Чин гүрэн

Мин улсын хожуу үеийн тариачдын бослого бол Мин гүрний сүүлийн хэдэн арван жилд 1628-1644 он хүртэл үргэлжилсэн тариачдын бослого юм.Тэд Шэньси, Шаньси, Хэнань мужуудад болсон байгалийн гамшгаас үүдэлтэй.Үүний зэрэгцээ Ше-Аний бослого, дараа нь Жинь түрэмгийллүүд Мин улсын засгийн газрыг шуудангийн үйлчилгээний санхүүжилтийг танахад хүргэсэн бөгөөд үүний үр дүнд байгалийн гамшигт нэрвэгдсэн мужуудад эрчүүд олноор ажилгүй болжээ.Гурван том хямралыг зэрэг даван туулж чадалгүй Мин улс 1644 онд мөхөв.

1636 оны өвөл шинээр байгуулагдсан Чин гүрэн Жусон гүрнийг довтолж, Хятадын эзэнт гүрний цутгалын систем дэх ноёрхлын статусыг тогтоож, Жосоны Мин улстай харилцаагаа албан ёсоор тасалснаар Чин улсын Жусон руу довтолсон явдал болжээ.Энэхүү довтолгооноос өмнө 1627 онд Хожийн Цзинь улс Жусоныг довтолж, Чин улс Жусоныг бүрэн ялав.Дайны дараа Жосон Чин гүрний харьяанд орж, доройтож буй Мин гүрэнтэй харилцаагаа таслахаас өөр аргагүй болжээ.Жусон Чин гүрнийг шинэ ноён хэмээн хүлээн зөвшөөрснөөр Жосоны хааны гэр бүлийн хэд хэдэн гишүүд барьцаалагдан амь үрэгджээ.

Шуньжи хаан (Фулин; 1638 оны 3 сарын 15 – 1661 оны 2 сарын 5) нь 1644-1661 онд Чин гүрний эзэн хаан бөгөөд Хятадыг жинхэнэ ёсоор захирсан анхны Чин улсын эзэн хаан юм.Манжийн ноёдын хороо түүнийг 1643 оны есдүгээр сард буюу таван настай байхад нь эцэг Хун Тайжийн (1592–1643) орыг залгамжлуулахаар сонгосон байна.Мөн ноёд Чин гүрнийг үндэслэгч Нурхачигийн 14 дэх хүү Доргон (1612–1650), Нурхачийн зээ хүүгийн нэг Жиргаланг (1599–1655) гэсэн хоёр түшмэлийг томилсон бөгөөд тэдгээр нь хоёулаа Чин хааны овог.1643-1650 онд улс төрийн эрх мэдэл голдуу Доргоны гарт байв.Түүний удирдлаган дор Чин гүрэн мөхсөн Мин гүрний нутаг дэвсгэрийн ихэнх хэсгийг (1368-1644) эзлэн авч, Мин улсын үнэнч дэглэмүүдийг баруун өмнөд аймгуудын гүн рүү хөөж, Хятадад нэн таагүй бодлого явуулж байсан ч Чин улсын ноёрхлын үндэс суурийг тавьжээ. 1645 оны "үс тайрах тушаал" нь Чин улсын харьяат хүмүүсийг духыг нь хусч, үлдсэн үсээ Манжийнхтай адил дараалал болгон сүлжихийг албадсан.1650 оны сүүлчийн өдөр Доргоныг нас барсны дараа Шунжигийн залуу хаан биечлэн захирч эхлэв.Тэрээр авлига хээл хахуультай тэмцэж, Манжийн язгууртнуудын улс төрийн нөлөөллийг бууруулахыг хичээж, холимог амжилтанд хүрсэн.1650-иад онд тэрээр Мин улсын үнэнч эсэргүүцэлтэй тулгарсан боловч 1661 он гэхэд түүний арми Чин гүрний сүүлчийн дайснууд болох Өмнөд Мин гүрний далайчин Косинга (1624–1662) болон Гүйгийн хунтайж (1623–1662) нарыг ялав. дараа жил нь бууж өгөх болно.

1644 оны 5-р сарын 27-нд Цагаан хэрмийн зүүн захын Шанхайн даваанд болсон Шанхайн давааны тулалдаан нь Хятадад Чин гүрний ноёрхлыг тогтооход хүргэсэн шийдвэрлэх тулаан байв.Тэнд Чин улсын хошуу ноён Доргон, Мин улсын жанжин асан У Сангуйтай холбоотон Шун гүрний босогчдын удирдагч Ли Зичэнг дарснаар Доргон болон Чингийн арми Бээжинг хурдан эзлэх боломжийг олгов.

Хутунгийн тулалдаан бол 1658 оны 6-р сарын 10-нд Оросын хаант улс , Чин гүрэн, Жосоны хооронд болсон цэргийн мөргөлдөөн юм.Үүний үр дүнд Оросууд ялагдал хүлээв.

Туннин хаант улс буюу тухайн үед Британичууд Тюван гэгддэг байсан бөгөөд 1661-1683 оны хооронд баруун өмнөд Формоса ( Тайвань ) болон Пэнху арлуудыг захирч байсан гүрний тэнгисийн улс байв. Энэ бол Тайваний түүхэн дэх хамгийн анхны Хан үндэстэн голдуу Хятад улс юм. .Хаант улсын тэнгисийн эрх мэдэл нь Хятадын зүүн өмнөд хэсгийн эргийн бүс нутгуудад янз бүрийн хэмжээгээр ноёрхож, Хятадын тэнгисийн хоёр эрэг дагуух далайн гол замыг хянаж, худалдааны өргөн сүлжээ ньЯпоноос Зүүн өмнөд Ази хүртэл үргэлжилдэг байв.Тухайн үед Хятадын хилээс гадуурх харь газар байсан Тайванийг Голландын эрхшээлээс булаан авсны дараа тус вант улсыг Косинга (Жэн Ченггон) байгуулжээ.Хятадын өмнөд хэсэгт орших Мин улсын үлдэгдлийн ууц мужийг Манжийн тэргүүлсэн Чин гүрэн аажмаар эзлэн авах үед Жэн эх газрын Хятад дахь Мин улсыг сэргээнэ гэж найдаж байв.Жэн гүрэн эх газрын Хятадыг Чингээс эргүүлэн авах зорилготой Мин улсын үнэнч хөдөлгөөндөө Тайвань арлыг цэргийн бааз болгон ашиглажээ.Жэнгийн эрхшээлд байсан Тайвань нь Манжийн түрэмгийлэгчийн эсрэг Хан Хятадын эсэргүүцлийн сүүлчийн бэхэлгээг бэхжүүлэхийн тулд үндэстнийг устгах үйл явцыг туулж байв.1683 онд Чин гүрний мэдэлд орох хүртлээ тус улсыг Косингагийн өв залгамжлагчид болох Косингагийн ордныхон захирч байсан бөгөөд засаглалын үеийг Косинга гүрэн эсвэл Жэн гүрэн гэж нэрлэх нь бий.

Канши хаан нь Чин гүрний гурав дахь эзэн хаан бөгөөд 1661-1722 онд хаанчилж байсан хоёр дахь Чин улсын эзэн хаан юм.Канси эзэн хаан 61 жил хаан ширээнд суусан нь түүнийг Хятадын түүхэн дэх хамгийн удаан хаан ширээнд суусан хаан (хэдийгээр түүний ач хүү Цяньлун эзэн хаан насанд хүрсэн хойноо нас барах хүртлээ бодит эрх мэдлийг хамгийн удаан хадгалж байсан) мөн Түүхэнд хамгийн удаан хаанчилсан удирдагчид.Канши эзэн хаан нь Хятадын хамгийн агуу хаадын нэг гэж тооцогддог.Гурван феодаторын бослогыг дарж, Тайваний Туннин вант улсыг шахаж, хойд болон баруун хойд зүгийн монгол босогчдыг Чин улсын эрхшээлд оруулахыг албадаж, Амар мөрний дагуу Хаант Оросыг хааж, Манжуурын гадна, баруун хойд Хятадыг хэвээр үлдээв.Канси эзэн хааны засаглал нь олон жилийн дайн, эмх замбараагүй байдлын дараа урт хугацааны тогтвортой байдал, харьцангуй баялгийг авчирсан.Тэрээр нас барснаас хойш хэдэн үеэрээ үргэлжилсэн "Канши ба Цянлунгийн хөгжил цэцэглэлтийн эрин" буюу "Өндөр Чин" хэмээх үеийг эхлүүлсэн.Түүний шүүх Кангси толь бичгийг эмхэтгэх зэрэг утга зохиолын үйлсийг бас гүйцэтгэсэн.

Гурван феодаторын бослого нь Чин гүрний (1644-1912) Канси хаан (1661-1722) хаанчлалын эхэн үед буюу 1673-1681 онд Хятадад үргэлжилсэн бослого юм.Уг бослогыг Юньнань, Гуандун, Фүжянь мужуудын ноёдын гурван ноён удирдаж, Чин улсын төв засгийн газрыг эсэргүүцэв.Эдгээр удамшлын цол хэргэмийг Мин улсаас Чин улс руу шилжих үед Манжид Хятадыг байлдан дагуулахад тусалсан Хань үндэстний нэр хүндтэй Хятадын урвагчид олгожээ.Феодаторуудыг Тайвань дахь Жэн Жингийн Туннин вант улс дэмжиж, эх газрын Хятад руу цэргээ илгээв.Нэмж дурдахад Ван Фучен, Чахарын Монголчууд зэрэг Хан улсын бага насны цэргийн зүтгэлтнүүд ч Чин улсын засаглалын эсрэг бослого гаргажээ.Хань үндэстний сүүлчийн эсэргүүцлийг дарсны дараа хуучин ноёдын цолыг хүчингүй болгов.

Пэнхугийн тулалдаан нь 1683 онд Чин гүрэн ба Туннин улсын хооронд болсон тэнгисийн цэргийн тулаан юм.Чингийн адмирал Ши Лан флотыг удирдан Пэнху дахь Туннин цэргүүд рүү довтлов.Тал бүр 200 гаруй байлдааны хөлөг онгоцтой байв.Туннин адмирал Лю Гуосюаныг Ши Ланг давж, хүч нь түүнээс гурав нэгээр илүү байв.Тэргүүн хөлөг нь сум дуусч, Тайвань руу зугтангуут ​​Лю бууж өгчээ.Пэнхуг алдсаны үр дүнд Туннин улсын сүүлчийн хаан Жэн Кешуан Чин гүрний мэдэлд бууж өгөв.

Зүүнгар-Чингийн дайн бол Зүүнгар хаант улсыг Хятадын Чин гүрэн болон түүний Монголын вассалуудын эсрэг тулалдсан олон арван жилийн мөргөлдөөн юм.Өнөөгийн төв болон зүүн Монголоос эхлээд одоогийн Хятадын Түвд, Чинхай, Шинжаан зэрэг Өвөр Азийн өргөн уудам нутгийг хамарсан тулалдаан болсон.Чингийн ялалт эцэстээ 1911-1912 онд хаант улс мөхөх хүртэл үргэлжлэх байсан Гадаад Монгол, Түвд, Шинжааныг Чин гүрний бүрэлдэхүүнд оруулж, Зүүнгарын ихэнх хүн амын эзлэгдсэн газар нутгийг хоморголон устгасан.

1689 оны Нерчинскийн гэрээ нь Оросын хаант улс , Хятадын Чин гүрний хооронд байгуулсан анхны гэрээ юм.Оросууд Амар мөрний хойд зүгт Становой нуруу хүртэлх газар нутгийг өгч, Аргун мөрөн, Байгаль нуурын хоорондох газрыг үлдээв.Аргун гол, Становой нурууны дагуух энэхүү хил нь 1858 оны Айгүнийн гэрээ, 1860 оны Бээжингийн конвенцоор Амарыг нэгтгэх хүртэл үргэлжилсэн бөгөөд энэ нь Хятадад Оросын бараа бүтээгдэхүүний зах зээлийг нээж, оросуудад Хятадын бараа бүтээгдэхүүн, тансаг хэрэглээг хангах боломжийг олгосон юм.1689 оны 8-р сарын 27-нд Нерчинск хотод гэрээнд гарын үсэг зурсан ба Канси хааныг төлөөлж Сонготу нар, Оросын хаан Петр I, Иван V-ийг төлөөлж Федор Головин нар гарын үсэг зурсан. Эрх мэдэл бүхий хувилбар нь латин хэл дээр орос, манж хэлээр орчуулагдсан байв. , гэхдээ эдгээр хувилбарууд нь нэлээд ялгаатай байв.Дахиад хоёр зуун жилийн турш албан ёсны хятад бичвэр байгаагүй боловч хилийн тэмдгийг манж, орос, латин хэлээр хятад хэлээр бичдэг байсан.Хожим нь 1727 онд Киахтын гэрээгээр Аргуны баруун талд одоогийн Монголын хилийг тогтоож, хилийн зурвасыг нээжээ. карваны худалдааг дээшлүүлнэ.1858 онд (Айгуны гэрээ) Орос Амарын хойд нутгийг өөртөө нэгтгэж, 1860 онд (Бээжингийн гэрээ) Владивосток хүртэл эргийг буулгав.Одоогийн хил нь Аргун, Амур, Уссури голын дагуу урсдаг.

Чин улсын захиргаанд байсан Төвд гэдэг нь 1720-1912 оны хооронд Чин гүрний Түвдтэй харилцах харилцааг хэлнэ. Энэ хугацаанд Чин Хятад Төвдийг вассал улс гэж үзэж байв.Төвд нь Чин гүрэнтэй зөвхөн "санваартан, ивээн тэтгэгч"-ийн харилцаатай, тусгаар тогтносон улс гэж үздэг.Мелвин Голдштейн зэрэг эрдэмтэд Түвдийг Чин улсын хамгаалалттай газар гэж үздэг.1642 он гэхэд Хошут хааны Гүшри хаан Гэлүг сургуулийн 5-р Далай ламын сүнслэг болон материаллаг эрх мэдлийн дор Төвдийг нэгтгэв.1653 онд Далай лам Чин улсын ордонд төрийн айлчлал хийж, түүнийг Бээжинд хүлээн авч "Чин гүрний оюун санааны эрх мэдэл" хэмээн хүлээн зөвшөөрөв.Зүүнгарын хаант улс 1717 онд Түвд рүү довтолж, улмаар 1720 онд Чин улс хөөгдсөн. Дараа нь Чин улсын хаад амбан гэгддэг эзэнт гүрний оршин суугчдыг Төвдөд томилсон бөгөөд тэдний ихэнх нь Манж угсаатнууд байсан бөгөөд тэдгээр нь эзэнт гүрнийг хянадаг Чин улсын төрийн байгууллага болох Лифан Юаньд харьяалагддаг байв. хил.Чин улсын үед Далай ламын дор Лхас улс төрийн хувьд хагас автономит байсан.Чингийн эрх баригчид Түвдэд хөндлөнгөөс оролцох улс төрийн үйл ажиллагаа явуулж, алба гувчуур цуглуулж, цэрэг байршуулж, Алтан ургаар дамжуулан хойд дүрийг сонгоход нөлөөлсөн.Түвдийн газар нутгийн тал орчим хувь нь Лхасын засаг захиргааны эрх мэдлээс чөлөөлөгдөж, хөрш зэргэлдээх Хятадын мужуудад нэгтгэгдсэн боловч ихэнх нь зөвхөн нэрийн хувьд Бээжинд захирагдаж байв.1860-аад он гэхэд Чин улсын дотоод, гадаад харилцааны ачаа дарамтаас шалтгаалж Төвдөд Чин улсын "захирамж" нь бодит байдлаас илүү онол болон хувирчээ.

Юнжэн хаан (Инжен; 1678 оны 12 сарын 13 – 1735 оны 10 сарын 8) нь Чин гүрний дөрөв дэх эзэн хаан бөгөөд Хятадыг жинхэнэ ёсоор захирсан гурав дахь Чин улсын эзэн хаан байв.Тэрээр 1722-1735 он хүртэл хаан ширээнд суусан. Ажилсаг захирагч Юнжэн хааны гол зорилго нь хамгийн бага зардлаар үр дүнтэй засгийн газар байгуулах явдал байв.Юнжэн хаан өөрийн эцэг Канши хааны нэгэн адил угсааны байр суурийг хадгалахын тулд цэргийн хүчийг ашигласан.Хэдийгээр Юнжэнгийн хаанчлал нь түүний эцэг (Канси хаан) болон түүний хүү (Цяньлун эзэн хаан) хоёрынхоос хамаагүй богино байсан ч Юнжэнгийн эрин үе энх тайван, хөгжил цэцэглэлтийн үе байсан.Юнжэн хаан авлигатай тэмцэж, боловсон хүчин, санхүүгийн удирдлагад шинэчлэл хийсэн.Түүний хаанчлалын үеэр Чин гүрний ирээдүйд асар их нөлөө үзүүлсэн Их зөвлөл байгуулагдсан байгууллага байв.

Хиагтын (эсвэл Киахтын) гэрээ нь Нерчинскийн гэрээ (1689)-ын хамт 19-р зууны дунд үе хүртэл эзэнт гүрний Орос , Хятадын Чин гүрний хоорондын харилцааг зохицуулж байв.Тулишен, Гүн Сава Лукич Рагузинский-Владиславич нар 1727 оны 8-р сарын 23-нд хилийн Хиагта хотод гарын үсэг зурав.

Арван их аян дайн (хятадаар: 十全武功; пиньинь: Shíquán Wǔgōng) нь 18-р зууны дунд ба сүүлчээр Цяньлун эзэн хааны үед (1735–96) Хятадын Чин гүрний эхлүүлсэн цуврал цэргийн кампанит ажил юм. .Эдгээрт Өвөр Ази дахь Чин улсын эзэмшилд байсан нутаг дэвсгэрийг томруулахын тулд гурвыг багтаасан: Зүүнгарын эсрэг хоёр (1755–57), Шинжааныг "тайвшруулах" (1758–59).Бусад долоон кампанит ажил нь аль хэдийн тогтоогдсон хил дээр цагдаагийн ажиллагааны шинж чанартай байсан: Сычуань, Жинчуань мужийн Гиалронг дарах хоёр дайн, Тайванийн уугуул иргэдийг дарах өөр нэг дайн (1787–88), Бирмийн эсрэг гадаадад дөрвөн экспедиц (1765–1765) 69), вьетнамчууд (1788–89), Төвд, Балбын хил дээрх гурхууд (1790–92), сүүлчийнх нь хоёроор тоологддог.

Цяньлун хаан нь 1735-1796 онд хаанчилж байсан Чин гүрний тав дахь эзэн хаан, Хятадыг жинхэнэ ёсоор захирсан дөрөв дэх Чин улсын эзэн хаан байв.Хөгжин цэцэглэн хөгжиж буй эзэнт гүрнийг өвлөн авсан чадварлаг, соёлтой захирагчийн хувьд Чин гүрэн урт удаан хугацаанд хаанчлахдаа хүн ам, эдийн засаг ихтэй байсан нь хамгийн гайхамшигтай, цэцэглэн хөгжсөн эрин үедээ хүрчээ.Цэргийн удирдагчийн хувьд тэрээр Төв Азийн хаант улсуудыг байлдан дагуулах, заримдаа устгах замаар хаант улсын нутаг дэвсгэрийг хамгийн их хэмжээгээр өргөжүүлэх цэргийн кампанит ажлыг удирдаж байв.Энэ нь түүний сүүлийн жилүүдэд эрс өөрчлөгдсөн: Чин гүрэн түүний ордонд авлига, үрэлгэн байдал, зогсонги байдалд орсон иргэний нийгмийн улмаас буурч эхлэв.

Жинчуаны аян дайн (хятадаар: 大小金川之役), мөн Жинчуан толгодын ард түмнийг дарах ажиллагаа (хятадаар: 平定兩金川) нь Чин гүрэн болон Гялрунгсиугийн босогчдын хүчний хооронд болсон хоёр дайн байв. Жинчуань муж.1747 онд Их Жинчуан Слоб Дпон улсын Туси Чакла (Минжэн) ноёнд довтлох үед Чучэн (Да Жинчуан буюу Хятадаар Их Жинчуан) ноёдын эсрэг анхны аян дайн болжээ.Цяньлун эзэн хаан цэргийн хүчийг дайчлан төв засгийн газарт бууж өгсөн Слоб Дпоныг дарахаар шийджээ.1771 онд Жинчуан Туси Соном нар Сычуань мужийн Нгава хошууны Гебушиза Тусийг алснаар Цанлхагийн ноёны (Сяо Жинчуан буюу Бага Жинчуань) эсрэг хоёр дахь аян дайн болжээ.Соном Гэбушиза Тусийг алсны дараа Бага Жинчуаны Тусид тусалж, Сэнгэ Санг тус нутгийн нөгөө Тусид хамаарах газар нутгийг эзлэн авчээ.Аймгийн засаг захиргаа Сономыг газар нутгаа буцааж, Хууль зүйн яаманд шүүх хурлыг нэн даруй хүлээж авахыг үүрэг болгов.Соном босогчдоо ухрахаас татгалзав.Цяньлун хаан ихэд хилэгнэж, 80 мянган цэргийг цуглуулан Жинчуань руу оров.1776 онд Чингийн цэргүүд түүнийг хүчээр бууж өгөхийн тулд Сономын цайзыг бүслэн авчээ. Жинчуаны аян дайн бол Цяньлуны арван их аян дайнуудын хоёр нь байв.Түүний бусад найман кампанит ажилтай харьцуулахад Жинчуаньтай тулалдсан зардал нь ер бусын байв.

Зүүнгарын геноцид бол Чин гүрний Монголын Зүүнгар ард түмнийг үй олноор нь устгасан явдал юм.Чяньлун хаан 1755 онд Зүүнгарын удирдагч Амурсанаа Чин улсын эсрэг бослого гаргасны улмаас уг геноцид анх удаа Амурсанагийн дэмжлэгтэйгээр Зүүнгарын хаант улсыг эзлэн авсны дараагаар геноцид хийхийг тушаажээ.Уг хоморголон устгалыг Зүүнгарыг дарах зорилгоор илгээсэн Чин улсын цэргийн манж жанжин нар үйлдсэн бөгөөд Зүүнгарын дарангуйллын эсрэг Уйгурын бослогын улмаас Уйгурын холбоотнууд, вассалууд дэмжсэн байна.Зүүнгарын хаант улс нь 17-р зууны эхэн үед үүссэн Төвдийн буддын шашинт Ойрад Монголын хэд хэдэн овог аймгуудын нэгдэл бөгөөд Ази дахь нүүдэлчдийн сүүлчийн агуу эзэнт гүрэн байв.Зүүнгарын хүн амын 80 орчим хувь нь буюу 500-800 мянган хүн 1755-1757 онд Чин улсын байлдан дагуулалтын үеэр болон дараа нь дайн тулаан, өвчний улмаас амиа алдсан гэж зарим судлаачид үздэг.Зүүнгарын уугуул хүн амыг устгасны дараа Чин улсын засгийн газар Хань, Хүй, Уйгур, Шиб үндэстнийг Зүүнгарын САА-д суурьшуулж, Манжийн хошууны хүмүүстэй хамт нутаг дэвсгэрийг дахин суурьшуулжээ.

Кантоны систем нь Хятадын өмнөд хэсгийн Кантон (одоогийн Гуанжоу) боомт дээр бүх худалдааг төвлөрүүлж, өөрийн улс доторх барууны худалдааг хянах хэрэгсэл болж байв.Протекционист бодлого нь 1757 онд Хятадын үе үеийн эзэн хаадын гадаадаас ирсэн улс төр, арилжааны аюул заналхийллийн хариу болгон бий болсон.XVII зууны сүүлчээс Хонг гэгддэг Хятадын худалдаачид боомт дахь бүх худалдааг удирдаж байв.Кантоны гадна орших Сувдан голын эрэг дээр байрлах Арван гурван үйлдвэрээс 1760 онд Чин Цяньлун эзэн хааны зарлигаар албан ёсоор Кохон гэгддэг монополийн зөвшөөрлийг авсан.Үүний дараа гадаад худалдаа эрхэлдэг хятад худалдаачид албан бусаар "Хоппо" гэгддэг Гуандун гаалийн байцаагч, Гуанжоу, Гуанси мужийн захирагч нарын удирдлаган дор Кохонгоор дамжин үйл ажиллагаа явуулж байв.

Хятад-Бирмийн дайн нь Бирм дэх Чин улсын довтолгоо эсвэл Чин гүрний Мьянмарын кампанит ажил гэж нэрлэгддэг Хятад-Бирмийн дайн ньХятадын Чин гүрэн болон Бирмийн Конбаунг гүрний (Мьянмар) хооронд өрнөсөн дайн юм.Цянлун эзэн хааны удирдлага дор Хятад улс 1765-1769 оны хооронд Бирм рүү дөрвөн удаа довтолсон нь түүний арван их аян дайны нэгд тооцогддог байв.Гэсэн хэдий ч Хятадын 70,000 гаруй цэрэг, дөрвөн командлагчийн амь насыг авч одсон энэ дайныг "Чин гүрний хийж байсан хамгийн аймшигт хилийн дайн", "Бирмийн тусгаар тогтнолыг баталгаажуулсан" дайн гэж заримдаа тодорхойлдог.Бирмийн амжилттай хамгаалалт нь хоёр улсын өнөөгийн хилийн суурийг тавьсан юм.

Хятадын төв хэсэгт 1794-1804 онд болсон Цагаан бадамлянхуа бослого татварын эсэргүүцлийн хэлбэрээр эхэлсэн.Үүнийг Жин гүрний үеэс (МЭ 265-420) эхэлсэн түүхэн үндэстэй шашны нууц бүлэг болох Цагаан бадамлянхуа нийгэмлэг удирдаж байв.Тус нийгэмлэг нь ихэвчлэн Юань гүрний мөхөл болон Хунвугийн эзэн хаан Жу Юанжаны удирдлаган дор Мин гүрний мандалтад нөлөөлсөн 1352 онд болсон Улаан турбаны бослого зэрэг хэд хэдэн бослоготой холбоотой байдаг.Гэсэн хэдий ч Баренд Жоаннес Тер Хаар зэрэг эрдэмтэд Цагаан бадамлянхуа шошгыг Мин, Чин улсын албан тушаалтнууд янз бүрийн холбоогүй шашны хөдөлгөөн, бослогуудад өргөн ашигладаг байсан бөгөөд ихэнхдээ зохион байгуулалтын нэгдмэл бүтэцгүй байсан гэж үздэг.Босогчид өөрсдөө Цагаан бадамлянхуа гэдэг нэрийг байнга ялгадаггүй байсан бөгөөд энэ нь засгийн газрын эрчимтэй байцаалтын үеэр тэднийг ихэвчлэн холбодог байв.Цагаан бадамлянхуа бослогын шууд угтвар нь тулааны зураач, ургамал судлаач Ван Лун тэргүүтэй 1774 оны Шаньдун мужид болсон Ван Луны бослого байв.Анхны амжилтыг үл харгалзан Ван Лун олон нийтийн дэмжлэгийг бий болгож, нөөц баялгаа хуваалцаж чадаагүй нь түүний хөдөлгөөнийг хурдан сүйрүүлэхэд хүргэв.Цагаан бадамлянхуа бослого өөрөө Сычуань, Хубэй, Шаанси мужуудын уулархаг хилийн бүсэд гарч ирэв.Эхэндээ татварын эсэргүүцэл байсан ч дагалдагчдадаа хувийн авралыг амласан бүрэн хэмжээний бослого болж хувирав.Энэ бослого өргөн хүрээний дэмжлэгийг авч, Чин гүрний хувьд томоохон сорилт болж байв.Босогчид партизаны тактик хэрэглэж, энгийн иргэдийн амьдралд амархан холилдсон тул Цянлун эзэн хааны бослогыг дарах анхны хүчин чармайлт үр дүнгүй байв.Харгис хэрцгий байдгаараа алдартай Чингийн цэргүүдийг "Улаан бадамлянхуа" гэж хочилдог байв.1800-аад оны эхэн үед л Чин улсын засгийн газар цэргийн ажиллагаа, нийгмийн бодлогыг хослуулан хэрэгжүүлснээр бослогыг амжилттай дарж чадсангүй, тэр дундаа орон нутгийн цэргийн ангиудыг байгуулж, нүүлгэн шилжүүлэх хөтөлбөрүүдийг хэрэгжүүлсэн.Энэхүү бослого нь Чин улсын цэрэг, засаглалын сул талыг илчилсэн нь 19-р зуунд бослого гарах давтамж нэмэгдэхэд нөлөөлсөн.Чин улсын ашигласан дарангуйллын арга, ялангуяа орон нутгийн цэрэгжсэн бүлэглэлүүд хожим Тайпингийн бослогын үед ашигласан стратегид нөлөөлсөн.

Опиумын дайн буюу Опиумын нэгдүгээр дайн гэж нэрлэгддэг Англи-Хятадын дайн нь 1839-1842 оны хооронд Их Британи болон Чин гүрний хооронд тулалдсан цуврал цэргийн ажиллагаа юм. Шуурхай асуудал бол Хятадууд Кантон дахь опиумын хувийн нөөцийг хураан авсан явдал байв. хориотой хар тамхины худалдааг зогсоож, ирээдүйн гэмт хэрэгтнүүдэд цаазаар авах ял онооно.Их Британийн засгийн газар чөлөөт худалдааны зарчмыг баримталж, улс орнуудын хооронд тэгш дипломат хүлээн зөвшөөрөгдөхийг баримталж, худалдаачдын шаардлагыг дэмжиж байв.Их Британийн тэнгисийн цэргийн хүчин технологийн хувьд давуу талтай хөлөг онгоц, зэвсгийг ашиглан хятадуудыг ялж, улмаар Британид газар нутаг олгож, Хятадтай худалдаа нээсэн гэрээ байгуулжээ.20-р зууны үндсэрхэг үзэлтнүүд 1839 оныг доромжлолын зууны эхлэл гэж үзсэн бөгөөд олон түүхчид үүнийг Хятадын орчин үеийн түүхийн эхлэл гэж үздэг. 18-р зуунд Хятадын тансаг хэрэглээний бараа (ялангуяа торго, шаазан, цай) эрэлт хэрэгцээ нь хоёр улсын хооронд худалдааны тэнцвэргүй байдлыг бий болгосон. Хятад, Их Британи.Европын мөнгө Хятад руу Кантоны системээр урсдаг байсан бөгөөд энэ нь орж ирж буй гадаад худалдааг өмнөд боомт Кантон хот руу хязгаарладаг байв.Энэхүү тэнцвэргүй байдлыг арилгахын тулд Британийн Зүүн Энэтхэгийн компани Бенгалд опиум тариалж эхэлсэн бөгөөд Британийн хувийн худалдаачдад Хятадад хууль бусаар худалдахын тулд хар тамхины ургамлыг хятадын хууль бусаар хил давуулагчдад худалдахыг зөвшөөрөв.Мансууруулах бодисын урсгал нь Хятадын худалдааны ашгийг эргүүлж, мөнгөний эдийн засгийг шавхаж, хар тамхинд донтогчдын тоог нэмэгдүүлсэн нь Хятадын албаныхныг ихээхэн түгшээж байв.1839 онд Даогуаны эзэн хаан опиумыг хуульчлах, татвар авах саналаас татгалзаж, опиумын худалдааг бүрмөсөн зогсоохын тулд дэд ван Лин Зексуг Кантонд очихоор томилов.Лин хатан хаан Викторияд хэзээ ч харж байгаагүй нээлттэй захидал бичиж, хар тамхины наймааг зогсоох ёс суртахууны үүрэг хариуцлагаа уриалав.

Нанкингийн гэрээ нь 1842 оны 8-р сарын 29-нд Их Британи, Хятадын Чин гүрний хооронд болсон опиумын нэгдүгээр дайныг (1839-1842) дуусгасан энхийн гэрээ юм.Хятадын цэргийн ялагдлын дараа Их Британийн байлдааны хөлөг онгоцууд Нанжин руу довтлохоор зэхэж байх үед Их Британи, Хятадын албаны хүмүүс тус хотод зангуу тавьсан HMS Cornwallis хөлөг дээр хэлэлцээ хийжээ.8-р сарын 29-нд Британийн төлөөлөгч Сэр Генри Поттингер, Чин улсын төлөөлөгч Циин, Йилибу, Ниу Жиан нар арван гурван зүйлээс бүрдсэн гэрээнд гарын үсэг зурав.Гэрээг 10-р сарын 27-нд Даогуаны эзэн хаан, 12-р сарын 28-нд хатан хаан Виктория баталлаа.1843 оны 6-р сарын 26-нд Хонконгт соёрхон батламжийг солилцсон. Гэрээнд зааснаар Хятадууд нөхөн төлбөр төлөх, Хонг Конг арлыг Британийн колони болгон өгөх, уг боомттой худалдаа хийх хязгаарлагдмал байсан Кантоны системийг үндсэндээ зогсоох, Таван гэрээний боомт дээр худалдаа хийх.Үүний дараа 1843 онд Богугийн гэрээгээр нутаг дэвсгэрээс гадуурх, хамгийн таатай үндэстний статусыг олгосон.Энэ нь хожмын Хятадын үндсэрхэг үзэлтнүүдийн "Тэгш бус гэрээ" гэж нэрлэсэн анхны гэрээ байв.

Тайпингийн бослого буюу Тайпингийн иргэний дайн буюу Тайпингийн хувьсгал нь Хятадад Манжийн тэргүүлсэн Чин гүрэн болон Хакка тэргүүтэй Тайпинийн Тэнгэрийн хаант улс Хан улсын хооронд өрнөсөн томоохон бослого, иргэний дайн юм.Энэ нь 1850-1864 он хүртэл үргэлжилсэн боловч Тяньжин (одоогийн Нанжин) унасны дараа босогчдын сүүлчийн арми 1871 оны 8-р сар хүртэл устгагдаагүй. 20 сая гаруй хүн амь үрэгдсэн дэлхийн түүхэн дэх хамгийн цуст иргэний дайнд тулалдсаны дараа Чин улсын байгуулагдсан засгийн газар ялалт байгуулжээ. Төсөв, улс төрийн бүтцэд асар их үнэ хүрсэн ч шийдэмгий.

Опиумын хоёрдугаар дайн бол 1856-1860 он хүртэл үргэлжилсэн дайн бөгөөд Их Британийн эзэнт гүрэн, Францын эзэнт гүрэн Хятадын Чин гүрний эсрэг тулалдсан юм.Энэ нь хар тамхины дайны хоёр дахь томоохон мөргөлдөөн бөгөөд Хятадад опиум импортлох эрхийн төлөө тулалдаж, Чин гүрний хоёр дахь ялагдал болсон юм.Энэ нь Хятадын олон албан тушаалтнуудад барууны гүрнүүдтэй мөргөлдөөн нь уламжлалт дайн байхаа больсон, харин ойртож буй үндэсний хямралын нэг хэсэг гэж үзэхэд хүргэсэн.Опиумын 2-р дайны үеэр болон дараа нь Чин улсын засгийн газар Оростой Айгуны гэрээ, Бээжингийн конвенц (Бээжин) зэрэг гэрээнд гарын үсэг зурахаас өөр аргагүй болсон.Үүний үр дүнд Хятад улс зүүн хойд болон баруун хойд хэсэгтээ 1.5 сая гаруй км2 газар нутгаа Орост шилжүүлсэн байна.Дайны төгсгөлд Чин улсын засгийн газар Тайпин бослогыг эсэргүүцэж, түүний засаглалыг хадгалахад анхаарлаа төвлөрүүлж чадсан.Бусад зүйлсийн дотор Бээжингийн конвенцид Ковлун хойгийг Хонконгийн нэг хэсэг болгон Британид шилжүүлсэн.

Манжийн Ехэ Нара овгийн Довагер Цикси бол 1861 оноос 1908 онд нас барах хүртлээ 47 жилийн турш Чин гүрний үеийн Хятадын засгийн газрыг үр дүнтэй удирдаж байсан Хятадын язгууртан, татвар эм, хожмын түшээ байв. Шяньфэн хааны татвар эмээр сонгогдсон. Өсвөр насандаа тэрээр 1856 онд хүү Зайчунийг төрүүлжээ. 1861 онд Сяньфэн хааныг нас барсны дараа залуу хүү Тунжи хаан болж, эзэн хааны бэлэвсэн эхнэр Хатан хатан хааны хамт инжингийн үүргийг гүйцэтгэжээ. Сиан.Цикси талийгаач эзэн хааны томилсон хэсэг захирагчдыг зайлуулж, дараа нь учир битүүлгээр нас барсан Сиантай хамт вангийн албан тушаалд очжээ.Дараа нь Циси 1875 онд хүү Тунжийн эзэн хааныг нас барахад зээ хүүгээ Гуансюгийн эзэн хаан болгон өргөмжлөхөд уг гүрний хяналтыг бэхжүүлсэн юм.Циси 1911 он хүртэл дэглэмийг оршин тогтноход нь тусалсан дунд зэргийн шинэчлэлийн цуврал Тунжийн сэргээн босголтыг удирдаж байсан. Хэдийгээр Сиси барууны засаглалын загварыг хэрэгжүүлэхээс татгалзсан ч технологи, цэргийн шинэчлэл, Өөрийгөө бэхжүүлэх хөдөлгөөнийг дэмжсэн.Тэрээр 1898 оны Зуун өдрийн шинэчлэлийн зарчмуудыг дэмжиж байсан боловч хүнд суртлын дэмжлэггүйгээр гэнэт хэрэгжүүлэх нь саад учруулж, Япон болон бусад гадаадын гүрнүүд аливаа сул талыг ашиглах болно гэж эмээж байв.Боксчдын бослогын дараа тэрээр нийслэлд харийнхантай найрсаг болж, Хятадыг үндсэн хуульт хаант засаглалтай болгоход чиглэсэн төсөв, байгууллагын шинэчлэлийг хийж эхэлсэн.

Дунганы бослого нь 19-р зууны баруун Хятадад голдуу Чин гүрний Тунжийн хаан (1861-1875) үед өрнөсөн дайн юм.Энэ нэр томьёо нь заримдаа ижил хугацаанд болсон Юннан дахь Пантайн бослогыг багтаадаг.Гэсэн хэдий ч энэ өгүүлэлд 1862-1877 оны хооронд Хятадын янз бүрийн лалын шашинтнууд, голдуу Хуй үндэстнүүдийн Шэньси, Ганьсу, Ниншя мужуудад гарсан бослогын хоёр давалгаа, дараа нь 1862-1877 оны хооронд хоёр дахь давалгаагаар Шинжаанд гарсан тухай өгүүлнэ. Зү Зонтангаар удирдуулсан Чин улсын цэргүүд дарагдсан.

Хятад-Францын дайн буюу Тонкины дайн ба Тонкины дайн нь 1884 оны 8-р сараас 1885 оны 4-р сар хүртэл үргэлжилсэн хязгаарлагдмал мөргөлдөөн бөгөөд дайн зарлаагүй.Цэргийн хувьд энэ нь мухардмал байдалд байсан.Хятадын арми 19-р зууны бусад дайнаас илүү сайн ажилласан бөгөөд Францчууд хуурай газар ухарснаар дайн дуусав.Гэсэн хэдий ч нэг үр дагавар нь Франц Хятадын Тонкин (хойд Вьетнам) дахь хяналтыг халсан явдал байв.Дайн нь Хятадын засгийн газар дахь хатан хаан Довагер Циксигийн ноёрхлыг бэхжүүлсэн боловч Парист Ерөнхий сайд Жюль Ферригийн засгийн газрыг унагав.Хоёр тал Тяньцины гэрээг соёрхон батлав.

Хятад-Японы нэгдүгээр дайн бол Хятадын Чин гүрэн болонЯпоны эзэнт гүрний хооронд голчлонСолонгосын Жусон дахь нөлөөллөөс үүдэлтэй зөрчил байв.Японы хуурай замын болон тэнгисийн цэргийн хүчин 6 сар гаруй тасралтгүй амжилт гаргаж, Вэйхайвэй боомтыг алдсаны дараа Чин улсын засгийн газар 1895 оны 2-р сард энх тайвны төлөө шүүхэд ханджээ.Энэ дайн нь Чин гүрний цэргийн хүчээ шинэчлэх, тусгаар тогтнолд нь заналхийлсэн аюулаас хамгаалах оролдлого бүтэлгүйтсэнийг харуулсан, ялангуяа Японы Мэйжиг амжилттай сэргээсэнтэй харьцуулахад.Зүүн Азийн бүс нутгийн ноёрхол анх удаа Хятадаас Япон руу шилжсэн;Чин гүрний нэр хүнд Хятад дахь сонгодог уламжлалын хамт томоохон цохилт болсон.Солонгос улсыг цутгасан улсын хувьд гутамшигтайгаар алдсан нь урьд өмнө байгаагүй олон нийтийн дургүйцлийг төрүүлэв.Хятад доторх ялагдал нь 1911 оны Шинхайн хувьсгалаар өндөрлөсөн Сун Ят Сен, Канг Ювэй тэргүүтэй улс төрийн хэд хэдэн үймээн самууны түлхэц болсон юм.

Боксчдын бослого буюу Боксчдын бослого, Боксчдын бослого, Ихэтуаны хөдөлгөөн нь 1899-1901 оны хоорондХятадад Чин гүрний төгсгөл рүү чиглэсэн харийн, колоничлолын эсрэг, Христийн шашны эсрэг бослого байв. "Шударга ба эв нэгдэлтэй нударганы нийгэмлэг" (Yìhéquán) -ийг англиар "Боксчид" гэж нэрлэдэг байсан, учир нь олон гишүүд нь тухайн үед "Хятадын бокс" гэж нэрлэгддэг Хятадын тулааны урлагаар хичээллэдэг байсан.1895 оны Хятад-Японы дайны дараа Хойд Хятадын тосгоны оршин суугчид гадаадын нөлөөллийн хүрээ тэлэхээс эмээж, Христийн шашны номлогчдод эрх ямба олгоход дургүйцэж, дагалдагчдыг нь хамгаалах зорилгоор ашиглаж байжээ.1898 онд Хойд Хятадад Шар мөрний үер, ган гачиг зэрэг хэд хэдэн байгалийн гамшиг тохиолдсон бөгөөд үүнийг боксчид гадаадын болон Христийн шашны нөлөөгөөр буруутгав.1899 оноос эхлэн боксчид Шаньдун болон Хойд Хятадын тал даяар хүчирхийллийг дэлгэрүүлж, төмөр зам зэрэг гадаадын өмч хөрөнгийг сүйтгэж, Христийн шашны номлогчид болон Хятадын Христэд итгэгчид рүү дайрч, хөнөөж байв.1900 оны 6-р сард боксчин дайчид "Чин улсын засгийн газрыг дэмжиж, харийнхныг устгая" гэсэн уриатайгаар Бээжинд цугларч, гадаадын зэвсэгт зэвсгийн халдашгүй гэдэгт итгэснээр үйл явдал дээд цэгтээ хүрсэн юм.Дипломат төлөөлөгчид, номлогчид, цэргүүд болон зарим Хятадын Христэд итгэгчид дипломат төлөөлөгчийн хороололд орогнож байв.Америк , Австри- Унгарын , Британи , Франц , Герман ,Итали ,Япон , Оросын цэргүүдээс бүрдсэн найман үндэстний холбоо бүслэлтийг арилгахаар Хятад руу шилжиж, 6-р сарын 17-нд Тяньжин дахь Дагу цайз руу дайрчээ.Эхэндээ эргэлзэж байсан хатан хаан Довагер Цикси одоо боксчдыг дэмжиж, 6-р сарын 21-нд эзэн хааны зарлигийг гаргаж түрэмгийлэгч гүрнүүдтэй дайн зарлав.Хятадын албан тушаалтнууд Боксчдыг дэмжигчид болон хунтайж Чин тэргүүтэй эвлэрлийг дэмжигчдэд хуваагджээ.Хятадын цэргийн дээд командлагч Манжийн жанжин Рунлу (Жунглу) хожим нь харийнхныг хамгаалахын тулд ажилласан гэж мэдэгджээ.Өмнөд мужуудын эрх баригчид харийнхантай тэмцэх эзэн хааны зарлигийг үл тоомсорлов.

Вучаны бослого нь 1911 оны 10-р сарын 10-нд Хятадын Хубэй мужийн Учан (одоогийн Ухань хотын Вучан дүүрэг) хотод болж, Хятадын сүүлчийн эзэнт гүрнийг амжилттай түлхэн унагасан Шинхайн хувьсгалыг эхлүүлсэн Чин гүрний эсрэг зэвсэгт бослого юм.Үүнийг Тунмэнхуйн хувьсгалт үзэл санааны нөлөөнд автсан Шинэ армийн элементүүд удирдаж байв.Энэхүү бослого, хувьсгал нь бараг гурван зууны эзэнт гүрний ноёрхолтой Чин гүрнийг мөхөөхөд шууд хүргэсэн бөгөөд бослого эхэлсэн 10-р сарын 10-ны өдрийг Үндэсний их баяр наадам болгон тэмдэглэдэг Бүгд Найрамдах Хятад Улс (БНХАУ) байгуулагдсан юм. Бүгд Найрамдах Хятад улсын өдөр.Энэхүү бослого нь төмөр замын хямралын тухай ард түмний үймээн самуунаас үүдэлтэй бөгөөд төлөвлөлтийн үйл явц нь нөхцөл байдлыг ашигласан.1911 оны 10-р сарын 10-нд Вучанд байрласан шинэ арми Хугуаны дэд вангийн байр руу дайрчээ.Шадар сайд Руйчэн байрнаасаа хурдан зугтаж, хувьсгалчид удалгүй хотыг бүхэлд нь хяналтандаа авав.

1911 оны хувьсгал буюу Шинхайн хувьсгал нь Хятадын сүүлчийн эзэнт гүрэн болох Манжийн тэргүүлсэн Чин гүрнийг устгаж, Бүгд Найрамдах Хятад улсыг байгуулахад хүргэсэн.Хувьсгал бол арван жилийн үймээн самуун, бослого, бослогын оргил үе байв.Энэхүү амжилт нь Хятадын хаант засаглал мөхөж, 2132 жилийн эзэнт гүрний ноёрхол, 268 жилийн Чин гүрний засаглал төгсгөл болж, Хятадад бүгд найрамдах улсын эхэн үе эхэлжээ.Чин гүрэн төр засгаа шинэчлэх, гадаадын түрэмгийллийг эсэргүүцэхийн тулд удаан хугацаанд тэмцэж байсан боловч 1900 оноос хойшхи шинэчлэлийн хөтөлбөрийг Чингийн ордны консерваторууд хэт радикал, шинэчлэгч нар хэтэрхий удаан гэж эсэргүүцэж байв.Чин улсын эсрэг далд бүлэглэлүүд, цөллөгт байсан хувьсгалчид, хаант засгийг орчин үеийн болгох замаар аврахыг хүссэн шинэчлэгчид, улс даяар идэвхтэн тэмцэгчид зэрэг хэд хэдэн бүлэглэлүүд Манжийг хэрхэн түлхэн унагах эсэх талаар маргаж байв.1911 оны 10-р сарын 10-ны өдөр Вучангийн бослого буюу Шинэ армийн гишүүдийн дунд гарсан зэвсэгт бослого гарсан.Дараа нь үүнтэй төстэй бослого улс орон даяар аяндаа гарч, тус улсын бүх мужид гарсан хувьсгалчид Чин гүрнээс татгалзав.1911 оны 11-р сарын 1-нд Чингийн шүүх Юань Шикайг (хүчирхэг Бэйян армийн удирдагч) Ерөнхий сайдаар томилж, хувьсгалчидтай хэлэлцээ хийж эхлэв.Нанжин хотод хувьсгалт хүчнүүд түр эвслийн засгийн газар байгуулав.1912 оны 1-р сарын 1-нд Үндэсний Ассемблей Бүгд Найрамдах Хятад Улс байгуулагдсаныг зарлаж, Тунмэнхуй (Нэгдсэн Лигийн) удирдагч Сун Ятсенийг Бүгд Найрамдах Улсын Ерөнхийлөгчөөр томилов.Хойд болон Өмнөдийн хооронд болсон богино хугацааны иргэний дайн буултаар төгсөв.Хэрэв Юань Чин хааныг огцруулж чадвал Сун огцорч, Юань Шикай үндэсний шинэ засгийн газрын ерөнхийлөгч болох болно.1912 оны 2-р сарын 12-нд Хятадын сүүлчийн эзэн хаан болох зургаан настай Пуйи хаан ширээнээс огцорсон зарлиг болов. Юань 1912 оны 3-р сарын 10-нд ерөнхийлөгчийн тангараг өргөв. Юань 1916 онд нас барахаасаа өмнө хууль ёсны төв засгийн газрыг нэгтгэж чадаагүй. олон арван жилийн улс төрийн хуваагдал, дайны ноёрхол, тэр дундаа эзэнт гүрнийг сэргээх оролдлогод хүргэв.

Чин гүрний сүүлчийн эзэн хаан байсан зургаан настай Сюаньтун хааны нэрийн өмнөөс 1912 оны 2-р сарын 12-нд Чин улсын эзэн хааныг огцруулах тухай эзэн хааны зарлигийн хариуд хатан хаан Лоньюйгийн гаргасан албан ёсны зарлиг байв. Шинхайн хувьсгал руу.Хувьсгал нь өмнөд Хятадын 13 мужийг тусгаар тогтнолоо зарлаж, улмаар эзэнт гүрний бусад мужууд өмнөд мужуудын хамт олонтой энхийн хэлэлцээ хийхэд хүргэсэн.Эзэн хааны зарлигийг гаргаснаар 276 жил үргэлжилсэн Хятадын Чин гүрэн, 2132 жил үргэлжилсэн эзэнт гүрний ноёрхлын эрин Хятадад төгсгөл болжээ.