Ил хаант улс

Хоразмын II Мухаммед монголчуудын илгээсэн худалдаачдын багийг цаазлах үед Чингис хаан 1219 онд Хоразм-Шах гүрний эсрэг дайн зарлав. Монголчууд 1219-1221 оны хооронд Ираны эрхшээлд орсон томоохон хотууд, хүн амын төвлөрлийг эзэлж, эзэнт гүрнийг эзэлжээ. энэ нутгийг сүйрсэн Жэбэ, Субутай нарын удирдсан монгол отряд.Трансоксиана мөн довтолгооны дараа монголчуудын мэдэлд орсон.Мухаммедын хүү Жалал ад-Дин Мингбурну Иранд буцаж иржээ.Энэтхэг рүү зугтсаны дараа 1224 .Тэрээр 1231 онд Их хаан Өгэдэйгийн илгээсэн Чормаканы цэрэгт дарагдаж, бут ниргэсэн. 1237 он гэхэд Монголын эзэнт гүрэн Перс , Азербайжан, Армен , Гүржийн ихэнх хэсэг, түүнчлэн Афганистан, Кашмирын ихэнх нутгийг эрхшээлдээ оруулжээ.1243 онд Көсе Дагийн тулалдааны дараа Байжугийн захиргаанд байсан монголчууд Анатолийг эзэлсэн болРумын Селжукийн султан улс , Требизондын эзэнт гүрэн монголчуудын хараат болсон.1252 онд Хүлэгүд Аббасидын Халифыг байлдан дагуулах үүрэг хүлээв.Түүнд бүхэл бүтэн монгол цэргийн тавны нэгийг аян дайнд зориулж өгсөн бөгөөд тэрээр өөрийн хөвгүүд Абака, Йошмут нарыг дагуулан авав.1258 онд Хүлэгү өөрийгөө Илхан (дагах хан) хэмээн өргөмжилжээ.

Монголын эзэнт гүрэн Ираны Хоразмын эзэнт гүрнийг монголчууд байлдан дагуулж, низари-монголчуудын хэд хэдэн мөргөлдөөний дараа 1253 онд Аламутын үеийн Низаричуудын (Ассасинууд) эсрэг Монголчуудын аян дайн эхэлсэн.Энэхүү аян дайныг Их хаан Мөнх хааны зарлигаар ах Хүлэгүүд удирдаж байжээ.Низаричууд, дараа нь Аббасидын халифатын эсрэг хийсэн аян дайн нь тус бүс нутагт Ил хаант улсыг шинээр байгуулах зорилготой байв.Хүлэгүгийн кампанит ажил нь монголчуудын эсрэг тэмцэж байсан Имам Ала-ад-Дин Мухаммедын удирдлаган дор Низари удирдагчдын дотоод зөрчилдөөн хурцадсан үед Кухистан, Кумис дахь бэхлэлтүүд рүү дайрснаар эхэлсэн.1256 онд Имам Маймун-Диз хотод бүслэгдсэн үед бууж өгч, Хүлэгүтэй тохиролцсоны дагуу дагалдагчдадаа ч мөн адил хийхийг тушаав.Баривчлахад хэцүү байсан ч Аламут мөн дайсагналаа зогсоож, татан буулгав.Ийнхүү Низари улсыг устгасан боловч хэд хэдэн бие даасан цайз, ялангуяа Ламбсар, Гердкух болон Сири дэхь цайзууд эсэргүүцсээр байв.Мөнх хаан хожим нь Хуршах болон түүний гэр бүл зэрэг бүх низарчуудыг ерөнхийд нь хядуулах тушаал өгчээ.Амьд үлдсэн низаричуудын ихэнх нь Баруун, Төв, Өмнөд Ази даяар тархсан.

1253 оны 3-р сард Урд харуулыг удирдаж байсан Хүлэгүгийн жанжин Китбука 12 мянган хүнтэй (Көк Илгэйн дор нэг түмэн хоёр минган) хамт Оксусыг (Амударья) гатлав.1253 оны 4-р сард тэрээр Кухистан дахь Низаригийн хэд хэдэн цайзыг эзэлж, оршин суугчдыг нь устгасан бөгөөд 5-р сард Кумис руу довтолж, 5000 хүний ​​хамт Гердкухыг бүслэн, эргэн тойронд нь хэрэм барьж, бүслэлтийн ажил хийжээ.Китбука амир Бүригийн удирдлаган дор цэргээ орхин Гердкухыг бүслэв.1253 оны 12-р сард Гирдкухын гарнизон шөнө дайран орж, Бүри зэрэг 100 (эсвэл хэдэн зуу) монголыг устгажээ.1254 оны зун Гердкух хотод холерын дэгдэлт гарнизоны эсэргүүцлийг сулруулжээ.Гэсэн хэдий ч Ламбсараас ялгаатай нь Гердкух тахал өвчнийг даван туулж, Аламутад Ала ад-Дин Мухаммедээс нэмэлт хүч ирснээр аврагдсан.Хүлэгүгийн үндсэн арми Иранд довтолж байх үед Хуршах Гердкух болон Кухистаны цайзуудыг бууж өгөхийг тушаав.Гердкух дахь Низаригийн ахлагч Кади Тажуддин Марданшах бууж өгсөн боловч гарнизон эсэргүүцсээр байв.1256 онд Маймун-Диз, Аламут нар бууж өгч, монголчуудад устгагдсанаар Низари Исмаилийн улс албан ёсоор татан буугджээ.

Низари Исмаилийн улсын удирдагч Имам Рукн ад-Дин Хуршахын түшиц газар болох Маймун-Диз цайзыг бүсэлсэн нь 1256 онд Хүлэгү тэргүүтэй Низаричуудын эсрэг Монголчуудын аян дайны үеэр болжээ.Шинэ Низари имам өөрийн бэхлэлт рүүгээ явж байхдаа Хүлэгүтэй хэдийнэ хэлэлцээр хийж байжээ.Монголчууд Низаригийн бүх цайзыг татан буулгахыг шаардсан боловч Имам харилцан тохиролцохыг оролдсон.Хэд хоног тулалдсаны эцэст Имам болон түүний гэр бүлийнхэн бууж өгч, Хүлэгүүд сайн хүлээж авав.Маймун-Дизийг нурааж, Имам захирагчдаа бууж өгч, цайзуудыг нь нураахыг тушаав.Дараа нь Аламутын бэлгэдлийн бэхлэлт бууж өгсөн нь Перс дэх Низари улсын төгсгөл болсон юм.

Багдадын бүслэлт нь 1258 оны 1-р сарын 29-нөөс 1258 оны 2-р сарын 10 хүртэл 13 хоног үргэлжилсэн Багдадын бүслэлт юм. Ил хаант Монгол цэргүүд болон холбоотны цэргүүдийн тавьсан бүслэлтэд хөрөнгө оруулалт хийх, олзлох, цөлмөх зэрэг үйл ажиллагаа явагдсан. Тухайн үед Аббасидын халифатын нийслэл байсан Багдадын .Монголчууд хаан Мөнх хааны дүү Хүлэгү хааны захиргаанд байсан бөгөөд тэрээр өөрийн эрх мэдлээ Месопотамид улам өргөжүүлэхийг зорьж байсан ч Халифын вант улсыг шууд мөхөөхгүй байв.Харин Мөнх хаан Хүлэгүг Халиф Аль-Мустасим хааныг үргэлжлүүлэн захируулах, Перс дэх монгол цэрэгт цэргийн дэмжлэг үзүүлэх хэлбэрээр алба гувчуур төлөх тухай монголчуудын шаардлагыг татгалзвал Багдад руу дайрахыг даалгажээ.Дараа нь Хүлэгү хотыг бүслэн 12 хоногийн дараа бууж өгсөн. Дараа долоо хоногт монголчууд Багдадыг цөлмөж, олон харгислал үйлджээ.Монголчууд Аль-Мустасимыг цаазалж, хотын олон оршин суугчийг хоморголон устгасан нь ихээхэн хомсдолд оржээ.Бүслэлт нь Исламын алтан үеийн төгсгөл гэж тооцогддог бөгөөд энэ үеэр халифууд өөрийн эрх мэдлээИберийн хойгоос Синд хүртэл сунгаж байсан бөгөөд энэ нь янз бүрийн салбарт соёлын олон ололт амжилтаар тэмдэглэгдсэн байв.

Толуйдын иргэний дайн бол Хубилай хаан болон түүний дүү Ариг Бөке нарын хооронд 1260-1264 он хүртэл үргэлжилсэн өв залгамжлалын дайн юм. Мөнх хаан 1259 онд нас барж, залгамжлагчийг зарлаагүй тул Толуй овгийн гишүүдийн хооронд Их цолны төлөөх тэмцэл өрнөж байв. Иргэний дайн болж даамжирсан Хан.Толуйдын иргэний дайн ба түүнийг дагасан дайнууд (Бэрк-Хүлэгүгийн дайн, Кайду-Хубилайн дайн гэх мэт) Их хааны Монголын эзэнт гүрэн дэх эрх мэдлийг сулруулж, эзэнт гүрнийг автономит ханлигуудад хуваажээ.

Монголын удирдагч Хүлэгү хаан Харран, Эдесса нарын хүсэлтийг хүлээн авсны дараа Евфрат мөрнийг гатлан ​​Манбижийг цөлмөж, Алеппо хотыг бүслэв.Түүнийг Антиохийн Богемонд VI, Арменийн I Хетум нарын цэргүүд дэмжиж байв.Зургаан өдрийн турш хотыг бүслэлтэд авав.2-р сарын 25 хүртэл зогсож байсан цайзыг эс тооцвол Монгол, Армян , Франкийн цэргүүд катапуль, мангонелуудын тусламжтайгаар хотыг бүхэлд нь эзлэн авав.Зургаан өдөр үргэлжилсэн аллага хядлага нь аргачлалтай, нарийн байсан бөгөөд бараг бүх мусульманчууд болон иудейчүүд амь үрэгдсэн боловч ихэнх эмэгтэйчүүд, хүүхдүүд боолчлолд зарагдсан байв.Мөн устгалд Алеппо хотын Их сүмийг шатаасан явдал багтсан байна.

Айн Жалутын тулалдаандЕгипетийн Бахримамлюкууд болон Монголын эзэнт гүрний хооронд Галилын зүүн өмнөд хэсэгт, өнөөгийн Хародын булаг гэгддэг Иезреелийн хөндийд болсон тулалдаан болжээ.Энэхүү тулалдаан нь монголчуудын байлдан дагуулалтын цар хүрээний оргил үе байсан бөгөөд Монголын давшилтыг дайны талбарт шууд тулалдаанд үүрд бут цохисон анхны тохиолдол байв.Үүний дараахан Хүлэгү монгол ёс заншлын дагуу цэргийнхээ дийлэнх хэсгийг авч, Китбука жанжны удирдлаган дор Евфрат мөрний баруун талд 10 мянга орчим цэргээ үлдээн Монголд буцаж ирэв.Эдгээр үйл явдлуудыг мэдсэн Кутуз армиа Каираас Палестин руу хурдан урагшлав.Китбука Сидоныг цөлмөж, Кутузын цэргүүдтэй уулзахын тулд цэргээ урагшаа Хародын булаг руу эргүүлэв.Цохих, гүйх тактик, Мамлюк жанжин Байбарсын хуурамч ухралт, Кутузийн сүүлчийн жигүүрийн маневрыг ашиглан Монголын арми Бисан руу ухарсны дараа мамлюкууд эцсийн сөрөг довтолгоог удирдаж, улмаар үхэлд хүргэв. хэд хэдэн монгол цэргийн хамт Китбука өөрөө.

Хомсын анхны тулаан нь Персийн Ил хаант улс болонЕгипетийн цэргүүдийн хооронд болсон юм.1260 оны 9-р сард Айн Жалутын тулалдаандМамлюкууд Ил хаант улсыг ялсны дараа Ил хаант улсын Хүлэгү хаан Дамаскийн Аюубидын султан болон бусад Аюбидын ноёдыг өшөө авах зорилгоор цаазлуулж, Сири дэх хаант улсыг үр дүнтэй төгсгөжээ.Гэсэн хэдий ч Айн Жалут дахь ялагдал нь Ил хаант улсын армийг Сири, Левантаас гаргахад хүргэв.Ийнхүү Сирийн гол хотууд, Алеппо, Дамаскийг мамлюкуудын эзлэн түрэмгийлэхэд нээлттэй үлдээв.Гэвч Хомс, Хама хотууд Айюбидын бага ноёдын мэдэлд үлджээ.Каирын мамлюкууд гэхээсээ илүүтэй эдгээр ноёд Хомсын анхны тулалдаанд жинхэнэ ёсоор тулалдаж, ялсан.Монголын эзэнт гүрний иргэний дайны үед Хүлэгү болон түүний үеэл Алтан Ордны Бэрке нарын хооронд ил дайтсан тул Ил хаант улс Сирид 6000 цэргийг буцаан илгээж, газар нутгийг нь эргүүлэн авах боломжтой байв.Энэхүү экспедицийг Айн Жалутын тулалдааны өмнөхөн мамлюкууд давших үед Газыг орхин гарахаар болсон Байду зэрэг Ил хаант улсын жанжин нар санаачилсан юм.Алеппо руу дайрсны дараа тус хүчин өмнө зүгт Хомс руу явсан боловч эрс ялагдсан.Энэ нь Ил хаант улсын Сирид хийсэн анхны аян дайныг дуусгав.

Бэрк-Хүлэгүгийн дайн нь Монголын хоёр удирдагч болох Алтан Ордны Бэрке хаан, Ил хаант улсын Хүлэгү хаан нарын хооронд тулалдаж байв.1258 онд Багдадыг устгасны дараа 1260-аад онд Кавказын уулархаг нутагт голдуу тулалдаж байсан. Дайн нь Монголын эзэнт гүрэнд Толуйдын удмын хоёр гишүүн Хубилай хаан, Ариг Бөке нарын хооронд болсон Толуйдын иргэний дайнтай давхцаж байсан. Их хаан (Хаган) цол.Хубилай Хүлэгүтэй эвссэн бол Ариг Бөке Бэрхийн талд оржээ.Хүлэгү Мөнх хааныг залгамжлах шинэ хааныг сонгохоор Монголыг зорьсон боловч Айн Жалутын тулалдаандМамлюкуудад ялагдсан нь түүнийг Ойрхи Дорнод руу буцахад хүргэв.Мамлюкийн ялалт нь Бэркийг Ил хаант улс руу довтлох зориг өгсөн.Монголын эзэнт гүрний дөрөв дэх Их хаан Мөнх хаан нас барсны дараа Бэрх-Хүлэгүгийн дайн, Толуйдын иргэний дайн, түүнчлэн Кайду-Хубилайгийн дайн зэрэг нь Монголын эзэнт гүрний бутралын гол үе болсон юм.

Бэрк Бейбарстай хамтран довтлохыг эрэлхийлж, Хүлэгүгийн эсрэгМамлюктай холбоо тогтоожээ.Алтан Ордны улс залуу хунтайж Ногайг Ил хаант улс руу довтлохоор илгээсэн боловч Хүлэгү түүнийг 1262 онд албадан буцаан авчирсан. Дараа нь Илханы арми Терек мөрнийг гатлан ​​Жочидын хоосон хуаранг эзлэн авчээ.Терек мөрний хөвөөнд тэрээр Ногайн удирдсан Алтан Ордны армид отолтод өртөж, Терек голын тулалдаанд (1262) түүний арми ялагдаж, олон мянган хүн мөсний мөсийг цавчиж, живүүлжээ. гол зам тавьж өгсөн.Хүлэгү дараа нь Азербайжан руу буцаж ухарчээ.

Хүлэгү 1265 оны 2-р сард олон хоног дайллага, ан хийж байгаад бие нь мууджээ.Тэрээр 2-р сарын 8-нд нас барж, зун түүний хүү Абака залгамжлав.

Абакаг хаан ширээнд суусны дараа тэрээр Алтан Ордны Бэркийн довтолгоотой шууд тулгарсан бөгөөд энэ нь Тифлис Беркийн үхлээр төгсөв.1270 онд Абака Цагадайн хаант улсын захирагч Баракын довтолгоог Херат дахь тулалдаанд ялав.

1271 оны 10-р сард Монголчуудын Сирид хийсэн хоёр дахь довтолгоон нь Самагар жанжин, Селжукийн туслах цэргүүдээр удирдуулсан 10 000 монгол цэрэг Румаас урагш хөдөлж, Алеппог эзэлсэн;Гэсэн хэдий чМамлюкийн удирдагч БайбарсЕгипетээс тэдэн рүү довтлоход Евфрат мөрний цаана буцаж ухарчээ.

1270 онд Абака Цагадайн хаант улсын Гияс-уд-дин Баракын довтолгоог ялав.Абакагийн ах Тэкүдэр гурван жилийн дараа Бухарыг хөөн зайлуулжээ.

1277 оны 4-р сарын 15-ндМамлюк Султанатын султан Бейбарс 10,000 гаруй морьт цэрэг бүхий армиа удирдаж, Элбистаны тулалдаанд Монгол ноёрхож байсан Румын СелжукийнСултант улс руу орж ирэв.Армян , Гүрж, Рум Селжүкүүдээр дэмжигдсэн Монголын хүчний эсрэг Байбарс болон түүний Бедуин жанжин Иса ибн Муханна нарын удирдсан мамлюкууд эхэндээ Монголын довтолгооны эсрэг ялангуяа зүүн жигүүрээрээ тэмцэж байв.Тулалдаан Мамлюкийн хүнд морин цэргүүдийн эсрэг Монгол довтолж эхэлсэн бөгөөд Мамлюкийн Бедуин дүрмийн бус цэргүүдэд ихээхэн хохирол учруулсан юм.Анхны бүтэлгүйтлүүд, тэр дундаа жишиг тээгчээ алдсан ч Мамлюкууд дахин нэгдэж, сөрөг довтолгоонд өртөж, Бейбарс өөрийн зүүн жигүүрт заналхийлсэн аюулыг биечлэн шийдвэрлэв.Хамагийн нэмэлт хүч Мамлюкуудад Монголын жижиг хүчийг дарахад тусалсан.Монголчууд ухрахын оронд үхэн үхтлээ тулалдаж, зарим нь ойролцоох дов толгод руу зугтсан.Аль аль тал нь оролцоогүй хэвээр үлдсэн Перване болон түүний Селжукуудаас дэмжлэг хүлээж байв.Тулалдааны дараа Румигийн олон цэрэг олзлогдсон эсвэл Мамлюкуудтай нэгдэж, Перванегийн хүү болон хэд хэдэн монгол офицер, цэрэг олзлогдсон.Ялалтын дараа Бейбарс 1277 оны 4-р сарын 23-нд Кайсерид ялалт байгуулав. Гэсэн хэдий ч тэрээр ойрын тулалдааны талаар санаа зовж байгаагаа илэрхийлж, ялалтаа цэргийн эр зориг гэхээсээ илүү тэнгэрлэг хөндлөнгийн оролцоотой холбон тайлбарлав.Монголын шинэ армитай тулгараад, хангамж хомсдсон Бейбарс Сири рүү буцахаар шийдэв.Буцаж байхдаа монголчуудыг зорьсон газрынхаа талаар төөрөгдүүлж, Арменийн аль-Руммана хот руу дайрах тушаал өгчээ.Үүний хариуд Монгол Илхан Абака Румд хяналтаа сэргээж, Кайсери болон Румын зүүн хэсэгт лалын шашинтнуудыг устгах тушаал өгч, Караманид туркменуудын бослогын эсрэг тэмцэв.Тэрээр анх мамлюкуудын эсрэг хариу арга хэмжээ авахаар төлөвлөж байсан ч Ил хаант улсын логистикийн асуудал, дотоод шаардлага нь экспедицийг цуцлахад хүргэсэн.Абака эцэст нь өшөө авахын тулд түүний махыг идэж байсан Перваныг цаазлав.

1280 оны 10-р сарын 20-нд Монголчууд Алеппог эзлэн зах зээлийг дээрэмдэж, сүмүүдийг шатаажээ.Лалын оршин суугчид Дамаск руу зугтаж,Мамлюкийн удирдагч Калавун цэргүүдээ цуглуулав.1281 оны 10-р сарын 29-нд Сирийн баруун хэсэгт орших Хомс хотын өмнөд хэсэгт хоёр арми уулзав.Ширүүн тулалдаанд II Лео хааны удирдлаган дор Армян , Гүрж, Ойрадууд болон монгол жанжид Мамлюкийн зүүн жигүүрийг бут ниргэж, тараасан боловч Султан Калавуны удирдсан мамлюкууд биечлэн Монголын төвийг устгажээ.Мөнх Төмөр шархадсаар зугтаж, түүний араас эмх замбараагүй их цэрэг иржээ.Гэсэн хэдий ч Калавун ялагдсан дайснаа хөөцөлдөхгүй байхыг сонгож, армян-гүржийн монголчуудын туслах цэргүүд эсэн мэнд ухарч чадсан байна.Дараа жил нь Абака нас барж, түүний залгамжлагч Текүдер Мамлюкуудын эсрэг бодлогоо өөрчилсөн.Тэрээр Исламын шашинд орж, Мамлюк султантай холбоо тогтоожээ.

1282 онд Абака нас барснаар түүний хүү Караунасын дэмжлэгтэй Аргун болон Чингисийн язгууртны дэмжсэн ах Тэкүдэр хоёрын залгамж халаатай тэмцэл өрнөв.Тэкүдэрийг Чингисүүд хаан сонгожээ.Текудер бол Ил хаант улсын анхны лалын шашинт удирдагч байсан боловч тэрээр өөрийн хаант улсыг сурталчлах, өөрчлөх гэж идэвхтэй оролдлого хийгээгүй.Гэсэн хэдий ч тэрээр Монголын улс төрийн уламжлалыг Исламын уламжлалаар солихыг оролдсон нь армийн дэмжлэгийг алдсан юм.Аргун шашин шүтлэгээ түүний эсрэг ашиглаж, мусульман бус хүмүүсээс дэмжлэг хүсчээ.Тэкүдэр үүнийг мэдээд Аргуныг дэмжигчдийг цаазалж, Аргуныг олзолжээ.Тэкүдэрийн өргөмөл хүү Буак Аргуныг чөлөөлж, Тэкүдэрийг түлхэн унагав.Аргуныг 1286 оны 2-р сард Хубилай хаан Илхан хэмээн батлав.Аргуны хаанчлалын үед тэрээр лалын шашны нөлөөний эсрэг идэвхтэй тэмцэж, Хорасан дахьмамлюкууд болон лалын шашинт монгол эмир Наврузын эсрэг тэмцэж байв.Аргун кампанит ажлаа санхүүжүүлэхийн тулд өөрийн вазир Бука, Саад-уд-давла нарт зардлаа төвлөрүүлэхийг зөвшөөрсөн боловч энэ нь маш их таалагдаагүй бөгөөд түүний хуучин дэмжигчид түүнийг эсэргүүцэхэд хүргэсэн.1291 онд вазир хоёулаа алагдаж, Аргун алагдсан.

Аргуны ах Гайхатугийн үед Ил хаант улс мөхөж эхлэв.Монголчуудын дийлэнх нь Исламын шашинд орсон бол Монголын ордныхон буддын шашинтай хэвээр байв.Гайхату дагалдагчдынхаа дэмжлэгийг худалдаж авах шаардлагатай болж, улмаар хаант улсын санхүүг сүйрүүлэв.Түүний визир Садр-ад-Дин ЗанжаниЮань гүрнээс цаасан мөнгө авах замаар улсын санхүүг бэхжүүлэхийг оролдсон нь аймшигтайгаар дууссан.Гайхату мөн л нэгэн хүүтэй бэлгийн харьцаанд орсон гэх Монголын хуучин харуулыг өөрөөсөө холдуулжээ.1295 онд Гайхатуг түлхэн унагаж, түүний үеэл Байдуг томилов.Байду жил хүрэхгүй хугацаанд хаан суусны дараа түүнийг Гайхатугийн хүү Газан түлхэн унагав.

Газан Наврузын нөлөөгөөр лалын шашинд орж, Исламыг төрийн албан ёсны шашин болгосон.Христэд итгэгч , еврей харъяатууд тэгш эрхээ алдаж, жизя хамгаалах татвар төлөх ёстой байв.Газан Буддын шашинтнуудад хөрвөх эсвэл хөөгдөх гэсэн хатуу сонголтыг өгч, сүмүүдийг нь устгахыг тушаав;Гэсэн хэдий ч тэр хожим нь энэ хатуу ширүүнийг тайвшруулсан.1297 онд Наврузыг огцруулж, алсны дараа Газан шашны үл тэвчих байдлыг шийтгэж, мусульман бус хүмүүстэй харилцаагаа сэргээхийг оролдов.Газан мөн Европтой дипломат харилцаа тогтоож, Франко -Монголын холбоо байгуулах гэсэн өмнөх үеийнхний амжилтгүй оролдлогыг үргэлжлүүлэв.Өндөр соёлтой хүн, Газан олон хэлээр ярьдаг, олон хоббитой байсан бөгөөд Ил хаант улсын олон элементийг, ялангуяа мөнгөн тэмдэгт, санхүүгийн бодлогыг стандартчилах талаар шинэчилсэн.

1299 онд Хомсын хоёрдугаар тулалдаанд Монголчууд Сирид ялагдсанаас хойш бараг 20 жилийн дараа Газан хаан болон Монгол, Гүрж, Армянчуудын арми Евфрат мөрнийг (Мамлюк -Илханидын хил) гатлан ​​Алеппо хотыг эзлэн авав.Дараа нь Монголын арми Хомсоос хойш хэдхэн бээрийн зайд хүртлээ урагшаа урагшиллаа.Тухайн үед Сирид байсанЕгипетийн султан Аль-Насир Мухаммед 20-30 мянган мамлюк (бусад эх сурвалжийн мэдээлснээр) армиа Дамаскаас хойд зүгт 2-3 араб фарсах (6-9 миль) зайд монголчуудтай тултал хөдөлсөн байна. Хомсоос зүүн хойд зүгт 1299 оны 12-р сарын 22-ны өглөөний 5 цагт Вади аль-Хазнадарт.Энэхүү тулалдааны үр дүнд Монгол Мамлюкуудыг ялав.

Марж аль-Саффарын тулалдаан нь Дамаскаас өмнө зүгт Сирийн Кисве хотын ойролцоохМамлюкууд болон Монголчууд болон тэдний холбоотон Арменуудын хооронд болсон.Энэ тулаан Исламын түүхэнд ч, орчин үеийн түүхэнд ч нөлөө үзүүлсэн бөгөөд учир нь бусад лалын шашинтнуудын эсрэг маргаантай жихад болон Рамадантай холбоотой фатва нь өөрөө тулалдаанд нэгдсэн Ибн Таймияа юм.Монголчуудын хувьд аймшигт ялагдал болсон тулалдаан нь Левант дахь монголчуудын довтолгоог зогсоов.

Өлжэйтү мөн онд Юань гүрэн, Цагадайн хаант улс, Алтан ургийн элч нарыг хүлээн авч, Монгол дотор энх тайван тогтоов.Түүний хаанчлалд мөн 1306 онд Төв Азиас нүүдэллэн иржээ. Минган Кэүн зэрэг зарим Боржигид ноёд 30,000 эсвэл 50,000 дагалдагчтай Хорасанд хүрч ирэв.

Өлжейтугийн үед Европын гүрнүүдтэй худалдааны харилцаа маш идэвхтэй байсан.Генучууд 1280 онд Табризын нийслэлд анх гарч ирсэн бөгөөд 1304 он гэхэд тэд оршин суугч консулын алба хашиж байжээ. Мөн Олжейту 1306 онд байгуулсан гэрээгээр Венецчүүдэд худалдааны бүрэн эрхийг олгосон (түүний хүү Абу Саидтай 1320 онд ийм гэрээ байгуулсан). .Марко Пологийн хэлснээр Табриз нь алт, торгоны үйлдвэрлэлээр мэргэшсэн бөгөөд барууны худалдаачид үнэт чулууг тоо хэмжээгээр нь худалдан авч чаддаг байжээ.

Олжайтү 1306 онд Картидын захирагч Фахр ад-Диний эсрэг Герат руу экспедиц хийсэн боловч богино хугацаанд амжилтанд хүрсэн;түүний эмир Данишмэнд отолт хийх үеэр алагдсан.Тэрээр 1307 оны 6-р сард Гилан руу хоёр дахь цэргийн аянаа эхлүүлэв.Сутай, Эсэн Кутлук, Иринжин, Севинч, Чупан, Тоган, Мумин зэрэг эмирүүдийн хүчийг нэгтгэсний ачаар амжилттай болсон.Анхны амжилтыг үл харгалзан түүний ерөнхий командлагч Кутлукшах кампанит ажлын үеэр ялагдаж, амь үрэгдсэн нь Чупан цол ахих замыг нээж өгсөн юм.Үүний дараа тэрээр Картидын эсрэг дахин аян дайн хийхийг тушаав, энэ удаад талийгаач эмир Данишмэндийн хүү Бужай тушааллав.2-р сарын 5-аас 6-р сарын 24-ний хооронд бүслэлт хийсний дараа Бужай амжилтанд хүрч, эцэст нь цайзыг эзлэн авав.

Юань улсын эзэн хаан Аюурбарварда Ил хаант улсын захирагч Олжайтүтэй найрсаг харилцаатай байв.Цагадайн хаант улстай харилцах харилцааны тухайд Юанийн цэрэг зүүн зүгт аль хэдийн удаан хугацаанд бэхжсэн байв.Аюурбарвадагийн элч Абишка Төв Азиар явж байхдаа Ил хаант улсад Юань болон Ил хаант улсын хооронд холбоо байгуулагдаж, холбоотны хүчнүүд ханлиг улс руу довтлохоор дайчилж байсныг Цагаадайн нэгэн жанжинд илчилжээ.Эдгээр үйл явдлаас болж Эсэн Бука Абишкаг цаазлахыг тушааж, Юань руу довтлохоор шийдсэн нь түүний эцэг Дувагийн 1304 онд Хятадтай зуучилж байсан эв найрамдлыг эвдэв.Эсэн Бука-Аюурбарвадагийн дайн нь I Есен Букагийн удирдсан Цагадайн хаант улс болон Аюурбарвада Буянту хааны (Рэнзонг хаан) удирдсан Юань гүрэн болон түүний холбоотон Олжайтүгийн удирдсан Ил хаант улсын хооронд болсон дайн юм.Дайн Юань, Ил хаант улсын ялалтаар дууссан боловч 1318 онд Эсэн Бука нас барсны дараа л энх тайван тогтжээ.

Олжайтүгийн хаанчлалыг Илханид Хижаз руу довтлоход богино хугацаанд хүчин чармайлт гаргаснаараа дурсдаг.Хумайда ибн Аби Нумай 1315 онд Ил хаант улсын ордонд хүрэлцэн ирэхэд Илхан өөрийн зүгээс Хижазыг Илханчуудын мэдэлд оруулахын тулд Сейид Талиб аль-Дилкандигийн удирдлаган дор хэдэн мянган Монгол, Арабын армийг Хумайдад өгчээ.

Олжайтугийн хүү, сүүлчийн Илхан Абу Саид Бахадур хаан 1316 онд хаан ширээнд суусан бөгөөд 1318 онд Хорасан дахь Цагадайн болон Караунасын бослого, Алтан Ордны түрэмгийлэл зэрэгтэй тулгарсан.Алтан Ордны хаан Өзбег өмнө нь Олжайтүд үнэнч байхаа тангарагласан ч 1319 онд бослого гаргасан Цагадайн хунтайж Ясауртай хамтран 1319 онд Азербайжан руу довтолсон. Үүнээс өмнө тэрээр Мазандараны захирагч Амир Ясаулыг өөрийн харьяат Бэгтүтэд алуулжээ.Абу Саид Амир Хусайн Жалайрыг Ясауртай тулж, өөрөө Озбегийн эсрэг жагсахаар илгээхээс өөр аргагүй болжээ.Озбег Чупаны хүч чадлын ачаар удалгүй ялагдсан бол Ясаур 1320 онд Кебект алагдсан. 1319 оны 6-р сарын 20-нд Мианегийн ойролцоо шийдвэрлэх тулалдаан болж Ил хаант улс ялалт байгуулав.Чупаны нөлөөгөөр Ил хаант улс Цагадайн бослогыг дарахад тусалсан Цагаадайн улс,мамлюкуудтай эвлэрэв.

1330-аад онд Хар үхлийн дэгдэлт Ил хаант улсыг сүйрүүлж, Абу-Сайд болон түүний хөвгүүд 1335 онд тахлаар алагдсан.Абу Саид өв залгамжлагчгүй эсвэл томилогдсон залгамжлагчгүйгээр нас барсан тул Ил хаант улсыг эмзэг байдалд оруулснаар Чупанид, Жалайырид зэрэг томоохон гэр бүлүүдийн мөргөлдөөн, Сарбадар зэрэг шинэ хөдөлгөөнүүд гарч ирэв.Агуу аялагч Ибн Баттута Перс рүү буцаж ирэхдээ хорин жилийн өмнө маш хүчирхэг мэт санагдсан энэ хаант улс маш хурдан ууссаныг олж мэдээд ихэд гайхжээ.Гияс-ад-Дин Арик Бөкегийн үр удам Арпа Кеунийг хаан ширээнд суулгаснаар "Бяцхан" Хасан 1338 онд Азербайжаныг эзлэх хүртэл богино хугацааны хаадын залгамж халааг үүсгэв. 1357 онд Алтан Ордын Жани Бег Чупанидыг байлдан дагуулжээ. -Табризийг нэг жил барьж, Ил хаант улсын үлдэгдлийг устгав.