Султони Деҳлӣ

То соли 962-и мелодӣ салтанатҳои ҳиндуҳо ва буддоӣ дар Осиёи Ҷанубӣ ба як қатор ҳамлаҳои артиши мусулмонон аз Осиёи Марказӣ дучор шуданд.Дар байни онҳо Маҳмуди Ғазнӣ, писари ғуломи низомии мамлуки турк буд, ки дар солҳои 997 то 1030 дар шимолиҲиндустон аз шарқи дарёи Ҳинд то ғарби дарёи Ямуна ба салтанатҳо ҳамла ва ғорат кард. ҳар дафъа, танҳо ҳукмронии исломиро ба Панҷоби ғарбӣ паҳн мекунад.Силсилаи ҳуҷумҳои сарбозони мусулмон ба салтанатҳои Ҳиндустони шимолӣ ва ғарбии Ҳиндустон баъд аз Маҳмуди Ғазнӣ идома ёфт.Ҳамлаҳо сарҳади доимии салтанатҳои исломиро муқаррар ва ё васеъ накарданд.Баръакси ин, Султони Ғурид Муиз ад-Дин Муҳаммад Ғорӣ (маълумот бо номи Муҳаммади Ғӯр) дар соли 1173 ҷанги муназзами экспансияро ба шимоли Ҳиндустон оғоз кард. Ӯ саъй дошт, ки барои худ як подшоҳӣ бунёд кунад ва ҷаҳони исломро густариш диҳад.Муҳаммади Ғӯр як салтанати исломии суннии худро, ки дар шарқи дарёи Ҳиндус паҳн шудааст, таъсис дод ва ҳамин тавр ӯ барои салтанати мусулмонӣ бо номи Султони Деҳлӣ асос гузошт.Бархе муаррихон ба далели ҳузур ва иддаои ҷуғрофии Муҳаммад Ғорӣ дар Осиёи Ҷануби он замон Султони Деҳлӣ аз соли 1192-ро сабт мекунанд.Ғорӣ дар соли 1206 аз ҷониби мусулмонони шиъаи Исмоилӣ ё дар баъзе ривоятҳо аз ҷониби Хохарҳо кушта шудааст.Пас аз кушта шудан, яке аз ғуломони Ғорӣ, турк Қутбиддин Айбак қудратро ба даст гирифт ва аввалин султони Деҳлӣ шуд.

Қутбиддин Айбак, ғуломи собиқи Муиз ад-Дин Муҳаммад Ғорӣ (маъруфтар бо номи Муҳаммади Ғӯр) аввалин ҳокими султонии Деҳлӣ буд.Айбак аз кумон-қипчоқ (турк) буд ва аз рӯи насабаш сулолаи ӯ бо номи сулолаи мамлукҳо (гуломиён) маъруф аст (бо сулолаи мамлукҳои Ироқ ё сулолаи мамлукҳоиМиср омехта нашавад).Айбак дар давоми чор сол, аз соли 1206 то 1210 султони Деҳлӣ ҳукмронӣ кард. Айбак бо саховатмандиаш машҳур буд ва мардум ӯро Лахдата меномиданд.

Дар соли 1210 Қутбиддин Айбак дар Лоҳур ҳангоми бозӣ бо поло бидуни вориси вориси худ даргузашт.Барои ҷилавгирӣ аз бесуботӣ дар салтанат ашрофони турк (моликҳо ва амирон) дар Лоҳур Арамшоҳро вориси худ дар Лоҳур таъин карданд.Гурӯҳе аз ашроф бо сарварии адлияи ҳарбӣ (Амир-и Дод) Алӣ Исмоил Илтутмишро ба тахт даъват карданд.Илтутмиш ба Деҳлӣ рафт ва дар он ҷо қудратро ба даст гирифт ва баъдтар дар Бағи Ҷуд лашкари Арамшоҳро шикаст дод.Ҳанӯз маълум нест, ки ӯ дар майдони ҷанг кушта шудааст ё ҳамчун асири ҷангӣ кушта шудааст.Қудрати Илтутмиш ноустувор буд ва як зумра амирони мусалмон (ашрофон) қудрати ӯро зери шубҳа гузоштанд, зеро онҳо ҷонибдорони Қутбиддин Айбак буданд.Илтутмиш баъди истилоҳо ва қатлҳои бераҳмонаи мухолифин қудрати худро мустаҳкам кард.Ҳукмронии ӯ борҳо, аз қабили Қубача мавриди баҳс қарор гирифт ва ин боиси як силсила ҷангҳо гардид.Илтутмиш Мултон ва Банголро аз ҳокимони мусулмон, инчунин Рантамбор ва Сивалиро аз ҳокимони ҳиндуҳо забт кард.Вай инчунин ба Тољуддини Йилдиз, ки њуќуќи худро вориси Муиззиддин Муњаммад Ѓорї эълон мекард, њамла кард, шикаст дод ва ба ќатл расонд.Ҳукмронии Илтутмиш то соли 1236 давом кард. Пас аз марги ӯ султонати Деҳлӣ пай дар пай ҳокимони заифро дид, ки ашрофони мусалмонон, кушторҳо ва мансабҳои кӯтоҳмуддат баҳс мекарданд.

Минори Қутб дар болои харобаҳои Лалкот, қалъаи Диллика сохта шудааст.Қутуби Минор пас аз масҷиди Қувват-ул-Ислом, ки тақрибан дар соли 1192 аз ҷониби Қутб-уд-дин Айбак, ҳокими аввалини Султонияти Деҳлӣ оғоз шудааст, оғоз ёфт.

Империяи Муғулистон аз соли 1221 то 1327 ба нимҷазираи Ҳинд чандин ҳуҷум оғоз кард ва бисёре аз ҳуҷумҳои баъдӣ аз ҷониби Қараунаҳои муғулҳо анҷом дода шуданд.Муғулҳо дар давоми даҳсолаҳо қисматҳои зеризаминиро ишғол карданд.Вақте ки муғулҳо ба ҳудудҳои Ҳиндустон пеш рафта, ба канораҳои Деҳлӣ расиданд, султонати Деҳлӣ ба муқобили онҳо ҳамла кард, ки дар он артиши муғул ба шикасти ҷиддӣ дучор шуд.

Чанде пас аз соли 1235 як неруи дигари мугул ба Кашмир хучум карда, дар он чо чандин сол даругачи (губернатори маъмури) мустақар кард ва Кашмир тобеияти Мугулистон шуд.Тақрибан дар ҳамон вақт устоди буддоии кашмирӣ Оточи ва бародараш Намо ба дарбори Огедей омаданд.Сарлашкари дигари муғул бо номи Пакчак ба Пешовар ҳамла карда, лашкари қабилаҳоеро, ки Ҷалолиддинро тарк карда буданд, вале ҳанӯз барои муғулҳо таҳдид мекарданд, шикаст дод.Ин одамон, асосан халчиён ба Мултон гурехта, ба армияи султонати Дехлй чалб карда шуданд.Зимистони соли 1241 кушунхои мугул ба водии Хинд хучум карда, Лохурро мухосира карданд.Бо вуҷуди ин, 30 декабри соли 1241, муғулҳо таҳти роҳбарии Мунггету шаҳрро пеш аз хуруҷ аз султонати Деҳлӣ куштанд.Дар хамин вакт Хони Бузург Огедей вафот кард (1241).

Духтари султони мамлюк Шамсуддин Илтутмиш, Розия дар давоми солҳои 1231-1232, вақте ки падараш дар маъракаи Гвалиор банд буд, Деҳлиро идора мекард.Тибқи як ривояти эҳтимолан апокрифӣ, ки аз ҳунарнамоии ӯ дар ин давра мутаассир шуда, Илтутмиш пас аз бозгашт ба Деҳлӣ Розияро ба унвони вориси худ пешбарӣ кардааст.Ҷойи Илтутмишро бародари ҳамсари Розия Рукнуддин Фирӯз, ки модараш Шоҳ Туркон қасд дошт, ӯро ба қатл расонад.Ҳангоми шӯриш алайҳи Рукнуддин, Розия оммаи васеъро бар зидди Шоҳ Туркон таҳрик дод ва пас аз барканории Рукнуддин дар соли 1236 ба тахт нишаст. Ба курсии Розия як бахше аз ашроф, ки дар ниҳоят ба ӯ ҳамроҳ шуданд, баъзеи дигар шикаст хӯрданд.Ашрофони туркие, ки ӯро дастгирӣ мекарданд, интизор буданд, ки вай як шахсияте хоҳад буд, аммо вай қудрати худро бештар тасдиқ мекард.Ин дар якҷоягӣ бо таъини афсарони ғайритурк ба мансабҳои муҳим, боиси кинаву ғазаби онҳо нисбат ба ӯ гардид.Вай аз ҷониби як гурӯҳи ашрофиён дар моҳи апрели соли 1240, пас аз камтар аз чор сол ҳукмронӣ кардан, барканор карда шуд.

Артиши муғул пешравӣ кард ва дар соли 1241 ба шаҳри бостонии Лоҳури 30 ҳазор савора ҳуҷум кард.Муғулҳо волии Лоҳур Малик Ихтиёруддини Қарақошро шикаст дода, тамоми аҳолиро ба қатл расониданд ва шаҳрро ба хок яксон карданд.Дар Лохур ягон бино ё ёдгорие нест, ки пеш аз харобшавии мугулхо бошад.

Ғиёсуддин ноиби охирин султони Шамсӣ Насириддин Маҳмуд буд.Ќудрати ашрофро паст карда, ќадри султонро боло бурд.Номи аслии ӯ Баха Уд Дин буд.Ӯ турки Илбарӣ буд.Дар ҷавонӣ ӯро муғулҳо асир карданд ва ба Ғазнӣ бурданд ва ба Хаваҷа Ҷамолуддини Басраӣ, ки аз сӯфӣ буд, фурӯхтанд.Охирин баъдан ӯро дар соли 1232 ҳамроҳи дигар ғуломон ба Деҳлӣ овард ва ҳамаи онҳоро Илтутмиш харид.Балбон ба гурӯҳи машҳури 40 ғуломони туркҳои Илтутмиш тааллуқ дошт.Ғиёс чандин истилоҳо кард, ки баъзеи онҳо вазир буданд.Вай Меватҳоро, ки Деҳлиро таъқиб мекард, мағлуб кард ва Банголро дубора забт кард, дар ҳоле ки бомуваффақият бо таҳдиди муғулҳо, муборизае, ки ҷони писараш ва вориси ӯ буд, рӯ ба рӯ шуд.Бо вуҷуди он ки танҳо чанд дастовардҳои низомӣ дошта бошад, Балбон дар самти шаҳрвандӣ ва низомӣ ислоҳот ба амал овард, ки ба ӯ як ҳукумати устувор ва шукуфон дода, дар якҷоягӣ бо Шамсиддини Илтутмиш ва баъдтар Алоуддини Халҷӣ, яке аз ҳокимони Деҳлӣ буд. Султоният.

Абулҳасан Яминуддини Хусрав, маъруф ба Амир Хусрав, сароянда, навозанда, шоир ва донишманди суфииҳинду – форс буд, ки дар зери султонии Деҳлӣ зиндагӣ мекард.Вай шахсияти барҷаста дар таърихи фарҳангии нимҷазираи Ҳинд аст.Ӯ ирфонӣ ва шогирди рӯҳонии Низомуддин Авлия аз Деҳлии Ҳиндустон буд.Ӯ умдатан ба форсӣ, балки ба ҳиндӣ низ шеър гуфтааст.Вожае, ки дар назм аст, «Ҳалиқ Барӣ», ки дорои истилоҳоти арабӣ, форсӣ ва ҳиндавӣ аст, бештар ба ӯ нисбат дода мешавад.Хусравро гохо «садои Хиндустон» ё «Туттии Хиндустон» (Тути-и Хинд) меноманд ва онро «падари адабиёти урду» меноманд.

Ҷанги дарёи Бис ҷанге буд, ки дар соли 1285 байни хонии Чағатой ва султонии Мамлюк рух дода буд. Ғиёсуддин Балбон ҳамчун як қисми стратегияи мустаҳкамкунии занҷири “хун ва оҳан”-и худ дар Мултон ва Лоҳур ҳамчун чораи зидди ҳамлаи хонии Чағатой.Балбон муяссар шуд, ки хучумро зада гардонад.Аммо писараш Мухаммадхон дар чанг кушта шуд.

Буғрохон ба падараш Султон Ғиёсуддин Балбон барои пахш кардани шӯриши ҳокими Лахнаутӣ Туғрал Туғанхон кумак кард.Баъд Буғро волии Банғола таъин шуд.Пас аз марги бародари калониаш Шоҳзода Муҳаммад аз ӯ хост, ки ба тахти Деҳлӣ бинишинад, Султон Ғиёсуддин.Аммо Буғра ба волии Банголаи худ писанд омад ва ин пешниҳодро рад кард.Султон Ғиёсуддин ба ҷои он Кайхасрав, писари шоҳзода Муҳаммадро пешбарӣ кард.Пас аз марги Ғиёсуддин дар соли 1287 Буғрохон истиқлолияти Банголаро эълон кард.Сарвазир Ниљомуддин писари Носируддини Буѓрохон - Ќайќободро султони Дењлї таъин кард.Аммо ҳукмронии бесамари Қайиқобод дар Деҳлӣ бетартибиро паҳн кард.Ќайќобод дар дасти вазир Ниљомуддин як лўхтакча шуд.Буғрохон тасмим гирифт, ки ба бетартибиҳо дар Деҳлӣ хотима бахшад ва бо лашкари азим ба сӯи Деҳлӣ пеш рафт.Дар баробари ин Ниљомуддин Ќайќободро маљбур кард, ки бо як лашкари азим барои муќобили падараш пеш равад.Ду лашкар дар лаби дарёи Сарю вохӯрданд.Аммо падар ва писар ба ҷои он ки бо ҷанги хунин рӯ ба рӯ шаванд, ба ҳамдигарфаҳмӣ расиданд.Қайиқобод истиқлолияти Буғрохонро аз Деҳлӣ эътироф кард ва ҳамчунин Наҷимуддинро аз вазифаи вазираш барканор кард.Бугрохон ба Лахнаутй баргашт.

Сулолаи Халҷӣ аз мероси турку афғон буд.Онҳо аслан туркзабон буданд.Онҳо пеш аз рафтан ба ДеҳлииҲиндустон дар Афғонистони имрӯза ҷойгир шуда буданд.Номи "Халҷӣ" ба як шаҳри Афғонистон ишора мекунад, ки бо номи Қалати Халҷӣ ("Қалъаи Ғилҷӣ") маъруф аст.Дигарон ба сабаби қабули баъзе расму русумҳои афғонӣ ба онҳо ҳамчун афғон муносибат мекарданд.Аввалин ҳокими сулолаи Халҷӣ Ҷалолуддин Фирӯзи Халҷӣ буд.Вай пас аз инқилоби Халҷӣ ба сари қудрат омад, ки аз монополияи ашрофони туркӣ ба ашрофони гетерогении ҳинду мусулмон гузаштани ҳокимиятро нишон дод.Фракцияи халчй ва хинду-мусулмонон аз хисоби шумораи торафт афзояндаи му-салмонон мустахкам шуда, ба воситаи суикасдхо хокимиятро ба дасти худ гирифтанд.Муизуддин Кайкобод кушта шуд ва Чалолиддин дар табаддулоти харбй хокимиятро ба дасти худ гирифт.Ӯ дар замони ба қудрат расидан ҳудуди 70-сола буд ва дар миёни мардум ҳамчун подшоҳи ҳалим, хоксор ва меҳрубон шинохта мешуд.Ҳамчун султон, ӯ ҳамлаи муғулҳоро дафъ кард ва ба бисёре аз муғулҳо иҷозат дод, ки пас аз қабули ислом ба Ҳиндустон иқомат кунанд.Вай Мандавар ва Ҷайнро аз подшоҳи Чахамана Ҳаммира забт кард, гарчанде ки ӯ натавонист пойтахти Чахамана Рантамборро забт кунад.

Дар моҳи июли соли 1296 Ҷалолиддин бо лашкари зиёд ба сӯи Қаро равон шуд, то дар моҳи шарифи Рамазон Алиро пешвоз гирад.Ӯ ба фармондеҳи худ Аҳмад Чап фармон дод, ки қисми асосии артишро бо роҳи хушкӣ ба Кара бурда, дар ҳоле ки худаш бо 1000 сарбоз аз дарёи Ганг поён рафт.Вакте ки хамрохони Чалолиддин ба Кара наздик шуданд, Алй Алмосбекро ба пешвозаш фиристод.Алмосбек Ҷалолиддинро бовар кунонд, ки аскарони худро тарк кунад ва гуфт, ки ҳузури онҳо Алиро ба худкушӣ метарсонад.Чалолиддин бо чанде аз хамсафаронаш, ки барои кушодани аслиха мачбур шуда буданд, ба киштй савор шуд.Вакте ки ба киштй савор шуданд, лашкари мусаллахи Алиро диданд, ки дар лаби дарё карор гирифтаанд.Алмос ба онхо гуфт, ки ин аскарон даъват карда шудаанд, ки Чалолиддинро сазовор пешвоз гиранд.Ҷалолиддин аз беодобӣ будани Алӣ шикоят кард, ки дар ин лаҳза ба салом намеояд.Аммо Алмос ӯро ба вафодории Алӣ бовар кунонд ва гуфт, ки Алӣ ба ташкили муаррифии ғаниматҳои Девагири ва зиёфати ӯ машғул аст.Чалолиддин аз ин тавзех каноатманд шуда, дар киштй Куръон тиловат карда, ба суи Кара давом дод.Вақте ки ӯ ба Кара фуруд омад, ҳамроҳони Алӣ ӯро истиқбол карданд ва Алӣ ботантана худро ба пои ӯ партофт.Чалолиддин Алиро бо мехру мухаббат ба воя расонд, аз рухсорааш буса кард ва барои он ки ба мехру мухаббати амакаш шубха дошт, дашном дод.Дар ин лахза Алй ба муридаш Мухаммад Салим ишора кард, ки Чалолиддинро ду маротиба шамшер зад.Чалолиддин аз зарбаи аввал зинда монда, ба суи киштиаш давид, вале зарбаи дуюм уро кушт.Алӣ соябони шоҳонаро бар сари худ бардошт ва худро султони нав эълон кард.Сари Чалолуддин ба найза гузошта, дар музофотхои Алй — Кара-Маникпур ва Авад гузашт.Хамсафарони у дар киштй низ кушта шуданд ва лашкари Ахмад Чап ба Дехлй акибнишинй кард.

Соли 1296 Алоуддин ба Девагири ҳуҷум кард ва ғанимат ба даст овард, то бар зидди Ҷалолуддин шӯриши муваффақ барорад.Пас аз куштани Љалолиддин њокимияти худро дар Дењлї мустањкам кард ва писарони Љалолиддинро дар Мултон мутеъ намуд.Дар давоми чанд соли оянда Алоуддин дар Ҷаран-Манҷур (1297–1298), Сивистон (1298), Кили (1299), Деҳлӣ (1303) ва Амроҳа (1305) ҳамлаҳои муғулҳоро аз давлати хонии Чағатой бомуваффақият муҳофизат кард.Дар соли 1306 кушунхои у дар назди сохили дарьёи Рави бар зидди мугулхо галабаи катъй ба даст оварданд ва баъдтар сарзамини мугулхои Афгонистони хозираро торумор карданд.Фармондеҳони ҳарбӣ, ки артиши ӯро бар зидди муғулҳо бомуваффақият роҳбарӣ мекарданд, Зафархон, Улуғхон ва генерали ғуломи ӯ Малик Кофур мебошанд.Алоуддин салтанатхои Гучаротро (соли 1299 хучум карда, соли 1304 хамрох карда шуд), Рантамбор (1301), Читтор (1303), Малва (1305), Сивана (1308) ва Чалорро (1311) забт кард.

Зимистони соли 1297 Кадар нояни хонии Чагатойи Мугул ба султонати Дехли, ки Алоуддин Халчй хукмронй мекард, хучум кард.Мугулхо минтакаи Панчобро хароб карда, то Касур пеш рафтанд.Алоуддин лашкареро бо сардории бародараш Улуғхон (ва шояд Зафархон) фиристод, то пешравии онҳоро тафтиш кунад.Ин лашкар 6 феврали соли 1298 истилогаронро торумор намуда, кариб 20 хазор нафари онхоро кушта, мугулхоро ба акибнишинй мачбур кард.

Солҳои 1298–99 лашкари муғул (эҳтимолан гурезаи Негудерӣ) ба минтақаи Синди султонии Деҳлӣ ҳамла карда, қалъаи Сивистонро дар Покистони ҳозира ишғол кард.Султони Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ генерали худ Зафархонро барои берун кардани муғулҳо фиристод.Зафархон калъаро дубора забт карда, саркардаи мугул Салди ва хамрохони уро ба зиндон андохт.

Пас аз султони Деҳлӣ шудан дар соли 1296, Алоуддин Халҷӣ чанд солро барои таҳкими қудрати худ сарф кард.Пас аз он ки вай назорати худро аз болои даштҳои Ҳинду Ганг пурзӯр кард, вай тасмим гирифт, ки ба Гуҷарот ҳамла кунад.Гуҷарот аз сабаби заминҳои ҳосилхез ва тиҷорати уқёнуси Ҳинд яке аз сарватмандтарин минтақаҳои Ҳиндустон буд.Гузашта аз ин, шумораи зиёди тоҷирони мусулмон дар шаҳрҳои бандарии Гуҷарот зиндагӣ мекарданд.Алоуддинро забт кардани Гуҷарот барои тоҷирони мусулмони шимоли Ҳиндустон барои иштирок дар тиҷорати байналмилалӣ қулай мебуд.Соли 1299 ҳокими султонати Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ барои забт кардани минтақаи Гуҷароти Ҳиндустон, ки аз ҷониби шоҳи Вагела Карна ҳукмронӣ мекард, артиш фиристод.Кушунхои Дехлй як катор шахрхои калони Гучарот, аз он чумла Анахилавада (Патан), Хамбхат, Сурат ва Сомнатро горат карданд.Карна тавонист дар солҳои баъдӣ ҳадди аққал як қисми салтанати худро дубора назорат кунад.Бо вуҷуди ин, дар соли 1304, ҳамлаи дуввуми нерӯҳои Алауддин сулолаи Вагеларо ба таври доимӣ хотима дод ва дар натиҷа Гуҷаротро ба султонати Деҳлӣ ҳамроҳ кард.

Дар замони ҳукмронии Алоуддин ноёни муғул Кадар дар зимистони солҳои 1297—98 ба Панҷоб ҳамла кард.Уро сарлашкари Алоуддин Улугхон маглуб карда, мачбур кард, ки акибнишинй кунад.Ҳамлаи дуюми муғулҳо бо роҳбарии Салдӣ аз ҷониби генерали Алоуддин Зафархон ҷилавгирӣ карда шуд.Пас аз ин шикасти таҳқиромез муғулҳо бо омодагии ҳамаҷониба ҳуҷуми сеюмро оғоз карданд ва ният доштанд Ҳиндустонро забт кунанд.Дар охири соли 1299 ҳокими хонии Чағатойи Муғул Дува писари худ Қутлуғ Хоҷаро барои забт кардани Деҳлӣ фиристод.Муғулҳо ният доштанд, ки султонати Деҳлиро забт кунанд ва идора кунанд, на танҳо ба он ҳамла кунанд.Аз ин ру, онхо дар давоми 6-мохаи походи худ ба суи Хиндустон ба горат кардани шахрхо ва хароб кардани калъахо рох надоданд.Вақте ки онҳо дар Кили дар наздикии Деҳлӣ ӯрду заданд, султони Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ артишро барои тафтиши пешрафти онҳо сарварӣ кард.Генерали Алоуддин Зафархон бе ичозати Алоуддин ба подразделенияи мугул бо сардории Хичлак хучум кард.Муғулҳо Зафархонро фиреб дода, аз ӯрдугоҳи Алоуддин аз паси онҳо дур шуданд ва сипас қисми ӯро камин гирифтанд.Зафархон пеш аз маргаш тавонист ба лашкари муғул талафоти зиёд расонад.Муғулҳо тасмим гирифтанд, ки пас аз ду рӯз ақибнишинӣ кунанд.Сабаби аслии ақибнишинии муғулҳо зоҳиран дар он аст, ки Қутлуғ Хоҷа сахт захмӣ шуда буд: ӯ ҳангоми бозгашт ба ҳалокат расидааст.

Дар соли 1301 Алоуддин Халҷӣ, ҳокими султонии Деҳлии Ҳиндустон, подшоҳии ҳамсояи Ранастамбҳапураро (Рантҳамбори муосир) забт кард.Ҳаммира, подшоҳи Чахамана (Чауҳан)-и Рантамбор, дар соли 1299 ба баъзе шӯришиёни муғул аз Деҳлӣ паноҳгоҳ дода буд. Ӯ дархости куштани ин шӯришиён ё ба Алоуддин супурдани онҳоро рад кард, ки дар натиҷа Деҳлӣ ҳуҷум кард.Пас аз он худи Алауддин амалиёти Рантамборро ба дасти худ гирифт.Фармон дод, ки теппае созад, то деворҳои онро васеъ кунад.Пас аз муҳосираи тӯлонӣ муҳофизон ба гуруснагӣ ва гуруснагӣ дучор шуданд.Дар моҳи июли соли 1301 ба вазъияти ногувор дучор омада, Ҳаммира ва ҳамроҳони вафодори ӯ аз қалъа берун омада, то ба марг меҷангиданд.Занҳо, духтарон ва дигар хешовандони занаш Ҷавҳар (худсӯзии оммавӣ) содир карданд.Алоуддин калъаро забт карда, Улугхонро волии он таъин кард.

Дар соли 1303 лашкари муғул аз хонии Чагатой ба султонати Деҳлӣ ҳамла кард, вақте ки ду қисми асосии артиши Деҳлӣ аз шаҳр дур буданд.Султони Дехлй Алауддин Халчй, ки хангоми саршавии походи мугулхо дар Читтор буд, саросемавор ба Дехлй баргашт.Бо вуҷуди ин, ӯ натавонист ба ҷанги кофӣ омодагӣ гирад ва тасмим гирифт, ки дар лагери хуб муҳофизатшаванда дар Форти Сири сохташуда паноҳ барад.Муғулҳо бо сарварии Тарагай Деҳлиро дар тӯли зиёда аз ду моҳ муҳосира карданд ва атрофи онро ғасб карданд.Дар ниҳоят, онҳо қарор доданд, ки ақибнишинӣ кунанд, зеро натавонистанд лагери Алоуддинро вайрон кунанд.Ин ҳуҷум яке аз ҷиддитарин ҳамлаҳои муғул ба Ҳиндустон буд ва Алоуддинро водор сохт, ки барои пешгирӣ аз такрори он як қатор чораҳо андешад.Вай ҳузури низомиро дар масирҳои муғул баҲиндустон таҳким бахшид ва ислоҳоти иқтисодиро барои таъмини захираҳои мувофиқи даромад барои нигоҳ доштани артиши қавӣ амалӣ кард.

Соли 1303 ҳокими султони Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ пас аз ҳаштмоҳаи муҳосираи тӯлонӣ қалъаи Читторро аз подшоҳи Гухила Ратнасимҳа забт кард.Ин низоъ дар чанд ривояти афсонавӣ, аз ҷумла шеъри ҳамосавии таърихии Падмават тасвир шудааст, ки иддао дорад, ки ҳадафи Алоуддин ба даст овардани ҳамсари зебои Ратнасимҳа Падмаватӣ буд;ин ривоятро аксари муаррихон аз лиҳози таърихӣ нодуруст мешуморанд.

Соли 1305 ҳокими султони Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ барои забт кардани салтанати Парамара Малва дар маркази Ҳиндустон артиш фиристод.Артиши Деҳлӣ вазири пурқудрати Парамара Гогаро мағлуб кард ва куштанд, дар ҳоле ки подшоҳи Парамара Маҳалакадева дар қалъаи Манду паноҳ бурд.Алоуддин Айнулмулк Мултониро волии Малва таъин кард.Айн ал-Мулк пас аз мустаҳкам кардани қудрати худ дар Малва, Мандуро муҳосира кард ва Маҳалакадеваро кушт.

Сарфи назар аз чораҳои Алоуддин, дар соли 1305 як лашкари муғул бо сардории Алӣ-бек ба султонии Деҳлӣ ҳамла кард.Алоуддин барои торумор кардани муғулҳо аскарони 30000-нафараи савораи Малик Наякро фиристод.Муғулҳо ба артиши Деҳлӣ як ё ду ҳамлаи заиф карданд.Армиям Дехлй ба истилогарон торумор карда шуд.Ҷанги Амроҳа 20 декабри соли 1305 байни лашкарҳои султонати Деҳлии Ҳинд ва хонии Чағатойи Муғул дар Осиёи Миёна сурат гирифт.Нерӯҳои Деҳлӣ бо сардории Малик Наяк артиши муғулҳоро бо сардории Алӣ Бег ва Тартақ дар наздикии Амроҳаи Уттар-Прадеши ҳозира мағлуб карданд.Алоуддин фармон дод, ки баъзе аз асирон кушта шаванд ва баъзеи дигар ба зиндон андохта шаванд.Бо вуҷуди ин, Баронӣ мегӯяд, ки Алоуддин фармон додааст, ки ҳамаи асирон зери пои филҳо кушта шаванд.

Соли 1306 ҳокими хони Чағатой Дува барои гирифтани интиқоми шикасти муғулҳо дар соли 1305 ба Ҳиндустон экспедитсия фиристод. Артиши истилогар се контингентро бо сарварии Копек, Иқбалманд ва Тай-Бу дохил кард.Барои тафтиши пешравии истилогарон, ҳокими султонии Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ артиши Малик Кофурро фиристод ва аз ҷониби генералҳои дигар, ба монанди Малик Туғлуқ дастгирӣ ёфт.Армияи Дехлй галабаи катъй ба даст оварда, даххо хазор истилогаронро куштанд.Асирони муғулро ба Деҳлӣ оварда, дар он ҷо куштанд ё ба ғуломӣ мефурӯхтанд.Баъди ин шикаст муғулҳо дар замони ҳукмронии Алоуддин ба Султони Деҳлӣ ҳамла накарданд.Ғалаба генерали Алоуддин Туғлуқро хеле рӯҳбаланд кард, ки вай дар сарзаминҳои муғулҳои Афғонистони имрӯза якчанд ҳамлаҳои ҷазоро оғоз кард.

Дар ибтидои асри 13, минтақаи Деккан дар ҷануби Ҳиндустон як минтақаи бениҳоят сарватманд буд ва аз артиши хориҷӣ, ки шимолиҲиндустонро ғасб карда буданд, муҳофизат карда мешуд.Сулолаи Какатия дар қисми шарқии Деккан бо пойтахти онҳо дар Варангал ҳукмронӣ мекард.Дар соли 1296, пеш аз он ки Алоуддин ба тахти Деҳлӣ нишаст, ӯ ба Девагири, пойтахти ҳамсояҳои Какатия Ядавас ҳамла кард.Тороҷе, ки аз Девагири ба даст омадааст, ӯро водор кард, ки ҳамла ба Варангалро ба нақша гирад.Пас аз забт кардани Рантамбор дар соли 1301 Алоуддин ба сарлашкари худ Улуғхон фармон дода буд, ки барои раҳпаймоӣ ба Варангал омода шавад, аммо марги бемаҳалли Улуғхон ба ин нақша хотима дод.Дар охири соли 1309 ҳокими султони Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ генерали худ Малик Кафурро ба экспедитсия ба пойтахти Какатия Варангал фиристод.Малик Кафур дар мохи январи соли 1310 баъд аз забт кардани калъа дар сархади Какатия ва торумор кардани территорияи онхо ба Варангал расид.Пас аз муҳосираи якмоҳа, ҳокими Какатия Пратапарудра тасмим гирифт, ки дар бораи сулҳ гуфтушунид кунад ва ба ғайр аз ваъдаи фиристодани хироҷҳои солона ба Деҳлӣ миқдори зиёди сарватро ба истилогарон таслим кард.

Тақрибан соли 1308 ҳокими султони Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ лашкари бузургеро бо сардории генерали худ Малик Кафур ба Девагири, пойтахти шоҳи Ядава Рамачандра фиристод.Қисмати артиши Деҳлӣ, ки ба он Алп Хон фармондеҳӣ мекард, ба князии Карна дар салтанати Ядава ҳуҷум кард ва шоҳзодаи Вагела Девалдевиро, ки баъдтар бо писари Алоуддин Хизрхон издивоҷ кард, асир гирифт.Бахши дигар, ки ба он Малик Кофур фармондеҳӣ мекард, пас аз муқовимати сусти ҳимоятгарон Девагириро ишғол кард.Рамачандра розӣ шуд, ки вассали Алоуддин шавад ва баъдтар ба Малик Кафур дар ҳамлаҳои султонӣ ба салтанатҳои ҷанубӣ кӯмак кард.

Дар соли 1311 ҳокими султонии Деҳлӣ Алоуддин Халҷӣ артишро барои забт кардани қалъаи Ҷалоре дар Раҷастони имрӯзаиҲиндустон фиристод.Ҷалоре аз ҷониби ҳокими Чаҳомана Канҳададева ҳукмронӣ мекард, ки лашкарҳои он қаблан бо нерӯҳои Деҳлӣ чанд задухӯрд карда буданд, махсусан пас аз забт кардани Алоуддин қалъаи ҳамсояи Сивана.Артиши Канҳададева бар зидди истилогарон баъзе муваффақиятҳои ибтидоӣ ба даст овард, аммо қалъаи Ҷалор дар ниҳоят ба артиши генерали Алоуддин Малик Камолиддин афтод.Канхададева ва писараш Вирамадева кушта шуданд ва бо хамин ба сулолаи Чахаманаи Чалоре хотима дода шуданд.

Ғозӣ Малик пас аз ба даст овардани қудрат худро Ғиёсуддини Туғлоқ номид - ҳамин тавр сулолаи Туғлоқро оғоз ва номид.Вай аслан туркуҳиндии омехта буд;модараш ашрофи Ҷатт буд ва падараш эҳтимол аз ғуломони туркҳои ҳиндӣ буд.Вай меъёри андозро аз мусулмонон, ки дар давраи сулолаи Халҷӣ маъмул буд, паст кард, аммо андозҳоро аз ҳиндуҳо зиёд кард.Ӯ дар шаш километрии шарқи Деҳлӣ шаҳре сохт, ки қалъае аз ҳамлаи муғулҳо бештар дифоъ дониста шуда, онро Туғлакобод номид.Соли 1321 ӯ писари калонии худ Улуғхонро, ки баъдтар бо номи Муҳаммад бин Туғлоқ маъруф буд, ба Деогир фиристод, то салтанатҳои ҳиндуҳои Арангал ва Тилангро (ҳоло як қисми Телангана) ғорат кунад.Аввалин кӯшиши ӯ ноком буд.Пас аз чаҳор моҳ Ғиёсуддин Туғлоқ барои писараш нерӯҳои зиёди артиш фиристод ва аз ӯ хоҳиш кард, ки боз кӯшиш кунад, ки Арангал ва Тилангро ғорат кунад.Ин дафъа ба Улугхон муяссар гардид.Арангал афтод, ба Султонпур табдил дода шуд ва тамоми сарвати ғоратшуда, хазинаи давлат ва асирон аз салтанати забтшуда ба султонати Деҳлӣ интиқол дода шуданд.Ҳукмронии ӯ пас аз панҷ сол кӯтоҳ карда шуд, вақте ки ӯ дар соли 1325 дар шароити пурасрор вафот кард.

Муҳаммад ибни Туғлоқ як зиёӣ буда, аз Қуръон, Фиқҳ, шеър ва дигар соҳаҳо дониши васеъ дошт.Вай инчунин нисбат ба хешовандон ва вазирони худ (вазирон) сахт шубҳанок буд, нисбат ба мухолифони худ ниҳоят сахтгир буд ва қарорҳое қабул мекард, ки боиси таҳаввулоти иқтисодӣ мешуданд.Масалан, ӯ амр дод, ки сикка аз филизоти қиматбаҳои қимати тангаҳои нуқра сикка зананд - ин тасмим ноком шуд, зеро мардуми оддӣ аз филизоти ғайриқонунӣ дар хонаҳояшон тангаҳои қалбакӣ сикка зада, барои пардохти андоз ва ҷизя истифода мекарданд.

Дар соли 1327 Туглуқ фармон дод, ки пойтахти худро аз Деҳлӣ ба Даулатобод (дар Маҳараштраи ҳозира) дар минтақаи Декани Ҳиндустон интиқол диҳад.Мақсад аз интиқоли тамоми элитаи мусалмонон ба Даълатобод номнавис кардани онҳо ба рисолати фатҳи ҷаҳон буд.Ӯ нақши онҳоро ҳамчун таблиғгароне медонист, ки рамзҳои динии исломиро ба риторикаи империя мутобиқ мекунанд ва сӯфиҳо метавонистанд бо бовар кунонданд, ки бисёре аз сокинони Декканро мусалмон кунанд.Соли 1334 дар Мабар шуриш ба амал омад.Ҳангоми саркӯбии исён дар Бидар вабои бубонӣ ба амал омад, ки бар асари он худи Туғлуқ бемор шуд ва бисёре аз сарбозонаш ҳалок шуданд.Ҳангоме ки ӯ ба Даулатобод баргашт, Мабар ва Дварсамудра аз назорати Туглуқ ҷудо шуданд.Баъд аз ин дар Бангол исьён ба амал омад.Аз тарси он, ки сарҳадҳои шимолии султоният ба ҳамлаҳо дучор мешаванд, дар соли 1335 ӯ тасмим гирифт, ки пойтахтро ба Деҳлӣ баргардонад ва ба шаҳрвандон имкон дод, ки ба шаҳри қаблии худ баргарданд.

Дар соли 1330, пас аз экспедитсияи нобарори худ ба Деогири, вай пули нишонаро баровард;яъне тангаҳои мис ва мис сикка зада мешуданд, ки арзишашон баробари тангаҳои тилло ва нуқра буд.Баронї навиштааст, ки ганљинаи султон аз амалаш, ки подош ва туњфањои тиллої медод, тамом шуд.Дар натича арзиши тангахо паст шуда, ба ибораи Сатиш Чандра тангахо «мисли сангхо беарзиш» шуданд.Ин ҳам ба тиҷорат ва тиҷорат халал расонд.Дар пули нишона бо хатҳои форсӣ ва арабӣ навиштаҷоти истифодаи тангаҳои нав ба ҷои мӯҳри шоҳӣ буд ва аз ин рӯ, шаҳрвандон наметавонистанд байни тангаҳои расмӣ ва қалбакӣ фарқ кунанд.

Империяи Виҷаянагара, ки онро Шоҳигарии Карната низ меноманд, дар минтақаи Декан Плато дарҲиндустони Ҷанубӣ ҷойгир шудааст.Он дар соли 1336 аз ҷониби бародарон Ҳарихара I ва Букка Рая I аз сулолаи Сангама, аъзоёни ҷамоати говчупонҳои чӯпонӣ, ки насаби Ядаваро даъво мекарданд, таъсис дода шудааст.Империя ҳамчун авҷи кӯшишҳои қудратҳои ҷанубӣ барои ҷилавгирӣ аз ҳамлаҳои исломӣ дар охири асри 13 шӯҳрат пайдо кард.Дар авҷи худ, он қариб ҳамаи оилаҳои ҳукмрони Ҳиндустони Ҷанубиро тобеъ кард ва султонҳои Деканро аз минтақаи доаби дарёи Тунгабҳадра-Кришна тела дод, илова бар он, ки Одишаи муосир (Калингаи қадим) аз Салтанати Гаҷапатиро ҳамроҳ кард ва ҳамин тавр ба як қудрати намоён табдил ёфт.Он то соли 1646 давом кард, гарчанде ки қудрати он пас аз шикасти бузурги низомӣ дар ҷанги Таликота дар соли 1565 аз ҷониби артиши муттаҳидшудаи султонҳои Деккан коҳиш ёфт.Империя ба номи пойтахти он Виҷаянагара номгузорӣ шудааст, ки харобаҳои он Ҳампи имрӯзаро, ки ҳоло дар Карнатакаи Ҳиндустон ба қайд гирифта шудааст, иҳота кардааст.Сарват ва шӯҳрати империя сафарҳо ва навиштаҳои сайёҳони аврупоии асримиёнагӣ ба монанди Доминго Паес, Фернао Нунес ва Никколо де' Контиро илҳом бахшид.Ин саёҳатномаҳо, адабиёти муосир ва эпиграфия бо забонҳои маҳаллӣ ва кофтуковҳои муосири бостоншиносӣ дар Виҷаянагара дар бораи таърих ва қудрати империя маълумоти фаровон додаанд.Мероси империя муҷассамаҳоеро дар бар мегирад, ки дар Ҳиндустони Ҷанубӣ паҳн шудаанд, ки маъруфтаринашон гурӯҳ дар Ҳампи мебошад.Анъанаҳои гуногуни сохтмони маъбад дар Ҳиндустони Ҷанубӣ ва Марказӣ ба услуби меъмории Виҷаянагара муттаҳид карда шуданд.

Дар замони волии Иззиддини Яҳё дар Сатғон Шамсуддин Илёсшоҳ хидмати ӯро ба ӯҳда гирифт.Пас аз марги Яҳё дар соли 1338, Илёсшоҳ Сатгаонро ба дасти худ гирифт ва худро мустақил аз Деҳлӣ султон эълон кард.Пас аз он ӯ маъракае анҷом дода, то соли 1342 ҳам султонҳо Алоуддин Алӣшоҳ ва ҳам Ихтиёруддини Ғозӣшоҳи Лахнаутӣ ва Сонаргаонро шикаст дод. Ин боиси таъсиси Бенгол ҳамчун як ниҳоди ягонаи сиёсӣ ва оғози султонати Бенгол ва сулолаи аввалини он Илёс гардид. Шахи.

Ӯ пас аз марги ӯ дар Татта дар Синд, ки Муҳаммад бин Туғлоқ ба таъқиби Тағи ҳокими Гуҷарот рафта буд, ба ҷои амаки худ Муҳаммад ибни Туғлоқ нишаст.Бар асари нооромиҳои густурда мулки ӯ аз мулки Муҳаммад хеле хурдтар буд.Ӯ бо шӯришҳои зиёд, аз ҷумла дар Бангол, Гуҷарот ва Варангал рӯбарӯ шуд.Бо вуҷуди ин, ӯ барои беҳтар кардани инфрасохтори империя кор кард, ки каналҳо, хонаҳои истироҳатӣ ва беморхонаҳо сохт, обанборҳоро бунёд ва таъмир кард ва чоҳҳо кофт.Вай дар атрофи Деҳлӣ чанд шаҳр, аз ҷумла Ҷаунпур, Фирозпур, Ҳисор, Фирӯзобод, Фотеҳаободро бунёд кард.Вай дар саросари мулки худ шариатро барпо кард.

Султон Фирӯзшоҳи Туғлуқ дар соли 1359 ҳамлаи дуввум ба Банголро оғоз кард. Туғлоқҳо Зафархон Форс, ашрофи форс ва домоди Фахруддини Муборакшоҳро ҳокими қонунии Бангол эълон карданд.Фирӯзшоҳи Туғлуқ лашкари иборат аз 80 000 аскари савора, як аскари пиёда ва 470 филро ба сӯи Банғол бурд.Сикандаршоҳ, ҳамон тавре ки падараш пештар ба қалъаи Экдала паноҳ бурд.Кушунхои Дехлй калъаро ихота карданд.Армияи Бангола то саршавии борон такьягохи худро сахт мухофизат кард.Дар ниҳоят Сикандаршоҳ ва Фирӯзшоҳ шартномаи сулҳ бастанд, ки Деҳлӣ истиқлолияти Банголаро эътироф кард ва қувваҳои мусаллаҳашро аз он хориҷ кард.

Аввалин ҷанги шаҳрвандӣ дар соли 1384 милодӣ чаҳор сол пеш аз марги пиронсоли Фирӯзшоҳи Туғлоқ сар зад, дар ҳоле ки ҷанги дуввуми шаҳрвандӣ дар соли 1394 милодӣ пас аз шаш соли марги Фирӯзшоҳ оғоз шуд.Ин ҷангҳои дохилӣ пеш аз ҳама дар байни гурӯҳҳои мухталифи аристократияи исломи суннимазҳаб буданд, ки ҳар яке барои соҳибихтиёрӣ ва замин барои андоз аз зиммиҳо ва гирифтани даромад аз деҳқонони муқим.Дар ҳоле ки ҷанги шаҳрвандӣ ҷараён дошт, аҳолии умдатан ҳиндуҳо дар доманакӯҳҳои Ҳимолой дар шимолиҲиндустон шӯриш бардоштанд, пардохти андозҳои Ҷизя ва Хараҷро ба амалдорони Султон бас карданд.Ҳиндуҳо дар ҷануби Доаби Ҳиндустон (ҳоло Этава) дар соли 1390 ба шӯриш ҳамроҳ шуданд.Тартархон Султони дуюм Носириддин Нусратшоҳро дар Фарозобод, чанд километр дуртар аз курсии аввали султон дар охири соли 1394 таъин кард. Ин ду султон иддао мекарданд, ки ҳокими қонунии Осиёи Ҷануби ҳастанд ва ҳар кадоме дорои артиши хурде буданд, ки аз ҷониби онҳо таҳти назорат қарор дошт. як гурӯҳи ашрофи мусулмон.Ҷангҳо ҳар моҳ ба вуқӯъ меомаданд, дудилагӣ ва тараф иваз кардани амирон ба як амри маъмулӣ табдил ёфта, ҷанги дохилии ду ҷиноҳи султон то соли 1398, то ҳамлаи Темур идома ёфт.

Соли 1398 Темур лашкаркашии худро ба суинимчазираи Ҳинд (Ҳиндустон) оғоз кард.Дар он вақт қудрати бартаридоштаи субконтинент сулолаи Туғлоқ аз султонати Деҳлӣ буд, аммо он аллакай бо ташкили султонҳои минтақавӣ ва муборизаи ворисонӣ дар оилаи императорӣ заиф шуда буд.Темур сафарашро аз Самарқанд оғоз кард.Вай 30 сентябри соли 1398 тавассути убури дарёи Ҳинд ба нимҷазираи шимолии Ҳинд ( Покистон ва Ҳиндустони Шимолӣ) ҳамла кард. Ба ӯ Ахирҳо, Гуҷҷарҳо ва Ҷатҳо муқобилат карданд, аммо султонати Деҳлӣ ҳеҷ коре накард, ки ӯро боздорад.Ҷанги байни Султон Носириддин Туғлоқ, ки бо Маллу Иқбол ва Темур муттаҳид шуда буд, 17 декабри соли 1398 ба вуқӯъ пайваст. Нерӯҳои Ҳинд филҳои ҷангиро бо зиреҳпӯши занҷирӣ ва заҳр дар дандонҳои худ доштанд, ки барои нерӯҳои Темуриён вақти душворе ба бор овард, зеро тоторҳо бори аввал аз сар гузаронданд. .Аммо пас аз чанд вақт Темур фаҳмид, ки филҳо ба осонӣ ба воҳима афтодаанд.Вай аз вайроншавии минбаъдаи қувваҳои Носир-уд-Дин Туғлуқ истифода бурда, ғалабаи осонро таъмин кард.Султони Деҳлӣ бо боқимондаи нерӯҳои худ гурехт.Деҳлӣ барканор шуд ва дар харобазор монд.Пас аз ҷанг, Темур Хизрхон, волии Мултонро ба унвони султони нави Деҳлӣ дар ихтиёри худ таъин кард.Фатҳи Деҳлӣ яке аз бузургтарин пирӯзиҳои Темур буд, ки ба далели шароити сахти сафар ва ноил шудан ба забт кардани сарватмандтарин шаҳри ҷаҳон дар он замон аз Дориюши Макдунӣ, Искандари Мақдунӣ ва Чингизхон пештар буд.Деҳлӣ аз ин сабаб талафоти бузург дод ва барои барқароршавӣ як аср лозим шуд.

Пас аз он ки Темур дар соли 1398 Деҳлӣ зада буд, ӯ Хизрхонро муовини Мултон (Панҷоб) таъин кард.Хизрхон 28 майи соли 1414 Дехлиро забт кард ва бо хамин сулолаи Сайидхоро таъсис дод.Хизрхон унвони Султонро нагирифта, ба таври номӣ райати ало (вассали)-и Темуриён - ибтидо Темур ва баъдтар набераи ӯ Шоҳрух буд.Хизрхон баъд аз маргаш 20 майи соли 1421 ба чои писараш Сайид Муборакшох нишаст. Охирин хукмрони Сайидхо Ала-уддин 19 апрели соли 1451 ба манфиати Бахлулхон Лодй аз тахти султони Дехлй ихтиёран даст кашид. ва ба Бадаун рафт ва соли 1478 дар он чо вафот кард.

Сулолаи Лодиҳо ба қабилаи паштунҳои Лодӣ тааллуқ дошт.Баҳлулхон Лодӣ сулолаи Лодиро оғоз кард ва аввалин паштун буд, ки султонати Деҳлӣ ҳукмронӣ кард.Муҳимтарин ҳодисаи салтанати ӯ фатҳи Ҷаунпур буд.Бахлул бештари вакти худро дар мубориза ба мукобили сулолаи Шарки сарф кард ва дар охир ба он хамрох шуд.Пас аз он, минтақа аз Деҳлӣ то Варанасӣ (он вақт дар сарҳади музофоти Бангол) дубора зери таъсири Султонати Деҳлӣ қарор гирифт.Бахлул барои боздоштани шӯришҳо ва шӯришҳо дар қаламравҳои худ бисёр кор кард ва моликияти худро дар Гвалиор, Ҷаунпур ва Уттар-Прадеши боло васеъ кард.Мисли султонҳои қаблии Деҳлӣ, ӯ Деҳлиро пойтахти салтанати худ нигоҳ дошт.

Сикандар Лодӣ (таваллудаш Низомхон), писари дуюми Баҳлул, пас аз маргаш 17 июли 1489 ба ҷои ӯ нишаст ва унвони Сикандаршоҳро гирифт.Вай соли 1504 Аграро барпо карда, масчидхо сохт.Вай пойтахтро аз Деҳлӣ ба Агра интиқол дод.Ӯ боҷҳои ҷуворимаккаро бекор карда, ба савдо ва тиҷорат сарпарастӣ кард.Ӯ шоири обрӯманд буд, ки бо тахаллуси Гулрук эҷод мекард.Ӯ ҳамчунин сарпарасти омӯзиш буд ва амр дод, ки кори санскрит дар тиб ба форсӣ тарҷума шавад.Вай тамоюли шахспарастии ашрофони паштуни худро ҷилавгирӣ карда, онҳоро маҷбур мекард, ки ҳисобҳои худро ба аудити давлатӣ пешниҳод кунанд.Ба хамин тарик, вай тавонист дар идора кувваю интизом чорй намояд.Бузургтарин дастоварди ӯ забт ва ҳамроҳ кардани Биҳор буд.Дар соли 1501, ӯ Дхолпурро, ки тобеияти Гвалиор буд, забт кард, ки ҳокими он Винаяка-дева ба Гвалиор гурехт.Соли 1504 Сикандар Лодӣ ҷанги худро бар зидди Томараҳо дубора оғоз кард.Аввалан, ӯ қалъаи Мандраялро, ки дар шарқи Гвалиор ҷойгир аст, забт кард.Вай гирду атрофи Мандраялро тахриб кард, аммо бисёре аз сарбозонаш дар хуруҷи эпидемия ҷони худро аз даст доданд ва ӯро маҷбур карданд, ки ба Деҳлӣ баргардад.Кӯшиши Сикандар Лодӣ барои забт кардани қалъаи Гвалиор панҷ маротиба бефоида монд, зеро ҳар дафъа аз ҷониби Раҷа Ман Сингҳ I мағлуб мешуд.

Сикандар Лодӣ дар соли 1517 бо марги табиӣ мурд ва писари дуюмаш Иброҳим Лодӣ қудратро ба ӯҳда гирифт.Иброҳим аз пуштибонии ашрофони афғону форс ва сардорони минтақа бархурдор набуд.Ҳокими Панҷоб Долатхон Лодӣ амаки Иброҳим ба Бобури Муғул даст дароз карда, ӯро ба ҳамла ба султонии Деҳлӣ даъват кард.Иброхим Лодй хислатхои чанговари аъло дошт, вале дар карору кирдораш бепарво ва беадаб буд.Кӯшиши ӯ ба абсолютизми шоҳона бармаҳал буд ва сиёсати репрессияи ошкоро, ки бо чораҳои таҳкими маъмурият ва зиёд кардани захираҳои низомӣ бешубҳа ноком буд.Иброҳим бо исёнҳои сершумор рӯ ба рӯ шуд ва тақрибан даҳ сол аз мухолифин берун монд.Сулолаи Лодӣ пас аз Ҷанги Якуми Панипат дар соли 1526 фурӯ ғалтид, ки дар он Бобур лашкарҳои хеле калонтари Лодиро мағлуб кард ва Иброҳим Лодиро кушт.Бобур Империяи Муғулҳоро таъсис дод, ки то он даме, киРаҷи Бритониё онро дар соли 1857 сарнагун кард, Ҳиндустонро идора мекард.

Бозёфтҳои асосӣ: - Шояд бузургтарин саҳми Султоният муваффақияти муваққатии он дар изолятсияи зерқитъа аз харобиҳои эҳтимолии ҳамлаи муғулҳо аз Осиёи Марказӣ дар асри XIII бошад.- Султоният давраи эҳёи фарҳангии Ҳиндустонро оғоз кард.Дар натиҷаи омезиши "ҳинду мусулмонӣ" ёдгориҳои доимӣ дар меъморӣ, мусиқӣ, адабиёт ва дин боқӣ монд.- Султоният барои империяи Муғулистон, ки минбаъд васеъ кардани қаламрави худро идома медод, асос гузошт.