به گفته مورخ مسلمان ابن الاثیر، رژیم پادربورن نمایندگان حاکمان مسلمان ساراگوسا، خیرونا، بارسلونا و هوئسکا را پذیرفته بود.اربابان آنها در شبه جزیره ایبری توسط عبدالرحمن اول، امیر
بنی امیه قردووا به دام افتاده بودند.این فرمانروایان «ساراسن» (موری و موالد) در ازای حمایت نظامی به پادشاه فرانک ها ادای احترام کردند.شارلمانی با دیدن فرصتی برای گسترش
جهان مسیحیت و قدرت خود، و معتقد بود که ساکسون ها ملتی کاملاً تسخیر شده هستند، موافقت کرد که به
اسپانیا برود.در سال 778، شارلماژ ارتش نوستری را در سراسر پیرنه غربی رهبری کرد، در حالی که استرالیایی‌ها، لومباردها و بورگوندی‌ها از پیرنه شرقی عبور کردند.لشکریان در ساراگوسا گرد هم آمدند و شارلمانی مورد تجلیل حاکمان مسلمان قرار گرفت، اما شهر به دام او نیفتاد.در واقع، شارلمانی با سخت ترین نبرد زندگی حرفه ای خود روبرو شد.مسلمانان او را مجبور به عقب نشینی کردند، بنابراین او تصمیم گرفت به خانه برود، زیرا نمی توانست به باسک ها که با فتح پامپلونا آنها را تحت سلطه خود در آورده بود اعتماد کند.او برگشت تا ایبریا را ترک کند، اما هنگامی که ارتشش در حال عبور از گذرگاه Roncesvalles بود، یکی از مشهورترین رویدادهای سلطنت او رخ داد: باسک ها به عقب نشینی و قطار چمدان او حمله کردند و او را نابود کردند.نبرد گذرگاه رونسوا، اگرچه کمتر یک نبرد بود تا یک درگیری، بسیاری از کشته شدگان مشهور از جمله رولاند را بر جای گذاشت.
