پادشاهی پاگان اولین پادشاهی برمه بود که مناطقی را که بعداً میانمار امروزی را تشکیل می‌دادند متحد کرد.حکومت 250 ساله پاگان بر دره ایراوادی و پیرامون آن، پایه و اساس صعود زبان و فرهنگ برمه، گسترش قومیت بامار در میانمار علیا، و رشد بودیسم تراوادا در میانمار و در سرزمین اصلی آسیای جنوب شرقی را ایجاد کرد.^[22]این پادشاهی از یک سکونتگاه کوچک قرن نهم در پاگان (باگان کنونی) توسط مرانما/برمن‌ها که اخیراً از پادشاهی نانژائو وارد دره ایراوادی شده بودند، پدید آمد.در طول دویست سال بعد، شاهزاده کوچک به تدریج رشد کرد و مناطق اطراف خود را جذب کرد تا اینکه در دهه های 1050 و 1060 هنگامی که پادشاه آناوراهتا امپراتوری بت پرستی را تأسیس کرد، برای اولین بار دره ایراوادی و پیرامون آن را تحت یک دولت متحد کرد.در اواخر قرن دوازدهم، جانشینان آناورهتا نفوذ خود را بیشتر به سمت جنوب به سمت شبه جزیره مالایی بالا، در شرق حداقل تا رودخانه سالوین، در شمال دورتر تا زیر مرز فعلی چین، و به سمت غرب، در شمال گسترش دادند. آراکان و تپه چین^[23] در قرن های 12 و 13، پاگان، در کنار امپراتوری خمر ، یکی از دو امپراتوری اصلی در سرزمین اصلی آسیای جنوب شرقی بود.^[24]زبان و فرهنگ برمه ای به تدریج در دره ایراوادی فوقانی مسلط شد و در اواخر قرن دوازدهم هنجارهای پیو، مون و پالی را تحت الشعاع قرار داد.بودیسم تراوادا به آرامی شروع به گسترش به سطح روستا کرد، اگرچه شیوه های تانتریک، ماهایانا، برهمنی و آنیمیست به شدت در تمام لایه های اجتماعی جا افتاده بود.حاکمان پاگان بیش از 10000 معبد بودایی در منطقه باستان شناسی باگان ساختند که بیش از 2000 معبد از آنها باقی مانده است.ثروتمندان زمین معاف از مالیات را به مقامات مذهبی اهدا کردند.^[25]این پادشاهی در اواسط قرن سیزدهم رو به زوال رفت، زیرا رشد مستمر ثروت مذهبی معاف از مالیات تا دهه 1280 به شدت بر توانایی ولیعهد برای حفظ وفاداری درباریان و سربازان نظامی تأثیر گذاشته بود.این امر باعث ایجاد یک دایره باطل از اختلالات داخلی و چالش های بیرونی توسط آراکانی ها، مونس ها، مغول ها و شان ها شد.تهاجمات مکرر مغول (1277-1301) پادشاهی چهار قرنی را در سال 1287 سرنگون کرد. پس از فروپاشی، 250 سال از هم گسیختگی سیاسی تا قرن شانزدهم ادامه یافت.^[26] پادشاهی بت پرستان به طور جبران ناپذیری به چندین پادشاهی کوچک تقسیم شد.در اواسط قرن چهاردهم، این کشور در امتداد چهار مرکز قدرت اصلی سازماندهی شد: برمه علیا، برمه سفلی، ایالت شان و آراکان.بسیاری از مراکز قدرت خود متشکل از پادشاهی های کوچک یا ایالت های شاهزاده (اغلب به صورت آزاد) بودند.این دوره با مجموعه ای از جنگ ها و تغییر اتحاد مشخص شد.پادشاهی‌های کوچک‌تر یک بازی مخاطره‌آمیز برای وفاداری به دولت‌های قدرتمندتر، گاهی اوقات به طور همزمان، انجام دادند.