የኮሪያ ፓሊዮሊቲክ ጊዜ

-8000

የኮሪያ ኒዮሊቲክ

-1500

የኮሪያ የነሐስ ዘመን

የጥንት ኮሪያ

-1100

ጎጆሴዮን

-300

የጂን ኮንፌዴሬሽን

-108

የሃን አራት አዛዦች

-108

የሳምሃን ኮንፌዴሬሽን

-100

ግዮ

-100

እሺ

ሶስት የኮሪያ መንግስታት

-57

ሶስት የኮሪያ መንግስታት

-57

የሲላ መንግሥት

-37

ጎጉርዮ

-18

ቤክጄ

Gaya Confederacy

300

Hanji: የኮሪያ ወረቀት አስተዋውቋል

372

የኮሪያ ቡድሂዝም

520

የአጥንት ደረጃ ስርዓት

598

ጎጉርዮ-ሱይ ጦርነት

645

ጎጉርዮ-ታንግ ጦርነት

የሰሜን እና ደቡብ ግዛቶች ጊዜ

668

የተዋሃደ ሲላ

698

ባልሀ

788

አንቀሳቅስ

889

በኋላ ሶስት መንግስታት

ጎሪዮ

918

ጎሪዮ መንግሥት

992

ጉክጃጋም

993

የጎሪዮ-ኪታን ጦርነት

1033

Cheolli Jangseong

1145

ሳምጉክ ሳጊ

1170

ጎርዮ ወታደራዊ አገዛዝ

1231

የሞንጎሊያውያን የኮሪያ ወረራዎች

1234

ተንቀሳቃሽ የብረት ዓይነት ማተሚያ ፈለሰፈ

1270

በሞንጎሊያውያን አገዛዝ ስር ጎሪዮ

Joseon መንግሥት

1392

Joseon ሥርወ መንግሥት

1443

ሀንጉል

1592

የጃፓን የኮሪያ ወረራ

1627

በኋላ የጂን ወረራ Joseon

1636

የጆሰን የ Qing ወረራ

1894

ዶንጋክ አመፅ

ዘመናዊ ታሪክ

1897

የኮሪያ ኢምፓየር

1910

ኮሪያ በጃፓን ህግ

1950

የኮሪያ ጦርነት

1953

የኮሪያ ክፍል

የኮሪያ ታሪክ

በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ላይ እና በማንቹሪያ ውስጥ የመጀመሪያው የታወቀ የሰው ልጅ እንቅስቃሴ ከግማሽ ሚሊዮን ዓመታት በፊት የተከናወነው የታችኛው ፓሊዮሊቲክ ዘመን ነው ፣የኮሪያ ታሪክ።^[1] የኒዮሊቲክ ዘመን የጀመረው ከ6000 ዓክልበ በኋላ ሲሆን ይህም በ8000 ዓክልበ. አካባቢ በሸክላ ስራዎች ጎልቶ ይታያል።በ2000 ዓክልበ. የነሐስ ዘመን ጀምሯል፣ በመቀጠልም የብረት ዘመን በ700 ዓክልበ.^[2] የሚገርመው፣ The History of Korea እንደሚለው፣ የፓሊዮሊቲክ ሕዝቦች የአሁኑ የኮሪያ ሕዝብ ቀጥተኛ ቅድመ አያቶች አይደሉም፣ ነገር ግን ቀጥተኛ ቅድመ አያቶቻቸው በ2000 ዓ.ዓ ገደማ የኒዮሊቲክ ሕዝቦች እንደሆኑ ይገመታል።^[3]ተረት ሳምጉክ ዩሳ በሰሜን ኮሪያ እና በደቡባዊ ማንቹሪያ የጎጆሴዮን መንግሥት መቋቋሙን ይተርካል።^[4] የጎጆሴዮን ትክክለኛ አመጣጥ ግምታዊ ቢሆንም፣ ቢያንስ በ4ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት እና በማንቹሪያ መኖሩን የአርኪኦሎጂ መረጃዎች አረጋግጠዋል።በደቡብ ኮሪያ የሚገኘው የጂን ግዛት በ3ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ.በ2ኛው ክፍለ ዘመን ከዘአበ መገባደጃ ላይ ዊማን ጆሰን ጊጃ ጆሴዮንን ተክቶ በመቀጠል በቻይና የሃን ስርወ መንግስት ተሸነፈ።ይህ ወደ ፕሮቶ-ሶስት መንግስታት ጊዜ አመራ፣ የማያቋርጥ ጦርነት የታየበት ትርምስ ዘመን።ጎጉርዮ ፣ ቤይጄ እና ሲላን ያካተቱት የሶስቱ የኮሪያ መንግስታት ከ1ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. ጀምሮ ባሕረ ገብ መሬት እና ማንቹሪያን መቆጣጠር ጀመሩ።የሲላ ውህደት በ676 ዓ.ም የዚህ የሶስትዮሽ አገዛዝ ፍጻሜ ሆኗል።ብዙም ሳይቆይ፣ በ698፣ ኪንግ ጎ ባልሃ እና ሲላ አብረው የኖሩበትን የሰሜን እና ደቡብ ክልሎች ጊዜ (698-926) አስከትሎ ባልሀን በቀድሞ የጎጉርዮ ግዛቶች መሰረተ።በ9ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የሲላ ወደ ኋለኛው ሶስት መንግስታት (892–936) መበታተን ታየ፣ እሱም በመጨረሻ በ Wang Geon's Goryeo ስርወ መንግስት ስር ተዋሀደ።በተመሳሳይ፣ ባልሀ በኪታን በሚመራው የሊያኦ ሥርወ መንግሥት ሥር ወደቀ፣ ቀሪዎቹ፣ የመጨረሻው ዘውድ ልዑልን ጨምሮ፣ ወደ ጎርዮ በመዋሃድ።^[5] የጎርዮ ዘመን ሕጎችን በማካተት፣ በተዋቀረ የሲቪል ሰርቪስ ሥርዓት እና በቡድሂስት-ተጽእኖ ባሕል ነበር።ነገር ግን፣ በ13ኛው ክፍለ ዘመን፣ የሞንጎሊያውያን ወረራ ጎርዮ በሞንጎሊያውያን ኢምፓየር እና በቻይናየዩዋን ሥርወ መንግሥት ተጽዕኖ ሥር እንዲወድቅ አድርጓቸዋል።^[6]በጎርዮ ሥርወ መንግሥት ላይ የተሳካ መፈንቅለ መንግሥት ተከትሎ ጄኔራል ዪ ሴኦንግ-ጂ በ1392 የጆሶን ሥርወ መንግሥት አቋቋመ።^[7] የጆሶን ዘመን ጉልህ እድገቶችን ታይቷል፣ በተለይም በታላቁ ንጉስ ሴጆንግ (1418-1450) ብዙ ማሻሻያዎችን ባቀረበ እና ሃንጉልን፣ የኮሪያ ፊደል ፈጠረ።ሆኖም በ16ኛው እና በ17ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መባቻ ላይ በውጭ ወረራ እና የውስጥ አለመግባባት በተለይም የጃፓን የኮሪያ ወረራዎች ተበላሽተዋል።በሚንግ ቻይና እርዳታ እነዚህን ወረራዎች በተሳካ ሁኔታ ቢመታም ሁለቱም ሀገራት ከፍተኛ ጉዳት ደርሶባቸዋል።በመቀጠል፣ የጆሶን ሥርወ መንግሥት ከጊዜ ወደ ጊዜ ለየብቻ እየተለወጠ መምጣቱን ተከትሎ በ19ኛው ክፍለ ዘመን ኮሪያ ዘመናዊ ለማድረግ ሳትፈልግ ከአውሮፓ ኃያላን ጋር እኩል ያልሆኑ ስምምነቶችን እንድትፈርም በተገደደችበት ጊዜ ተጠናቀቀ።ይህ የውድቀት ጊዜ በስተመጨረሻ የኮሪያ ኢምፓየር እንዲመሰረት አደረገ (1897-1910) ፈጣን የዘመናዊነት እና የማህበራዊ ተሃድሶ ዘመን።ቢሆንም፣ በ1910፣ ኮሪያ የጃፓን ቅኝ ግዛት ሆና ነበር፣ ይህ ሁኔታ እስከ 1945 ድረስ ይቆይ ነበር።በጃፓን አገዛዝ ላይ የኮሪያ ተቃውሞ ከፍተኛ ደረጃ ላይ የገባው እ.ኤ.አ. በመጋቢት 1 ቀን 1919 በተካሄደው ሰፊ ንቅናቄ ነበር ። ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ፣ በ1945፣ አጋሮቹ ኮሪያን በሶቪየት ህብረት የሚመራውን ሰሜናዊ ክልል እና በደቡብ ክልል በዩናይትድ ስቴትስ ቁጥጥር ስር እንድትሆን ከፋፍሏቸዋል።ይህ ክፍል በ1948 ሰሜን እና ደቡብ ኮሪያ ሲመሰርቱ ተጠናከረ።እ.ኤ.አ. በ1950 በሰሜን ኮሪያ ኪም ኢል ሱንግ የተጀመረው የኮሪያ ጦርነት ባህረ ሰላጤውን በኮሚኒስት አስተዳደር እንደገና አንድ ለማድረግ ፈለገ።እ.ኤ.አ. በ1953 የተኩስ አቁም ስምምነት ቢጠናቀቅም ፣የጦርነቱ መንስኤዎች እስከ ዛሬ ድረስ ቀጥለዋል።ደቡብ ኮሪያ ከፍተኛ የሆነ የዲሞክራሲ እና የኢኮኖሚ እድገት በማስመዝገብ ካደጉት ምዕራባውያን ሀገራት ጋር የሚወዳደር ደረጃን አስመዝግቧል።በተቃራኒው፣ ሰሜን ኮሪያ፣ በኪም ቤተሰብ አምባገነናዊ አገዛዝ፣ በኢኮኖሚ ተግዳሮት እና በውጭ እርዳታ ላይ ጥገኛ ሆና ቆይታለች።

መስመር ጎብኚ

በኮሪያ ልሳነ ምድር ውስጥ የፓሊዮሊቲክ ዘመን ጥበባዊ ትርጓሜ። ©HistoryMaps

500000 BCE Jan 1 - 8000 BCE

የኮሪያ ፓሊዮሊቲክ ጊዜ

Korea

የኮሪያ ፓሊዮሊቲክ ዘመን ከ 500,000 እስከ 10,000 ዓመታት አካባቢ ያለው የኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት በጣም የታወቀ የቅድመ ታሪክ ዘመን ነው።ይህ ዘመን ቀደምት የሰው ቅድመ አያቶች የድንጋይ መሳሪያዎች ብቅ ብቅ እያሉ እና ጥቅም ላይ ይውላሉ.በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ውስጥ ያሉ ቦታዎች ቀደምት የሰው ልጅ መኖሪያ እና ከአካባቢው ጋር የሚጣጣሙ መሆናቸውን የሚያረጋግጡ ጥንታዊ ቾፕሮች፣ የእጅ ሥራዎች እና ሌሎች የድንጋይ መሣሪያዎችን ሰጥተዋል።በጊዜ ሂደት፣ በዚህ ጊዜ ውስጥ ያሉት መሳሪያዎች እና ቅርሶች በመሳሪያ አወጣጥ ቴክኒኮች ውስጥ መሻሻልን በማንፀባረቅ ውስብስብነት ፈጥረዋል።ቀደምት የፓሊዮሊቲክ ቦታዎች ብዙ ጊዜ ከወንዝ ጠጠሮች የተሠሩ መሳሪያዎችን ያሳያሉ, በኋላ ላይ የፓሊዮሊቲክ ቦታዎች ከትላልቅ ድንጋዮች ወይም ከእሳተ ገሞራ እቃዎች የተሠሩ መሳሪያዎችን ያሳያሉ.እነዚህ መሳሪያዎች በዋናነት ለአደን፣ ለመሰብሰብ እና ለሌሎች የእለት ተእለት ኑሮ እንቅስቃሴዎች ያገለግሉ ነበር።በተጨማሪም፣ በኮሪያ ያለው የፓሊዮሊቲክ ዘመን ስለ መጀመሪያዎቹ ሰዎች ፍልሰት እና አሰፋፈር ላሳየው ግንዛቤ ጠቃሚ ነው።የቅሪተ አካል መረጃዎች እንደሚያሳዩት የመጀመሪያዎቹ ሰዎች ከሌሎች የእስያ ክፍሎች ወደ ኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ተሰደዱ።የአየር ሁኔታው ሲቀየር እና እንግዳ ተቀባይ እየሆነ ሲመጣ, እነዚህ ህዝቦች መኖር ጀመሩ, እና የተለያዩ የክልል ባህሎች ብቅ ማለት ጀመሩ.የፓሊዮሊቲክ ዘመን ማብቂያ ወደ ኒዮሊቲክ ዘመን ሽግግር ምልክት ተደርጎበታል, እዚያም የሸክላ ስራዎች እና እርሻዎች በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ የበለጠ ማዕከላዊ ሚና መጫወት ጀመሩ.

▲

●

የኒዮሊቲክ ጊዜ. ©HistoryMaps

8000 BCE Jan 1 - 1503 BCE

የኮሪያ ኒዮሊቲክ

Korean Peninsula

ከ8000-1500 ዓክልበ. ድረስ ያለው የጄልሙን የሸክላ ጊዜ በኮሪያ ውስጥ ሁለቱንም ሜሶሊቲክ እና ኒዮሊቲክ የባህል ደረጃዎችን ያጠቃልላል።^[8] ይህ ዘመን፣ አንዳንድ ጊዜ "የኮሪያ ኒዮሊቲክ" እየተባለ የሚጠራው በጌጣጌጥ የሸክላ ዕቃዎች በተለይም ከ4000-2000 ዓክልበ. ታዋቂ ነው።“Jeulmun” የሚለው ቃል ወደ “ኮምብ-ጥለት የተደረገ” ተብሎ ይተረጎማል።ይህ ወቅት በአደን፣ በመሰብሰብ እና በትንንሽ እፅዋት ልማት የሚመራ የአኗኗር ዘይቤን ያሳያል።^[9] በዚህ ዘመን ያሉ ታዋቂ ገፆች፣ እንደ ጎሳን-ኒ በጄጁ-ዶ ደሴት፣ የጁልሙን አመጣጥ እስከ 10,000 ዓክልበ. ድረስ ሊከተል እንደሚችል ይጠቁማሉ።^[10] የሸክላ ስራው ከዚህ ጊዜ ጀምሮ ያለው ጠቀሜታ በአለም ላይ እጅግ ጥንታዊ ከሚባሉት የሸክላ ስራዎች መካከል የመሆን አቅም በማሳየት ነው።ቀደምት ጀሉሙን፣ ከ6000-3500 ዓ.ዓ.፣ በአደን፣ ጥልቅ ባህር ውስጥ አሳ ማጥመድ እና ከፊል ቋሚ የጉድጓድ-ቤት ሰፈሮችን በማቋቋም ይታወቃሉ።^[11] እንደ ሴፖሀንግ፣ አምሳ-ዶንግ እና ኦሳን-ሪ ያሉ ቁልፍ ቦታዎች የነዋሪዎችን የዕለት ተዕለት ኑሮ እና የመተዳደሪያ ልምዶች ግንዛቤዎችን ይሰጣሉ።የሚገርመው ነገር፣ እንደ ኡልሳን ሴጁክ-ሪ እና ዶንግሳም-ዶንግ ካሉ የባህር ዳርቻዎች የተገኙ ማስረጃዎች በሼልፊሽ መሰብሰብ ላይ ትኩረት ማድረጋቸውን ያመለክታሉ፣ ምንም እንኳን ብዙ የአርኪኦሎጂስቶች እነዚህ የሼልሞውንድ ቦታዎች በ Early Jeulmun ውስጥ በኋላ ላይ እንደመጡ ያምናሉ።^[12]የመካከለኛው የጁልሙን ጊዜ (ከ3500-2000 ዓክልበ. ግድም) የግብርና ልማዶችን ያሳያል።^[13] በተለይም የዶንግሳም-ዶንግ ሼልሚደን ጣቢያ እስከዚህ ዘመን ድረስ የቤት ውስጥ የቀበሮ ማሾ ዘርን በቀጥታ ኤኤምኤስ አዘጋጅቷል።^[14] ነገር ግን፣ ምንም እንኳን እርሻ ቢመጣም፣ ጥልቅ የባህር ውስጥ አሳ ማጥመድ፣ አደን እና የሼልፊሽ አሰባሰብ ጉልህ የኑሮ ገጽታዎች ሆነው ቆይተዋል።የዚህ ዘመን ሸክላዎች "ክላሲክ ጄልሙን" ወይም ቢትሳልሙኑይ ሸክላ በመባል የሚታወቁት በጠቅላላው የመርከቧን ገጽ የሚሸፍኑ ውስብስብ በሆነው ማበጠሪያ እና በገመድ መጠቅለያ ማስጌጫዎች ተለይተው ይታወቃሉ።የኋለኛው የጁልሙን ዘመን፣ ከ2000-1500 ዓክልበ. አካባቢ፣ የሼልፊሽ ብዝበዛ ትኩረት በመቀነሱ፣ የመተዳደሪያ ዘይቤ ለውጥ አሳይቷል።^[15] ሰፈራዎች በመሬት ውስጥ መታየት ጀመሩ፣ እንደ ሳንግቾን-ሪ እና ኢምቡል-ሪ ያሉ፣ ወደተመረተ የእፅዋት ጥገኛነት መንቀሳቀስን ይጠቁማሉ።ይህ ወቅት በቻይና በሊያኦኒንግ ከሚገኘው የታችኛውXiajiadian ባህል ጋር ትይዩ ነው።የኋለኛው የጁልሙን ዘመን እያሽቆለቆለ ሲሄድ፣ ነዋሪዎቹ በቆርቆሮ-እና-ማቃጠል እርሻ እና ያልተጌጡ ሙሙን የሸክላ ስራዎችን ከሚያውቁ አዲስ መጤዎች ውድድር ገጠማቸው።የዚህ ቡድን የላቁ የግብርና ተግባራት የጁልሙን ህዝብ ባህላዊ የአደን ቦታዎችን ጥሷል፣ ይህም በክልሉ ባህላዊ እና መተዳደሪያ ገጽታ ላይ ከፍተኛ ለውጥ አሳይቷል።

▲

●

የኮሪያ የነሐስ ዘመን ሰፈራ አርቲስት ውክልና። ©HistoryMaps

1500 BCE Jan 1 - 303 BCE

የኮሪያ የነሐስ ዘመን

Korea

ከ1500-300 ዓክልበ. ገደማ ያለው የሙሙን የሸክላ ዘመን በኮሪያ ቅድመ ታሪክ ውስጥ ትልቅ ቦታ ያለው ዘመን ነው።ይህ ወቅት በዋነኛነት የሚታወቀው በተለይ ከ850-550 ዓክልበ. መካከል በነበሩት ባልጌጡ ወይም ተራ ማብሰያ እና ማከማቻ መርከቦች ነው።የሙሙን ዘመን በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት እና በጃፓን ደሴቶች ውስጥ የተጠናከረ ግብርና እና የተወሳሰቡ ማህበረሰቦች ዝግመተ ለውጥን ያመለክታል።አልፎ አልፎ "የኮሪያ የነሐስ ዘመን" ተብሎ ቢሰየምም ይህ ምደባ አሳሳች ሊሆን ይችላል ምክንያቱም የሀገር ውስጥ የነሐስ ምርት ከብዙ ቆይቶ ከክርስቶስ ልደት በፊት በ 8 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ አካባቢ እና የነሐስ ቅርሶች በዚህ ጊዜ ውስጥ እምብዛም አልተገኙም ።ከ1990ዎቹ አጋማሽ ጀምሮ የአርኪኦሎጂ ፍለጋዎች መብዛት በምስራቅ እስያ ቅድመ ታሪክ ውስጥ ስላለው ወሳኝ ጊዜ ያለንን ግንዛቤ አበልጽጎታል።^[16]በአደን፣ በመሰብሰብ እና በአነስተኛ እርባታ ተለይቶ የሚታወቀው ከጁልሙን የሸክላ ዘመን (ከ8000-1500 ዓክልበ. ግድም) በፊት የነበረው፣ የሙሙን ዘመን አመጣጥ በመጠኑ እንቆቅልሽ ነው።ከ1800-1500 ዓክልበ. አካባቢ ከሊያኦ ወንዝ ተፋሰስ እና ከሰሜን ኮሪያ የተገኙ ጉልህ ግኝቶች፣ እንደ ሜጋሊቲክ የቀብር ስፍራዎች፣ ሙሙን ሸክላ እና ትላልቅ ሰፈራዎች፣ ምናልባትም የሙሙን ጊዜ በደቡብ ኮሪያ መጀመሩን ፍንጭ ይሰጣሉ።በዚህ ደረጃ፣ የሙሙን ሸክላ በመጠቀም የተንቆጠቆጡ እና የሚቃጠል እርሻን የተለማመዱ ግለሰቦች የጁልሙን ጊዜ መተዳደሪያ ዘይቤን የተከተሉትን ያፈናቀሉ ይመስላል።^[17]የጥንት ሙሙን (ከ1500-850 ዓክልበ. ግድም) በግብርና፣ በአሳ ማጥመድ፣ በአደን፣ እና አራት ማዕዘን ቅርጽ ያላቸው ከፊል የከርሰ ምድር ጉድጓዶች ያላቸው ልዩ ልዩ ሰፈራዎች በመፈጠር ምልክት ተደርጎበታል።የዚህ ዘመን ሰፈሮች በብዛት የሚገኙት በምዕራብ-ማዕከላዊ ኮሪያ በወንዞች ሸለቆዎች ውስጥ ነው.በዚህ ንኡስ ክፍለ-ጊዜ መገባደጃ ላይ ትላልቅ ሰፈሮች መታየት ጀመሩ እና ከሙሙን ሥነ-ሥርዓት እና የአስከሬን ስርዓት ጋር የተያያዙ እንደ ሜጋሊቲክ የቀብር ሥነ ሥርዓቶች እና በቀይ የተቃጠሉ የሸክላ ስራዎች ለረጅም ጊዜ የቆዩ ወጎች ቅርፅ መያዝ ጀመሩ።መካከለኛው ሙሙን (ከ850-550 ዓክልበ. ግድም) የተጠናከረ ግብርና መጨመሩን ተመልክቷል፣ በዴፕዮንግ ጉልህ የሆነ የሰፈራ ቦታ ላይ ሰፊ የደረቅ መስክ ቅሪት ተገኝቷል።ይህ ወቅት የማህበራዊ እኩልነት እድገት እና የቀደምት አለቆች እድገት ታይቷል።^[18]የሟቹ ሙሙን (550-300 ዓክልበ. ግድም) በግጭት መጨመር፣ በኮረብታ ላይ በተመሸጉ ሰፈሮች እና በደቡባዊ ጠረፍ አካባቢዎች ከፍተኛ የህዝብ ብዛት ተለይቶ ይታወቃል።በዚህ ጊዜ ውስጥ የሰፈራዎች ቁጥር ጉልህ የሆነ ቅናሽ ታይቷል፣ ምናልባትም በግጭት መጨመር ወይም የአየር ንብረት ለውጥ ወደ ሰብል ውድቀት የሚመራ ሊሆን ይችላል።በ 300 ዓክልበ ገደማ፣ የሙሙን ዘመን አብቅቷል፣ በብረት መግቢያ እና የጉድጓድ ቤቶች ገጽታ ታሪካዊውን ጊዜ የሚያስታውሱ የውስጥ ድብልቅ ምድጃዎች።^[19]የሙሙን ዘመን ባህላዊ ባህሪያት የተለያዩ ነበሩ።የዚህ ጊዜ የቋንቋ ገጽታ ከጃፖኒክ እና ኮሪያኛ ቋንቋዎች ተጽእኖዎችን የሚያመለክት ቢሆንም, ኢኮኖሚው በአብዛኛው የተመሰረተው በቤተሰብ ምርት ላይ ሲሆን በአንዳንድ አጋጣሚዎች ልዩ የእደ ጥበብ ውጤቶች.የሙሙን መተዳደሪያ ንድፍ ሰፊ ነበር፣ አደንን፣ አሳ ማጥመድን እና ግብርናን ያካትታል።የመቋቋሚያ ቅጦች በቀድሞው ሙሙን ከትልቅ የብዙ-ትውልድ አባወራዎች ወደ ትናንሽ የኑክሌር ቤተሰብ ክፍሎች በመካከለኛው ሙሙን በተለየ ጉድጓድ ቤቶች ተሻሽለዋል።የአስከሬን አሠራሮች የተለያዩ ነበሩ፣ የሜጋሊቲክ የቀብር ሥነ ሥርዓቶች፣ የድንጋይ-የድንጋይ ቀብር እና የጃርት ቀብር የተለመዱ ነበሩ።^[20]

▲

●

1100 BCE

የጥንት ኮሪያ

የዳንጉን አፈጣጠር አፈ ታሪክ። ©HistoryMaps

1100 BCE Jan 2 - 108 BCE

ጎጆሴዮን

Pyongyang, North Korea

ጎጆሴዮን፣ እንዲሁም ጆሴዮን በመባል የሚታወቀው፣ በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ላይ ያለ የመጀመሪያው መንግሥት ነበር፣ በ2333 ዓ.ዓ. በአፈ ታሪካዊ ንጉሥ ዳንጉን እንደተመሰረተ ይታመናል።በሦስቱ መንግሥታት ማስታወሻ መሠረት፣ ዳንጉን የሰማያዊው ልዑል ህዋንግ ዘር እና ኡንግኒዮ የተባለች ድብ ሴት ልጅ ነበር።የዳንጉን ህልውና ያልተረጋገጠ ቢሆንም፣ ታሪኩ የኮሪያን ማንነት በመቅረጽ ረገድ ትልቅ ጠቀሜታ አለው፣ ሰሜንም ሆነች ደቡብ ኮሪያ የጎጆሰንን መመስረት እንደ ብሔራዊ የመሠረት ቀን አድርገው አክብረዋል።የጎጆሴዮን ታሪክ እንደ ጂዚ ያሉ ውጫዊ ተጽእኖዎችን ተመልክቷል,የሻንግ ሥርወ መንግሥት ጠቢብ , እሱም በ 12 ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት ወደ ሰሜናዊ ኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ፈልሶ እንደሄደ ይነገራል, ይህም ለጊጃ ሆሴዮን መመስረት ምክንያት ሆኗል.ሆኖም፣ ስለ ጊጃ ጆሴዮን መኖር ትክክለኛነት እና ትርጓሜዎች እና በጎጆሴዮን ታሪክ ውስጥ ስላለው ሚና ክርክሮች ቀጥለዋል።^[21] እ.ኤ.አ. በ194 ዓ.ዓ፣ የጎጆሴዮን ሥርወ መንግሥት የዊማን ሆሴዮንን ዘመን አስከትሎ በዊ ማን፣ ከያን ስደተኛ ወድቋል።በ108 ዓክልበ. ዊማን ሆሴዮን በንጉሠ ነገሥት Wu ሥር በሃን ሥርወ መንግሥት ወረራ ገጥሞታል፣ ይህም በቀድሞ የጎጆሴዮን ግዛቶች ላይ አራት የቻይና አዛዦች እንዲቋቋም አድርጓል።ይህ የቻይናውያን አገዛዝ በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን ቀነሰ እና በ 313 እዘአ ክልሉ በጎጉርዮ ተቆጣጠረ.ዋንጌኦም፣ አሁን የአሁኗ ፒዮንግያንግ፣ ከ2ኛው ክፍለ ዘመን ዓክልበ. ጀምሮ የጎጆሴዮን ዋና ከተማ ሆና አገልግላለች፣ የጂን ግዛት ግን በደቡባዊ የባህረ ሰላጤው ክፍል በ3ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት ብቅ አለ።^[22]

▲

●

©Anonymous

300 BCE Jan 1 - 100 BCE

የጂን ኮንፌዴሬሽን

South Korea

ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ4ኛው እስከ 2ኛው ክፍለ ዘመን የነበረው የጂን ግዛት በሰሜን በኩል ከጎጆሴዮን ግዛት ጋር በጎረቤት በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ደቡባዊ ክፍል የግዛት ስቴቶች ጥምረት ነበር።^[23] ዋና ከተማዋ ከሀን ወንዝ በስተደቡብ ትገኝ ነበር።የጂን እንደ መደበኛ የፖለቲካ አካል ትክክለኛ ድርጅታዊ መዋቅር እርግጠኛ ባይሆንም፣ ከኋለኞቹ የሳምሃን ኮንፌዴሬሽኖች ጋር ተመሳሳይነት ያላቸው ትናንሽ ግዛቶች ፌዴሬሽን የነበረ ይመስላል።ጥርጣሬዎች ቢኖሩም፣ የጂን ከዊማን ሆሴዮን ጋር ያለው ግንኙነት እናከምእራብ ሃን ስርወ መንግስት ጋር ዲፕሎማሲያዊ ግንኙነት ለመፍጠር ያደረገው ሙከራ በተወሰነ ደረጃ የተረጋጋ ማዕከላዊ ስልጣንን ያሳያል።በተለይም ዊማን ዙፋኑን ከተረከበ በኋላ የጎጆሴዮን ንጉስ ጁን በጂን መሸሸጊያ እንደፈለገ ይነገራል።ከዚህም በላይ አንዳንድ ሊቃውንት የቻይንኛ ጋዕጉክ ወይም ጋማጉክ ማጣቀሻዎች ጂንን ሊመለከቱ እንደሚችሉ ያምናሉ።^[24]የጂን ውድቀት በታሪክ ምሁራን መካከል የክርክር ርዕስ ነው።^[25] አንዳንድ መዝገቦች ወደ ጂንሃን ኮንፌዴሬሽን እንደተለወጠ ይጠቁማሉ፣ ሌሎች ደግሞ መሃንን፣ ጂንሃንን እና ባይዮንሃንን የሚያካትት ሰፊውን ሳምሃን ለመመስረት ቅርንጫፍ እንደወጣ ይከራከራሉ።ከጂን ጋር የተያያዙ የአርኪኦሎጂ ግኝቶች በብዛት የተገኙት በኋላ የመሃን አካል በሆኑ አካባቢዎች ነው።የቻይንኛ ታሪካዊ ጽሑፍ፣ የሦስት መንግሥታት መዝገቦች፣ ጂንሃን የጂን ቀጥተኛ ተተኪ እንደነበረ ያረጋግጣል።በአንጻሩ የኋለኛው ሃን መጽሃፍ መሃን፣ ጂንሃን እና ባይዮንሃን ከሌሎች 78 ጎሳዎች ጋር ሁሉም ከጂን ግዛት እንደመጡ ይናገራል።^[26]ቢፈርስም, የጂን ውርስ በቀጣዮቹ ዘመናት ጸንቷል."ጂን" የሚለው ስም በጂንሃን ኮንፌዴሬሽን እና "Byeonjin" የሚለው ቃል በByeonhan ተለዋጭ ስም ማስተጋባቱን ቀጠለ።በተጨማሪም፣ ለተወሰነ ጊዜ የመሃን መሪ በሳምሃን ነገዶች ላይ የስም የበላይነትን የሚያመለክት “ጂን ንጉስ” የሚለውን ማዕረግ ተቀበለ።

▲

●

የሃን አራት አዛዦች ©Anonymous

108 BCE Jan 1 - 300

የሃን አራት አዛዦች

Liaotung Peninsula, Gaizhou, Y

አራቱ የሃን አዛዦች በሰሜን ኮሪያ ልሳነ ምድር የተቋቋሙየቻይና አዛዦች እና የሊያኦዶንግ ባሕረ ገብ መሬት ክፍል ከሁለተኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ጀምሮ እስከ 4ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ድረስ።በ 2 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ዊማን ሆሴዮንን ድል ካደረጉ በኋላ በሃን ሥርወ መንግሥት ንጉሠ ነገሥት Wu ያቋቋሙት እና በቀድሞው የጎጆሴዮን ክልል የቻይናውያን ቅኝ ግዛቶች ተደርገው ይታዩ ነበር ፣ እስከ ሃን ወንዝ ድረስ ወደ ደቡብ ይደርሳሉ።ሌላንግ፣ ሊንቱን፣ ዠንፋን እና ሹዋንቱ የተፈጠሩ አዛዦች ነበሩ፣ ሌላንግ በጣም ረጅም ጊዜ የሚቆይ እና ከተከታዮቹ የቻይና ስርወ-መንግስቶች ጋር ጉልህ የሆነ የባህል እና የኢኮኖሚ ልውውጥ ማዕከል ነው።በጊዜ ሂደት ሦስቱ አዛዦች ወደቁ ወይም ወደ ኋላ አፈገፈጉ፣ ነገር ግን ሌላንግ ለአራት ምዕተ ዓመታት በመቆየቱ በአገሬው ተወላጆች ላይ ተፅዕኖ በመፍጠር እና የጎጆሴዮንን ማህበረሰብ ገጽታ እየሸረሸረ።በ37 ከዘአበ የተመሰረተው ጎጉርዮ እነዚህን አዛዦች ወደ ግዛቱ ማስገባት የጀመረው በ5ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ነው።መጀመሪያ ላይ፣ ጎጆሴዮን በ108 ዓ.ዓ. ከተሸነፈ በኋላ፣ የሌላንግ፣ የሊንቱን እና የዜንፋን ሶስቱ አዛዦች ተመስርተው ሹንቱ አዛዥ በ107 ዓክልበ.በ1ኛው ክፍለ ዘመን እዘአ ሊንተን ወደ ሹዋንቱ፣ እና ዠንፋን ወደ ሌላንግ ተዋህደዋል።በ 75 ዓክልበ, ሹንቱ በአካባቢው ተቃውሞ ምክንያት ዋና ከተማዋን ተንቀሳቅሷል.አዛዦቹ በተለይም ሌላንግ እንደ ጂንሃን እና ባይዮንሃን ካሉ የኮሪያ ግዛቶች ጋር የንግድ ግንኙነት ፈጠሩ።ከሀን ባህል ጋር የተዋሃዱ የአገሬው ተወላጆች እንደመሆናቸው፣ ልዩ የሆነ የሌላንግ ባህል በ1ኛው እና 2ኛው ክፍለ ዘመን እዘአ ተፈጠረ።ጎንጉሱን ዱ፣ ከሊያኦዶንግ አዛዥ ጉልህ ሰው፣ ወደ ጎጉርዮ ግዛቶች ተስፋፋ እና በሰሜን ምስራቅ የበላይነቱን አሳይቷል።የግዛት ዘመኑ ከጎጉርዮ ጋር ግጭትና መስፋፋትን ተመለከተ።እ.ኤ.አ. በ 204 ከሞተ በኋላ ፣ ተተኪዎቹ ተፅኖአቸውን ማግኘታቸውን ቀጥለዋል ፣ ጎንጉሱን ካንግ በ 3 ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ የጎጉርዮ ክፍሎችን እንኳን ጨምሯል።ሆኖም፣ በ3ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ፣ የሲማ ዪ የካኦ ዋይ ግዛት ወረረ እና ግዛቶቻቸውን ተቆጣጠረ።የሃን አዛዦች መውደቅን ተከትሎ፣ ጎጉርዮ እየጠነከረ ሄደ፣ በመጨረሻም የሌላንግ፣ ዳይፋንግ እና ሹዋንቱ አዛዦችን በ300ዎቹ መጀመሪያ ላይ ድል አደረገ።

▲

●

የሳምሃን ኮንፌዴሬሽን. ©HistoryMaps

108 BCE Jan 2 - 280

የሳምሃን ኮንፌዴሬሽን

Korean Peninsula

ሳምሃን፣ እንዲሁም ሦስቱ ሃን በመባል የሚታወቀው፣ በ1ኛው ክፍለ ዘመን ከዘአበ በፕሮቶ-ሶስት የኮሪያ መንግስታት ጊዜ የተነሱትን የቢዮንሃን፣ ጂንሃን እና መሃን ጥምረትን ያመለክታል።እነዚህ በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ማዕከላዊ እና ደቡባዊ ክፍሎች ውስጥ የሚገኙት፣ በኋላ በዝግመተ ለውጥ ወደ ቤኪጄ፣ ጋያ እና ሲላ መንግሥታት ሆኑ።“ሳምሃን” የሚለው ቃል የተወሰደው “ሳም” ከሚለው ከሲኖ-ኮሪያኛ ቃል “ሳም” ትርጉሙ “ሦስት” እና የኮሪያ ቃል “ሃን” ሲሆን እሱም “ታላቅ” ወይም “ትልቅ”ን ያመለክታል።“ሳምሃን” የሚለው ስም የኮሪያን ሦስቱን መንግስታት ለመግለጽም ይሠራበት የነበረ ሲሆን “ሃን” የሚለው ቃል ዛሬም በተለያዩ የኮሪያ አገላለጾች በስፋት ይታያል።ሆኖም፣ ከሀን በሃን ቻይን የተለየ ነው፣ እና የቻይና መንግስታት እና ስርወ መንግስታት ሃን ተብለው ይጠራሉ ።የሳምሃን ኮንፌዴሬሽኖች የተፈጠሩት በጎጆሴዮን ውድቀት በኋላ በ108 ዓ.ዓ.በጥቅሉ እንደ ልቅ የሆነ የቅጥር ከተማ ግዛቶች ስብስብ እንደሆኑ ይታሰባል።ከሦስቱ ትልቁ እና የመጀመሪያው መሃን በደቡብ ምዕራብ የሚገኝ ሲሆን በኋላም ለቤክጄ መንግሥት መሠረት ሆነ።ጂንሃን፣ 12 ስቴቶችን ያቀፈ፣ የሲላ ግዛትን ፈጠረ እና ከናክዶንግ ወንዝ ሸለቆ በስተምስራቅ እንደሚገኝ ይገመታል።Byeonhan, እንዲሁም 12 statelets ያካተተ, የ Gaya confederacy ምስረታ ምክንያት, ይህም በኋላ ሲላ ውስጥ ተካተዋል.የሳምሃን ኮንፌዴሬሽን ትክክለኛ ግዛቶች አከራካሪ ጉዳይ ነው፣ እና ድንበራቸው በጊዜ ሂደት ሊቀየር ይችላል።ሰፈሮች በተለምዶ የተገነቡት ደህንነቱ በተጠበቀ ተራራ ሸለቆዎች ውስጥ ሲሆን መጓጓዣ እና ንግድ በዋናነት በወንዞች እና በባህር መስመሮች ተመቻችቷል.የሳምሃን ዘመን ብረትን ወደ ደቡብ ኮሪያ ልሳነ ምድር ስልታዊ በሆነ መንገድ በማስተዋወቅ በግብርና እድገት እና የብረት ምርቶችን በተለይም በቢዮንሃን ግዛቶች ወደ ውጭ ወደ ውጭ መላክ ታይቷል።ይህ ወቅት በተለይም በቀደሙት የጎጆሴዮን ግዛቶች ውስጥ ከተቋቋሙት የቻይና አዛዦች ጋር የአለም አቀፍ ንግድ እድገት አሳይቷል.ብቅ ካሉ የጃፓን ግዛቶች ጋር የንግድ ልውውጥ የጃፓን ጌጣጌጥ የነሐስ ዕቃዎችን ለኮሪያ ብረት መለዋወጥን ያካትታል።በ3ኛው ክፍለ ዘመን፣ በኪዩሹ የሚገኘው የያማታይ ፌዴሬሽን የጃፓን ንግድ ከበዮንሃን ጋር ሲቆጣጠር የንግድ እንቅስቃሴው ተለወጠ።

▲

●

ግዮ። ©Angus McBride

100 BCE Jan 1 - 494

ግዮ

Nong'an County, Changchun, Jil

Buyeo, ^[27] በተጨማሪም Puyŏ ወይም Fuyu በመባል ይታወቃል, ^[28] በሰሜን ማንቹሪያ ውስጥ እና በዘመናዊ ሰሜን ምሥራቅ ቻይና በ 2 ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በፊት እስከ 494 እዘአ መካከል የሚገኝ ጥንታዊ መንግሥት ነበር.ለዘመናዊ ኮሪያውያን ቀዳሚ ተደርገው ከሚቆጠሩት ከየሜክ ሕዝብ ጋር ባለው ግንኙነት አንዳንድ ጊዜ እንደ ኮሪያ መንግሥት ይታወቃል።^[29] Buyeo ከጎጉርዮ እና ቤይጄ የኮሪያ መንግስታት እንደ ጉልህ ቀዳሚ ተደርገው ይወሰዳሉ።መጀመሪያ ላይ፣ በኋለኛው ምዕራባዊ ሃን ዘመን (202 ከክርስቶስ ልደት በፊት - 9 እዘአ) ቡዬኦ ከአራቱ የሃን አዛዦች አንዱ በሆነው በ Xuantu Commander ግዛት ስር ነበር።^[30] ሆኖም፣ በ1ኛው ክፍለ ዘመን እዘአ አጋማሽ ላይ ቡዬዮ የምስራቅ ሃን ስርወ መንግስት ወሳኝ አጋር ሆኖ ብቅ አለ፣ ከ Xianbei እና Goguryeo ዛቻዎች እንደ መከላከያ ሆኖ አገልግሏል።ምንም እንኳን ወረራ እና ፖለቲካዊ ፈተናዎች ቢገጥሟቸውም ቡዮ ከተለያዩ የቻይና ስርወ-መንግስቶች ጋር ስትራቴጅካዊ ጥምረት ነበረው ፣ይህም በክልሉ ያለውን ጠቀሜታ ያሳያል።^[31]ቡዮ በኖረበት ዘመን ሁሉ በርካታ ውጫዊ ስጋቶችን ገጥሞታል።እ.ኤ.አ. በ 285 የ Xianbei ጎሳ ወረራ ፍርድ ቤቱን ወደ ኦክጄኦ እንዲዛወር አደረገ።የጂን ሥርወ መንግሥት ቡዬን ወደነበረበት ለመመለስ ረድቷል፣ ነገር ግን በጎጉርዮ እና በ346 ሌላ የ Xianbei ወረራ በደረሰበት ጥቃት ግዛቱ የበለጠ እያሽቆለቆለ ሄደ። በ 494፣ እየጨመረ በመጣው የዉጂ ጎሳ (ወይም ሞሄ) ግፊት የቡዬ ቀሪዎች ተንቀሳቅሰዋል እና በመጨረሻም እጃቸውን ሰጡ። መጨረሻውን በማመልከት ወደ Goguryeo.በተለይም፣ እንደ የሶስቱ መንግስታት መዝገቦች ያሉ ታሪካዊ ጽሑፎች በቡዮ እና በደቡብ ጎረቤቶቹ፣ በጎጉርዮ እና ዬ መካከል ያለውን የቋንቋ እና የባህል ትስስር ያጎላሉ።የቡዮ ውርስ በቀጣዮቹ የኮሪያ ግዛቶች ውስጥ ጸንቷል።ከሶስቱ የኮሪያ መንግስታት ሁለቱ ጎጉርዮ እና ባኬጄ እራሳቸውን የቡዮ ተተኪዎች አድርገው ይቆጥሩ ነበር።የቤክጄ ንጉስ ኦንጆ የጎጉርዮ መስራች የንጉስ ዶንግሚዮንግ ዘር እንደሆነ ይታመን ነበር።በተጨማሪም ባኬጄ በ538 ራሱን ናምቡዬ (ደቡብ ቡዮ) ብሎ ሰይሟል። የጎርዮ ስርወ መንግስት ከBuyeo፣ Goguryeo እና Baekje ጋር የዘር ግንኙነቱን አምኗል፣ ይህም የBuyeo ዘላቂ ተጽእኖ እና ውርስ የኮሪያን ማንነት እና ታሪክን በመቅረጽ ላይ ነው።

▲

●

የኦክጄኦ ግዛት ጥበባዊ ውክልና። ©HistoryMaps

100 BCE Jan 1 - 400

እሺ

Korean Peninsula

ኦክጄኦ፣ ጥንታዊ የኮሪያ ጎሳ ግዛት፣ በሰሜን ኮሪያ ልሳነ ምድር ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ2ኛው ክፍለ ዘመን እስከ 5ኛው ክፍለ ዘመን እዘአ ድረስ ይኖር ነበር።በሁለት ዋና ዋና ክልሎች ተከፍሎ ነበር፡ ዶንግ-ኦክጄኦ (ምስራቅ ኦክጄኦ)፣ በሰሜን ኮሪያ የሚገኙትን የሃምጊንግንግ ግዛቶችን አካባቢ የሚሸፍን እና ቡክ-ኦክጆ (ሰሜን ኦክጄኦ) በዱማን ወንዝ አካባቢ ይገኛል።ዶንግ-ኦክጆ ብዙ ጊዜ በቀላሉ Okjeo ተብሎ ይጠራ የነበረ ቢሆንም ቡክ-ኦክጆ እንደ ቺጉሩ ወይም ጉሩ ያሉ ተለዋጭ ስሞች ነበሩት የኋለኛው ደግሞ የ Goguryeo ስም ነው።^[32] ኦክጄኦ ትንሹን የዶንጊን ግዛት በደቡብ በኩል ይጎበኝ የነበረ ሲሆን እንደ ጎጆሴዮን፣ ጎጉርዬዮ እና የተለያዩ የቻይና አዛዦች ካሉ ትላልቅ ጎረቤት ሀይሎች ጋር የተጠላለፈ ታሪክ ነበረው።^[33]በኖረበት ዘመን ሁሉ፣ ኦክጄኦ በቻይና አዛዦች እና በጎጉርዮ ተለዋጭ የስልጣን ጊዜዎችን አሳልፏል።ከክርስቶስ ልደት በፊት ከ3ኛው መቶ ክፍለ ዘመን እስከ 108 ዓ.ዓ. በጎጆሴዮን ቁጥጥር ስር ነበረች።እ.ኤ.አ. በ107 የ Xuantu አዛዥ በኦክጄኦ ላይ ተጽዕኖ አሳደረ።በኋላ፣ ጎጉርዮ ሲሰፋ፣ ኦክጄኦ የምስራቃዊ ሌላንግ አዛዥ አካል ሆነ።ግዛቱ በስትራቴጂካዊ አቀማመጥ ምክንያት ለጎረቤት መንግስታት መሸሸጊያ ሆኖ አገልግሏል;ለምሳሌ፣ የጎጉርዮ ንጉስ ዶንግቼኦን እና የቡዮ ፍርድ ቤት በ244 እና 285 በተደረጉ ወረራዎች በኦክጄኦ ውስጥ መጠለል ፈለጉ።ሆኖም፣ በ5ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ፣ የጉጉርዮ ታላቁ ጉዋንጌቶ ኦክጄኦን ሙሉ በሙሉ ድል አድርጎ ነበር።ስለ ኦክጄኦ ያለው የባህል መረጃ ምንም እንኳን ብዙም ባይሆንም ህዝቦቹ እና ልምምዶቹ ከጎጉርዮ ጋር ተመሳሳይነት እንዳላቸው ይጠቁማል።"ሳምጉክ ሳጊ" ምስራቃዊ ኦክጄኦን በባህር እና በተራሮች መካከል የተከማቸ ለም መሬት እና ነዋሪዎቿን ደፋር እና የሰለጠነ የእግር ወታደር አድርጎ ይገልፃል።አኗኗራቸው፣ ቋንቋቸው እና ልማዳቸው - የተደራጁ ጋብቻዎችን እና የቀብር ልማዶችን ጨምሮ - ከጎጉርዮ ጋር ተመሳሳይነት ነበረው።የኦክጄኦ ሰዎች የቤተሰብ አባላትን በአንድ የሬሳ ሣጥን ውስጥ አስገብተው ልጆች እና ሙሽሮች ከሙሽራቸው ቤተሰብ ጋር እስከ ጉልምስና ዕድሜ ድረስ እንዲኖሩ አድርገዋል።

▲

●

57 BCE - 668

ሶስት የኮሪያ መንግስታት ornament

57 BCE Jan 1 - 668

ሶስት የኮሪያ መንግስታት

Korean Peninsula

ጎጉርዮ ፣ ቤይጄ እና ሲላን ያካተቱት የሶስቱ የኮሪያ መንግስታት በጥንታዊው ዘመን በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ላይ የበላይ ለመሆን ይታገሉ ነበር።እነዚህ መንግስታት ከዊማን ሆሴዮን ውድቀት በኋላ ብቅ አሉ፣ ትናንሽ ግዛቶችን እና ኮንፌዴሬሽኖችን ያዙ።በሦስቱ መንግስታት ዘመን ማብቂያ ላይ ጎጉርዬ፣ ቤይጄ እና ሲላ ብቻ ቀሩ፣ እንደ ቡዮ በ494 እና በ562 እንደ ጋያ ያሉትን ግዛቶች ጨምረው አንድ ላይ ሆነው መላውን ባሕረ ገብ መሬት እና የማንቹሪያን ክፍል ያዙ፣ ተመሳሳይ ባህል እና ቋንቋ ተካፍለዋል።በ3ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የጀመረው ቡዲዝም በ372 ዓ.ም ከጎጉርዮ ጀምሮ የሦስቱም መንግስታት የመንግስት ሃይማኖት ሆነ።^[34]የሶስቱ መንግስታት ጊዜ ያበቃው በ7ኛው ክፍለ ዘመን ሲላከቻይና ታንግ ስርወ መንግስት ጋር በመተባበር ባህረ ሰላጤውን አንድ አድርጎታል።ይህ ውህደት በ 562 የጋያ ወረራዎች ፣ ቤይጄ በ 660 ፣ እና ጎጉርዮ በ 668 ። ሆኖም ፣ ከውህደቱ በኋላ የታንግ ስርወ መንግስት ወታደራዊ መንግስት በኮሪያ አንዳንድ ክፍሎች ተቋቁሟል።ሲላ በጎጉርዮ እና በቤክጄ ታማኞች የተደገፈ፣ የታንግ የበላይነትን በመቃወም በመጨረሻ ወደ ኋለኛው ሶስት መንግስታት እና የሲላ በጎርዮ ግዛት እንዲጠቃለል አደረገ።በዚህ ዘመን ሁሉ፣ እያንዳንዱ መንግሥት ልዩ የባህል ተፅዕኖዎችን ይዞ ቆይቷል፡- ጎጉርዮ ከሰሜን ቻይና፣ ቤኬጄ ከደቡብ ቻይና፣ እና ሲላ ከዩራሺያን ስቴፔ እና የአካባቢ ወጎች።^[35]ምንም እንኳን የጋራ ባህል እና ቋንቋ ቢኖራቸውም፣ እያንዳንዱ መንግሥት የተለየ ማንነትና ታሪክ ነበረው።በሱዪ መጽሐፍ ላይ እንደተመዘገበው "የጎጉርዬ፣ ቤይጄ እና ሲላ ልማዶች፣ ህጎች እና ልብሶች በአጠቃላይ ተመሳሳይ ናቸው።"^[36] መጀመሪያ ላይ በሻማኒዝም ልምምዶች ላይ የተመሰረቱ፣ እንደ ኮንፊሺያኒዝም እና ታኦይዝም ባሉ የቻይና ፍልስፍናዎች ተጽዕኖ እየጨመሩ መጡ።በ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ቡድሂዝም ባሕረ ገብ መሬት ላይ ተስፋፍቷል ፣ ለአጭር ጊዜ የሦስቱም መንግስታት ዋና ሃይማኖት ሆነ።በጎርዮ ሥርወ መንግሥት ዘመን ብቻ የኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት የጋራ ታሪክ ተሰብስቧል።^[37]

▲

●

57 BCE Jan 1 - 933

የሲላ መንግሥት

Gyeongju, Gyeongsangbuk-do, So

ሲላ፣ እንዲሁም ሺላ በመባልም ይታወቃል፣ ከ57 ከክርስቶስ ልደት በፊት እስከ 935 ዓ.ም. ከነበሩት ጥንታዊ የኮሪያ መንግስታት አንዱ ሲሆን በዋነኝነት የሚገኘው በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ደቡባዊ እና መካከለኛው ክፍል ነው።ከ Baekje እና Goguryeo ጋር በመሆን ታሪካዊውን የኮሪያ ሶስት መንግስታት መሰረቱ።ከእነዚህ ውስጥ፣ ሲላ በትንሹ ወደ 850,000 የሚጠጋ ህዝብ ነበረው፣ ይህም በተለይ ከቤክጄ 3,800,000 እና ከጎጉርዮ 3,500,000 ያነሰ ነበር።^[38] በፓርክ ቤተሰብ በሲላ በሃይኦክጂኦዝ የተመሰረተው ግዛቱ በጊዮንግጁ ኪም ጎሳ ለ586 ዓመታት፣ የሚሪያንግ ፓርክ ጎሳ ለ232 ዓመታት እና የዎልሰኦንግ ሴኦክ ጎሳ ለ172 ዓመታት የበላይነትን አይቷል።ሲላ በመጀመሪያ የሳምሃን ኮንፌዴሬሽኖች አካል ሆኖ የጀመረ ሲሆን በኋላም ከቻይና ሱኢ እና ታንግ ስርወ መንግስት ጋር ተባብሯል።በመጨረሻም በ660 ባክጄን እና በ668 ጎጉርዮንን በመቆጣጠር የኮሪያን ባሕረ ገብ መሬት አንድ አደረገ። ይህን ተከትሎ ዩኒየፌድ ሲላ አብዛኛውን ባሕረ ገብ መሬት ያስተዳድር ነበር፣ ሰሜኑ ደግሞ የ Goguryeo ተተኪ የሆነችውን ባልሃ ታየ።ከአንድ ሺህ ዓመት በኋላ ሲላ ወደ በኋላ ባሉት ሶስት መንግስታት ተከፈለ፣ እሱም በኋላ በ935 ስልጣኑን ወደ ጎርዮ ተሸጋገረ ^{[። 39]}የሲላ ቀደምት ታሪክ ከፕሮቶ-ሶስት መንግስታት ጊዜ ጀምሮ ይዘገያል፣ በዚህ ጊዜ ኮሪያ ሳምሃን በሚባሉ በሶስት ኮንፌደሬሽኖች የተከፈለች።ሲላ የመነጨው ጂንሃን በሚባል 12 አባላት ባለው ኮንፌዴሬሽን ውስጥ ያለ “ሳሮ-ጉክ” ነው።ከጊዜ በኋላ ሳሮ-ጉክ ከጎጆሴዮን ውርስ ወደ ስድስት የጂንሃን ጎሳዎች ተለወጠ።^[40] የኮሪያ የታሪክ መዛግብት፣ በተለይም በሲላ መመስረት ዙሪያ ያለው አፈ ታሪክ፣ ባክ ሃይኦክጆስ መንግሥቱን በ57 ዓ.ዓ.አንድ አስደሳች ታሪክ ሃያክጂኦዝ በነጭ ፈረስ ከተተከለው እንቁላል ተወልዶ በ13 አመቱ ንጉስ እንደ ተወለደ ይናገራል። የሲላ ንጉሣዊ የዘር ሐረግ ኪም ኢልጄ ወይም ጂን በተባለው ልዑል በኩል ከ Xiongnu ጋር ግንኙነት እንዳለው የሚጠቁሙ ጽሑፎች አሉ። ሚዲ በቻይንኛ ምንጮች.^[41] አንዳንድ የታሪክ ተመራማሪዎች ይህ ጎሳ ኮሪያዊ ተወላጅ ሊሆን እንደሚችል እና ወደ ዢዮንጉ ኮንፌዴሬሽን እንደተቀላቀለ እና በኋላም ወደ ኮሪያ ተመልሶ ከሲላ ንጉሣዊ ቤተሰብ ጋር እንደተቀላቀለ ይገምታሉ።የሲላ ማህበረሰብ፣ በተለይም የተማከለ መንግስት ከሆነ በኋላ፣ የተለየ ባላባት ነበር።የሲላ ንጉሣውያን የአንድን ሰው ማህበራዊ ደረጃ፣ ልዩ መብቶች እና ኦፊሴላዊ ቦታዎችን በመወሰን የአጥንት ደረጃ ስርዓትን ይመሩ ነበር።ሁለት የመጀመሪያ ደረጃ የንጉሣውያን ምድቦች ነበሩ፡ “የተቀደሰ አጥንት” እና “እውነተኛ አጥንት”።ይህ መከፋፈል በ654 የመጨረሻው "የተቀደሰ አጥንት" ገዥ በሆነችው በንግሥት ጂንዴክ የግዛት ዘመን አብቅቷል ^{[። 42]} ንጉሱ ወይም ንግሥቲቱ በጽንሰ-ሐሳብ ደረጃ ፍፁም ንጉሠ ነገሥት በነበሩበት ጊዜ፣ መኳንንቶች ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድረዋል፣ “ህዋቤክ” እንደ ንጉሣዊ ምክር ቤት እያገለገለ ነው። እንደ የመንግስት ሃይማኖቶች መምረጥ ያሉ ወሳኝ ውሳኔዎችን ማድረግ።^[43] ውህደቱን ተከትሎ የሲላ አስተዳደርከቻይና ቢሮክራሲያዊ ሞዴሎች መነሳሳትን ወሰደ።ይህ የሲላ ነገሥታት ቡድሂዝምን በእጅጉ አፅንዖት ሲሰጡ እና እራሳቸውን እንደ “ቡድሃ-ነገሥታት” ሲገልጹ ከቀደሙት ጊዜያት የተለወጠ ለውጥ ነበር።የሲላ ቀደምት ወታደራዊ መዋቅር በንጉሣዊ ዘበኞች ዙሪያ ያጠነጠነ ነበር፣ እነሱም ንጉሣውያንን እና መኳንንትን ይጠብቃሉ።በውጫዊ ዛቻዎች፣ በተለይም ከቤክጄ፣ ጎጉርዮ እና ያማቶ ጃፓን ሲላ በየአውራጃው የአካባቢ ጦር ሰፈር ፈጠረ።በጊዜ ሂደት እነዚህ የጦር ሰፈሮች በዝግመተ ለውጥ በመምጣታቸው "የመሃላ ባነር" ክፍሎች እንዲፈጠሩ ምክንያት ሆኗል.ህዋራንግ፣ ከምዕራባውያን ባላባቶች ጋር የሚመጣጠን፣ ጉልህ የጦር መሪ ሆነው ብቅ ያሉ እና በሲላ ወረራዎች፣ በተለይም የኮሪያ ልሳነ ምድር ውህደት ውስጥ ወሳኝ ሚና ተጫውተዋል።የሲላ ወታደራዊ ቴክኖሎጂ፣ Cheonbono crossbowsን ጨምሮ፣ በውጤታማነቱ እና በጥንካሬው ታዋቂ ነበር።በተጨማሪም፣ ዘጠኙ ሌጌዎንስ፣ የሲላ ማእከላዊ ጦር፣ ከሲላ፣ ጎጉርዮ፣ ቤይጄ እና ሞሄ የተለያዩ ቡድኖችን ያቀፈ ነበር።^[44] የባህር ሃይሉ ጠንካራ የመርከብ ግንባታውን እና የባህር ላይ ጉዞውን በመደገፍ የሲላ የባህር ላይ ችሎታዎች ትኩረት የሚስቡ ነበሩ።የሲላ ባህላዊ ቅርስ ጉልህ ክፍል በጂዮንግጁ ውስጥ ይኖራል፣ በርካታ የሲላ መቃብሮች አሁንም ሳይበላሹ ይገኛሉ።የሲላ ባህላዊ ቅርሶች፣ በተለይም የወርቅ ዘውዶች እና ጌጣጌጥ፣ ስለ መንግስቱ ጥበብ እና ጥበባት ግንዛቤዎችን ይሰጣሉ።ቁልፍ የስነ-ህንፃ ድንቅ ድንቅ በምስራቅ እስያ ውስጥ እጅግ ጥንታዊው የስነ ፈለክ ጥናት ጣቢያ የሆነው Cheomseongdae ነው።በአለም አቀፍ ደረጃ፣ ሲላ እንደ ኩሽናሜህ ባሉ የፋርስ ገጣሚ ግጥሞች ውስጥ የሚገኘው የሲላ መዛግብት በሐር መንገድ በኩል ግንኙነት ፈጠረ።ነጋዴዎች እና ነጋዴዎች በሲላ እና በሌሎች የእስያ ክፍሎች በተለይም በፋርስ መካከል የባህል እና የንግድ እቃዎች ፍሰትን አመቻችተዋል።^[45] ኒዮን ሾኪ እና ኮጂኪ የተባሉትየጃፓን ጽሑፎች በሁለቱ ክልሎች መካከል ያሉ አፈ ታሪኮችን እና ታሪካዊ ግንኙነቶችን በማውሳት ስለ ሲላ ዋቢ ያደርጋሉ።

▲

●

ጎጉርዮ ካታፍራክት፣ የኮሪያ ከባድ ፈረሰኛ። ©Jack Huang

37 BCE Jan 1 - 668

ጎጉርዮ

Liaoning, China

ጎጉርዮ ፣ ጎሪዮ በመባልም የሚታወቀው፣ ከ37 ዓ.ዓ እስከ 668 ዓ.ም. የነበረ የኮሪያ መንግሥት ነበር።በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ሰሜናዊ እና መካከለኛው ክፍል ላይ ትገኛለች፣ በዘመናዊቷ ሰሜን ምስራቅ ቻይና፣ ምሥራቃዊ ሞንጎሊያ፣ የውስጥ ሞንጎሊያ እና አንዳንድ የሩሲያ ክፍሎች ተጽኖውን አስፋፍቷል።ከሶስቱ የኮሪያ መንግስታት አንዱ እንደመሆኖ፣ ከቤክጄ እና ሲላ ጋር፣ ጎጉርዮ በኮሪያ ልሳነ ምድር የሃይል ተለዋዋጭነት ውስጥ ወሳኝ ሚና ተጫውቷል እና ከቻይና እና ጃፓን ከአጎራባች መንግስታት ጋር ከፍተኛ ግንኙነት ነበረው።በ12ኛው መቶ ክፍለ ዘመን የተመዘገበው የሳምጉክ ሳጊ ታሪክ ጎጉርዮ በ37 ዓ.ዓ. በጁሞንግ በቡዮ ልዑል እንደተመሰረተ ይናገራል።"ጎርዮ" የሚለው ስም በ 5 ኛው ክፍለ ዘመን እንደ ኦፊሴላዊ ስም የተቀበለ ሲሆን የዘመናዊው የእንግሊዝኛ ቃል መነሻ "ኮሪያ" ነው.የጎጉርዮ ቀደምት አስተዳደር በአምስት ጎሳዎች ፌደሬሽን ይገለጻል፣ እሱም ወደ ማእከላዊነት እየጨመረ ወደ ወረዳነት ተለወጠ።በ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ግዛቱ ምሽጎችን ያማከለ የክልል አስተዳደር ስርዓት አቋቁሟል።Goguryeo እየሰፋ ሲሄድ፣ የጠመንጃ ስርዓት፣ የካውንቲ-ተኮር አስተዳደር አይነትን አዳበረ።ስርዓቱ ክልሎችን በሴኦንግ (ምሽጎች) ወይም ቾን (መንደሮች)፣ ሱሳ ወይም ሌሎች ባለስልጣናት አውራጃውን እንዲቆጣጠሩ አድርጓል።በጦር ሃይል፣ ጎጉርዮ በምስራቅ እስያ የሚታለፍ ሃይል ነበር።ግዛቱ እስከ 300,000 ወታደሮችን ማሰባሰብ የሚችል በከፍተኛ ደረጃ የተደራጀ ሰራዊት ነበረው።ወታደራዊ መዋቅሩ በጊዜ ሂደት ተሻሽሏል፣ በ4ኛው ክፍለ ዘመን በተደረጉ ለውጦች ጉልህ የሆነ የግዛት ወረራዎችን አስከትሏል።ተጨማሪ የእህል ግብር መክፈልን የመሳሰሉ አማራጮችን በማዘጋጀት እያንዳንዱ ወንድ ዜጋ በውትድርና ውስጥ ማገልገል ይጠበቅበታል።የግዛቱ ወታደራዊ ሃይል በብዙ መቃብሮች እና ቅርሶች ውስጥ ታይቷል፣ ብዙዎቹ የጎጉርዮ ጦርነትን፣ ስነስርአትን እና ስነ-ህንፃን የሚያሳዩ ምስሎች ነበሯቸው።የጎጉርዮ ነዋሪዎች ከዘመናዊው ሃንቦክ በፊት በነበሩት ሥዕሎችና ሥዕሎች የተንፀባረቁ የአኗኗር ዘይቤ ነበራቸው።እንደ መጠጥ፣ መዘመር፣ መደነስ እና ትግል ባሉ ተግባራት ላይ ተሰማርተዋል።በየጥቅምት ወር የሚካሄደው የዶንግማንግ ፌስቲቫል ለአያት እና ለአማልክት የአምልኮ ሥርዓቶች የተከናወኑበት ጉልህ ክስተት ነበር።አደን በተለይ በወንዶች ዘንድ ተወዳጅ የትርፍ ጊዜ ማሳለፊያ ነበር፣ እንደ መዝናኛ እና ወታደራዊ ስልጠና።ይህ ክህሎት በጎጉርዮ ማህበረሰብ ውስጥ ያለውን ጠቀሜታ በማጉላት የቀስት ውድድሮች የተለመዱ ነበሩ።በሃይማኖት ጎጉርዮ የተለያየ ነበር።ሰዎቹ ቅድመ አያቶቻቸውን ያመልኩ ነበር እናም አፈ ታሪካዊ አውሬዎችን ያከብራሉ።ቡዲዝም በ372 ከጎጉርዮ ጋር ተዋወቀ እና ተፅዕኖ ፈጣሪ ሀይማኖት ሆነ በመንግስቱ ዘመን ብዙ ገዳማት እና መቅደሶች ተገንብተዋል።ሻማኒዝም እንዲሁ የጎጉርዮ ባህል ዋና አካል ነበር።እንደ ኦንዶል (የወለል ማሞቂያ ስርዓት) ያሉ የጥበብ፣ የዳንስ እና የስነ-ህንፃ ፈጠራዎች ጨምሮ የጎጉርዮ ባህላዊ ትሩፋቶች ጸንተዋል እና አሁንም በዘመናዊ የኮሪያ ባህል ውስጥ ሊታዩ ይችላሉ።

▲

●

18 BCE Jan 1 - 660

ቤክጄ

Incheon, South Korea

ባኬጄ፣ እንዲሁም ፓኬቼ በመባልም ይታወቃል፣ በደቡብ ምዕራብ በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ውስጥ ታዋቂ መንግሥት ነበር፣ ከ18 ከዘአበ እስከ 660 ዓ.ም. ድረስ ያለው ብዙ ታሪክ ያለው።ከጎጉርዮ እና ሲላ ጋር ከሦስቱ የኮሪያ መንግስታት አንዱ ነበር።ግዛቱ የተቋቋመው በኦንጆ፣ የጎጉርዮ መስራች ጁሞንግ ሶስተኛ ልጅ እና ተባባሪው ሶሴኖ፣ በዊሪሴኦንግ፣ በአሁኑ ጊዜ የደቡብ ሴኡል አካል ነው።ባኬጄ በአሁኑ ጊዜ ማንቹሪያ ውስጥ የምትገኝ የቡዮ ግዛት እንደ ተተኪ ይቆጠራል።መንግሥቱ በአካባቢው ታሪካዊ አውድ ውስጥ ወሳኝ ሚና ተጫውቷል, በተደጋጋሚ በወታደራዊ እና በፖለቲካዊ ጥምረት እና ከአጎራባች መንግስታት ጎጉርዮ እና ሲላ ጋር ግጭቶች ውስጥ ይሳተፋል.በ4ኛው መቶ ክፍለ ዘመን በስልጣን ላይ በነበረበት ወቅት፣ ቤይጄ ግዛቱን በከፍተኛ ሁኔታ አስፍቶ፣ ብዙ የምእራባዊ ኮሪያን ባሕረ ገብ መሬት እና ምናልባትም የቻይናን ክፍል በመቆጣጠር እስከ ፒዮንግያንግ በስተሰሜን ደረሰ።መንግሥቱ በምስራቅ እስያ ውስጥ ዋና የባህር ኃይል እንድትሆን አስችሎታል ስልታዊ በሆነ መልኩ ተቀምጧል።ቤይጄበቻይና እናበጃፓን ከሚገኙ መንግስታት ጋር ሰፊ የፖለቲካ እና የንግድ ግንኙነት ፈጠረ።የባህር ላይ አቅሟ የንግድ ልውውጥን ከማሳለጥ ባለፈ የባህል እና የቴክኖሎጂ ፈጠራዎችን በክልሉ ውስጥ በማስፋፋት ረገድም ረድቷል።ባኬጄ በባህላዊው ውስብስብነቱ እና ቡድሂዝምን በምስራቅ እስያ ውስጥ በማሰራጨቱ ወሳኝ ሚና ይታወቅ ነበር።መንግሥቱ በ 4 ኛው ክፍለ ዘመን ቡድሂዝምን ተቀብሏል, ይህም የቡድሂስት ባህል እና ጥበብ እንዲያብብ አድርጓል.ቤይጄ ቡድሂዝምን ወደ ጃፓን በማስተዋወቅ ወሳኝ ሚና ተጫውቷል፣ ይህም በጃፓን ባህል እና ሃይማኖት ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል።መንግሥቱ በቴክኖሎጂ፣ በሥነ ጥበብ እና በሥነ ሕንፃ እድገቶቹ ለኮሪያ ባህላዊ ቅርስ ከፍተኛ አስተዋጾ በማድረግ ይታወቅ ነበር።ይሁን እንጂ የቤክጄ ብልጽግና ላልተወሰነ ጊዜ አልቆየም።መንግሥቱ ከአጎራባች መንግሥታትና ከውጭ ኃይሎች የማያቋርጥ ወታደራዊ ሥጋት ገጥሞታል።በ7ኛው መቶ ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ቤይጄ በታንግ ስርወ መንግስት እና በሲላ ጥምር ጥቃት እራሱን አገኘ።ቤይጄ ከባድ ተቃውሞ ቢያጋጥመውም በመጨረሻ በ660 ዓ.ም. የተሸነፈ ሲሆን ይህም ራሱን የቻለ ሕልውና ማብቃቱን ያመለክታል።የቤክጄ ውድቀት በሶስቱ የኮሪያ መንግስታት ታሪክ ውስጥ ትልቅ ቦታ ያለው ክስተት ነበር፣ ይህም በአካባቢው የፖለቲካ ተሃድሶ ጊዜ እንዲፈጠር አድርጓል።የቤክጄ ውርስ እስከ ዛሬ ድረስ ጸንቷል፣ መንግሥቱ በባህላዊ ስኬቶቹ፣ በቡድሃ እምነት መስፋፋት ውስጥ ባላት ሚና እና በምስራቅ እስያ ታሪክ ውስጥ ባላት ልዩ ቦታ ሲታወስ።ቤተ መንግስቶቹን፣ መቃብሮቹን እና ምሽጎቹን ጨምሮ ከቤክጄ ጋር የተገናኙት ታሪካዊ ቦታዎች ለታሪክ ተመራማሪዎች፣ ተመራማሪዎች እና ቱሪስቶች ከፍተኛ ትኩረት ማድረጋቸውን ቀጥለዋል፣ ይህም የዚህን ጥንታዊ መንግስት የበለጸገ ታሪክ እና ባህል ላይ ብርሃን ፈንጥቋል።

▲

●

42 Jan 1 - 532

Gaya Confederacy

Nakdong River

ጋያ፣ በ CE 42–532 የነበረው የኮሪያ ኮንፌደሬሽን፣ በደቡብ ኮሪያ የናክዶንግ ወንዝ ተፋሰስ ውስጥ፣ የሳምሃን ጊዜ ከበዮንሃን ህብረት የወጣ ነበር።ይህ ኮንፌዴሬሽን ትናንሽ የከተማ ግዛቶችን ያቀፈ ነበር፣ እና ከኮሪያ ሦስቱ መንግስታት አንዱ በሆነው በሲላ ግዛት ተጠቃሏል።በሦስተኛው እና በአራተኛው ክፍለ ዘመን የተገኙ የአርኪዮሎጂ መረጃዎች እንደሚያመለክቱት በወታደራዊ እንቅስቃሴ እና የቀብር ልማዶች ላይ ጉልህ ለውጦች ከቢዮንሃን ኮንፌዴሬሽን ወደ ጋያ ኮንፌዴሬሽን መሸጋገሩን ያመለክታሉ።ጉልህ የሆኑ የአርኪኦሎጂ ቦታዎች የጋያ ፓሊቲዎች ንጉሣዊ የመቃብር ስፍራዎች ተብለው የተተረጎሙት የዴኢኦንግ-ዶንግ እና የቦክቼኦን-ዶንግ መቃብር መቃብር ያካትታሉ።^[46]በ13ኛው ክፍለ ዘመን ሳምጉክ ዩሳ ላይ እንደተመዘገበው አፈ ታሪክ የጋያ መመስረትን ይተርካል።በ42 ዓ.ም. ከሰማይ ስለ ወረደው ስድስት እንቁላሎች ይናገራል፤ ከእነዚህም ውስጥ ስድስት ወንዶች ልጆች ተወልደው በፍጥነት የበሰሉ ናቸው።ከመካከላቸው አንዱ ሱሮ የጌምጓን ጋያ ንጉሥ ሆነ፣ ሌሎቹ የተቀሩትን አምስት ጋያዎችን መሠረቱ።የጋያ ፖሊሲዎች ከByeonhan confederacy አስራ ሁለት ጎሳዎች ተሻሽለው በ3ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ወደ ይበልጥ ወታደርነት ርዕዮተ አለም በመሸጋገር በቡዮ ግዛት አካላት ተጽኖ ነበር።^[47]ጌያ በሚኖርበት ጊዜ ውጫዊ ግፊቶችን እና ውስጣዊ ለውጦችን አጋጥሞታል.በሲላ እና በጋያ መካከል የተካሄደውን የስምንቱን የወደብ መንግስታት ጦርነት (209–212) ተከትሎ፣ የጋያ ኮንፌዴሬሽን የሲላ ተጽዕኖ እያደገ ቢመጣም የጃፓን እና የቤኪጄን ተፅእኖ በዲፕሎማሲያዊ መንገድ በመግዛት ነፃነቱን ማስጠበቅ ችሏል።ሆኖም የጋያ ነፃነት በጎጉርዬ (391-412) ግፊት መቀነስ ጀመረ እና በ562 በሲላ ላይ ባኬጄን ከረዳ በኋላ ሙሉ በሙሉ በሲላ ተጠቃሏል።የአራ ጋያ ዲፕሎማሲያዊ ጥረት፣ የአንራን ኮንፈረንስ ማስተናገድን ጨምሮ፣ ነፃነቱን ለማስጠበቅ እና አለማቀፋዊ ደረጃውን ከፍ ለማድረግ የሚያደርገው ጥረት ትኩረት የሚስብ ነው።^[48]የጋያ ኢኮኖሚ የተለያየ ነበር፣ በግብርና፣ በአሳ ማስገር፣ በብረታ ብረት ቀረጻ እና በረጅም ርቀት ንግድ ላይ የተመሰረተ፣ በተለይ በብረት ስራ ታዋቂነት ነበረው።ይህ በብረት ምርት ላይ ያለው እውቀት ጌያ የብረት ማዕድን፣ የጦር ትጥቅ እና የጦር መሳሪያዎች ወደ ውጭ የላከላቸው ከባኬጄ እና የዋ መንግሥት ጋር የንግድ ግንኙነቶችን አመቻችቷል።እንደ Byeonhan በተለየ መልኩ ጌያ ከነዚህ መንግስታት ጋር ጠንካራ የፖለቲካ ግንኙነት እንዲኖር ፈለገ።በፖለቲካዊ መልኩ የጋያ ኮንፌዴሬሽን ከጃፓን እና ከባኪጄ ጋር ጥሩ ግንኙነት ነበረው፤ ብዙ ጊዜ በጋራ ጠላቶቻቸው ሲላ እና ጎጉርዬዮ ላይ ህብረት ፈጥሯል።የጋያ ፓሊቲዎች በ2ኛው እና በ3ኛው ክፍለ ዘመን በጌምጓን ጋያ ዙሪያ ያማከለ ኮንፌደሬሽን መሰረቱ፣ እሱም በኋላ በዴጋያ ዙሪያ በ5ኛው እና በ6ኛው ክፍለ ዘመን ታደሰ፣ ምንም እንኳን በመጨረሻ በሲላ መስፋፋት ላይ ቢወድቅም።^[49]ከድህረ-ገጽታ፣ የጌያ ልሂቃን የአጥንት ደረጃ ስርዓቱን ጨምሮ በሲላ ማህበረሰብ መዋቅር ውስጥ ተዋህደዋል።ይህ ውህደት በሲላን ጄኔራል ኪም ዩ-ሲን ምሳሌ ነው፣ የጋያ ንጉሣዊ የዘር ሐረግ ተወላጅ፣ እሱም ለሦስቱ የኮሪያ መንግስታት ውህደት ትልቅ ሚና ተጫውቷል።የኪም ከፍተኛ ደረጃ በሲላ ተዋረድ ውስጥ የጋያ መኳንንት በሲላ ግዛት ውስጥ ያለውን ውህደት እና ተፅእኖ አጉልቶ ያሳያል፣ ከ Gaya Confederacy ውድቀት በኋላም ቢሆን።^[50]

▲

●

Hanji, የኮሪያ ወረቀት አስተዋውቋል. ©HistoryMaps

300 Jan 1

Hanji: የኮሪያ ወረቀት አስተዋውቋል

Korean Peninsula

በኮሪያ የወረቀት ስራበቻይና ከተወለደ ብዙም ሳይቆይ በ 3 ኛው እና በ 6 ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ መካከል ተጀመረ ፣ መጀመሪያ ላይ እንደ ሄምፕ እና ራሚ ቁርጥራጭ ያሉ ድፍድፍ ቁሳቁሶችን በመጠቀም።የሶስቱ መንግስታት ዘመን (57 ከክርስቶስ ልደት በፊት - 668 እዘአ) እያንዳንዱ መንግስት በወረቀት እና በቀለም አመራረት ጉልህ እድገቶች ታይቷል ።በ 704 አካባቢ በሃንጂ ላይ የታተመው ንፁህ ላይት ዳራኒ ሱትራ በአለም ላይ እጅግ ጥንታዊ የሆነው የእንጨት ብሎክ ህትመት በዚህ ዘመን የኮሪያን የወረቀት ስራ ውስብስብነት የሚያሳይ ነው።የወረቀት ዕደ ጥበባት እየሰፋ ሄደ፣ እና የሲላ ኪንግደም በተለይም የወረቀት ስራን ከኮሪያ ባህል ጋር በማጣመር ጋይሪምጂ ብሎ ይጠራዋል።የጎሪዮ ዘመን (918–1392) የሃንጂ ወርቃማ ዘመንን አስመዝግቧል፣ በሃንጂ ጥራት እና አጠቃቀም ላይ በተለይም በህትመት ስራ ላይ ከፍተኛ ጭማሪ አሳይቷል።ሃንጂ ለገንዘብ፣ ለቡድሂስት ጽሑፎች፣ ለሕክምና መጻሕፍት እና ለታሪክ መዛግብት ጨምሮ ለተለያዩ ዓላማዎች ያገለግል ነበር።መንግስት ለዳክ አዝመራ የሚያደርገው ድጋፍ በስፋት እንዲተከል በማድረግ የሃንጂ ስም በጥንካሬ እና በድምቀት በመላው እስያ እንዲስፋፋ አድርጓል።በዚህ ወቅት ከተከናወኑት ስኬቶች መካከል በብረት ተንቀሳቃሽ ዓይነት የታተመው እጅግ ጥንታዊ የሆነው ትሪፒታካ ኮሪያና የተቀረጸው እና የጂኪጂ ህትመት በ1377 ዓ.ም.የጆሶን ጊዜ (1392-1910) የሐንጂ መስፋፋት በዕለት ተዕለት ሕይወት ውስጥ ታይቷል፣ አጠቃቀሙ እስከ መጽሐፍት፣ የቤት እቃዎች፣ አድናቂዎች እና የትምባሆ ቦርሳዎች ድረስ ይዘልቃል።ፈጠራዎች ከተለያዩ ፋይበር የተሠሩ ባለቀለም ወረቀቶች እና ወረቀቶች ያካትታሉ።መንግሥት የወረቀት ማምረቻ ኤጀንሲን አቋቁሞ የወረቀት ትጥቅን ለወታደሮች ጭምር ይጠቀም ነበር።ነገር ግን በ1884 የምዕራባውያን የወረቀት ጅምላ ማምረቻ ዘዴዎችን ማስተዋወቅ ትልቅ ለውጥ በማሳየቱ በባህላዊው የሃንጂ ኢንዱስትሪ ላይ ፈተና ፈጥሯል።

▲

●

የኮሪያ ቡድሂዝም ተመሠረተ። ©HistoryMaps

372 Jan 1

የኮሪያ ቡድሂዝም

Korean Peninsula

የቡድሂዝም ጉዞ ወደ ኮሪያ የጀመረውህንድ ውስጥ ከጀመረ ከብዙ መቶ ዓመታት በኋላ ነው።በሃር መንገድ፣ ማሃያና ቡዲዝም በ1ኛው ክፍለ ዘመን ከክርስቶስ ልደት በኋላ ወደቻይና ደረሰ ከዚያም በ4ኛው ክፍለ ዘመን በሦስቱ መንግስታት ጊዜ ወደ ኮሪያ ገባ፣ በመጨረሻም ወደጃፓን ተላለፈ።በኮሪያ ቡድሂዝም እንደ መንግሥት ሃይማኖት በሦስቱ መንግሥታት ተቀበሉ ፡ ጎጉርዮ በ372 ዓ.ም. ሲላ በ528 ዓ.ም እና ባኬጄ በ552 ዓ.ም.^[51] ሻማኒዝም፣ የኮሪያ ተወላጅ ሃይማኖት፣ ከቡድሂዝም ጋር ተስማምቶ በመኖር ትምህርቱ እንዲካተት ፈቅዷል።ቡድሂዝምን ወደ ኮሪያ በማስተዋወቅ ረገድ ትልቅ ሚና የተጫወቱት ሶስት ወሳኝ መነኮሳት በ384 ዓ.ም ወደ ቤኬጄ ያመጡት ማላናንታ ነበሩ።በ 372 ዓ.ም ከጎጉርዮ ጋር ያስተዋወቀው ሳንዶ;እና ወደ ሲላ ያመጣው አዶ.^[52]በኮሪያ በመጀመሪያዎቹ አመታት ቡድሂዝም በሰፊው ተቀባይነት አግኝቶ በጎርዮ ዘመን (918-1392 ዓ.ም.) የመንግስት ርዕዮተ ዓለምም ሆነ።ይሁን እንጂ ከአምስት መቶ ዓመታት በላይ በዘለቀው የጆሴዮን ዘመን (1392-1897 ዓ.ም.) ኒዮ-ኮንፊሽያኒዝም እንደ ዋነኛ ፍልስፍና ብቅ ሲል ተጽኖው ቀነሰ።በ1592-98 መካከል የጃፓን ኮሪያን ወረራ ለመመከት የቡዲስት መነኮሳት ወሳኝ ሚና ሲጫወቱ ብቻ ነው በነሱ ላይ የሚደርሰው ስደት የቆመው።ቢሆንም፣ ቡድሂዝም እስከ ጆሴዮን ዘመን መጨረሻ ድረስ በአንፃራዊነት እንደተገዛ ቆየ።ከጆሴዮን ዘመን በኋላ፣ በኮሪያ የቡድሂዝም ሚና በተለይ ከ1910 እስከ 1945 ባለው የቅኝ ግዛት ዘመን እንደገና አገረሸ። ልዩ የሆነ ሃይማኖታዊ ማንነት ላይ አፅንዖት መስጠት.ይህ ወቅት የተራው ሰው የዕለት ተዕለት ጉዳዮችን በማንሳት ላይ ያተኮረ የሚንግንግ ፑልጂዮ ርዕዮተ ዓለም ወይም "ቡዲዝም ለሰዎች" መነሳት ታይቷል።^[53] ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት በኋላ፣ የኮሪያ ቡድሂዝም የሴዮን ትምህርት ቤት በኮሪያ ማህበረሰብ ዘንድ ታዋቂነቱን እና ተቀባይነትን አገኘ።

▲

●

በሲላ ግዛት ውስጥ የአጥንት ደረጃ ስርዓት. ©HistoryMaps

520 Jan 1

የአጥንት ደረጃ ስርዓት

Korean Peninsula

በጥንቷ ኮሪያ የሲላ ግዛት የነበረው የአጥንት ደረጃ ስርዓት ህብረተሰቡን በተለይም መኳንንቱን ለዙፋኑ ቅርበት እና የስልጣን ደረጃ ላይ በመመስረት ለመለያየት የሚያገለግል በዘር የሚተላለፍ ስርዓት ነበር።ይህ ስርዓት በ520 በንጉስ ቢኦፊንግ የተቋቋመውከቻይና የመጡ አስተዳደራዊ ህጎች ተጽዕኖ ሳይኖረው አይቀርም። የ12ኛው ክፍለ ዘመን የኮሪያ ታሪካዊ ፅሁፍ ሳምጉክ ሳጊ ስለዚህ ስርአት በህይወት ጉዳዮች ላይ ያለውን ተፅእኖ እንደ ይፋዊ ሁኔታ ጨምሮ ዝርዝር ዘገባ ያቀርባል። የጋብቻ መብቶች፣ አልባሳት እና የኑሮ ሁኔታዎች፣ ምንም እንኳን የሲላ ማህበረሰብ ምስል ከመጠን በላይ የቆመ ነው ተብሎ ተችቷል።^[54]በአጥንት-ደረጃ ስርዓት ውስጥ ከፍተኛው ማዕረግ "የተቀደሰ አጥንት" (ሴኦንግጎል) ሲሆን በመቀጠልም "እውነተኛው አጥንት" (ጂንጎል) ሲሆን ከሲላ ሙዮል በኋላ ንጉሱ የኋለኛው ምድብ አባል በመሆን የንጉሣዊው የዘር ሐረግ ለውጥን ያመለክታል. ሲላ እስኪሞት ድረስ ከ281 ዓመታት በላይ።^[55] ከ"እውነተኛ አጥንት" በታች ያሉት የጭንቅላት ደረጃዎች ሲሆኑ 6ኛ፣ 5ኛ እና 4ኛ ደረጃዎች የተመሰከረላቸው ሲሆን የእነዚህ ዝቅተኛ ደረጃዎች አመጣጥ እና ትርጓሜ የምሁራን ክርክር ርዕስ ሆኖ ቆይቷል።የ6ኛ ደረጃ ዋና አባላት በአስተዳደር ሥርዓቱ ውስጥ ጉልህ ቦታዎችን ሊያገኙ ሲችሉ በአራት እና በአምስት ደረጃ ያሉት ደግሞ በጥቃቅን የስራ መደቦች ላይ ብቻ ተወስነዋል።የአጥንት ደረጃ ስርዓት ግትርነት እና በግለሰቦች ላይ በተለይም የስድስት ክፍል ኃላፊ በሆኑት ላይ ያለው ውስንነት በሲላ ፖለቲካ ውስጥ ትልቅ ሚና ተጫውቷል ፣ ብዙዎች በኮንፊሺያኒዝም ወይም በቡድሂዝም እንደ አማራጭ ዕድሎችን ይፈልጋሉ።የአጥንት ደረጃ ስርዓት ግትርነት በሲላ ዘመን መጨረሻ ላይ ለሲላ መዳከም አስተዋፅዖ አድርጓል፣ ምንም እንኳን ሌሎች ነገሮች በጨዋታው ላይ ቢሆኑም።የሲላ ውድቀትን ተከትሎ ሥርዓቱ ሙሉ በሙሉ ተወገደ፣ ምንም እንኳን የተለያዩ የግዛት ሥርዓቶች በኮሪያ እስከ 19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ድረስ ቢቆዩም።የኃላፊው ብስጭት የስድስት ክፍል ምኞቶች እና ከዚያ በኋላ ከባህላዊው የአስተዳደር ስርዓት ውጭ ዕድሎችን ፍለጋ የስርዓቱን ገዳቢ ባህሪ እና በዚህ ወቅት በኮሪያ ማህበረሰብ ላይ ያለውን ተፅእኖ ያሳያል ።

▲

●

ጎጉርዮ-ሱይ ጦርነት ©Angus McBride

598 Jan 1 - 614

ጎጉርዮ-ሱይ ጦርነት

Liaoning, China

ከ 598 - 614 ዓ.ም. የተካሄደው የጎጉርዮ-ሱይ ጦርነትበቻይና የሱይ ሥርወ መንግሥት የተጀመረው ተከታታይ ወታደራዊ ወረራ ሲሆን ከሦስቱ የኮሪያ መንግስታት አንዷ በሆነችው ጎጉርዮ ላይ።በአፄ ዌን እና በኋላም በተተካው አፄ ያንግ መሪነት የሱይ ስርወ መንግስት አላማው ጎጉርዮን በማንበርከክ እና በክልሉ የበላይነቱን ለማረጋገጥ ነበር።ጎጉርዮ፣ በንጉስ ፒዮንግዎን ቀጥሎ በንጉስ ዮንግያንግ የሚመራ፣ እነዚህን ጥረቶች በመቃወም ከሱይ ስርወ መንግስት ጋር እኩል ግንኙነት እንዲኖር አጥብቆ ጠየቀ።Goguryeo ን ለማሸነፍ የመጀመሪያ ሙከራዎች ጠንካራ ተቃውሞ ገጥሟቸዋል፣ በ 598 ውስጥ ቀደምት ውድቀትን ጨምሮ ጥሩ ባልሆነ የአየር ሁኔታ እና ኃይለኛ የጎጉርዮ መከላከያ ምክንያት ከባድ የ Sui ኪሳራ አስከትሏል።በጣም አስፈላጊው ዘመቻ የተካሄደው በ612 ሲሆን አፄ ያንግ ከአንድ ሚሊዮን በላይ ጠንካራ ጦር በማሰባሰብ ጎጉርዮንን ለማሸነፍ ነበር።ዘመቻው የተራዘመ ከበባ እና ጦርነቶችን ያካተተ ሲሆን ጎጉርዬዮ በጄኔራል ኡልጂ ሙንዶክ ትእዛዝ ስልታዊ ማፈግፈግ እና የሽምቅ ውጊያ ዘዴዎችን ይጠቀማል።የሊያኦን ወንዝ በማቋረጥ እና ወደ ጎጉርዮ ግዛቶች ቢያመሩም የሱኢ ሃይሎች በመጨረሻ ተበላሽተዋል በተለይም በሳልሱ ወንዝ ጦርነት የጎጉርዮ ሀይሎች አድፍጠው በሱኢ ጦር ላይ ከባድ ጉዳት አድርሰዋል።በ 613 እና 614 ውስጥ የተከሰቱት ወረራዎች ተመሳሳይ የ Sui ጥቃት ስልቶች ከጠንካራ ጎጉርዬ መከላከያ ጋር ተገናኝተዋል፣ ይህም ወደ ተጨማሪ የ Sui ውድቀቶች አመራ።የጎጉርዮ-ሱኢ ጦርነቶች የሱኢ ሥርወ መንግሥትን በወታደራዊም ሆነ በኢኮኖሚ በማዳከም ረገድ ትልቅ ሚና ተጫውተዋል፣ ይህም በ618 መጨረሻ ላይ እንዲወድቅ እና የታንግ ሥርወ መንግሥት መነሳት አስተዋፅዖ አድርጓል።ከፍተኛ የህይወት መጥፋት፣ የሀብት መመናመን እና በሱኢ አስተዳደር ላይ እምነት ማጣት በቻይና ውስጥ ሰፊ ቅሬታ እና አመጽ እንዲፈጠር አድርጓል።ምንም እንኳን ግዙፍ የወረራ መጠን እና የሱኢ ሃይሎች የመጀመሪያ ሃይል ቢሆንም፣ የጎጉርዮ ፅናት እና ስልታዊ እውቀት እንደ ንጉስ ዮንግያንግ እና ጄኔራል ዩልጂ ሙንዶክ ባሉ መሪዎች ስር ጥቃቱን እንዲቋቋሙ እና ሉዓላዊነታቸውን እንዲጠብቁ አስችሏቸዋል፣ ይህም ጦርነቶች በኮሪያ ውስጥ ጉልህ ስፍራ የሚሰጣቸው ምእራፎች መሆናቸውን በማሳየት ነው። ታሪክ.

▲

●

ጎጉርዮ-ታንግ ጦርነት ©Anonymous

645 Jan 1 - 668

ጎጉርዮ-ታንግ ጦርነት

Korean Peninsula

የጎጉርዮ-ታንግ ጦርነት (645-668) በጎጉርዮ መንግሥት እና በታንግ ሥርወ መንግሥት መካከል ግጭት ነበር፣ ከተለያዩ ግዛቶች እና ወታደራዊ ስልቶች ጋር በመተባበር።የጦርነቱ የመጀመሪያ ምዕራፍ (645-648) ጎጉርዮ የታንግ ኃይሎችን በተሳካ ሁኔታ ሲመልስ ተመለከተ።ሆኖም በ660 ታንግ እና ሲላ ባኬጄን በጋራ ድል ካደረጉ በኋላ በ661 የተቀናጀ የጎጉርዮ ወረራ ከፈቱ በኋላ በ662 ለማፈግፈግ ተገደዱ። በታንግ-ሲላ ጥምረት እጅ ውስጥ የገባው የሞራል ውድቀት።እ.ኤ.አ. በ 667 እንደገና ወረራ ጀመሩ እና በ 668 መገባደጃ ላይ ፣ ጎጉርዬዮ በታንግ ስርወ መንግስት እና በሲላ በቁጥር የላቀ ሰራዊት በመሸነፍ የሶስቱ የኮሪያ መንግስታት ጊዜ ማብቃቱን እና ለተከታዩ የሲላ–ታንግ ጦርነት መድረክ አዘጋጀ።^[56]የጦርነቱ ጅምር ሲላ ታንግ በጎጉርዮ ላይ ወታደራዊ ድጋፍ እንዲያደርግላቸው በጠየቁት ጥያቄ እና ከቤክጄ ጋር በነበራቸው ግጭት ተጽኖ ነበር።እ.ኤ.አ. በ641 እና 642 የጎጉርዮ እና የቤክጄ መንግስታት የየኦን ጋሶሙን እና የንጉስ ዩጃን መነሳት የስልጣን ሽግሽግ ሲመለከቱ ፣ ይህም ወደ ከፍተኛ ጠላትነት እና በታንግ እና ሲላ ላይ የጋራ ህብረት እንዲፈጠር አድርጓል።የታንግ ንጉሠ ነገሥት ታይዞንግ በ 645 የመጀመሪያውን ግጭት አስጀምሯል ፣ ከፍተኛ ጦር እና መርከቦችን በማሰማራት ፣ በርካታ የጎጉርዮ ምሽጎችን ማረከ ፣ ግን በመጨረሻ የአንሲ ምሽግ አልወሰደም ፣ በዚህም ምክንያት ታንግ ማፈግፈግ ተፈጠረ።^[57]በቀጣዮቹ የጦርነት ደረጃዎች (654-668) በአፄ ጋኦዞንግ ስር የታንግ ስርወ መንግስት ከሲላ ጋር ወታደራዊ ጥምረት ፈጠረ።በ 658 የመጀመሪያ መሰናክሎች እና ያልተሳካ ወረራ ቢኖርም ፣ የታንግ-ሲላ ጥምረት በ 660 በተሳካ ሁኔታ ቤይጄን አሸንፏል ። ትኩረቱ ወደ ጎጉርዮ ተቀየረ ፣ በ 661 ያልተሳካ ወረራ እና በ 667 የዮን ጋሶሙን ሞት እና በዚህ ምክንያት የጎጉርዮ አለመረጋጋትን ተከትሎ በ 667 እንደገና ጥቃት ሰነዘረ ።ጦርነቱ የተጠናቀቀው በፒዮንግያንግ መውደቅ እና በጎጉርዮን በ668 በመወረሩ በታንግ ስርወ መንግስት ምስራቅን ለማረጋጋት የመከላከያ ጄኔራል እንዲቋቋም አድርጓል።ነገር ግን፣ በንጉሠ ነገሥት ጋኦዞንግ የጤና እክል መካከል፣ የሎጂስቲክስ ተግዳሮቶች እና በእቴጌ Wu ወደ ሰላማዊ ፖሊሲ ስልታዊ ለውጥ በመጨረሻ በሲላ እና በታንግ መካከል ለሚፈጠረው ተቃውሞ እና ግጭት መንገዱን አስቀምጠዋል።^[58]

▲

●

667 - 926

የሰሜን እና ደቡብ ግዛቶች ጊዜ ornament

©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

668 Jan 1 - 935

የተዋሃደ ሲላ

Gyeongju, Gyeongsangbuk-do, So

የተዋሃደ ሲላ፣ እንዲሁም Late Silla በመባል የሚታወቀው፣ ከ668 ዓ.ም. እስከ 935 ዓ.ም. የነበረ ሲሆን ይህም የኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት በሲላ መንግሥት ሥር የተዋሐደበትን ጊዜ ያሳያል።ይህ ዘመን የጀመረው ሲላ ከታንግ ስርወ መንግስት ጋር ህብረት ከፈጠረ በኋላ፣ በቤክጄ–ታንግ ጦርነት ቤይጄን ድል በማድረግ እና የጎጉርዮ–ታንግ ጦርነት እና የሲላ–ታንግ ጦርነትን ተከትሎ የደቡብ ጎጉርዮ ግዛቶችን ወደመቀላቀል ያመራል።እነዚህ ድሎች ቢኖሩም፣ የተዋሃደ ሲላ በሰሜናዊ ግዛቶቹ፣ የቤክጄ እና የጎጉርዮ ቅሪቶች የፖለቲካ ትርምስ እና አመጽ ገጥሞታል፣ ይህም በ9ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ወደ ኋለኛው ሶስት መንግስታት ዘመን አመራ።የተዋሃደ ሲላ ዋና ከተማ ጂዮንግጁ ነበረች፣ እና መንግስት ስልጣንን ለማስጠበቅ የ"Bone Clan Class" ስርዓትን ቀጠረ፣ ትንሽ ልሂቃን አብዛኛው ህዝብ ላይ እየገዛ ነበር።የተዋሃደ ሲላ በባህልና በኢኮኖሚ የበለፀገ፣ በኪነጥበብ፣ በባህል እና በባህር ላይ ችሎታው የሚታወቅ ነበር።በ 8 ኛው እና 9 ኛው ክፍለ ዘመን በ 8 ኛው እና በ 9 ኛው ክፍለ ዘመንበቻይና ፣ በኮሪያ እናበጃፓን መካከል የንግድ መስመሮችን እና የንግድ መስመሮችን ግዛቱ ተቆጣጥሯል ፣ ይህም በዋነኝነት እንደ ጃንግ ቦጎ ባሉ ምስሎች ተጽዕኖ ነው።ቡድሂዝም እና ኮንፊሺያኒዝም ቀዳሚዎቹ አስተሳሰቦች ነበሩ፣ ብዙ የኮሪያ ቡዲስቶች በቻይና ታዋቂነትን አግኝተዋል።መንግስትም ሰፊ የህዝብ ቆጠራ እና የመዝገብ ስራዎችን ያከናወነ ሲሆን በኮከብ ቆጠራ እና በቴክኖሎጂ እድገት ላይ በተለይም በግብርና ላይ ትልቅ ትኩረት ተሰጥቶ ነበር.ይሁን እንጂ መንግሥቱ ተግዳሮቶች አልነበሩም።የፖለቲካ አለመረጋጋት እና ሽንገላ በየጊዜው የሚነሱ ጉዳዮች ነበሩ እና የሊቃውንቱ የስልጣን ባለቤትነት ከውስጥ እና ከውጪ ሃይሎች ስጋት ውስጥ ወድቋል።እነዚህ ተግዳሮቶች ቢኖሩም የተዋሃደ ሲላ ከታንግ ሥርወ መንግሥት ጋር የጠበቀ ግንኙነት ነበረው፣ የባህል ልውውጥን እና መማርን አበረታቷል።በ935 ዓ.ም ንጉስ ግዮንግሱን ለጎሪዮ እጅ ሲሰጥ የሲላ ስርወ መንግስት ማብቃቱን እና የጎርዮ ዘመን መባቻን የሚያመላክትበት ዘመን አብቅቷል።

▲

●

698 Jan 1 - 926

ባልሀ

Dunhua, Yanbian Korean Autonom

ባልሃ የብዙ ብሔረሰቦች መንግሥት ነበር መሬቱ ዛሬ እስከ ሰሜን ምስራቅ ቻይና፣ ኮሪያ ልሳነ ምድር እና የሩሲያ ሩቅ ምስራቅ ድረስ ይደርሳል።እ.ኤ.አ. በ 698 በዴ ጆዮንግ (ዳ ዙኦሮንግ) የተቋቋመ እና በመጀመሪያ የጂን መንግስት (ዜን) ተብሎ የሚጠራው እስከ 713 ድረስ ስሙ ወደ ባልሃ ተቀይሮ ነበር።የባልሄ የመጀመሪያ ታሪክ ከታንግ ስርወ መንግስት ጋር የነበረው ድንጋያማ ግንኙነት ወታደራዊ እና ፖለቲካዊ ግጭቶችን ይመለከታል፣ነገር ግን በ8ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ግንኙነቱ ልባዊ እና ተግባቢ ሆነ።የታንግ ሥርወ መንግሥት በመጨረሻ ባልሄን እንደ “የምስራቅ የበለጸገች አገር” አድርጎ ይገነዘባል።በርካታ የባህል እና የፖለቲካ ልውውጦች ተደርገዋል።ባልሃ በ926 በኪታን የሚመራው የሊያኦ ሥርወ መንግሥት ወረረ። ባልሃ እንደ የተለየ የሕዝብ ቡድን ለተጨማሪ ሦስት መቶ ዓመታት በሊያኦ እና ጂን ሥርወ መንግሥት ተርፏል በሞንጎሊያውያን አገዛዝ ከመጥፋቱ በፊት።የግዛቱ ምስረታ ታሪክ፣ የብሔር ስብጥር፣ የገዥው ሥርወ መንግሥት ዜግነት፣ ስማቸው የሚነበብበት እና ድንበሯ በኮሪያ፣ በቻይና እና በሩሲያ መካከል የታሪክ አወዛጋቢ ጉዳይ ነው።ከቻይና እና ከኮሪያ የመጡ የታሪክ ምንጮች የባልሃ መስራች ዴ ጆዮንግ ከሞሄ ህዝብ እና ከጎጉርዮ ጋር ግንኙነት እንዳላቸው ገልፀውታል።

▲

●

Gwageo, የመጀመሪያ ብሔራዊ ፈተናዎች. ©HistoryMaps

788 Jan 1

አንቀሳቅስ

Korea

የኮንፊሽያኑ ምሁር ቾ ቺዎን በወቅቱ የሲላ ገዥ ለነበረችው ንግሥት ጂንሰኦንግ አስሩን አስቸኳይ የተሃድሶ ነጥቦች ካቀረቡ በኋላ የመጀመሪያዎቹ ብሄራዊ ፈተናዎች በሲላ ግዛት ከ788 ጀምሮ ተሰጥተዋል።ይሁን እንጂ በሲላ ሥር በሰደደው የአጥንት የማዕረግ ሥርዓት ምክንያት ሹመት መውሊድን መሠረት ባደረገበት ወቅት፣ እነዚህ ምርመራዎች በመንግሥት ላይ ጠንካራ ተፅዕኖ አላሳደሩም።

▲

●

በኋላ ሶስት የኮሪያ መንግስታት. ©HistoryMaps

889 Jan 1 - 935

በኋላ ሶስት መንግስታት

Korean Peninsula

በኮሪያ የኋለኛው ሶስት መንግስታት ጊዜ (889-936 እዘአ) በአንድ ወቅት የተዋሃደ የሲላ ግዛት (668-935 እዘአ) በጠንካራ የአጥንት ደረጃ ስርአቱ እና በውስጥ ተቃውሞ ምክንያት ውድቀትን የተጋፈጠበት ጊዜ ነበር ፣ ይህም የክልል ጦር አለቆች እንዲፈጠሩ ምክንያት ሆኗል ። እና ሰፊ ሽፍታ።እንደ ግዮን ህዎን እና ጉንግ ዬ ያሉ ዕድለኛ መሪዎች ከሲላ ቅሪቶች የየራሳቸውን ግዛት በመቅረጽ ይህ የሃይል ክፍተት ለኋለኞቹ ሶስት መንግስታት መፈጠር መድረኩን አስቀምጧል።ግዮን ሁዎን በደቡብ ምዕራብ የሚገኘውን ጥንታዊውን ቤኪጄን በ900 ዓ.ም ሲያንሰራራ፣ ጉንግ ዬ በሰሜን በኩል በ901 ዓ.ም Later Goguryeo መስርቶ በኮሪያ ልሳነ ምድር የነበረውን መከፋፈል እና የበላይ ለመሆን የሚደረገውን ትግል አሳይቷል።የጉንግ የ ጨካኝ አገዛዝ እና እራሱን እንደ ማይትሬያ ቡዳ ማወጁ በ918 ዓ.ም እንዲወድቅ እና እንዲገደል አድርጎታል፣ ይህም ሚኒስቴሩ ዋንግ ጊዮን እንዲረከቡ እና የጎርዮ መንግስት እንዲመሰርቱ መንገድ ፈጠረ።ይህ በእንዲህ እንዳለ፣ ግዮን ሁዎን በቤክጄ መነቃቃት ውስጥ የውስጥ ሽኩቻ ገጠመው፣ በመጨረሻም በልጁ ተገለበጠ።በግርግሩ መካከል፣ በጣም ደካማው ሲላ፣ ጥምረት ፈልጎ ወረራ ገጥሞታል፣ በተለይም ዋና ከተማዋን ግዮንግጁን በ927 ዓ.ም.የሲላ ጂኦንጋዬ እራሱን ማጥፋት እና የአሻንጉሊት ገዥ መጫኑ የሲላን ቀውስ የበለጠ አባብሶታል።በቤክጄ እና በጎጉርዮ ግዛቶች ውስጥ የተፈጠረውን ውዥንብር በተጠቀመው በ Wang Geon የኮሪያ ውህደት በመጨረሻ ተገኘ።ጉልህ ወታደራዊ ድሎች እና የሲላ የመጨረሻው ገዥ ጂዮንግሱን በ935 እዘአ በፈቃደኝነት እጅ ከሰጠ በኋላ ዋንግ ቁጥጥሩን አጠናከረ።በ936 ዓ.ም በቤክጄ በተካሄደው የእርስ በርስ ጦርነት ላይ ያሸነፈው ድል የጎርዮ ሥርወ መንግሥት እንዲቋቋም ምክንያት ሆኗል፤ እሱም ከአምስት መቶ ዓመታት በላይ ኮሪያን የሚመራ ሲሆን ይህም ለዘመናዊቷ አገርና ለስሟ መሠረት ጥሏል።

▲

●

918 - 1392

ጎሪዮ

918 Jan 2 - 1392

ጎሪዮ መንግሥት

Korean Peninsula

በ918 በኋለኛው የሶስት መንግስታት ዘመን የተመሰረተው ጎሪዮ የኮሪያን ባሕረ ገብ መሬት እስከ 1392 ድረስ አንድ አድርጎታል፣ ይህም በኮሪያ ታሪክ ፀሃፊዎች እንደ “እውነተኛ ብሔራዊ ውህደት” የተከበረ ተግባር ነው።ይህ ውህደት የቀደሙትን የሶስት መንግስታትን ማንነት በማዋሃድ እና የጎጉርዮ ተተኪ የሆነውን የባልሃ ገዥ ክፍል አካላትን በማዋሃድ ትልቅ ጠቀሜታ ነበረው።"ኮሪያ" የሚለው ስም እራሱ የመጣው "ጎርዮ" ከሚለው ነው, ይህ ስርወ-መንግስት በኮሪያ ብሄራዊ ማንነት ላይ ያለውን ዘላቂ ተጽእኖ የሚያሳይ ነው.ጎርዮ ለሁለቱም የኋለኛው ጎጉርዮ እና የጥንታዊው ጎጉርዮ መንግሥት ህጋዊ ተተኪ እውቅና ተሰጥቶታል፣ በዚህም የኮሪያን ታሪክ እና ባህል ሂደት ይቀርፃል።የጎርዮ ዘመን፣ ከተዋሃዱ ሲላ ጋር አብሮ የሚኖር፣ በኮሪያ "ወርቃማው የቡድሂዝም ዘመን" በመባል ይታወቃል፣ የመንግስት ሃይማኖት ከዚህ በፊት ታይቶ የማይታወቅ ከፍታ ላይ ደርሷል።በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን ዋና ከተማዋ 70 ቤተመቅደሶችን ትኮራለች ይህም ቡዲዝም በመንግሥቱ ውስጥ ያለውን ሥር የሰደደ ተጽዕኖ ያሳያል።በዚህ ወቅት የዳበረ ንግድ ታይቷል፣ የንግድ መረቦች እስከ መካከለኛው ምስራቅ ድረስ ተዘርግተው፣ በዘመናዊቷ ካይሶንግ ዋና ከተማዋ የንግድ እና የኢንዱስትሪ ማዕከል ሆነች።የጎሪዮ ባህላዊ ገጽታ በኮሪያ ጥበብ እና ባህል ጉልህ ስኬቶች የተመዘገቡ ሲሆን ይህም የብሔረሰቡን ቅርሶች በማበልጸግ ነበር።በወታደራዊ ሃይል፣ ጎርዮ አስፈሪ ነበር፣ እንደ ሊያኦ (ኪታኖች) እና ጂን (ጁርቼንስ) ካሉ ሰሜናዊ ኢምፓየሮች ጋር ግጭት ውስጥ በመግባት የሞንጎሊያን-ዩዋን ስርወ መንግስት እየከሰመ ሲሄድ ይገዳደር ነበር።እነዚህ ጥረቶች የጎጉርዮ ቀዳሚዎችን መሬቶች ለማስመለስ ያለመ የጎርዮ ሰሜናዊ ማስፋፊያ ዶክትሪን አካል ነበሩ።ጎርዮ ባህላዊ ማሻሻያ ቢኖረውም እንደ ቀይ ጥምጥም ሬቤል እና የጃፓን የባህር ላይ ወንበዴዎች ያሉ ስጋቶችን ለመቋቋም ኃይለኛ ወታደራዊ ሃይሎችን ማሰባሰብ ችሏል።ነገር ግን፣ ይህ የማይበገር ሥርወ መንግሥት ፍጻሜውን ያገኘው በሚንግ ሥርወ መንግሥት ላይ የታቀደ ጥቃት በጄኔራል ዪ ሴኦንግ-ጂ በ1392 የተመራ መፈንቅለ መንግሥት በመቀስቀስ የኮሪያ ታሪክን የጎርዮ ምዕራፍ ሲጨርስ ነው።

▲

●

ጉክጃጋም ©HistoryMaps

992 Jan 1

ጉክጃጋም

Kaesŏng, North Hwanghae, North

በ992 በንጉሥ ሲኦንግጆንግ የተቋቋመው ጉክጃጋም በዋና ከተማዋ በጌግዮንግ የሚገኘው የጎርዮ ሥርወ መንግሥት የትምህርት ሥርዓት ቁንጮ ነበር።በታሪኩ በሙሉ ተሰይሟል፣ መጀመሪያ ጉካክ እና በኋላም ሴኦንግጊንጉዋን ተብሎ ይጠራ ነበር፣ ይህም ዝግመተ ለውጥን በቻይንኛ ክላሲኮች የላቀ የትምህርት ማዕከል አድርጎ ያሳያል።ይህ ተቋም የሴኦንግጆንግ የኮንፊሺያን ማሻሻያ ቁልፍ አካል ነበር፣ እሱም የጓጎ ሲቪል ሰርቪስ ፈተናዎችን እና የግዛት ትምህርት ቤቶች መመስረትን ጨምሮ ሃይንግጊዮ።ታዋቂው የኒዮ-ኮንፊሺያውያን ምሁር አን ሀያንግ በጎርዮ የመጨረሻ አመታት ባደረገው የተሃድሶ ጥረት የጉክጃጋምን አስፈላጊነት አጠናከረ።የጉክጃጋም ስርአተ ትምህርት መጀመሪያ ላይ በስድስት ኮርሶች የተከፋፈለ ሲሆን ሦስቱ ለከፍተኛ ባለስልጣኖች ልጆች -ጉጃሃክ፣ ታኢሃክ እና ሰሙንሃክ - የኮንፊሺያን ክላሲኮችን ከዘጠኝ ዓመታት በላይ ይሸፍኑ ነበር።የተቀሩት ሶስቱ ክፍሎች፣ ሴኦሃክ፣ ሳንሃክ እና ዩልሃክ፣ ለማጠናቀቅ ስድስት አመታትን የፈጁ እና ከዝቅተኛ እርከኖች ላሉ ባለስልጣኖች ልጆች ቀርበው የቴክኒክ ስልጠናን ከጥንታዊ ትምህርት ጋር በማዋሃድ ነበር።እ.ኤ.አ. በ 1104 ፣ በኮሪያ ታሪክ ውስጥ የመጀመሪያውን መደበኛ ወታደራዊ ትምህርት የሚያመለክተው Gangyejae የሚባል ወታደራዊ ትምህርት ተጀመረ ፣ ምንም እንኳን በባላባቶች-ወታደራዊ ውጥረቶች ምክንያት ለአጭር ጊዜ የቆየ እና በ 1133 ተወግዷል።ለጉክጃጋም የገንዘብ ድጋፍ ከፍተኛ ነበር;በ992 የወጣው የሴኦንግጆንግ ድንጋጌ ተቋሙን የሚደግፉ መሬቶችን እና ባሪያዎችን ሰጥቷል።ይህም ሆኖ፣ የትምህርት ወጪ ከፍተኛ ነበር፣ በአጠቃላይ እስከ 1304 ድረስ የባለጸጎችን ተደራሽነት በመገደብ፣ አን Hyang በባለሥልጣናት ላይ ቀረጥ በማቋቋም የተማሪ ትምህርትን ለመደገፍ፣ ትምህርትን ተደራሽ በማድረግ።ስሙን በተመለከተ በ1275 ወደ ጉካክ፣ ከዚያም በ1298 ወደ ሴኦንግጊዩንጋም እና በ1308 ወደ ሴኦንግጊዩንጋን ተቀይሯል። .

▲

●

የኪታን ተዋጊዎች ©HistoryMaps

993 Jan 1 - 1019

የጎሪዮ-ኪታን ጦርነት

Korean Peninsula

የጎሪዮ–ኪታን ጦርነት፣ በኮሪያ ጎሪዮ ሥርወ መንግሥት እና በኪታን የሚመራውየቻይና ሥርወ መንግሥት ሊያኦ ሥርወ መንግሥት መካከል የተካሄደው፣ በ10ኛው እና በ11ኛው ክፍለ ዘመን በዛሬዋ ቻይና-ሰሜን ኮሪያ ድንበር አካባቢ በርካታ ግጭቶችን አሳትፏል።የነዚህ ጦርነቶች መነሻ በ668 ጎጉርዮ ውድቀትን ተከትሎ በተከሰቱት ቀደምት የግዛት ለውጦች ፣ጎክቱርኮች በታንግ ስርወ መንግስት ሲወገዱ ፣የኡይጉሮች መነሳት እና የኪታን ህዝብ መፈጠር ተከትሎ የስልጣን ሽግግር የሊያኦ ሥርወ መንግሥት በ916። የታንግ ሥርወ መንግሥት ሲወድቅ፣ ኪታን እየጠነከረ ሄደ፣ እና በጎርዮ እና ኪታን መካከል ያለው ግንኙነት በተለይ በ926 የኪታን የባልሃ ድል እና የጎርዮ ተከታይ የሰሜን ማስፋፊያ ፖሊሲዎች በንጉሥ ታጆ ስር ነበሩ።በጎርዮ እና በሊያኦ ስርወ መንግስት መካከል የነበረው የመጀመሪያ መስተጋብር በመጠኑም ቢሆን ልባዊ ስጦታዎችን በመለዋወጥ ነበር።ነገር ግን፣ በ993፣ ሊያኦ 800,000 ሃይል እያለ ጎርዮን በወረረ ጊዜ ውጥረቱ ወደ ግልፅ ግጭት ተለወጠ።ወታደራዊ አለመግባባት ወደ ድርድር አመራ እና ያልተረጋጋ ሰላም ተፈጠረ፣ ጎርዮ ከዘንግ ስርወ መንግስት ጋር ያለውን ግንኙነት በማቋረጡ፣ ለሊያዎ ግብር በመስጠት እና የጁርቸን ጎሳዎችን ካባረረ በኋላ ግዛቱን ወደ ሰሜን ወደ ያሉ ወንዝ አሰፋ።ይህ ሆኖ ግን ጎርዮ ከዘንግ ሥርወ መንግሥት ጋር ያለውን ግንኙነት ጠብቆ ሰሜናዊ ግዛቶቹን አጠናከረ።በ1010 በአፄ ሼንግዞንግ የሚመራው የሊያኦ ወረራ የጎርዮ መዲና መባረር እና የማያቋርጥ ግጭት አስከትሏል ምንም እንኳን ሊያኦ በጎርዮ መሬቶች ውስጥ ጉልህ ስፍራን ማስጠበቅ ባይቻልም ።በ1018 የጎርዮው ጄኔራል ካንግ ካምቻን በሊያኦ ሃይሎች ላይ ከባድ ጉዳት ለማድረስ ስትራቴጅካዊ ግድብ ሲሰራ በ1018 የተደረገው ሶስተኛው ትልቅ ወረራ ትልቅ ለውጥ አምጥቷል።በዚህ ወረራ ወቅት የማያቋርጥ ግጭት እና በሊያኦ የደረሰው አስከፊ ኪሳራ በመጨረሻ ሁለቱም ግዛቶች በ1022 የሰላም ስምምነት እንዲፈራረሙ አድርጓቸዋል፣ የጎርዮ-ኪታን ጦርነትን በማጠናቀቅ እና አካባቢውን ለተወሰነ ጊዜ አረጋጋ።

▲

●

Cheolli Jangseong ©HistoryMaps

1033 Jan 1

Cheolli Jangseong

Hamhung, South Hamgyong, North

Cheolli Jangseong (lit. "ሺህ ሊ ዎል") በኮሪያ ታሪክ ውስጥ ብዙውን ጊዜ የሚያመለክተው በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን በ 11 ኛው ክፍለ ዘመን በሰሜን ኮሪያ ውስጥ በጎርዮ ሥርወ መንግሥት የተገነባውን የሰሜን መከላከያ መዋቅር ነው, ምንም እንኳን በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን በ 7 ኛው ክፍለ ዘመን የነበረውን የጦር ሰራዊት አውታር የሚያመለክት ቢሆንም የአሁን ሰሜናዊ ምስራቅ ቻይና፣ ከኮሪያ ሶስት መንግስታት አንዱ በሆነው በጎጉርዮ የተሰራ።

▲

●

ሳምጉክ ሳጊ። ©HistoryMaps

1145 Jan 1

ሳምጉክ ሳጊ

Korean Peninsula

ሳምጉክ ሳጊ የሶስቱ የኮሪያ መንግስታት የታሪክ መዝገብ ነው፡ ጎጉርዮ፣ ቤይጄ እና ሲላ።ሳምጉክ ሳጊ የተጻፈው በጥንታዊ ኮሪያ ሊቃውንት የጽሑፍ ቋንቋ በክላሲካል ቻይንኛ ነው፣ እና ጥምርቱ የተካሄደው በጎርዮ ንጉሥ ኢንጆንግ (አር. 1122-1146) የታዘዘ ሲሆን የተከናወነውም በመንግሥት ባለሥልጣን እና የታሪክ ምሁር ኪም ቡሲክ እና በቡድን ነው። ጀማሪ ምሁራን.እ.ኤ.አ. በ 1145 የተጠናቀቀው ፣ በኮሪያ ውስጥ በጣም ጥንታዊው የኮሪያ ታሪክ ዜና መዋዕል ተብሎ ይታወቃል።ሰነዱ በብሔራዊ የኮሪያ ታሪክ ኢንስቲትዩት ዲጂታይዝ ተደርጓል እና በዘመናዊ የኮሪያ ትርጉም በሃንጉል እና በጥንታዊ ቻይንኛ ኦሪጅናል ጽሑፍ በመስመር ላይ ይገኛል።

▲

●

1170 Jan 1 - 1270

ጎርዮ ወታደራዊ አገዛዝ

Korean Peninsula

የጎርዮ ወታደራዊ አገዛዝ በ1170 በጄኔራል ጄኦንግ ጁንግ-ቡ እና በተባባሪዎቹ መሪነት በመፈንቅለ መንግስት የጀመረ ሲሆን ይህም በጎርዮ ስርወ መንግስት ማእከላዊ መንግስት ውስጥ የሲቪል ባለስልጣናት የነበራቸው የበላይነት ያበቃለት ነበር።ይህ ክስተት በተናጥል አልተከሰተም;መንግሥቱን ለዓመታት ሲያስከፍል በነበረው የውስጥ ውዝግብና የውጭ ሥጋት ተጽኖ ነበር።ወታደሮቹ በነበሩት ጦርነቶች፣ በተለይም በሰሜን ካሉት የጁርቼን ጎሳዎች እና በኪታን በሚመራው የሊያኦ ስርወ መንግስት በተፈጠረው ግጭት ምክንያት በስልጣን ላይ አድገው ነበር።በ1197 የቾ ቹንግ ሄኦን ስልጣን መያዙ ወታደራዊ አገዛዙን የበለጠ አጠናከረ።የወታደራዊው አገዛዝ በ13ኛው ክፍለ ዘመን መጀመሪያ ላይ ከጀመረው የሞንጎሊያ ግዛት በርካታ ወረራዎችን በመቃወም ነበር።እ.ኤ.አ. በ1231 የጀመረው የተራዘመ የሞንጎሊያውያን ወረራዎች የወታደሩን ቁጥጥር የሚያጸድቁ እና ሥልጣናቸውን የሚፈታተኑ ጉልህ ውጫዊ ምክንያቶች ነበሩ።የመጀመርያው ተቃውሞ ቢገጥመውም፣ የጎርዮ ሥርወ መንግሥት የሞንጎሊያ ዩዋን ሥርወ መንግሥት ከፊል ራሱን የቻለ ቫሳል መንግሥት ሆነ፣ ወታደራዊ መሪዎች ሥልጣናቸውን ለማስጠበቅ ከሞንጎሊያውያን ጋር ውስብስብ ግንኙነት ፈጠሩ።በወታደራዊው አገዛዝ ዘመን ሁሉ፣ የጎርዮ ፍርድ ቤት በ1258 በወታደራዊ አዛዥ ኪም ጁን ከስልጣን እስኪወገዱ ድረስ የቾ ቤተሰብ በፖለቲካዊ ዘዴ እና በስትራቴጂካዊ ጋብቻ ሥልጣናቸውን እንደያዙ በመቆየቱ የጎሪዮ ፍርድ ቤት የተንኮል እና የሽምግልና ሽግሽግ ቦታ ሆኖ ቆይቷል። በ13ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ እና የውስጥ የስልጣን ሽኩቻዎች በ1392የጆሴዮን ስርወ መንግስት ለመመስረት የቻሉት ጄኔራል ዪ ሴኦንግ-ጊ እንዲነሱ መድረክ ፈጥረዋል። እና የምስራቅ እስያ ጂኦፖለቲካዊ ገጽታን የለወጠው የሚንግ ሥርወ መንግሥት መነሳት።የወታደራዊው መንግስት መውደቅ ወታደራዊ ሃይል ብዙውን ጊዜ የሲቪል ባለስልጣንን የሚቆጣጠርበትን ዘመን አብቅቷል፣ እና ለጆሴዮን ስርወ መንግስት በኮንፊሽያኖች ላይ የተመሰረተ የአስተዳደር ስርዓት መንገድ ከፍቷል።

▲

●

1231 Jan 1 - 1270

የሞንጎሊያውያን የኮሪያ ወረራዎች

Korean Peninsula

ከ1231 እስከ 1270 ባለው ጊዜ ውስጥ የሞንጎሊያ ግዛት በኮሪያ በጎርዮ ሥርወ መንግሥት ላይ ተከታታይ ሰባት ዋና ዋና ዘመቻዎችን አካሂዷል።እነዚህ ዘመቻዎች በሲቪል ህይወት ላይ አስከፊ ተጽእኖ አሳድረዋል እናም ጎርዮ ለ80 አመታት ያህል የዩዋን ስርወ መንግስት ቫሳል ግዛት እንዲሆን አስከትሏል።ሞንጎሊያውያን በመጀመሪያ በ1231 በኦግዴይ ካን ትእዛዝ ወረሩ፣ ይህም የጎርዮ ዋና ከተማ ጋሶንግ እጅ እንድትሰጥ ምክንያት ሆኗል፣ እናም የኦተር ቆዳ፣ ፈረሶች፣ ሐር፣ አልባሳት፣ እና ህጻናት እና የእጅ ጥበብ ባለሙያዎችን ጭምር በባርነት ጨምሮ ከፍተኛ ግብር እና ሃብት ጠየቁ።ጎርዮ ለሰላም መክሰስ ተገድዶ ነበር፣ እና ሞንጎሊያውያን ለቀው ወጡ ነገር ግን ውላቸውን ለማስፈጸም በሰሜን ምዕራብ ጎሪዮ ባለስልጣናትን አስቀመጡ።በ1232 የተደረገው ሁለተኛው ወረራ ጎርዮ ዋና ከተማዋን ወደ ጋንግዋዶ በማዛወር ጠንካራ መከላከያ በመስራት የሞንጎሊያውያን የባህርን ፍራቻ ተጠቅሞ ነበር።ሞንጎሊያውያን የሰሜን ኮሪያን ክፍል ቢይዙም የጋንግዋ ደሴትን መያዝ ተስኗቸው በጓንግጁ ተባረሩ።ከ1235 እስከ 1239 የዘለቀው ሶስተኛው ወረራ የሞንጎሊያውያን ዘመቻዎች የጊዮንንግሳንግ እና የጄኦላ ግዛቶችን ያወደሙ ናቸው።ጎሪዮ አጥብቆ ተቃወመ፣ ነገር ግን ሞንጎሊያውያን ህዝቡን ለመራብ የእርሻ መሬቶችን ማቃጠል ጀመሩ።በመጨረሻም ጎሪዮ ታጋቾችን በመላክ እና በሞንጎሊያውያን ውል ተስማምቶ ለሰላም በድጋሚ ከሰሰ።ተከታታይ ዘመቻዎች ተከትለው ነበር, ነገር ግን በ 1257 ዘጠነኛው ወረራ የድርድር እና የሰላም ስምምነት መጀመሪያ ነበር.ከዚህ በኋላ፣ አብዛኛው ጎሪዮ ወድሟል፣ በባህላዊ ውድመት እና ከፍተኛ ኪሳራ ደረሰ።ጎርዮ ለ80 ዓመታት ያህልየዩዋን ሥርወ መንግሥት የቫሳል ግዛት እና የግዴታ አጋር ሆኖ ቆይቷል፣ በንጉሣዊው ቤተ መንግሥት ውስጥ ውስጣዊ ትግሎች ቀጥለዋል።የሞንጎሊያውያን የበላይነት የኮሪያ ሃሳቦችን እና ቴክኖሎጂን ጨምሮ የባህል ልውውጥን አመቻችቷል።ጎርዮ ቀስ በቀስ አንዳንድ ሰሜናዊ ግዛቶችን በ1350ዎቹ መልሶ አግኝቷል።

▲

●

©HistoryMaps

1234 Jan 1

ተንቀሳቃሽ የብረት ዓይነት ማተሚያ ፈለሰፈ

Korea

እ.ኤ.አ. በ 1234 በብረታ ብረት ስብስብ የታተሙ የመጀመሪያዎቹ መጻሕፍት በጎርዮ ሥርወ መንግሥት ኮሪያ ታትመዋል ።በChoe Yun-ui የተቀናበረውን Sangjeong Gogeum Yemun የተሰኘ የአምልኮ ሥርዓት መጽሐፍትን ይመሰርታሉ።እነዚህ መጻሕፍት በሕይወት ባይተርፉም በዓለም ላይ ያለው ጥንታዊው መጽሐፍ በብረታ ብረት ተንቀሳቃሽ ዓይነቶች የታተመ ጂኪ ነው፣ በኮሪያ የታተመው በ1377 ነው። በዋሽንግተን ዲሲ የሚገኘው የኤዥያ ኮንግረስ ኦፍ ኮንግረስ የንባብ ክፍል የዚህ የብረት ዓይነት ምሳሌዎችን ያሳያል።ፈረንሳዊው ምሁር ሄንሪ ዣን ማርቲን በኮሪያውያን የብረታ ብረት አይነቶች ፈጠራ ላይ አስተያየት ሲሰጡ “ከጉተንበርግ ጋር ተመሳሳይነት ያለው” ሲሉ ገልፀውታል።ይሁን እንጂ የኮሪያ ተንቀሳቃሽ የብረት ዓይነት ማተሚያ ለአይነት፣ ለጡጫ፣ ለማትሪክስ፣ ለሻጋታ እና ለመቀረጽ በሚጠቀሙት ቁሳቁሶች ከአውሮፓ ህትመት ይለያል።"የኮንፊሽያኖች የህትመት ስራን ወደ ንግድነት መቀየር ክልክል" በተጨማሪም ተንቀሳቃሽ አይነት እንዳይስፋፋ በማደናቀፍ አዲሱን ዘዴ በመጠቀም የተዘጋጁ መጽሃፎችን ለመንግስት እንዳይሰራጭ አድርጓል።ቴክኒኩ በንጉሣዊው ፋውንዴሽን ለኦፊሴላዊ የመንግስት ህትመቶች ብቻ እንዳይጠቀም ተገድቦ የነበረ ሲሆን ትኩረቱም በ1126 የኮሪያ ቤተመፃህፍት እና ቤተ መንግስት በስርወ-መንግስታት መካከል በተፈጠረ ግጭት ወድቀው የጠፉትን የቻይና ክላሲኮች እንደገና ማተም ላይ ነበር።

▲

●

በሞንጎሊያውያን አገዛዝ ስር ጎሪዮ ©HistoryMaps

1270 Jan 1 - 1356

በሞንጎሊያውያን አገዛዝ ስር ጎሪዮ

Korean Peninsula

ከ1270 እስከ 1356 ባለው ጊዜ ውስጥ በጎርዮ በሞንጎላዊ አገዛዝ ዘመን የኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት በሞንጎሊያውያን ኢምፓየር እና በሞንጎሊያ የሚመራው የዩዋን ሥርወ-መንግሥት በብቃት ሥር ነበር።ይህ ዘመን የጀመረው በሞንጎሊያውያን የኮሪያ ወረራ ሲሆን ይህም በ1231 እና 1259 መካከል ስድስት ዋና ዋና ዘመቻዎችን አካትቷል።ወረራውን ተከትሎ፣ ጎርዮ ከፊል ራሱን የቻለ የቫሳል ግዛት እናየዩዋን ስርወ መንግስት አስገዳጅ አጋር ሆነ።የጎርዮ ንጉሣዊ ቤተሰብ አባላት ከዩዋን ኢምፔሪያል ጎሳ ባለትዳሮች ተጋብተዋል፣ ይህም የንጉሠ ነገሥት አማችነታቸውን በማጠናከር ነበር።የጎርዮ ገዥዎች እንደ ቫሳል እንዲያስተዳድሩ ተፈቅዶላቸዋል፣ እና ዩዋን በኮሪያ ውስጥ የሞንጎሊያውያን ቁጥጥር እና የፖለቲካ ስልጣንን ለመቆጣጠር በኮሪያ ውስጥ የምስራቅ ዘመቻዎች ቅርንጫፍ ጽህፈት ቤት አቋቁመዋል።በዚህ ጊዜ ውስጥ በኮሪያውያን እና በሞንጎሊያውያን መካከል ያለው ጋብቻ ይበረታታል ይህም በሁለቱ ስርወ መንግስት መካከል የጠበቀ ግንኙነት እንዲኖር አድርጓል።የኮሪያ ሴቶች ወደ ሞንጎሊያ ግዛት የገቡት በጦርነት ምርኮ ሲሆን የኮሪያ ልሂቃን ደግሞ ከሞንጎልያ ልዕልቶች ጋር ተጋቡ።የጎርዮ ነገሥታት በሞንጎሊያ ንጉሠ ነገሥት ተዋረድ ውስጥ ልዩ ቦታ ነበራቸው፣ ይህም ከሌሎች የተሸነፉ ወይም የደንበኛ ግዛቶች ቤተሰቦች ጋር ተመሳሳይ ነው።የምስራቅ ዘመቻዎች ቅርንጫፍ ጽህፈት ቤት ጎርዮ በማስተዳደር እና የሞንጎሊያውያን ቁጥጥርን በማስቀጠል ረገድ ትልቅ ሚና ተጫውቷል።ጎርዮ የራሱን መንግስት በመምራት ረገድ የተወሰነ የራስ ገዝ አስተዳደርን ሲይዝ፣ የቅርንጫፍ ጽህፈት ቤቱ የሞንጎሊያውያንን የኮሪያ አስተዳደር ጉዳዮች፣ የንጉሠ ነገሥቱን ፈተናዎች ጨምሮ ተጽዕኖ እንደሚያሳድር አረጋግጧል።ከጊዜ በኋላ የጎሪዮ ከዩዋን ሥርወ መንግሥት ጋር ያለው ግንኙነት ተሻሻለ።በቻይና የዩዋን ሥርወ መንግሥት ውድቀት ጋር ተያይዞ በ1350ዎቹ የሞንጎሊያውያን ጦር ኃይሎች ላይ የጎርዮ ንጉሥ ጎንሚን መግፋት ጀመረ።በመጨረሻ፣ ጎርዮ በ1392 ከሞንጎሊያውያን ጋር ያለውን ግንኙነት አቋረጠ፣ ይህም የጆሶን ሥርወ መንግሥት መመሥረት አስከትሏል።በሞንጎሊያውያን አገዛዝ፣ የጐርዮ ሰሜናዊ መከላከያዎች ተዳክመዋል፣ እናም የቆመው ጦር ተወገደ።ቱመን በመባል የሚታወቀው የሞንጎሊያውያን ወታደራዊ ሥርዓት ከጎርዮ ጋር ተዋወቀ፣ የጎርዮ ወታደሮች እና መኮንኖች እነዚህን ክፍሎች ይመሩ ነበር።የኮሪያ ባህል ከሞንጎሊያውያን ልማዶች ማለትም ልብስ፣ የፀጉር አሠራር፣ ምግብ እና ቋንቋን ጨምሮ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል።በኢኮኖሚ የዩዋን የወረቀት ገንዘብ በጎርዮ ገበያዎች ውስጥ ገብቷል፣ ይህም የዋጋ ንረትን አስከተለ።የንግድ መስመሮች ጎሪዮን ከዩዋን ዋና ከተማ ካንባሊክ ጋር በማገናኘት የሸቀጦች እና የገንዘብ ልውውጦችን አመቻችቷል።

▲

●

1392 - 1897

Joseon መንግሥት ornament

1392 Jan 1 - 1897

Joseon ሥርወ መንግሥት

Korean Peninsula

ጆሰን የተመሰረተው በጁላይ 1392 የጎርዮ ስርወ መንግስት ከተገረሰሰ በኋላ በዮ ሴኦንግ-ጊ ሲሆን በጥቅምት 1897 በኮሪያ ኢምፓየር እስኪተካ ድረስ ቆይቷል። መጀመሪያ ላይ ዛሬ ካይሶንግ በተባለች ቦታ የተመሰረተ ሲሆን ግዛቱ ብዙም ሳይቆይ ዋና ከተማዋን ወደ ዘመናዊነት አዛወረች። - ቀን ሴኡል.ሆሴዮን ግዛቱን በማስፋፋት ሰሜናዊውን ጫፍ እስከ አምኖክ (ያሉ) እና ቱመን ወንዞችን በጁርቼን በመገዛት በኮሪያ ባሕረ ገብ መሬት ላይ ያለውን ቁጥጥር አጠናክሮታል።በአምስት ምዕተ-አመታት ውስጥ, Joseon የኮሪያን ማህበረሰብ ጉልህ በሆነ መልኩ የቀረጸው ኮንፊሺያኒዝምን እንደ የመንግስት ርዕዮተ ዓለም በማስተዋወቅ ተለይቷል።ይህ ወቅት የቡድሂዝም እምነት ቀንሷል፣ ይህም አልፎ አልፎ ስደት ታይቷል።በ1590ዎቹ አስከፊ የጃፓን ወረራዎች እና በኋለኛው ጂን እና ኪንግ ስርወ መንግስት በ1627 እና 1636–1637 ወረራዎችን ጨምሮ፣ ውስጣዊ ፈተናዎች እና የውጭ ስጋቶች ቢኖሩም ጆሰን በሥነ ጽሑፍ፣ ንግድ እና ሳይንስ እድገቶች የታየበት የባህል እድገት ጊዜ ነበር።የጆሴኦን ሥርወ መንግሥት ውርስ በዘመናዊው ኮሪያ ባህል ውስጥ ጠልቆ የገባ ነው፣ ከቋንቋ እና ቀበሌኛ ጀምሮ እስከ ማህበረሰባዊ ደንቦች እና የቢሮክራሲያዊ ሥርዓቶች ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል።ሆኖም በ19ኛው መቶ ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ የውስጥ ክፍፍል፣ የስልጣን ሽኩቻ እና የውጭ ግፊቶች በፍጥነት ማሽቆልቆል ፈጥረው የስርወ መንግስቱ ፍጻሜ እና የኮሪያ ኢምፓየር መፈጠር ምክንያት ሆኗል።

▲

●

ሃንጉል በታላቁ ንጉስ ሴጆንግ የተፈጠረ። ©HistoryMaps

1443 Jan 1

ሀንጉል

Korean Peninsula

ሃንጉል ከመፈጠሩ በፊት ኮሪያውያን ክላሲካል ቻይንኛ እና እንደ ኢዱ፣ ሀያንግቻል፣ ጉግዬኦል እና ^{[ጋክፒል]} ያሉ የተለያዩ የፎነቲክ ፅሁፎችን ተጠቅመዋል። የቻይንኛ ቁምፊዎች.ይህንን ችግር ለመፍታት የጆሴኦን ሥርወ መንግሥት ታላቁ ንጉሥ ሴጆንግ በ15ኛው ክፍለ ዘመን በሁሉም ኮሪያውያን መካከል ምንም ዓይነት ማህበራዊ ደረጃ ሳይወሰን ማንበብና መጻፍን ለማስተዋወቅ ሀንጉልን ፈለሰፈ።ይህ አዲስ ስክሪፕት እ.ኤ.አ. በ1446 ቀርቧል “Hunminjeongeum” (የሰዎች ትምህርት ትክክለኛ ድምጾች) በተሰየመው ሰነድ ለስክሪፕቱ አጠቃቀም መሰረት ጥሏል።^[60]ምንም እንኳን ተግባራዊ ንድፍ ቢኖረውም ሃንጉል በኮንፊሽያውያን ወግ ውስጥ ሥር የሰደዱ እና የቻይንኛ ገጸ-ባህሪያትን እንደ ብቸኛው ህጋዊ የአጻጻፍ ስልት ከሚመለከቱት የሥነ ጽሑፍ ልሂቃን ተቃውሞ ገጥሞታል።ይህ ተቃውሞ በተለይ በ1504 በንጉስ ዮንሳንጉ እና በ1506 በንጉስ ጁንግጆንግ ፊደሎች የታፈኑበት ወቅት እንዲፈጠር አድርጓል፣ ይህም እድገቱን እና ደረጃውን የጠበቀ ነው።ነገር ግን፣ በ16ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ፣ ሃንጉል በተለይ እንደ ጋሳ እና ሲጆ ግጥም ባሉ ታዋቂ ስነ-ፅሁፎች፣ እና በ17ኛው ክፍለ ዘመን የኮሪያ ፊደላት ልቦለዶች በመጡበት ወቅት፣ ምንም እንኳን የአጻጻፍ ስታንዳርድ ባይኖርም እንደገና ማገርሸቱ ታይቷል።^[61]የሀንጉል መነቃቃት እና ጥበቃ እስከ 18ኛው እና 19ኛው ክፍለ ዘመን ድረስ የቀጠለ ሲሆን እንደ ሆላንዳዊው አይዛክ ቲትሲንግ የኮሪያን መጽሃፍ ለምዕራቡ አለም ያስተዋወቁ የውጭ አገር ምሁራን ትኩረት ስቧል።የሃንጉል ወደ ኦፊሴላዊ ሰነዶች መቀላቀል በ1894 እውን ሲሆን በኮሪያ ብሔርተኝነት፣ በተሐድሶ እንቅስቃሴዎች እና በምዕራባውያን ሚስዮናውያን ተጽኖ፣ በዘመናዊ የኮሪያ ቋንቋ መፃፍ እና ትምህርት መመስረቱን ያሳያል። በ1896 ዓ.ም.

▲

●

1592 May 23 - 1598 Dec 16

የጃፓን የኮሪያ ወረራ

Korean Peninsula

ከ 1592 እስከ 1598 ድረስ ያለው የኢምጂን ጦርነት የተጀመረው በጃፓናዊው ቶዮቶሚ ሂዴዮሺ የኮሪያን ባሕረ ገብ መሬት ከዚያምቻይናን ለመቆጣጠር በማለም በጆሴዮን እና በሚንግ ሥርወ መንግሥት ይመራ ነበር።እ.ኤ.አ. በ 1592 የመጀመርያው ወረራ የጃፓን ኃይሎች በፍጥነት ሰፊ የኮሪያ ቦታዎችን ሲይዙ ታይቷል ነገር ግን ከሚንግ ማጠናከሪያዎች ጠንካራ ተቃውሞ ገጥሟቸዋል ^[62] እና በጆሴዮን የባህር ኃይል በአቅርቦት መርከቦች ላይ ጥቃት ደረሰባቸው ^[63] ይህም የጃፓን ከሰሜናዊ ግዛቶች እንዲወጣ አስገድዶታል።በጆሴዮን ሲቪል ሚሊሻዎች የተደረገው የሽምቅ ውጊያ ^[64] እና የአቅርቦት ጉዳዮች አለመግባባት እና የግጭቱ የመጀመሪያ ምዕራፍ እ.ኤ.አ. በ1596 እንዲያበቃ አድርጓል፣ ያልተሳካ የሰላም ንግግሮችም ተካሂደዋል።ግጭቱ በ1597 ከጃፓን ሁለተኛ ወረራ ጋር እንደገና ቀጠለ፣ ፈጣን የመጀመሪያ የክልል ጥቅሞችን ዘይቤዎች በመድገም እና መረጋጋት ተፈጠረ።በርካታ ከተሞችን እና ምሽጎችን ቢቆጣጠሩም ጃፓኖች በሚንግ እና በጆሴዮን ሃይሎች ተገፍተው ወደ ደቡብ ኮሪያ የባህር ጠረፍ ተወስደው ጃፓናውያንን ማፈናቀል ባለመቻላቸው ለአስር ወራት የዘለቀው የውዝግብ መንስኤ ሆኗል።^[65] ጦርነቱ ከፍተኛ ደረጃ ላይ ደርሷል፣ ሁለቱም ወገኖች ጉልህ መሻሻል አላሳዩም።ጦርነቱ የተጠናቀቀው በ1598 የቶዮቶሚ ሂዴዮሺን ሞት ተከትሎ ነው፣ይህም ከግዛቱ ውሱን ጥቅም ጋር እና በኮሪያ ባህር ሃይሎች የጃፓን አቅርቦት መስመር መቋረጥ፣የጃፓን የአምስት ሽማግሌዎች ምክር ቤት ባዘዘው መሰረት ወደ ጃፓን እንዲወጣ ምክንያት ሆኗል።በርካታ አመታትን የፈጀው የመጨረሻው የሰላም ድርድር በመጨረሻ በሚመለከታቸው አካላት መካከል መደበኛ ግንኙነት እንዲኖር አስችሏል።^[66] ከ300,000 በላይ ሰዎችን ያሳተፈው የጃፓን ወረራ መጠን በ1944 ኖርማንዲ እስኪያርፍ ድረስ እንደ ትልቁ የባህር ላይ ወረራ ምልክት አድርጓቸዋል።

▲

●

1627 Jan 1 - Mar 1

በኋላ የጂን ወረራ Joseon

Korean Peninsula

እ.ኤ.አ. በ 1627 መጀመሪያ ላይ ፣ በኋላ ጂን ፣ በልዑል አሚን ፣ የጆሴዮን ወረራ ጀመረ ፣ ይህም ከሶስት ወራት በኋላ የተጠናቀቀው በኋላ ጂን በጆሴዮን ላይ የግብር ግንኙነት ፈጠረ ።ይህም ሆኖ፣ ጆሰን ከሚንግ ሥርወ መንግሥት ጋር መገናኘቱን ቀጠለ እና ለኋለኛው ጂን ተቃውሞ አሳይቷል።የወረራው ዳራ በ1619 የጆሴዮንን ወታደራዊ ድጋፍ ለ ሚንግ በኋለኛው ጂን ላይ ያደረገ ሲሆን በጆሴዮን ውስጥ የነበረው የፖለቲካ አለመረጋጋት በ1623 ንጉስ ጓንጋገን በኢንጆ የተተካበት እና በ 1624 የዪ ግዋል ያልተሳካ አመጽ ተከትሎ የ'የምዕራባውያን' ክፍል፣ ጠንከር ያለ ደጋፊ ሚንግ እና ፀረ-ጁርቸን አቋም በመያዝ ኢንጆ ከኋላው ጂን ጋር ያለውን ግንኙነት እንዲያቋርጥ ተጽዕኖ አሳድሯል፣ ሚንግ ጄኔራል ማኦ ዌንሎንግ በጁርችኖች ላይ ያደረጋቸው ወታደራዊ እንቅስቃሴዎች በጆሴዮን ይደገፉ ነበር።^[67]የኋለኛው የጂን ወረራ በአሚን በሚመራው 30,000 ጠንካራ ሃይል የጀመረ ሲሆን መጀመሪያ ላይ ተቃውሞ ቢያጋጥመውም የጆሰን መከላከያዎችን በፍጥነት አሸንፎ ፒዮንግያንግን ጨምሮ በርካታ ቁልፍ ቦታዎችን በጥር ወር 1627 ተቆጣጠረ። ንጉስ ኢንጆም በሴኡል በመሸሽ ለሰላም ድርድር በመክፈት ምላሽ ሰጠ።ተከታዩ ውል ጆሴዮን የሚንግ ዘመንን ስም እንዲተው፣ ታግቶ እንዲሰጥ እና የጋራ ግዛትን ሉዓላዊነት እንዲያከብር አስገድዶታል።ይሁን እንጂ የጂን ጦር ወደ ሙክደን ቢወጣም፣ ጆሴዮን ከሚንግ ጋር መገበያየቱን ቀጠለ እና የስምምነቱን ውሎች ሙሉ በሙሉ አላከበረም፣ ይህም ከሆንግ ታይጂ ቅሬታ አስነሳ።^[68]የድህረ-ወረራ ጊዜ የኋለኛው ጂን የራሳቸውን ችግር ለማቃለል ከጆሴዮን ኢኮኖሚያዊ ቅናሾችን ሲያወጡ ተመለከተ።ማንቹስ በ 1636 የዲፕሎማሲያዊ ቃላቶችን እንዲቀይሩ በጠየቁበት ጊዜ በሁለቱ መካከል ያለው ያልተረጋጋ ግንኙነት ተባብሷል, ይህም በጆሴዮን ውድቅ የተደረገ ሲሆን ይህም ወደ ተጨማሪ ግጭት አመራ.ሚንግ ከጄኔራል ዩዋን ቾንግሁዋን ክስ ከተነሳ በኋላ በግጭቱ ውስጥ ያለው ተሳትፎ አሽቆለቆለ እና በ1629 ማኦ ዌንሎንግ በፈፀመው ያልተፈቀደ ተግባር መገደል ግንኙነቱን የበለጠ አበላሽቶታል፣ ዩአን የንጉሠ ነገሥቱን ሥልጣን ለማጠናከር እንደመጠቀሚያ አድርጎ በማስረዳት።^[69]

▲

●

1636 Dec 9 - 1637 Jan 30

የጆሰን የ Qing ወረራ

Korean Peninsula

በ1636 ሁለተኛው የማንቹ የኮሪያ ወረራ በምስራቅ እስያ ታሪክ ውስጥ ወሳኝ ምዕራፍ ነበረው ፣ የኪንግ ስርወ መንግስት በአካባቢው ያለውን የሚንግ ስርወ መንግስት ተፅእኖ ለመተካት ሲፈልግ ፣በዚህም ምክንያት ከሚንግ ጋር ከተገናኘው ጆሴዮን ኮሪያ ጋር በቀጥታ ግጭት ተፈጠረ።ወረራዉ የተቀሰቀሰው ውስብስብ በሆነ የእርስ በርስ ግጭትና አለመግባባት ነው።ቁልፍ ክንውኖች ኃይለኛ ጦርነቶችን እና ከበባዎችን ያካትታሉ፣ በተለይም የናምሃን ተራራ ምሽግ ጉልህ የሆነ ከበባ፣ እሱም መጨረሻው በንጉሥ ኢንጆ አሳፋሪ እጅ መስጠት እና በጆሴዮን ላይ ጥብቅ ጥያቄዎችን በመጣሉ፣ ለምሳሌ የንጉሣዊ ታጋቾችን መውሰድ።የወረራው ውጤት በጆሴዮን ላይ ትልቅ እንድምታ ነበረው፣ ይህም የሀገር ውስጥ እና የውጭ ፖሊሲውን ነካ።ከኪንግ ጋር ግልጽ የሆነ የግብርና ግንኙነት ምስረታ ነበር፣ ከድብቅ የቂም ስሜት እና የሚንግ ስርወ መንግስትን ባህላዊ ቅርስ ለመጠበቅ ቆርጦ ነበር።ይህ የተወሳሰበ ስሜት ወደ ድርብ ፖሊሲ ወደ ይፋዊ መገዛት እና የግል እምቢተኝነት አመራ።የወረራው ጉዳት በጆሴዮን ተከታይ ወታደራዊ እና ዲፕሎማሲያዊ ጥረቶች ላይ ከፍተኛ ተጽዕኖ አሳድሯል፣የኪንግ ሃይዮንግ ትልቅ ነገር ግን ያልተፈፀመ የሰሜን ጉዞን በኪንግ ላይ ለመጀመር ያለውን እቅድ ጨምሮ፣የሉዓላዊነት እና ራስን በራስ የማስተዳደር ፍላጎትን ያሳያል።የኪንግ ወረራ ችግሮች ከኮሪያ ድንበሮች በላይ ተዘርግተዋል።የቺንግ በጆሴዮን ላይ ያስመዘገበው ስኬት የምስራቅ እስያ የበላይ ሃይል ለመሆን የስርወ መንግስቱን ወደላይ ከፍ ማለቱን የሚያሳይ ሲሆን ይህም የሚንግ ስርወ መንግስት በአካባቢው ያለውን ይዞታ በመቀነሱ ነው።ይህ ለውጥ የምስራቅ እስያ የፖለቲካ ምህዳርን በመቀየር እና ለዘመናት የሚቆይ የቀጣናውን የሃይል ለውጥ መድረክ በማዘጋጀት በኮሪያ ታሪክ ሂደት እና በአካባቢው ያለውን ስትራቴጂካዊ አኳኋን ላይ ከፍተኛ ተጽእኖ በማድረግ ዘላቂ ውጤት አስገኝቷል።

▲

●

1894 Jan 11 - 1895 Dec 25

ዶንጋክ አመፅ

Korean Peninsula

እ.ኤ.አ. በ1892 በአካባቢው ዳኛ ጆ ባይኦንግ-ጋፕ ጨቋኝ ፖሊሲ የተቀሰቀሰው የዶንጋክ ገበሬ አብዮት በኮሪያ ጥር 11 ቀን 1894 ፈንድቶ እስከ ታኅሣሥ 25, 1895 ድረስ ቀጥሏል። በጎቡ-ጉን እና በመጀመሪያ መሪዎቹ በጄዮን ቦንግ-ጁን እና በኪም ጋኤ-ናም ይመራ ነበር።እንደ ዪ ዮንግ-ታይ አመፁን መታፈን እና የጄዮን ቦንግ-ጁን ጊዜያዊ ማፈግፈግ ያሉ ቀደምት እንቅፋቶች ቢኖሩም አማፅያኑ በፔክቱ ተራራ ላይ እንደገና ተሰባሰቡ።በሚያዝያ ወር ጎቡን መልሰው በሁዋንግቶጃኢ ጦርነት እና በህዋንግሪዮንግ ወንዝ ጦርነት ድል አስመዝግበዋል እና የጄንጁን ምሽግ ያዙ።በግንቦት ወር የጄንጁን ስምምነት ተከትሎ የተረጋጋ ሰላም ተፈጠረ፣ ምንም እንኳን የክልሉ መረጋጋት በበጋው ሁሉ አደገኛ ቢሆንም።የጆሶን መንግስት፣ እየተባባሰ በመጣው አመጽ ስጋት ስለተሰማው ከኪንግ ስርወ መንግስት እርዳታ በመጠየቅ 2,700 የኪንግ ወታደሮችን አሰማርቷል።ይህ ጣልቃ ገብነት የቲየንሲን ስምምነትን የሚጻረር እና ወደ ጃፓን ሳይገለጽ በመሄዱየመጀመሪያውን የሲኖ-ጃፓን ጦርነት አስነስቷል።ይህ ግጭት የቻይናን በኮሪያ ያለውን ተጽእኖ በእጅጉ በመቀነሱ የቻይናን እራስን የማጠናከር እንቅስቃሴን አኮላሸ።ጦርነቱን ተከትሎ በኮሪያ ያለውየጃፓን መኖር እና ተጽእኖ እየጨመረ የዶንጋክ አማፂያን ጭንቀት ጨመረ።በምላሹም ከሴፕቴምበር እስከ ጥቅምት ባለው ጊዜ ውስጥ የአማፂያኑ መሪዎች በሳምሪ ተሰብስበው በመጨረሻም ጎንጁን ለማጥቃት ከ25,000 እስከ 200,000 ወታደሮችን አሰባስበዋል።በኡጌምቺ ጦርነት አማፂያኑ ከባድ ሽንፈት ሲደርስባቸው፣ ከዚያም በታይን ጦርነት ሌላ ሽንፈት ሲገጥማቸው አመፁ ትልቅ ውድቀት ገጠመው።እ.ኤ.አ. በማርች 1895 መሪዎቹ ተይዘው በጅምላ እንዲገደሉ ላደረገው አብዮት የፍጻሜውን መጀመሪያ ያደረጉ እነዚህ ኪሳራዎች እ.ኤ.አ. እስከ አመቱ የጸደይ ወቅት ድረስ ግጭቶች ሲቀጥሉ ነበር።የዶንጋክ ገበሬ አብዮት በአገር ውስጥ አምባገነናዊ አገዛዝ እና የውጭ ጣልቃ ገብነት ላይ ከፍተኛ ተቃውሞ በማሳየት በመጨረሻ የኮሪያን ማህበራዊና ፖለቲካዊ ገጽታ በ19ኛው ክፍለ ዘመን መገባደጃ ላይ ለውጧል።

▲

●

1897 - 1910

ዘመናዊ ታሪክ

1897 Jan 1 - 1910

የኮሪያ ኢምፓየር

Korean Peninsula

በጥቅምት 1897 በንጉስ ጎጆንግ የታወጀው የኮሪያ ኢምፓየር የጆሶን ስርወ መንግስት ወደ ዘመናዊ መንግስት መሸጋገሩን አመልክቷል።ይህ ወቅት የጦር ሰራዊትን፣ ኢኮኖሚን፣ የመሬት ስርአቶችን፣ ትምህርትን እና ኢንዱስትሪዎችን ማዘመን እና ምዕራባዊ ለማድረግ ያለመ የጓንግሙ ሪፎርም ታይቷል።እ.ኤ.አ. በነሐሴ 1910ኮሪያ በጃፓን እስክታጠቃልል ድረስ ግዛቱ ነበረ። የግዛቱ ምስረታ ኮሪያከቻይና ጋር ላላት የግብርና ግንኙነት እና የምዕራባውያን ሀሳቦች ተፅእኖ ምላሽ ነበር።የጎጆንግ ከሩሲያ ግዞት መመለሱ የግዛቱ አዋጅ እንዲወጣ ምክንያት ሆኗል፣ በ1897 የጓንጉሙ ዓመት የአዲሱ ዘመን መጀመሪያ ሆኖ ነበር። በመጀመሪያ የውጭ አገር ጥርጣሬ ቢኖርም አዋጁ ቀስ በቀስ ዓለም አቀፍ ተቀባይነትን አገኘ።የኮሪያ ኢምፓየር በአጭር ጊዜ ቆይታው ከፍተኛ ማሻሻያዎችን አድርጓል።በወግ አጥባቂ እና ተራማጅ ባለሥልጣኖች የተመራው የጓንግሙ ማሻሻያ እነዚህን ለውጦች ለመደገፍ አነስተኛ ታክሶችን በማደስ የንጉሠ ነገሥቱን መንግሥት ሀብት በማጎልበት እና ተጨማሪ ማሻሻያዎችን አድርጓል።ጦር ሰራዊቱ እስከ 1897 ድረስ በሩሲያ እርዳታ ዘመናዊ ሆኖ ዘመናዊ የባህር ኃይል ለማቋቋም እና የኢንዱስትሪ ልማትን ለማስፋፋት ጥረት ተደርጓል።ለግብር የባለቤትነት መብትን በተሻለ ሁኔታ ለመወሰን የታለሙ የመሬት ማሻሻያዎች ተጀምረዋል ነገር ግን የውስጥ ተቃውሞ ገጥሞታል።የኮሪያ ኢምፓየር በተለይ ከጃፓን ዲፕሎማሲያዊ ፈተናዎችን ገጥሞታል።እ.ኤ.አ. በ1904፣ የጃፓን ተጽእኖ እያሻቀበ ባለበት ወቅት፣ ኮሪያ ገለልተኝነቷን አወጀች፣ በትልልቅ ሀይሎች እውቅና አግኝታለች።ነገር ግን፣ የ1905 Taft–Katsura Memorandum አሜሪካ በኮሪያ ላይ የጃፓን መመሪያ መቀበሏን አመልክቷል።ይህ የ 1905 የፖርትስማውዝ ስምምነት ቀድሟል ፣ እሱም የሩሶ-ጃፓን ጦርነት ያበቃው እና የጃፓን በኮሪያ ላይ ተጽዕኖ ያሳድራል።ንጉሠ ነገሥት ጎጆንግ ሉዓላዊነትን ለማስጠበቅ በሚስጥር ዲፕሎማሲያዊ ጥረት ቢያደርጉም የጃፓን ቁጥጥርና የአገር ውስጥ አለመረጋጋት ገጥሟቸው በ ^[1907] ዓ.ም.የንጉሠ ነገሥት ሱንጆንግ ዕርገት የጃፓን ኮሪያን በ 1907 ስምምነት በጠንካራ ሁኔታ በመያዝ የጃፓን በመንግስት ሚናዎች ውስጥ መገኘቱን ጨምሯል.ይህም የኮሪያ ጦር ኃይሎች ትጥቅ እንዲፈቱና እንዲበታተኑ አድርጓቸዋል እና ከጻድቃን ጦር የታጠቁ ተቃውሞዎችን አነሳስቷል፣ ይህም በመጨረሻ በጃፓን ኃይሎች ተጨቁኗል።እ.ኤ.አ. በ 1908 ጉልህ የሆነ የኮሪያ ኦፊሴላዊነት መቶኛ ጃፓናዊ ነበር ፣ የኮሪያ ባለስልጣናትን በማፈናቀል እና በ 1910 ጃፓን ኮሪያን ለመቀላቀል መድረኩን አዘጋጅቷል።እነዚህ የፖለቲካ ተግዳሮቶች ቢኖሩም የኮሪያ ኢምፓየር የኢኮኖሚ እድገትን አስተዳድሯል።እ.ኤ.አ. በ 1900 አጠቃላይ የሀገር ውስጥ ምርት የነፍስ ወከፍ ከፍተኛ ነበር ፣ እናም ዘመኑ የዘመናዊ ኮሪያ ኢንተርፕራይዞች ጅምር ታይቷል ፣ አንዳንዶቹም እስከ ዛሬ ድረስ ይኖራሉ።ይሁን እንጂ የጃፓን ምርቶች ወደ ውስጥ መግባቱ እና የባንክ ሥርዓት ባልዳበረ መልኩ ኢኮኖሚው አደጋ ላይ ወድቋል።በተለይ ለንጉሠ ነገሥቱ ቅርበት ያላቸው ሰዎች በዚህ ወቅት ኩባንያዎችን በማቋቋም ቁልፍ ሚና ተጫውተዋል።^[71]

▲

●

የጃፓን የባህር ውስጥ መርከቦች ከኡንዮ ወደ ጋንግዋ አቅራቢያ በምትገኘው በዮንግጆንግ ደሴት ያርፋሉ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1910 Jan 1 - 1945

ኮሪያ በጃፓን ህግ

Korean Peninsula

በ1910ከጃፓን -ኮሪያ የአባሪነት ውል ጀምሮ በኮሪያ የጃፓን አገዛዝ በነበረበት ወቅት የኮሪያ ሉዓላዊነት በእጅጉ ተከራክሯል።ጃፓን ስምምነቱ ህጋዊ ነው ስትል ኮሪያ ግን በግዳጅ እና ያለ የኮሪያ ንጉሠ ነገሥት ስምምነት የተፈረመ መሆኑን በማስረጃ ተከራክራለች።^[72] የኮሪያን የጃፓን አገዛዝ ተቃውሞ የተካተተው የጻድቁ ጦር ምስረታ ነው።ጃፓን የኮሪያን ባህል ለማፈን እና ከቅኝ ግዛት በኢኮኖሚ ተጠቃሚ ለመሆን ብታደርግም አብዛኛዎቹ የገነቡት መሰረተ ልማት ከጊዜ በኋላ በኮሪያ ጦርነት ወድሟል።^[73]እ.ኤ.አ. በጥር 1919 የአፄ ጎጆንግ ሞት የመጋቢት 1 ንቅናቄን የቀሰቀሰ ሲሆን ይህም የጃፓን አገዛዝ በመቃወም በሀገር አቀፍ ደረጃ የተካሄደውን ተቃውሞ አስነስቷል።በዉድሮው ዊልሰን የራስን ዕድል በራስ የመወሰን መርሆች በመነሳሳት ወደ 2 ሚሊዮን የሚጠጉ ኮሪያውያን ተሳትፈዋል፣ ምንም እንኳን የጃፓን መዛግብት ጥቂት ናቸው።የተቃውሞ ሰልፎቹ በጃፓኖች ጭካኔ የተሞላበት አፈና ገጥሟቸዋል፣ በዚህም ምክንያት ወደ 7,000 ኮሪያዎች ተገድለዋል።^[74] ይህ አመጽ በደቡብ ኮሪያ ህገ መንግስት ከ1919 እስከ 1948 ህጋዊ መንግስት ሆኖ እውቅና ያገኘውን የኮሪያ ሪፐብሊክ ጊዚያዊ መንግስት በሻንጋይ እንዲመሰረት አድርጓል ^{[። 75]}በጃፓን አገዛዝ ሥር ያሉ የትምህርት ፖሊሲዎች በቋንቋ የተከፋፈሉ ሲሆን ይህም የጃፓን እና የኮሪያ ተማሪዎችን ነካ።በኮሪያ ውስጥ ያለው ሥርዓተ-ትምህርት በኮሪያ ቋንቋ እና ታሪክ ማስተማር ላይ እገዳ ተጥሎ ሥር ነቀል ለውጦችን አድርጓል።እ.ኤ.አ. በ1945፣ እነዚህ ፈተናዎች ቢኖሩም፣ በኮሪያ ያለው የማንበብና የመጻፍ ደረጃ 22 በመቶ ደርሷል።^[76] በተጨማሪም፣ የጃፓን ፖሊሲዎች የባህል ውህደትን አስገድደዋል፣ ለምሳሌ ለኮሪያውያን አስገዳጅ የጃፓን ስሞች እና የኮሪያ ቋንቋ ጋዜጦች መከልከል።75,311 እቃዎች ወደ ጃፓን ተወስደዋል የተባሉ የባህል ቅርሶችም ተዘርፈዋል።^[77]የኮሪያ ነፃ አውጪ ጦር (KLA) በቻይና እና በሌሎች አካባቢዎች በግዞት የተወሰዱ ኮሪያውያንን ያቀፈ የኮሪያ ተቃውሞ ምልክት ሆነ።በሲኖ-ኮሪያ ድንበር ላይ ከሚገኙት የጃፓን ኃይሎች ጋር የሽምቅ ውጊያ ተካፍለዋል እና በቻይና እና በደቡብ ምስራቅ እስያ የተባበሩት መንግስታት ነበሩ ።KLA በአስር ሺዎች በሚቆጠሩ ኮሪያውያን የተደገፈ ሲሆን እነሱም እንደ ህዝባዊ ነፃ አውጪ ጦር እና ብሔራዊ አብዮታዊ ጦር ያሉ ሌሎች የመከላከያ ሰራዊቶችን ተቀላቅለዋል።እ.ኤ.አ. በ 1945 ጃፓን እጅ ስትሰጥ ኮሪያ በአስተዳደር እና ቴክኒካል እውቀት ላይ ትልቅ ክፍተት አጋጠማት።የጃፓን ዜጎች፣ ከህዝቡ ትንሽ መቶኛ ያደረጉ ነገር ግን በከተማ ማዕከላት እና በሙያዊ መስኮች ከፍተኛ ስልጣን የያዙ፣ ተባረሩ።ይህም የኮሪያን በአብዛኛው በግብርና ላይ ያተኮረ የኮሪያ ህዝብ እንደገና እንዲገነባ እና ከአስርተ አመታት የቅኝ ግዛት ወረራ እንዲሸጋገር አድርጎታል።^[78]

▲

●

የዩኤስ 1 ኛ የባህር ኃይል ክፍል አምድ በቻይናውያን መስመሮች ከቾሲን ማጠራቀሚያ በተለዩበት ጊዜ ይንቀሳቀሳሉ። ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).

1950 Jun 25 - 1953 Jul 27

የኮሪያ ጦርነት

Korean Peninsula

በቀዝቃዛው ጦርነት ዘመን ጉልህ የሆነ ግጭት የነበረው የኮሪያ ጦርነት ሰኔ 25 ቀን 1950 ሰሜን ኮሪያ በቻይና እና በሶቭየት ህብረት ድጋፍ በደቡብ ኮሪያ ላይ ወረራ ከጀመረች በኋላ በዩናይትድ ስቴትስ እና በተባበሩት መንግስታት አጋሮቿ።እ.ኤ.አ. ነሐሴ 15 ቀን 1945ጃፓን ለ35 ዓመታት በኮሪያ ላይ የነበራትን አገዛዝ ካበቃ በኋላ በ38ኛው ትይዩ የአሜሪካን እና የሶቪየት ጦርን በመያዝ ኮሪያን በመከፋፈል ጠላትነት ተነሳ።እ.ኤ.አ. በ 1948 ይህ ክፍል ወደ ሁለት ተቃራኒ መንግስታት - ኮሚኒስት ሰሜን ኮሪያ በኪም ኢል ሱንግ እና በካፒታሊስት ደቡብ ኮሪያ በሲንግማን ሪህ ስር ሆነ።ሁለቱም ገዥዎች ድንበሩን እንደ ቋሚ እውቅና አልሰጡም እና በመላው ባሕረ ገብ መሬት ላይ ሉዓላዊነት ጠይቀዋል።^[79]በ 38 ኛው ትይዩ ግጭቶች እና በደቡብ የተካሄደው ሽምቅ ፣ በሰሜን የሚደገፈው ፣ ጦርነቱን የቀሰቀሰው የሰሜን ኮሪያ ወረራ መድረክን አዘጋጅቷል።የተባበሩት መንግስታት ድርጅት የፀጥታው ምክር ቤትን ቦይኮት ከነበረው የዩኤስኤስአር ተቃውሞ አጥቶ ከ21 ሀገራት በተለይም ከአሜሪካ ወታደሮች የተውጣጣውን ደቡብ ኮሪያን የሚደግፍ ሃይል በማሰባሰብ ምላሽ ሰጠ።ይህ አለም አቀፋዊ ጥረት በተባበሩት መንግስታት ድርጅት ስር የመጀመሪያውን ትልቅ ወታደራዊ እርምጃ አስመዝግቧል።^[80]የመጀመርያው የሰሜን ኮሪያ ግስጋሴ የደቡብ ኮሪያን እና የአሜሪካ ኃይሎችን ወደ ፑዛን ፔሪሜትር ትንሽ የመከላከያ ሰፈር አስገብቷቸዋል።በሴፕቴምበር 1950 የተባበሩት መንግስታት ደፋር የመልሶ ማጥቃት ወረራውን በሴፕቴምበር 1950 ቀይሮ የሰሜን ኮሪያን ኃይሎች ቆርጦ ወደ ኋላ ተመለሰ።ይሁን እንጂ በጥቅምት 1950 የቻይና ኃይሎች በገቡበት ጊዜ የጦርነቱ መልክ ተለወጠ, ይህም የተባበሩት መንግስታት ወታደሮች ከሰሜን ኮሪያ እንዲያፈገፍጉ አስገደዳቸው.ከተከታታይ ማጥቃት እና መልሶ ማጥቃት በኋላ የፊት መስመሮቹ በ38ኛው ትይዩ ከዋናው ምድብ አጠገብ ተረጋግተዋል።^[81]ከፍተኛ ውጊያ ቢደረግም ግንባሩ በመጨረሻ ወደ መጀመሪያው የመለያያ መስመር ተጠግቶ መረጋጋትን ፈጠረ።እ.ኤ.አ. ሐምሌ 27 ቀን 1953 የኮሪያ ጦር ጦር ስምምነት ተፈረመ ፣ ሁለቱ ኮሪያዎችን ለመለያየት DMZ ፈጠረ ፣ ምንም እንኳን መደበኛ የሰላም ስምምነት ባይጠናቀቅም ።ከ 2018 ጀምሮ ሁለቱም ኮሪያዎች ጦርነቱን በመደበኛነት ለማቆም ፍላጎት አሳይተዋል, ይህም የግጭቱን ቀጣይነት ያሳያል.^[82]የኮሪያ ጦርነት በ20ኛው መቶ ክፍለ ዘመን ከታዩት እጅግ አስከፊ ግጭቶች አንዱ ሲሆን ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት እና ከቬትናም ጦርነት በለጠ በሲቪሎች የተጎዱት ፣ በሁለቱም ወገኖች የተፈጸሙ ጉልህ ግፍ እና በኮሪያ ሰፊ ውድመት የደረሰበት ነው።በግጭቱ ወደ 3 ሚሊዮን የሚጠጉ ሰዎች ሲሞቱ የቦምብ ጥቃቱ ሰሜን ኮሪያን በእጅጉ ተጎዳ።ጦርነቱ 1.5 ሚሊዮን ሰሜን ኮሪያውያን እንዲሸሹ አድርጓል፣ ይህም በጦርነቱ ትሩፋት ላይ ከፍተኛ የስደተኞች ቀውስ ጨመረ።^[83]

▲

●

1953 Jan 1 - 2022

የኮሪያ ክፍል

Korean Peninsula

ኮሪያን በሁለት የተለያዩ አካላት መከፋፈሏ ከሁለተኛው የዓለም ጦርነት ማብቂያ የጀመረውጃፓን እ.ኤ.አ. ነሐሴ 15 ቀን 1945 እጅ በሰጠችበት ወቅት የተባበሩት መንግስታት የኮሪያን እራስ በራስ የማስተዳደር የወደፊት እጣ ፈንታ እንዲያስቡበት ምክንያት ሆኗል።መጀመሪያ ላይ ኮሪያ ከጃፓን ወረራ ነፃ ወጣች እና በተባበሩት መንግስታት በተስማሙት መሰረት በአለምአቀፍ ባለአደራ ስር እንድትሆን ነበር።በ 38 ኛው ትይዩ ላይ ያለው ክፍፍል በዩናይትድ ስቴትስ የቀረበው እና በሶቪየት ኅብረት ስምምነት የተደረሰ ሲሆን ይህም ባለአደራነት እስኪዘጋጅ ድረስ እንደ ጊዜያዊ መለኪያ ነው.ይሁን እንጂ የቀዝቃዛው ጦርነት መጀመሩ እና በድርድሩ ላይ አለመሳካቱ በባለአደራነት ላይ የተደረገውን ማንኛውንም ስምምነት ውድቅ አድርጎ ኮሪያን በእንቅርት ላይ ጆሮ ደግፍ አድርጎታል።እ.ኤ.አ. በ 1948 የተለያዩ መንግስታት ተመስርተዋል-በደቡብ ኦገስት 15 ላይ የኮሪያ ሪፐብሊክ እና በሰሜን መስከረም 9 ላይ የኮሪያ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ሪፐብሊክ እያንዳንዳቸው በዩናይትድ ስቴትስ እና በሶቪየት ህብረት ይደገፋሉ ።በሁለቱ ኮሪያዎች መካከል የነበረው ውዝግብ በሰኔ 25 ቀን 1950 በሰሜን ደቡብ ላይ ባደረገው ወረራ እስከ 1953 ድረስ የዘለቀውን የኮሪያ ጦርነት አስነሳ። DMZ)፣ እሱም ከዚያን ጊዜ ጀምሮ በሰሜን እና በደቡብ ኮሪያ መካከል ያለው ክፍፍል የማያቋርጥ ምልክት ሆኖ ቆይቷል።እ.ኤ.አ. በ2018 በኮሪያ መካከል በተካሄደው የመሪዎች ጉባኤ ላይ ትልቅ ስኬት በማስመዝገብ ወደ እርቅ እና ውህደት የሚደረገው ጥረት ያለማቋረጥ ቀጥሏል።እ.ኤ.አ. ኤፕሪል 27 ቀን 2018 የሁለቱም ኮሪያ መሪዎች የፓንሙንጃም መግለጫን በመፈረም ወደ ሰላም እና እንደገና መቀላቀል በሚወስዱ እርምጃዎች ላይ ተስማምተዋል።መሻሻል ወታደራዊ ውጥረቶችን ለመቀነስ የጥበቃ ቦታዎችን ማፍረስ እና የመከለያ ዞኖችን መፍጠርን ያካትታል።እ.ኤ.አ. በታህሳስ 12 ቀን 2018 በተደረገ ታሪካዊ እርምጃ የሁለቱም ወገኖች ወታደሮች የወታደራዊ ድንበር መስመርን ለመጀመሪያ ጊዜ የሰላም እና የትብብር ምልክት አድርገው አልፈዋል።^[84]

▲

●

Appendices

APPENDIX 1

THE HISTORY OF KOREAN BBQ

APPENDIX 2

The Origins of Kimchi and Soju with Michael D. Shin

APPENDIX 3

HANBOK, Traditional Korean Clothes

APPENDIX 4

Science in Hanok (The Korean traditional house)

Characters

Geunchogo of Baekje

13th King of Baekje

Dae Gwang-hyeon

Last Crown Prince of Balhae

Choe Museon

Goryeo Military Commander

Gang Gam-chan

Goryeo Military Commander

Muyeol of Silla

Unifier of the Korea's Three Kingdoms

22nd monarch of the Joseon dynasty

Empress of Korea

Hyeokgeose of Silla

Founder of Silla

Gwanggaeto the Great

Nineteenth Monarch of Goguryeo

Taejong of Joseon

Third Ruler of the Joseon Dynasty

Supreme Leader of North Korea

Goguryeo Dictator

Seon of Balhae

10th King of Balhae

First President of South Korea

Taejodae of Goguryeo

Sixth Monarch of Goguryeo

Founder of the Goryeo Dynasty

First Emperor of Korea

Go of Balhae

Founder of Balhae

31st Ruler of Goryeo

Supreme Leader of North Korea

Korean Admiral

Founder of North Korea

Jizi

Semi-legendary Chinese Sage

Founder of Donghak

21st monarch of the Joseon Dynasty

Final Ruler of Silla

Dictator of South Korea

Founder of Baekje

Mun of Balhae

Third Ruler of Balhae

Founder of Joseon Dynasty

Fourth Ruler of the Joseon Dynasty

Empress of Toghon Temür

Korean Military General

Jang Bogo

Sillan Maritime Figure

Footnotes

Eckert, Carter J.; Lee, Ki-Baik (1990). Korea, old and new: a history. Korea Institute Series. Published for the Korea Institute, Harvard University by Ilchokak. ISBN 978-0-9627713-0-9, p. 2.
Eckert & Lee 1990, p. 9.
金両基監修『韓国の歴史』河出書房新社 2002, p.2.
Sin, Hyong-sik (2005). A Brief History of Korea. The Spirit of Korean Cultural Roots. Vol. 1 (2nd ed.). Seoul: Ewha Womans University Press. ISBN 978-89-7300-619-9, p. 19.
Pratt, Keith (2007). Everlasting Flower: A History of Korea. Reaktion Books. p. 320. ISBN 978-1-86189-335-2, p. 63-64.
Seth, Michael J. (2011). A History of Korea: From Antiquity to the Present. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-6715-3. OCLC 644646716, p. 112.
Kim Jongseo, Jeong Inji, et al. "Goryeosa (The History of Goryeo)", 1451, Article for July 934, 17th year in the Reign of Taejo.
Bale, Martin T. 2001. Archaeology of Early Agriculture in Korea: An Update on Recent Developments. Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association 21(5):77-84. Choe, C.P. and Martin T. Bale 2002. Current Perspectives on Settlement, Subsistence, and Cultivation in Prehistoric Korea. Arctic Anthropology 39(1-2):95-121. Crawford, Gary W. and Gyoung-Ah Lee 2003. Agricultural Origins in the Korean Peninsula. Antiquity 77(295):87-95. Lee, June-Jeong 2001. From Shellfish Gathering to Agriculture in Prehistoric Korea: The Chulmun to Mumun Transition. PhD dissertation, University of Wisconsin-Madison, Madison. Proquest, Ann Arbor. Lee, June-Jeong 2006. From Fisher-Hunter to Farmer: Changing Socioeconomy during the Chulmun Period in Southeastern Korea, In Beyond "Affluent Foragers": The Development of Fisher-Hunter Societies in Temperate Regions, eds. by Grier, Kim, and Uchiyama, Oxbow Books, Oxford.
Lee 2001, 2006.
Choe and Bale 2002.
Im, Hyo-jae 2000. Hanguk Sinseokgi Munhwa [Neolithic Culture in Korea]. Jibmundang, Seoul.
Lee 2001.
Choe and Bale 2002, p.110.
Crawford and Lee 2003, p. 89.
Lee 2001, p.323.
Ahn, Jae-ho (2000). "Hanguk Nonggyeongsahoe-eui Seongnib (The Formation of Agricultural Society in Korea)". Hanguk Kogo-Hakbo (in Korean). 43: 41–66.
Lee, June-Jeong (2001). From Shellfish Gathering to Agriculture in Prehistoric Korea: The Chulmun to Mumun Transition. Madison: University of Wisconsin-Madison Press.
Bale, Martin T. (2001). "Archaeology of Early Agriculture in Korea: An Update on Recent Developments". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 21 (5): 77–84.
Rhee, S. N.; Choi, M. L. (1992). "Emergence of Complex Society in Prehistoric Korea". Journal of World Prehistory. 6: 51–95. doi:10.1007/BF00997585. S2CID 145722584.
Janhunen, Juha (2010). "Reconstructing the Language Map of Prehistorical Northeast Asia". Studia Orientalia (108): 281–304. ... there are strong indications that the neighbouring Baekje state (in the southwest) was predominantly Japonic-speaking until it was linguistically Koreanized."
Kim, Djun Kil (2014). The History of Korea, 2nd Edition. ABC-CLIO. p. 8. ISBN 9781610695824.
"Timeline of Art and History, Korea, 1000 BC – 1 AD". Metropolitan Museum of Art.
Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 〈Korean History in Maps〉, 2014, pp.18-20.
Records of the Three Kingdomsof the Biographies of the Wuhuan, Xianbei, and Dongyi.
Records of the Three Kingdoms,Han dynasty(韓),"有三種一曰馬韓二曰辰韓三曰弁韓辰韓者古之辰國也".
Book of the Later Han,Han(韓),"韓有三種一曰馬韓二曰辰韓三曰弁辰 … 凡七十八國 … 皆古之辰國也".
Escher, Julia (2021). "Müller Shing / Thomas O. Höllmann / Sonja Filip: Early Medieval North China: Archaeological and Textual Evidence". Asiatische Studien - Études Asiatiques. 74 (3): 743–752. doi:10.1515/asia-2021-0004. S2CID 233235889.
Pak, Yangjin (1999). "Contested ethnicities and ancient homelands in northeast Chinese archaeology: the case of Koguryo and Puyo archaeology". Antiquity. 73 (281): 613–618. doi:10.1017/S0003598X00065182. S2CID 161205510.
Byington, Mark E. (2016), The Ancient State of Puyŏ in Northeast Asia: Archaeology and Historical Memory, Cambridge (Massachusetts) and London: Harvard University Asia Center, ISBN 978-0-674-73719-8, pp. 20–30.
"夫餘本屬玄菟", Dongyi, Fuyu chapter of the Book of the Later Han.
Lee, Hee Seong (2020). "Renaming of the State of King Seong in Baekjae and His Political Intention". 한국고대사탐구학회. 34: 413–466.
임기환 (1998). 매구루 (買溝婁 [Maeguru]. 한국민족문화대백과사전 [Encyclopedia of Korean Culture] (in Korean). Academy of Korean Studies.
Byeon, Tae-seop (변태섭) (1999). 韓國史通論 (Hanguksa tongnon) [Outline of Korean history] (4th ed.). Seoul: Samyeongsa. ISBN 978-89-445-9101-3., p. 49.
Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 2014, Korean History in Maps, Cambridge University Press, pp. 44–49, 52–60.
"한국사데이터베이스 비교보기 > 風俗·刑政·衣服은 대략 高[句]麗·百濟와 같다". Db.history.go.kr.
Hong, Wontack (2005). "The Puyeo-Koguryeo Ye-maek the Sushen-Yilou Tungus, and the Xianbei Yan" (PDF). East Asian History: A Korean Perspective. 1 (12): 1–7.
Susan Pares, Jim Hoare (2008). Korea: The Past and the Present (2 vols): Selected Papers From the British Association for Korean Studies Baks Papers Series, 1991–2005. Global Oriental. pp. 363–381. ISBN 9789004217829.
Chosun Education (2016). '[ 기획 ] 역사로 살펴본 한반도 인구 추이'.
'사단법인 신라문화진흥원 – 신라의 역사와 문화'. Archived from the original on 2008-03-21.
'사로국(斯盧國) ─ The State of Saro'.
김운회 (2005-08-30). 김운회의 '대쥬신을 찾아서' 금관의 나라, 신라. 프레시안.
"성골 [聖骨]". Empas Encyclopedia. Archived from the original on 2008-06-20.
"The Bone Ranks and Hwabaek". Archived from the original on 2017-06-19.
"구서당 (九誓幢)". e.g. Encyclopedia of Korean Culture.
"Cultural ties put Iran, S Korea closer than ever for cooperation". Tehran Times. 2016-05-05.
(2001). Kaya. In The Penguin Archaeology Guide, edited by Paul Bahn, pp. 228–229. Penguin, London.
Barnes, Gina L. (2001). Introducing Kaya History and Archaeology. In State Formation in Korea: Historical and Archaeological Perspectives, pp. 179–200. Curzon, London, p. 180-182.
백승옥. 2004, "安羅高堂會議'의 성격과 安羅國의 위상", 지역과 역사, vol.0, no.14 pp.7-39.
Farris, William (1996). "Ancient Japan's Korean Connection". Korean Studies. 20: 6-7. doi:10.1353/ks.1996.0015. S2CID 162644598.
Barnes, Gina (2001). Introducing Kaya History and Archaeology. In State Formation in Korea: Historical and Archaeological Perspectives. London: Curzon. p. 179-200.
Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 2014, Korean History in Maps, Cambridge University Press, pp. 44-49, 52-60.
"Malananta bring Buddhism to Baekje" in Samguk Yusa III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.
Woodhead, Linda; Partridge, Christopher; Kawanami, Hiroko; Cantwell, Cathy (2016). Religion in the Modern World- Traditions and Transformations (3rd ed.). London and New York: Routledge. pp. 96–97. ISBN 978-0-415-85881-6.
Adapted from: Lee, Ki-baik. A New History of Korea (Translated by Edward W. Wagner with Edward J. Shultz), (Cambridge, MA:Harvard University Press, 1984), p. 51. ISBN 0-674-61576-X
"國人謂始祖赫居世至眞德二十八王謂之聖骨自武烈至末王謂之眞骨". 三國史記. 654. Retrieved 2019-06-14.
Shin, Michael D., ed. (2014). Korean History in Maps: From Prehistory to the Twenty-first Century. Cambridge University Press. p. 29. ISBN 978-1-107-09846-6. The Goguryeo-Tang War | 645–668.
Seth, Michael J. (2010). A history of Korea: From antiquity to the present. Lanham: Rowman & Littlefield. ISBN 9780742567177, p. 44.
Lee, Kenneth B. (1997). Korea and East Asia: The story of a phoenix. Westport: Praeger. ISBN 9780275958237, p. 17.
"Different Names for Hangeul". National Institute of Korean Language. 2008. Retrieved 3 December 2017.
Hannas, W[illia]m C. (1997). Asia's Orthographic Dilemma. University of Hawaiʻi Press. ISBN 978-0-8248-1892-0, p. 57.
Pratt, Rutt, Hoare, 1999. Korea: A Historical and Cultural Dictionary. Routledge.
"明史/卷238 – 維基文庫，自由的圖書館". zh.wikisource.org.
Ford, Shawn. "The Failure of the 16th Century Japanese Invasions of Korea" 1997.
Lewis, James (December 5, 2014). The East Asian War, 1592–1598: International Relations, Violence and Memory. Routledge. pp. 160–161. ISBN 978-1317662747.
"Seonjo Sillok, 31년 10월 12일 7번, 1598". Records of the Joseon Dynasty.
Turnbull, Stephen; Samurai Invasions of Korea 1592–1598, pp. 5–7.
Swope, Kenneth (2014), The Military Collapse of China's Ming Dynasty, Routledge, p. 23.
Swope 2014, p. 65.
Swope 2014, p. 65-66.
Hulbert, Homer B. (1904). The Korea Review, p. 77.
Chu, Zin-oh. "독립협회와 대한제국의 경제정책 비 연구" (PDF).
Kawasaki, Yutaka (July 1996). "Was the 1910 Annexation Treaty Between Korea and Japan Concluded Legally?". Murdoch University Journal of Law. 3 (2).
Kim, C. I. Eugene (1962). "Japanese Rule in Korea (1905–1910): A Case Study". Proceedings of the American Philosophical Society. 106 (1): 53–59. ISSN 0003-049X. JSTOR 985211.
Park, Eun-sik (1972). 朝鮮独立運動の血史 1 (The Bloody History of the Korean Independence Movement). Tōyō Bunko. p. 169.
Lee, Ki-baik (1984). A New History of Korea. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-61576-2, pp. 340–344.
The New Korea”, Alleyne Ireland 1926 E.P. Dutton & Company pp.198–199.
Kay Itoi; B. J. Lee (2007-10-17). "Korea: A Tussle over Treasures — Who rightfully owns Korean artifacts looted by Japan?". Newsweek.
Morgan E. Clippinger, “Problems of the Modernization of Korea: the Development of Modernized Elites Under Japanese Occupation” ‘’Asiatic Research Bulletin’’ (1963) 6#6 pp 1–11.
Millett, Allan. "Korean War". britannica.com.
United Nations Security Council Resolution 83.
Devine, Robert A.; Breen, T.H.; Frederickson, George M.; Williams, R. Hal; Gross, Adriela J.; Brands, H.W. (2007). America Past and Present. Vol. II: Since 1865 (8th ed.). Pearson Longman. pp. 819–21. ISBN 978-0321446619.
He, Kai; Feng, Huiyun (2013). Prospect Theory and Foreign Policy Analysis in the Asia Pacific: Rational Leaders and Risky Behavior. Routledge. p. 50. ISBN 978-1135131197.
Fisher, Max (3 August 2015). "Americans have forgotten what we did to North Korea". Vox.
"Troops cross North-South Korea Demilitarized Zone in peace for 1st time ever". Cbsnews.com. 12 December 2018.

References

Association of Korean History Teachers (2005a). Korea through the Ages, Vol. 1 Ancient. Seoul: Academy of Korean Studies. ISBN 978-89-7105-545-8.
Association of Korean History Teachers (2005b). Korea through the Ages, Vol. 2 Modern. Seoul: Academy of Korean Studies. ISBN 978-89-7105-546-5.
Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. Routledge.
Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History (2nd ed.). W W Norton.
Eckert, Carter J.; Lee, Ki-Baik (1990). Korea, old and new: a history. Korea Institute Series. Published for the Korea Institute, Harvard University by Ilchokak. ISBN 978-0-9627713-0-9.
Grayson, James Huntley (1989). Korea: a religious history.
Hoare, James; Pares, Susan (1988). Korea: an introduction. New York: Routledge. ISBN 978-0-7103-0299-1.
Hwang, Kyung-moon (2010). A History of Korea, An Episodic Narrative. Palgrave Macmillan. p. 328. ISBN 978-0-230-36453-0.
Kim, Djun Kil (2005). The History of Korea. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-03853-2. Retrieved 20 October 2016. Via Internet Archive
Kim, Djun Kil (2014). The History of Korea (2nd ed.). ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-582-4. OCLC 890146633. Retrieved 21 July 2016.
Kim, Jinwung (2012). A History of Korea: From "Land of the Morning Calm" to States in Conflict. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-00078-1. Retrieved 15 July 2016.
Korea National University of Education. Atlas of Korean History (2008)
Lee, Kenneth B. (1997). Korea and East Asia: The Story of a Phoenix. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-95823-7. Retrieved 28 July 2016.
Lee, Ki-baik (1984). A New History of Korea. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-61576-2.
Lee, Hyun-hee; Park, Sung-soo; Yoon, Nae-hyun (2005). New History of Korea. Paju: Jimoondang. ISBN 978-89-88095-85-0.
Li, Narangoa; Cribb, Robert (2016). Historical Atlas of Northeast Asia, 1590-2010: Korea, Manchuria, Mongolia, Eastern Siberia. ISBN 978-0-231-16070-4.
Nahm, Andrew C. (2005). A Panorama of 5000 Years: Korean History (2nd revised ed.). Seoul: Hollym International Corporation. ISBN 978-0-930878-68-9.
Nahm, Andrew C.; Hoare, James (2004). Historical dictionary of the Republic of Korea. Lanham: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-4949-5.
Nelson, Sarah M. (1993). The archaeology of Korea. Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 1013. ISBN 978-0-521-40783-0.
Park, Eugene Y. (2022). Korea: A History. Stanford: Stanford University Press. p. 432. ISBN 978-1-503-62984-4.
Peterson, Mark; Margulies, Phillip (2009). A Brief History of Korea. Infobase Publishing. p. 328. ISBN 978-1-4381-2738-5.
Pratt, Keith (2007). Everlasting Flower: A History of Korea. Reaktion Books. p. 320. ISBN 978-1-86189-335-2.
Robinson, Michael Edson (2007). Korea's twentieth-century odyssey. Honolulu: U of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-3174-5.
Seth, Michael J. (2006). A Concise History of Korea: From the Neolithic Period Through the Nineteenth Century. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4005-7. Retrieved 21 July 2016.
Seth, Michael J. (2010). A History of Korea: From Antiquity to the Present. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. p. 520. ISBN 978-0-7425-6716-0.
Seth, Michael J. (2011). A History of Korea: From Antiquity to the Present. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-6715-3. OCLC 644646716.
Sin, Hyong-sik (2005). A Brief History of Korea. The Spirit of Korean Cultural Roots. Vol. 1 (2nd ed.). Seoul: Ewha Womans University Press. ISBN 978-89-7300-619-9.