ဟိန္ဒူဘာသာသမိုင်း

-200

Smriti

အကိုးအကား


Play button

3300 BCE - 2023

ဟိန္ဒူဘာသာသမိုင်း



ဟိန္ဒူဘာသာ၏ သမိုင်းကြောင်းတွင်အိန္ဒိယ တိုက်ငယ်မှ ဆင်းသက်လာသော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ထုံးတမ်းစဉ်လာမျိုးစုံကို ဖုံးလွှမ်းထားသည်။၎င်း၏သမိုင်းကြောင်းသည် သံခေတ်ကတည်းက အိန္ဒိယတိုက်ငယ်တွင် ဘာသာရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ထပ်တူထပ်နေကာ ၎င်း၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းအချို့သည် ကြေးခေတ် Indus Valley ယဉ်ကျေးမှုကဲ့သို့သော သမိုင်းမတင်မီဘာသာတရားများသို့ ခြေရာခံမိပါသည်။ထို့ကြောင့် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ရှေးအကျဆုံး ဘာသာတရားဟု ခေါ်ဝေါ်ခဲ့ကြသည်။ဟိန္ဒူဘာသာကို အမျိုးမျိုးသော အိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများ ပေါင်းစပ်မှုအဖြစ် ပညာရှင်များက အမျိုးမျိုးသော အမြစ်တွယ်ပြီး တည်ထောင်သူမရှိဟု ယူဆကြသည်။ဤဟိန္ဒူပေါင်းစပ်မှု သည် ဝေဒခေတ်နောက်ပိုင်းတွင် ထွက်ပေါ်လာသည်။ဘီစီ 500–200 နှင့် က.ခရစ်နှစ် ၃၀၀၊ ဒုတိယမြို့ပြခေတ်နှင့် ဟိန္ဒူဘာသာ၏ အစောပိုင်းဂန္ထဝင်ခေတ်၊ Epic နှင့် ပဌမပူရနများကို ရေးစပ်သောအခါ၊အိန္ဒိယတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျဆင်းမှုနှင့်အတူ အလယ်ခေတ်တွင် ထွန်းကားခဲ့သည်။ဟိန္ဒူဘာသာ၏သမိုင်းကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သည့်ကာလများအဖြစ် ပိုင်းခြားလေ့ရှိသည်။ပထမကာလသည် Indus Valley Civilization နှင့် ဒေသဆိုင်ရာ သမိုင်းမတင်မီ ဘာသာတရားများ ပါဝင်သော ဝေဒမခေတ်ဖြစ်ပြီး ဘီစီ 1750 ခန့်တွင် ကုန်ဆုံးသည်။ဤကာလသည် အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းတွင် ဘီစီအီး 1900 နှင့် 1400 ဘီစီအီးကြားတွင် တစ်နေရာမှစတင်ကာ အင်ဒို-အာရိယန် ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်မှုများဖြင့် သမိုင်းဝင် ဝေဒဘာသာကို နိဒါန်းပျိုးခဲ့သည်ကို မြင်တွေ့ရသော ဝေဒခေတ်ကာလကို အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းတွင် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ဘီစီ 800 နှင့် 200 ဘီစီ အကြားတွင် နောက်ဆက်တွဲကာလသည် "ဝေဒဘာသာနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာတရားများကြား အချိုးအကွေ့တစ်ခု" နှင့် ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဂျိန်းဘာသာနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာအတွက် ပုံစံထုတ်သည့် ကာလဖြစ်သည်။C မှ Epic နှင့် Early Puranic ကာလ။ဘီစီ 200 မှ 500 စီအီးတွင် ဟိန္ဒူဘာသာ၏ ရှေးရိုး "ရွှေခေတ်" (စီအီး 320-650) ကို Gupta အင်ပါယာနှင့် တိုက်ဆိုင်စွာ တွေ့ခဲ့ရသည်။ဤကာလ၌ ဟိန္ဒူဒဿန ဟူသော အကိုင်းခြောက်မျိုးမှာ သမ်ခယာ၊ ယောဂ၊ နိယာ၊ ဝေသာိကာ၊ မိမṃသာ၊ ဝေဒန္တ၊Shaivism နှင့် Vaishnavism ကဲ့သို့သော Monotheistic ဂိုဏ်းခွဲများသည် Bhakti လှုပ်ရှားမှုမှတဆင့် ဤကာလအတွင်း ပေါ်ပေါက်လာသည်။ခရစ်နှစ် 650 မှ 1100 ခုနှစ်အထိ ကာလသည် ရှေးရိုး Puranic ဟိန္ဒူဘာသာကို တည်ထောင်ခဲ့သည့် နှောင်းပိုင်း ဂန္တဝင်ခေတ် သို့မဟုတ် အလယ်ခေတ် အစောပိုင်းကာလများဖြစ်ပြီး Adi Shankara ၏ ဩဇာအာဏာ စုစည်းမှုဖြစ်သော Advaita Vedanta ဖြစ်သည်။ဟိန္ဒူဘာသာသည် ဟိန္ဒူနှင့် အစ္စလာမ့်အုပ်စိုးရှင်များအောက်တွင် ဂ.ခရစ်နှစ် 1200 မှ 1750 ခုနှစ်အတွင်း ယနေ့အထိ သြဇာရှိနေဆဲဖြစ်သော Bhakti လှုပ်ရှားမှု၏ ထင်ရှားလာမှုကို မြင်တွေ့ခဲ့ရသည်။ကိုလိုနီခေတ်တွင် အမျိုးမျိုးသော ဟိန္ဒူပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုများ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည့် Unitarianism နှင့် Theosophy ကဲ့သို့သော အနောက်တိုင်းလှုပ်ရှားမှုများမှ လှုံ့ဆော်မှု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။1947 ခုနှစ်တွင် အိန္ဒိယ၏ ခွဲထွက်မှုသည် ဘာသာရေး စည်းမျဥ်းများ တစ်လျှောက်တွင် ရှိခဲ့ပြီး အိန္ဒိယ သမ္မတနိုင်ငံသည် ဟိန္ဒူ အများစုဖြင့် ပေါ်ထွက်ခဲ့သည်။20 ရာစုအတွင်း အိန္ဒိယမှ လူစုလူဝေးကြောင့် ဟိန္ဒူလူနည်းစုများသည် အမေရိက နှင့် ဗြိတိန်တွင် အရေအတွက်အများဆုံးရှိသည့် လူ့အဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ တိုက်ကြီးအားလုံးတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။
HistoryMaps Shop

ဆိုင်ကိုအလည်အပတ်

10000 BCE Jan 1

စကားချီး

India
ဟိန္ဒူဘာသာသည် နှစ်ပေါင်း 10,000 (c. 8,000 BCE) နှင့် neolithic ခေတ်များဖြစ်သည့် Bhimbetka ကျောက်အမိုးအကာများ၏ ကျောက်ပန်းချီများတွင် အထောက်အထားများကဲ့သို့သော Mesolithic Prehistoric ဘာသာရေးတွင် အမြစ်စွဲနေပေမည်။အနည်းဆုံး ဤအမိုးအကာအချို့ကို လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း 100,000 ကျော်က သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။လူမျိုးစုဘာသာတရားများစွာ ရှိနေဆဲဖြစ်သော်လည်း ၎င်းတို့၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းများသည် သမိုင်းမတင်မီက ဘာသာတရားများနှင့် မတူညီနိုင်ပေ။
▲
●
1750 BCE - 500 BCE
ဝေဒခေတ်ornament
Play button
1500 BCE Jan 1 - 500 BCE

ဝေဒခေတ်

India
ဝေဒခေတ်၊ သို့မဟုတ် ဝေဒခေတ် (ဘီစီ ၁၅၀၀ – ဘီစီ ၅၀၀) သည် ဝေဒစာပေများအပါအဝင်အိန္ဒိယ သမိုင်း၏ ကြေးခေတ်နှောင်းပိုင်းနှင့် သံခေတ်အစောပိုင်းကာလများဖြစ်သည်။ BCE) ကို မြို့ပြ Indus Valley ယဉ်ကျေးမှု အဆုံးပိုင်းနှင့် Indo-Gangetic Plain c အလယ်ပိုင်းတွင် စတင်ခဲ့သော ဒုတိယမြို့ပြအသွင်အပြင်ကြားတွင် အိန္ဒိယတိုက်ငယ် မြောက်ပိုင်းတွင် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ဘီစီ ၆၀၀။Vedas များသည် ယနေ့ခေတ် ဟိန္ဒူဘာသာ၏ အခြေခံကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် စာပေကျမ်းဂန်များဖြစ်ပြီး ကူရူနိုင်ငံ၌လည်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။Vedas များတွင် သမိုင်းကြောင်းဟု အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုထားသော ဤကာလအတွင်း ဘဝ၏အသေးစိတ်အချက်များပါရှိပြီး ထိုကာလကို နားလည်ရန်အတွက် အဓိကအရင်းအမြစ်များအဖြစ် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ဤစာတမ်းများသည် သက်ဆိုင်ရာ ရှေးဟောင်းသုတေသန မှတ်တမ်းနှင့်အတူ ဝေဒယဉ်ကျေးမှု၏ ဆင့်ကဲဖြစ်စဉ်ကို ခြေရာခံပြီး ကောက်ချက်ချနိုင်စေပါသည်။
▲
●
ရက္ခဝေဒ
ရက္ခဝေဒ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1500 BCE Jan 1

ရက္ခဝေဒ

Indus River
Rigveda သို့မဟုတ် Rig Veda သည် ဝေဒသက္ကတဓမ္မသီချင်း (sūktas) ၏ ရှေးခေတ် အိန္ဒိယ စုစည်းမှုတစ်ခုဖြစ်သည်။၎င်းသည် Vedas ဟုလူသိများသော ဟိန္ဒူကျမ်းစာ (śruti) လေးခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။Rigveda သည် ရှေးအကျဆုံးလူသိများသော ဝေဒသက္ကတကျမ်းဖြစ်သည်။၎င်း၏ အစောပိုင်းအလွှာများသည် မည်သည့်အင်ဒို-ဥရောပဘာသာစကားရှိ ရှေးအကျဆုံးသော စာသားများထဲတွင် ပါဝင်ပါသည်။Rigveda ၏ အသံနှင့် စာသားများသည် ဘီစီ ၂ ထောင်စုနှစ်မှ စတင်၍ နှုတ်ဖြင့် ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။အဘိဓမ္မာနှင့် ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ အထောက်အထားများအရ Rigveda Samhita အစုအဝေးသည် အိန္ဒိယတိုက်ငယ်၏ အနောက်မြောက်ဒေသ (Rigvedic မြစ်များကိုကြည့်ပါ) တွင် ဖွဲ့စည်းထားကြောင်း ညွှန်ပြနေပါသည်။ဘီစီ ၁၅၀၀ နှင့် ၁၀၀၀ တွင် ဘီစီ.ဘီစီ 1900–1200 ကိုလည်း ပေးအပ်ခဲ့သည်။စာသားကို Samhita, Brahmanas, Aranyakas နှင့် Upanishads များပါ၀င်သည် ။Rigveda Samhita သည် ပင်မစာသားဖြစ်ပြီး 10,600 ပုဒ် ( ṛc ဟုခေါ်သည် ၊ Rigveda ) ဟူသော ဓမ္မသီချင်း 1,028 (sūktas) ဖြင့် စာအုပ် (၁၀) အုပ် စုစည်းထားပါသည်။အစောဆုံးရေးစပ်ထားသည့် စာအုပ် ၈ အုပ် – စာအုပ် ၂ အုပ်မှ ၉ အုပ်တွင် ဓမ္မသီချင်းများသည် စကြာဝဠာဗေဒ၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများ၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာများနှင့် နတ်ဘုရားများကို ချီးမွမ်းခြင်းများကို လွှမ်းမိုးထားသည်။မကြာသေးမီက စာအုပ်များ (စာအုပ် ၁ နှင့် ၁၀) တို့သည် ဒဿန သို့မဟုတ် မှန်းဆမေးခွန်းများ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်းရှိ ဒါန (ပရဟိတ) ကဲ့သို့သော သီလများ၊ စကြာဝဠာ၏ဇာစ်မြစ်နှင့် နတ်၏သဘောသဘာဝဆိုင်ရာ မေးခွန်းများ၊ နှင့် အခြားလောကုတ္တရာဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များနှင့်လည်း သက်ဆိုင်ပါသည်။ ဓမ္မသီချင်းများ။
▲
●
Dravidian Folk Religion
Dravidian ရိုးရာနတ်ဘုရား Ayyanar နှင့် ဇနီး နှစ်ဦး ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1500 BCE Jan 1

Dravidian Folk Religion

India
အစောပိုင်း Dravidian ဘာသာတရားသည် ဟိန္ဒူဘာသာမဟုတ်သော ဝေဒပုံစံဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် သမိုင်းကြောင်းအရ သို့မဟုတ် လက်ရှိ Āgamic ဖြစ်သည် ။Agamas များသည် ဝေဒဘာသာမှမဟုတ်၊ ဝေဒခေတ်လွန်ကျမ်းများအဖြစ် သို့မဟုတ် ဝေဒယမတိုင်မီကုံးများအဖြစ် ရက်စွဲတပ်ထားသည်။Agamas သည် ဗိမာန်တော်တည်ဆောက်ခြင်းနှင့် မုရတီဖန်တီးခြင်း၊ နတ်ကိုးကွယ်ခြင်းနည်းလမ်းများ၊ ဒဿနအယူဝါဒများ၊ ကမ္မဋ္ဌာန်းကျင့်စဉ်များ၊ တပ်မက်ခြင်းခြောက်ပါးနှင့် ယောဂ လေးမျိုးတို့ကို အဓိကထားဖွဲ့စည်းထားသည့် စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ဟိန္ဒူဘာသာရှိ tutelary deity၊ မြင့်မြတ်သော သစ်ပင်ပန်းမန်များနှင့် တိရစ္ဆာန်များကို ကိုးကွယ်ခြင်းကိုလည်း ဝေဒမတိုင်မီ ဒရာဗီဒီယန်ဘာသာတရား၏ ရှင်သန်မှုတစ်ခုအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုထားသည်။အစောပိုင်း ဝေဒဘာသာတရားအပေါ် Dravidian ဘာသာစကားဆိုင်ရာ လွှမ်းမိုးမှုသည် ထင်ရှားသည်၊ ဤအင်္ဂါရပ်များထဲမှ အများအပြားသည် ရှေးအကျဆုံးလူသိများသော အင်ဒို-အာရီယန်ဘာသာစကားဖြစ်သည့် Rigveda (c. 1500 BCE) ၏ဘာသာစကားတွင် ရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း ထင်ရှားပါသည်။Dravidian အကျိုးသက်ရောက်မှုအတွက် ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ အထောက်အထားများသည် Samhitas မှ နောက်ပိုင်းဝေဒလက်ရာများနှင့် ဂန္ထဝင်ဝေဒလွန်စာပေများဆီသို့ ရွေ့လျားလာသည်နှင့်အမျှ တစ်ဦးသည် ပိုမိုအားကောင်းလာပါသည်။၎င်းသည် အိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုကို လွှမ်းမိုးသွားသော ရှေးခေတ် Dravidians နှင့် Indo-Aryans များအကြား အစောပိုင်း ဘာသာရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှု ပေါင်းစပ်မှု သို့မဟုတ် ပေါင်းစပ်မှုကို ကိုယ်စားပြုသည်။
▲
●
ယဇဗ္ဗဒ
ယဇုဝေဒ စာသားသည် ယဇ်ပူဇော်ခြင်းမီး (ယာဂျန) ထုံးတမ်းစဉ်လာတွင် ဟောကြားရမည့် ပုံသေနည်းနှင့် မန္တန်များကို ဖော်ပြသည်။ပူဇော်သက္ကာများသည် ယေဘူယျအားဖြင့် ထောပတ်၊ အစေ့အဆန်များ၊ မွှေးကြိုင်သောမျိုးစေ့များနှင့် နွားနို့တို့ဖြစ်သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1203 BCE Jan 1

ယဇဗ္ဗဒ

India
Yajurveda (Sanskrit: यजुर्वेद၊ yajurveda၊ yajus မှ "ရှိခိုးခြင်း" ဟုအဓိပ္ပာယ်ရပြီး "အသိပညာ" ဟုအဓိပ္ပာယ်ရသော veda) သည် ဝတ်ပြုရေးဆိုင်ရာ စကားပြေမန္တန်၏ အဓိကအားဖြင့် ဝေဒဖြစ်သည်။ရှေးခေတ်ဝေဒသက္ကတကျမ်း၊ ယာဂနာမီးမလောင်မီ ပူဇော်သက္ကာရပုံများကို ယဇ်ပုရောဟိတ်တစ်ဦးက စုစည်းထားခြင်းဖြစ်သည်။Yaurveda သည် Vedas လေးခုထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒူဘာသာ၏ ကျမ်းဂန်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။Yajurveda ၏ ရာစုနှစ် အတိအကျကို မသိရသေးဘဲ Samaveda နှင့် Atharvaveda တို့နှင့် ခေတ်ပြိုင် BCE 1200 နှင့် 800 ကြားရှိမည်ဟု Witzel မှ ခန့်မှန်းသည်။Yajurveda ကို "အနက်ရောင်" သို့မဟုတ် "မှောင်မိုက်" (Krishna) Yajurveda နှင့် "အဖြူ" သို့မဟုတ် "တောက်ပ" (Shukla) Yajurveda ဟူ၍ နှစ်မျိုးခွဲခြားထားသည်။"အနက်ရောင်" ဟူသောအသုံးအနှုန်းသည် Yajurveda ရှိ ကျမ်းပိုဒ်များ၏ "စီစဉ်ထားခြင်းမရှိသော၊ မရှင်းလင်းသော၊ ကြောင်လိမ်မာမာစုစည်းမှု" ကို ဆိုလိုသည်၊ "အဖြူ" နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော "ကောင်းစွာစီစဉ်ထားသော၊ ရှင်းလင်းသော" Yajurveda ကို ဆိုလိုသည်။အနက်ရောင် Yajurveda သည် လေးကြိမ်တိုင်တိုင် ရှင်သန်ခဲ့ပြီး၊ အဖြူရောင် Yajurveda ၏ မြင်ကွင်းနှစ်ခုသည် ယနေ့ခေတ်အထိ ရှင်သန်ခဲ့သည်။Yajurveda Samhita ၏ အစောဆုံးနှင့် ရှေးအကျဆုံးအလွှာတွင် ကွဲကွဲပြားပြားဖြစ်သော်လည်း Rigveda ကျမ်းပိုဒ်များ၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ပေါ်တွင် ကွဲကွဲပြားပြားရှိသော အခန်းငယ်ပေါင်း 1,875 ပုဒ်ခန့် ပါဝင်ပါသည်။အလယ်အလွှာတွင် ဝေဒစုစည်းမှုတွင် အကြီးဆုံးသော ဗြဟ္မဏကျမ်းများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သော သာတပသဗြဟ္မဏ ပါဝင်သည်။Yajurveda စာသား၏ အသက်အငယ်ဆုံးအလွှာတွင် ဟိန္ဒူဒဿနိကဗေဒကျောင်းများ၏ ဩဇာလွှမ်းမိုးမှုရှိသော မူလတန်း Upanishads ၏ အကြီးဆုံးစုစည်းမှု ပါဝင်သည်။၎င်းတို့တွင် Brihadaranyaka Upanishad၊ the Isha Upanishad, the Taittiriya Upanishad, the Katha Upanishad, the Shvetashvatara Upanishad and the Maitri Upanishad. Shukla Yajurveda အပိုင်းများ၏ ရှေးအကျဆုံး လက်ရေးစာမူနှစ်စောင်ကို နီပေါနှင့် အနောက်တိဗက်တို့တွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိခဲ့သည်။ ခရစ်နှစ် ၁၂ ရာစုအထိ ရက်စွဲရှိသည်။
▲
●
Samaveda
Samaveda ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1202 BCE Jan 1

Samaveda

India
Samaveda သည် တေးသီချင်းများနှင့် ရွတ်ဆိုခြင်း၏ ဝေဒဖြစ်သည်။၎င်းသည် ရှေးခေတ်ဝေဒသက္ကတ စာသားဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒူဘာသာ၏ ကျမ်းချက်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။Vedas လေးခုအနက်မှ 1,875 ပိုဒ်ပါ၀င်သော တရားတော်များဖြစ်ပါသည်။Rigveda မှလွဲ၍ အခန်းငယ် ၇၅ လုံးကို နှုတ်ယူခဲ့သည်။Samaveda ၏ ပြန်လည်သုံးသပ်မှု သုံးခုသည် လွတ်မြောက်ခဲ့ပြီး၊ ဝေဒကျမ်းစာမူကြမ်းများကို အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ နေရာအနှံ့တွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။၎င်း၏ အစောဆုံး အစိတ်အပိုင်းများကို Rigvedic ခေတ်မှ ယနေ့အထိ ယုံကြည်ထားသော်လည်း လက်ရှိစုစည်းမှုသည် ဝေဒသက္ကတခေတ်လွန်ကာလမှ ရက်စွဲသည် c.ဘီစီ 1200 နှင့် 1000 သို့မဟုတ် "အနည်းငယ်ကြာသည်" ဟု အသာဝဝေဒနှင့် ယဇုဝေဒတို့နှင့် အကြမ်းဖျင်း ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်သည်။Samaveda အတွင်းတွင် မြှုပ်နှံထားသော Chandogya Upanishad နှင့် Kena Upanishad သည် မူလတန်း Upanishads အဖြစ် သတ်မှတ်ခံထားရပြီး ဟိန္ဒူဒဿနိကကျောင်း ခြောက်ကျောင်း၊ အထူးသဖြင့် Vedanta ကျောင်းတွင် သြဇာညောင်းသည်။Samaveda သည် နောက်ဆက်တွဲ အိန္ဒိယဂီတအတွက် အရေးကြီးသော အခြေခံအုတ်မြစ်များကို ချမှတ်ခဲ့သည်။
▲
●
ဓမ္မစတြာ
သက္ကတ ကျမ်းဂန်များ နှင့် အကျင့်စာရိတ္တ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1000 BCE Jan 1

ဓမ္မစတြာ

India
တရားဓမ္မနှင့် ကျင့်ဝတ်ဆိုင်ရာ သက္ကတကျမ်းအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်ပြီး တရားဓမ္မဆိုင်ရာ ကျမ်းများ (śāstras) ကို ရည်ညွှန်းသည်။Vedas ကိုအခြေခံသော ဓမ္မသုတ္တနှင့်မတူဘဲ၊ ဤကျမ်းများသည် အဓိကအားဖြင့် Puranas ကိုအခြေခံသည်။ကွဲပြားပြီး ကွဲလွဲသောအမြင်များဖြင့် 18 မှ 100 ခန့်အထိ အမျိုးမျိုးသော ဓမ္မရှာစထရာများ အများအပြားရှိသည်။ဤစာစုတစ်ခုစီတိုင်းသည် ကွဲပြားသောမူကွဲများစွာဖြင့် တည်ရှိကြပြီး တစ်ခုစီသည် ဝေဒခေတ်တွင် Kalpa (Vedanga) လေ့လာမှုများမှ ပေါ်ထွက်လာသော ဘီစီအီး ၁ ထောင်စုနှစ်မှ ရက်စွဲပါ ဓမ္မသုတ္တရကျမ်းများတွင် အမြစ်တွယ်ထားသည်။Dhammaśāstra ၏ စာသားရုပ်အလောင်းအား ကဗျာဆန်သော ကျမ်းပိုဒ်များဖြင့် ရေးစပ်ထား ပြီး ဟိန္ဒူ Smritis ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ဖြစ်သည့် တာဝန်၊ တာဝန် နှင့် ကျင့်ဝတ် ဆိုင်ရာ တာဝန်၊ တာဝန် နှင့် ကျင့်ဝတ် များ တွင် မိမိကိုယ်ကို၊ မိသားစု နှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း ၏ အဖွဲ့ဝင် အဖြစ် နှင့် ဖွဲ့စည်း ထားသည်။စာသားများတွင် ashrama (ဘဝအဆင့်များ)၊ varna (လူမှုရေးအတန်းများ)၊ Purushartha (သင့်လျော်သောဘဝပန်းတိုင်များ)၊ ahimsa (အကြမ်းမဖက်ခြင်း) ကဲ့သို့သော ပုဂ္ဂိုလ်ရေးသီလနှင့် တာဝန်များ အပါအဝင် သက်ရှိသတ္တဝါအားလုံးအပေါ် အကြမ်းမဖက်ခြင်း၊ တရားမျှတမှု စည်းမျဉ်းများနှင့် အခြား အကြောင်းအရာများရှရီယာ သို့မဟုတ် Mughal အင်ပါယာ၏ Fatawa al ပြီးနောက် တောင်အာရှရှိ မွတ်ဆလင်မဟုတ်သူအားလုံး (ဟိန္ဒူ၊ ဂျိန်း၊ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၊ ဆစ်ခ်များ) ၏ ဥပဒေအဖြစ် ဗြိတိသျှကိုလိုနီအုပ်ချုပ်သူများသည် ခေတ်သစ်ကိုလိုနီခေတ်အိန္ဒိယသမိုင်းတွင် ဓမ်မာဩဇာလွှမ်းမိုးလာခဲ့သည်။ ဧကရာဇ် Muhammad Aurangzeb မှသတ်မှတ်ပေးသော Alamgir သည် ကိုလိုနီခေတ်အိန္ဒိယရှိ မွတ်စလင်များအတွက် ဥပဒေအဖြစ် လက်ခံထားပြီးဖြစ်သည်။
▲
●
ဗြဟ္မဏ
ဗြာဟ္မဏတို့သည် ဝေဒ śruti ၏ စမ်ဟတ္တ (ဓမ္မနှင့် မန္တန်) တို့နှင့် တွဲလျက် ရှိသော Rig, Sama, Yajur, and Atharva Vedas၊ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
900 BCE Jan 1

ဗြဟ္မဏ

India
ဗြာဟ္မဏတို့သည် ဝေဒ śruti ဟူသော Rig, Sama, Yajur, and Atharva Vedas ၏ Samhitas (ဓမ္မသီချင်း၊ မန္တန်) တို့နှင့် တွဲလုပ်ထားသော လက်ရာများဖြစ်သည်။၎င်းတို့သည် ဝေဒဘာသာတစ်ခုစီအတွင်း မြှုပ်နှံထားသော သက္ကတကျမ်းများကို အလယ်တန်းအလွှာ သို့မဟုတ် အမျိုးအစားခွဲကာ ဝေဒထုံးတမ်းစဉ်လာများအကြောင်းကို ပုဏ္ဏားများအား ရှင်းပြလေ့ရှိသည် (ဆက်စပ်သော ရှမ်ဟိတများကို ရွတ်ဆိုကြသည်)။Samhitas ၏ သင်္ကေတနှင့် အဓိပ္ပါယ်ကို ရှင်းပြခြင်းအပြင်၊ ဗြဟ္မဏစာပေများသည် စူးစမ်းလေ့လာခြင်းဆိုင်ရာ နက္ခတ္တဗေဒ အပါအဝင် အထူးသဖြင့် ပလ္လင်တည်ဆောက်မှု၊ ဂျီသြမေတြီနှင့် စပ်လျဉ်း၍ ဝေဒခေတ်၏ သိပ္ပံပညာဆိုင်ရာ အသိပညာကိုလည်း ဖေါ်ပြထားသည်။သဘာဝအရ ကွဲပြားသော အချို့သော ဗြဟ္မာများသည် အာရန္တကနှင့် ဥပါနိဿယတို့ ပေါင်းစပ်ထားသည့် ဆန်းကြယ်သော ဒဿန ဆိုင်ရာ ပစ္စည်းများလည်း ပါရှိသည်။ဝေဒတစ်ခုစီတွင် ၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်ဗြဟ္မဏတစ်ခု သို့မဟုတ် တစ်ခုထက်ပို၍ ဗြဟ္မာတစ်ခုစီသည် ယေဘုယျအားဖြင့် Shakha သို့မဟုတ် ဝေဒကျောင်းတစ်ခုနှင့် ဆက်စပ်နေသည်။ဗြဟ္မဏ အပါးနှစ်ဆယ်အောက်သာ အများစု ဆုံးရှုံးခဲ့ရပြီး ပျက်ဆီးသွားသောကြောင့် လောလောဆယ် တည်ရှိနေပါသည်။ဗြဟ္မဏများ၏ နောက်ဆုံးရေးထုံးနှင့် ဆက်စပ်နေသော ဝေဒကျမ်းစာများ၏ ချိန်းတွေ့မှုသည် ရာစုနှစ်များစွာ ပါးစပ်မှ ကူးစက်ပြီးနောက် မှတ်တမ်းတင်ထားနိုင်ဖွယ်ရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့သည် အငြင်းပွားဖွယ်ဖြစ်သည်။ရှေးအကျဆုံးဗြဟ္မဏသည် ဘီစီ ၉၀၀ ခန့်တွင် ရက်စွဲပါရှိပြီး အငယ်ဆုံးသည် ဘီစီ ၇၀၀ ခန့်တွင် ရက်စွဲရှိသည်။
▲
●
Upanishads
Adi Shankara, Advaita Vedanta ၏ဖော်ပြချက်နှင့် Upanishads အကြောင်းကိုဋီကာ (bhashya) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
800 BCE Jan 1

Upanishads

India
Upanishads များသည် နောက်ပိုင်းတွင် ဟိန္ဒူဒဿန၏ အခြေခံကို ပံ့ပိုးပေးသော ဟိန္ဒူဒဿန၏ နှောင်းပိုင်းဝေဒသက္ကတကျမ်းများဖြစ်သည်။၎င်းတို့သည် ဟိန္ဒူဘာသာ၏ ရှေးအကျဆုံး ကျမ်းဂန်များဖြစ်သည့် ဗီဒကျမ်းများ ၏ နောက်ဆုံးအပိုင်းဖြစ်ပြီး တရားထိုင်ခြင်း၊ ဒဿနိကဗေဒ၊ ဝိညာဏ်နှင့် အတ္တဗေဒဆိုင်ရာ အသိပညာတို့နှင့် ဆက်ဆံသည်။Vedas ၏အစောပိုင်းအပိုင်းများသည် မန္တန်များ၊ ကုသိုလ်တရားများ၊ ထုံးတမ်းစဉ်လာများ၊ အခမ်းအနားများ၊အိန္ဒိယဘာသာတရားနှင့် ယဉ်ကျေးမှုသမိုင်းတွင် အရေးအကြီးဆုံးစာပေများကြားတွင်၊ Upanishads သည် ဝေဒထုံးတမ်းဓလေ့များမှ ထွက်ခွာသွားသော "ထုံးတမ်းဓလေ့များ၊ လူ့ဇာတိခံယူမှုနှင့် Esoteric အသိပညာ" မြောက်များစွာကို မှတ်တမ်းတင်ထားပြီး နောက်ပိုင်းတွင် မှတ်ချက်ပေးသည့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများတွင် ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ပြန်ဆိုပါသည်။ဝေဒစာပေအားလုံးတွင် Upanishads တစ်ခုတည်းကိုသာ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် သိရှိကြပြီး ၎င်းတို့၏ ကွဲပြားသော အယူအဆများကို ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် အဓိပ္ပာယ်ပြန်ဆိုကာ ဟိန္ဒူဘာသာ၏ နောက်ပိုင်း ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို အသိပေးခဲ့သည်။Upanishads ကို အများအားဖြင့် Vedānta လို့ ခေါ်တယ်။Vedanta ကို "နောက်ဆုံးအခန်းများ၊ Veda ၏အစိတ်အပိုင်းများ" အဖြစ်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ပြီး "အရာဝတ္ထု၊ ဝေဒ၏အမြင့်ဆုံးရည်ရွယ်ချက်" ဟုအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်သည်။Upanishads အားလုံး၏ရည်ရွယ်ချက်မှာ Ātman (မိမိကိုယ်ကို) စူးစမ်းလေ့လာရန်ဖြစ်ပြီး "စုံစမ်းသူအား ၎င်းဆီသို့ညွှန်ပြ" ရန်ဖြစ်သည်။Atman နှင့် Brahman အကြားဆက်စပ်မှုနှင့်ပတ်သက်သည့် အယူအဆအမျိုးမျိုးကို တွေ့ရှိနိုင်ပြီး နောက်ပိုင်းတွင် မှတ်ချက်ပေးသူများသည် ဤကွဲပြားမှုကို သဟဇာတဖြစ်အောင် ကြိုးစားခဲ့ကြသည်။Bhagavad Gita နှင့် Brahmasutra နှင့်အတူ Mukhya Upanishads (စုပေါင်း Prasthanatrayi ဟုလူသိများသည်) Adi Shankara ၏ Advaita Vedanta (ဓမ္မသို့မဟုတ်မဟုတ်သော) Ramanuja's (c. 1077–1157 CE) အပါအဝင် Vedanta ၏နောက်ပိုင်းကျောင်းများစွာအတွက်အခြေခံအုတ်မြစ်ကိုပေးသည်။ Vishishtadvaita (အရည်အချင်းပြည့်မီသော monism) နှင့် Madhvacharya's (1199-1278 CE) Dvaita (dualism)။Upanishad 108 ခုလောက်ကို သိကြပြီး အဲဒီထဲက ပထမတစ်ဒါဇင်လောက်က အသက်အကြီးဆုံးနဲ့ အရေးကြီးဆုံးဖြစ်ပြီး principal or main (mukhya) Upanishads လို့ ခေါ်တယ်။မုဋ္ဌိဥဿပနိဂုံးပိုင်းကို ဗြဟ္မဏနှင့် အာရယကာတို့၏ အဆုံးအဖြတ်တွင် အများစုတွေ့ရှိရပြီး ရာစုနှစ်ပေါင်းများစွာ မျိုးဆက်တစ်ခုစီမှ အလွတ်ကျက်မှတ်ကာ နှုတ်ဖြင့် ဆင်းသက်လာခဲ့ကြသည်။မုဋ္ဌိဥဿပနိဿယသည် သာမညခေတ်ကို ကြိုစားထားသော်လည်း ၎င်းတို့၏နေ့စွဲ၊ သို့မဟုတ် ဗုဒ္ဓမတိုင်မီ သို့မဟုတ် လွန်ခေတ်တွင်ပင် ပညာရှင်သဘောတူချက် မရှိပါ။Bhadaranyaka ကို ခေတ်သစ်ပညာရှင်များက အထူးရှေးကျသည်ဟု မြင်ကြသည်။ကျန်ရှိသည့်အနက် ၉၅ ပါးသည် ဘီစီအီး ၁၅ ရာစုခန့်မှ ဘီစီအီး ၁ ထောင်စုနှစ်ခန့်မှ စီအီး ၁၅ ရာစုခန့်အထိ မုတ္တကာကျမ်းဂန်၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။မုတ္တကာကျမ်း၌ 108 ထက်ကျော်လွန်သော Upanishads အသစ်သည် အစောပိုင်းခေတ်နှင့် ခေတ်သစ်ခေတ်တစ်လျှောက်တွင် ဆက်လက်ဖွဲ့စည်းထားသော်လည်း ဝေဒနှင့်မသက်ဆိုင်သော ဘာသာရပ်များကို မကြာခဏ ဆက်ဆံလေ့ရှိသည်။
▲
●
Play button
700 BCE Jan 1

ဂျိန်းဘာသာ

India
ဂျိန်းဘာသာသည် ရှေးခေတ်အိန္ဒိယတွင် တည်ထောင်ခဲ့သော ဘာသာတစ်ခုဖြစ်သည်။ဂျိန်းတို့သည် ၎င်းတို့၏ သမိုင်းကြောင်းကို နှစ်ဆယ့်လေးပါးသော တိရသင်္ကာရကို ခြေရာခံပြီး ရိဿဘနသကို ပဌမတိရသင်္ကရ (ပစ္စုပ္ပန်ကာလ) အဖြစ် ကြည်ညိုကြသည်။Indus Valley ယဉ်ကျေးမှုတွင် တွေ့ရသော အချို့သော ရှေးဟောင်း ပစ္စည်းများသည် ရှေးဂျိန်းယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဆက်စပ်မှုအဖြစ် အကြံပြုထားသော်လည်း Indus Valley ပုံသဏ္ဍာန်နှင့် ဇာတ်ညွှန်းအကြောင်း လူသိနည်းပါသည်။နောက်ဆုံး တိရတနကာရာ နှစ်ခု၊ ၂၃ ခုမြောက် တိရတနကာရာ ပါရှဝနသ (ဘီစီ.အီး. ၉-၈ ရာစု) နှင့် ၂၄ တိရတနကာရာ မဟာဝီရ (ဂ. ၅၉၉-ဂ. ၅၂၇ ဘီစီ.အီး.) တို့ကို သမိုင်းဝင် ပုဂ္ဂိုလ်များအဖြစ် သတ်မှတ်ကြသည်။မဟာဝီရသည် ဗုဒ္ဓ၏ ခေတ်ပြိုင်ဖြစ်သည်။Glasenapp ၏ 1925 အဆိုပြုချက်တစ်ခုအရ Jainism ၏မူလအစမှာ 23rd Tirthankara Parshvanatha (ဘီစီအီး 8 မှ 7 ရာစု) အထိ ခြေရာခံနိုင်ပြီး ပထမနှစ်ဆယ့်နှစ် Tirthankaras ကို ဒဏ္ဍာရီလာ ဒဏ္ဍာရီလာပုဂ္ဂိုလ်များအဖြစ် သတ်မှတ်သည်။ဂျိန်းဘာသာ၏ အဓိကဂိုဏ်းနှစ်ခုဖြစ်သည့် ဒီဂမ်ဘာရာနှင့် Śvētāmbara ဂိုဏ်းတို့သည် ဘီစီ ၃ ရာစုခန့်တွင် စတင်ပေါ်ပေါက်လာဖွယ်ရှိပြီး ကွဲလွဲမှုမှာ အေဒီ ၅ ရာစုခန့်တွင် ပြီးဆုံးသွားခဲ့သည်။ယင်းဂိုဏ်းများကို နောက်ပိုင်းတွင် Sthānakavāsī နှင့် Terapanthis ကဲ့သို့သော ဂိုဏ်းခွဲများစွာသို့ ပိုင်းခြားခဲ့သည်။ယနေ့ တည်ရှိနေဆဲ သမိုင်းဝင် ဘုရားကျောင်း အများအပြားကို ခရစ်နှစ် ၁ ထောင်စုနှစ်တွင် တည်ဆောက်ခဲ့သည်။12 ရာစုနောက်ပိုင်းတွင် ဘုရားကျောင်းများ၊ ဘုရားဖူးများနှင့် အဝတ်အချည်းစည်း (မိုးပျံဝတ်ကာ) ဂျိန်းဘာသာ၏ ထုံးတမ်းစဉ်လာအရ ဂျိန်းဘာသာ၏ ဘာသာရေးသည်းခံမှုနှင့် ထောက်ခံအားပေးမှုရှိသော Akbar မှလွဲ၍ မွတ်စလင်အုပ်စိုးစဉ်အတွင်း နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံခဲ့ရသည်။ Dasa Lakshana ပွဲတော်။
▲
●
600 BCE - 200 BCE
ဒုတိယမြို့ပြနှင့် ဗြဟ္မာအယူဝါဒ ကျဆင်းခြင်း။ornament
Play button
600 BCE Jan 1 - 300 BCE

Vaishnavism

India
Vaishnavism သည် Shaivism၊ Shaktism နှင့် Smartism တို့နှင့်အတူ အဓိက ဟိန္ဒူဘာသာခွဲများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။Johnson and Grim ၏ 2010 ခန့်မှန်းချက်အရ Vaishnavites သည် ဟိန္ဒူဘာသာဝင် 641 သန်း သို့မဟုတ် 67.6% ခန့်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် အကြီးဆုံး ဟိန္ဒူဂိုဏ်းဖြစ်သည်။ဗိဿနိုးကို အခြားဟိန္ဒူနတ်ဘုရားများဖြစ်သည့် မဟာဗိဿနိုးကို ဦးဆောင်သူအဖြစ် ခံယူထားသောကြောင့် ဗိဿနိုးဟုလည်း ခေါ်သည်။၎င်း၏နောက်လိုက်များကို Vaishnavites သို့မဟုတ် Vaishnavas (IAST: Vaiṣṇava) ဟုခေါ်ပြီး ၎င်းတွင် Krishnaism နှင့် Ramaism ကဲ့သို့သော ဂိုဏ်းခွဲများ ပါဝင်သည်။ရှေးခေတ် ဗိဿနိုးဘာသာ ပေါ်ထွန်းလာမှုမှာ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရသေးဘဲ ဒေသဆိုင်ရာ ဝေဒမဟုတ်သော ဘာသာအမျိုးမျိုးကို ဗိဿနိုးနှင့် ပေါင်းစပ်မှုအဖြစ် ကျယ်ပြန့်စွာ ယူဆကြသည်။ဘီစီ 7 ရာစုမှ 4 ရာစုအတွင်း ပေါ်ပြူလာဖြစ်သော ဝေဒမဟုတ်သော ဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာ ထုံးတမ်းစဉ်လာများစွာကို ပေါင်းစည်းခြင်း အထူးသဖြင့် Vāsudeva-krishna နှင့် Gopala-Krishna Bhagavata ကိုးကွယ်မှု နှင့် Narayana တို့သည် BCE 7th မှ 4th ရာစုအတွင်း ပေါ်ပေါက်ခဲ့သည်။ခရစ်နှစ် အစောပိုင်းရာစုနှစ်များတွင် ဝေဒဘုရား ဗိဿနိုးနှင့် ပေါင်းစည်းကာ ကိုယ်ပွားအယူဝါဒကို ဖော်ထုတ်သောအခါတွင် ဝေဒဘာသာမဟုတ်သော နတ်အမျိုးမျိုးကို အဓိပတိဗိဿနိုး၏ ထူးခြားသော လူ့ဇာတိခံယူခြင်းအဖြစ် ကြည်ညိုလေးစားကြသည်။Rama, Krishna, Narayana, Kalki, Hari, Vithoba, Venkateswara, Shrinathji, နှင့် Jagannath တို့သည် တူညီသော အမြင့်မြတ်ဆုံး အသွင်အပြင်များအဖြစ် မြင်ကြသော နာမည်ကြီး ကိုယ်ပွားများ ၏ အမည်များ ဖြစ်ကြသည်။Vaishnavite ဓလေ့သည် ဗိဿနိုး (များသောအားဖြင့် ခရစ်ရှန) ၏ကိုယ်ပွားကို မြတ်နိုးစွာ ဆည်းကပ်ခြင်းအတွက် လူသိများပြီး ခရစ်နှစ် ဒုတိယ ထောင်စုနှစ်တွင် တောင်အာရှတွင် Bhakti လှုပ်ရှားမှု ပျံ့နှံ့စေရန် အဓိကသော့ချက်ဖြစ်သည်။ဆမ်ပရာဒေယ (ဂိုဏ်းခွဲများ၊ စာသင်ကျောင်းခွဲများ) တွင် အဓိက အမျိုးအစား လေးမျိုး ပါ၀င်သည်- အလယ်ခေတ် ဗိဿဿတဝတ္တကျောင်း၊ မဒ္ဒာဝရဒွါရကျောင်း (Tattvavada)၊ နိမ္ဗာခရယာ ဒဗိဿတိကျောင်း၊ နှင့် ဗလာလဘက္ခရယာ ပဿီမာဂ်။Ramananda (14 ရာစု) သည် ယခုအခါ အာရှတွင် အကြီးဆုံး ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းဖြစ်သည့် Rama-oriented လှုပ်ရှားမှုကို ဖန်တီးခဲ့သည်။Vaishnavism တွင် အဓိကကျသော စာသားများမှာ Vedas, the Upanishads, Bhagavad Gita, the Pancaratra (Agama) text, Naalayira Divya Prabhandham နှင့် Bhagavata Purana တို့ဖြစ်သည်။
▲
●
Śramaṇa ဘာသာတရားများ
ဂျိန်းဘုန်းကြီးတစ်ပါး ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
600 BCE Jan 1

Śramaṇa ဘာသာတရားများ

India
Śramaṇa (သက္ကတ; ပါဠိ: samaṇa) ဆိုသည်မှာ "မြင့်မြတ်သော သို့မဟုတ် သာသနာ့အကျိုးအတွက် အားထုတ်သူ" သို့မဟုတ် "ခြိုးခြံချွေတာသော အကျင့်ကို ကျင့်သောသူကို ရှာသောသူ" ဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်။၎င်း၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာချိန်တွင် ဝေဒဘာသာမှ သီးခြားမဟုတ်ဘဲ ဗြဟ္မာမဟုတ်သော သမရိုးကျဘာသာတရားများစွာကို ရည်ညွှန်းလာခဲ့သည်။Śramaṇa ထုံးတမ်းစဉ်လာတွင် အဓိကအားဖြင့် ဂျိန်းဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် Ājīvika ကဲ့သို့သော အခြားသူများပါဝင်သည်။ဣန္ဒိယဘာသာတရားကြီးများ ဖြစ်သော သာဝက (ပဋိသန္ဓေနှင့် မရဏ) နှင့် မောက္ခ (လွတ်မြောက်မှု) တို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေသော သာ၍ကြီးသော မဂ္ဂဒဟမှ တရားဟောဆရာများ၏ တူညီသော အသိုင်းအဝန်းတွင် ပေါ်ပြူလာဖြစ်လာသည်။ ထိုသံသရာ)။Śramaṇic ထုံးတမ်းစဉ်လာများတွင် ဝိညာဉ်သဘောတရားကို လက်ခံခြင်း သို့မဟုတ် ငြင်းဆိုခြင်းမှသည် ယုံကြည်ချက်အမျိုးမျိုးရှိကြပြီး၊ အသေခံခြင်းမှ လွတ်လပ်သောဆန္ဒအထိ၊ မိသားစုဘဝအထိ လွန်ကဲသော ကာမဂုဏ်ကို စံနမူနာပြုခြင်း၊ စွန့်လွှတ်ခြင်း၊ တင်းကျပ်သော အာဟမ်ဆာ (အကြမ်းမဖက်ခြင်း) နှင့် သက်သတ်လွတ်စားခြင်းမှ အကြမ်းဖက်မှုများကို ခွင့်ပြုခြင်းအထိ အသားစားခြင်း။
▲
●
ဟိန္ဒူပေါင်းစပ်မှု
ဟိန္ဒူပေါင်းစပ်မှု ©Edwin Lord Weeks
500 BCE Jan 1 - 300

ဟိန္ဒူပေါင်းစပ်မှု

India
ခေတ်ပြိုင် ဟိန္ဒူအယူဝါဒကို ဖြစ်ပေါ်စေသည့် ဝေဒမဟုတ်သော အင်ဒို-အာရိယန် ဘာသာရေး အမွေအနှစ်များကို ဝန်ဆောင်မှုအသစ်များ ပေးခြင်းဖြင့် ဗြဟ္မဏတို့၏ ကျဆင်းမှုကို ကျော်လွှားနိုင်ခဲ့သည်။ဘီစီ 500-200 နှင့် c ကြား။စီအီး 300 တွင် "ဟိန္ဒူပေါင်းစပ်မှု" သည် Sramanic နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာလွှမ်းမိုးမှုများနှင့် ပေါ်ပေါက်လာသော Bhakti ဓလေ့ကို smriti စာပေမှတစ်ဆင့် ဗြဟ္မဏအသိုက်ထဲသို့ ပေါင်းစပ်ထည့်သွင်းထားသည့် "ဟိန္ဒူပေါင်းစပ်မှု" ကို ဖော်ထုတ်ခဲ့သည်။ဤပေါင်းစပ်မှုသည် ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဂျိန်းဘာသာ၏ အောင်မြင်မှု၏ ဖိအားအောက်တွင် ပေါ်ထွက်လာခြင်းဖြစ်သည်။Embree ၏ အဆိုအရ အခြားဘာသာရေး ဓလေ့ထုံးတမ်းများသည် ဝေဒဘာသာနှင့် ယှဉ်တွဲတည်ရှိခဲ့သည်။ဤဌာနေဘာသာတရားများသည် “ဝေဒဘာသာတရား၏ ကျယ်ပြန့်သော ဝတ်ရုံအောက်တွင် တစ်နေရာကို နောက်ဆုံးတွင် တွေ့ရှိခဲ့သည်။ဗြဟ္မာအယူဝါဒ ဆုတ်ယုတ်လာကာ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ဂျိန်းဘာသာတို့နှင့် ပြိုင်ဆိုင်ရသောအခါတွင် လူကြိုက်များသော ဘာသာတရားများသည် မိမိတို့ကိုယ်ကို အခိုင်အမာ ရပ်တည်ခွင့်ရခဲ့သည်။ဤ “ဗြဟ္မာအယူဝါဒသစ်” သည် သဘာဝလွန်တန်ခိုးများကို စွဲဆောင်ကာ ပုဏ္ဏားများ ပေးစွမ်းနိုင်သော လက်တွေ့ကျသော အကြံဉာဏ်များကို ပေးဆောင်နိုင်သည့် အုပ်စိုးရှင်များကို ဆွဲဆောင်ခဲ့ပြီး ခရစ်နှစ်အစောပိုင်း ရာစုနှစ်များအစောပိုင်း ဟိန္ဒူဘာသာခေတ်ကတည်းက အိန္ဒိယလူ့အဖွဲ့အစည်းကို လွှမ်းမိုးကာ ဗြဟ္မာလွှမ်းမိုးမှု ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်လာစေသည်။၎င်းကို "တိုက်ငယ်တစ်ခွင်ရှိ လူ့အဖွဲ့အစည်း အများအပြားမှ လူများက ၎င်းတို့၏ ဘာသာရေးနှင့် လူမှုရေးဘဝများကို ဗြဟ္မာစံနှုန်းများနှင့်အညီ လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုလုပ်သည့် လုပ်ငန်းစဉ်တစ်ခုဖြစ်သည့် Sanskritization ဖြစ်စဉ်တွင် ထင်ဟပ်ဖော်ပြပါသည်။၎င်းသည် သက္ကတဘာသာဖြင့် ဒေသဆိုင်ရာနတ်ဘုရားများကို ခွဲခြားသတ်မှတ်ရန် သဘောထားကို ထင်ဟပ်စေသည်။
▲
●
Vedanga
Vedanga ©Edwin Lord Weeks
400 BCE Jan 1

Vedanga

India
Vedanga (သက္ကတ: वेदाङ्ग vedāṅga, "ခြေလက်အင်္ဂါများဖြစ်သော Veda") သည် ရှေးခေတ်က ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော ဟိန္ဒူဘာသာ၏ အရန်ပညာရပ် ခြောက်ခုဖြစ်ပြီး ဗေဒင်လေ့လာခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေပါသည်။Vedangas ၏ အက္ခရာသည် ရှေးခေတ်က အမြစ်များ ရှိပြီး Brihadaranyaka Upanishad သည် ဝေဒကျမ်းများ၏ ဗြဟ္မဏအလွှာ၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ဖော်ပြသည်။ဤအရန်ပညာရပ်များသည် သံခေတ် အိန္ဒိယရှိ ဝေဒကျမ်းများကို ဖော်ညွှန်းခြင်းဖြင့် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။Vedangas ခြောက်မျိုးစာရင်းကို ဘယ်အချိန်က စပြီး စိတ်ကူးပုံဖော်ခဲ့သလဲ ဆိုတာ မသေချာပါဘူး။Vedangas များသည် ဘီစီ ၁ ထောင်စုနှစ် အလယ်ဝန်းကျင် သို့မဟုတ် ဝေဒခေတ်နှောင်းပိုင်းအထိ ဖွံ့ဖြိုးလာဖွယ်ရှိသည်။အမျိုးအစား၏အစောပိုင်းစာသားမှာ ဘီစီ ၅ ရာစုခန့်တွင် ရက်စွဲပါသော Yaska မှ Nighantu ဖြစ်သည်။ဝေဒကျမ်းစာများ၏ ဘာသာစကားသည် ထိုအချိန်ကလူများအတွက် အလွန်ရှေးကျသော ရာစုနှစ်များအစောပိုင်းက ရေးစပ်ခဲ့သော ဝေဒကျမ်းစာများ၏ ဘာသာစကားသည် ရှေးရိုးဆန်လွန်းသောကြောင့် အဆိုပါဝေဒလေ့လာမှုများ၏ အရန်နယ်ပယ်များ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။Vedangas သည် Vedas အတွက် နောက်ဆက်တွဲ လေ့လာမှုများအဖြစ် တီထွင်ထားသော်လည်း ၎င်း၏ ထိုးထွင်းသိမြင်မှုသည် မီတာ၊ အသံနှင့် ဘာသာစကား တည်ဆောက်ပုံ၊ သဒ္ဒါ၊ ဘာသာစကား ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနှင့် အခြားသော ဘာသာရပ်များသည် ဝေဒခေတ်လွန်လေ့လာမှုများ၊ အနုပညာ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဟိန္ဒူဒဿနိကကျောင်းများ အသီးသီးအပေါ် လွှမ်းမိုးထားသည်။ဥပမာ- Kalpa Vedanga လေ့လာမှုများသည် ဓမ္မ-သုတ္တန်များ ဖြစ်ပေါ်လာပြီး နောက်ပိုင်းတွင် ဓမ္မ-ရှထရာများအဖြစ်သို့ ချဲ့ထွင်လာခဲ့သည်။
▲
●
ဗြဟ္မာတို့၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း။
ဗြဟ္မာတို့၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
320 BCE Jan 1

ဗြဟ္မာတို့၏ ဆုတ်ယုတ်ခြင်း။

India
ဒုတိယမြို့ပြဖြစ်ခြင်း ၏ ဝေဒခေတ်လွန်ကာလတွင် ဗြဟ္မာအယူဝါဒ ကျဆင်းလာသည်ကို တွေ့ရသည်။ဝေဒခေတ်၏ အဆုံးတွင် ဝေဒကျမ်းများ၏ အဓိပ္ပါယ်မှာ တိမ်မြုပ်သွားကာ မှော်အစွမ်းဖြင့် "အဆုံးရှိသော အသံများ" ဟု ထင်မြင်လာခဲ့သည်။မြို့ရွာများ ကြီးပွားသဖြင့်၊ဗုဒ္ဓဘာသာ ထွန်းကားမှု၊နှင့် မဟာအလက်ဇန္ဒား (ဘီစီ ၃၂၇-၃၂၅ ဘီစီအီး)၊ ဗုဒ္ဓဘာသာကို သက်ဝင်ယုံကြည်မှုနှင့်အတူ Mauryan အင်ပါယာ (၃၂၂-၁၈၅ ဘီစီ) ချဲ့ထွင်မှု၊ အိန္ဒိယအနောက်မြောက်ပိုင်းကို ဆာကာကျူးကျော်မှုနှင့် အုပ်ချုပ်မှု (၂ ရာစု ဘီစီ-၄ ရာစုနှစ်)၊ ခရစ်နှစ်)၊ ဗြဟ္မဏအယူသည် ယင်း၏တည်ရှိမှုကို ခြိမ်းခြောက်မှုကြီးတစ်ခုနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။အချို့သော နောက်ပိုင်းကျမ်းများတွင်၊ အနောက်မြောက်-အိန္ဒိယ (အစောပိုင်းစာများတွင် "Aryavarta" ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ်ယူဆသော) ကိုကျူးကျော်မှုများကြောင့် "မသန့်ရှင်း" ဟုပင်မြင်ကြသည်။Karnaparva 43.5-8 တွင် Sindhu နှင့် Punjab မြစ်ငါးစင်းတွင်နေထိုင်သူများသည်မသန့်ရှင်းသောဓမ္မဘာယဖြစ်ကြောင်းဖော်ပြထားသည်။
▲
●
200 BCE - 1200
ဟိန္ဒူ Synthesis & Classical Hinduismornament
Smriti
Smriti ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
200 BCE Jan 2 - 100

Smriti

India
Smriti၊ စာသားအရ "မှတ်မိသော" သည် စာရေးဆရာတစ်ဦးမှ ရည်ညွှန်းလေ့ရှိသော ဟိန္ဒူကျမ်းစာများဖြစ်ပြီး ရှေးယခင်ကတည်းက ရေးသားထားခဲ့သော Śrutis (ဝေဒစာပေ) နှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သော စာရေးဆရာမရှိဟု ယူဆကာ မျိုးဆက်များတစ်လျှောက် နှုတ်ဖြင့် ကူးဆက်ကာ ပုံသေဖြစ်သည်။Smriti သည် ဆင်းသက်လာသော ဆင့်ပွားအလုပ်ဖြစ်ပြီး ဟိန္ဒူဘာသာ၏ Mimamsa ကျောင်းမှလွဲ၍ ဟိန္ဒူဘာသာတွင် Sruti ထက် အခွင့်အာဏာနည်းသည်ဟု ယူဆပါသည်။Orthodox ကျောင်းများမှလက်ခံထားသော smriti ၏အခွင့်အာဏာသည် ၎င်းကိုအခြေခံသည့် shruti မှဆင်းသက်လာသည်။Smrti စာပေသည် မတူကွဲပြားသော ကွဲပြားသော စာသားများ၏ စုစည်းမှုဖြစ်သည်။ဤရုပ်တရားတို့၌ ဝေဒဂါမ်ခြောက်ပါး (ဝေဒကျမ်း၌ အထောက်အကူပြုသော ပညာရပ်)၊ ဟဒယ (မဟာဘာရတနှင့် ရာမာယာန)၊ ဓမ္မစကြာနှင့် ဓမ္မစကြာ (သို့မဟုတ် သာသနဿ)၊ အာသသဿ၊ ပရာဝဏ်၊ ကျယ်ပြန့်သော Bhasyas ( Shrutis နှင့် Shruti မဟုတ်သော စာသားများ) နှင့် နိုင်ငံရေး၊ ကျင့်ဝတ်များ (Nitisastras)၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အနုပညာနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းကို လွှမ်းခြုံထားသော Nibandhas မြောက်မြားစွာသော Nibandhas (အချေအတင်များ)၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အနုပညာနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း။ Smriti စာသားတစ်ခုစီသည် မတူညီသောဖတ်ရှုမှုများစွာဖြင့် ဗားရှင်းများစွာရှိပါသည်။Smritis သည် ရှေးခေတ်နှင့် အလယ်ခေတ် ဟိန္ဒူ ဓလေ့ထုံးတမ်းများတွင် မည်သူမဆို လွတ်လပ်စွာ ပြန်လည်ရေးသားခြင်းကို အရည်အဖြစ် သတ်မှတ်ထားသည်။
▲
●
Shaivism
Shaiva ascetics အမျိုးသမီးနှစ်ယောက် (၁၈ ရာစု ပန်းချီ) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
50 BCE Jan 1

Shaivism

India
Shaivism သည် Shiva၊ Parvati၊ Durga နှင့် Mahakali ကိုကိုးကွယ်သောအဓိကဟိန္ဒူရိုးရာဓလေ့တစ်ခုဖြစ်သည်။အမြင့်မြတ်ဆုံးဖြစ်ခြင်း။အကြီးဆုံး ဟိန္ဒူဂိုဏ်းခွဲများအနက်မှ တစ်ခု၊ ၎င်းသည် ကက်ရှ်မရီ Shaivism ကဲ့သို့ ယောဂ-ဆန်သော ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုမဟုတ်သော ဘာသာတရားများဖြစ်သည့် Shaiva Siddhanta ကဲ့သို့သော ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်သော နှစ်ကိုယ်ကွဲပြားသော ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုမှ အစဉ်အလာခွဲများစွာကို ပေါင်းစပ်ထားသည်။Vedas နှင့် Agama တို့ကို ဓမ္မပညာ၏ အရေးကြီးသော အရင်းအမြစ်များအဖြစ် မှတ်ယူသည်။Shaivism သည် တောင်ပိုင်းတမီလ်ရှိ Shaiva Siddhanta ထုံးတမ်းစဉ်လာများနှင့် အတွေးအခေါ်များမှ ဆင်းသက်လာသော ခေတ်မီဝေဒဘာသာနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများ ပေါင်းစပ်ထားသည့်အတိုင်း ဖြစ်ပေါ်လာပြီး ဝေဒမဟုတ်သော ရှီဝရိုးရာဓလေ့တွင် ရောနှောထားသည်။သက္ကတဘာသာနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာဖွဲ့စည်းခြင်းဖြစ်စဉ်တွင်၊ ဘီစီအီး နောက်ဆုံးရာစုနှစ်များအတွင်းမှစတင်၍ ဤဝေဒမကြိုထုံးတမ်းဓလေ့များသည် ဝေဒနတ်ဘုရား Rudra နှင့် အခြားသောဝေဒနတ်ဘုရားများနှင့် ညီညွတ်ခဲ့ပြီး ဝေဒမဟုတ်သော ရှီဝရိုးရာဓလေ့များကို ဝေဒ-ဗြဟ္မာဘောင်သို့ ပေါင်းစပ်ခဲ့သည်။ကိုးကွယ်ဆည်းကပ်ခြင်းနှင့် ဘုရားရှိခိုးကိုးကွယ်ခြင်းနှစ်မျိုးစလုံးသည် ခရစ်နှစ် 1 ထောင်စုနှစ်တွင် ရေပန်းစားလာခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူနိုင်ငံများစွာ၏ ဘာသာရေးဓလေ့ထုံးစံဖြစ်လာခဲ့သည်။များမကြာမီပင် အရှေ့တောင်အာရှ သို့ ရောက်ရှိလာပြီး အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းစုများပေါ်တွင် ထောင်ပေါင်းများစွာသော Shaiva ဘုရားကျောင်းများ ဆောက်လုပ်ကာ ယင်းဒေသများတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် ပူးပေါင်း၍ တိုးတက် ပြောင်းလဲ လာခြင်း၊Shaivite theology သည် Shiva မှ ဖန်တီးသူ၊ ထိန်းသိမ်းသူ၊ ဖျက်သူမှ မိမိနှင့် သက်ရှိသတ္တဝါတိုင်းတွင် တူညီသော Atman (Self) အဖြစ် ကွဲပြားသည်။၎င်းသည် Shaktism နှင့် အချို့သော Shaivas ကိုးကွယ်မှုတွင် Shiva နှင့် Shakti ဘုရားကျောင်းများနှင့် နီးကပ်စွာ ဆက်စပ်နေသည်။အများစုသည် သမရိုးကျဘဝကို လက်ခံပြီး ယောဂကို အလေးပေးသည့် ဟိန္ဒူရိုးရာဓလေ့ဖြစ်ပြီး အခြားဟိန္ဒူထုံးတမ်းစဉ်လာများကဲ့သို့ လူတစ်ဦးချင်းစီကို Shiva အတွင်းတွင် ရှာဖွေတွေ့ရှိပြီး တစ်သားတည်းဖြစ်စေရန် တိုက်တွန်းထားသည်။Shaivism ၏နောက်လိုက်များကို "Shaivites" သို့မဟုတ် "Saivas" ဟုခေါ်သည်။
▲
●
အရှေ့တောင်အာရှမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ
အန်ကောဝပ် ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
50 Jan 1

အရှေ့တောင်အာရှမှာ ဟိန္ဒူဘာသာ

Indonesia
ဟိန္ဒူလွှမ်းမိုးမှုများသည် ပထမရာစုနှစ်အစောပိုင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှား ကျွန်းစုများသို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။ထိုအချိန်တွင်အိန္ဒိယသည် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများကို ပြင်းထန်စွာ လွှမ်းမိုးလာခဲ့သည်။မြန်မာနိုင်ငံ တောင်ပိုင်း၊ အလယ်ပိုင်းနှင့် Siam တောင်ပိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား အောက်ပိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ် တောင်ပိုင်းတို့ကို ဆက်သွယ်ထားသည့် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများနှင့် မြို့ပြကမ်းရိုးတန်းအခြေချနေထိုင်မှု အများအပြားကို ထိုနေရာတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။နှစ်ပေါင်းတစ်ထောင်ကျော်ကြာ အိန္ဒိယ ဟိန္ဒူ/ဗုဒ္ဓဘာသာ လွှမ်းမိုးမှုသည် ဒေသတွင်း နိုင်ငံအသီးသီးသို့ ယဉ်ကျေးမှု စည်းလုံးညီညွတ်မှု အဆင့်တစ်ခုကို ယူဆောင်လာခဲ့သည့် အဓိက အကြောင်းအရင်းဖြစ်သည်။ပါဠိနှင့် သက္ကတဘာသာစကားများနှင့် အိန္ဒိယအက္ခရာများနှင့်အတူ ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာ ၊ ဗြဟ္မာနှင့် ဟိန္ဒူဘာသာတို့သည်လည်း ရာမယဏနှင့် မဟာဘာရတ ဇာတ်ဝင်ခန်းများကဲ့သို့သော မြင့်မြတ်သော စာပေများနှင့် အိန္ဒိယစာပေများမှတဆင့် တိုက်ရိုက်ထိတွေ့ခြင်းမှ ကူးယူကြသည်။
▲
●
Puranas
နတ်ဘုရားမ Durga သည် Demon Raktabija၊ Devi Mahatmyam မှ Folio, Markandeya Purana မှ 8 Matrikas ကို ဦး ဆောင်သည်။ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
200 Jan 1

Puranas

India
Purana သည် အထူးသဖြင့် ဒဏ္ဍာရီများနှင့် အခြားရိုးရာဒဏ္ဍာရီများအကြောင်း ခေါင်းစဉ်အမျိုးမျိုးနှင့်ပတ်သက်သော ကျယ်ပြန့်သော အိန္ဒိယစာပေအမျိုးအစားတစ်ခုဖြစ်သည်။Puranas များသည် ၎င်းတို့၏ ဇာတ်လမ်းများတွင် သရုပ်ဖော်ထားသော အနုစိတ်သော သင်္ကေတအလွှာများအတွက် လူသိများသည်။မူလက Sanskrit နှင့် အခြားသော အိန္ဒိယဘာသာစကားများဖြင့် ရေးစပ်ထားသော ဤကျမ်းစာအများစုကို ဗိဿနိုး၊ Shiva၊ Brahma နှင့် Shakti ကဲ့သို့သော ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားများဟု အမည်ပေးထားသည်။Puranic စာပေအမျိုးအစားကို ဟိန္ဒူဘာသာနှင့် ဂျိန်းဘာသာနှစ်မျိုးစလုံးတွင် တွေ့ရှိရသည်။Puranic စာပေသည် စွယ်စုံကျမ်းဖြစ်ပြီး ၎င်းတွင် စကြာဝဠာဗေဒ၊ စကြာဝဠာဗေဒ၊ နတ်ဘုရားများ၊ နတ်သမီးများ၊ ဘုရင်များ၊ သူရဲကောင်းများ၊ ပညာရှိများနှင့် နတ်မိစ္ဆာများ၊ ရိုးရာပုံပြင်များ၊ ဘုရားဖူးများ၊ ဘုရားကျောင်းများ၊ ဆေးပညာ၊ နက္ခတ္တဗေဒ၊ သဒ္ဒါ၊ သတ္တုဗေဒ၊ အချစ်၊ ဟာသ၊ ပုံပြင်များအပြင် ဓမ္မပညာနှင့် ဒဿနိကဗေဒ။အကြောင်းအရာသည် Puranas တစ်ခွင်လုံးတွင် အလွန်ကွဲလွဲနေပြီး Purana တစ်ခုစီသည် ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် မကိုက်ညီသည့် စာမူပေါင်းများစွာဖြင့် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်ခဲ့သည်။ဟိန္ဒူမဟာပူရာနများကို ရှေးယခင်ကတည်းက "Vyasa" ဟု သတ်မှတ်ခဲ့ကြသော်လည်း ပညာရှင်အများအပြားက ၎င်းတို့အား ရာစုနှစ်များတစ်လျှောက် စာရေးဆရာများစွာ၏ လက်ရာဟု ယူဆကြသည်။ဆန့်ကျင်ဘက်အားဖြင့် Jaina Puranas အများစုသည် ရက်စွဲနှင့် ၎င်းတို့၏စာရေးဆရာများကို တာဝန်ပေးအပ်နိုင်သည်။မုဋ္ဌာပူရာန (Major Puranas) ၁၈ ပုဒ်နှင့် ဥပါရပူရာန (အငယ်တန်း ပရာဏ) ၁၈ ပုဒ် ပေါင်း ၄၀၀,၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။အမျိုးမျိုးသော Puranas များ၏ ပထမမူကွဲများသည် ခရစ်နှစ် 3rd နှင့် 10th ရာစုကြားတွင် ရေးစပ်ထားနိုင်ဖွယ်ရှိသည်။Puranas များသည် ဟိန္ဒူဘာသာတွင် ကျမ်းဂန်များ၏ အခွင့်အာဏာကို မနှစ်သက်သော်လည်း Smritis ဟု ယူဆကြသည်။
▲
●
Gupta ကာလ
Gupta ကာလ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
300 Jan 1 - 500

Gupta ကာလ

Pataliputra, Bihar, India
ဂုပတခေတ် (၄ ရာစုမှ ၆ ရာစုနှစ်များ) သည် ပညာသင်ဆုပန်းပွင့်ခြင်း၊ ဟိန္ဒူဒဿနဂန္တဝင်ကျောင်းများ ပေါ်ပေါက်လာပြီး ဆေးပညာ၊ တိရစ္ဆာန်ဆေးပညာ၊ သင်္ချာ ၊ နက္ခတ်ဗေဒင်နှင့် နက္ခတ္တဗေဒနှင့် နက္ခတ်ဗေဒဆိုင်ရာ ဘာသာရပ်များအထိ ယေဘုယျအားဖြင့် ဂန္တဝင်သက္ကတစာပေများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ဤခေတ်တွင် ကျော်ကြားသော Aryabhata နှင့် Varahamihira တို့ဖြစ်သည်။Gupta သည် ဒေသန္တရ ထိန်းချုပ်မှု အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ခွင့်ပြုထားသည့် ခိုင်မာသော ဗဟိုအစိုးရကို ထူထောင်ခဲ့သည်။Gupta လူ့အဖွဲ့အစည်းသည် ဟိန္ဒူယုံကြည်ချက်နှင့်အညီ အမိန့်ပေးခဲ့သည်။ယင်းတွင် တင်းကျပ်သော ဇာတ်စနစ် သို့မဟုတ် လူတန်းစားစနစ် ပါဝင်သည်။Gupta ခေါင်းဆောင်မှုအောက်တွင် ဖန်တီးထားသော ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သာယာဝပြောမှုသည် သိပ္ပံနှင့် အနုပညာဆိုင်ရာ ကြိုးပမ်းမှုများကို လိုက်စားနိုင်စေခဲ့သည်။
▲
●
ပလ္လဝအင်ပါယာ
ဦးခေါင်းပေါင်းများစွာ ခြင်္သေ့တိုင်။Kailasanathar ဘုရားကျောင်း၊ Kanchipuram ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
300 Jan 1 - 800

ပလ္လဝအင်ပါယာ

Southeast Asia
ပလ္လဝ (၄ ရာစုမှ ၉ ရာစု) တို့သည် အိန္ဒိယတိုက်ငယ်၏ တောင်ဘက်တွင် သက္ကတဘာသာကို အုပ်ချုပ်သူ မြောက်ဘက်ရှိ ဂုတ္တုတို့နှင့် ယှဉ်တွဲခဲ့ကြသည်။ပလ္လဝမင်းသည် ဂန္တုဟုခေါ်သော အက္ခရာဖြင့် ပထမသက္ကမ ကမ္ပည်းစာများကို မြင်သည်။Pallavas သည် Mahabalipuram၊ Kanchipuram နှင့် အခြားနေရာများရှိ အလွန်အရေးကြီးသော ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်းများနှင့် စာသင်ကျောင်းများကို တည်ဆောက်ရန်အတွက် Dravidian ဗိသုကာပညာကို အသုံးပြုခဲ့သည်။သူတို့၏ အုပ်ချုပ်မှုမှာ ကာလီဒါဆာကဲ့သို့ ကျော်ကြားသော ကဗျာဆရာကြီးများ ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ပလ္လဝခေတ်အစောပိုင်းကာလတွင် အရှေ့တောင်အာရှနှင့် အခြားနိုင်ငံများနှင့် ဆက်စပ်မှုအမျိုးမျိုးရှိသည်။ထို့အတွက်ကြောင့် အလယ်ခေတ်တွင် ဟိန္ဒူဘာသာသည် အာရှနိုင်ငံများစွာတွင် နိုင်ငံတော်ဘာသာဖြစ်လာပြီး အနောက်နိုင်ငံရှိ အာဖဂန်နစ္စတန် (ကဘူးလ်) နှင့် အရှေ့အာရှအားလုံးနီးပါး (ကမ္ဘောဒီးယား၊ ဗီယက်နမ်၊ ကမ္ဘောဒီးယား ၊ ဗီယက်နမ် ၊ အင်ဒိုနီးရှား ၊ ဖိလစ်ပိုင် )—၁၅ ရာစုတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် အစ္စလမ်ဘာသာတို့က နေရာတိုင်း၌ အနီးတွင်ရှိခဲ့သည်။
▲
●
အိန္ဒိယရွှေခေတ်
အိန္ဒိယရွှေခေတ် ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
320 Jan 1 - 650

အိန္ဒိယရွှေခေတ်

India
ဤကာလအတွင်းတွင်၊ အနီးနားအကွာအဝေးကုန်သွယ်မှု၊ ဥပဒေလုပ်ထုံးလုပ်နည်းများကို စံပြုသတ်မှတ်ခြင်းနှင့် စာတတ်မြောက်ခြင်းဆိုင်ရာ အထွေထွေပျံ့နှံ့မှုတို့နှင့်အတူ အာဏာကို ဗဟိုချုပ်ကိုင်ထားခဲ့သည်။မဟာယာန ဗုဒ္ဓဘာသာ ထွန်းကားခဲ့သော်လည်း ဗိဿနဝစသော ဂုပတ္တမင်းဆက်၏ ပံ့ပိုးမှုဖြင့် ရှေးရိုးဘိုးဘွား ဗြဟ္မဏ ယဉ်ကျေးမှု ထွန်းကားလာခဲ့သည်။ဗြဟ္မာတို့၏ အနေအထားကို အားဖြည့်ပေးခဲ့ပြီး၊ ဟိန္ဒူနတ်ဘုရားများထံ အပ်နှံသော ပထမဆုံး ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်းများသည် ဂုတ္တခေတ်နှောင်းပိုင်းတွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ဂုပ္ပုမင်း လက်ထက်တွင် ပဌမ ပါရဏများကို ရေးသားခဲ့ပြီး ယင်းကို "ပညာမတတ်မီနှင့် လူမျိုးစုများအကြား ပင်မဘာသာရေး အယူဝါဒ" ဖြန့်ဝေရန် အသုံးပြုခဲ့သည်။Guptas သည် ၎င်းတို့၏မင်းဆက်အတွက် တရားဝင်မှုကို ရှာဖွေကာ အသစ်ပေါ်ပေါက်လာသော Puranic ဘာသာတရားကို ထောက်ပံ့ခဲ့သည်။ထွက်ပေါ်လာသော Puranic ဟိန္ဒူဘာသာသည် ရှေးက ဓမ္မစထရနှင့် smritis ဗြဟ္မဏဘာသာတို့နှင့် သိသိသာသာ ကွဲပြားသည်။PS Sharma ၏ အဆိုအရ ဟိန္ဒူနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဒဿနများ တစ်ပြိုင်နက် ထွန်းကားလာသောကြောင့် "Gupta နှင့် Harsha ခေတ်များသည် တင်းကြပ်စွာ ဉာဏရှုထောင့်၊ အိန္ဒိယဒဿနိကဗေဒ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုတွင် အတောက်ပဆုံးသော ခေတ်ကာလ" မှ အမှန်တကယ် ဖြစ်ပေါ်လာသည်။ဘာသာမဲ့ရုပ်ဝါဒီကျောင်းဖြစ်သည့် Charvaka သည် ခရစ်နှစ် ၈ ရာစုမတိုင်မီက အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းတွင် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။
▲
●
Play button
400 Jan 1

ဗြဟ္မာသုတ္တန်

India
Brahma Sūtras သည် သက္ကတဘာသာဖြစ်ပြီး အနီးစပ်ဆုံးအားဖြင့် ရှင်သန်နေသော ပုံစံဖြင့် ပြီးမြောက်ခဲ့သည်ဟု ခန့်မှန်းရသော ပညာရှိ ဘဒါရယန သို့မဟုတ် ပညာရှိ Vyasa မှ ရည်ညွှန်းထားသော သက္ကတကျမ်းဖြစ်သည်။မူရင်းဗားရှင်းသည် ရှေးကျပြီး ဘီစီ 500 နှင့် 200 ဘီစီ.စာသားသည် Upanishads ရှိ ဒဿနိကဗေဒနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ အတွေးအခေါ်များကို စနစ်တကျနှင့် အကျဉ်းချုံးထားသည်။ပညာရှိ Adi Shankara ၏ Brahmasutra ၏အနက်ဖွင့်မှုသည် Upanishads ၏ကွဲပြားပြီး တစ်ခါတစ်ရံ ကွဲလွဲနေပုံရသော အဆုံးအမများကို ပေါင်းစပ်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး John Koller က ဤသို့ဆိုသည်– “ဗြဟ္မာနှင့် အတ္တမန်တို့သည် အချို့သောကဏ္ဍများတွင် ကွဲပြားသော်လည်း အနက်ရှိုင်းဆုံးအဆင့်တွင်၊ ကွဲပြားသည် (အာဒိ)၊သို့သော် ဝေဒန္တ၏ ဤအမြင်သည် အင်ဒစ်တွေးခေါ်မှုတွင် တစ်ကမ္ဘာလုံးမဟုတ်ပေ၊ နောက်ပိုင်းတွင် အခြားသော ဋီကာဆရာများသည် ကွဲပြားသော အမြင်များကို ခံယူခဲ့ကြသည်။၎င်းသည် ဟိန္ဒူဒဿနိကဗေဒဆိုင်ရာ ဝေဒန္တကျောင်း၏ အခြေခံကျမ်းစာများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ဗြဟ္မာသုတ္တန်တွင် အခန်းလေးခန်းဖြင့် ၅၅၅ ဂါထာ (သုတ္တန်) ပါဝင်သည်။ဤကျမ်းပိုဒ်များသည် လူသားဖြစ်တည်မှုနှင့် စကြာဝဠာဆိုင်ရာ သဘောသဘာဝနှင့် အဓိကအားဖြင့် ဗြဟ္မာဟုခေါ်သော ပရမတ္ထသစ္စာ၏ လောကုတ္တရာနိယာမဆိုင်ရာ အယူအဆများဖြစ်သည်။ပထမအခန်းတွင် နိယာယာ၊ ယောဂ၊ ဝေရှီရှီ ကာ နှင့် မစ်မမ်ဆာကဲ့သို့သော ဟိန္ဒူဒဿနိကဗေဒအပြိုင် ရှေးရိုးကျောင်းများ၏ အယူအဆများမှ ပေါ်ပေါက်လာသော ကန့်ကွက်ချက်များကို သုံးသပ်ကာ ဒုတိယအခန်းတွင် နိယာမ၊ ယောဂ၊ ဝေရှီရှီကာနှင့် မိမမ်ဆာ၊ တတိယအခန်းတွင် ဗေဒင်ပညာနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ လွတ်မြောက်မှုဆိုင်ရာ အသိပညာရရှိရန် လမ်းကြောင်းကို ဆွေးနွေးထားပြီး နောက်ဆုံးအခန်းတွင် ထိုသို့သောအသိပညာသည် အဘယ်ကြောင့် အရေးကြီးသော လူ့လိုအပ်ချက်ဖြစ်ကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ဗြဟ္မာသုတ္တန်သည် ပိဋကတ်သုံးပုံနှင့် ဘဂဝဒ်ဂီတတို့နှင့်အတူ ဝေဒန္တကျမ်းတွင် အရေးကြီးဆုံး ကျမ်းသုံးပုဒ်ဖြစ်သည်။၎င်းသည် အိန္ဒိယဒဿနများ၏ အမျိုးမျိုးသော ကျောင်းများတွင် သြဇာညောင်းသော်လည်း နှစ်ထပ်မဟုတ်သော အာဒိဝေဒန္တကျောင်းခွဲ၊ ဒြပ်မဲ့ Vishishtadvaita နှင့် Dvaita Vedanta ကျောင်းခွဲများအပြင် အခြားဘာသာများဖြင့် ကွဲပြားစွာ ဘာသာပြန်ဆိုထားပါသည်။ဗြဟ္မာသုတ္တန်နှင့်ပတ်သက်သော မှတ်ချက်များစွာသည် သမိုင်းတွင် ပျောက်ဆုံးသွားသည် သို့မဟုတ် မတွေ့ရသေးပေ။ကြွင်းကျန်သူများ၏ ဗြဟ္မာသုတ္တန်ဆိုင်ရာ အကောင်းမွန်ဆုံး လေ့လာသုံးသပ်ချက်များတွင် Adi Shankara, Ramanuja, Madhvacharya, Bhaskara နှင့် အခြားများစွာသော bhashya ပါဝင်သည်။ဝေဒန္တသုတ္တန်ဟုလည်း ခေါ်ဆိုကြပြီး ဤအမည်မှာ ဝေဒန္တမှ ဆင်းသက်လာကာ စာသားအရ "ဝေဒ၏ နောက်ဆုံးပန်းတိုင်" ဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည်။Brahma Sūtras ၏အခြားအမည်များမှာ Shariraka Sutra ဖြစ်ပြီး Shariraka ဆိုသည်မှာ "ခန္ဓာကိုယ် (Sharira) သို့မဟုတ် Self, Soul" နှင့် Bhikshu-sutra ဟူသောအဓိပ္ပါယ်မှာ "ရဟန်းတို့အတွက် သုတ္တန်" ဖြစ်သည်။
▲
●
တန်ထရာ
ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် မဟာသိဒ္ဓိသည် ကာမမုဒြာ (ကမ္မမုဒြာ) ၏ လိင်ယောဂကျင့်စဉ်။ ©Anonymous
500 Jan 1

တန်ထရာ

India
တန်ထရာသည် ခရစ်နှစ် ၁ ထောင်စုနှစ် အလယ်ပိုင်းမှအိန္ဒိယတွင် ထွန်းကားခဲ့သော ဟိန္ဒူဘာသာနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ လျှို့ဝှက်ဆန်းကြယ်သော ဓလေ့ထုံးတမ်းများဖြစ်သည်။အိန္ဒိယရိုးရာဓလေ့များတွင် တန်ထရာဟူသော ဝေါဟာရသည် “စာသား၊ သီအိုရီ၊ စနစ်၊ နည်းလမ်း၊ တူရိယာ၊ နည်းပညာ သို့မဟုတ် အလေ့အကျင့်” ကို အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုသည်။ဤဓလေ့ထုံးတမ်းများ၏ အဓိကအင်္ဂါရပ်မှာ မန္တန်များအသုံးပြုခြင်းဖြစ်ပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာတွင် မန္တန်မန္တန် ("မန္တန်မန္တန်") နှင့် မန္တရာဂါ ("မန္တန်လမ်း") ဟု အများအားဖြင့် ခေါ်ဆိုကြသည်။ဘုံခေတ်၏အစောပိုင်းရာစုနှစ်များမှစတင်၍ ဗိဿနိုး၊ ရှီဝ သို့မဟုတ် Shakti တို့ကို ဗဟိုပြုသော တန်ထရာများ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။Shaiva Siddhanta ထုံးတမ်းစဉ်လာ၊ Shakta ၏ Sri-Vidya၊ Kaula နှင့် Kashmir Shaivism ကဲ့သို့သော ခေတ်သစ်ဟိန္ဒူဘာသာ၏ အဓိကပုံစံအားလုံးတွင် ဆန့်ကျင်ဘက်အဆက်အနွယ်များ ရှိပါသည်။ဗုဒ္ဓဘာသာတွင်၊ ဝိဇ္ဇာယာန ဓလေ့ထုံးတမ်းများသည် အိန္ဒိယ ဗုဒ္ဓဘာသာ တန်ထရားများကို အခြေခံသည့် ဆန့်ကျင်ဘက်အယူအဆများနှင့် ကျင့်ထုံးများကြောင့် လူသိများသည်။၎င်းတို့တွင် အင်ဒို-တိဘက် ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ တရုတ် Esoteric ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဂျပန် Shingon ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် နီပေါ Newar ဗုဒ္ဓဘာသာတို့ ပါဝင်သည်။တောင်ပိုင်း Esoteric ဗုဒ္ဓဘာသာသည် တသန္တန်ကို တိုက်ရိုက်ရည်ညွှန်းခြင်းမရှိသော်လည်း ၎င်း၏အလေ့အကျင့်နှင့် အယူအဆများသည် ၎င်းတို့နှင့်အပြိုင်ဖြစ်သည်။တန်ထရစ် ဟိန္ဒူနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဓလေ့ထုံးတမ်းများသည် ဂျိန်းဘာသာ၊ တိဗက်ဘွန်း ဓလေ့၊ Daoism နှင့် ဂျပန် Shintō ဓလေ့စသည့် အခြားသော အရှေ့တိုင်းဘာသာရေး ဓလေ့များကိုလည်း လွှမ်းမိုးထားသည်။Puja ကဲ့သို့သော ဝေဒမဟုတ်သော ဝတ်ပြုကိုးကွယ်မှုအချို့ကို ၎င်းတို့၏ သန္ဓေတည်ခြင်းနှင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာများတွင် တုန်လှုပ်ချောက်ချားဖွယ်ဟု ယူဆကြသည်။ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်း အဆောက်အဦသည် ယေဘူယျအားဖြင့် တန်ထရာ၏ ပုံသဏ္ဍာန်နှင့် ကိုက်ညီသည်။ဤအကြောင်းအရာများကိုဖော်ပြသည့် ဟိန္ဒူစာသားများကို Tantras၊ Āgamas သို့မဟုတ် Samhitās ဟုခေါ်သည်။
▲
●
အာဒိဝေဒန္တ
Advaita အစဉ်အလာရှိ အရေးအပါဆုံး Śaṅkara ဒဿနပညာရှင် ဂေါဒပဒ၊ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
500 Jan 1

အာဒိဝေဒန္တ

India
Advaita Vedānta သည် Vedānta ၏ ရှေးအကျဆုံး အစဉ်အလာဖြစ်ပြီး ရှေးရိုးရိုးရိုး (āstika) ဟိန္ဒူဒဿနိက (darśana) ခြောက်ခုအနက်မှ တစ်ခုဖြစ်သည်။၎င်း၏သမိုင်းကြောင်းကို ဘုံခေတ်အစမှ ပြန်လည်ခြေရာခံနိုင်သော်လည်း ခရစ်နှစ် ၆ ရာစုမှ ၇ ရာစုအတွင်းတွင် ထင်ရှားသောပုံသဏ္ဍာန်ဖြင့် ဂေါဒပဒါ၊ မṇḍana Miśra၊ ရှန်ကာရာတို့၏ ဟောပြောမှုလက်ရာများနှင့် အစဉ်အလာနှင့် အရှေ့တိုင်းဗေဒပညာရှင်များက ယူဆကြသော၊ Shankara ၏သမိုင်းဝင်ကျော်ကြားမှုနှင့်ယဉ်ကျေးမှုသြဇာလွှမ်းမိုးမှု Advaita Vedānta ၏အထင်ရှားဆုံးထပ်ညွှန်းသည်, အထူးသဖြင့်မွတ်စလင်ကျူးကျော်မှု၏ခေတ်နှင့်အိန္ဒိယတိုက်ငယ်၏နောက်ဆက်တွဲအုပ်ချုပ်မှုကာလအတွင်းတွင်၊အလယ်ခေတ်ကာလ၌ သက်ရှိအာဒိဝေဒန္တ ဓလေ့သည် ယောဂဝါသိသနှင့် ဘဂ္ဂဝတပူရာနကဲ့သို့သော ယောဂဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ပေါင်းစပ်ထားသော အစိတ်အပိုင်းများမှ လွှမ်းမိုးထားသည်။19 ရာစုတွင် အနောက်တိုင်းအမြင်များနှင့် အိန္ဒိယအမျိုးသားရေးဝါဒတို့ကြား အပြန်အလှန်ဆက်စပ်မှုကြောင့် အဒ်ဝတာသည် ဟိန္ဒူဘာသာရေးဆိုင်ရာ စံနမူနာပြအဖြစ် သတ်မှတ်ခံရသော်လည်း ဒဏ္ဍာရီဆန်သော Bkakti-oriented ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ကိန်းဂဏာန်းများသာ လွှမ်းမိုးထားသည်။မျက်မှောက်ခေတ်တွင် နီယိုဝေဒန္တ လှုပ်ရှားမှုအမျိုးမျိုးတွင် ၎င်း၏အမြင်များ ပေါ်လာသည်။
▲
●
Play button
500 Jan 1 - 100 BCE

နိယာမသုတ္တန်

India
Nyāya Sūtras သည် Akṣapāda Gautama မှ ရေးစပ်ထားသော ရှေးအိန္ဒိယသက္ကတစာသားဖြစ်ပြီး၊ ဟိန္ဒူဒဿနကျောင်း၏ အခြေခံစာသားဖြစ်သည်။စာသားရေးစပ်သည့်ရက်စွဲနှင့် ၎င်း၏စာရေးဆရာ၏ အတ္ထုပ္ပတ္တိကို မသိရသော်လည်း ဘီစီ ၆ ရာစုနှင့် ခရစ်နှစ် ၂ ရာစုကြားတွင် အမျိုးမျိုး ခန့်မှန်းရသည်။စာသားကို အချိန်အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ စာရေးဆရာတစ်ဦးထက်ပို၍ ရေးစပ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။စာအုပ်တစ်အုပ်စီတွင် အခန်းနှစ်ခန်းပါသော ပိဋကတ်သုံးပုံ ၅၂၈ ပါးဖြင့် ဆင်ခြင်တုံတရား၊ ယုတ္တိဗေဒ၊ ဝိဇ္ဇာနှင့် လောကုတ္တရာသုတ္တန်များ ပါဝင်သည်။Nyāya Sūtras သည် အသိပညာနှင့် ယုတ္တိဗေဒကို အာရုံစိုက်ပြီး ဝေဒထုံးတမ်းများကို မဖော်ပြထားခြင်းအတွက် ထင်ရှားသော ဟိန္ဒူစာသားဖြစ်သည်။ပထမစာအုပ်ကို ယေဘုယျ နိဒါန်းနှင့် ဗဟုသုတ အမျိုးအစား ဆယ့်ခြောက်ခုပါ အကြောင်းအရာများ ဇယားအဖြစ် ဖွဲ့စည်းထားသည်။စာအုပ်နှစ်အုပ်သည် ပရမန (ဝိသုဒ္ဓိပညာ) နှင့် စာအုပ် ၃ အုပ်သည် ပရမီယာ (သို့) အသိပညာဆိုင်ရာ အရာဝတ္ထုများအကြောင်းဖြစ်ပြီး ကျန်စာအုပ်များတွင် အသိပညာ၏ သဘောသဘာဝကို ဆွေးနွေးထားသည်။၎င်းသည် ပင်ကိုယ် သို့မဟုတ် ကျမ်းဂန်ဆိုင်ရာ အခွင့်အာဏာကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချသော အယူခံဝင်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ပင်ကိုယ်တရားနှင့် အမှန်တရား၏ ပင်ကိုယ်သီအိုရီ၏ Nyaya အစဉ်အလာအတွက် အခြေခံအုတ်မြစ်ကို ချမှတ်ခဲ့သည်။နိယာမသုတ္တန်တွင် တာကာ-ဝိဒ်၊ ဆွေးနွေးငြင်းခုံသော သိပ္ပံပညာ သို့မဟုတ် ဝေဒါဝိဒီယာ အပါအဝင် အကြောင်းအရာများစွာကို လွှမ်းခြုံထားသည်။နိယာယသုတ္တန်များသည် Vaiśeṣika epistemological နှင့် လောကုတ္တရာပိုင်းဆိုင်ရာတို့ကို ချဲ့ထွင်ရန် ဆက်စပ်နေပါသည်။နောက်ပိုင်းတွင် နိယာမသုတ္တန်များကို ချဲ့ထွင်၍ အကျယ်တဝင့် ဆွေးနွေးခဲ့ကြရာ၊ ရှေးဦးဗောတိယာန (ခရစ်နှစ် ၄၅၀-၅၀၀)၊ ဥဒယောတကရ (၆-ရာစု၊ ၇ ရာစု)၊ ဗကဿပတိမိစာရ (ဥဒ္ဒေသဿိက)၊ Tātparyapariśuddhi (10 ရာစု) နှင့် Jayanta ၏ Nyāyamañjari (10 ရာစု) ။
▲
●
Play button
650 Jan 1

Bhakti လှုပ်ရှားမှု

South India
Bhakti လှုပ်ရှားမှုသည် အလယ်ခေတ် ဟိန္ဒူဘာသာတွင် အရေးပါသော ဘာသာရေးလှုပ်ရှားမှုတစ်ခုဖြစ်ပြီး ကယ်တင်ခြင်းရရှိရန် ဆည်းကပ်မှုနည်းလမ်းကို ကျင့်သုံးခြင်းဖြင့် လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ ကဏ္ဍအားလုံးသို့ ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ ယူဆောင်လာရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။၎င်းသည် အိန္ဒိယတောင်ပိုင်းတွင် ၇ ရာစုကတည်းက ထင်ရှားခဲ့ပြီး မြောက်ဘက်သို့ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည်။15 ရာစုမှစတင်၍ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့ဘက်နှင့် မြောက်ဘက်တို့ကို ဖြတ်သန်းခဲ့ပြီး ခရစ်နှစ် 15 နှင့် 17 ရာစုကြားတွင် ၎င်း၏ အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။Bhakti လှုပ်ရှားမှုသည် ဒေသအလိုက် မတူညီသော နတ်ဘုရားများနှင့် နတ်မတော်များအနီးတွင် ဖြစ်ပေါ်လာပြီး အချို့သော ဂိုဏ်းခွဲများမှာ Vaishnavism (Vishnu)၊ Shaivism (Shiva)၊ Shaktism (Shakti နတ်ဘုရားမ) နှင့် Smartism တို့ဖြစ်သည်။Bhakti လှုပ်ရှားမှုသည် ဒေသန္တရဘာသာစကားများကို အသုံးပြု၍ တရားဟောခဲ့ရာ လူအများကြားသို့ ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ဒီလှုပ်ရှားမှုကို ဒွိနဒွိဟိတ်ဝါဒမှ အာဒိဝေဒန္တ၏ ပကတိဓမ္မဘာသာအထိ ကျယ်ပြန့်သော ဒဿနဆိုင်ရာ ရာထူးနေရာများကို ဆွတ်ခူးခဲ့သော ကဗျာဆရာ သူတော်စင်များစွာက လှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်။ယင်းလှုပ်ရှားမှုကို အစဉ်အလာအရ ဟိန္ဒူဘာသာတွင် ဩဇာအာဏာရှိသော လူမှုရေးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ပြီး ၎င်းသည် လူတစ်ဦးချင်းစီ၏ မွေးဖွားလာမှု သို့မဟုတ် ကျားမမခွဲခြားဘဲ ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ အစားထိုးလမ်းကြောင်းတစ်ခုကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။မျက်မှောက်ခေတ် ပညာရှင်တို့က Bhakti လှုပ်ရှားမှုသည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု သို့မဟုတ် ပုန်ကန်မှု တစ်မျိုးဟုတ်မဟုတ် မေးခွန်းထုတ်ကြသည်။Bhakti လှုပ်ရှားမှုသည် ရှေးခေတ်ဝေဒ ထုံးတမ်းစဉ်လာများကို ပြန်လည်အသက်သွင်းခြင်း၊ ပြန်လည်လုပ်ဆောင်ခြင်းနှင့် ပြန်လည်ဆက်စပ်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု အကြံပြုကြသည်။ဘက္ကတိ ဆိုသည်မှာ ပြင်းပြစွာ ဆည်းကပ်ခြင်း (ဘုရားကို) ရည်ညွှန်းသည်။Bhakti လှုပ်ရှားမှု၏ကျမ်းဂန်များတွင် Bhagavad Gita, Bhagavata Purana နှင့် Padma Purana ပါဝင်သည်။
▲
●
မွတ်ဆလင် စည်းကမ်း
မွတ်ဆလင် စည်းကမ်း ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
900 Jan 1

မွတ်ဆလင် စည်းကမ်း

India
7 ရာစုအစောပိုင်းတွင် အာရပ်ကုန်သည်များ ထွန်းကားလာခြင်းဖြင့် အစ္စလာမ်သည် အိန္ဒိယတိုက်ငယ်သို့ ရောက်ရှိလာသော်လည်း 10 ရာစုနောက်ပိုင်းတွင် အိန္ဒိယဘာသာများ အထူးသဖြင့် 12 ရာစုနောက်ပိုင်းတွင် အစ္စလာမ့်အုပ်ချုပ်မှု ချဲ့ထွင်မှုနှင့်အတူ စတင်အကျိုးသက်ရောက်ခဲ့သည်။Will Durant က အိန္ဒိယ၏ မွတ်ဆလင် အောင်ပွဲအား “သမိုင်းတွင် သွေးစွန်းသော ဇာတ်လမ်း” ဟု ခေါ်သည်။ဤကာလအတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာသည် စစ်တပ်ဦးဆောင်သော စူလတန်နိတ်မှ ပံ့ပိုးပေးသော ဘာသာရေးအကြမ်းဖက်မှုနှင့် ရင်ဆိုင်ရချိန်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ လျင်မြန်စွာ ကျဆင်းလာခဲ့သည်။ထို့နောက် စူလတန်နိတ်မြို့များတွင် ရောင်းစားခြင်း သို့မဟုတ် ဗဟိုအာရှသို့ တင်ပို့ခြင်းခံရသော ဟိန္ဒူမိသားစုများကို စီးနင်းဖမ်းဆီးခြင်း၊ ဖမ်းဆီးခြင်းနှင့် ကျွန်ပြုခြင်းတို့ကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ကျင့်သုံးခဲ့သည်။အချို့သော ကျမ်းချက်များအရ ဟိန္ဒူဘာသာဝင် အများအပြားသည် အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ အတင်းအကျပ် ကူးပြောင်းခဲ့ကြသည်ဟု အကြံပြုထားသည်။13 ရာစုမှစတင်၍ နှစ်ပေါင်း 500 ခန့်ကာလအတွက် မူဆလင်တရားရုံးသမိုင်းပညာရှင်များရေးသားသော မြောက်မြားစွာသောစာများတွင် “ဟိန္ဒူဘာသာသို့ အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ဆန္ဒအလျောက်ဘာသာပြန်ဆိုခြင်း” ဟူသည့် အရေးမပါမှုနှင့် ရှားပါးမှုဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည်ဟု အကြံပြုထားသော စာသားအနည်းငယ်မျှသာဖြစ်သည်။အများအားဖြင့် ကျွန်ပြုခံရသော ဟိန္ဒူများသည် ၎င်းတို့၏ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ရယူရန် အစ္စလာမ်သို့ ကူးပြောင်းကြသည်။ဟိန္ဒူဘာသာကို ဆန့်ကျင်တဲ့ ဘာသာရေး အကြမ်းဖက်မှုတွေမှာ ရံဖန်ရံခါ ခြွင်းချက်ရှိတယ်။ဥပမာအားဖြင့် Akbar သည် ဟိန္ဒူဘာသာကို အသိအမှတ်ပြုပြီး၊ ဟိန္ဒူစစ်ပွဲသုံ့ပန်းများ၏ မိသားစုများကို ကျွန်အဖြစ် ပိတ်ပင်ထားမှု၊ ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်းများကို ကာကွယ်ကာ၊ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များအပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုရှိသော Jizya (ခေါင်းခွန်) ကို ဖျက်သိမ်းခဲ့သည်။သို့ရာတွင် ဒေလီစူလတန်နိတ် နှင့် မဂိုအင်ပါယာ ၏ မွတ်စလင်အုပ်စိုးသူအများအပြားသည် ၁၂ ရာစုမှ ၁၈ ရာစုအတွင်း Akbar မတိုင်မီနှင့် အပြီးတွင် ဟိန္ဒူဘုရားကျောင်းများကို ဖျက်ဆီးခဲ့ပြီး မွတ်စလင်မဟုတ်သူများကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခဲ့သည်။
▲
●
ဟိန္ဒူဘာသာ ပေါင်းစည်းရေး
Adi Shankara တပည့်များနှင့်အတူ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1100 Jan 1

ဟိန္ဒူဘာသာ ပေါင်းစည်းရေး

India
Nicholson ၏အဆိုအရ 12 နှင့် 16 ရာစုအကြားရှိနေပြီဖြစ်သော "အချို့သောတွေးခေါ်သူများသည် Upanishads, epics, Puranas, နှင့် 'saddarsana' (saddarsana) ၏ကွဲပြားသောဒဿနသွန်သင်ချက်တစ်ခုလုံးကိုတစ်ခုတည်းအဖြစ်စတင်ဆက်ဆံလာသည်။ ခေတ်ရေစီးကြောင်း ဟိန္ဒူဒဿန။"ဟိန္ဒူဘာသာနှင့် အတိတ်ကို ချီးမြှောက်သည့် အတွေးအခေါ်များကို သရုပ်ဖော်ကာ နောက်ပိုင်းတွင် အမျိုးသားရေးဝါဒ ရှေ့တွင် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည့် သမိုင်းဝင်မှတ်တမ်းတစ်ခု ထွက်ပေါ်လာကြောင်း မိုက်ကယ်စ်က မှတ်ချက်ချသည်။Shankara နှင့် Advaita Vedanta တို့၏ သမိုင်းဝင် ကျော်ကြားမှုနှင့် ယဉ်ကျေးမှု သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ဤကာလအတွင်း ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ တည်ထောင်ခဲ့သည်ဟု ပညာရှင်အများအပြားက အကြံပြုကြသည်။Madhava နှင့် Shankara ၏နောက်လိုက်တစ်ဦးဟုလည်းသိကြသော Vidyaranya (14th c.) သည် ကျယ်ပြန့်သောကျော်ကြားမှုကိုရရှိရန် ဆွဲဆောင်မှုမရှိသော မြင့်မားသောအတွေးအခေါ်ရှိသော Shankara ကိုပြောင်းလဲရန်အတွက် ဒဏ္ဍာရီများကိုဖန်တီးခဲ့ပြီး ၎င်း၏ဒဏ္ဍာရီများကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ကျော်ကြားစေသော "နတ်ရိုးရာသူရဲကောင်းတစ်ဦးအဖြစ်သို့" universal conquest") အိန္ဒိယတစ်ဝှမ်းလုံးတွင်အောင်ပွဲခံသူကဲ့သို့"သူ၏ Savadarsanasamgraha ("အမြင်အားလုံး၏အကျဉ်းချုပ်") တွင် Vidyaranya သည် Shankara ၏သွန်သင်ချက်များကို darsanas အားလုံး၏ထိပ်သီးအဖြစ်တင်ပြပြီး Shankara ၏သွန်သင်ချက်များ၌တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအမှန်တရားများအဖြစ်အခြား darsanas ကိုတင်ပြသည်။Vidyaranya သည် တော်ဝင်အထောက်အပံ့ကို ခံစားခဲ့ရပြီး ၎င်း၏စပွန်ဆာနှင့် နည်းလမ်းတကျ ကြိုးပမ်းမှုများသည် Shankara အား တန်ဖိုးများစုဝေးခြင်းသင်္ကေတအဖြစ် Shankara တည်ထောင်ရန်၊ Shankara ၏ Vedānta အတွေးအခေါ်များ၏ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို ပျံ့နှံ့စေကာ Shankara နှင့် Advaita Vedānta တို့၏ ယဉ်ကျေးမှုလွှမ်းမိုးမှုကို ချဲ့ထွင်ရန်အတွက် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းများ (mathas) ကို တည်ထောင်နိုင်ခဲ့သည်။
▲
●
1200 - 1850
အလယ်ခေတ်နှင့် အစောပိုင်း ခေတ်သစ်ကာလများornament
အရှေ့ဂင်္ဂါနှင့် သုတ္တပြည်နယ်များ
အရှေ့ဂင်္ဂါနှင့် သုတ္တပြည်နယ်များ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1200 Jan 1

အရှေ့ဂင်္ဂါနှင့် သုတ္တပြည်နယ်များ

Odisha, India
အရှေ့ဂင်္ဂါနှင့် ဆူရယာတို့သည် အေဒီ ၁၁ ရာစုမှ ၁၆ ရာစုအလယ်ပိုင်းအထိ ယနေ့ခေတ် Odisha (သမိုင်းအရ Kalinga ဟုသိကြသော) အများအပြားကို အုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် ဟိန္ဒူနိုင်ငံရေးများဖြစ်သည်။13 နှင့် 14 ရာစုများအတွင်းအိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ အစိတ်အပိုင်းအများအပြားသည် မွတ်ဆလင်အင်အားကြီးများ၏ အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင်ရှိသောအခါ လွတ်လပ်သော Kalinga သည် ဟိန္ဒူဘာသာ၊ ဒဿန၊ အနုပညာနှင့် ဗိသုကာပညာတို့၏ အမာခံနယ်မြေဖြစ်လာခဲ့သည်။အရှေ့ဂင်္ဂါမင်းများသည် သာသနာနှင့် အနုပညာ၏ ကြီးမားသော နာယကများဖြစ်ကြပြီး ၎င်းတို့တည်ဆောက်ထားသော ဘုရားကျောင်းများကို ဟိန္ဒူဗိသုကာလက်ရာများထဲတွင် ထည့်သွင်းစဉ်းစားကြသည်။
▲
●
ဝိဇယနဂါအင်ပါယာ
ဟိန္ဒူဘာသာနှင့် ဝိဇယနဂါအင်ပါယာ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1336 Jan 1

ဝိဇယနဂါအင်ပါယာ

Vijayanagara, Karnataka, India
ဝီဇယာနဂရာဧကရာဇ်များသည် ဘာသာတရားနှင့် ဂိုဏ်းဂဏအားလုံးအပေါ် သည်းခံနိုင်မှုရှိကြောင်း နိုင်ငံခြားဧည့်သည်များ၏ အရေးအသားများကို ဖော်ပြသည်။ဘုရင်များသည် Gobrahamana Pratipalanacharya (စာသားအရ "နွားနှင့်ပုဏ္ဏားကာကွယ်သူ") နှင့် Hindurayasuratrana (Hindu ယုံကြည်ကိုးကွယ်သူ") ဟူသော ဘွဲ့အမည်များကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး ဟိန္ဒူဘာသာကို ကာကွယ်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ရှိကြောင်း သက်သေပြခဲ့ပြီး တစ်ချိန်တည်းမှာပင် ၎င်းတို့၏ အစ္စလာမ်ဘာသာကို အခိုင်အမာ ရပ်တည်ခဲ့သည်။ တရားရုံး အခမ်းအနားများနှင့် ဝတ်စားဆင်ယင်မှုများ။အင်ပါယာကို တည်ထောင်သူများဖြစ်သည့် Harihara I နှင့် Bukka Raya I တို့သည် Shaivas (ရှီဝကို ကိုးကွယ်သူများ) ဖြစ်ကြသော်လည်း Sringeri ၏ Vaishnava Order တွင် Vidyaranya နှင့် Vidyaranya တို့ကို ၎င်းတို့၏ နာယကသူတော်စင်အဖြစ် သတ်မှတ်ကာ Varaha (ဝက်ထီး၊ ဗိဿနိုး၏ကိုယ်ပွား) အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ တံဆိပ်ဗီဇယာနဂရာအင်ပါယာသည် မွတ်စလင်အုပ်စိုးရှင်များထံ ကျရောက်ခြင်းသည် Deccan တွင် ဟိန္ဒူနယ်ချဲ့ကာကွယ်ရေး၏အဆုံးသတ်အမှတ်အသားဖြစ်သည်။
▲
●
Mughal ကာလ
မဂိုခေတ်က ဟိန္ဒူဘာသာ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1553 Jan 1

Mughal ကာလ

India
Mughal India ၏တရားဝင်နိုင်ငံတော်ဘာသာမှာ အစ္စလမ်ဘာသာဖြစ်ပြီး Hanafi Madhhab (Mazhab) ၏ တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးကို ဦးစားပေးသည်။Babur နှင့် Humanyun အုပ်စိုးစဉ်အတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာသည် တင်းမာနေဆဲဖြစ်သည်။မြောက်အိန္ဒိယနိုင်ငံကို အုပ်ချုပ်သော အာဖဂန်နစ္စတန်ဘုရင် Sher Shah Suri သည် နှိုင်းယှဥ်ဖိနှိပ်သူမဟုတ်ပေ။1553-1556 တွင် Akbar နှင့် Delhi တွင် Akbar ကိုအနိုင်ယူပြီး Hindu 'Vikramaditya' အဖြစ် ဒေလီမှ နန်းတက်ခဲ့ပြီး Hindu 'Vikramaditya' အဖြစ် 1553-1556 ခုနှစ်အတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာကို သုံးနှစ်ကြာ အုပ်ချုပ်စဉ်အတွင်း ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဒေလီရှိ Purana Quila ။သို့သော်၊ Mughal သမိုင်းတွင်၊ တစ်ခါတစ်ရံတွင် ဘာသာရပ်များသည် မိမိတို့နှစ်သက်ရာ ဘာသာတရားတစ်ခုခုကို လွတ်လပ်စွာ ကိုးကွယ်ခွင့်ရှိသော်လည်း ဝင်ငွေရှိသော ကာဖရ် အရွယ်ရောက်ပြီးသူ အမျိုးသားများသည် ၎င်းတို့၏ အဆင့်အတန်းကို ဓမ်မဟု အဓိပ္ပာယ်ရသည့် ဂျီဇယာကို ပေးဆောင်ရန် တာဝန်ရှိသော်လည်း၊
▲
●
မာရသအင်ပါယာအတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာ
မာရသအင်ပါယာအတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1674 Jan 1

မာရသအင်ပါယာအတွင်း ဟိန္ဒူဘာသာ

Deccan Plateau, Andhra Pradesh
ဟိန္ဒူ မာရသီများသည် Deccan ကုန်းပြင်မြင့် အနောက်ဘက်ခြမ်းရှိ Satara တစ်ဝိုက်ရှိ Desh ဒေသတွင် ကြာရှည်စွာနေထိုင်ခဲ့ပြီး ကုန်းပြင်မြင့်သည် အနောက် Ghats တောင်များ၏ အရှေ့ဘက်စောင်းတန်းများနှင့် ဆုံသည့်နေရာဖြစ်သည်။အိန္ဒိယမြောက်ပိုင်းမှ မူဆလင် Mughal အုပ်စိုးရှင်များ၏ ကျူးကျော်ဝင်ရောက်မှုကို ၎င်းတို့က ခုခံခဲ့သည်။၎င်းတို့၏ ရည်မှန်းချက်ကြီးသော ခေါင်းဆောင် Chhatrapati Shivaji Maharaj အောက်တွင် မာရသသည် ၎င်းတို့ကိုယ်သူတို့ Bijapur ၏ မူဆလင်ဆူလတန်များမှ အရှေ့တောင်ဘက်သို့ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ယင်းနောက် ပုဏ္ဏားဝန်ကြီးချုပ် (ပစ္ဆဝါ) ၏ ဦးဆောင်မှုအောက်တွင် မာရသာအင်ပါယာသည် အထွတ်အထိပ်သို့ ရောက်ရှိခဲ့သည်။Pune၊ Peshwas ၏ပလ္လင်သည် ဟိန္ဒူသင်ကြားရေးနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို ဗဟိုပြု၍ ပန်းပွင့်ခဲ့သည်။
▲
●
နီပေါတွင် ဟိန္ဒူဘာသာ
နီပေါတွင် ဟိန္ဒူဘာသာ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1743 Jan 1

နီပေါတွင် ဟိန္ဒူဘာသာ

Nepal
နောက်ဆုံး Gorkhali ဘုရင် Prithvi Narayan Shah သည် နီပေါနိုင်ငံကို Asal Hindustan ("Real Hindus of Hindus") အဖြစ် မြောက်အိန္ဒိယတွင် အစ္စလမ်မစ်မဂိုအုပ်စိုးရှင်များက အုပ်စိုးနေသောကြောင့် မိမိကိုယ်ကို ကြေငြာခဲ့သည်။ကြေငြာချက်သည် ဟိန္ဒူလူမှုရေးကုဒ် Dharmashastra ကို အုပ်စိုးပြီး ၎င်း၏နိုင်ငံအား ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များ နေထိုင်နိုင်သောနိုင်ငံအဖြစ် ရည်ညွှန်းခြင်းဖြစ်သည်။သူသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းကို Mughlan (Mughals Country) အဖြစ် ရည်ညွှန်းပြီး မွတ်ဆလင်နိုင်ငံခြားသားများ စိမ့်ဝင်နေသည့်ဒေသကို ခေါ်သည်။Kathmandu ချိုင့်ဝှမ်းကို Gorkhali သိမ်းပိုက်ပြီးနောက် ဘုရင် Prithvi Narayan Shah သည် Christian Capuchin သာသနာပြုများကို Patan မှ နှင်ထုတ်ခဲ့ပြီး နီပေါကို Asal Hindustan ("ဟိန္ဒူစစ်မှန်သောမြေ") အဖြစ် ပြန်လည်ပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ထို့နောက်တွင် နီပေါနိုင်ငံ၏ မြို့တော်တွင် ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဟိန္ဒူ တာဂါဒရစ်အဖွဲ့အား အခွင့်ထူးခံ အဆင့်အတန်း ပေးအပ်ခဲ့သည်။ထိုအချိန်မှစ၍ ဟိန္ဒူဘာသာသည် နီပေါနိုင်ငံတော်၏ အရေးပါသောမူဝါဒဖြစ်လာခဲ့သည်။ပါမောက္ခ Harka Gurung က အိန္ဒိယနိုင်ငံတွင် အစ္စလာမ်မစ်ဂိုလ်အုပ်ချုပ်မှုနှင့် ခရစ်ယာန်ဗြိတိသျှအုပ်ချုပ်မှုသည် နီပေါနိုင်ငံ၌ ဟိန္ဒူဘာသာဝင်များအတွက် ဆိပ်ခံတည်ဆောက်ရန် ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် နီပေါတွင် ဗြာဟ္မဏ Orthodoxy ၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ကို တွန်းအားပေးခဲ့သည်ဟု မှန်းဆသည်။
▲
●
1850
ခေတ်သစ် ဟိန္ဒူဘာသာornament
ဟိန္ဒူလက်ရာတွေ
သက်ကြီးရွယ်အို Max Muller ၏ပုံ ©George Frederic Watts
1850 Jan 2

ဟိန္ဒူလက်ရာတွေ

Indianapolis, IN, USA
ဗြိတိသျှ ရာ့ဂ်ျ စတင်ခြင်း ၊ ဗြိတိသျှ တို့၏အိန္ဒိယ ကို ကိုလိုနီပြုခြင်းနှင့်အတူ ၁၉ ရာစုတွင် ဟိန္ဒူ လက်ရာများ စတင်ခဲ့ပြီး အိန္ဒိယနှင့် အနောက်နိုင်ငံများတွင် ဟိန္ဒူဘာသာ၏ နားလည်မှုကို နက်နဲစွာ ပြောင်းလဲစေခဲ့သည်။Indology ကို ဥရောပရှုထောင့်မှ အိန္ဒိယယဉ်ကျေးမှုကို လေ့လာခြင်းဆိုင်ရာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ပညာရပ်တစ်ခုအဖြစ် Max Muller နှင့် John Woodroffe ကဲ့သို့သော ပညာရှင်များ ဦးဆောင်သော ၁၉ ရာစုတွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။ဝေဒ၊ ပူရာနစ်နှင့် တန်ထရစ် စာပေနှင့် ဒဿနတို့ကို ဥရောပနှင့် အမေရိကန်သို့ ယူဆောင်လာကြသည်။အနောက်တိုင်းအရှေ့တိုင်းဝါဒီများသည် အိန္ဒိယဘာသာတရားများ၏ "အနှစ်သာရ" ကို ရှာဖွေကာ ဝေဒကျမ်းများတွင် ပိုင်းခြားသိမြင်ကြပြီး ထိုအချိန်တွင် "ဟိန္ဒူဘာသာ" ၏ စည်းလုံးညီညွတ်သော ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ပရာစီစဥ်နှင့် 'နက်နဲသော အိန္ဒိယနိုင်ငံ' ၏ ထင်ရှားကျော်ကြားသော ရုပ်ပုံလွှာအဖြစ် "ဟိန္ဒူဘာသာ" အယူအဆကို ဖန်တီးခဲ့သည်။ယူနီတာရီယန်ချာ့ခ်ျက ခဏတာ ထောက်ခံထားတဲ့ Brahmo Samaj က ဟိန္ဒူ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လှုပ်ရှားမှုတွေက Universalism နဲ့ Perennialism အယူအဆတွေနဲ့အတူ ဘာသာတရားအားလုံးဟာ ဘုံနက်နဲတဲ့ နက်နဲတဲ့ သဘောတရားကို မျှဝေထားတဲ့ အယူအဆဖြစ်တဲ့ ဝေဒအနှစ်သာရရဲ့ အယူအဆကို လွှဲပြောင်းယူခဲ့ပါတယ်။Vivekananda၊ Aurobindo နှင့် Radhakrishnan ကဲ့သို့သော အဆိုပြုသူများနှင့်အတူ ဤ "ဟိန္ဒူခေတ်သစ်ဝါဒ" သည် ဟိန္ဒူဘာသာ၏ ပေါ်ပြူလာနားလည်မှုတွင် အဓိကကျသည်။
▲
●
ဟိန္ဒူ
Vinayak Damodar Savarkar ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1923 Jan 1

ဟိန္ဒူ

India
Hindutva (ဘာသာပြန်၍ ဟိန္ဒူဘာသာ) သည် အိန္ဒိယတွင် ဟိန္ဒူအမျိုးသားရေးဝါဒ၏ ထင်ရှားသောပုံစံဖြစ်သည်။နိုင်ငံရေးအယူဝါဒတစ်ခုအနေဖြင့် Hindutva ဟူသောအသုံးအနှုန်းကို Vinayak Damodar Savarkar မှ 1923 ခုနှစ်တွင် ရှင်းလင်းဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းကို Rashtriya Swayamsevak Sangh (RSS)၊ Vishva Hindu Parishad (VHP)၊ Bharatiya Janata Party (BJP) နှင့် အခြားအဖွဲ့အစည်းများမှ စုပေါင်းအသုံးပြုသည်။ Sangh Parivar ဟုခေါ်သည်။Hindutva လှုပ်ရှားမှုကို "လက်ယာအစွန်းရောက်ဝါဒ" နှင့် "ဂန္တဝင်သဘောအရ ဖက်ဆစ်နီးပါး" အဖြစ် ဖော်ပြထားပြီး လူများစုနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ ဖော်ညွှန်းမှုဆိုင်ရာ အယူအဆကို လိုက်နာခြင်း ဖြစ်သည်။အချို့သော လေ့လာသုံးသပ်သူများက Hindutva ကို ဖက်ဆစ်ဝါဒဖြင့် ခွဲခြားသတ်မှတ်ခြင်းကို အငြင်းပွားကြပြီး Hindutva သည် ရှေးရိုးစွဲဝါဒ၏ အစွန်းရောက်ပုံစံ သို့မဟုတ် "ethnic absolutism" ဖြစ်သည်ဟု အကြံပြုကြသည်။
▲
●

References



  • Allchin, Frank Raymond; Erdosy, George (1995), The Archaeology of Early Historic South Asia: The Emergence of Cities and States, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-37695-2, retrieved 25 November 2008
  • Anthony, David W. (2007), The Horse The Wheel And Language. How Bronze-Age Riders From the Eurasian Steppes Shaped The Modern World, Princeton University Press
  • Avari, Burjor (2013), Islamic Civilization in South Asia: A history of Muslim power and presence in the Indian subcontinent, Routledge, ISBN 978-0-415-58061-8
  • Ayalon, David (1986), Studies in Islamic History and Civilisation, BRILL, ISBN 978-965-264-014-7
  • Ayyappapanicker, ed. (1997), Medieval Indian Literature:An Anthology, Sahitya Akademi, ISBN 81-260-0365-0
  • Banerji, S. C. (1992), Tantra in Bengal (Second revised and enlarged ed.), Delhi: Manohar, ISBN 978-81-85425-63-4
  • Basham, Arthur Llewellyn (1967), The Wonder That was India
  • Basham, Arthur Llewellyn (1989), The Origins and Development of Classical Hinduism, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-507349-2
  • Basham, Arthur Llewellyn (1999), A Cultural History of India, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-563921-6
  • Beckwith, Christopher I. (2009), Empires of the Silk Road, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-13589-2
  • Beversluis, Joel (2000), Sourcebook of the World's Religions: An Interfaith Guide to Religion and Spirituality (Sourcebook of the World's Religions, 3rd ed), Novato, Calif: New World Library, ISBN 978-1-57731-121-8
  • Bhaktivedanta, A. C. (1997), Bhagavad-Gita As It Is, Bhaktivedanta Book Trust, ISBN 978-0-89213-285-0, archived from the original on 13 September 2009, retrieved 14 July 2007
  • Bhaskarananda, Swami (1994), The Essentials of Hinduism: a comprehensive overview of the world's oldest religion, Seattle, WA: Viveka Press, ISBN 978-1-884852-02-2[unreliable source?]
  • Bhattacharya, Ramkrishna (2011). Studies on the Carvaka/Lokayata. Anthem Press. ISBN 978-0-85728-433-4.
  • Bhattacharya, Vidhushekhara (1943), Gauḍapādakārikā, Delhi: Motilal Banarsidass
  • Bhattacharyya, N.N (1999), History of the Tantric Religion (Second Revised ed.), Delhi: Manohar publications, ISBN 978-81-7304-025-2
  • Blake Michael, R. (1992), The Origins of Vīraśaiva Sects, Motilal Banarsidass, ISBN 978-81-208-0776-1
  • Bowker, John (2000), The Concise Oxford Dictionary of World Religions, Oxford University Press
  • Brodd, Jeffrey (2003), World Religions, Winona, MN: Saint Mary's Press, ISBN 978-0-88489-725-5
  • Bronkhorst, Johannes (2007), Greater Magadha: Studies in the Culture of Early India, BRILL, ISBN 9789004157194
  • Bronkhorst, Johannes (2011), Buddhism in the Shadow of Brahmanism, BRILL
  • Bronkhorst, Johannes (2015), "The historiography of Brahmanism", in Otto; Rau; Rupke (eds.), History and Religion:Narrating a Religious Past, Walter deGruyter
  • Bronkhorst, Johannes (2016), How the Brahmains Won, BRILL
  • Bronkhorst, Johannes (2017), "Brahmanism: Its place in ancient Indian society", Contributions to Indian Sociology, 51 (3): 361–369, doi:10.1177/0069966717717587, S2CID 220050987
  • Bryant, Edwin (2007), Krishna: A Sourcebook, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-514892-3
  • Burley, Mikel (2007), Classical Samkhya and Yoga: An Indian Metaphysics of Experience, Taylor & Francis
  • Cavalli-Sforza, Luigi Luca; Menozzi, Paolo; Piazza, Alberto (1994), The History and Geography of Human Genes, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-08750-4
  • Chatterjee, Indrani; Eaton, Richard M., eds. (2006), Slavery and South Asian History, Indiana University Press, ISBN 978-0-253-34810-4
  • Chidbhavananda, Swami (1997), The Bhagavad Gita, Sri Ramakrishna Tapovanam
  • Clarke, Peter Bernard (2006), New Religions in Global Perspective, Routledge, ISBN 978-0-7007-1185-7
  • Cœdès, George (1968). The Indianized States of Southeast Asia. Translated by Susan Brown Cowing. Honolulu: University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.
  • Comans, Michael (2000), The Method of Early Advaita Vedānta: A Study of Gauḍapāda, Śaṅkara, Sureśvara, and Padmapāda, Delhi: Motilal Banarsidass
  • Cordaux, Richard; Weiss, Gunter; Saha, Nilmani; Stoneking, Mark (2004), "The Northeast Indian Passageway: A Barrier or Corridor for Human Migrations?", Molecular Biology and Evolution, 21 (8): 1525–1533, doi:10.1093/molbev/msh151, PMID 15128876
  • Cousins, L.S. (2010), "Buddhism", The Penguin Handbook of the World's Living Religions, Penguin, ISBN 978-0-14-195504-9
  • Crangle, Edward Fitzpatrick (1994), The Origin and Development of Early Indian Contemplative Practices, Otto Harrassowitz Verlag
  • Deutsch, Eliot; Dalvi, Rohit (2004), The essential Vedanta. A New Source Book of Advaita Vedanta, World Wisdom
  • Doniger, Wendy (1999), Merriam-Webster's Encyclopedia of World Religions, Merriam-Webster, ISBN 978-0-87779-044-0
  • Doniger, Wendy (2010), The Hindus: An Alternative History, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-959334-7
  • Duchesne-Guillemin, Jacques (Summer 1963), "Heraclitus and Iran", History of Religions, 3 (1): 34–49, doi:10.1086/462470, S2CID 62860085
  • Eaton, Richard M. (1993), The Rise of Islam and the Bengal Frontier, 1204–1760, University of California Press
  • Eaton, Richard M. (2000). "Temple Desecration and Indo-Muslim States". Journal of Islamic Studies. 11 (3): 283–319. doi:10.1093/jis/11.3.283.
  • Eaton, Richard M. (22 December 2000a). "Temple desecration in pre-modern India. Part I" (PDF). Frontline: 62–70.
  • Eaton, Richard M. Introduction. In Chatterjee & Eaton (2006).
  • Eliot, Sir Charles (2003), Hinduism and Buddhism: An Historical Sketch, vol. I (Reprint ed.), Munshiram Manoharlal, ISBN 978-81-215-1093-6
  • Embree, Ainslie T. (1988), Sources of Indian Tradition. Volume One. From the beginning to 1800 (2nd ed.), Columbia University Press, ISBN 978-0-231-06651-8
  • Esposito, John (2003), "Suhrawardi Tariqah", The Oxford Dictionary of Islam, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-512559-7
  • Feuerstein, Georg (2002), The Yoga Tradition, Motilal Banarsidass, ISBN 978-3-935001-06-9
  • Flood, Gavin D. (1996), An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-43878-0
  • Flood, Gavin (2006), The Tantric Body. The Secret Tradition of Hindu Religion, I.B Taurus
  • Flood, Gavin (2008), The Blackwell Companion to Hinduism, John Wiley & Sons
  • Fort, Andrew O. (1998), Jivanmukti in Transformation: Embodied Liberation in Advaita and Neo-Vedanta, SUNY Press
  • Fowler, Jeaneane D. (1997), Hinduism: Beliefs and Practices, Sussex Academic Press
  • Fritz, John M.; Michell, George, eds. (2001), New Light on Hampi: Recent Research at Vijayanagara, Marg, ISBN 978-81-85026-53-4
  • Fritz, John M.; Michell, George (2016), Hampi Vijayanagara, Jaico, ISBN 978-81-8495-602-3
  • Fuller, C. J. (2004), The Camphor Flame: Popular Hinduism and Society in India, Princeton, NJ: Princeton University Press, ISBN 978-0-691-12048-5
  • Gaborieau, Marc (June 1985), "From Al-Beruni to Jinnah: Idiom, Ritual and Ideology of the Hindu-Muslim Confrontation in South Asia", Anthropology Today, 1 (3): 7–14, doi:10.2307/3033123, JSTOR 3033123
  • Garces-Foley, Katherine (2005), Death and religion in a changing world, M. E. Sharpe
  • Garg, Gaṅgā Rām (1992), Encyclopaedia of the Hindu World, Volume 1, Concept Publishing Company, ISBN 9788170223740
  • Gellman, Marc; Hartman, Thomas (2011), Religion For Dummies, John Wiley & Sons
  • Georgis, Faris (2010), Alone in Unity: Torments of an Iraqi God-Seeker in North America, Dorrance Publishing, ISBN 978-1-4349-0951-0
  • Ghurye, Govind Sadashiv (1980), The Scheduled Tribes of India, Transaction Publishers, ISBN 978-1-4128-3885-6
  • Gombrich, Richard F. (1996), Theravāda Buddhism. A Social History from Ancient Benares to Modern Colombo, London: Routledge, ISBN 978-0-415-07585-5
  • Gombrich, Richard F. (2006), Theravada Buddhism. A Social History from Ancient Benares to Modern Colombo (Second ed.), London and New York: Routledge, ISBN 978-1-134-21718-2
  • Gomez, Luis O. (2013), Buddhism in India. In: Joseph Kitagawa, "The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture", Routledge, ISBN 978-1-136-87590-8
  • Grapperhaus, F.H.M. (2009), Taxes through the Ages, ISBN 978-9087220549
  • Growse, Frederic Salmon (1996), Mathura – A District Memoir (Reprint ed.), Asian Educational Services
  • Hacker, Paul (1995), Philology and Confrontation: Paul Hacker on Traditional and Modern Vedanta, SUNY Press, ISBN 978-0-7914-2582-4
  • Halbfass, Wilhelm (1991), Tradition and Reflection, SUNY Press, ISBN 978-0-7914-0361-7
  • Halbfass, Wilhelm (1995), Philology and Confrontation: Paul Hacker on Traditional and Modern Vedānta, SUNY Press
  • Halbfass, Wilhelm (2007), Research and reflection: Responses to my respondents / iii. Issues of comparative philosophy (pp. 297-314). In: Karin Eli Franco (ed.), "Beyond Orientalism: the work of Wilhelm Halbfass and its impact on Indian and cross-cultural studies" (1st Indian ed.), Delhi: Motilal Banarsidass Publishers, ISBN 978-8120831100
  • Harman, William (2004), "Hindu Devotion", in Rinehart, Robin (ed.), Contemporary Hinduism: Ritual, Culture, and Practice, ABC-CLIO, pp. 99–122, ISBN 978-1-57607-905-8
  • Harshananda, Swami (1989), A Bird's Eye View of the Vedas, in "Holy Scriptures: A Symposium on the Great Scriptures of the World" (2nd ed.), Mylapore: Sri Ramakrishna Math, ISBN 978-81-7120-121-1
  • Hardy, P. (1977), "Modern European and Muslim explanations of conversion to Islam in South Asia: A preliminary survey of the literature", Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland, 109 (2): 177–206, doi:10.1017/s0035869x00133866
  • Harvey, Andrew (2001), Teachings of the Hindu Mystics, Shambhala, ISBN 978-1-57062-449-0
  • Heesterman, Jan (2005), "Vedism and Brahmanism", in Jones, Lindsay (ed.), The Encyclopedia of Religion, vol. 14 (2nd ed.), Macmillan Reference, pp. 9552–9553, ISBN 0-02-865733-0
  • Hiltebeitel, Alf (2002), Hinduism. In: Joseph Kitagawa, "The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture", Routledge, ISBN 978-1-136-87597-7
  • Hiltebeitel, Alf (2007), Hinduism. In: Joseph Kitagawa, "The Religious Traditions of Asia: Religion, History, and Culture". Digital printing 2007, Routledge, ISBN 978-1-136-87590-8
  • Hoiberg, Dale (2000), Students' Britannica India. Vol. 1 A to C, Popular Prakashan, ISBN 978-0-85229-760-5
  • Hopfe, Lewis M.; Woodward, Mark R. (2008), Religions of the World, Pearson Education, ISBN 978-0-13-606177-9
  • Hori, Victor Sogen (1994), Teaching and Learning in the Zen Rinzai Monastery. In: Journal of Japanese Studies, Vol.20, No. 1, (Winter, 1994), 5-35 (PDF), archived from the original (PDF) on 7 July 2018
  • Inden, Ronald (1998), "Ritual, Authority, And Cycle Time in Hindu Kingship", in J.F. Richards (ed.), Kingship and Authority in South Asia, New Delhi: Oxford University Press
  • Inden, Ronald B. (2000), Imagining India, C. Hurst & Co. Publishers
  • Johnson, W.J. (2009), A Dictionary of Hinduism, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-861025-0
  • Jones, Constance; Ryan, James D. (2006), Encyclopedia of Hinduism, Infobase Publishing, ISBN 978-0-8160-7564-5
  • Jones, Constance; Ryan, James D. (2008), Encyclopedia of Hinduism, Fact on file, ISBN 978-0-8160-7336-8
  • Jouhki, Jukka (2006), "Orientalism and India" (PDF), J@rgonia (8), ISBN 951-39-2554-4, ISSN 1459-305X
  • Kamath, Suryanath U. (2001) [1980], A concise history of Karnataka: from pre-historic times to the present, Bangalore: Jupiter books, LCCN 80905179, OCLC 7796041
  • Kenoyer, Jonathan Mark (1998), Ancient Cities of the Indus Valley Civilisation, Karachi: Oxford University Press
  • Khanna, Meenakshi (2007), Cultural History of Medieval India, Berghahn Books
  • King, Richard (1999), "Orientalism and the Modern Myth of "Hinduism"", NUMEN, 46 (2): 146–185, doi:10.1163/1568527991517950, S2CID 45954597
  • King, Richard (2001), Orientalism and Religion: Post-Colonial Theory, India and "The Mystic East", Taylor & Francis e-Library
  • King, Richard (2002), Orientalism and Religion: Post-Colonial Theory, India and "The Mystic East", Routledge
  • Klostermaier, Klaus K. (2007), A Survey of Hinduism: Third Edition, SUNY Press, ISBN 978-0-7914-7082-4
  • Knott, Kim (1998), Hinduism: A Very Short Introduction, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-160645-8
  • Koller, J. M. (1984), "The Sacred Thread: Hinduism in Its Continuity and Diversity, by J. L. Brockington (Book Review)", Philosophy East and West, 34 (2): 234–236, doi:10.2307/1398925, JSTOR 1398925
  • Kramer, Kenneth (1986), World scriptures: an introduction to comparative religions, ISBN 978-0-8091-2781-8 – via Google Books; via Internet Archive
  • Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (1998), High-resolution analysis of Y-chromosomal polymorphisms reveals signatures of population movements from central Asia and West Asia into India, Routledge, ISBN 978-0-415-15482-6, retrieved 25 November 2008
  • Kulke, Hermann; Rothermund, Dietmar (2004), A History of India, Routledge, ISBN 978-0-415-32920-0
  • Kumar, Dhavendra (2004), Genetic Disorders of the Indian Subcontinent, Springer, ISBN 978-1-4020-1215-0, retrieved 25 November 2008
  • Kuruvachira, Jose (2006), Hindu nationalists of modern India, Rawat publications, ISBN 978-81-7033-995-3
  • Kuwayama, Shoshin (1976). "The Turki Śāhis and Relevant Brahmanical Sculptures in Afghanistan". East and West. 26 (3/4): 375–407. ISSN 0012-8376. JSTOR 29756318.
  • Laderman, Gary (2003), Religion and American Cultures: An Encyclopedia of Traditions, Diversity, and Popular Expressions, ABC-CLIO, ISBN 978-1-57607-238-7
  • Larson, Gerald (1995), India's Agony Over Religion, SUNY Press, ISBN 978-0-7914-2411-7
  • Larson, Gerald James (2009), Hinduism. In: "World Religions in America: An Introduction", pp. 179-198, Westminster John Knox Press, ISBN 978-1-61164-047-2
  • Lockard, Craig A. (2007), Societies, Networks, and Transitions. Volume I: to 1500, Cengage Learning, ISBN 978-0-618-38612-3
  • Lorenzen, David N. (2002), "Early Evidence for Tantric Religion", in Harper, Katherine Anne; Brown, Robert L. (eds.), The Roots of Tantra, State University of New York Press, ISBN 978-0-7914-5306-3
  • Lorenzen, David N. (2006), Who Invented Hinduism: Essays on Religion in History, Yoda Press, ISBN 9788190227261
  • Malik, Jamal (2008), Islam in South Asia: A Short History, Brill Academic, ISBN 978-9004168596
  • Mallory, J.P. (1989), In Search of the Indo-Europeans: Language, Archaeology, and Myth, London: Thames & Hudson, p. 38f
  • Marshall, John (1996) [1931], Mohenjo Daro and the Indus Civilisation (reprint ed.), Asian Educational Services, ISBN 9788120611795
  • McMahan, David L. (2008), The Making of Buddhist Modernism, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-518327-6
  • McRae, John (2003), Seeing Through Zen. Encounter, Transformation, and Genealogy in Chinese Chan Buddhism, The University Press Group Ltd, ISBN 978-0-520-23798-8
  • Melton, Gordon J.; Baumann, Martin (2010), Religions of the World: A Comprehensive Encyclopedia of Beliefs and Practices, (6 volumes) (2nd ed.), ABC-CLIO, ISBN 978-1-59884-204-3
  • Michaels, Axel (2004), Hinduism. Past and present, Princeton, New Jersey: Princeton University Press
  • Michell, George (1977), The Hindu Temple: An Introduction to Its Meaning and Forms, University of Chicago Press, ISBN 978-0-226-53230-1
  • Minor, Rober Neil (1987), Radhakrishnan: A Religious Biography, SUNY Press
  • Misra, Amalendu (2004), Identity and Religion: Foundations of Anti-Islamism in India, SAGE
  • Monier-Williams, Monier (1974), Brahmanism and Hinduism: Or, Religious Thought and Life in India, as Based on the Veda and Other Sacred Books of the Hindus, Elibron Classics, Adamant Media Corporation, ISBN 978-1-4212-6531-5, retrieved 8 July 2007
  • Monier-Williams, Monier (2001) [first published 1872], English Sanskrit dictionary, Delhi: Motilal Banarsidass, ISBN 978-81-206-1509-0, retrieved 24 July 2007
  • Morgan, Kenneth W. (1953), The Religion of the Hindus, Ronald Press
  • Muesse, Mark William (2003), Great World Religions: Hinduism
  • Muesse, Mark W. (2011), The Hindu Traditions: A Concise Introduction, Fortress Press
  • Mukherjee, Namita; Nebel, Almut; Oppenheim, Ariella; Majumder, Partha P. (December 2001), "High-resolution analysis of Y-chromosomal polymorphisms reveals signatures of population movements from central Asia and West Asia into India", Journal of Genetics, 80 (3): 125–35, doi:10.1007/BF02717908, PMID 11988631, S2CID 13267463
  • Nakamura, Hajime (1990) [1950], A History of Early Vedanta Philosophy. Part One (reprint ed.), Delhi: Motilal Banarsidass Publishers
  • Nakamura, Hajime (2004) [1950], A History of Early Vedanta Philosophy. Part Two (reprint ed.), Delhi: Motilal Banarsidass Publishers
  • Naravane, M.S. (2014), Battles of the Honorourable East India Company, A.P.H. Publishing Corporation, ISBN 9788131300343
  • Narayanan, Vasudha (2009), Hinduism, The Rosen Publishing Group, ISBN 978-1-4358-5620-2
  • Nath, Vijay (2001), "From 'Brahmanism' to 'Hinduism': Negotiating the Myth of the Great Tradition", Social Scientist, 29 (3/4): 19–50, doi:10.2307/3518337, JSTOR 3518337
  • Neusner, Jacob (2009), World Religions in America: An Introduction, Westminster John Knox Press, ISBN 978-0-664-23320-4
  • Nicholson, Andrew J. (2010), Unifying Hinduism: Philosophy and Identity in Indian Intellectual History, Columbia University Press
  • Nikhilananda, Swami (trans.) (1990), The Upanishads: Katha, Iśa, Kena, and Mundaka, vol. I (5th ed.), New York: Ramakrishna-Vivekananda Centre, ISBN 978-0-911206-15-9
  • Nikhilananda, Swami (trans.) (1992), The Gospel of Sri Ramakrishna (8th ed.), New York: Ramakrishna-Vivekananda Centre, ISBN 978-0-911206-01-2
  • Novetzke, Christian Lee (2013), Religion and Public Memory, Columbia University Press, ISBN 978-0-231-51256-5
  • Nussbaum, Martha C. (2009), The Clash Within: Democracy, Religious Violence, and India's Future, Harvard University Press, ISBN 978-0-674-03059-6, retrieved 25 May 2013
  • Oberlies, T (1998), Die Religion des Rgveda, Vienna: Institut für Indologie der Universität Wien, ISBN 978-3-900271-32-9
  • Osborne, E (2005), Accessing R.E. Founders & Leaders, Buddhism, Hinduism and Sikhism Teacher's Book Mainstream, Folens Limited
  • Pande, Govind Chandra, ed. (2006). India's Interaction with Southeast Asia. History of Science, Philosophy and Culture in Indian Civilization, vol. 1, part 3. Delhi: Centre for Studies in Civilizations. ISBN 9788187586241.
  • Possehl, Gregory L. (11 November 2002), "Indus religion", The Indus Civilization: A Contemporary Perspective, Rowman Altamira, pp. 141–156, ISBN 978-0-7591-1642-9
  • Radhakrishnan, S. (October 1922). "The Hindu Dharma". International Journal of Ethics. Chicago: University of Chicago Press. 33 (1): 1–22. doi:10.1086/intejethi.33.1.2377174. ISSN 1539-297X. JSTOR 2377174. S2CID 144844920.
  • Radhakrishnan, S.; Moore, C. A. (1967), A Sourcebook in Indian Philosophy, Princeton University Press, ISBN 978-0-691-01958-1
  • Radhakrishnan, S. (Trans.) (1995), Bhagvada Gita, Harper Collins, ISBN 978-1-85538-457-6
  • Radhakrishnan, S. (2009). Indian Philosophy: Volume I (2nd ed.). Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 9780195698411.
  • Radhakrishnan, S. (2009). Indian Philosophy: Volume II (2nd ed.). Oxford and New York: Oxford University Press. ISBN 9780195698428.
  • Raju, P. T. (1992), The Philosophical Traditions of India, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers
  • Ramaswamy, Sumathi (1997), Passions of the Tongue: Language Devotion in Tamil India, 1891–1970, University of California Press
  • Ramstedt, Martin (2004), Hinduism in Modern Indonesia: A Minority Religion Between Local, National, and Global Interests, New York: Routledge
  • Rawat, Ajay S. (1993), StudentMan and Forests: The Khatta and Gujjar Settlements of Sub-Himalayan Tarai, Indus Publishing
  • Renard, Philip (2010), Non-Dualisme. De directe bevrijdingsweg, Cothen: Uitgeverij Juwelenschip
  • Renou, Louis (1964), The Nature of Hinduism, Walker
  • Richman, Paula (1988), Women, branch stories, and religious rhetoric in a Tamil Buddhist text, Buffalo, NY: Maxwell School of Citizenship and Public Affairs, Syracuse University, ISBN 978-0-915984-90-9
  • Rinehart, Robin (2004), Contemporary Hinduism: Ritual, Culture, and Practice, ABC-CLIO
  • Rodrigues, Hillary (2006), Hinduism: the Ebook, JBE Online Books
  • Roodurmum, Pulasth Soobah (2002), Bhāmatī and Vivaraṇa Schools of Advaita Vedānta: A Critical Approach, Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited
  • Rosen, Steven (2006), Essential Hinduism, Greenwood Publishing Group, ISBN 978-0-275-99006-0
  • Samuel, Geoffrey (2010), The Origins of Yoga and Tantra. Indic Religions to the Thirteenth Century, Cambridge University Press
  • Sarma, D. S. (1987) [first published 1953], "The nature and history of Hinduism", in Morgan, Kenneth W. (ed.), The Religion of the Hindus, Ronald Press, pp. 3–47, ISBN 978-8120803879
  • Sargeant, Winthrop; Chapple, Christopher (1984), The Bhagavad Gita, New York: State University of New York Press, ISBN 978-0-87395-831-8
  • Scheepers, Alfred (2000). De Wortels van het Indiase Denken. Olive Press.
  • Sen Gupta, Anima (1986), The Evolution of the Sāṃkhya School of Thought, South Asia Books, ISBN 978-81-215-0019-7
  • Sharf, Robert H. (August 1993), "The Zen of Japanese Nationalism", History of Religions, 33 (1): 1–43, doi:10.1086/463354, S2CID 161535877
  • Sharf, Robert H. (1995), Whose Zen? Zen Nationalism Revisited (PDF)
  • Sharf, Robert H. (2000), The Rhetoric of Experience and the Study of Religion. In: Journal of Consciousness Studies, 7, No. 11-12, 2000, pp. 267-87 (PDF), archived from the original (PDF) on 13 May 2013, retrieved 23 September 2015
  • Sharma, Arvind (2003), The Study of Hinduism, University of South Carolina Press
  • Sharma, B. N. Krishnamurti (2000), History of the Dvaita School of Vedānta and Its Literature: From the Earliest Beginnings to Our Own Times, Motilal Banarsidass Publishers, ISBN 9788120815759
  • Sharma, Chandradhar (1962). Indian Philosophy: A Critical Survey. New York: Barnes & Noble.
  • Silverberg, James (1969), "Social Mobility in the Caste System in India: An Interdisciplinary Symposium", The American Journal of Sociology, vol. 75, no. 3, pp. 442–443, doi:10.1086/224812
  • Singh, S.P. (1989), "Rigvedic Base of the Pasupati Seal of Mohenjo-Daro", Puratattva, 19: 19–26
  • Singh, Upinder (2008), A History of Ancient and Early Medieval India: From the Stone Age to the 12th Century, Pearson Education India, ISBN 978-81-317-1120-0
  • Sjoberg, Andree F. (1990), "The Dravidian Contribution to the Development of Indian Civilization: A Call for a Reassessment", Comparative Civilizations Review, 23: 40–74
  • Smart, Ninian (1993), "THE FORMATION RATHER THAN THE ORIGIN OF A TRADITION", DISKUS, 1 (1): 1, archived from the original on 2 December 2013
  • Smart, Ninian (2003), Godsdiensten van de wereld (The World's religions), Kampen: Uitgeverij Kok
  • Smelser, Neil J.; Lipset, Seymour Martin, eds. (2005), Social Structure and Mobility in Economic Development, Aldine Transaction, ISBN 978-0-202-30799-2
  • Smith, Huston (1991), The World's Religions: Our Great Wisdom Traditions, San Francisco: HarperSanFrancisco, ISBN 978-0-06-250799-0
  • Smith, Vincent A. (1999) [1908], The early history of India (3rd ed.), Oxford University Press
  • Smith, W.C. (1962), The Meaning and End of Religion, San Francisco: Harper and Row, ISBN 978-0-7914-0361-7
  • Srinivasan, Doris Meth (1997), Many Heads, Arms and Eyes: Origin, Meaning and Form in Multiplicity in Indian Art, Brill, ISBN 978-9004107588
  • Stein, Burton (2010), A History of India, Second Edition (PDF), Wiley-Blackwell, archived from the original (PDF) on 14 January 2014
  • Stevens, Anthony (2001), Ariadne's Clue: A Guide to the Symbols of Humankind, Princeton University Press
  • Sweetman, Will (2004), "The prehistory of Orientalism: Colonialism and the Textual Basis for Bartholomaus Ziegenbalg's Account of Hinduism" (PDF), New Zealand Journal of Asian Studies, 6 (2): 12–38
  • Thani Nayagam, Xavier S. (1963), Tamil Culture, vol. 10, Academy of Tamil Culture, retrieved 25 November 2008
  • Thapar, Romila (1978), Ancient Indian Social History: Some Interpretations (PDF), Orient Blackswan
  • Thapar, R. (1993), Interpreting Early India, Delhi: Oxford University Press
  • Thapar, Romula (2003), The Penguin History of Early India: From the Origins to AD 1300, Penguin Books India, ISBN 978-0-14-302989-2
  • Thompson Platts, John (1884), A dictionary of Urdu, classical Hindī, and English, W.H. Allen & Co., Oxford University
  • Tiwari, Shiv Kumar (2002), Tribal Roots of Hinduism, Sarup & Sons
  • Toropov, Brandon; Buckles, Luke (2011), The Complete Idiot's Guide to World Religions, Penguin
  • Turner, Bryan S. (1996a), For Weber: Essays on the Sociology of Fate, ISBN 978-0-8039-7634-4
  • Turner, Jeffrey S. (1996b), Encyclopedia of relationships across the lifespan, Greenwood Press
  • Vasu, Srisa Chandra (1919), The Catechism of Hindu Dharma, New York: Kessinger Publishing, LLC
  • Vivekananda, Swami (1987), Complete Works of Swami Vivekananda, Calcutta: Advaita Ashrama, ISBN 978-81-85301-75-4
  • Vivekjivandas (2010), Hinduism: An Introduction – Part 1, Ahmedabad: Swaminarayan Aksharpith, ISBN 978-81-7526-433-5
  • Walker, Benjamin (1968), The Hindu world: an encyclopedic survey of Hinduism
  • Werner, Karel (2005), A Popular Dictionary of Hinduism, Routledge, ISBN 978-1-135-79753-9
  • White, David Gordon (2000), Introduction. In: David Gordon White (ed.), "Tantra in Practice", Princeton University Press
  • White, David Gordon (2003). Kiss of the Yogini. Chicago: University of Chicago Press. ISBN 0-226-89483-5.
  • White, David Gordon (2006), Kiss of the Yogini: "Tantric Sex" in its South Asian Contexts, University of Chicago Press, ISBN 978-0-226-02783-8
  • Wink, Andre (1991), Al-Hind: the Making of the Indo-Islamic World, Volume 1, Brill Academic, ISBN 978-9004095090
  • Witzel, Michael (1995), "Early Sanskritization: Origin and Development of the Kuru state" (PDF), Electronic Journal of Vedic Studies, 1 (4): 1–26, archived from the original (PDF) on 11 June 2007
  • Zimmer, Heinrich (1951), Philosophies of India, Princeton University Press
  • Zimmer, Heinrich (1989), Philosophies of India (reprint ed.), Princeton University Press