို့ဝှက် CIA အစီရင်ခံစာတစ်ခုတွင် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများသည် 20 ရာစု၏ အဆိုးရွားဆုံး အစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများတွင် တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်ပြီး 1930 ခုနှစ်များအတွင်း ဆိုဗီယက်၏ သုတ်သင်ရှင်းလင်းမှု၊ ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်း နာဇီအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှုများနှင့် မော်ဝါဒီများ၏ သွေးထွက်သံယိုမှုတို့နှင့်အတူ အစောပိုင်း 1950 ခုနှစ်များ။"[37] [38]
▲
●
Play button
1966 Jan 1 - 1998

အမိန့်အသစ်သို့ ကူးပြောင်းခြင်း။

Indonesia
The New Order သည် 1966 ခုနှစ်တွင် အာဏာရလာစဉ် 1998 ခုနှစ်မှ နုတ်ထွက်ချိန်အထိ ၎င်း၏အုပ်ချုပ်ရေးကို ပုံဖော်ရန်အတွက် ဒုတိယအင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဆူဟာတိုမှ ဖွဲ့ဆိုထားသော ဝေါဟာရဖြစ်သည်။ ဆူဟာတိုသည် ၎င်း၏သမ္မတသက်တမ်းကို ယခင် ဆူကာနိုနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည်။၁၉၆၅ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းရန် ကြိုးပမ်းပြီးနောက် ချက်ချင်းပင် နိုင်ငံရေး အခြေအနေ မရေရာတော့ဘဲ ဆူဟာတို၏ အမိန့်သစ်သည် လွတ်လပ်ရေးရပြီးကတည်းက အင်ဒိုနီးရှား၏ ပြဿနာများနှင့် ခွဲထွက်လိုသော အုပ်စုများမှ လူကြိုက်များသော ထောက်ခံမှုကို တွေ့ရှိခဲ့သည်။'၆၆ မျိုးဆက်' (Angkatan 66) သည် လူငယ်ခေါင်းဆောင်အသစ်များနှင့် ဉာဏ်ရည်ဉာဏ်သွေး အတွေးအမြင်သစ်အုပ်စု၏ ဟောပြောချက်ကို ပုံဖော်ထားသည်။အင်ဒိုနီးရှား၏ လူမျိုးရေး နှင့် နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခများ၊ ၎င်း၏ စီးပွားရေး ပြိုလဲမှုနှင့် လူမှုရေး ပြိုကွဲမှုများ နှင့် 1950 ခုနှစ်နှောင်းပိုင်း မှ 1960 ခုနှစ်များ အလယ်ပိုင်း အထိ "New Order" သည် နိုင်ငံရေး စည်းမျဥ်း စည်းမျဥ်း ကို ထိန်းသိမ်း ထားရန်၊ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု နှင့် အစုလိုက် အပြုံလိုက် ပါဝင်မှု ကို ဖယ်ရှား သွားရန် ကတိပြု ခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးဖြစ်စဉ်။1960 ခုနှစ်နှောင်းပိုင်းမှ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့သော "New Order" ၏အင်္ဂါရပ်များသည် စစ်တပ်အတွက် ခိုင်မာသောနိုင်ငံရေးအခန်းကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးအဖွဲ့အစည်းများ၏ ဗျူရိုကရေစီနှင့် ကော်ပိုရေးရှင်းများ နှင့် ပြိုင်ဘက်များကို ရွေးချယ်သော်လည်း ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုများအတွက် ခိုင်မာသောအခန်းကဏ္ဍတစ်ခုဖြစ်သည်။ပြင်းထန်သောကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး၊ ဆိုရှယ်လစ်ဆန့်ကျင်ရေးနှင့် အစ္စလာမ္မစ်ဆန့်ကျင်ရေးအယူဝါဒသည် ၎င်း၏နောက်ဆက်တွဲအနှစ် 30 အတွင်း သမ္မတရာထူး၏ အမှတ်အသားတစ်ခုအဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိနေခဲ့သည်။သို့သော်လည်း နှစ်အနည်းငယ်အတွင်း ၎င်း၏မူလမဟာမိတ်အများအပြားသည် ကျဉ်းမြောင်းသောအရပ်သားအုပ်စုမှ ထောက်ခံသော စစ်တပ်အုပ်စုတစ်ခုပါ၀င်သည့် New Order ကို လျစ်လျူရှုခြင်း သို့မဟုတ် မုန်းတီးလာကြသည်။၁၉၉၈ အင်ဒိုနီးရှား တော်လှန်ရေးတွင် ဆူဟာတို ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ရန် အတင်းအကြပ် ဖိအားပေးခဲ့သည့် ဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှု အများစုတွင် “အမိန့်သစ်” ဟူသော ဝေါဟာရကို ရှုတ်ချဖွယ် သုံးစွဲလာခဲ့သည်။ဆူဟာတိုခေတ်နှင့် ဆက်စပ်နေသော ပုဂ္ဂိုလ်များ၊ သို့မဟုတ် အကျင့်ပျက်ခြစားမှု၊ စုစည်းမှုနှင့် ခွဲထွက်ရေးကဲ့သို့သော သူ၏အာဏာရှင်အုပ်ချုပ်ရေး၏ ကျင့်ထုံးများကို လိုက်နာစောင့်ထိန်းသူများအကြောင်း ဖော်ပြရန် ၎င်းကို မကြာခဏ အသုံးပြုလေ့ရှိသည်။
▲
●
အင်ဒိုနီးရှားက အရှေ့တီမောကို ကျူးကျော်တယ်။
၁၉၇၅ ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလတွင် ဖမ်းမိထားသော ပေါ်တူဂီအလံကို အရှေ့တီမော၊ Batugade တွင် အင်ဒိုနီးရှားစစ်သားများက ဟန်ပြခဲ့သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1975 Dec 7 - 1976 Jul 17

အင်ဒိုနီးရှားက အရှေ့တီမောကို ကျူးကျော်တယ်။

East Timor
အရှေ့တီမောသည် ကျန်တီမောနှင့် အင်ဒိုနီးရှားကျွန်းစုတစ်ခုလုံးမှ နယ်နမိတ်ခြားနားမှုကို ဒတ်ခ်ျထက် ပေါ်တူဂီတို့ လက်အောက်ခံအဖြစ် အကြွေးတင်ထားသည်။၁၉၁၅ ခုနှစ်တွင် အင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံကြား ကျွန်းခွဲဝေရေး သဘောတူညီချက်တစ်ရပ်ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။ ကိုလိုနီအုပ်စိုးမှုသည် ဒုတိယကမ္ဘာစစ်အတွင်းဂျပန်တို့ က အစားထိုးဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး ထိုအချိန်က လူဦးရေ ၆၀,၀၀၀ သေဆုံးခဲ့ပြီး လူဦးရေ၏ ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။စစ်ပွဲအပြီးတွင် ဒတ်ခ်ျအရှေ့အင်ဒီတို့သည် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတနိုင်ငံနှင့် ပေါ်တူဂီတို့ လွတ်လပ်ရေးရခဲ့ပြီး အရှေ့တီမောကို ပြန်လည်ထူထောင်ခဲ့သည်။အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသားရေးဝါဒီများနှင့် စစ်ဘက် သဘောထား တင်းမာသူများ အထူးသဖြင့် ထောက်လှမ်းရေး အေဂျင်စီ Kopkamtib ခေါင်းဆောင်များနှင့် အထူးစစ်ဆင်ရေး ယူနစ် Opsus တို့က ၁၉၇၄ ခုနှစ် ပေါ်တူဂီ အာဏာသိမ်းမှုအား အင်ဒိုနီးရှားက အရှေ့တီမောကို သိမ်းပိုက်ရန် အခွင့်အလမ်းအဖြစ် မြင်ခဲ့ကြသည်။[72] Opsus ၏ အကြီးအကဲနှင့် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ Suharto ၏ အနီးကပ်အကြံပေး၊ ဗိုလ်ချုပ် Ali Murtopo နှင့် ၎င်း၏ ရှေ့ထွက် ဗိုလ်မှူးချုပ် Benny Murdani တို့သည် စစ်ထောက်လှမ်းရေး စစ်ဆင်ရေးများကို ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး အင်ဒိုနီးရှား၏ သိမ်းပိုက်ခြင်းကို လိုလားသော တွန်းအားပေးမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ကိုလိုနီဆန့်ကျင်ရေးနှင့် ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေးအကြောင်းပြချက်ဖြင့် ၁၉၇၅ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ် (ABRI/TNI) မှ အရှေ့တီမောကို ကျူးကျော်ဝင်ရောက်လာသောအခါတွင် အရှေ့တီမောကို အင်ဒိုနီးရှားကျူးကျော်မှု စတင်ခဲ့သည်။ ဖရီတီလင် ဦးဆောင်သော အစိုးရသည် အကျဉ်းချုံးအားဖြင့် စစ်သားများနှင့် အရပ်သား ၁၀၀,၀၀၀ မှ ၁၈၀,၀၀၀ ခန့်ကို သတ်ဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် အစာငတ်၍ သေဆုံးခြင်းဟု ခန့်မှန်းရသည့် လေးပုံတစ်ပုံ ရာစုအတွင်း အကြမ်းဖက် သိမ်းပိုက်မှုကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။[73] အရှေ့တီမောရှိ ဧည့်ခံရေး၊ အမှန်တရားနှင့် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေး ကော်မရှင်သည် ၁၉၇၄ မှ ၁၉၉၉ ခုနှစ်အတွင်း အရှေ့တီမောတွင် အနည်းဆုံး ပဋိပက္ခနှင့် ဆက်နွှယ်သည့် သေဆုံးသူ ၁၀၂,၀၀၀ ခန့်ကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး၊ အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်မှု ၁၈,၆၀၀ နှင့် ရောဂါနှင့် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုကြောင့် သေဆုံးမှု ၈၄,၂၀၀ အပါအဝင်၊အင်ဒိုနီးရှား တပ်ဖွဲ့များနှင့် ၎င်းတို့၏ အရန်တပ်များ ပေါင်းစပ် သတ်ဖြတ်မှု ၏ 70% တွင် တာဝန်ရှိသည်။[74] [75]သိမ်းပိုက်ခြင်းပထမလများအတွင်း အင်ဒိုနီးရှားစစ်တပ်သည် ကျွန်း၏တောင်ထူထပ်သောအတွင်းပိုင်း၌ သူပုန်ထမှုကို ပြင်းထန်စွာခုခံခဲ့သော်လည်း 1977 ခုနှစ်မှ 1978 ခုနှစ်အထိ စစ်တပ်သည် Fretilin ၏ မူဘောင်ကို ဖျက်ဆီးရန်အတွက် အမေရိကန်နှင့် အခြားနိုင်ငံများမှ အဆင့်မြင့်လက်နက်အသစ်များကို ၀ယ်ယူခဲ့သည်။အရှေ့တီမောအများစုသည် လွတ်လပ်ရေးအတွက် တခဲနက်မဲပေးခဲ့ကြသည့် ၁၉၉၉ ခုနှစ်အထိ အရှေ့တီမောအခြေအနေနှင့်ပတ်သက်၍ အင်ဒိုနီးရှားနှင့် အရှေ့တီမောအုပ်စုများအကြား ဆက်တိုက်ဆိုသလို ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည် (အခြားရွေးချယ်စရာမှာ အင်ဒိုနီးရှား၏ ကျန်ရှိနေချိန်တွင် အထူးကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရရှိရန်ဖြစ်သည်။ )ကုလသမဂ္ဂမစ်ရှင်သုံးခု၏ ပံ့ပိုးမှုအောက်တွင် နောက်ထပ် နှစ်နှစ်ခွဲကြာ အသွင်ကူးပြောင်းပြီးနောက် အရှေ့တီမောသည် ၂၀၀၂ ခုနှစ် မေလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့သည်။
▲
●
အခမဲ့အာချေးလှုပ်ရှားမှု
GAM တပ်မှူး Abdullah Syafei'i နှင့်အတူ Free Aceh လှုပ်ရှားမှုမှ အမျိုးသမီးစစ်သားများ၊ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1976 Dec 4 - 2002

အခမဲ့အာချေးလှုပ်ရှားမှု

Aceh, Indonesia
လွတ်လပ်သောအာချေးလှုပ်ရှားမှုသည် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဆူမားတြားအာချေးဒေသအတွက် လွတ်လပ်ရေးကြိုးပမ်းသည့် ခွဲထွက်ရေးအုပ်စုဖြစ်သည်။GAM သည် အာချေးသူပုန်ထမှုတွင် ၁၉၇၆ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၅ ခုနှစ်အတွင်း အင်ဒိုနီးရှားအစိုးရတပ်ဖွဲ့များကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပြီး လူပေါင်း ၁၅၀၀၀ ကျော် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့သည်ဟု ယုံကြည်ရသည်။[76] အဖွဲ့အစည်းသည် ၎င်း၏ ခွဲထွက်ရေး ရည်ရွယ်ချက်များကို လက်နက်ချကာ 2005 ခုနှစ် အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး သဘောတူညီချက်အရ ၎င်း၏ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ၎င်း၏ အမည်ကို အာချေး အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကော်မတီအဖြစ် ပြောင်းလဲခဲ့သည်။
▲
●
Play button
1993 Jan 1

Jemaah Islamiyah တည်ထောင်ခဲ့သည်။

Indonesia
Jemaah Islamiyah သည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အစ္စလာမ္မစ်နိုင်ငံတော် ထူထောင်ရန် ရည်ရွယ်ထားသော အင်ဒိုနီးရှားတွင် အခြေစိုက်သည့် အရှေ့တောင်အာရှ အစ္စလာမ္မစ် စစ်သွေးကြွအဖွဲ့ဖြစ်သည်။2002 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ 25 ရက်နေ့တွင် JI ကျူးလွန်ခဲ့သော ဘာလီဗုံးခွဲမှုအပြီး ချက်ချင်းပင် JI ကို ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ ဆုံးဖြတ်ချက်အမှတ် 1267 တွင် အယ်လ်ကေးဒါး သို့မဟုတ် တာလီဘန်တို့နှင့် ဆက်စပ်နေသည့် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အဖြစ် ထည့်သွင်းခဲ့သည်။JI သည် အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်္ကာပူ ၊ မလေးရှား နှင့် ဖိလစ်ပိုင် တို့တွင် ဆဲလ်များပါဝင်သော နိုင်ငံဖြတ်ကျော်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။[78] အယ်လ်ကေးဒါးအပြင်၊ ၎င်းတို့သည် မိုရိုအစ္စလာမ္မစ်လွတ်မြောက်ရေးတပ်ဦး [78] နှင့် Abu Bakar Baasyir မှ 2008 ခုနှစ် ဇူလိုင်လ 27 ရက်နေ့တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့သော JI ၏ခွဲထွက်ဆဲလ်ဖြစ်သည့် Jamaah Ansharut Tauhid နှင့် ဆက်စပ်နေသည်ဟုလည်း ယူဆထားသည်။ ကုလသမဂ္ဂ၊ သြစတြေးလျ၊ ကနေဒါ ၊တရုတ် ၊ဂျပန် ၊ ဗြိတိန် နှင့် အမေရိကန်တို့ က အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။2021 ခုနှစ် နိုဝင်ဘာလ 16 ရက်နေ့တွင် အင်ဒိုနီးရှားအမျိုးသားရဲများက ဖြိုခွင်းသည့် စစ်ဆင်ရေးကို စတင်ခဲ့ပြီး အဆိုပါအဖွဲ့သည် နိုင်ငံရေး ပါတီတစ်ခုဖြစ်သည့် Indonesian People's Da'wah Party အဖြစ် အသွင်ပြောင်းကာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းက နိုင်ငံရေး ပါတီအဖြစ် အသွင်ပြောင်းကာ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံရေး စနစ်တွင် ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ရန် ကြိုးပမ်းမှု သည် အင်ဒိုနီးရှားတွင် ပထမဆုံး အကြိမ် ဖြစ်သဖြင့် လူအများအပြား တုန်လှုပ် တုန်လှုပ်သွားခဲ့သည်။[79]
▲
●
1998
ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးခေတ်ornament
၂၀၀၄ ခုနှစ် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်
ဆူမာတြားကမ်းရိုးတန်းအနီးရှိ ရွာတစ်ရွာသည် ပျက်စီးယိုယွင်းလျက်ရှိသည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2004 Dec 26

၂၀၀၄ ခုနှစ် အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်

Aceh, Indonesia
အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသည် ၂၀၀၄ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော အိန္ဒိယသမုဒ္ဒရာငလျင်နှင့် ဆူနာမီလှိုင်းဒဏ်ကို အပြင်းအထန်ခံစားခဲ့ရသည့် ပထမဆုံးနိုင်ငံဖြစ်ပြီး ဆူမားတြား၏ မြောက်ပိုင်းနှင့် အနောက်ဘက်ကမ်းရိုးတန်းဒေသများနှင့် ဆူမားတြားအနီးရှိ သေးငယ်သော အစွန်အဖျားကျွန်းများဖြစ်သည်။အသေအပျောက်နှင့် ပျက်စီးမှုအားလုံးနီးပါးသည် အာချေးပြည်နယ်အတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ဆူနာမီ ဆိုက်ရောက်ချိန်သည် ငလျင်လှုပ်ပြီး ၁၅ မိနစ်မှ မိနစ် ၃၀ အတွင်း ဖြစ်သည်။၂၀၀၅ ခုနှစ် ဧပြီလ ၇ ရက်နေ့တွင် ခန့်မှန်းခြေ ပျောက်ဆုံးသူ ဦးရေ ၅၀၀၀၀ ကျော် လျော့ကျခဲ့ပြီး နောက်ဆုံးသေဆုံး ပျောက်ဆုံးသူ စုစုပေါင်း ၁၆၇၅၄၀ ဦး ရှိခဲ့သည်။[77]
▲
●
Play button
2014 Oct 20 - 2023

ဂျိုကိုဝီဒိုဒို

Indonesia
Jokowi သည် Surakarta ရှိ မြစ်ကမ်းဘေးရှိ ဆင်းရဲသားရပ်ကွက်တွင် မွေးဖွားကြီးပြင်းခဲ့သည်။သူသည် 1985 ခုနှစ်တွင် Gadjah Mada တက္ကသိုလ်မှဘွဲ့ရခဲ့ပြီးတစ်နှစ်အကြာတွင်သူ၏ဇနီး Iriana နှင့်လက်ထပ်ခဲ့သည်။2005 ခုနှစ်တွင် Surakarta မြို့တော်ဝန်အဖြစ် အရွေးမခံရမီ လက်သမားနှင့် ပရိဘောဂ တင်ပို့သူအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်။ သူသည် နိုင်ငံတော်၏ ထင်ရှားကျော်ကြားသော မြို့တော်ဝန်အဖြစ် အောင်မြင်ခဲ့ပြီး Basuki Tjahaja Purnama နှင့်အတူ 2012 ခုနှစ်တွင် ဂျကာတာ၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်။အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအနေဖြင့် သူသည် ဒေသန္တရနိုင်ငံရေးကို ပြန်လည်အားဖြည့်ပေးကာ လူသိရှင်ကြား ထုတ်ပြန်ထားသော blusukan လည်ပတ်မှုများကို မိတ်ဆက်ခဲ့သည် (မကြေငြာထားသော နေရာများတွင် စစ်ဆေးမှုများ) [6] နှင့် မြို့တော်၏ ဗျူရိုကရေစီကို မြှင့်တင်ပေးကာ လုပ်ငန်းစဉ်တွင် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုကို လျှော့ချခဲ့သည်။ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအပါအဝင် လူနေမှုဘဝအရည်အသွေးမြှင့်တင်ရန် နှစ်နှောင်းပိုင်းအစီအစဉ်များကို မိတ်ဆက်ပေးခဲ့ပြီး ရေကြီးရေလျှံမှုလျှော့ချရန်အတွက် မြို့တော်၏အဓိကမြစ်ကို သောင်တူးကာ မြို့တော်၏မြေအောက်ရထားစနစ်တည်ဆောက်မှုကို စတင်ခဲ့သည်။2014 ခုနှစ်တွင်သူသည်ထိုနှစ်၏သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် PDI-P ၏သမ္မတလောင်းအဖြစ် Jusuf Kalla ကိုသူ၏အရွေးခံဖော်အဖြစ်ရွေးချယ်ခဲ့သည်။Jokowi သည် ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်ကို ငြင်းခုံနေသော ၎င်း၏ပြိုင်ဘက် Prabowo Subianto ထက် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံရပြီး 20 October 2014 တွင် ကျမ်းသစ္စာကျိန်ဆိုခဲ့သည်။ ရာထူးတာဝန်ယူချိန်မှစ၍ Jokowi သည် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှင့် အခြေခံအဆောက်အအုံ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးအပြင် ရည်မှန်းချက်ကြီးသော ကျန်းမာရေးနှင့် ပညာရေးဆိုင်ရာ အစီအစဉ်များကိုလည်း အာရုံစိုက်ခဲ့သည်။နိုင်ငံခြားရေးပေါ်လစီတွင်၊ ၎င်း၏အစိုးရသည် “အင်ဒိုနီးရှား၏ အချုပ်အခြာအာဏာကို ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ခြင်း” နှင့် တရားမဝင် နိုင်ငံခြားငါးဖမ်းသင်္ဘောများ နစ်မြုပ်မှုနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါးမှောင်ခိုသမားများအတွက် ဦးစားပေးသတ်မှတ်ခြင်းနှင့် အချိန်ဇယားဆွဲခြင်းတို့ဖြင့် အလေးထားဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။သြစတြေးလျနှင့် ပြင်သစ်တို့ အပါအဝင် နိုင်ငံခြားအင်အားကြီးနိုင်ငံများ၏ ပြင်းထန်သော ကိုယ်စားပြုမှုများနှင့် သံတမန်ရေးအရ ကန့်ကွက်မှုများရှိနေသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။၎င်းသည် 2019 ခုနှစ်တွင် ဒုတိယငါးနှစ်သက်တမ်းအတွက် ထပ်မံအရွေးခံရပြီး Prabowo Subianto ကို ထပ်မံအနိုင်ရရှိခဲ့သည်။
▲
●

Appendices



APPENDIX 1

Indonesia Malaysia History of Nusantara explained


Play button




APPENDIX 2

Indonesia's Jokowi Economy, Explained


Play button




APPENDIX 3

Indonesia's Economy: The Manufacturing Superpower


Play button




APPENDIX 4

Story of Bali, the Last Hindu Kingdom in Southeast Asia


Play button




APPENDIX 5

Indonesia's Geographic Challenge


Play button

Characters



Joko Widodo

Joko Widodo

7th President of Indonesia

Ken Arok

Ken Arok

Founder of Singhasari Kingdom

Sukarno

Sukarno

First President of Indonesia

Suharto

Suharto

Second President of Indonesia

Balaputra

Balaputra

Maharaja of Srivijaya

Megawati Sukarnoputri

Megawati Sukarnoputri

Fifth President of Indonesia

Sri Jayanasa of Srivijaya

Sri Jayanasa of Srivijaya

First Maharaja (Emperor) of Srivijaya

Samaratungga

Samaratungga

Head of the Sailendra dynasty

Hamengkubuwono IX

Hamengkubuwono IX

Second Vice-President of Indonesia

Raden Wijaya

Raden Wijaya

Founder of Majapahit Empire

Cico of Ternate

Cico of Ternate

First King (Kolano) of Ternate

Abdul Haris Nasution

Abdul Haris Nasution

High-ranking Indonesian General

Kertanegara of Singhasari

Kertanegara of Singhasari

Last Ruler of the Singhasari Kingdom

Dharmawangsa

Dharmawangsa

Last Raja of the Kingdom of Mataram

Sutan Sjahrir

Sutan Sjahrir

Prime Minister of Indonesia

Wahidin Soedirohoesodo

Wahidin Soedirohoesodo

Founder of Budi Utomo

Rajendra Chola I

Rajendra Chola I

Chola Emperor

Diponegoro

Diponegoro

Javanese Prince opposed Dutch rule

Ahmad Dahlan

Ahmad Dahlan

Founder of Muhammadiyah

Sanjaya of Mataram

Sanjaya of Mataram

Founder of Mataram Kingdom

Airlangga

Airlangga

Raja of the Kingdom of Kahuripan

Cudamani Warmadewa

Cudamani Warmadewa

Emperor of Srivijaya

Mohammad Yamin

Mohammad Yamin

Minister of Information

Footnotes



  1. Zahorka, Herwig (2007). The Sunda Kingdoms of West Java, From Tarumanagara to Pakuan Pajajaran with Royal Center of Bogor, Over 1000 Years of Propsperity and Glory. Yayasan cipta Loka Caraka.
  2. "Batujaya Temple complex listed as national cultural heritage". The Jakarta Post. 8 April 2019. Retrieved 26 October 2020.
  3. Manguin, Pierre-Yves and Agustijanto Indrajaya (2006). The Archaeology of Batujaya (West Java, Indonesia):an Interim Report, in Uncovering Southeast Asia's past. ISBN 9789971693510.
  4. Manguin, Pierre-Yves; Mani, A.; Wade, Geoff (2011). Early Interactions Between South and Southeast Asia: Reflections on Cross-cultural Exchange. Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 9789814345101.
  5. Kulke, Hermann (2016). "Śrīvijaya Revisited: Reflections on State Formation of a Southeast Asian Thalassocracy". Bulletin de l'École française d'Extrême-Orient. 102: 45–96. doi:10.3406/befeo.2016.6231. ISSN 0336-1519. JSTOR 26435122.
  6. Laet, Sigfried J. de; Herrmann, Joachim (1994). History of Humanity. Routledge.
  7. Munoz. Early Kingdoms. p. 122.
  8. Zain, Sabri. "Sejarah Melayu, Buddhist Empires".
  9. Peter Bellwood; James J. Fox; Darrell Tryon (1995). "The Austronesians: Historical and Comparative Perspectives".
  10. Heng, Derek (October 2013). "State formation and the evolution of naval strategies in the Melaka Straits, c. 500-1500 CE". Journal of Southeast Asian Studies. 44 (3): 380–399. doi:10.1017/S0022463413000362. S2CID 161550066.
  11. Munoz, Paul Michel (2006). Early Kingdoms of the Indonesian Archipelago and the Malay Peninsula. Singapore: Editions Didier Millet. p. 171. ISBN 981-4155-67-5.
  12. Rahardjo, Supratikno (2002). Peradaban Jawa, Dinamika Pranata Politik, Agama, dan Ekonomi Jawa Kuno (in Indonesian). Komuntas Bambu, Jakarta. p. 35. ISBN 979-96201-1-2.
  13. Laguna Copperplate Inscription
  14. Ligor inscription
  15. Coedès, George (1968). Walter F. Vella, ed. The Indianized States of Southeast Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  16. Craig A. Lockard (27 December 2006). Societies, Networks, and Transitions: A Global History. Cengage Learning. p. 367. ISBN 0618386114. Retrieved 23 April 2012.
  17. Cœdès, George (1968). The Indianized states of Southeast Asia. University of Hawaii Press. ISBN 9780824803681.
  18. Weatherford, Jack (2004), Genghis khan and the making of the modern world, New York: Random House, p. 239, ISBN 0-609-80964-4
  19. Martin, Richard C. (2004). Encyclopedia of Islam and the Muslim World Vol. 2 M-Z. Macmillan.
  20. Von Der Mehden, Fred R. (1995). "Indonesia.". In John L. Esposito. The Oxford Encyclopedia of the Modern Islamic World. Oxford: Oxford University Press.
  21. Negeri Champa, Jejak Wali Songo di Vietnam. detik travel. Retrieved 3 October 2017.
  22. Raden Abdulkadir Widjojoatmodjo (November 1942). "Islam in the Netherlands East Indies". The Far Eastern Quarterly. 2 (1): 48–57. doi:10.2307/2049278. JSTOR 2049278.
  23. Juergensmeyer, Mark; Roof, Wade Clark (2012). Encyclopedia of Global Religion. SAGE. ISBN 978-0-7619-2729-7.
  24. AQSHA, DARUL (13 July 2010). "Zheng He and Islam in Southeast Asia". The Brunei Times. Archived from the original on 9 May 2013. Retrieved 28 September 2012.
  25. Sanjeev Sanyal (6 August 2016). "History of Indian Ocean shows how old rivalries can trigger rise of new forces". Times of India.
  26. The Cambridge History of the British Empire Arthur Percival Newton p. 11 [3] Archived 27 December 2022 at the Wayback Machine
  27. João Paulo de Oliveira e Costa, Vítor Luís Gaspar Rodrigues (2012) Campanhas de Afonso de Albuquerque: Conquista de Malaca, 1511 p. 13 Archived 27 December 2022 at the Wayback Machine
  28. João Paulo de Oliveira e Costa, Vítor Luís Gaspar Rodrigues (2012) Campanhas de Afonso de Albuquerque: Conquista de Malaca, 1511 p. 7 Archived 27 December 2022 at the Wayback Machine
  29. Masselman, George (1963). The Cradle of Colonialism. New Haven & London: Yale University Press.
  30. Kahin, Audrey (1992). Historical Dictionary of Indonesia, 3rd edition. Rowman & Littlefield Publishers, p. 125
  31. Brown, Iem (2004). "The Territories of Indonesia". Taylor & Francis, p. 28.
  32. Ricklefs, M.C. (1991). A History of Modern Indonesia Since c. 1300, 2nd Edition. London: MacMillan, p. 110.
  33. Booth, Anne, et al. Indonesian Economic History in the Dutch Colonial Era (1990), Ch 8
  34. Goh, Taro (1998). Communal Land Tenure in Nineteenth-century Java: The Formation of Western Images of the Eastern Village Community. Department of Anthropology, Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University. ISBN 978-0-7315-3200-1. Retrieved 17 July 2020.
  35. Schendel, Willem van (17 June 2016). Embedding Agricultural Commodities: Using Historical Evidence, 1840s–1940s, edited by Willem van Schendel, from google (cultivation system java famine) result 10. ISBN 9781317144977.
  36. Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia (illustrated, annotated, reprint ed.). Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-83493-3, p.16
  37. Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. ISBN 978-1-74059-154-6., pp. 23–25.
  38. Ricklefs, M.C (1993). A History of Modern Indonesia Since c. 1300. Hampshire, UK: MacMillan Press. pp. 143–46. ISBN 978-0-8047-2195-0, p. 185–88
  39. Ibrahim, Alfian. "Aceh and the Perang Sabil." Indonesian Heritage: Early Modern History. Vol. 3, ed. Anthony Reid, Sian Jay and T. Durairajoo. Singapore: Editions Didier Millet, 2001. p. 132–133
  40. Vickers, Adrian. 2005. A History of Modern Indonesia, Cambridge, UK: Cambridge University Press, p. 73
  41. Mrazek, Rudolf. 2002. Engineers of Happy Land: Technology and Nationalism in a Colony, Princeton, NJ: Princeton University Press. p. 89
  42. Marxism, In Defence of. "The First Period of the Indonesian Communist Party (PKI): 1914-1926". Retrieved 6 June 2016.
  43. Ranjan Ghosh (4 January 2013). Making Sense of the Secular: Critical Perspectives from Europe to Asia. Routledge. pp. 202–. ISBN 978-1-136-27721-4. Archived from the original on 7 April 2022. Retrieved 16 December 2015.
  44. Patrick Winn (March 8, 2019). "The world's largest Islamic group wants Muslims to stop saying 'infidel'". PRI. Archived from the original on 2021-10-29. Retrieved 2019-03-11.
  45. Esposito, John (2013). Oxford Handbook of Islam and Politics. OUP USA. p. 570. ISBN 9780195395891. Archived from the original on 9 April 2022. Retrieved 17 November 2015.
  46. Pieternella, Doron-Harder (2006). Women Shaping Islam. University of Illinois Press. p. 198. ISBN 9780252030772. Archived from the original on 8 April 2022. Retrieved 17 November 2015.
  47. "Apa yang Dimaksud dengan Islam Nusantara?". Nahdlatul Ulama (in Indonesian). 22 April 2015. Archived from the original on 16 September 2019. Retrieved 11 August 2017.
  48. F Muqoddam (2019). "Syncretism of Slametan Tradition As a Pillar of Islam Nusantara'". E Journal IAIN Madura (in Indonesian). Archived from the original on 2022-04-07. Retrieved 2021-02-15.
  49. Arifianto, Alexander R. (23 January 2017). "Islam Nusantara & Its Critics: The Rise of NU's Young Clerics" (PDF). RSIS Commentary. 18. Archived (PDF) from the original on 31 January 2022. Retrieved 21 March 2018.
  50. Leksana, Grace (16 June 2020). "Collaboration in Mass Violence: The Case of the Indonesian Anti-Leftist Mass Killings in 1965–66 in East Java". Journal of Genocide Research. 23 (1): 58–80. doi:10.1080/14623528.2020.1778612. S2CID 225789678.
  51. Bevins, Vincent (2020). The Jakarta Method: Washington's Anticommunist Crusade and the Mass Murder Program that Shaped Our World. PublicAffairs. ISBN 978-1541742406.
  52. "Files reveal US had detailed knowledge of Indonesia's anti-communist purge". The Associated Press via The Guardian. 17 October 2017. Retrieved 18 October 2017.
  53. "U.S. Covert Action in Indonesia in the 1960s: Assessing the Motives and Consequences". Journal of International and Area Studies. 9 (2): 63–85. ISSN 1226-8550. JSTOR 43107065.
  54. "Judges say Australia complicit in 1965 Indonesian massacres". www.abc.net.au. 20 July 2016. Retrieved 14 January 2021.
  55. Lashmar, Paul; Gilby, Nicholas; Oliver, James (17 October 2021). "Slaughter in Indonesia: Britain's secret propaganda war". The Observer.
  56. Melvin, Jess (2018). The Army and the Indonesian Genocide: Mechanics of Mass Murder. Routledge. p. 1. ISBN 978-1-138-57469-4.
  57. Blumenthal, David A.; McCormack, Timothy L. H. (2008). The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence Or Institutionalised Vengeance?. Martinus Nijhoff Publishers. p. 80. ISBN 978-90-04-15691-3.
  58. "Indonesia Still Haunted by 1965-66 Massacre". Time. 30 September 2015. Retrieved 9 March 2023.
  59. Indonesia's killing fields Archived 14 February 2015 at the Wayback Machine. Al Jazeera, 21 December 2012. Retrieved 24 January 2016.
  60. Gellately, Robert; Kiernan, Ben (July 2003). The Specter of Genocide: Mass Murder in Historical Perspective. Cambridge University Press. pp. 290–291. ISBN 0-521-52750-3. Retrieved 19 October 2015.
  61. Bevins, Vincent (20 October 2017). "What the United States Did in Indonesia". The Atlantic.
  62. Allan & Zeilzer 2004, p. ??. Westad (2005, pp. 113, 129) which notes that, prior to the mid-1950s—by which time the relationship was in definite trouble—the US actually had, via the CIA, developed excellent contacts with Sukarno.
  63. "[Hearings, reports and prints of the House Committee on Foreign Affairs] 91st: PRINTS: A-R". 1789. hdl:2027/uc1.b3605665.
  64. Macaulay, Scott (17 February 2014). The Act of Killing Wins Documentary BAFTA; Director Oppenheimer’s Speech Edited Online. Filmmaker. Retrieved 12 May 2015.
  65. Melvin, Jess (20 October 2017). "Telegrams confirm scale of US complicity in 1965 genocide". Indonesia at Melbourne. University of Melbourne. Retrieved 21 October 2017.
  66. "Files reveal US had detailed knowledge of Indonesia's anti-communist purge". The Associated Press via The Guardian. 17 October 2017. Retrieved 18 October 2017.
  67. Dwyer, Colin (18 October 2017). "Declassified Files Lay Bare U.S. Knowledge Of Mass Murders In Indonesia". NPR. Retrieved 21 October 2017.
  68. Mark Aarons (2007). "Justice Betrayed: Post-1945 Responses to Genocide." In David A. Blumenthal and Timothy L. H. McCormack (eds). The Legacy of Nuremberg: Civilising Influence or Institutionalised Vengeance? (International Humanitarian Law). Archived 5 January 2016 at the Wayback Machine Martinus Nijhoff Publishers. ISBN 9004156917 p. 81.
  69. David F. Schmitz (2006). The United States and Right-Wing Dictatorships, 1965–1989. Cambridge University Press. pp. 48–9. ISBN 978-0-521-67853-7.
  70. Witton, Patrick (2003). Indonesia. Melbourne: Lonely Planet. pp. 26–28. ISBN 1-74059-154-2.
  71. Indonesian Government and Press During Guided Democracy By Hong Lee Oey · 1971
  72. Schwarz, A. (1994). A Nation in Waiting: Indonesia in the 1990s. Westview Press. ISBN 1-86373-635-2.
  73. Chega!“-Report of Commission for Reception, Truth and Reconciliation in East Timor (CAVR)
  74. "Conflict-Related Deaths in Timor-Leste 1974–1999: The Findings of the CAVR Report Chega!". Final Report of the Commission for Reception, Truth and Reconciliation in East Timor (CAVR). Retrieved 20 March 2016.
  75. "Unlawful Killings and Enforced Disappearances" (PDF). Final Report of the Commission for Reception, Truth and Reconciliation in East Timor (CAVR). p. 6. Retrieved 20 March 2016.
  76. "Indonesia agrees Aceh peace deal". BBC News. 17 July 2005. Retrieved 11 October 2008.
  77. "Joint evaluation of the international response to the Indian Ocean tsunami: Synthesis Report" (PDF). TEC. July 2006. Archived from the original (PDF) on 25 August 2006. Retrieved 9 July 2018.
  78. "UCDP Conflict Encyclopedia, Indonesia". Ucdp.uu.se. Retrieved 30 April 2013.
  79. Dirgantara, Adhyasta (16 November 2021). "Polri Sebut Farid Okbah Bentuk Partai Dakwah sebagai Solusi Lindungi JI". detiknews (in Indonesian). Retrieved 16 November 2021.
  80. "Jokowi chasing $196b to fund 5-year infrastructure plan". The Straits Times. 27 January 2018. Archived from the original on 1 February 2018. Retrieved 22 April 2018.
  81. Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10518-6, pp. 5–7.
  82. Tsang, Cheng-hwa (2000), "Recent advances in the Iron Age archaeology of Taiwan", Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association, 20: 153–158, doi:10.7152/bippa.v20i0.11751
  83. Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10518-6, pp. 8–9.

References



  • Brown, Colin (2003). A Short History of Indonesia. Crows Nest, New South Wales: Allen & Unwin.
  • Cribb, Robert. Historical atlas of Indonesia (Routledge, 2013).
  • Crouch, Harold. The army and politics in Indonesia (Cornell UP, 2019).
  • Drakeley, Steven. The History Of Indonesia (2005) online
  • Earl, George Windsor (1850). "On the Leading Characteristics of the Papuan, Australian and Malay-Polynesian Nations". Journal of the Indian Archipelago and Eastern Asia (JIAEA). 4.
  • Elson, Robert Edward. The idea of Indonesia: A history. Vol. 1 (Cambridge UP, 2008).
  • Friend, T. (2003). Indonesian Destinies. Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01137-3.
  • Gouda, Frances. American Visions of the Netherlands East Indies/Indonesia: US Foreign Policy and Indonesian Nationalism, 1920-1949 (Amsterdam University Press, 2002) online; another copy online
  • Hindley, Donald. The Communist Party of Indonesia, 1951–1963 (U of California Press, 1966).
  • Kahin, George McTurnan (1952). Nationalism and Revolution in Indonesia. Ithaca, NY: Cornell University Press.
  • Melvin, Jess (2018). The Army and the Indonesian Genocide: Mechanics of Mass Murder. Routledge. ISBN 978-1138574694.
  • Reid, Anthony (1974). The Indonesian National Revolution 1945–1950. Melbourne: Longman Pty Ltd. ISBN 978-0-582-71046-7.
  • Robinson, Geoffrey B. (2018). The Killing Season: A History of the Indonesian Massacres, 1965-66. Princeton University Press. ISBN 9781400888863.
  • Taylor, Jean Gelman (2003). Indonesia. New Haven and London: Yale University Press. ISBN 978-0-300-10518-6.
  • Vickers, Adrian (2005). A History of Modern Indonesia. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54262-3.
  • Woodward, Mark R. Islam in Java: Normative Piety and Mysticism in the Sultanate of Yogyakarta (1989)