Бүгд Найрамдах Турк улсын түүх

Грек , Турк, Болгараас бүрдсэн Османы эзэнт гүрэн нь үүсэн байгуулагдсан цагаасаа хойш м.1299 онд үнэмлэхүй хаант засаглалтай байв.1839-1876 оны хооронд эзэнт гүрэн шинэчлэлийн үеийг туулсан.Эдгээр шинэчлэлд дургүйцсэн залуу Османчууд 1876 онд Султан II Абдулхамидтай хамтран ямар нэгэн үндсэн хуулийн зохицуулалт хийхээр ажиллаж байсан. Эзэнт гүрнийг үндсэн хуульт хаант засаглал болгох богино хугацааны оролдлогын дараа Султан II Абдүлхамид дахин үнэмлэхүй хаант засаглал болгон хувиргасан. 1878 он гэхэд үндсэн хууль, парламентыг түдгэлзүүлэв.Хэдэн арван жилийн дараа Залуу Түрэгүүд нэртэй шинэ шинэчлэлийн хөдөлгөөн нь Залуу Түрэгийн хувьсгалыг эхлүүлж, эзэнт гүрнийг удирдаж байсан Султан II Абдүлхамидын эсрэг хуйвалдав.Тэд султаныг 1908 онд үндсэн хуулийн засаглалыг сэргээхийг албадав. Энэ нь улс төрд цэргийн идэвхтэй оролцоо нэмэгдэхэд хүргэсэн.1909 онд тэд султаныг буулгаж, 1913 онд төрийн эргэлт хийж засгийн эрхийг булаан авчээ.1914 онд Османы эзэнт гүрэн дэлхийн нэгдүгээр дайнд Германы эзэнт гүрний холбоотон болж төв гүрний талд орж, улмаар дайнд ялагдсан.Зорилго нь өмнөх жилүүдэд Итали-Туркийн дайн болон Балканы дайны үеэр баруунд алдсан хохирлыг нөхөхийн тулд дорно дахинд газар нутгийг эзлэх явдал байв.1918 онд Залуу туркуудын удирдагчид алдсан дайныг бүрэн хариуцаж, улс орноо эмх замбараагүй байдалд орхин цөллөгт дүрвэв.Мудросын зэвсгийн гэрээнд гарын үсэг зурсан бөгөөд энэ нь холбоотнуудад "эмх замбараагүй байдал үүссэн тохиолдолд" Анатолийг цаашид эзлэх эрхийг өргөн, бүдэг бадаг заалтаар олгосон юм.Хэд хоногийн дотор Франц , Британийн цэргүүд Османы эзэнт гүрний хяналтад байсан үлдсэн газар нутгийг эзэлж эхлэв.Мустафа Кемал Ататүрк болон бусад армийн офицерууд эсэргүүцлийн хөдөлгөөнийг эхлүүлэв.1919 онд Баруун Анатолийг Грек эзэлсний дараахан Мустафа Кемал Паша Анатоли дахь мусульманчуудын эзлэн түрэмгийлэл, хавчлагын эсрэг Туркийн тусгаар тогтнолын төлөөх дайныг эхлүүлэхийн тулд Самсун хотод хөл тавьжээ.Тэрээр болон түүнтэй хамт байсан армийн бусад офицерууд Османы эзэнт гүрний үлдсэн хэсгээс эцэст нь Бүгд Найрамдах Турк Улсыг байгуулсан улс төрд ноёрхож байв.Турк улс нь Османы эзэнт гүрний өмнөх түүхэнд байсан үзэл суртлын үндсэн дээр байгуулагдсан бөгөөд Улема зэрэг шашны бүлгүүдийн нөлөөг бууруулахын тулд шашингүй улс төрийн тогтолцоог чиглүүлсэн.

1923 оны 10-р сарын 29-нд Бүгд Найрамдах Турк Улсыг тунхаглаж, Ататүрк анхны ерөнхийлөгчөөр сонгогдов.Засгийн газрыг Мустафа Кемал Ататүрк болон түүний нөхөд тэргүүтэй Анкарад төвтэй хувьсгалт бүлгээс бүрдүүлсэн.Хоёр дахь үндсэн хуулийг 1924 оны 4-р сарын 20-нд Үндэсний Их Хурал соёрхон баталсан.

Ойролцоогоор 10 жилийн хугацаанд тус улсад Ататүркийн шинэчлэлээр дамжуулан шашингүй барууншуулах үйл явц тогтвортой явагдаж, үүнд боловсролыг нэгтгэх;шашны болон бусад цол хэргэмийг зогсоох;Исламын шүүхүүдийг хааж, Исламын шашны хуулийг Швейцарийн иргэний хууль, Италийн эрүүгийн хуулийн дагуу эрүүгийн хуулиар сольсон;1934 оны 12-р сарын 5-нд хүйсийн тэгш байдлыг хүлээн зөвшөөрч, эмэгтэйчүүдэд улс төрийн бүрэн эрхийг олгосон тухай;шинээр байгуулагдсан Турк хэлний нийгэмлэгээс эхлүүлсэн хэлний шинэчлэл;Османы турк цагаан толгойг латин цагаан толгойноос гаралтай шинэ турк цагаан толгойгоор солих;хувцаслалтын хууль (фез өмсөхийг хориглосон);овгийн нэрийн тухай хууль;болон бусад олон.

Шашны хувцас өмсөж, шашин шүтлэгтэй холбоотой бусад шинж тэмдгийг арилгах албан ёсны арга хэмжээг аажмаар нэвтрүүлсэн.1923 оноос эхлэн хэд хэдэн хуулиуд нь уламжлалт хувцасны сонгосон зүйлсийг өмсөхийг аажмаар хязгаарласан.Мустафа Кемал эхлээд төрийн албан хаагчдад малгайг заавал хэрэглэх ёстой болгосон.Оюутнууд болон төрийн албан хаагчдыг зөв хувцаслах удирдамжийг (төрийн хяналтад байдаг олон нийтийн газар) амьд ахуй цагт нь баталсан.Харьцангуй өндөр боловсролтой төрийн албан хаагчдын ихэнх нь малгайгаа өөрийн гараар өмссөний дараа тэрээр аажмаар урагшилжээ.1925 оны 11-р сарын 25-нд парламент малгайны тухай хуулийг баталж, фэзийн оронд барууны хэв маягийн малгай хэрэглэх болсон.Хууль тогтоомжид гивлүүр, толгойн алчуурыг шууд хориглоогүй бөгөөд үүний оронд эрэгтэйчүүдэд фез, гогцоо өмсөхийг хориглох талаар анхаарчээ.Энэ хууль сургуулийн сурах бичигт ч нөлөөлсөн.Малгайны тухай хууль гарсны дараа сургуулийн сурах бичигт фезтэй эрчүүдийг харуулсан зургуудыг малгайтай эрчүүдийн зурагтай сольсон.Хувцаслалтын өөр нэг хяналтыг 1934 онд "Хориотой хувцас" өмсөхтэй холбоотой хуулиар баталсан.Энэ нь шашны хэв маягийн хувцас, тухайлбал, гивлүүр, гогцоо зэргийг мөргөлийн газраас гадуур хэрэглэхийг хориглож, шашин, шашны бүлгээс зөвхөн нэг хүнийг мөргөлийн газраас гадуур хувцаслах эрхийг Засгийн газарт өгсөн.

Османы эзэнт гүрний үед Туркийн хууль эрх зүйн тогтолцоо бусад лалын шашинтай орнуудын нэгэн адил шариат байсан.1877 онд Ахмет Жевдет Паша тэргүүтэй хороо Шариатын дүрмийг эмхэтгэсэн.Хэдийгээр энэ нь сайжруулалт байсан ч орчин үеийн үзэл баримтлал дутмаг хэвээр байв.Үүнээс гадна хоёр өөр эрх зүйн тогтолцоо батлагдсан;нэг нь лалын шашинтнууд, нөгөө нь эзэнт гүрний харъяат мусульман бус хүмүүст зориулагдсан.1923 оны 10-р сарын 29-нд Бүгд Найрамдах Турк Улсыг тунхагласны дараа Турк улс орчин үеийн хуулиудыг баталж эхлэв.Туркийн парламент Европын орнуудын иргэний хуулийг харьцуулах хороо байгуулжээ.Австри, Герман, Франц, Швейцарийн иргэний хуулийг шалгав 1925 оны 12-р сарын 25-ны өдөр комисс Швейцарийн иргэний хуулийг Туркийн иргэний хуулийн загвар болгох шийдвэр гаргасан.Туркийн Иргэний хууль 1926 оны 2-р сарын 17-нд батлагдсан. Дүрмийн оршилыг Туркийн 4-р засгийн газрын Хууль зүйн сайд Махмут Эсат Бозкурт бичсэн.Хэдийгээр энэ дүрэм нь орчин үеийн амьдралын олон салбарыг хамарсан боловч хамгийн чухал зүйлүүдэд эмэгтэйчүүдийн эрхийн тухай өгүүлсэн.Анх удаа эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс тэгш эрхтэй гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн.Өмнөх эрх зүйн тогтолцооны үед өв залгамжлалд эмэгтэйчүүдийн эзлэх хувь, шүүх дэх эмэгтэйчүүдийн мэдүүлгийн жин нь эрэгтэйчүүдийнхээс тал хувь байсан.Хуулийн дагуу эрэгтэй, эмэгтэй хүмүүс өв залгамжлал, гэрчлэлийн хувьд тэгш эрхтэй байсан.Мөн хууль ёсны гэрлэлтийг албадан болгож, олон эхнэр авахыг хориглов.Эмэгтэйчүүдэд ямар ч мэргэжлийг сонгох эрх олгосон.Эмэгтэйчүүд 1934 оны 12-р сарын 5-нд бүх нийтийн сонгуулийн бүрэн эрхийг авсан.

Одоогийн 29 үсэгтэй турк цагаан толгойг Бүгд Найрамдах Турк Улсыг үндэслэгч Мустафа Кемал Ататүркийн хувийн санаачилгаар бий болгосон.Энэ нь Ататүркийн эрх мэдлийг нэгтгэсний дараа хийсэн шинэчлэлийн соёлын хэсэг дэх гол алхам байв.Бүгд найрамдах ардын намаараа удирдуулсан нэг намын төрийг байгуулсан Ататүрк цагаан толгойн үсгийн эрс шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхийн өмнөх сөрөг хүчнийг халж, Хэлний хороог байгуулж чадсан юм.Тус комисс нь турк хэлний авиа зүйн шаардлагад нийцүүлэн латин үсгийг тохируулах үүрэгтэй байв.Үүний үр дүнд бий болсон латин цагаан толгой нь хуучин Османы бичгийг шинэ хэлбэрт оруулахын оронд турк хэлний бодит авиаг тусгах зорилготой байв.Ататүрк өөрөө тус комисст биечлэн оролцож, өөрчлөлтийг сурталчлахын тулд "цагаан толгойн хөдөлгөөн" зарласан.Тэрээр улс орноор аялж, бичгийн шинэ тогтолцоог тайлбарлаж, шинэ цагаан толгойг хурдан нэвтрүүлэхийг уриалав.Хэлний хороо таван жилийн шилжилтийн үеийг санал болгосон;Ататүрк үүнийг хэтэрхий урт гэж үзээд гурван сар болгон бууруулсан.Энэхүү өөрчлөлтийг Бүгд Найрамдах Турк Улсын 1928 оны 11-р сарын 1-ний өдөр баталсан Туркийн цагаан толгойн 1353 тоот хуулиар баталсан бөгөөд 1928 оны 12-р сарын 1-нээс эхлэн сонин, сэтгүүл, киноны хадмал орчуулга, зар сурталчилгаа, тэмдэглэгээг бичих шаардлагатай болсон. шинэ цагаан толгойн үсгүүдтэй.1929 оны 1-р сарын 1-ээс эхлэн бүх нийтийн харилцаа холбоо, банк, улс төр, нийгмийн байгууллагуудын дотоод харилцаа холбоонд шинэ цагаан толгойг заавал хэрэглэх болсон.1929 оны 1-р сарын 1-нээс эхлэн номыг шинэ цагаан толгойгоор хэвлэх ёстой байв.Иргэний ард түмэн 1929 оны 6-р сарын 1 хүртэл байгууллагуудтай харилцахдаа хуучин цагаан толгойг ашиглахыг зөвшөөрөв.

Османы нийгэм нь уламжлалт нийгэм байсан бөгөөд 1908 оны хоёрдугаар Үндсэн хуулийн эриний дараа ч эмэгтэйчүүд улс төрийн эрхгүй байсан. Бүгд Найрамдах Турк улсын анхны жилүүдэд боловсролтой эмэгтэйчүүд улс төрийн эрхийн төлөө тэмцэж байв.Нэгэн алдартай эмэгтэй улс төрийн идэвхтэн бол 1923 оны 6-р сард анхны эмэгтэйчүүдийн намыг үүсгэн байгуулсан Незихе Мухиттин байсан боловч Бүгд Найрамдах Улсыг албан ёсоор тунхаглаагүй тул үүнийг хуульчлаагүй юм.1930 оны 4-р сарын 3-ны өдрийн 1580 оны актаар турк эмэгтэйчүүд эрчимтэй тэмцсээр орон нутгийн сонгуульд санал өгөх эрхээ авчээ. Дөрвөн жилийн дараа 1934 оны 12-р сарын 5-нд батлагдсан хууль тогтоомжоор тэд бусад ихэнх орноос эрт бүх нийтийн сонгуулийн бүрэн эрхийг авсан.Туркийн иргэний хуулийн өөрчлөлтүүд, тэр дундаа эмэгтэйчүүдийн сонгох эрхийн өөрчлөлтүүд нь "Зөвхөн Исламын ертөнцөд төдийгүй барууны ертөнцөд нээлт хийсэн" юм.1935 онд болсон бүх нийтийн сонгуулиар 18 эмэгтэй парламентын гишүүн парламентад элссэн бөгөөд энэ үед Европын бусад олон орны эмэгтэйчүүд санал өгөх эрхгүй байв.

Амьдралынхаа ихэнх хугацаанд Ататүрк дунд зэргийн архичин байсан бөгөөд өдөрт хагас литр раки уудаг байв;тэр бас тамхи татдаг байсан бөгөөд ихэвчлэн тамхи татдаг байв.1937 онд Ататүркийн биеийн байдал муудаж байгаа шинж тэмдэг илэрч эхэлсэн.1938 оны эхээр тэрээр Ялова руу аялж явахдаа хүнд өвчин тусчээ.Тэрээр Истанбул руу эмчилгээ хийлгэхээр явсан бөгөөд тэндээ элэгний хатууралтай гэсэн оноштой байжээ.Истанбулд байх хугацаандаа тэрээр ердийн амьдралын хэв маягаа дагаж мөрдөхийг хичээсэн боловч эцэст нь өвчиндөө унажээ.Тэрээр 1938 оны 11-р сарын 10-нд 57 насандаа Долмабахче ордонд таалал төгсөв.Ататүркийг оршуулах ёслол нь Туркт уй гашуу, бахархалыг илэрхийлж, 17 улс тусгай төлөөлөгчөө илгээсэн бол есөн улс зэвсэгт отрядыг кортежид илгээжээ.Ататүркийн шарилыг анх Анкарагийн угсаатны зүйн музейд оршуулсан боловч 1953 оны 11-р сарын 10-нд (түүнийг нас барснаас хойш 15 жилийн дараа) 42 тонн жинтэй саркофагт хийж, Анкара, Аниткабир руу харсан бунхан руу шилжүүлэв.Ататүрк гэрээслэлдээ бүх эд хөрөнгөө Бүгд Найрамдах Ардын Намд хандивласан бөгөөд түүний жилийн хүүг түүний эгч Макбулэ болон өргөмөл хүүхдүүдийг нь харж, Исмет Инонугийн хүүхдүүдийн дээд боловсролыг санхүүжүүлэхэд зарцуулна.Үлдсэн хувийг Турк хэлний нийгэмлэг болон Туркийн түүхийн нийгэмлэгт гэрээслэлээр өгсөн.

Туркийн зорилго бол дэлхийн хоёрдугаар дайны үед төвийг сахих явдал байв.Анкарад тэнхлэгийн гүрнүүд болон холбоотнуудын элчин сайд нар холилджээ.1941 оны 6-р сарын 18-нд тэнхлэгийн гүрнүүд Зөвлөлт Холбоот Улсад довтлохоос 4 хоногийн өмнө Инөнү нацист Германтай үл довтлох гэрээ байгуулжээ.Үндсэрхэг үзэлтэй Бозрукат, Чинар Алту сэтгүүлүүд ЗХУ, Грекийн эсрэг дайн зарлахыг уриалав.1942 оны 7-р сард Бозрукат Зөвлөлтийн хяналтад байсан Кавказ болон Төв Азийн бүгд найрамдах улсуудыг багтаасан Их Туркийн газрын зургийг нийтэлжээ.1942 оны зун Туркийн дээд командлал Зөвлөлт Холбоот Улстай дайтах нь бараг зайлшгүй гэж үзсэн.Үйл ажиллагаа явуулахаар төлөвлөж байсан бөгөөд эхний бай нь Баку байв.Турк хоёр талтай худалдаа хийж, хоёр талаас зэвсэг худалдаж авсан.Холбоотнууд Германы хром (илүү сайн ган хийхэд ашигладаг) худалдан авалтыг зогсоохыг оролдсон.Үнэ хоёр дахин өсөхөд инфляци өндөр байсан.1944 оны 8-р сар гэхэд тэнхлэгүүд дайнд ялагдаж, Турк улс харилцаагаа таслав.Зөвхөн 1945 оны 2-р сард Турк Герман,Японд дайн зарласан нь Туркийг ирээдүйн НҮБ-д элсэх боломжийг олгосон бэлгэдлийн алхам байв.

Туркийн бригад нь Солонгосын дайны үеэр (1950-1953) НҮБ-ын командлалын дор алба хааж байсан Туркийн армийн явган цэргийн бригад байв.НҮБ-ын хүчинд хүн хүч нийлүүлсэн 22 орны нэг, цэргийн албан хаагчаар хангасан 16 орны нэг нь Турк байв.Туркийн бригадын анхны 5000 цэрэг 1950 оны 10-р сарын 19-нд буюу 6-р сард байлдааны ажиллагаа эхэлсний дараахан ирсэн бөгөөд 1954 оны зун хүртэл янз бүрийн хүчин чадалтай байсан. АНУ-ын 25-р явган цэргийн дивизэд харьяалагддаг Туркийн бригад нь НҮБ-ын цорын ганц анги байв. Түүний хэмжээ нь Солонгосын дайны туршид АНУ-ын дивизтэй байнга холбоотой байв.Туркийн бригад хэд хэдэн ажиллагаанд оролцсон ба ялангуяа Кунуригийн тулалдаанд тэдний ширүүн эсэргүүцэл нь дайсны давшилтыг удаашруулахад шийдвэрлэх үүрэг гүйцэтгэсэн.Түүний үйлдлүүд нь Солонгос, АНУ-аас Бригадын нэгжийн эшлэлийг хүртэж, улмаар байлдааны чадвар, зөрүүд хамгаалалт, даалгаврын төлөө тууштай, эр зоригоороо нэр хүндийг нь хөгжүүлсэн.

1945 онд Үндэсний хөгжлийн намыг (Milli Kalkınma Partisi) Нури Демираг үүсгэн байгуулжээ.Дараа жил нь Ардчилсан нам байгуулагдаж, 1950 онд сонгогдсон бөгөөд түүнийг Ерөнхий сайдаар ажилласан 10 жилийн хугацаанд Туркийн эдийн засаг жилийн есөн хувийн өсөлттэй байв.Тэрээр Барууны блоктой цэргийн эвсэл байгуулахыг дэмжиж байсан бөгөөд түүнийг ажиллаж байх хугацаанд Турк улс 1952 онд НАТО-д элссэн. Маршаллын төлөвлөгөөний дагуу АНУ-ын эдийн засгийн дэмжлэгтэйгээр хөдөө аж ахуй механикжсан;зам тээвэр, эрчим хүч, боловсрол, эрүүл мэнд, даатгал, банк зэрэг дэвшил гарсан.Бусад түүхэн баримтуудад Туркийн эдийн засгийн хямрал (1954 онд ДНБ/хүн 11%-иар буурсан) Мендересийн үед 1950-иад оны дундуур гарсан эдийн засгийн хямралыг засгийн газар Истанбулын үймээн самууны эсрэг зохион байгуулах болсон шалтгаануудын нэг гэж онцолсон байдаг. Грек үндэстний цөөнх (доороос үзнэ үү).Мөн засгийн газар улс төрийн өрсөлдөгчдөө дарахын тулд армийг ашиглахыг оролдсон.1960 оны төрийн эргэлтээр арми бослого гаргаж, Мендересын засгийн газрыг дуусгаж, удалгүй иргэний засаглалыг эргүүлэн авчээ.1960 оны төрийн эргэлтийн дараа түүнийг засгийн газрын хоёр гишүүн Фатин Рүштү Зорлу, Хасан Полаткан нарын хамт цэргийн хунтагийн дор шүүж, дүүжлэв.

Турк улс Дарданеллийн хоолойг хянах талаар хэд хэдэн санал дэвшүүлсэн ЗХУ-ын болзошгүй түрэмгийллийн эсрэг аюулгүй байдлын баталгаа авахыг хүсч байсан тул НАТО-гийн гишүүн болохыг эрмэлзэж байв.1945 оны 3-р сард Зөвлөлт Холбоот Улс , Туркийн 1925 онд тохиролцсон найрамдлын болон түрэмгийлэлгүй байдлын гэрээг цуцалсан бөгөөд 1945 оны 6-р сард Зөвлөлтүүд энэхүү гэрээг сэргээхийн тулд хоолойнууд дээр Зөвлөлтийн бааз байгуулахыг шаарджээ. .Туркийн Ерөнхийлөгч Исмет Инону, УИХ-ын дарга нар эрс шийдэмгий хариулж, Турк өөрийгөө хамгаалахад бэлэн гэдгээ мэдэгдэв.1948 онд Турк НАТО-д элсэх хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлж эхэлсэн бөгөөд 1948, 1949 онуудад Америкийн албан тушаалтнууд Туркийн элсэх хүсэлтэд сөрөг хариу өгчээ.1950 оны 5-р сард Исмет Инонугийн ерөнхийлөгчийн үед Турк улс анх удаа албан ёсоор элсэх хүсэлтээ тавьсан ч НАТО-гийн гишүүн орнууд татгалзсан юм.Мөн оны 8-р сард Турк Солонгосын дайнд оролцох Туркийн цэргийн хүчнийг амласнаас хэдхэн хоногийн дараа хоёр дахь тендерийг зарлав.1950 оны 9-р сард Төрийн нарийн бичгийн даргын орлогч Дин Ачесон Франц , Их Британитай тохиролцсоны дараа НАТО-гийн командлал Грек , Турк хоёрыг батлан ​​хамгаалахын хамтын ажиллагааны төлөвлөгөөгөө танилцуулахыг урив.Турк нэгдэн орсон боловч НАТО-гийн бүрэн эрхт гишүүнчлэлийг авч үзэхгүй байгаад сэтгэл дундуур байгаагаа илэрхийлэв.АНУ-ын хүнд сурталтан Жорж МакГи 1951 оны 2-р сард Туркт айлчлахдаа Туркийн ерөнхийлөгч Селал Баяр, ялангуяа Солонгосын дайнд цэргээ илгээсний дараа Турк бүрэн гишүүнчлэлтэй болно гэж найдаж байсныг онцлон тэмдэглэв.ЗХУ-тай зөрчилдсөн тохиолдолд Турк аюулгүй байдлын баталгаа авахыг хүссэн.НАТО-гийн төв байранд болон Тагнуулын төв газар (ТТГ) болон АНУ-ын армийн албан тушаалтнууд нэмэлт үнэлгээ хийсний дараа 1951 оны 5-р сард Туркийг бүрэн гишүүнээр элсүүлэхээр шийджээ.Туркийн ЗХУ-ын эсрэг дайнд гүйцэтгэх үүрэг нь НАТО-д чухал гэж үзсэн.1951 оны турш АНУ НАТО-гийн холбоотнууддаа Турк, Грекийг тус холбоонд гишүүнээр элсүүлэхийн давуу талыг итгүүлэхээр ажиллаж байв.1952 оны 2-р сард Баяр гишүүнээр элссэн тухай баримт бичигт гарын үсэг зурав.Инжирлик агаарын бааз нь 1950-иад оноос хойш цэргийн агаарын бааз байсан ба түүнээс хойш улам бүр чухал ач холбогдолтой болж байна.Энэ нь 1951-1952 оны хооронд АНУ-ын цэргийн гэрээт гүйцэтгэгчид баригдсан бөгөөд 1955 оноос хойш үйл ажиллагаагаа явуулж байна. Баазанд 50 орчим цөмийн зэвсэг байрлуулсан байдаг.Конья дахь агаарын бааз нь 1983 онд байгуулагдсан бөгөөд НАТО-гийн ажиглалтын AWACS онгоцуудыг байрлуулдаг.2012 оны арванхоёрдугаар сараас НАТО-гийн хуурай замын цэргийн штаб Эгийн тэнгис дэх Измирийн ойролцоох Бука хотод байрладаг.Өмнөд Европ дахь Холбоотны Агаарын командлал нь 2004-2013 оны хооронд Бука хотод байрладаг. 2012 оноос хойш Иранаас 500 км-ийн зайд байрлах Курежик радарын станц НАТО-гийн пуужингаас хамгаалах системийн нэг хэсэг болгон ажиллаж байна.

Трумэний сургаал, Маршаллын төлөвлөгөөний АНУ-ын тусламж дуусч байгаа тул Ерөнхий сайд Аднан Мендерес өөр зээлийн шугам байгуулах найдвараар Москвад айлчлахаар төлөвлөжээ.Төрийн эргэлтийг удирдсан офицеруудын дунд хурандаа Алпарслан Түркеш байв.Тэрээр хунтагийн (Үндэсний эв нэгдлийн хороо) гишүүн байсан бөгөөд 1948 онд АНУ-аас сөрөг партизан байгуулахаар бэлтгэгдсэн анхны 16 офицерын нэг байв.Иймээс тэрээр ард түмэндээ хандаж хэлсэн богинохон үгэндээ коммунизмын эсрэг үзэлтэй, НАТО болон СЕНТО-д үнэнч, үнэнч гэдгээ илэн далангүй илэрхийлсэн боловч төрийн эргэлтийн шалтгааны талаар тодорхойгүй хэвээр байв.Дараа өдөр нь хийсэн хэвлэлийн бага хурал дээр Жемал Гүрсел "Төрийн эргэлтийн зорилго, зорилго нь улс орныг шударга, цэвэр, хатуу ардчилалд бүх хурдаар авчрах явдал юм... Би эрх мэдэл, засаг захиргааг шилжүүлэхийг хүсч байна" гэж онцлон тэмдэглэв. Гэсэн хэдий ч Туркешийн эргэн тойронд байсан хунта дахь залуу бүлэглэл нь тууштай цэргийн удирдлагыг дэмжиж байсан бөгөөд энэ нь Эв нэгдэл, дэвшлийн хороо эсвэл Мустафа Кемал Ататүркийн дэглэмийн үеийнх шиг авторитар дэглэм юм.Энэ бүлэг дараа нь их сургуулийн 147 багшийг ажлаас нь халахыг оролдсон.Энэ нь ардчилал, олон намын тогтолцоо руу буцахыг шаардсан хунтагийн офицеруудын хариу үйлдэлд хүргэсэн бөгөөд үүний дараа Туркеш болон түүний бүлгийг гадаадад илгээв.Хунта 235 генерал болон бусад 3000 гаруй албан тушаалтныг албадан тэтгэвэрт гаргасан;500 гаруй шүүгч, прокурор, их сургуулийн 1400 гаруй багш нарыг чөлөөлж, Жанжин штабын дарга, Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд болон захиргааны бусад гишүүдийг баривчилжээ.1961 оны 9-р сарын 16-нд Гадаад хэргийн сайд Фатин Рүштү Зорлу, Сангийн сайд Хасан Полаткан нарыг Имрали арал дээр, 1961 оны 9-р сарын 17-нд Аднан Мендересийг цаазалсанаар шүүх хурал өндөрлөв. Мендерес болон Туркийн засгийн газрын бусад гишүүдийг цаазалснаас сарын дараа 1961 оны 10-р сарын 15-нд бүх нийтийн сонгууль болсон. Захиргааны эрх мэдлийг энгийн иргэдэд буцааж өгсөн ч 1965 оны 10-р сар хүртэл улс төрийн тавцанд цэргийнхэн ноёрхсон хэвээр байв.

Аднан Мендерес ирээдүйн боломжит Ерөнхий сайдаар тодорсон Демирэл 1964 онд Шударга ёс намын даргаар сонгогдож, 1965 онд парламентын гишүүн байгаагүй ч Исмет Инонугийн засгийн газрыг унагаж чадсан юм.Демирел 1966 онд ерөнхийлөгч болсон Шударга ёс намд армийн хандлагыг зөөлрүүлэхийн тулд Жанжин штабын дарга Жевдет Сунайг ерөнхийлөгчийн сонгуульд нэр дэвшүүлэв.1969 оны 10-р сарын 10-нд болсон дараагийн сонгуульд Шударга ёс нам дахин үнэмлэхүй ялалт байгуулжээ.Демирел Кебан далан, Босфорын гүүр, Батман, Искендерун хотыг холбосон газрын тос дамжуулах хоолойн суурийг тавих ажлыг тэргүүлсэн.Эдийн засгийн шинэчлэл инфляцийг тогтворжуулж, Турк улс хамгийн хурдацтай хөгжиж буй эдийн засгийн нэг болсон.Гэсэн хэдий ч 1968 онд их сургуулийн оюутнуудын бойкот, ажил хаялт нь улс төрийн тогтворгүй байдлыг бий болгож, Туркийн армид онцгой анхаарал хандуулсан.Никсоны засаг захиргаа Туркт опиум тариалахыг хориглохыг хүссэн тул АНУ- аас дарамт шахалт ихсэж байсан бөгөөд энэ нь Демирелд хэрэгжүүлэх нь улс төрийн хувьд ихээхэн зардал гарах болно.Арми 1971 онд иргэний засгийн газарт анхааруулсан санамж бичиг гаргаж, Демирелийн засгийн газар унаж, түр засгийн газрууд байгуулагдахад хүргэсэн ээлжит төрийн эргэлтэд хүргэв.

1960-аад он өнгөрөхөд Туркт хүчирхийлэл, тогтворгүй байдал үүсэв.Тэр арван жилийн сүүлээр болсон эдийн засгийн уналт нь гудамжны жагсаал, ажилчдын ажил хаялт, улс төрийн аллага зэрэг нийгмийн эмх замбараагүй байдлын давалгааг өдөөсөн юм.Зүүн жигүүрийн ажилчид болон оюутны хөдөлгөөнүүд байгуулагдаж, баруун талд нь лалын болон дайчин Туркийн үндсэрхэг бүлгүүд эсэргүүцэв.Зүүнийхэн бөмбөгдөлтийн халдлага, дээрэм, хулгайлсан;1968 оны сүүлээс болон 1969, 1970 онуудад зүүн жигүүрийн хүчирхийлэл хэт барууны хүчирхийлэлтэй давхцаж, тэр дундаа Саарал чононуудын хүчирхийллээр давж гарсан.1969 онд улиран сонгогдсон Ерөнхий сайд Сулайман Демирелийн баруун төвийн үзэл баримтлалтай Шударга ёс намын засгийн газар ч улс төрийн фронтод асуудалтай тулгарсан.Намынх нь янз бүрийн фракцууд өөр өөрийн гэсэн хуваагдсан бүлэглэлүүдийг байгуулж, парламент дахь олонхыг нь аажмаар бууруулж, хууль тогтоох үйл явцыг зогсоосон.1971 оны 1-р сар гэхэд Турк улс эмх замбараагүй байдалд оров.Их дээд сургуулиуд ажиллахаа больсон.Оюутнууд Латин Америкийн хотуудын партизануудыг дуурайж, банк дээрэмдэж, АНУ-ын цэргийн албан хаагчдыг хулгайлж, Америкийн бай руу довтолжээ.Засгийн газрыг шүүмжилдэг их сургуулийн багш нарын гэрийг неофашист дайчид бөмбөгдөв.1971 оны 1-р сарын 1-ээс 3-р сарын 12-ны хооронд үйлдвэрүүд ажил хаялт зарлаж, өмнөх жилүүдийнхээс илүү олон ажлын өдрүүдээ алдсан.Исламын хөдөлгөөн улам түрэмгий болж, түүний нам болох Үндэсний дэг журам нам нь Ататүрк, Кемализмыг илт үгүйсгэж, Туркийн Зэвсэгт хүчнийг уурлуулжээ.Демирелийн засгийн газар оргон зайлах замаар суларч, оюутны хотхон, гудамжны хүчирхийллийн өмнө саажилттай мэт санагдаж, нийгэм, санхүүгийн шинэчлэлийн талаар ямар ч ноцтой хууль тогтоомж гаргаж чадахгүй байв.Тухайн жилийн 3-р сарын 12-нд гаргасан 1971 оны Туркийн цэргийн санамж бичиг (Турк: 12 Mart Muhtırası) нь 1960 оны өмнөх үеийнхээс 11 жилийн дараа Бүгд Найрамдах Турк Улсад болсон хоёр дахь цэргийн интервенц байв.Үүнийг өмнө нь хийж байсан шигээ цэргийнхэн танк илгээхийн оронд хийсэн "санамж бичигт төрийн эргэлт" гэж нэрлэдэг.Энэ үйл явдал дотоодын зөрчилдөөн хурцдаж байгаа үед болсон ч эцсийн дүндээ энэ үзэгдлийг зогсоож чадсангүй.

Туркийн Киприйг довтлох ажиллагаа 1974 оны 7-р сарын 20-нд эхэлсэн бөгөөд дараагийн сард хоёр үе шаттайгаар явав.Грек , Турк Киприйн ард түмний хоорондын хүчирхийллийн арын дэвсгэр дээр өрнөж, тав хоногийн өмнө Грекийн хунтагийн ивээн тэтгэсэн Киприйн төрийн эргэлтийн хариуд арлын хойд хэсгийг Туркууд эзлэн авч, эзлэхэд хүргэв.Төрийн эргэлтийг Грекийн цэргийн хунтагийн тушаалаар Киприйн үндэсний гвард EOKA B-тэй хамтран зохион байгуулсан. Энэ нь Киприйн ерөнхийлөгч хамба III Макариосыг огцруулж, Никос Сампсоныг томилсон юм.Төрийн эргэлтийн зорилго нь Киприйг Гректэй нэгтгэх (энозис), Бүгд Найрамдах Эллин Кипр улсыг тунхаглах явдал байв.Туркийн арми 7-р сарын 20-нд Кипрт газардаж, гал зогсоохоос өмнө арлын 3%-ийг эзлэн авчээ.Грекийн цэргийн хунта нуран унаж, оронд нь иргэний засгийн газар байгуулагдав.Энх тайвны хэлэлцээр тасалдсаны дараа 1974 оны 8-р сард Туркийн дахин довтолгооны үр дүнд арлын 36 орчим хувийг эзлэн авчээ.1974 оны 8-р сараас эхлэн гал зогсоох шугам нь Кипр дэх НҮБ-ын хамгаалалтын бүс болсон бөгөөд үүнийг ихэвчлэн Ногоон шугам гэж нэрлэдэг.150,000 орчим хүн (Киприйн нийт хүн амын дөрөвний нэгээс илүү хувь, Киприйн Грек хүн амын гуравны нэг нь) хүн амын 80 хувийг эзэлдэг арлын хойд хэсгээс хөөгдсөн.Ирэх жилийн хугацаанд Киприйн Туркийн хүн амын тал хувь болох 60,000 орчим туркууд өмнөд зүгээс хойд зүг рүү нүүлгэн шилжүүлсэн байна.Туркийн довтолгоо нь НҮБ-ын хяналтанд байдаг Ногоон шугамын дагуу Киприйг хувааж, хойд хэсэгт нь де-факто Киприйн автономит Туркийн засаг захиргаа байгуулагдсанаар төгсөв.1983 онд Умард Кипр Туркийн Бүгд Найрамдах Улс (БНТУ) тусгаар тогтнолоо зарласан ч Турк улс үүнийг хүлээн зөвшөөрсөн цорын ганц улс юм.Олон улсын хамтын нийгэмлэг БНАСАУ-ын нутаг дэвсгэрийг Туркийн эзэлсэн Бүгд Найрамдах Кипр улсын нутаг дэвсгэр гэж үздэг.Энэхүү эзлэн түрэмгийлэл нь олон улсын хууль тогтоомжийн дагуу хууль бус гэж тооцогддог бөгөөд энэ нь Кипр гишүүн болсноос хойш Европын Холбооны нутаг дэвсгэрийг хууль бусаар эзэлсэн явдал юм.

Курдистаны ажилчны нам (ПКК) хувьсгалт бүлэглэлийг 1978 онд Абдулла Окалан тэргүүтэй Курд оюутнуудын хүчээр Лице хотын Фис тосгонд байгуулжээ.Курдчуудыг Курдуудыг дарангуйлж байсан нь Курдстаны ажилчны намынхан үүний анхны шалтгаан болсон.Тухайн үед курд үндэстэн суурьшсан бүс нутагт курд хэл, хувцаслалт, ардын аман зохиол, нэрийг ашиглахыг хориглож байжээ.Тэдний оршин тогтнохыг үгүйсгэхийн тулд Туркийн засгийн газар 1930-1940-өөд оны үед курдуудыг "Уулын туркууд" гэж ангилсан."Курд", "Курдистан", "Курд" гэсэн үгсийг Туркийн засгийн газар албан ёсоор хориглосон.1980 оны цэргийн эргэлтийн дараа 1991 он хүртэл курд хэлийг төрийн болон хувийн амьдралд албан ёсоор хориглосон ба Курд хэлээр ярьдаг, хэвлэн нийтэлж, дуулж байсан олон хүн баривчлагдаж, шоронд хоригдож байжээ.PKK нь Туркийн Курд үндэстний цөөнхөд хэл, соёл, улс төрийн эрхийг тогтоох зорилгоор байгуулагдсан.Гэсэн хэдий ч 1984 оны 8-р сарын 15-ны өдөр ПКК Курдын бослогыг зарлах хүртэл бүрэн хэмжээний бослого эхэлсэнгүй.Мөргөлдөөн эхэлснээс хойш 40,000 гаруй хүн амиа алдсаны дийлэнх нь Курдын энгийн иргэд байжээ.Хоёр тал мөргөлдөөний үеэр хүний ​​эрхийг олон удаа зөрчсөн гэж буруутгаж байсан.Курд-Туркийн мөргөлдөөн олон бүс нутгийг хамарсан ч мөргөлдөөний ихэнх хэсэг нь Туркийн зүүн өмнөд хэсэгтэй таарч байгаа Умард Курдистанд болсон.Курдистаны Курдистаны бүлэглэл Иракийн Курдистанд байрлаж байгаа нь Туркийн Зэвсэгт хүчин тус бүс нутагт хуурай замын дайралт хийж, агаарын болон их бууны цохилт өгөхөд хүргэсэн бөгөөд Сирийн Курдистан дахь нөлөө нь тэнд ч мөн адил үйл ажиллагаа явуулахад хүргэсэн.Мөргөлдөөний улмаас Туркийн эдийн засагт 300-450 тэрбум ам.долларын хохирол учирч, голдуу цэргийн зардалд өртжээ.

Хүйтэн дайны үед Туркт хэт зүүний, хэт барууны (Саарал чононууд), исламист зэвсэгт бүлэглэлүүд болон төрийн хооронд улс төрийн хүчирхийлэл (1976-1980) гарч байсан.Төрийн эргэлт хийснээс хойш хэсэг хугацааны дараа хүчирхийлэл огцом буурч, 50 хүнийг хурдан цаазалж, 500,000-ыг нь баривчилж, дэг журмыг сэргээж, олон зуун хүн шоронд нас барсан гэж зарим хүмүүс сайшаан хүлээж авсан.Жанжин штабын дарга генерал Кенан Эврен тэргүүтэй 1980 онд Туркт төрийн эргэлт хийсэн нь Бүгд Найрамдах Турк Улсын түүхэнд гурав дахь удаагаа төрийн эргэлт болсон юм.1983 оны Туркийн бүх нийтийн сонгуулиар ардчилал сэргэхээс өмнө дараагийн гурван жилийн турш Туркийн зэвсэгт хүчин Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлөөр дамжуулан улс орноо удирдаж байсан.Энэ үед курд хэлийг хориглох зэрэг Туркийн үндсэрхэг үзэл эрчимжсэн.Турк улс 1983 онд хэсэгчлэн, 1989 онд бүрэн ардчилалд буцаж ирэв.

1980 онд Туркийн төрийн эргэлт хийснээс хойш хоёр жилийн дотор арми улс төрийн тавцанд хяналтаа тогтоон барьж байсан ч засгийн газрыг энгийн иргэдийн гарт буцааж өгсөн.Улс төрийн тогтолцоо нь 1983-1989 онд Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан Тургут Озалын Эх орон намын (ANAP) дор нэг намын засаглалд орсон.ANAP нь дэлхийн хэмжээнд чиглэсэн эдийн засгийн хөтөлбөрийг консерватив нийгмийн үнэт зүйлсийг сурталчлахтай хослуулсан.Озалын үед эдийн засаг эрчимтэй хөгжиж, Газиантеп зэрэг хотуудыг жижиг мужийн төвүүдээс дунд хэмжээний эдийн засгийн өсөлттэй хот болгон хувиргасан.Цэргийн дэглэмийг 1983 оны сүүлээр зогсоож эхэлсэн. Ялангуяа Туркийн зүүн өмнөд мужуудад онц байдал тогтоожээ.

Тансу Чиллер нь Туркийн академич, эдийн засагч, улс төрч бөгөөд 1993-1996 онд Туркийн 22 дахь Ерөнхий сайдаар ажиллаж байсан бөгөөд өнөөг хүртэл Туркийн анхны бөгөөд цорын ганц эмэгтэй Ерөнхий сайд юм."Жинхэнэ зам" намын даргын хувьд тэрээр 1996-1997 онд Туркийн Шадар сайд, Гадаад хэргийн сайдаар нэгэн зэрэг ажилласан.Түүний Ерөнхий сайдын албан тушаал нь Туркийн Зэвсэгт хүчин болон ПКК-ын хооронд хурцадсан зэвсэгт мөргөлдөөний өмнө байсан бөгөөд үүний үр дүнд Чиллер үндэсний батлан ​​хамгаалах салбарт олон шинэчлэл хийж, Цайзын төлөвлөгөөг хэрэгжүүлсэн.Чиллерийн засгийн газар илүү сайн зэвсэглэсэн армитай болсноор АНУ болон Европын холбоог ПКК-ыг террорист байгууллагаар бүртгэхийг ятгаж чадсан юм.Гэсэн хэдий ч Чиллер Туркийн арми, аюулгүй байдлын хүчин, хагас цэрэгжүүлсэн хүчнийхэн Курдын ард түмний эсрэг үйлдсэн дайны гэмт хэрэг, хүн төрөлхтний эсрэг гэмт хэргийг хариуцаж байв.1994 оны орон нутгийн сонгуульд ялалт байгуулсны дараахан Чиллерийн төсвийн алдагдлын зорилтод итгэлгүй байснаас капиталыг их хэмжээгээр урсгасан нь Туркийн лир болон гадаад валютын нөөцийг бараг сүйрүүлэхэд хүргэсэн.Дараачийн эдийн засгийн хямрал, хэмнэлтийн арга хэмжээний үеэр түүний засгийн газар 1995 онд ЕХ-Туркийн Гаалийн холбоонд гарын үсэг зурсан. Түүний засгийн газар 1995 онд Азерийн төрийн эргэлт хийх оролдлогыг дэмжиж, тусгаар тогтнолоо зарласны дараа Гректэй хурцадмал байдлыг хурцатгах ажиллагааг удирдаж байсан гэж буруутгагдаж байсан. Имиа/Кардак арлууд.

Эдийн засгийн хэд хэдэн цочрол нь 2002 онд шинэ сонгууль болж, консерватив Шударга ёс, хөгжлийн нам (AKP) засгийн эрхэнд гарсан.Үүнийг Истанбул хотын дарга асан Режеп Тайип Эрдоган удирдаж байсан.АК-ын улс төрийн шинэчлэл Европын холбоотой хэлэлцээрийн эхлэлийг тавьсан.2007 оны 8-р сарын маргаантай ерөнхийлөгчийн сонгуулийн дараа AKP 2007 оны сонгуульд дахин ялалт байгуулж, AKP-ын гишүүн Абдулла Гүл гурав дахь шатанд ерөнхийлөгчөөр сонгогдов.Иракт болж буй сүүлийн үеийн үйл явдлууд (терроризм ба аюулгүй байдлын талаарх байр сууриар тайлбарлав), шашны болон шашны асуудал, улс төрийн асуудалд цэргийн оролцоо, ЕХ, АНУ , Лалын ертөнцтэй харилцах зэрэг нь гол асуудал байв.Турк, Курд үндэстэн/үндсэрхэг намуудыг парламентад оруулсан энэ сонгуулийн үр дүн Туркийн Европын холбоонд элсэх хүсэлд нөлөөлөв.AKP бол Туркийн улс төрийн түүхэнд гурван удаагийн сонгуульд дараалан ялалт байгуулсан цорын ганц засгийн газар юм.AKP 2002 онд засгийн эрхэнд гарснаас хойш эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийг бий болгосон тогтвортой байдлын ачаар Туркийн улс төрийн тавцанд байр сууриа эзэлжээ.

2015 оны 10-р сарын 10-ны өдөр Туркийн нийслэл Анкара хотод орон нутгийн цагаар 10:04 цагт Анкарагийн төв вокзалын гадна хоёр бөмбөг дэлбэлсэн байна.109 энгийн иргэний амь үрэгдэгсдийн тоогоор уг халдлага нь 2013 оны Рейханли хотод болсон дэлбэрэлтийг давж, Туркийн түүхэн дэх хамгийн олон хүний ​​аминд хүрсэн террорист халдлага болжээ.Өөр 500 хүн шархадсан байна.Халдлагын хариуцлагыг ямар ч байгууллага хүлээгээгүй байна.Амиа золиослогч бөмбөг дэлбэлсэн хоёр хэргийг шалгаж байгаа гэж Анкарагийн Ерөнхий прокурор мэдэгдэв.10-р сарын 19-нд хоёр амиа золиослогчийн нэг нь Суруч дахь дэлбэрэлтийг үйлдсэн этгээдийн дүү мөн болохыг албан ёсоор тогтоосон;Ах дүү хоёр хоёулаа Ирак Левантын Исламын улс (ISIL) болон ISIL-ийн харьяа Докумачылар бүлэглэлтэй холбоотой байж болзошгүй гэж сэжиглэж байжээ.

2019 оны 10-р сарын 6-нд Трампын засаг захиргаа Курд холбоотнуудаа АНУ дэмжиж байсан Сирийн зүүн хойд нутгаас Америкийн цэргийг гаргах тушаал өгсөн.Цэргийн ажиллагаа 2019 оны аравдугаар сарын 9-нд Туркийн Агаарын цэргийн хүчин хилийн хотуудад агаараас цохилт өгснөөр эхэлсэн.Мөргөлдөөний үр дүнд 300,000 гаруй хүн дүрвэсэн бөгөөд Сирид 70 гаруй, Туркт 20 гаруй энгийн иргэн амиа алджээ.Туркийн Ерөнхийлөгч Режеп Тайип Эрдоганы хэлснээр, энэ ажиллагаа нь "Курдистаны ажилчны нам (ПКК)-тай холбоотой учраас" террорист байгууллага гэж зарласан "СДС"-ыг хөөх зорилготой байсан ч нэгдсэн ажлын хүрээнд ISIL-ын эсрэг холбоотон гэж үздэг. Хүчээр – Төрөлхийн Шийдвэрлэх ажиллагаа нь хилийн бүс нутгаас, мөн Турк дахь Сирийн 3.6 сая дүрвэгсдийн заримыг нь нүүлгэн шилжүүлэхээр Сирийн хойд хэсэгт 30 км (20 миль) гүнд “аюулгүй бүс” байгуулах.Санал болгож буй суурьшлын бүс нь хүн ам зүйн хувьд ихээхэн Курд үндэстэн тул энэ санааг үндэстний цэвэрлэгээ хийх оролдлого гэж шүүмжилсэн бөгөөд Туркийн засгийн газар үүнийг эсэргүүцэж, СДС өөрчилсөн гэж үзэж буй хүн ам зүйн мэдээллийг "засах" зорилготой гэж мэдэгджээ.Сирийн засгийн газар эхлээд SDF-ийг Туркийн довтолгооны төлөө шүүмжилж, салан тусгаарлах үзлийг буруутгаж, засгийн газартай эвлэрээгүй гэж буруутгаж, үүний зэрэгцээ Сирийн нутаг дэвсгэрт гадаадын түрэмгийллийг буруушааж байна.Гэсэн хэдий ч хэдхэн хоногийн дараа SDF Сирийн засгийн газартай тохиролцоонд хүрч, Сирийн армийг Туркийн довтолгооноос хамгаалахын тулд SDF-ийн мэдэлд байгаа Манбиж, Кобани хотуудад нэвтрэхийг зөвшөөрөв.Үүний дараахан Сирийн төрийн телевизийн SANA агентлаг Сирийн армийн цэргүүд тус улсын хойд хэсэгт байрлаж эхэлсэн тухай мэдээлэв.Турк болон СНА тэр өдөр Манбижийг эзлэхийн тулд довтолгоо эхлүүлэв.2019 оны 10-р сарын 17-нд АНУ-ын дэд ерөнхийлөгч Майк Пенс Сири-Туркийн асуудлаарх байр сууринаас SDF-ыг бүрэн эргүүлэн татахын хариуд Турк Сирид тав хоногийн хугацаатай гал зогсоох тохиролцоонд хүрснийг АНУ, Турк хоёр тохиролцсон гэж мэдэгдэв. хил.2019 оны 10-р сарын 22-нд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч Владимир Путин, Туркийн Ерөнхийлөгч Режеп Тайип Эрдоган нар хэрвээ SDF хилээс 30 километрийн зайд, түүнчлэн Тал Рифат, Манбиж хотоос хөдөлвөл гал зогсоох хугацааг 150 цагаар сунгах тохиролцоонд хүрсэн.Хэлэлцээрийн нөхцөлүүдэд Камишли хотыг эс тооцвол хилээс 10 км-ийн зайд Сири рүү Орос-Туркийн хамтарсан эргүүлүүд багтсан байна.Шинэ гал зогсоох хэлэлцээр орон нутгийн цагаар 10-р сарын 23-ны 12 цагаас эхэлсэн.Олзлогдсон хэсэг нь Сирийн хойд хэсгийг Туркийн эзэлсэн хэсэг хэвээр байна.

2023 оны 2-р сарын 6-ны өдрийн 04:17 цагт TRT (01:17 UTC) цагт Туркийн өмнөд болон төв хэсэг, Сирийн хойд ба баруун хэсэгт 7.8 мВт хүчтэй газар хөдлөлт болсон.Газар хөдлөлтийн голомт Газиантеп хотоос баруун хойд зүгт 37 км (23 миль) зайд байв.Газар хөдлөлт нь Хатай мужийн Антакья хотын зарим хэсэгт хамгийн ихдээ XII (Хэт) хүчтэй байсан.Үүний дараа 13:24 цагт 7.7 мВт хүчтэй газар хөдлөлт болсон.Энэ газар хөдлөлт нь эхнийхээс зүүн хойд зүгт 95 км (59 миль) зайд төвлөрчээ.Их хэмжээний хохирол учирч, хэдэн арван мянган хүн амь үрэгджээ.7.8 МВт газар хөдлөлт нь 1939 онд Эрзинкан хотод болсон ижил хэмжээний газар хөдлөлтөөс хойших Турк улсад болсон хамгийн том газар хөдлөлт бөгөөд 1668 оны Хойд Анатолийн газар хөдлөлтөөс хойш тус улсад бүртгэгдсэн хоёр дахь хүчтэй газар хөдлөлт юм.Энэ нь мөн Левантад бүртгэгдсэн хамгийн хүчтэй газар хөдлөлтүүдийн нэг юм.Энэ ньЕгипет , Израиль , Палестин, Ливан, Кипр, Туркийн Хар тэнгисийн эрэгт мэдрэгдсэн.Дараагийн гурван долоо хоногт 10,000 гаруй газар хөдлөлт болсон.Газар хөдлөлтийн дараалал нь гүехэн гулсалт хагарлын үр дүн байв.Ойролцоогоор 350,000 км2 (140,000 хавтгай дөрвөлжин миль) (Германтай тэнцэх хэмжээний) талбайд их хэмжээний хохирол учирсан.Туркийн нийт хүн амын 16 хувь буюу 14 сая хүн өртсөн гэсэн тооцоо бий.НҮБ-ын хөгжлийн мэргэжилтнүүдийн тооцоолсноор 1.5 сая орчим хүн орон гэргүй болжээ.2023 оны 3-р сарын 10-ны байдлаар 55,100 гаруй хүн нас барсан нь батлагдсан: Туркт 47,900 гаруй, Сирид 7,200 гаруй хүн.Энэ нь 526 онд болсон Антиохын газар хөдлөлтөөс хойших одоогийн Турк улсад тохиолдсон хамгийн их үхэлд хүргэсэн газар хөдлөлт бөгөөд орчин үеийн түүхэн дэх хамгийн олон хүний ​​аминд хүрсэн байгалийн гамшиг болж байна.Энэ нь мөн 1822 оны Алеппогийн газар хөдлөлтөөс хойш Сирид хамгийн их үхэлд хүргэсэн;2010 оны Гаитигийн газар хөдлөлтөөс хойшхи дэлхий даяар хамгийн их үхэл;мөн 21-р зууны тав дахь хамгийн үхэлтэй.Туркт 100 гаруй тэрбум доллар, Сирид 5.1 тэрбум ам.долларын хохирол учирсан нь түүхэн дэх хамгийн өртөг өндөртэй дөрөв дэх газар хөдлөлт болж байна.