Ираны томоохон гүрэн болох Парфийн эзэнт гүрэн МЭӨ 247 оноос МЭ 224 он хүртэл оршин тогтнож байжээ.^[23] Парни овгийн удирдагч ^[24] Арсакес I үүсгэн байгуулсан ^[25] энэ нь Ираны зүүн хойд хэсэгт орших Парфид эхэлсэн бөгөөд эхлээд Селевкидийн эзэнт гүрний эсрэг боссон сатрап байв.Медиа, Месопотамийг Селевкидээс булаан авсан Митридатын I (МЭӨ 171-132) үед эзэнт гүрэн ихээхэн өргөжсөн.Парфийн эзэнт гүрэн оргил үедээ Туркийн зүүн төв хэсгээс Афганистан , баруун Пакистан хүртэл үргэлжилсэн.Энэ нь Ромын эзэнт гүрэн болон Хятадын Хань гүрнийг холбосон Торгоны замын худалдааны чухал зангилаа байсан юм.Парфчууд өөрсдийн эзэнт гүрэндээ янз бүрийн соёлын элементүүдийг нэгтгэсэн бөгөөд үүнд Перс, Эллинист болон бүс нутгийн нөлөөгөөр урлаг, архитектур, шашин шүтлэг, хааны тэмдэг зэрэг нөлөөлсөн.Грекийн соёлын талыг анхлан авч, өөрсдийгөө "Хаадын хаан" хэмээн өргөмжилсөн Арсацидийн удирдагчид аажмаар Ираны уламжлалыг сэргээв.Ахеменидүүдийн төв захиргаанаас ялгаатай нь Арсацидууд орон нутгийн хаадыг вассал болгон хүлээн зөвшөөрч, цөөн тооны сатрапуудыг голчлон Иранаас гадна томилдог байв.Эзэнт гүрний нийслэл Нисагаас орчин үеийн Багдадын ойролцоох Ктесифон руу нүүжээ.Парфийн эртний дайсагнагчид Селевкид ба Скифчүүд багтжээ.Баруун зүгт өргөжиж, Арменийн хаант улс , дараа нь Ромын Бүгд Найрамдах Улстай мөргөлдөөн үүссэн.Парфи, Ром хоёр Арменид нөлөө үзүүлэхийн төлөө өрсөлдөж байв.Ромын эсрэг хийсэн томоохон тулалдаануудад МЭӨ 53 онд Каррегийн тулалдаан, МЭӨ 40-39 онд Левантын нутаг дэвсгэрийг эзэлсэн тулаан багтжээ.Гэсэн хэдий ч дотоодын иргэний дайн нь гадаадын түрэмгийллээс илүү их аюул учруулж байв.Персисийн захирагч Ардашир I бослого гаргаж, МЭ 224 онд Арсацидийн сүүлчийн захирагч IV Артабанусыг түлхэн унагаж, Сасани гүрнийг байгуулснаар эзэнт гүрэн нуран унасан.Парфийн түүхэн баримтууд Ахеменид ба Сасаничуудын эх сурвалжтай харьцуулахад хязгаарлагдмал байдаг.Грек, Ром, Хятадын түүхээр голчлон танигдсан Парфийн түүхийг мөн дөрвөлжин бичээс, бичээс, зоос, илгэн цаасны зарим баримт бичгүүдээс цуглуулсан байдаг.Парфийн урлаг нь тэдний нийгэм, соёлын талаархи үнэ цэнэтэй ойлголтыг өгдөг.^[26]