Унгарын түүх Он цагийн хэлхээс

зүүлт тайлбар

лавлагаа


Унгарын түүх
History of Hungary ©HistoryMaps

3000 BCE - 2024

Унгарын түүх



Унгарын хил нь Төв Европ дахь Их Унгарын тэгш талтай (Паннонийн сав газар) ойролцоогоор таарч байна.Төмөр зэвсгийн үед энэ нь Кельт овог аймгуудын (Скордиски, Бой, Венети гэх мэт), Далматын овог аймгууд (Далматай, Хистри, Либурни гэх мэт) болон Германы овог аймгуудын (тухайлбал, Лугий, Гепидс, Маркоманни)."Паннон" гэдэг нэр нь Ромын эзэнт гүрний Паннониа мужаас гаралтай.Орчин үеийн Унгарын нутаг дэвсгэрийн зөвхөн баруун хэсэг (Трансданубиа гэгддэг) нь Паннониагийн нэг хэсгийг бүрдүүлсэн.370-410 оны Хүннүчүүдийн довтолгооны улмаас Ромын хяналт нурж, Паннониа нь 5-р зууны сүүлээс 6-р зууны дунд үед Остроготын хаант улсын нэг хэсэг байсан бөгөөд Авар хаант улс (6-9-р зуун) залгамжлав.Унгарчууд Карпатын сав газрыг 862-895 оны хооронд удаан хугацаагаар нүүлгэн шилжүүлснээр урьдчилан төлөвлөсөн байдлаар эзэмшиж байв.Унгарын Христийн вант улсыг 1000 онд Гэгээн Стефан хааны дор байгуулж, дараачийн гурван зууны турш Арпад гүрний захирч байсан.Дундад зууны өндөр үед хаант улс Адриатын эрэг хүртэл өргөжин тэлж, 1102 онд Коломан хааны үед Хорваттай хувийн холбоонд орсон. 1241 онд IV Бела хааны үед Унгарыг Бат хааны удирдлаган дор Монголчууд эзлэн түрэмгийлэв.Мохигийн тулалдаанд олон тооны унгарчуудыг монгол цэрэг эрс ялав.Энэхүү довтолгооны үеэр Унгарын 500,000 гаруй иргэдийг устгаж, бүхэл бүтэн хаант улс үнс нурам болсон.Эрх баригч Арпад гүрний эцгийн удам угсаа 1301 онд дуусч, Унгарын дараагийн хаад бүгд (Матиас Корвинус хаанаас бусад) Арпад гүрний удам угсаатан байв.15-р зуунд Европ дахь Османы дайны хүнд ачааг Унгар үүрсэн.Энэ тэмцлийн оргил үе нь Матиас Корвинусын (1458–1490) хаанчлалын үед болсон.Осман-Унгарын дайн 1526 оны Мохачийн тулалдааны дараа газар нутгаа ихээхэн хэмжээгээр алдаж, хаант улсыг хуваах замаар дуусгавар болсон.Османы тэлэлтээс хамгаалах хамгаалалт Австри Хабсбург руу шилжиж, Унгарын хаант улсын үлдсэн хэсэг нь Хабсбургийн хаадын захиргаанд оржээ.Их Туркийн дайн дууссаны дараа алдагдсан газар нутгийг эргүүлэн олж авснаар Унгар бүхэлдээ Хабсбургийн хаант засаглалын нэг хэсэг болжээ.1848 оны үндсэрхэг үзэлтнүүдийн бослогын дараа 1867 оны Австри-Унгарын тохиролцоо нь хамтарсан хаант засаглалыг бий болгосноор Унгарын статусыг дээшлүүлсэн.1868 онд Хорват-Унгарын суурьшлын дагуу Гэгээн Стефаны титмийн нутаг дахь Хорват-Славоны хаант улсын улс төрийн статусыг тогтоосны дараа Habsburg Archiregnum Hungaricum-ийн дор бүлэглэсэн нутаг дэвсгэр нь орчин үеийн Унгараас хамаагүй том байв.Дэлхийн нэгдүгээр дайны дараа төв гүрнүүд Хабсбургийн хаант засаглалыг татан буулгах шийдвэр гаргажээ.Сен-Жермен-ан-Лэй, Трианоны гэрээ нь Чехословак, Румыны Вант Улс, Серб, Хорват, Словены Вант Улс, Австрийн Анхны Бүгд Найрамдах Улс, Унгарын Вант Улсын нутаг дэвсгэрийн 72 орчим хувийг салгав. Хоёр дахь Польшийн Бүгд Найрамдах Улс баИталийн Вант Улс .Үүний дараа богино хугацааны Бүгд Найрамдах Ард Улсыг тунхаглав.Үүний дараа Унгар улс сэргээгдсэн боловч захирагч Миклош Хорти захирч байв.Тэрээр Тихани сүмд сүүлчийн сардаа олзлогдсон Унгарын Төлөөлөгч хаан IV Чарльзийн Унгарын хаант засгийг албан ёсоор төлөөлж байв.1938-1941 оны хооронд Унгар алдсан газар нутгийнхаа нэг хэсгийг эргүүлэн авчээ.Дэлхийн 2-р дайны үеэр Унгар 1944 онд Германы эзлэн түрэмгийлэлд орж, дараа нь дайн дуустал Зөвлөлтийн эзлэн түрэмгийлэлд байсан.Дэлхийн 2-р дайны дараа Унгарын одоогийн хилийн хүрээнд 1949 оноос 1989 онд Унгарт коммунизмын төгсгөл хүртэл оршин тогтнож байсан 2-р Унгар Бүгд Найрамдах Улс нь социалист Бүгд Найрамдах Улс болж байгуулагдсан. Үндсэн хуулийн нэмэлт өөрчлөлтийн дагуу Бүгд Найрамдах Унгар Улс байгуулагдсан. 1949 оны 2011 онд шинэ үндсэн хууль батлагдсан. Унгар 2004 онд Европын холбоонд элссэн.
Унгарын хүрэл зэвсгийн үе
Хүрэл зэвсгийн үеийн Европ ©Anonymous
3600 BCE Jan 1

Унгарын хүрэл зэвсгийн үе

Vučedol, Vukovar, Croatia
Зэс ба хүрэл зэвсгийн үед гурван чухал бүлэг нь Баден, Мако, Османы (Османы Түрэгтэй андуурч болохгүй) соёл байв.Гол дэвшилт нь мэдээж металл боловсруулах байсан боловч Бадены соёл нь чандарлах, тэр ч байтугай Балтийн эсвэл Иран зэрэг алслагдсан бүс нутгуудтай холын худалдааг авчирсан.Хүрэл зэвсгийн сүүлчийн үеийн үймээн самуунтай өөрчлөлтүүд нь уугуул, харьцангуй өндөр хөгжилтэй соёл иргэншлийг зогсоож, Төмөр зэвсгийн эхэн үед эртний Иран гаралтай гэж үздэг Энэтхэг-Европын нүүдэлчид олноор шилжин суурьшсан.
Унгарын төмрийн үе
Халлстатын соёл ©Angus McBride
700 BCE Jan 1

Унгарын төмрийн үе

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
Карпатын сав газарт Төмөр зэвсгийн үе МЭӨ 800 орчим онд эхэлсэн бөгөөд шинэ хүн ам нутаг дэвсгэрт шилжин суурьшиж, газар шорооны ажлаар бэхлэгдсэн хуучин хүн амын төвүүдийг эзэмшиж байжээ.Шинэ хүн ам нь Киммерийн эрхшээлд амьдарч байсан овгуудын холбооноос салсан эртний Ираны овгуудаас бүрдсэн байж магадгүй юм.[1] Тэд морьт нүүдэлчид байсан бөгөөд төмрөөр хийсэн багаж хэрэгсэл, зэвсгийг ашигладаг Мезочатын соёлын хүмүүсийг бүрдүүлжээ.Тэд одоогийн Их Унгарын тал болон Трансданубийн зүүн хэсэгт захиргаагаа өргөжүүлэв.[2]МЭӨ 750 орчим онд Халлстатын соёлын хүмүүс Трансданубийн баруун хэсгийг аажмаар эзэлж байсан ч энэ нутгийн эртний хүн ам ч мөн адил амьд үлдэж, улмаар хоёр археологийн соёл олон зууны турш хамтдаа оршин тогтнож ирсэн.Халлстаттын соёлын хүмүүс хуучин хүн амын бэхлэлтийг (жишээ нь, Велем, Целдөмөлк, Тихани) эзэмшиж байсан ч газар шорооны ажилтай (жишээ нь, Сопрон) шинээр барьсан.Язгууртнуудыг шороогоор хучсан тасалгааны булшинд оршуулжээ.Амбер зам дагуу байрлах тэдний суурин газруудын зарим нь худалдааны төв болж хөгжсөн.[1]
Сигиннае
Скифчүүд ©Angus McBride
500 BCE Jan 1

Сигиннае

Transylvania, Romania
МЭӨ 550-500 оны хооронд Тиса голын эрэг болон Трансильванид шинэ хүмүүс суурьшжээ.Тэдний цагаачлал нь Персийн хаан Дариус I-ийн (МЭӨ 522 - МЭӨ 486 он) Балканы хойгт хийсэн цэргийн кампанит ажил эсвэл Киммер ба Скифчүүдийн хоорондох тэмцэлтэй холбоотой байж магадгүй юм.Трансильвани болон Банатад суурьшсан эдгээр хүмүүсийг Агатирси (магадгүй эртний Фракийн овог аймаг, түүний нутаг дэвсгэр дээр оршин байдгийг Геродот тэмдэглэсэн) гэж тодорхойлж болно;Харин одоогийн Их Унгарын тал нутагт амьдарч байсан хүмүүсийг Сигиннае гэж тодорхойлж болно.Шинэ хүн ам Карпатын сав газарт ваарны хүрд ашиглах аргыг нэвтрүүлж, хөрш зэргэлдээ ард түмэнтэй нягт худалдааны харилцаатай байв.[1]
Кельтүүд
Кельт овгууд ©Angus McBride
370 BCE Jan 1

Кельтүүд

Rába
МЭӨ 4-р зуунд Кельт овог аймгууд Раба голын эргэн тойрон дахь нутаг дэвсгэрт цагаачилж, тэнд амьдарч байсан Иллири хүмүүсийг ялсан боловч Иллиричууд тэдний хэлийг хүлээн авсан Кельтүүдийг уусгаж чадсан юм.[2] МЭӨ 300 онд тэд скифчүүдийн эсрэг амжилттай дайн хийжээ.Эдгээр ард түмэн цаг хугацааны явцад бие биетэйгээ нийлсэн.МЭӨ 290-280-аад оны үед Балканы хойг руу нүүж ирсэн Кельтүүд Трансданубийг дайран өнгөрч байсан ч зарим овог аймгууд энэ нутагт суурьшжээ.[3] МЭӨ 279 оны дараа Делфид ялагдсан Скордиски (Келтик овог) Сава, Дунай мөрний бэлчирт суурьшиж, Трансданубийн өмнөд хэсэгт захиргаагаа өргөжүүлэв.[3] Ойролцоогоор Трансданубийн хойд хэсгүүдийг Тауриски (мөн Кельт овог) захирч байсан бөгөөд МЭӨ 230 он гэхэд Кельтүүд (Ла Тенегийн соёлын хүмүүс) Их Унгарын тал нутгийн бүх нутаг дэвсгэрийг аажмаар эзэлжээ. .[3] МЭӨ 150-100 оны хооронд Кельтийн шинэ овог, Бойчууд Карпатын сав газар руу нүүж, нутаг дэвсгэрийн хойд болон зүүн хойд хэсгийг (ихэвчлэн одоогийн Словакийн нутаг дэвсгэр) эзэлжээ.[3] Трансданубийн өмнөд хэсгийг хамгийн хүчирхэг Кельт овог болох Скордиски удирдаж байсан бөгөөд тэднийг зүүн зүгээс Дацчууд эсэргүүцэж байв.[4] Дакчуудыг Кельтүүд ноёрхож байсан бөгөөд овог аймгуудыг Буребист нэгтгэсэн МЭӨ 1-р зуун хүртэл улс төр хийж чадахгүй байв.[5] Dacia Scordisci, Taurisci, Boii-г дарсан боловч удалгүй Буребиста нас барж, төвлөрсөн эрх мэдэл унав.[4]
Ромын дүрэм
Дакийн дайнд Ромын легионууд тулалдаанд. ©Angus McBride
20 Jan 1 - 271

Ромын дүрэм

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
Ромчууд МЭӨ 156 онд Трансданубийн бүс нутагт амьдардаг Скордисци руу дайрахдаа Карпатын сав газарт цэргийн довтолгоогоо эхлүүлсэн.МЭӨ 119 онд тэд Сисиагийн эсрэг (өнөөгийн Хорват дахь Сисак) байлдаж, Карпатын сав газраас өмнө зүгт орших ирээдүйн Иллирик мужийг захирах эрхээ бэхжүүлэв.МЭӨ 88 онд Ромчууд Скордискийг ялсан бөгөөд түүний ноёрхлыг Сирмиагийн зүүн хэсэг рүү буцаасан бол Паннончууд Трансданубийн хойд хэсэг рүү нүүжээ.[1] МЭӨ 15-аас МЭ 9 оны хооронд Ромын эзэнт гүрний шинээр гарч ирж буй гүрний эсрэг паннончуудын бослого тасралтгүй үргэлжилсээр байв.Ромын эзэнт гүрэн энэ нутаг дэвсгэрт байгаа Паннончууд, Дакианчууд , Кельтүүд болон бусад ард түмнийг дарангуйлав.Дунай мөрний баруун талын нутаг дэвсгэрийг МЭӨ 35-9 оны хооронд Ромын эзэнт гүрэн эзлэн авч, Паннониа нэрээр Ромын эзэнт гүрний нэг муж болжээ.Одоогийн Унгарын зүүн хэсэг нь хожим нь (МЭ 106) Ромын Дакиа муж (271 он хүртэл үргэлжилсэн) гэж зохион байгуулагдсан.Дунай ба Тисза хоёрын хоорондох газар нутагт МЭ 1-4-р зууны хооронд буюу түүнээс ч өмнө Сарматын Язигес оршин суудаг байсан (хамгийн эртний үлдэгдэл нь МЭӨ 80 онд байсан).Ромын эзэн хаан Траян Иазыгуудыг тэнд нэгдэл болгон суурьшихыг албан ёсоор зөвшөөрөв.Үлдсэн нутаг дэвсгэр нь Тракийн (Дакиан) гарт байв.Нэмж дурдахад Вандалууд МЭ 2-р зууны 2-р хагаст Тисагийн дээд хэсэгт суурьшжээ.Дөрвөн зуун жилийн Ромын ноёрхол нь дэвшилтэт, цэцэглэн хөгжиж буй соёл иргэншлийг бий болгосон.Энэ үед одоогийн Унгарын олон чухал хотууд, тухайлбал Аквинкум (Будапешт), Сопианае (Пец), Аррабона (Диёр), Солва (Эстергом), Савариа (Сзомбатели), Скарбантия (Сопрон) зэрэг хотууд байгуулагдсан.4-р зуунд эзэнт гүрний албан ёсны шашин болсон үед Христийн шашин Паннонид дэлгэрчээ.
Унгар дахь цагаачлалын үе
Хүннү гүрэн бол тал нутгийн овог аймгуудын олон үндэстний нэгдэл байв. ©Angus McBride
375 Jan 1

Унгар дахь цагаачлалын үе

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
Ромын удаан хугацааны аюулгүй ноёрхлын дараа 320-иод оноос хойш Паннониа дахин хойд болон зүүн зүгт Зүүн Герман, Сарматын ард түмэнтэй байнга тулалдаж байв.Вандалууд болон Готууд хоёулаа мужаар дайрч, асар их сүйрэлд хүргэв.[6] Ромын эзэнт гүрэн хуваагдсаны дараа Паннониа Баруун Ромын эзэнт гүрний мэдэлд байсан ч Сирмиум дүүрэг нь Дорнодын нөлөөнд илүү байсан.Тус мужийн латин хүн ам үргэлжилсэн зэрлэг довтолгооноос зугтан зугтах үед [7] Дунай мөрний зааг дээр Хүннүгийн бүлгүүд гарч ирж эхлэв.МЭ 375 онд нүүдэлчин Хүннү нар зүүн тал нутгаас Европ руу довтолж эхэлсэн нь нүүдлийн их эрин үеийг өдөөсөн юм.380 онд Хүннү нар одоогийн Унгарт нэвтэрч, 5-р зуун хүртэл бүс нутгийн чухал хүчин зүйл хэвээр байв.Паннон мужууд 379 оноос хойш нүүдлийн үед зовж шаналж, холбоотон Гот-Алан-Хүнгийн суурин нь удаа дараа ноцтой хямрал, сүйрэлд хүргэсэн бөгөөд орчин үеийнхэн үүнийг бүслэлтийн байдал гэж тодорхойлж, Паннониа хойд болон бүс нутагт түрэмгийллийн коридор болжээ. өмнөд.401 онд Ромчуудын дүрвэгсэд, цагаачлал нь хорин арван жилийн дараа эхэлсэн бөгөөд энэ нь шашны болон сүм хийдийн амьдралд уналтад хүргэв.Хүннү гүрний хяналт 410 оноос эхлэн Паннониа руу аажмаар өргөжин тэлж, эцэст нь Ромын эзэнт гүрэн 433 онд гэрээгээр Паннониагийн эрх чөлөөг баталгаажуулсан. Ромчуудын Паннониагаас зугтаж, цагаачлах ажиллагаа Аваруудыг довтлох хүртэл тасралтгүй үргэлжилсэн.Хүннү нар Готуудыг орхин явсныг далимдуулан 423 онд Унгарт түшиглэн томоохон эзэнт гүрэн байгуулжээ.453 онд тэд нэрт байлдан дагуулагч Хүннү Аттилагийн удирдлаган дор хүчирхэгжих оргилдоо хүрчээ.Хүннү нар хөрш зэргэлдээх герман овог аймгуудад (Куади, Гепиди, Сцири гэх мэт) ялагдсанаар 455 онд эзэнт гүрэн нуран унасан.
Остроготууд ба Гепидүүд
Хүн ба Готик дайчин. ©Angus McBride
453 Jan 1

Остроготууд ба Гепидүүд

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
Хүннү нар Готуудыг орхин явсныг далимдуулан 423 онд Унгарт түшиглэн томоохон эзэнт гүрэн байгуулжээ.453 онд тэд нэрт байлдан дагуулагч Хүннү Аттилагийн удирдлаган дор хүчирхэгжих оргилдоо хүрчээ.Хүннү нар хөрш зэргэлдээх герман овог аймгуудад (Куади, Гепиди, Сцири гэх мэт) ялагдсанаар 455 онд эзэнт гүрэн нуран унасан.Гепиди (МЭ 260 оноос хойш дээд Тиса голын зүүн талд амьдарч байсан) дараа нь 455 онд зүүн Карпатын сав газарт нүүсэн. 567 онд Ломбард болон Аваруудад ялагдсанаар тэд оршин тогтнохоо больжээ.Германы Остроготууд Ромын зөвшөөрлөөр 456-471 оны хооронд Паннонид нутаглаж байжээ.
Ломбардууд
Ломбардын дайчид, хойд Итали, МЭ 8-р зуун. ©Angus McBride
530 Jan 1 - 568

Ломбардууд

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
Анхны славянчууд Остроготууд (МЭ 471) явсны дараа Ломбард, Херулис нартай хамт хойд зүгээс ирсэн нь гарцаагүй.530 орчим Германы Ломбардууд Паннонид суурьшжээ.Тэд Гепиди болон Славуудын эсрэг тулалдах ёстой байв.6-р зууны эхэн үеэс Ломбардууд энэ бүс нутгийг аажмаар эзэмшиж, эцэст нь Гепидийн хаант улсын орчин үеийн нийслэл Сирмиумд хүрчээ.[8] Византчуудыг оролцуулсан хэд хэдэн дайны дараа сүүлчийнх нь Хаган I Баян тэргүүтэй нүүдэлчин Паннон аваруудын довтолгоонд өртөв. Хүчирхэг Аваруудаас айсан тул Ломбардууд 568 онд Итали руу хөдөлж, дараа нь сав газар бүхэлдээ Авар хааны эрхшээлд оржээ.
Паннон аварууд
Авар, Булгарын дайчид, зүүн Европ, МЭ 8-р зуун. ©Angus McBride
567 Jan 1 - 822

Паннон аварууд

Ópusztaszer, Pannonian Basin,
Нүүдэлчин Аварууд 560-аад онд Азиас ирж, зүүн талаараа Гепидүүдийг бүрмөсөн устгаж, баруун зүгт Ломбардуудыг хөөн зайлуулж, Славуудыг эрхшээлдээ оруулж, хэсэгчлэн уусгаж байжээ.Хэдэн арван жилийн өмнө Хүннү нарын адил Аварууд томоохон эзэнт гүрнийг байгуулжээ.Германы ард түмний засаглалыг бараг хоёр хагас зуун жилийн турш нүүдэлчдийн ноёрхол дагаж байв.Авар хаан Венагаас Дон гол хүртэлх өргөн уудам газар нутгийг захирч, Византин, Герман, Италичуудын эсрэг байнга дайн хийж байв.Паннонийн аварууд болон Кутригурууд зэрэг нэгдэлдээ шинээр орж ирсэн тал нутгийн бусад ард түмэн славян, герман элементүүдтэй холилдож, сарматчуудыг бүрэн шингээж авав.Аварууд мөн захирагдаж байсан ард түмнээ устгаж, славянчуудын Балкан руу нүүдэллэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.[9] 7-р зуун Аваруудын нийгэмд ноцтой хямрал авчирсан.626 онд Константинопольыг эзлэн авах оролдлого бүтэлгүйтсэний дараа дагаар орсон ард түмэн өөрсдийн ноёрхлын эсрэг босч, зүүн талаараа Оногурууд [10] , баруун зүгт Самогийн Славууд шиг олон хүн салсан.[11] Анхны Болгарын эзэнт гүрэн байгуулагдсан нь Византийн эзэнт гүрнийг Авар хаант улсаас холдуулсан тул өргөжиж буй Франкийн эзэнт гүрэн түүний шинэ гол өрсөлдөгч болжээ.[10] Энэ эзэнт гүрэн 800 орчим франк, булгарын дайралтаар, мөн хамгийн гол нь дотоод сөргөлдөөний улмаас сүйрсэн боловч Арпадын Мажарууд ирэх хүртэл Аваруудын хүн ам тоотой хэвээр байв.800 оноос хойш Паннонийн сав газрын бүх нутаг дэвсгэр нь хоёр гүрний (Зүүн Франц, Анхны Болгарын эзэнт гүрэн) хяналтанд байв.800 орчим Унгарын зүүн хойд хэсэг нь Славян Нитра гүнжийн нэг хэсэг болж, дараа нь 833 онд Их Моравийн нэг хэсэг болжээ.
Франкийн дүрэм
Аварууд 9-р зууны эхэн үед Каролинг Фрэнктэй мөргөлджээ. ©Angus McBride
800 Jan 1

Франкийн дүрэм

Pannonian Basin, Hungary
800 оноос хойш Зүүн өмнөд Унгарыг Болгар эзэлсэн.Болгарчууд Трансильванийг үр дүнтэй хянах эрх мэдэлгүй байв.[12] Баруун Унгар (Паннониа) нь франкуудын цутгал байв.Зүүн Фрэнкийн Вант улсын экспансионист бодлогын дор орчин үеийн Баруун Словак руу өргөжин тэлэх боломжтой Моравийн вант улсаас бусад Славян үндэстний улсууд хөгжиж чадахгүй байв.[13] 839 онд Унгарын баруун өмнөд хэсэгт (Франкийн эрхшээлд байсан) Славян Балатон хаант улс байгуулагдав.Паннониа Унгарыг байлдан дагуулах хүртэл Франкийн мэдэлд байсан.[14] Хэдийгээр цөөрсөн ч Аварууд Карпатын сав газарт нутагласаар байв.Гэсэн хэдий ч хамгийн чухал нөөц бол өмнөд хэсгээс нутаг дэвсгэрт нэвтэрсэн хурдацтай нэмэгдэж буй Славууд [15] байв.[16]
895 - 1301
Суурь ба дундад зууны эхэн үеornament
Унгарууд Карпатын сав газрыг эзлэн авав
Унгарууд Карпатын сав газрыг эзлэн авав ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
895 Jan 1 - 1000

Унгарууд Карпатын сав газрыг эзлэн авав

Pannonian Basin, Hungary
Унгарчууд ирэхээс өмнө дундад зууны эхэн үеийн гурван гүрэн болох Анхны Болгарын эзэнт гүрэн , Зүүн Франц, Моравиа нар Карпатын сав газрыг хяналтандаа авахын тулд хоорондоо тулалдаж байв.Тэд хааяа Унгар морьтнуудыг цэрэг болгож авдаг байв.Тиймээс Карпатын нуруунаас зүүн тийш орших Понтын тал нутагт амьдарч байсан Унгарчууд байлдан дагуулалт эхлэхэд тэдний эх нутаг юу болохыг мэддэг байв.Унгарын байлдан дагуулалт нь "хүмүүсийн хожуу буюу "жижиг" нүүдлийн" хүрээнд эхэлсэн.Унгарчууд Карпатын сав газрыг 862-895 оны хооронд удаан хугацаагаар нүүлгэн шилжүүлснээр урьдчилан төлөвлөсөн байдлаар эзэмшиж байв.894 онд Францын хаан Арнульф, Византийн эзэн хаан Лео VI нарын тусламж хүссэний дараа Болгар , Моравчуудтай зэвсэгт мөргөлдөөн эхэлснээс хойш байлдан дагуулалт эхэлсэн.[17] Эзлэн түрэмгийллийн үеэр Унгарчууд сийрэг хүн амтай байсан бөгөөд энэ тал дээр сайн тогтсон улсууд эсвэл ямар ч эзэнт гүрнийг үр дүнтэй удирдаж байгаагүй.Тэд сав газрыг хурдан хугацаанд эзлэн авч, [18] Болгарын анхны хаант улсыг бут цохиж, Моравийн вант улсыг бут ниргэж, тэнд 900 хүнээр улсаа [19] баттай байгуулж чадсан [20.] Археологийн олдворууд нь ойролцоох газар нутагт суурьшсан болохыг харуулж байна. Энэ үед Сава, Ниитра нар.[21] Унгарууд 907 оны 7-р сарын 4-нд Брезалауспуркт тулалдсан тулалдаанд Баварийн армийг ялснаар Карпатын сав газарт хяналтаа бэхжүүлсэн. Тэд 899-955 оны хооронд Баруун Европ руу хэд хэдэн кампанит ажил эхлүүлж, мөн 943-943 оны хооронд Византийн эзэнт гүрнийг онилжээ. 971. Үндэстний цэргийн хүч нь Унгаруудад орчин үеийн Испанийн нутаг дэвсгэр хүртэл амжилттай ширүүн кампанит ажил явуулах боломжийг олгосон.Гэсэн хэдий ч тэд аажмаар сав газарт суурьшиж, 1000 орчим Унгарын хаант улс болох Христийн хаант улсыг байгуулжээ.
Нүүдэлчдээс тариаланч хүртэл
From Nomads to Agriculturists ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
960 Jan 1

Нүүдэлчдээс тариаланч хүртэл

Székesfehérvár, Hungary
МЭ 8-10-р зууны үед мал аж ахуй эрхэлдэг хагас нүүдэлчин амьдралын хэв маягийг хадгалж байсан Мажарууд суурин газар тариалангийн нийгэмд шилжиж эхэлжээ.Энэхүү өөрчлөлт нь нүүдэлчдийн бэлчээр хүрэлцэхгүй, цаашид нүүдэллэх боломжгүй зэрэг эдийн засгийн хэрэгцээ шаардлагаас үүдэлтэй.Үүний үр дүнд Мажарууд орон нутгийн славян болон бусад популяцитай нийлж, илүү нэгэн төрлийн болж, бэхлэгдсэн төвүүдийг хөгжүүлж эхэлсэн бөгөөд хожим нь мужийн төвүүд болон хувирав.Унгарын тосгоны систем мөн 10-р зуунд бий болсон.Шинээр гарч ирж буй Унгар улсын эрх мэдлийн бүтцийн томоохон шинэчлэлийг Их хунтайж Файш, Таксони нар эхлүүлсэн.Тэд анх удаа Христийн шашны номлогчдыг урьж, цайзуудыг байгуулсан нь илүү зохион байгуулалттай, суурин нийгэм рүү шилжсэнийг харуулж байна.Ялангуяа Таксони Унгарын ноёдын төвийг Дээд Тисагаас Секешфехервар, Эстергом дахь шинэ газруудад нүүлгэж, уламжлалт цэргийн албыг сэргээж, армийн зэвсгийг шинэчилж, Унгарчуудыг томоохон хэмжээний нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулж, дээд зэрэглэлийн засаглалаас өөрчлөлтийг улам бэхжүүлэв. төрийн нийгэмд.
Мажаруудын Христийн шашин
Мажаруудын Христийн шашин ©Wenzel Tornøe
973 Jan 1

Мажаруудын Христийн шашин

Hungary
МЭ 10-р зууны сүүлчээр Христийн шашны ертөнцийн зааг дээр орших Унгар улс Зүүн Францаас ирсэн Германы католик шашны номлогчдын нөлөөгөөр Христийн шашныг хүлээн авч эхэлсэн.945-963 оны хооронд Унгарын ноёдын гол удирдагчид, ялангуяа гюла, хорка нар Христийн шашинд оржээ.Унгарын христийн шашинд орох чухал үйл явдал бол 973 онд I Геза гэр бүлийнхэнтэйгээ хамт баптисм хүртэж, Ариун Ромын эзэн хаан Отто I-тэй албан ёсоор энх тайвныг тогтоосноор болсон. Баптисм хүртсэн ч I Геза олон харийн шашин шүтлэг, зан үйлийг хадгалсан нь түүний хүмүүжлийн тусгал юм. Түүний харь эцэг Таксони.996 онд хунтайж Геза Унгарын анхны Бенедикт хийдийг байгуулсан нь Унгарт христийн шашин улам бэхжиж байгааг харуулжээ.Гезагийн засаглалын үед Унгар улс нүүдэлчин нийгмээс суурин Христийн хаант улс руу эрс шилжсэн нь 955 онд Гезагийн хаанчлалаас өмнөхөн болсон Лехфельдийн тулалдаанд Унгар оролцсоноор энэхүү өөрчлөлтийг онцолсон юм.
Унгарын вант улс
13-р зууны баатрууд ©Angus McBride
1000 Jan 1 - 1301

Унгарын вант улс

Hungary
Унгарын Их хунтайж I Стефан 1000, 1001 онд хаан ширээнд залрах үед Төв Европт Унгарын Вант Улс бий болсон. Тэрээр төвийн эрх мэдлийг бэхжүүлж, харьяат иргэдээ Христийн шашныг хүлээн зөвшөөрөхөд хүргэсэн.Бүх бичмэл эх сурвалжид зөвхөн Герман, Италийн баатар, шашны зүтгэлтнүүдийн гүйцэтгэсэн үүргийг онцолсон боловч хөдөө аж ахуй, шашин шүтлэг, төрийн асуудлаарх Унгар хэлний үгсийн сангийн нэлээд хэсгийг славян хэлнээс авсан.Иргэний дайн, харь шашинтны бослого, Ариун Ромын эзэн хаад Унгар дахь эрх мэдлээ тэлэх оролдлоготой хамт шинэ хаант засаглалд аюул учруулсан.Ладислаус I (1077-1095), Коломан (1095-1116) нарын үед хаант засаг тогтворжсон.Эдгээр эрх баригчид нутгийн хүн амын нэг хэсгийн дэмжлэгтэйгээр Хорват, Далматийг эзэлжээ.Хоёр муж хоёулаа бие даасан байдлаа хадгалсан.Ладислаус, Коломан нарын залгамжлагчид, ялангуяа Бела II (1131–1141), Бела III (1176–1196), II Эндрю (1205–1235), Бела IV (1235–1270) нар Балканы хойг руу тэлэх энэхүү бодлогыг үргэлжлүүлэв. Карпатын нуруунаас зүүн тийш орших газар нутгууд нь тэдний хаант улсыг дундад зууны Европын томоохон гүрний нэг болгон хувиргасан.Тариалан эрхлээгүй газар, мөнгө, алт, давсны ордуудаар баялаг Унгар нь голчлон Герман, Итали, Францын колоничлогчдын очих дуртай газар болжээ.Эдгээр цагаачид ихэвчлэн тосгонд суурьшсан тариачид байсан боловч зарим нь хаант улсын ихэнх хотуудыг байгуулсан гар урчууд, худалдаачид байв.Тэдний ирэлт нь дундад зууны Унгарт хотын амьдралын хэв маяг, дадал зуршил, соёлыг төлөвшүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.Хаант улс нь олон улсын худалдааны замын уулзвар дээр байрладаг нь хэд хэдэн соёлыг зэрэгцүүлэн оршин тогтноход таатай байв.Романеск, Готик, Сэргэн мандалтын үеийн барилгууд болон латин хэл дээр бичигдсэн уран зохиолын бүтээлүүд нь уг соёлын голчлон Ромын католик шашны шинж чанарыг нотолж байна;гэхдээ Ортодокс, тэр байтугай Христийн бус үндэстний цөөнхийн бүлгүүд ч бас оршин тогтнож байв.Латин хэл нь хууль тогтоомж, засаг захиргаа, шүүх эрх мэдлийн хэл байсан боловч "хэлний олон ургальч үзэл" нь олон хэл, тэр дундаа славян аялгууны олон янзын хэлийг оршин тогтноход хувь нэмэр оруулсан.
Монголчуудын довтолгоо
124 оны Лигницийн тулалдаанд Монголчууд Христийн баатруудыг ялав. ©Angus McBride
1241 Jan 1 - 1238

Монголчуудын довтолгоо

Hungary
1241-1242 онд Монголчууд Европ руу довтолсоны дараа хаант улс томоохон цохилтод өртөв.Унгарыг 1241 онд монголчууд эзлэн түрэмгийлсний дараа Мохигийн тулалдаанд Унгарын арми гамшигт ялагдсан.IV Бела хаан дайны талбараас зугтаж, улмаар монголчууд түүнийг хил хүртэл нь хөөж явуулсны дараа эх орноосоо зугтав.Монголчууд ухрахаас өмнө хүн амын нэлээд хэсэг нь (20-50%) үхсэн.[22] Тал нутагт суурин газрын 50-80% нь сүйдсэн.[23] Зөвхөн цайзууд, хүчтэй бэхлэгдсэн хотууд, сүм хийдүүд л дайралтыг тэсвэрлэж чаддаг байсан, учир нь монголчууд урт бүслэлт хийх цаг завгүй байсан - тэдний зорилго бол аль болох хурдан баруун тийш нүүх явдал байв.Бүслэлтийн хөдөлгүүрүүд болон тэдгээрийг ажиллуулж байсанХятад , Перс инженерүүд Киевийн Оросын эзлэгдсэн газар нутагт үлджээ.[24] Монголчуудын түрэмгийллийн улмаас учирсан сүйрэл нь хожим Европын бусад бүс нутгаас, ялангуяа Германаас суурьшсан иргэдийг урьсан.Монголчууд Киевийн Оросын эсрэг хийсэн аян дайнд харь шашинт кипчакуудын нүүдэлчин овгийн 40 мянга орчим Кумануудыг Карпатын нуруунаас баруун тийш хөөн зайлуулжээ.[25] Тэнд Куманчууд IV Бела хаанд хандан хамгаалалт хүссэн байна.[26] Ираны Жассикчууд Куманчууд Монголчуудад ялагдсаны дараа Унгарт хамт иржээ.Куманчууд 13-р зууны хоёрдугаар хагаст Унгарын хүн амын 7-8 хувийг бүрдүүлдэг байв.[27] Олон зууны туршид тэд Унгарын хүн амд бүрэн уусч, хэл нь алга болсон ч 1876 он хүртэл өөрсдийн өвөрмөц байдал, бүс нутгийн автономит байдлаа хадгалсан [28.]Монголчуудын түрэмгийллийн үр дүнд Бела хаан Монголын хоёр дахь довтолгооноос хамгаалахын тулд хэдэн зуун чулуун цайз, бэхлэлт барихыг тушаажээ.Монголчууд үнэхээр 1286 онд Унгарт буцаж ирсэн боловч шинээр баригдсан чулуун цайзын систем, хүнд зэвсэгт баатруудын илүү хувийг хамарсан цэргийн шинэ тактикууд тэднийг зогсоосон юм.Түрэмгийлэгч Монголын цэргийг Пестийн ойролцоо IV Ладислаусын хааны арми бут цохив.Хожмын довтолгооныг ч хурдан няцаав.IV Белагийн барьсан цайзууд нь хожим нь Османы эзэнт гүрний эсрэг урт удаан тэмцэлд маш их хэрэгтэй байсан.Гэсэн хэдий ч тэдгээрийг барих зардал нь Унгарын хааныг томоохон феодалын эздэд өртэй болгосон тул түүний эцэг II Эндрю ихээхэн суларсаны дараа IV Белагийн эргүүлэн авсан хааны эрх мэдэл бага язгууртнуудын дунд дахин тархав.
Сүүлийн Арпадууд
Унгарын Бела IV ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1242 Jan 1 - 1299

Сүүлийн Арпадууд

Hungary
Монголчууд цэргээ татсаны дараа IV Бела хуучин титэм газар нутгаа эргүүлэн авах бодлогоо орхисон.[29] Оронд нь тэрээр дэмжигчдэдээ том эдлэн газар олгож, чулуун зуурмагаар цайз барихыг уриалав.[30] Тэрээр колоничлолын шинэ давалгааг эхлүүлсэн бөгөөд үүний үр дүнд Герман, Морав, Польш, Румын зэрэг олон тооны хүмүүс иржээ.[31] Хаан Куманчуудыг дахин урьж, Дунай, Тиса мөрний дагуух тал нутагт суурьшуулжээ.[32] Жассикчуудын өвөг дээдэс болох хэсэг бүлэг Аланчууд яг тэр үед хаант улсад суурьшсан бололтой.[33]Тэнцүү талбайд зэрэгцэн барьсан модон байшингуудаас бүрдсэн шинэ тосгонууд гарч ирэв.[34] Овоохой алга болж, зочны өрөө, гал тогоо, агуулахаас бүрдсэн хөдөөгийн шинэ байшингууд баригдав.[35] Газар тариалангийн хамгийн дэвшилтэт техник, түүний дотор тэгш хэмгүй хүнд анжис [36 нь] хаант улс даяар тархсан.Дотоод шилжилт хөдөлгөөн нь хуучин хааны газар нутагт шинээр бий болсон газар нутгийг хөгжүүлэхэд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн.Шинэ газар эзэмшигчид эдлэн газартаа ирсэн хүмүүст хувийн эрх чөлөө, санхүүгийн илүү таатай нөхцлийг олгосон нь нүүхгүй гэж шийдсэн тариачдад байр сууриа сайжруулах боломжийг олгосон.[37] IV Бела Нагиззомбат (Трнава, Словак) болон Пест зэрэг арав гаруй хотод давуу эрх олгосон.[38]1290 онд IV Ладислаус алагдах үед Гэгээнтэн хаант улсыг сул орон гэж зарлав.[39] Хэдийгээр Ром өөрийн эгчийн хүү, Неаполийн хаант улсын угсаа залгамжлах хунтайж Чарльз Мартелд хаант улсыг олгосон ч Унгарын ноёдын дийлэнх нь II Эндрюгийн ач хүү, эргэлзээтэй хууль ёсны ханхүүгийн хүү Эндрюг сонгосон юм.[40] Эндрю III нас барснаар Арпадын ордны эрэгтэй угсаа устаж, эмх замбараагүй байдлын үе эхэлсэн.[41]
1301 - 1526
Харь гүрний эрин үе ба тэлэлтornament
Завсарлага
Interregnum ©Angus McBride
1301 Jan 1 00:01 - 1323

Завсарлага

Hungary
Эндрю III-ийн үхэл нь арав орчим ноёд буюу "олигархиуд"-д тухайн үед бие даасан байдлаа бэхжүүлэх боломжийг нээж өгсөн юм.[42] Тэд бүгд өөрсдийн ноёрхлыг хүлээн зөвшөөрөх эсвэл орхих үүрэгтэй байсан хэд хэдэн муж дахь бүх хааны цайзыг олж авсан.Хорватын дэд ван Паул Шубич болон Бабоничийн гэр бүл бие даан тусгаар тогтнолоо олж авснаар Паул Шубич бүр өөрийн зоос үйлдвэрлэж, орчин үеийн Хорватын түүхчид "Хорватын титэмгүй хаан" хэмээн нэрлэгдэх болсноор Хорватад титмийн байдал улам хүндэрчээ.Эндрю III нас барсан тухай мэдээг сонсоод дэд ван Шубич талийгаач Чарльз Мартелийн хүү Анжоугийн Чарльзыг хаан ширээнд суухыг урьсан бөгөөд тэрээр хаан ширээнд суусан Эстергом руу яаран очив.[43] Гэсэн хэдий ч ихэнх шашны ноёд түүний засаглалыг эсэргүүцэж, Богемийн нэрт хүү Вацлав II хааныг хаан ширээнд суулгахыг санал болгов.Папын төлөөлөгч 1310 онд бүх ноёдыг Чарльз Анжоугийн засаглалыг хүлээн зөвшөөрөхийг ятгасан боловч ихэнх нутаг дэвсгэр хааны хяналтаас гадуур үлджээ.[44] Прелатууд болон улам бүр нэмэгдэж буй бага язгууртнуудын туслалцаатайгаар Чарльз I агуу ноёдуудын эсрэг хэд хэдэн экспедицийг эхлүүлэв.Тэдний дунд эв нэгдэлгүй байгааг далимдуулан нэг нэгээр нь ялав.[45] Тэрээр 1312 онд Розгоны (одоогийн Словак улсын Рожановце) тулалдаанд анхны ялалтаа авчээ [46.]
Анжевинс
Angevins ©Angus McBride
1323 Jan 1 - 1380

Анжевинс

Hungary
Чарльз I 1320-иод онд төвлөрсөн хүчний бүтцийг нэвтрүүлсэн."Түүний үг хуулийн хүчинтэй" гэж тэрээр дахин хэзээ ч Diet зарлаагүй.[47] Чарльз I хааны орлого ба монополийн тогтолцоог шинэчилсэн.Тухайлбал, тэрээр "гуч" (хаан улсын хилээр дамжуулж буй барааны татвар) [48] ногдуулж, газар эзэмшигчдэд өөрсдийн эзэмшил газарт нээгдсэн уурхайн орлогын гуравны нэгийг өөртөө үлдээх эрх олгосон.[49] Шинэ уурхайнууд жил бүр ойролцоогоор 2,250 кг (4,960 фунт) алт, 9,000 кг (20,000 фунт) мөнгө үйлдвэрлэдэг байсан нь 1490-ээд онд Испаничууд Америк тивийг эзлэх хүртэл дэлхийн үйлдвэрлэлийн 30 гаруй хувийг бүрдүүлдэг байв.[48] ​​Чарльз I мөн Флоренцын флорины загвараар тогтвор суурьшилтай алтан зоос гаргахыг тушаасан.[50] Түүний зоосгүй алтаар худалдаа хийхийг хориглосон нь Европын зах зээлд хомсдол үүсгэж, 1342 онд нас барах хүртэл үргэлжилсэн [51.]Польшийн Касимир III-ийн өв залгамжлагч Луис I Литва болон Алтан Ордын эсрэг хэд хэдэн удаа польшуудад тусалсан.[52] Өмнөд хилийн дагуу 1358 онд Людовик I Венецичүүдийг Далматаас нүүлгэн шилжүүлэхийг албадан [53] мөн нутгийн хэд хэдэн захирагчийг (Боснийн Твртко I, Сербийн Лазар зэрэг) өөрийн эрх мэдлийг хүлээн зөвшөөрөхийг албадав.Шашны фанатизм бол Луис I-ийн хаанчлалын нэг онцлог шинж чанар юм.[54] Тэрээр үнэн алдартны шашинтнуудын ихэнхийг хүчээр католик шашинд оруулахыг оролдсон ч амжилтанд хүрсэнгүй.[55] Тэрээр 1360 оны орчим иудейчүүдийг хөөсөн боловч 1367 онд буцаж ирэхийг зөвшөөрөв [56.]
Сигизмундын загалмайтны аян дайн
Sigismund's Crusade ©Angus McBride
1382 Jan 1 - 1437

Сигизмундын загалмайтны аян дайн

Hungary
1390 онд Сербийн Стефан Лазаревич Османы султаны эрх мэдлийг хүлээн зөвшөөрснөөр Османы эзэнт гүрний тэлэлт Унгарын өмнөд хилд хүрчээ.[57] Сигизмунд Османы эсрэг загалмайтны аян зохион байгуулахаар шийджээ.[58] Голдуу Францын баатруудаас бүрдсэн агуу их арми цугларсан боловч 1396 онд Никополисын тулалдаанд загалмайтнууд бут цохигдов [59.]Османчууд 1427 онд Голубак цайзыг эзэлж, хөрш зэргэлдээ газар нутгийг тогтмол дээрэмдэж эхлэв.[60] Хаант улсын хойд бүс нутгийг (одоогийн Словак) 1428 оноос хойш бараг жил бүр чехийн хуситууд дээрэмдэж байсан [. 61] Гэсэн хэдий ч хуситуудын үзэл санаа өмнөд мужуудад, ялангуяа Серемсегийн бургеруудын дунд тархжээ.Хусит номлогчид Библийг унгар хэл рүү орчуулсан анхны хүмүүс юм.Гэсэн хэдий ч 1430-аад оны сүүлээр бүх хуситуудыг цаазалсан эсвэл Сзеремсегээс хөөсөн.[62]
Хунядигийн нас
Age of Hunyadi ©Angus McBride
1437 Jan 1 - 1486

Хунядигийн нас

Hungary
1437 оны сүүлээр Эстейтс Австрийн V Альбертийг Унгарын хаанаар сонгов.Тэрээр 1439 онд Османы эзэнт гүрний эсрэг хийсэн амжилтгүй цэргийн ажиллагааны үеэр цусан суулга өвчнөөр нас баржээ. Хэдийгээр Альбертийн бэлэвсэн эхнэр Люксембургийн Элизабет нас барсны дараа V Ладислаус хүү төрүүлсэн ч ихэнх язгууртнууд байлдах чадвартай хааныг илүүд үздэг байв.Тэд титмийг Польшийн III Владиславт өргөв.Ладислаус, Владислав хоёр хоёулаа титэм зүүсэн нь иргэний дайныг үүсгэв.Жон Хуняди бол 15-р зууны үед Төв болон Зүүн өмнөд Европын Унгарын цэрэг, улс төрийн тэргүүлэх зүтгэлтэн байв.Владислав 1441 онд Хунядиг (дотны найз Николас Ужлакигийн хамт) өмнөд хамгаалалтын захирлаар томилов. Хуняди Османчуудын эсрэг хэд хэдэн дайралт хийсэн.Түүний 1443-1444 оны "урт кампанит ажил"-ын үеэр Унгарын цэргүүд Османы эзэнт гүрний дотор Софи хүртэл нэвтэрчээ.Гэгээн хаан шинэ загалмайтны аян дайныг зохион байгуулсан боловч Османчууд 1444 онд Варнагийн тулалдаанд Христийн цэргүүдийг устгасан бөгөөд энэ үеэр Владислав алагдсан юм.Хуралдсан язгууртнууд 1458 онд Жон Хунядигийн хүү Маттиас Хунядиг хаанаар сонгосон. Маттиас хаан санхүүгийн болон цэргийн өргөн хүрээний шинэчлэлийг хийжээ.Хааны орлого нэмэгдсэн нь Матиаст байнгын арми байгуулж, хадгалах боломжийг олгосон.Голдуу Чех, Герман, Унгарын хөлсний цэргүүдээс бүрдсэн түүний "Хар арми" нь Европ дахь анхны мэргэжлийн цэргийн хүчний нэг байв.[63] Маттиас өмнөд хилийн дагуу цайзын сүлжээг бэхжүүлсэн боловч [64] эцгийнхээ Османы эсрэг довтолгооны бодлогыг хэрэгжүүлээгүй.Үүний оронд тэрээр Османчуудыг Европоос хөөн гаргах хангалттай хүчтэй холбоо тогтоохыг хичээж байна хэмээн Богеми, Польш, Австри руу дайралт хийсэн.Маттиасын шүүх "Европ дахь хамгийн шилдэг нь маргаангүй" байв.[65] Түүний 2000 гар бичмэл бүхий Библиотека Корвиниана номын сан нь орчин үеийн номын цуглуулгуудын дотроос хоёр дахь том номын сан байв.Маттиас бол Альпийн нурууны хойд хэсэгт Италийн сэргэн мандалтын үеийн хэв маягийг өөрийн нутагт нэвтрүүлсэн анхны хаан байв.Хоёр дахь эхнэр Неаполийн Беатрисаас санаа авч, 1479 оноос хойш Италийн архитектор, зураачдын ивээл дор Буда, Висеград дахь хааны ордныг сэргээн босгов.
Унгарын хаант улсын уналт ба хуваагдал
Туркийн тугийн төлөөх тулаан. ©Józef Brandt
1490 Jan 1 - 1526

Унгарын хаант улсын уналт ба хуваагдал

Hungary
Маттиас 1490 онд нас барсны дараах үймээн самуунтай хэдэн арван жилийг даван туулж чадсангүй. Хэрүүл маргаантай магнатуудын олигархи Унгарт хяналтаа тогтоов.Тэд өөр хүнд хэцүү хааныг хүсээгүй тул Богемийн хаан, Польшийн Касимир IV-ийн хүү Владислаус II-г түүний сул дорой байдлын улмаас хаан ширээнд суулгав: түүнийг Добже хаан эсвэл Добзе ("зүгээр" гэсэн утгатай) гэж нэрлэдэг байв. ), түүний өмнө тавьсан өргөдөл, бичиг баримт бүрийг ямар ч эргэлзээгүйгээр хүлээж авдаг зуршлаасаа.II Владислаус мөн Маттиасын хөлсний армийг дэмжиж байсан татварыг цуцалжээ.Үүний үр дүнд түрэгүүд Унгарыг заналхийлж байхад хааны арми тарав.Магнатууд мөн Матиасын захиргааг татан буулгаж, бага язгууртнуудыг эсэргүүцэв.1516 онд Владислаус II нас барахад түүний арван настай хүү Людовик II хаан болсон ч Диетээс томилогдсон хааны зөвлөл тус улсыг захирч байв.Унгар улс магнатуудын эрхшээлд орсон бараг анархи байдалд байсан.Хааны санхүү нь сүйрсэн;үндэсний орлогын гуравны нэг орчим байсан ч өрхийн зардлаа нөхөхийн тулд зээл авсан.Хилчид цалин хөлсгүй, цайз цайзууд эвдэрч сүйрч, батлан ​​хамгаалахын тулд татвар нэмэх санаачилга боомилсноор улсын батлан ​​хамгаалалт унав.1526 оны 8-р сард Сулейманы удирдсан Османчууд Унгарын өмнөд хэсэгт гарч ирэн тэрээр 100,000 орчим турк-Исламын цэргийг Унгарын гол нутаг руу чиглүүлэв.Унгарын арми 26,000 орчим байсан бөгөөд Мохач хотод туркуудтай уулзав.Унгарын цэргүүд сайн тоноглогдсон, сайн бэлтгэгдсэн байсан ч тэдэнд сайн цэргийн удирдагч дутмаг байсан бол Хорват, Трансильваниас нэмэлт хүч ирж чадаагүй юм.Тэд бүрэн ялагдаж, талбай дээр 20,000 хүн алагдсан бол Луис өөрөө мориноосоо намагт унаж нас баржээ.Луисыг нас барсны дараа Унгарын язгууртнуудын өрсөлдөгч бүлэглэлүүд Хабсбургийн Жон Заполя, Фердинанд гэсэн хоёр хааныг нэгэн зэрэг сонгосон.Түрэгүүд боломжоо ашиглан Буда хотыг эзлэн авч, дараа нь 1541 онд улсаа хуваав.
1526 - 1709
Османы эзлэн түрэмгийлэл ба Хабсбургийн ноёрхолornament
Хатан хааны Унгар
Royal Hungary ©Angus McBride
1526 Jan 1 00:01 - 1699

Хатан хааны Унгар

Bratislava, Slovakia
Хаант Унгар гэдэг нь Мохачийн тулалдаанд (1526) Османы эзэнт гүрний ялалт, дараа нь улс хуваагдсаны дараа Хабсбургуудыг Унгарын хаад хэмээн хүлээн зөвшөөрсөн Дундад зууны Унгарын хаант улсын нэг хэсгийн нэр юм.Өрсөлдөгч удирдагч Иоанн I, Фердинанд I нарын хооронд түр зуурын нутаг дэвсгэрийн хуваагдал нь зөвхөн 1538 онд Нагиварадын гэрээний дагуу, [66] Хабсбургууд улсын хойд болон баруун хэсгийг (Хааны Унгар), шинэ нийслэл Прессбург (Позсони) хоттой болгосноор үүссэн. , одоо Братислава).Жон I хаант улсын зүүн хэсгийг (Зүүн Унгарын хаант улс гэгддэг) хамгаалалтад авав.Хабсбургийн хаад Османы дайнд Унгарын эдийн засгийн хүч хэрэгтэй байв.Османы дайны үеэр хуучин Унгарын хаант улсын нутаг дэвсгэр 60 орчим хувиар багассан.Нутаг дэвсгэр, хүн ам зүйн хувьд асар их хохирол амссан хэдий ч жижиг, хүнд дайнд нэрвэгдсэн Хатан хааны Унгар улс нь 16-р зууны сүүлчээр Австрийн удамшлын газар эсвэл Богемийн титмийн газартай адил чухал байв.[67]Одоогийн Словак болон баруун хойд Трансданубийн нутаг дэвсгэр нь энэ улс төрийн нэг хэсэг байсан бол зүүн хойд Унгарын бүс нутгийн хяналт ихэвчлэн Хатан Унгар болон Трансильванийн вант улсын хооронд шилждэг.Дундад зууны Унгарын хаант улсын төв газар нутгийг Османы эзэнт гүрэн 150 жилийн турш хавсаргасан (Османы Унгарыг үзнэ үү).1570 онд Жон Сигизмунд Заполя Шпейерийн гэрээний дагуу эзэн хаан II Максимилианы таалалд нийцүүлэн Унгарын хаанаас бууж өгсөн."Хатан Унгар" гэсэн нэр томъёо 1699 оноос хойш хэрэглэгдэхээ больсон бөгөөд Хабсбургийн хаад шинээр томорсон улсыг "Унгарын хаант улс" гэсэн албан ёсны нэр томъёогоор нэрлэжээ.
Османы Унгар
16-17-р зууны Османы цэргүүд. ©Osprey Publishing
1541 Jan 1 - 1699

Османы Унгар

Budapest, Hungary
Османы Унгар бол 1541-1699 онд Османы эзэнт гүрэнд байлдан дагуулж, захирч байсан дундад зууны сүүл үед Унгарын хаант улсын өмнөд болон төв хэсэг байв. (зүүн хойд хэсгээс бусад) болон Өмнөд Трансданубиа.Тус газар нутгийг 1521-1541 оны хооронд Гайхамшигт Султан Сулейман Османы эзэнт гүрэнд нэгтгэсэн. Унгарын вант улсын баруун хойд зах нь эзлэгдээгүй хэвээр байсан бөгөөд Хабсбургийн ордны гишүүдийг Унгарын хаад хэмээн хүлээн зөвшөөрч, түүнд "Хааны хаан" гэсэн нэрийг өгсөн. Унгар".Үүний дараагаар хоёрын хоорондох хил нь дараагийн 150 жилийн хугацаанд Осман-Хабсбургийн дайны фронтын шугам болжээ.Туркийн дайнд Османчууд ялагдсаны дараа 1699 онд Карловицын гэрээний дагуу Османы Унгарын ихэнх хэсгийг Хабсбургт шилжүүлжээ.Османы эзэнт гүрний үед Унгар нь засаг захиргааны зорилгоор Эйялет (аймгууд) болж, улмаар Санжакуудад хуваагджээ.Газар нутгийн ихэнх хувийг Османы цэрэг, албан тушаалтнуудад хуваарилж, газар нутгийн 20 орчим хувийг Османы төрд үлдээв.Османы Унгарын ихэнх хэсэг нь хилийн нутаг дэвсгэрийн хувьд цэргийн гарнизоноор хүчтэй бэхлэгдсэн байв.Эдийн засгийн хувьд буурай хөгжилтэй хэвээр үлдсэн нь Османы нөөцийг урсгах газар болжээ.Хэдийгээр эзэнт гүрний бусад хэсгээс зарим цагаачид болон Исламын шашинд орсон хүмүүс байсан ч энэ нутаг дэвсгэр нь ихэвчлэн Христийн шашинтай хэвээр байв.Османчууд шашин шүтлэгийн хувьд харьцангуй тэвчээртэй байсан бөгөөд энэхүү хүлцэл нь Хабсбургийн хэлмэгдэгсэд байсан Хатан Унгараас ялгаатай нь протестантизмыг цэцэглэн хөгжүүлэх боломжийг олгосон.16-р зууны эцэс гэхэд хүн амын 90 орчим хувь нь протестант, гол төлөв Калвинист байсан.Энэ үед одоогийн Унгарын нутаг дэвсгэр Османы эзлэн түрэмгийллийн улмаас өөрчлөгдөж эхэлсэн.Өргөн уудам газар нутаг хүн амгүй, ой модоор хучигдсан хэвээр байв.Үерийн тал нутаг намгархаг газар болжээ.Османы тал дахь оршин суугчдын амьдрал аюултай байв.Тариачид ой, намаг руу зугтаж, Хаждугийн цэргүүд гэгддэг партизаны бүлгүүдийг байгуулжээ.Эцсийн эцэст одоогийн Унгар улсын нутаг дэвсгэр Османы эзэнт гүрний урсацын ус зайлуулах суваг болж, орлогынхоо ихэнх хэсгийг хилийн цайзын урт гинжний засвар үйлчилгээнд залгисан.Гэсэн хэдий ч эдийн засгийн зарим хэсэг нь цэцэглэн хөгжсөн.Хүн амгүй асар том суурин газруудад хот суурингууд өмнөд Герман, хойд Итали руу мал маллаж байсан бөгөөд зарим жилүүдэд 500,000 үхэр экспортолдог байв.Дарсыг Чех, Австри, Польш зэрэг оронд худалдаалдаг байв.
Туркийн агуу дайн
Вена дахь Собиески Станислав Хлебовский - Польшийн хаан III Жон, Литвийн агуу герцог ©Stanisław Chlebowski
1683 Jul 14 - 1699 Jan 26

Туркийн агуу дайн

Hungary
Туркийн аугаа дайн нь Ариун Лигийн дайн гэж нэрлэгддэг бөгөөд Ариун Ромын эзэнт гүрэн , Польш -Литва, Венеци , Орос , Унгарын хаант улсаас бүрдсэн Османы эзэнт гүрэн ба Ариун лиг хоорондын цуврал мөргөлдөөн юм.1683 онд эрчимтэй тулалдаан эхэлсэн бөгөөд 1699 онд Карловицын гэрээнд гарын үсэг зурснаар дуусгавар болсон. 1683 онд Венийн хоёр дахь бүслэлтэд агуу визир Кара Мустафа Паша тэргүүтэй Османы цэргүүд Польш болон Польшийн нэгдсэн армийн гарт ялагдсан. Ариун Ромын эзэнт гүрэн Иохан III Собиескийн удирдлаган дор байсан нь бүс нутгийн хүчний тэнцвэрийг өөрчилсөн шийдвэрлэх үйл явдал байв.1699 онд Туркийн Аугаа дайныг дуусгасан Карловицын гэрээний дагуу Османчууд өмнө нь дундад зууны Унгарын хаант улсаас авсан газар нутгийнхаа ихэнх хэсгийг Хабсбургуудад шилжүүлэн өгчээ.Энэхүү гэрээний дараа Хабсбургийн гүрний гишүүд Унгарын Хабсбургийн вант улсыг нэлээд өргөжүүлсэн.
Ракочигийн тусгаар тогтнолын дайн
Куруч аялагч дасгалжуулагч болон морьтон руу дайрахаар бэлтгэж байна, в.1705 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1703 Jun 15 - 1711 May 1

Ракочигийн тусгаар тогтнолын дайн

Hungary
Ракочигийн тусгаар тогтнолын төлөөх дайн (1703-1711) нь Унгар дахь абсолютист Хабсбургийн засаглалын эсрэг хийсэн анхны эрх чөлөөний тэмцэл байв.Фрэнсис II Ракоци (унгараар II. Ракоци Ференц) тэргүүтэй эрх мэдлийн тэгш бус байдлыг таслан зогсоохыг хүссэн хэсэг язгууртан, чинээлэг, дэвшилтэт дэвшилтэт хүмүүс тэмцэж байв.Үүний гол зорилго нь янз бүрийн нийгмийн дэг журмын эрхийг хамгаалах, улс орны эдийн засаг, нийгмийн хөгжлийг хангах явдал байв.Хүчний тэнцвэргүй байдал, Европ дахь улс төрийн нөхцөл байдал, дотоод зөрчилдөөний улмаас эрх чөлөөний тэмцэл эцэстээ дарагдсан боловч Унгар улсыг Хабсбургийн эзэнт гүрний салшгүй хэсэг болгохоос сэргийлж, үндсэн хуулиа хэвээр хадгалсан боловч албан ёсны байдал.Османыг орхисны дараа Хабсбургууд Унгарын хаант улсад ноёрхож байв.Унгарчуудын эрх чөлөөний төлөөх хүсэл эрмэлзэл нь Ракочигийн тусгаар тогтнолын төлөөх дайнд хүргэв.Дайны хамгийн чухал шалтгаан нь шинэ, өндөр татвар, шинэчлэгдсэн протестант хөдөлгөөн байв.Ракоци бол Унгарын язгууртан, домогт баатар Илона Зринигийн хүү байв.Тэрээр залуу насныхаа нэг хэсгийг Австрийн олзлолд өнгөрөөсөн.Куруцууд бол Ракочигийн цэргүүд байв.Эхэндээ Куручийн арми хөнгөн морин цэргийн давуу байдгаараа хэд хэдэн чухал ялалт байгуулсан.Тэдний зэвсэг нь ихэвчлэн гар буу, хөнгөн сэлэм, фокос байв.Гэгээн Готхардын тулалдаанд (1705) Янос Боттиан Австрийн армийг шийдэмгий ялав.Унгарын хурандаа Адам Балог Унгарын хаан, Австрийн хамба лам I Иосефыг бараг олзолжээ.1708 онд Хабсбургууд Тренсений тулалдаанд Унгарын үндсэн армийг ялсан нь Куручын армийн цаашдын үр нөлөөг бууруулсан юм.Унгарчууд тулалдаанд ядарч туйлдсан байхад Австричууд Испанийн өв залгамжлалын дайнд Францын армийг ялав.Тэд Унгар руу босогчдын эсрэг нэмэлт цэрэг илгээж болно.Трансильвани улс 17-р зууны сүүлчээс дахин Унгарын нэг хэсэг болж, захирагчид удирдаж байв.
1711 - 1848
Шинэчлэл ба үндэсний сэргэлтornament
1848 оны Унгарын хувьсгал
Үндэсний дууг Үндэсний музейд уншиж байна ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1848 Mar 15 - 1849 Oct 4

1848 оны Унгарын хувьсгал

Hungary
Унгарын үндсэрхэг үзэл нь Гэгээрэл, Романтизмын эрин үеийн нөлөөнд автсан сэхээтнүүдийн дунд үүссэн.Энэ нь хурдацтай хөгжиж, 1848-49 оны хувьсгалын үндэс суурийг тавьсан юм.Латин хэлийг улсын болон сургуулийн хэл болгон орлуулсан Мажар хэлэнд онцгой анхаарал хандуулсан.[68] 1820-иод онд эзэн хаан Францис I Унгарын хоолны дэглэмийг хуралдуулахаас өөр аргагүйд хүрсэн нь шинэчлэлийн үеийг эхлүүлсэн юм.Гэсэн хэдий ч язгууртнууд давуу эрхээ (татвараас чөлөөлөх, санал өгөх онцгой эрх гэх мэт) зууралдсанаар ахиц дэвшил удааширч байв.Тиймээс ололт амжилтууд нь ихэвчлэн магяр хэлний хөгжил зэрэг бэлгэдлийн шинж чанартай байв.1848 оны 3-р сарын 15-нд Пест, Буда хотод болсон олон нийтийн жагсаал Унгарын шинэчлэгчдэд арван хоёр шаардлагын жагсаалтыг гаргах боломжийг олгосон.Унгарын хоолны дэглэм нь 1848 оны Хабсбургийн нутаг дэвсгэрт болсон хувьсгалын давуу талыг ашиглан иргэний эрхийн олон арван шинэчлэлийг багтаасан хууль тогтоох иж бүрэн хөтөлбөр болох 4-р сарын хуулиудыг баталжээ.Эх орондоо болон Унгарт хувьсгалтай тулгарсан Австрийн эзэн хаан I Фердинанд эхлээд Унгарын шаардлагыг хүлээж авахаас өөр аргагүй болжээ.Австрийн бослогыг дарсны дараа шинэ эзэн хаан Франц Иосеф эпилепсийн авга ах Фердинандыг сольсон.Иосеф бүх шинэчлэлээс татгалзаж, Унгарын эсрэг зэвсэглэж эхлэв.Жилийн дараа буюу 1849 оны дөрөвдүгээр сард Унгарын бие даасан засгийн газар байгуулагдав.[69]Шинэ засгийн газар Австрийн эзэнт гүрнээс салсан.[70] Австрийн эзэнт гүрний Унгарын хэсэг дэх Хабсбургийн ордныг хаан ширээнээс буулгаж, анхны Бүгд Найрамдах Унгар Улсыг тунхаглаж, Лайош Коссут захирагч, ерөнхийлөгчөөр томилов.Анхны ерөнхий сайд нь Лайос Баттиани байв.Иосеф болон түүний зөвлөхүүд Хабсбургуудад тууштай үнэнч тахилч нар, офицеруудаар ахлуулсан Хорват, Серб, Румын зэрэг шинэ үндэстний цөөнх үндэстний тариачдыг чадварлаг удирдаж, тэднийг шинэ засгийн газрын эсрэг бослого гаргахад өдөөв.Унгарчуудыг тус улсын Словак, Герман, Оросуудын дийлэнх олонхи, бараг бүх еврейчүүд, түүнчлэн Польш, Австри, Италийн олон тооны сайн дурынхан дэмжиж байв.[71]Унгар бус үндэстний олон гишүүд Унгарын армид өндөр албан тушаал хашиж байсан, тухайлбал, Унгарын армийн 3-р корпусын командлалын ачаар угсаатны серб генерал Янош Дамжанич Унгарын үндэсний баатар болсон.Эхэндээ Унгарын цэргүүд (Хонведсег) байр сууриа барьж чадсан.1849 оны 7-р сард Унгарын парламент дэлхийн хамгийн дэвшилтэт үндэстэн, цөөнхийн эрхийг тунхаглаж, хуульчилсан боловч хэтэрхий оройтсон байв.Унгарын хувьсгалыг дарахын тулд Иосеф Унгарын эсрэг цэргээ бэлтгэж, "Европын жандарм" буюу Оросын хаан Николас I-аас тусламж авчээ. 6-р сард Оросын арми Австрийн арми баруун фронтоос Унгар руу чиглэн Трансильванийг эзлэн түрэмгийлэв. ялалт байгуулсан (Итали, Галисия, Богеми).Орос, Австрийн хүчин Унгарын армийг дарж, генерал Артур Горгей 1849 оны 8-р сард бууж өгсөн. Дараа нь Австрийн маршал Юлиус Фрейхер фон Хайнау Унгарын захирагчаар хэдэн сарын турш ажиллаж, 10-р сарын 6-нд Унгарын армийн 13 удирдагчийг цаазлах тушаал өгчээ. түүнчлэн Ерөнхий сайд Баттиани;Коссут цөллөгт зугтав.1848-1849 оны дайны дараа тус улс "идэвхгүй эсэргүүцэл"-д оров.Унгарын вант улсын захирагчаар Арчдук Альбрехт фон Хабсбург томилогдсон бөгөөд энэ удаад Чехийн офицеруудын тусламжтайгаар Германчлах ажиллагаа явагдсанаараа дурсагдсан юм.
1867 - 1918
Австри-Унгарын эзэнт гүрэн ба дэлхийн дайнornament
Австри-Унгар
Богемийн Вант улсын Прага дахь парад, 1900 он ©Emanuel Salomon Friedberg
1867 Jan 1 - 1918

Австри-Унгар

Austria
1866 онд болсон Кенигграцын тулалдаан зэрэг цэргийн томоохон ялагдал нь эзэн хаан Иосефыг дотоод шинэчлэлийг хүлээн зөвшөөрөхөд хүргэв.Унгарын салан тусгаарлагчдыг тайвшруулахын тулд эзэн хаан Унгартай эрх тэгш гэрээ байгуулж, 1867 онд Ференц Деакийн тохиролцсон Австри-Унгарын тохиролцоонд хүрч Австри-Унгарын хос хаант засаглал бий болсон.Хоёр хаант улсыг хоёр нийслэлээс хоёр парламент тусад нь удирдаж, нэгдсэн хаант засаглалтай, гадаад, цэргийн нийтлэг бодлоготой байв.Эдийн засгийн хувьд эзэнт гүрэн гаалийн холбоо байсан.Унгарын анхны ерөнхий сайд нь буулт хийсний дараа Гюла Андраши байв.Унгарын хуучин үндсэн хуулийг сэргээж, Франц Жозеф Унгарын хаан ширээнд суув.Австри-Унгар улс нь газарзүйн хувьд Европын Оросын дараа орох хоёр дахь том улс байв.Түүний нутаг дэвсгэрийг 1905 онд 621,540 хавтгай дөрвөлжин километр (239,977 кв миль) гэж үнэлэв. [72] Орос , Германы эзэнт гүрний дараа энэ нь Европ дахь хамгийн олон хүн амтай гурав дахь орон байв.Энэ эрин үед хөдөө орон нутагт эдийн засгийн томоохон хөгжил дэвшил гарсан.Өмнө нь хоцрогдсон Унгарын эдийн засаг 1880 он хүртэл ДНБ-д хөдөө аж ахуй давамгайлсан хэвээр байсан ч 20-р зууны эхэн үед харьцангуй орчин үеийн, үйлдвэржсэн эдийн засагтай болсон. 1873 онд хуучин нийслэл Буда болон Обуда (эртний Буда) гурав дахь хот болох Песттэй албан ёсоор нэгдсэн. , улмаар Будапештийн шинэ метрополисийг бий болгосон.Пест нь тус улсын засаг захиргаа, улс төр, эдийн засаг, худалдаа, соёлын төв болж хувирав.Технологийн дэвшил нь үйлдвэржилт, хотжилтыг хурдасгасан.Нэг хүнд ногдох ДНБ 1870-1913 он хүртэл жилд ойролцоогоор 1.45%-иар өссөн нь Европын бусад улсуудтай харьцуулахад маш сайн байсан.Энэхүү эдийн засгийн тэлэлтийн тэргүүлэх салбарууд нь цахилгаан ба цахилгаан технологи, харилцаа холбоо, тээвэр (ялангуяа зүтгүүр, трамвай, хөлөг онгоцны барилга) байв.Аж үйлдвэрийн хөгжил дэвшлийн гол бэлгэ тэмдэг нь Ганз концерн, Тунгсрамын үйлдвэрүүд байв.Энэ хугацаанд Унгар улсын олон төрийн институци, орчин үеийн засаг захиргааны тогтолцоо бий болсон.1910 оны Унгар улсын хүн амын тооллогоор (Хорватыг эс тооцвол) Унгар 54.5%, Румын 16.1%, Словак 10.7%, Герман 10.4% хүн амын тархалт бүртгэгдсэн байна.[73] Хамгийн олон шүтэн бишрэгчтэй шашны урсгал бол Ромын католик (49.3%), дараа нь Калвинизм (14.3%), Грекийн үнэн алдартны шашин (12.8%), Грекийн католик (11.0%), Лютеран (7.1%), Иудаизм зэрэг нь удаалсан байна. (5.0%)
Дэлхийн 1-р дайнд Унгар
Hungary in World War I ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1914 Aug 1 - 1918 Nov 11

Дэлхийн 1-р дайнд Унгар

Europe
1914 оны 6-р сарын 28-нд Сараево хотод Австрийн хамба лам Франц Фердинанд алагдсаны дараа хямралын цуврал хурдацтай өрнөв.7-р сарын 28-нд Австри-Унгар Сербийн эсрэг дайн зарласнаар бүх нийтийн дайн эхэлсэн.Дэлхийн 1-р дайнд Австри-Унгар улс 9 сая цэрэг татсаны 4 сая нь Унгарын хаант улсаас цэрэг татжээ.Австри-Унгар нь Төв гүрнүүд гэгддэг Герман , Болгар , Османы эзэнт гүрний талд тулалдаж байв.Тэд Сербийг эзлэн авч, Румын улс дайн зарлав.Дараа нь төв гүрнүүд Румынийн өмнөд хэсэг болон Румыны нийслэл Бухарестийг эзлэн авав.1916 оны 11-р сард эзэн хаан Франц Жозеф нас барав;шинэ хаан, Австрийн эзэн хаан Чарльз I (IV. Кароли) өөрийн нутаг дахь энх тайвныг дэмжигчдийг өрөвдөж байв.Зүүн зүгт төв гүрнүүд Оросын эзэнт гүрний довтолгоог няцаав.Оростой эвссэн Антант гүрнүүд гэгдэх зүүн фронт бүрэн задарсан.Австри-Унгар ялагдсан орнуудаас гарав.Италийн фронтод Австри-Унгарын арми 1918 оны 1-р сарын дарааИталийн эсрэг илүү амжилттай ахиц дэвшил гаргаж чадсангүй. Зүүн фронт дахь амжилтыг үл харгалзан Герман илүү тодорхойлогч Баруун фронтод мухардмал байдалд орж, эцэст нь ялагдал хүлээв.1918 он гэхэд Австри-Унгарын эдийн засгийн байдал аймшигтайгаар муудсан;үйлдвэрүүд дэх ажил хаялтыг зүүний болон энх тайвныг дэмжигч хөдөлгөөнүүд зохион байгуулж, арми дахь бослого нь ердийн үзэгдэл болжээ.Нийслэл Вена, Будапешт хотуудад Австри, Унгарын зүүний либерал хөдөлгөөнүүд, тэдний удирдагчид үндэстний цөөнхийг салан тусгаарлах үзлийг дэмжиж байв.Австри-Унгар 1918 оны 11-р сарын 3-нд Падуа хотод Вилла Гиустигийн энхийн гэрээнд гарын үсэг зурав. 1918 оны 10-р сард Австри, Унгар хоёрын хувийн холбоо татан буугдсан.
1918 - 1989
Дайны хоорондох үе, Дэлхийн 2-р дайн, Коммунист үеornament
Дэлхийн дайны хоорондох Унгар
Коммунист Йозеф Погани 1919 оны хувьсгалын үеэр хувьсгалт цэргүүдэд хандан ярьж байна ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1919 Jan 1 - 1944

Дэлхийн дайны хоорондох Унгар

Hungary
Унгарт 1919-1944 он хүртэл үргэлжилсэн дайн хоорондын үе нь улс төр, нутаг дэвсгэрийн томоохон өөрчлөлтүүдээр тэмдэглэгдсэн байв.Дэлхийн 1-р дайны дараа 1920 онд байгуулсан Трианоны гэрээгээр Унгарын газар нутаг, хүн ам эрс цөөрсөн нь олон нийтийн дургүйцлийг төрүүлэв.Газар нутгийнхаа гуравны хоёрыг алдсан нь тус улс алдагдсан газар нутгаа эргүүлэн авахаар Герман, Италитай нэгдэхэд хүргэв.1920-1944 оныг хүртэл захирч байсан адмирал Миклош Хортигийн дэглэм нь коммунизмын эсрэг бодлогод анхаарлаа хандуулж, дайны дараах зохицуулалтыг шинэчлэхийн тулд эвсэл байгуулахыг эрмэлзэж байв.1930-аад оны үед Унгар нацист Герман , Фашист Италитай ойртон нэгдэх рүү аажмаар шилжсэн.Тус улсын гадаад бодлого нь хөрш зэргэлдээ улсуудад алдсан газар нутгаа эргүүлэн авах зорилготой байсан бөгөөд энэ нь Чехословак, Югославыг нэгтгэхэд оролцоход хүргэсэн.Унгар улс дэлхийн 2-р дайнд тэнхлэгийн гүрнүүдтэй нэгдсэн нь эхэндээ газар нутгийнхаа амбицыг биелүүлсэн бололтой.Гэсэн хэдий ч дайн тэнхлэгийн эсрэг эргэх үед Унгар улс тусдаа энх тайвны хэлэлцээр хийхийг оролдсон бөгөөд үүний үр дүнд 1944 онд Герман эзлэгдсэн. Эзлэлт нь хүүхэлдэйн засгийн газар байгуулж, еврейчүүдийг ихээхэн хавчиж, эцэст нь эзлэн авах хүртэл дайнд татан оролцуулсан. Зөвлөлтийн цэргийн хүчээр.
Дэлхийн 2-р дайнд Унгар
Дэлхийн 2-р дайн дахь Унгарын хааны арми. ©Osprey Publishing
1940 Nov 20 - 1945 May 8

Дэлхийн 2-р дайнд Унгар

Central Europe
Дэлхийн 2-р дайны үед Унгарын Вант Улс тэнхлэгийн гүрнүүдийн гишүүн байв.[74] 1930-аад онд Унгарын Вант Улс Их хямралаас гарахын тулдфашист Итали , нацист Германтай худалдаагаа нэмэгдүүлсэнд найдаж байв.Унгарын улс төр, гадаад бодлого 1938 он гэхэд үндсэрхэг үзэлтэй болж, Унгар улс Германыхтай адил ирредентист бодлого баримталж, хөрш зэргэлдээ орнууд дахь Унгар үндэстний нутгийг Унгарт нэгтгэхийг оролдов.Унгар улс тэнхлэгтэй харилцах харилцаанаас нутаг дэвсгэрийн хувьд ашиг хүртэж байв.Бүгд Найрамдах Чехословак, Бүгд Найрамдах Словак Улс, Румын Улсын Вант Улстай газар нутгийн маргаантай асуудлыг шийдвэрлэхээр тохиролцов.1940 оны 11-р сарын 20-нд Унгар улс Гурван талт гэрээнд гарын үсэг зурснаар тэнхлэгийн гүрнүүдтэй нэгдсэн дөрөв дэх гишүүн болжээ.[75] Дараа жил нь Унгарын цэргүүд Югослав руу довтлох, ЗХУ руу довтлоход оролцов.Тэдний оролцоог Германы ажиглагчид эзлэгдсэн ард түмэн дур зоргоороо хүчирхийлэлд өртөж, харгис хэрцгий байдгаараа тэмдэглэв.Унгарын сайн дурынхныг заримдаа "аллагын аялал жуулчлал" хийдэг гэж нэрлэдэг.[76]ЗХУ-ын эсрэг хоёр жил дайны дараа Ерөнхий сайд Миклош Каллай 1943 оны намар АНУ , Их Британитай энхийн хэлэлцээ хийж эхэлсэн. [77] Берлин аль хэдийн Каллайн засгийн газрыг сэжиглэж байсан бөгөөд 1943 оны есдүгээр сард Германы генерал Ажилтнууд Унгар руу довтолж, эзлэх төслийг бэлтгэсэн.1944 оны 3-р сард Германы хүчин Унгарыг эзлэв.Зөвлөлтийн цэргүүд Унгарыг заналхийлж эхлэхэд Унгар, ЗСБНХУ-ын хооронд эвлэрэх гэрээнд Регент Миклош Хорти гарын үсэг зурав.Удалгүй Хортигийн хүүг Германы командууд хулгайлж, Хорти эвлэрэх гэрээг цуцлахаас өөр аргагүй болжээ.Дараа нь Регентийг засгийн эрхээс буулгаж, Унгарын фашист удирдагч Ференц Шаласи Германы дэмжлэгтэйгээр шинэ засгийн газар байгуулав.1945 онд Унгар дахь Унгар, Германы хүчнүүд Зөвлөлтийн арми урагшилж, ялагдал хүлээв.[78]Дэлхийн 2-р дайны үеэр Унгарын 300,000 орчим цэрэг, 600,000 гаруй энгийн иргэд амь үрэгдсэний дотор 450,000-606,000 еврей [79] , 28,000 цыган хүн байжээ.[80] Нийслэл Будапешт тэр дундаа олон хот эвдэрсэн.Унгар дахь ихэнх еврейчүүд дайны эхний хэдэн жилд Германы устгалын хуаранд цөлөгдөхөөс хамгаалагдсан байсан ч олон нийтийн болон эдийн засгийн амьдралд оролцох эрхийг нь хязгаарласан еврейчүүдийн эсрэг хуулиудаар удаан хугацааны турш дарангуйлалд өртөж байсан.[81]
Унгар дахь коммунист үе
Унгарын суртал ухуулгын зурагт хуудас ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1949 Jan 1 - 1989

Унгар дахь коммунист үе

Hungary
Унгарын Хоёр дахь Бүгд Найрамдах Улс нь 1946 оны 2-р сарын 1-нд Унгарын Вант Улсыг татан буулгасны дараа богино хугацаанд байгуулагдсан парламентын бүгд найрамдах улс бөгөөд 1949 оны 8-р сарын 20-нд өөрөө татан буугдсан бөгөөд Бүгд Найрамдах Унгар Ард Улс залгамжлав.Бүгд Найрамдах Унгар Ард Улс нь 1949 оны 8-р сарын 20-ноос [82] 1989 оны 10-р сарын 23-ны хооронд нэг намын тогтолцоотой социалист улс байв [. 83] Энэ нь ЗХУ- ын нөлөөнд байсан Унгарын Социалист ажилчдын намаар удирдаж байв.[84] 1944 оны Москвагийн бага хурлын дагуу Уинстон Черчилль, Иосиф Сталин нар дайны дараа Унгарыг Зөвлөлтийн нөлөөний бүсэд оруулахаар тохиролцов.[85] Сөрөг хүчнийхэн Унгарт коммунизмын төгсгөлийг авчрах хүртэл 1989 он хүртэл HPR оршин тогтнож байсан.Тус улс өөрийгөө 1919 онд ОХУ-ын Зөвлөлт Холбоот Социалист Бүгд Найрамдах Социалист Бүгд Найрамдах Улс (ОХУ)-ын дараа байгуулагдсан анхны коммунист улс болох Унгар дахь Зөвлөлүүдийн Бүгд Найрамдах Улсын өв залгамжлагч гэж үздэг байв.1940-өөд онд ЗХУ-аас "Ардын ардчилсан бүгд найрамдах улс" гэж тодорхойлсон.Газарзүйн хувьд зүүн талаараа Румын , ЗХУ-тай (Украины ЗХУ-аар дамжин) хиллэдэг;Югослав (Хорват, Серби, Словени улсаар дамжин) баруун өмнө зүгт;Хойд талаараа Чехословак, баруун талаараа Австри.Улс төрийн ижил динамик олон жилийн турш үргэлжилж, ЗХУ Унгарын Коммунист намаар дамжуулан Унгарын улс төрийг шахаж, маневрлаж, шаардлагатай үед нь цэргийн албадлага, далд ажиллагаа явуулсаар байв.[86] Улс төрийн хэлмэгдүүлэлт, эдийн засгийн уналт нь 1956 оны 10-11-р сард бүх нийтийг хамарсан ард түмний бослогод хүргэсэн бөгөөд 1956 оны Унгарын хувьсгал гэж нэрлэгддэг бөгөөд энэ нь Зүүн блокийн түүхэн дэх хамгийн том ганцаарчилсан эсэргүүцлийн үйлдэл байв.Анх хувьсгалыг явуулахыг зөвшөөрсний дараа Зөвлөлт Холбоот Улс сөрөг хүчнийг дарж, Янош Кадарын удирдлаган дор Зөвлөлтийн хяналттай шинэ засгийн газрыг байгуулахаар олон мянган цэрэг, танк илгээж, олон мянган Унгарчуудыг алж, хэдэн зуун мянган хүнийг цөллөгт явуулсан.Гэвч 1960-аад оны эхээр Кадарын засгийн газар шугамаа нэлээд сулруулж, "Гулаш коммунизм" гэгддэг хагас либерал коммунизмын өвөрмөц хэлбэрийг хэрэгжүүлжээ.Тус улс барууны хэрэглээний болон соёлын зарим бүтээгдэхүүнийг импортлохыг зөвшөөрч, Унгарчуудад гадаадад зорчих эрх чөлөөг олгож, цагдаагийн нууц улсыг нэлээд буцаав.Эдгээр арга хэмжээ нь Унгарыг 1960-1970-аад оны үед "социалист лагерийн хамгийн хөгжилтэй хуаран" гэсэн хочийг авчирсан.[87]20-р зууны хамгийн удаан ажилласан удирдагчдын нэг Кадар эдийн засгийн хямралын үед шинэчлэлийг дэмжигч хүчнүүд албан тушаалаасаа албадан чөлөөлөгдсөний дараа 1988 онд эцэст нь тэтгэвэрт гарах болно.Унгар 1980-аад оны сүүлч хүртэл дорнод блок даяар үймээн самуун дэгдэж, Берлиний хана нуран, ЗХУ задран унасан хүртэл ийм байдалтай байсан.Унгарт коммунистуудын хяналт дууссан хэдий ч 1949 оны үндсэн хууль нь тус улс либерал ардчилалд шилжсэнийг тусгах нэмэлт өөрчлөлтүүдээр хүчин төгөлдөр хэвээр байв.2012 оны нэгдүгээр сарын 1-нд 1949 оны үндсэн хуулийг цоо шинэ үндсэн хуулиар сольсон.
1956 оны Унгарын хувьсгал
Будапешт дахь үндсэрхэг үзэлтэй Унгарын цэргүүдийг олон түмэн дэмжиж байна. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1956 Jun 23 - Nov 4

1956 оны Унгарын хувьсгал

Hungary
Унгарын 1956 оны хувьсгал нь Унгарын бослого гэгддэг бөгөөд Бүгд Найрамдах Унгар Ард Улсын засгийн газар (1949-1989) болон ЗХУ- д (ЗСБНХУ) захирагдах засгийн газрын бодлогын эсрэг улс орон даяар гарсан хувьсгал юм.Уг бослого 12 хоног үргэлжилсэн бөгөөд 1956 оны 11-р сарын 4-нд Зөвлөлтийн танк, цэргүүдэд дарагджээ. Олон мянган хүн алагдаж, шархдаж, дөрөвний нэг сая шахам Унгарчууд эх орноосоо дүрвэжээ.[88]Унгарын хувьсгал 1956 оны 10-р сарын 23-нд Будапешт хотод их сургуулийн оюутнууд Унгарын парламентын ордонд иргэний ард түмэнд хандан, Сталинист Матьяс Ракосигийн засгийн газраар дамжуулан Унгарт ЗСБНХУ-ын геополитикийн ноёрхлыг эсэргүүцэхийг уриалснаар эхэлжээ.Оюутнуудын төлөөлөл улс төр, эдийн засгийн шинэчлэл хийх арван зургаан шаардлагыг иргэний нийгэмд дамжуулахаар Мажар радиогийн байранд орсон боловч хамгаалалтын албаныханд саатуулагджээ.Радиогийн байрны гадаа жагсагчид төлөөлөгчдөө суллахыг шаардахад ÁVH (Төрийн хамгаалалтын алба) цагдаа нар тэдний хэд хэдэн хүнийг буудаж хөнөөсөн байна.[89]Үүний үр дүнд Унгарчууд ÁVH-ийн эсрэг тэмцэхийн тулд хувьсгалт цэрэг болгон зохион байгуулав;Унгарын орон нутгийн коммунист удирдагчид болон ÁVH цагдаа нар баригдаж, амь насаа алдсан эсвэл линчлэгдсэн;улс төрийн хоригдлуудыг суллаж, зэвсэглэсэн.Улс төр, эдийн засаг, нийгмийн шаардлагаа хэрэгжүүлэхийн тулд орон нутгийн зөвлөлүүд (ажилчдын зөвлөл) Унгарын Ажилчин Ардын Намаас (Мажар Долгозок Партжа) хотын захиргааг хяналтдаа авчээ.Имре Надын шинэ засгийн газар ÁVH-г татан буулгаж, Унгар улс Варшавын гэрээнээс гарч байгаагаа зарлаж, чөлөөт сонгууль дахин байгуулахаа амлав.Аравдугаар сарын эцэс гэхэд ширүүн тулаан намжсан.ЗХУ анх Унгараас Зөвлөлтийн армийг гаргах талаар хэлэлцээ хийхэд бэлэн байсан ч 1956 оны 11-р сарын 4-нд Унгарын хувьсгалыг хэлмэгдүүлж, Унгарын хувьсгалчидтай 11-р сарын 10 хүртэл тулалдсан;Унгарын бослогыг хэлмэгдүүлснээр 2500 Унгар, Зөвлөлтийн армийн 700 цэрэг амь үрэгдэж, 200,000 Унгарыг гадаадад улс төрийн орогнол хайхад хүргэв.[90]
1989
Орчин үеийн Унгарornament
Гурав дахь Бүгд Найрамдах Улс
Зөвлөлтийн цэргийг Унгараас гаргах, 1990 оны 7-р сарын 1. ©Miroslav Luzetsky
1989 Jan 1 00:01

Гурав дахь Бүгд Найрамдах Улс

Hungary
1990 оны 5-р сард болсон анхны чөлөөт парламентын сонгууль нь үндсэндээ коммунизмын төлөөх плебисцит байв.Сэргээгдсэн, шинэчлэгдсэн коммунистууд муу ажилласан.Популист, баруун төвийн үзэлтэй, либерал намууд хамгийн сайн байсан бөгөөд БСХС 43%-ийн санал, SZDSZ 24%-ийн санал авчээ.Ерөнхий сайд Йозеф Анталын үед БСХС нь Бие даасан жижиг аж ахуй эрхлэгчдийн нам болон Христийн ардчилсан ардын намтай баруун төвийн эвслийн засгийн газар байгуулж, парламентын 60%-ийн олонхийг бүрдүүлжээ.1991 оны 6-р сар гэхэд Зөвлөлтийн цэргүүд ("Өмнөд армийн бүлэг") Унгараас гарав.Унгарт байрлах Зөвлөлтийн цэргийн болон энгийн албан хаагчдын нийт тоо 100,000 орчим байсан бөгөөд тэдний мэдэлд 27,000 орчим цэргийн техник байсан.Татан авалтыг 35 мянган төмөр замын вагоноор хийсэн.Генерал Виктор Силовын удирдсан сүүлчийн ангиуд Унгар-Украины хилийг Захони-Чопоор давав.Энэ эвсэлд Хорны социализм, түүний технократууд (1970, 1980-аад онд баруунд боловсрол эзэмшсэн) болон хуучин бизнес эрхлэгч дэмжигчид, либерал эвслийн түнш SZDSZ-ийн эдийн засгийн анхаарал нөлөөлсөн.Төрийн дампуурлын аюулд тулгарсан Хорн эдийн засгийн шинэчлэл, улсын аж ахуйн нэгжүүдийг түрэмгий хувьчлах ажлыг үндэстэн дамнасан компаниудад хөрөнгө оруулалт (сэргээн босголт, өргөтгөл, шинэчлэл хэлбэрээр) хүлээсний хариуд эхлүүлсэн.Социалист-либерал засгийн газар 1995 онд төсвийн хэмнэлтийн хөтөлбөр, Бокросын багц хөтөлбөрийг баталсан нь нийгмийн тогтвортой байдал, амьдралын чанарт асар их нөлөө үзүүлсэн.Засгийн газар дунд сургуулийн дараах сургалтын төлбөрийг нэвтрүүлж, төрийн үйлчилгээг хэсэгчлэн хувьчилсан боловч хувийн хэвшлээр дамжуулан шинжлэх ухааныг шууд болон шууд бусаар дэмжсэн.Засгийн газар Евро-Атлантын институциудыг нэгтгэх, хөрш орнуудтай эвлэрэх гадаад бодлого баримталсан.Эрх баригч эвслийн бодлого нь өмнөх баруун жигүүрийн засгийн газрын бодлоготой харьцуулахад илүү барууны үзэлтэй байсан гэж шүүмжлэгчид үзэж байна.

Footnotes



  1. Benda, Kálmán (General Editor) (1981). Magyarország történeti kronológiája - I. kötet: A kezdetektől 1526-ig. Budapest: Akadémiai Kiadó. p. 350. ISBN 963-05-2661-1.
  2. Kristó, Gyula (1998). Magyarország története - 895-1301 The History of Hungary - From 895 to 1301. Budapest: Osiris. p. 316. ISBN 963-379-442-0.
  3. Elekes, Lajos; Lederer, Emma; Székely, György (1961). Magyarország története az őskortól 1526-ig (PDF). Vol. Magyarország története I. Budapest: Tankönyvkiadó., p. 10.
  4. Kristó, Gyula (1998). Magyarország története, 895-1301. Budapest: Osiris, p. 17.
  5. Vékony, Gábor (2000). Dacians, Romans, Romanians. Matthias Corvinus Publishing. ISBN 1-882785-13-4, p. 38.
  6. Kontler, László (2002). A History of Hungary: Millennium in Central Europe. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-40390-317-4, p. 29.
  7. Kristó, Gyula (1998). Magyarország története, 895-1301. Budapest: Osiris, p. 20.
  8. Kristó, Gyula (1998). Magyarország története, 895-1301. Budapest: Osiris, p. 22.
  9. Elekes, Lajos; Lederer, Emma; Székely, György (1961). Magyarország története az őskortól 1526-ig (PDF). Vol. Magyarország története I. Budapest: Tankönyvkiadó, p. 21.
  10. Elekes, Lajos; Lederer, Emma; Székely, György (1961). Magyarország története az őskortól 1526-ig (PDF). Vol. Magyarország története I. Budapest: Tankönyvkiadó, p. 22.
  11. Kristó, Gyula (1998). Magyarország története, 895-1301. Budapest: Osiris., p. 23.
  12. Barta, István; Berend, Iván T.; Hanák, Péter; Lackó, Miklós; Makkai, László; Nagy, Zsuzsa L.; Ránki, György (1975). Pamlényi, Ervin (ed.). A history of Hungary. Translated by Boros, László; Farkas, István; Gulyás, Gyula; Róna, Éva. London: Collet's. ISBN 9780569077002., p. 22.
  13. Kontler, László (2002). A History of Hungary: Millennium in Central Europe. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-40390-317-4, p. 33.
  14. Szőke, M. Béla (2014). Gergely, Katalin; Ritoók, Ágnes (eds.). The Carolingian Age in the Carpathians (PDF). Translated by Pokoly, Judit; Strong, Lara; Sullivan, Christopher. Budapest: Hungarian National Museum. p. 112. ISBN 978-615-5209-17-8, p. 112.
  15. Elekes, Lajos; Lederer, Emma; Székely, György (1961). Magyarország története az őskortól 1526-ig (PDF). Vol. Magyarország története I. Budapest: Tankönyvkiadó, p. 23.
  16. Kristó, Gyula (1998). Magyarország története, 895-1301. Budapest: Osiris, p. 26.
  17. Engel, Pál; Ayton, Andrew (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. I.B. Tauris. ISBN 978-0-85773-173-9.
  18. Macartney, Carlile A. (1962). Hungary: a short history. Chicago University Press. p. 5. ISBN 9780852240359.
  19. Szabados, György (2019). Miljan, Suzana; B. Halász, Éva; Simon, Alexandru (eds.). "The origins and the transformation of the early Hungarian state" (PDF). Reform and Renewal in Medieval East and Central Europe: Politics, Law and Society. Zagreb.
  20. Engel, Pál (1990). Glatz, Ferenc; Burucs, Kornélia (eds.). Beilleszkedés Európába a kezdetektől 1440-ig. Vol. Magyarok Európában I. Budapest: Háttér Lapkiadó és Könykiadó. p. 97. ISBN 963-7403-892.
  21. Barta, István; Berend, Iván T.; Hanák, Péter; Lackó, Miklós; Makkai, László; Nagy, Zsuzsa L.; Ránki, György (1975). Pamlényi, Ervin (ed.). A history of Hungary. Translated by Boros, László; Farkas, István; Gulyás, Gyula; Róna, Éva. London: Collet's. ISBN 9780569077002, p. 22.
  22. "One Thousand Years of Hungarian Culture" (PDF). Kulugyminiszterium.hu. Archived from the original (PDF) on 8 April 2008. Retrieved 29 March 2008.
  23. Makkai, Laszló (1994). "Transformation into a Western-type State, 1196-1301". In Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (eds.). A History of Hungary. Bloomington, IN: Indiana University Press. p. 27. ISBN 0-253-20867-X.
  24. Chambers, James (1979). The Devil's Horsemen: The Mongol Invasion of Europe. New York City: Atheneum Books. ISBN 978-0-68910-942-3.
  25. Hévizi, Józsa (2004). Autonomies in Hungary and Europe: A Comparative Study (PDF). Translated by Thomas J. DeKornfeld (2nd Enlarged ed.). Buffalo, New York: Corvinus Society. pp. 18–19. ISBN 978-1-88278-517-9.
  26. "Mongol Invasions: Battle of Liegnitz". HistoryNet. 12 June 2006.
  27. Berend, Nóra (2001). At the Gate of Christendom: Jews, Muslims, and 'Pagans' in medieval Hungary, c. 1000-c. 1300. Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 72. ISBN 0-521-65185-9.
  28. "Jászberény". National and Historical Symbols of Hungary. Archived from the original on 29 July 2008. Retrieved 20 September 2009.
  29. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, p. 80.
  30. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, p. 104.
  31. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, p. 81.
  32. Molnár, Miklós (2001). A Concise History of Hungary. Cambridge Concise Histories. Translated by Anna Magyar. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66736-4, p. 38.
  33. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, p. 105.
  34. Makkai, László (1994). "The Hungarians' prehistory, their conquest of Hungary and their raids to the West to 955; The foundation of the Hungarian Christian state, 950–1196; Transformation into a Western-type state, 1196–1301". In Sugár, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (eds.). A History of Hungary. Indiana University Press. pp. 8–33. ISBN 0-253-20867-X, p. 33.
  35. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, p. 272.
  36. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, p. 111.
  37. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, p. 112.
  38. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, pp. 112–113.
  39. Makkai, László (1994). "The Hungarians' prehistory, their conquest of Hungary and their raids to the West to 955; The foundation of the Hungarian Christian state, 950–1196; Transformation into a Western-type state, 1196–1301". In Sugár, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (eds.). A History of Hungary. Indiana University Press. pp. 8–33. ISBN 0-253-20867-X, p. 31.
  40. Engel, Pál (2001). Ayton, Andrew (ed.). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. Translated by Tamás Pálosfalvi. I.B. Tauris. ISBN 1-86064-061-3, p. 110.
  41. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, p. 84.
  42. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, p. 84.
  43. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 126.
  44. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 130.
  45. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, p. 88.
  46. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 131.
  47. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 133.
  48. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, pp. 192-193.
  49. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, p. 90.
  50. Bak, János (1994). The late medieval period, 1382–1526. In: Sugár, Peter F. (General Editor); Hanák, Péter (Associate Editor); Frank, Tibor (Editorial Assistant); A History of Hungary; Indiana University Press; ISBN 0-253-20867-X, p. 58.
  51. Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. University of Washington Press. ISBN 0-295-97290-4, p. 346.
  52. Kirschbaum, Stanislav J. (2005). A History of Slovakia: The Struggle for Survival. Palgrave. ISBN 1-4039-6929-9, p. 46.
  53. Georgescu, Vlad (1991). The Romanians: A History. Ohio State University Press. ISBN 0-8142-0511-9.
  54. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, pp. 165-166.
  55. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 172.
  56. Molnár, Miklós (2001). A Concise History of Hungary. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-66736-4, p. 53.
  57. Fine, John V. A. Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4, p. 412.
  58. Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House. ISBN 963-9165-37-9, pp. 102-103.
  59. Fine, John V. A. Jr. (1994) [1987]. The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press. ISBN 0-472-08260-4, p. 424.
  60. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, pp. 232-234.
  61. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 339.
  62. Spiesz, Anton; Caplovic, Dusan; Bolchazy, Ladislaus J. (2006). Illustrated Slovak History: A Struggle for Sovereignty in Central Europe. Bolchazy-Carducci Publishers. ISBN 978-0-86516-426-0, pp. 52-53.
  63. Sedlar, Jean W. (1994). East Central Europe in the Middle Ages, 1000–1500. University of Washington Press. ISBN 0-295-97290-4, pp. 225., 238
  64. Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers. ISBN 1-86064-061-3, p. 309.
  65. Bak, János (1994). The late medieval period, 1382–1526. In: Sugár, Peter F. (General Editor); Hanák, Péter (Associate Editor); Frank, Tibor (Editorial Assistant); A History of Hungary; Indiana University Press; ISBN 0-253-20867-X, p. 74.
  66. István Keul, Early Modern Religious Communities in East-Central Europe: Ethnic Diversity, Denominational Plurality, and Corporative Politics in the Principality of Transylvania (1526–1691), BRILL, 2009, p. 40
  67. Robert Evans, Peter Wilson (2012). The Holy Roman Empire, 1495-1806: A European Perspective. van Brill's Companions to European History. Vol. 1. BRILL. p. 263. ISBN 9789004206830.
  68. Gángó, Gábor (2001). "1848–1849 in Hungary" (PDF). Hungarian Studies. 15 (1): 39–47. doi:10.1556/HStud.15.2001.1.3.
  69. Jeszenszky, Géza (17 November 2000). "From 'Eastern Switzerland' to Ethnic Cleansing: Is the Dream Still Relevant?". Duquesne History Forum.
  70. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Austria-Hungary" . Encyclopædia Britannica. Vol. 3 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 2.
  71. van Duin, Pieter (2009). Central European Crossroads: Social Democracy and National Revolution in Bratislava (Pressburg), 1867–1921. Berghahn Books. pp. 125–127. ISBN 978-1-84545-918-5.
  72. Chisholm, Hugh, ed. (1911). "Austria-Hungary" . Encyclopædia Britannica. Vol. 3 (11th ed.). Cambridge University Press. p. 2.
  73. Jeszenszky, Géza (1994). "Hungary through World War I and the End of the Dual Monarchy". In Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor (eds.). A History of Hungary. Bloomington, IN: Indiana University Press. p. 274. ISBN 0-253-20867-X.
  74. Hungary: The Unwilling Satellite Archived 16 February 2007 at the Wayback Machine John F. Montgomery, Hungary: The Unwilling Satellite. Devin-Adair Company, New York, 1947. Reprint: Simon Publications, 2002.
  75. "On this Day, in 1940: Hungary signed the Tripartite Pact and joined the Axis". 20 November 2020.
  76. Ungváry, Krisztián (23 March 2007). "Hungarian Occupation Forces in the Ukraine 1941–1942: The Historiographical Context". The Journal of Slavic Military Studies. 20 (1): 81–120. doi:10.1080/13518040701205480. ISSN 1351-8046. S2CID 143248398.
  77. Gy Juhász, "The Hungarian Peace-feelers and the Allies in 1943." Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae 26.3/4 (1980): 345-377 online
  78. Gy Ránki, "The German Occupation of Hungary." Acta Historica Academiae Scientiarum Hungaricae 11.1/4 (1965): 261-283 online.
  79. Dawidowicz, Lucy. The War Against the Jews, Bantam, 1986, p. 403; Randolph Braham, A Magyarországi Holokauszt Földrajzi Enciklopediája (The Geographic Encyclopedia of the Holocaust in Hungary), Park Publishing, 2006, Vol 1, p. 91.
  80. Crowe, David. "The Roma Holocaust," in Barnard Schwartz and Frederick DeCoste, eds., The Holocaust's Ghost: Writings on Art, Politics, Law and Education, University of Alberta Press, 2000, pp. 178–210.
  81. Pogany, Istvan, Righting Wrongs in Eastern Europe, Manchester University Press, 1997, pp.26–39, 80–94.
  82. "1949. évi XX. törvény. A Magyar Népköztársaság Alkotmánya" [Act XX of 1949. The Constitution of the Hungarian People's Republic]. Magyar Közlöny (in Hungarian). Budapest: Állami Lapkiadó Nemzeti Vállalat. 4 (174): 1361. 20 August 1949.
  83. "1989. évi XXXI. törvény az Alkotmány módosításáról" [Act XXXI of 1989 on the Amendment of the Constitution]. Magyar Közlöny (in Hungarian). Budapest: Pallas Lap- és Könyvkiadó Vállalat. 44 (74): 1219. 23 October 1989.
  84. Rao, B. V. (2006), History of Modern Europe A.D. 1789–2002, Sterling Publishers Pvt. Ltd.
  85. Melvyn Leffler, Cambridge History of the Cold War: Volume 1 (Cambridge University Press, 2012), p. 175
  86. Crampton, R. J. (1997), Eastern Europe in the twentieth century and after, Routledge, ISBN 0-415-16422-2, p. 241.
  87. Nyyssönen, Heino (1 June 2006). "Salami reconstructed". Cahiers du monde russe. 47 (1–2): 153–172. doi:10.4000/monderusse.3793. ISSN 1252-6576.
  88. "This Day in History: November 4, 1956". History.com. Retrieved 16 March 2023.
  89. "Hungarian Revolt of 1956", Dictionary of Wars(2007) Third Edition, George Childs Kohn, Ed. pp. 237–238.
  90. Niessen, James P. (11 October 2016). "Hungarian Refugees of 1956: From the Border to Austria, Camp Kilmer, and Elsewhere". Hungarian Cultural Studies. 9: 122–136. doi:10.5195/AHEA.2016.261. ISSN 2471-965X.

References



  • Barta, István; Berend, Iván T.; Hanák, Péter; Lackó, Miklós; Makkai, László; Nagy, Zsuzsa L.; Ránki, György (1975). Pamlényi, Ervin (ed.). A history of Hungary. Translated by Boros, László; Farkas, István; Gulyás, Gyula; Róna, Éva. London: Collet's. ISBN 9780569077002.
  • Engel, Pál; Ayton, Andrew (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895-1526. I.B. Tauris. ISBN 978-0-85773-173-9.
  • Engel, Pál (1990). Glatz, Ferenc; Burucs, Kornélia (eds.). Beilleszkedés Európába a kezdetektől 1440-ig. Vol. Magyarok Európában I. Budapest: Háttér Lapkiadó és Könykiadó. p. 97. ISBN 963-7403-892.
  • Benda, Kálmán (1988). Hanák, Péter (ed.). One Thousand Years: A Concise History of Hungary. Budapest: Corvina. ISBN 978-9-63132-520-1.
  • Cartledge, Bryan (2012). The Will to Survive: A History of Hungary. Columbia University Press. ISBN 978-0-23170-225-6.
  • Curta, Florin (2006). Southeastern Europe in the Middle Ages, 500–1250. Cambridge University Press. ISBN 978-0-52181-539-0.
  • Evans, R.J.W. (2008). Austria, Hungary, and the Habsburgs: Central Europe c.1683-1867. Oxford University Press. doi:10.1093/acprof:oso/9780199541621.001.0001. ISBN 978-0-19954-162-1.
  • Frucht, Richard (2000). Encyclopedia of Eastern Europe: From the Congress of Vienna to the Fall of Communism. New York City: Garland Publishing. ISBN 978-0-81530-092-2.
  • Hanák, Peter & Held, Joseph (1992). "Hungary on a fixed course: An outline of Hungarian history". In Held, Joseph (ed.). The Columbia history of Eastern Europe in the Twentieth Century. New York City: Columbia University Press. pp. 164–228. ISBN 978-0-23107-696-8. Covers 1918 to 1991.
  • Hoensch, Jörg K. (1996). A History of Modern Hungary, 1867–1994. Translated by Kim Traynor (2nd ed.). London, UK: Longman. ISBN 978-0-58225-649-1.
  • Janos, Andrew (1982). The Politics of backwardness in Hungary: 1825-1945. Princeton University Press. ISBN 978-0-69107-633-1.
  • Knatchbull-Hugessen, C.M. (1908). The Political Evolution of the Hungarian Nation. London, UK: The National Review Office. (Vol.1 & Vol.2)
  • Kontler, László (2002). A History of Hungary: Millennium in Central Europe. Basingstoke, UK: Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-40390-317-4.
  • Macartney, C. A. (1962). Hungary, A Short History. Edinburgh University Press.
  • Molnár, Miklós (2001). A Concise History of Hungary. Translated by Anna Magyar. Cambridge Concise Histories. ISBN 978-0521667364.
  • Sinor, Denis (1976) [1959]. History of Hungary. New York City: Frederick A. Praeger Publishers. ISBN 978-0-83719-024-2.
  • Stavrianos, L. S. (2000) [1958]. Balkans Since 1453 (4th ed.). New York University Press. ISBN 0-8147-9766-0.
  • Sugar, Peter F.; Hanák, Péter; Frank, Tibor, eds. (1994). A History of Hungary. Bloomington, IN: Indiana University Press. ISBN 0-253-20867-X.
  • Várdy, Steven Béla (1997). Historical Dictionary of Hungary. Lanham, MD: Scarecrow Press. ISBN 978-0-81083-254-1.
  • Elekes, Lajos; Lederer, Emma; Székely, György (1961). Magyarország története az őskortól 1526-ig (PDF). Vol. Magyarország története I. Budapest: Tankönyvkiadó.
  • Kristó, Gyula (1998). Magyarország története, 895-1301. Budapest: Osiris.
  • Vékony, Gábor (2000). Dacians, Romans, Romanians. Matthias Corvinus Publishing. ISBN 1-882785-13-4.