Чампа бол МЭ 2-р зуунаас 1832 он хүртэл одоогийн Вьетнамын төв ба өмнөд хэсгийн эргийг хамарсан бие даасан Чам улсуудын цуглуулга юм. МЭ 2-3-р зуунд Ху Лиэн Хятадын Зүүн Хань гүрний ноёрхлыг эсэргүүцсэн бослогын дараагаар Чампагийн сүүлчийн вант улсыг Вьетнамын Нгуен гүрний эзэн хаан Мин Ман Наньмын нэг хэсэг болгон нэгтгэх хүртэл үргэлжилсэн. бодлого.^[73] Энэ хаант улсыг Нагаракампа, орчин үеийн Чамаар Чампа, кхмер бичээсүүдэд Чампа, вьетнамаар Чием Тханх, Хятадын тэмдэглэлд Жанчэнг гэж нэрлэдэг байв.^[74]Эрт Чампа нь орчин үеийн Вьетнамын эргээс холгүй орших Австронезийн Чамик Са Хуанхын далайчдын соёлоос үүссэн.МЭ 2-р зууны сүүлчээр үүссэн нь Зүүн Өмнөд Ази үүсэх чухал үе шатанд Зүүн өмнөд Азийн эхэн үеийн төрийн тогтолцооны жишээ юм.Чампагийн ард түмэн 17-р зууныг хүртэл Энэтхэгийн далай болон Зүүн Азийг холбосон бүс нутаг даяар ашигтай худалдааны сүлжээний системийг хадгалсаар ирсэн.Чампа хотод Зүүн өмнөд Азийн анхны уугуул уран зохиолыг эх хэлээрээ бичиж байсныг түүхчид ч мөн гэрчилдэг.МЭ 350, Кхмер, Мон, Малай хэл дээрх анхны бичвэрүүдээс олон зуун жилийн өмнө.^[75]Орчин үеийн Вьетнам, Камбожийн Чамс бол энэ хуучин хаант улсын томоохон үлдэгдэл юм.Тэд Зүүн Өмнөд Азийн далайд ярьдаг Малай, Бали-Сасак хэлтэй нягт холбоотой Малайо-Полинезийн дэд бүлэг болох хамик хэлээр ярьдаг.Чамын соёл нь ихэвчлэн Чампагийн өргөн хүрээний соёлтой холбоотой байдаг ч тус хаант улс нь хүн ам зүйн дийлэнх хувийг бүрдүүлдэг Австронезийн хамик хэлээр ярьдаг ард түмнээс бүрдсэн олон үндэстний хүн амтай байв.Тус бүс нутагт амьдарч байсан хүмүүс бол одоогийн өмнөд болон төв Вьетнам, Камбожийн хамик хэлээр ярьдаг Чам, Раде, Жарай хүмүүс юм;Индонезийн хойд Суматрагийн Ачехчууд, Төв Вьетнам дахь Австроазийн Бахнар, Катуй хэлээр ярьдаг ард түмний элементүүд.^[76]Чампагийн өмнө тус бүс нутагт МЭ 192 оноос хойш оршин тогтнож байсан Лам Ấп буюу Линьи хэмээх хаант улс байсан;Лини, Чампа хоёрын түүхэн харилцаа тодорхойгүй байна.Чампа МЭ 9-10-р зуунд оргил үедээ хүрсэн.Үүний дараа орчин үеийн Ханой хотод төвлөрсөн Вьетнамын улс төр болох Даи Винтийн шахалтаар аажмаар буурч эхэлсэн.1832 онд Вьетнамын эзэн хаан Мин Манг Чамын үлдсэн нутаг дэвсгэрийг өөртөө нэгтгэв.МЭ 4-р зуунд хөрш зэргэлдээх Фунан нутгийг байлдан дагуулж, мөргөлдөөнөөр дамжин нэвтэрсэн Хинду шашин нь олон зууны турш Чамын хаант улсын урлаг, соёлыг бүрдүүлсэн нь Чам нутгийн олон тооны Хинду хөшөө, улаан тоосгон сүм хийдүүдээр нотлогддог.Хуучин шашны төв байсан Мỹ Сон, Чампагийн гол боомт хотуудын нэг болох Хộи Ан нар одоо Дэлхийн өвд бүртгэгдсэн.Өнөөдөр олон Чамчууд Исламыг баримталдаг бөгөөд энэ нь 10-р зуунаас эхэлсэн хөрвөлт бөгөөд 17-р зууны үед эрх баригч династууд итгэлийг бүрэн хүлээн авсан;тэднийг Бани (Ni tục, арабаар: Бани) гэж нэрлэдэг.Гэсэн хэдий ч Хинду шашин шүтлэг, зан үйл, баяр ёслолоо хадгалж, хадгалсаар байгаа Бакам (Бачам, Чием tục) байдаг.Бакам бол олон мянган жилийн тэртээгээс үүссэн соёл иргэншилтэй, энэтхэг бус уугуул Хинду үндэстний амьд үлдсэн хоёрхон үндэстний нэг юм.Нөгөөх нь Индонезийн Бали үндэстний балинчуудын Хиндучууд юм.^[73]