Парфийн эзэнт гүрэн

тэмдэгтүүд

лавлагаа


Play button

247 BCE - 224

Парфийн эзэнт гүрэн



Парфийн эзэнт гүрэн буюу Арсацид гүрэн нь МЭӨ 247-224 он хүртэл эртний Иран дахь Ираны улс төр, соёлын томоохон гүрэн байв.Сүүлчийн нэр нь Парни овгийг Ираны зүүн хойд хэсэгт орших Парфийн бүс нутгийг байлдан дагуулж, дараа нь Андрагорын захиргаанд байсан сатрапи (муж) Селевкидийн эзэнт гүрний эсрэг бослого гаргаж байсан үндэслэгч Арсакес I-ээс гаралтай.Митридат I Селевкидээс Медиа, Месопотамийг булаан авснаар эзэнт гүрнийг ихээхэн өргөжүүлсэн.Парфийн эзэнт гүрэн оргил үедээ Туркийн зүүн төв хэсэгт орших Евфрат мөрний хойд хэсгээс одоогийн Афганистан, баруун Пакистан хүртэл үргэлжилсэн.Газар дундын тэнгисийн сав газар дахь Ромын эзэнт гүрэн болон Хятадын Хань гүрний хоорондох Торгоны замын худалдааны замд орших эзэнт гүрэн худалдаа, худалдааны төв болжээ.Парфчууд Перс, Эллинист, бүс нутгийн соёлыг хамарсан соёлын хувьд нэгдмэл бус эзэнт гүрнийхээ урлаг, архитектур, шашны итгэл үнэмшил, хааны тэмдэг зэргийг голчлон авч үздэг байв.Арсацидийн шүүх оршин тогтнохынхоо эхний хагаст Грекийн соёлын элементүүдийг хүлээн авсан боловч эцэст нь Ираны уламжлал аажмаар сэргэж эхэлсэн.Арсацидийн захирагчдыг Ахеменидийн эзэнт гүрний өв залгамжлагчид хэмээн "Хаадын хаан" хэмээн өргөмжилж байв;үнэхээр, тэд Ахеменидууд төвлөрсөн байдлаар, хэдийгээр бие даасан, сатрапуудыг томилох байсан байсан нутгийн олон хаадыг вассал болгон хүлээн зөвшөөрсөн.Шүүхээс ихэвчлэн Иранаас гадна цөөн тооны сатрапуудыг томилсон боловч эдгээр сатрапууд Ахеменидүүдийн эрх мэдлээс бага, хүч чадал багатай байв.Арсацидийн хүчийг өргөжүүлснээр төв засгийн газрын суудал Нисагаас Тигр мөрний дагуу Ктесифон руу (орчин үеийн Ирак, Багдадын өмнөд хэсэг) шилжсэн боловч бусад хэд хэдэн газар нийслэл болж байв.Парфчуудын хамгийн эртний дайсан нь баруун талаараа Селевкидүүд, хойд талаараа Скифчүүд байв.Гэсэн хэдий ч Парфи баруун тийш тэлэхийн хэрээр тэд Арменийн хаант улстай зөрчилдөж, эцэст нь Ромын бүгд найрамдах улстай мөргөлдөв.Ром, Парфиа хоёр өөр хоорондоо өрсөлдөж, Арменийн хаадыг өөрсдийн захиргаатай үйлчлүүлэгчид болгохоор өрсөлдөж байв.Парфчууд МЭӨ 53 онд Каррегийн тулалдаанд Марк Лициниус Крассын армийг устгасан бол МЭӨ 40-39 онд Парфийн цэргүүд Тирээс бусад Левантыг бүхэлд нь Ромчуудаас булаан авчээ.Гэсэн хэдий ч Марк Антони түүний эзгүйд дэслэгч Вентидиусын удирдлаган дор амжилтанд хүрсэн боловч Парфийн эсрэг сөрөг довтолгоог удирдав.Дараагийн хэдэн зуунд болсон Ром-Парфийн дайны үеэр Ромын янз бүрийн хаадууд эсвэл тэдний томилсон генералууд Месопотами руу довтлов.Ромчууд эдгээр мөргөлдөөний үеэр Селевкиа, Ктесифон хотуудыг хэд хэдэн удаа эзэлсэн боловч хэзээ ч барьж чадаагүй.Парфийн хаан ширээг залгамжлагчдын хооронд ойр ойрхон иргэний дайн болж байсан нь эзэнт гүрний тогтвортой байдалд харийн довтолгооноос илүү аюултай байсан бөгөөд Персис дэх Истахрын захирагч Ардашир I Арсацидын эсрэг бослого гаргаж, тэдний сүүлчийн захирагч IV Артабанусыг МЭ 224 онд алснаар Парфийн хүч ууршсан юм. .Ардашир МЭ 7-р зууны лалын шашинтнуудын байлдан дагуулал хүртэл Иран болон Ойрхи Дорнодын ихэнх хэсгийг захирч байсан Сасанигийн эзэнт гүрнийг байгуулсан боловч Арсацидийн хаант улс Кавказ дахь Армен ,Ибери , Албани зэрэг улсуудыг захирч байсан гэр бүлийн салбаруудаар дамжин амьдарч байжээ.
HistoryMaps Shop

Дэлгүүр зочлох

247 BCE - 141 BCE
Үүсэх ба эрт тэлэлтornament
Парни Парфийг эзлэн авав
Парни Парфийг эзлэн авав ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
247 BCE Jan 1 00:01

Парни Парфийг эзлэн авав

Ashgabat, Turkmenistan
МЭӨ 245 онд Парфийн Селевкидийн захирагч (сатрап) Андрагор Селевкидээс тусгаар тогтнолоо зарлаж, Антиох II нас барсны дараа Птолемей III Антиох дахь Селевкидийн нийслэлийг хяналтандаа авч, "Тиймээс Селевкид гүрний ирээдүйг орхисон" Энэ хооронд "Скиф юм уу Бактриас гаралтай Арсакс хэмээх хүн Парни овгуудын удирдагчаар сонгогдов."Парфи улс Селевкидийн эзэнт гүрнээс салан тусгаарлаж, улмаар Селевкидийн цэргийн дэмжлэг алдагдсаны дараа Андрагор хил хязгаараа хадгалахад бэрхшээлтэй тулгарсан бөгөөд МЭӨ 238 онд "Арсакс ба түүний ах Тиридат"-ын удирдлаган дор Парни улс Парфи руу довтолж, хяналтыг булаан авчээ. Астабене (Астава), засаг захиргааны нийслэл нь Кабучан (бүлгайн Кучан) байсан тус нутгийн хойд хэсэг.Хэсэг хугацааны дараа Парни Андрагораас Парфийн үлдсэн хэсгийг булаан авч, түүнийг алав.Тус мужийг эзлэн авснаар Арсацидууд Грек, Ромын сурвалжид Парфичууд гэж нэрлэгддэг болсон.Арсакес I нь Парфийн анхны хаан төдийгүй Парфийн Арсацид гүрнийг үндэслэгч, нэрлэсэн нэр болжээ.
▲
●
Антиох III-ийн кампанит ажил
Селевкидийн калвари эсрэг Ромын явган цэрэг ©Igor Dzis
209 BCE Jan 1

Антиох III-ийн кампанит ажил

Turkmenistan
Антиох III зүүн аймгуудын хяналтыг эргүүлэн авах кампанит ажил эхлүүлж, Парфичуудыг тулалдаанд ялсны дараа тэрээр бүс нутгийг амжилттай удирдаж чадсан юм.Парфичууд вассал статусыг хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр аргагүйд хүрсэн бөгөөд одоо зөвхөн Парфиагийн хуучин Селевкид мужид нийцсэн газрыг л хянаж байв.Гэсэн хэдий ч Парфийн вассалал нь хамгийн сайндаа нэрлэсэн байсан бөгөөд зөвхөн Селевкидийн арми тэдний босгон дээр байсан учраас л нэрлэсэн байв.Зүүн аймгуудыг эргүүлэн авч, Селевкидийн хилийг Селевк I Никаторын үеийнхтэй адил зүүн тийш тогтоосныхоо төлөө Антиох язгууртнуудаасаа агуу цол хүртжээ.Парфчуудын азаар Селевкидийн эзэнт гүрэн олон дайсантай байсан бөгөөд Антиох өөрийн хүчийг баруун зүгт удирданПтолемейн Египет болон өсөн нэмэгдэж буй Ромын Бүгд Найрамдах Улстай тулалдахад удалгүй байв.МЭӨ 190 онд Магнезид Селевкид ялагдсаны дараа Селевкидүүд Парфийн хэрэгт цаашид оролцох боломжгүй болсон.Приапатиус (МЭӨ 191-176 он) II Арсакесын орыг залгамжилж, эцэст нь Фраат I (МЭӨ 176–171) Парфийн хаан ширээнд суув.I Фраатууд Селевкүүдийн хөндлөнгийн оролцоогүйгээр Парфийг захирч байв.
▲
●
Дорнодын аюул
Сака дайчид ©JFoliveras
177 BCE Jan 1

Дорнодын аюул

Bactra, Afghanistan
Парфичууд баруун зүгт алдсан газар нутгаа эргүүлэн авч байхад зүүн талаараа өөр нэг аюул гарч ирэв.МЭӨ 177-176 онд Хүннүгийн нүүдэлчдийн холбоо одоогийн баруун хойдХятадын Ганьсу муж дахь нүүдэлчин Юэчжи нарыг эх нутгаасаа хөөн зайлуулсан;дараа нь Юэчжи нар баруун тийш Бактри руу нүүж, Сака (скиф) овгуудыг нүүлгэн шилжүүлэв.Сака нар баруун тийш нүүхээс өөр аргагүйд хүрч, Парфийн эзэнт гүрний зүүн хойд хилийг довтлов.Ийнхүү Митридат Месопотамийг байлдан дагуулсны дараа Гирканид зодог тайлахаар болжээ.Сакачуудын зарим нь Антиохын эсрэг Фраатын цэрэгт татагджээ.Гэсэн хэдий ч тэд мөргөлдөөнд оролцоход хэтэрхий оройтсон байна.Фраатууд цалингаа өгөхөөс татгалзахад Сакачууд бослого гаргаж, түүнийг хуучин Селевкидийн цэргүүдийн тусламжтайгаар дарахыг оролдсон боловч тэд мөн Фраатуудыг орхиж, Сакатай нэгджээ.II Фраатс энэхүү нэгдсэн хүчний эсрэг жагссан боловч тулалдаанд амь үрэгджээ.Ромын түүхч Жастин түүний залгамжлагч I Артабан (МЭӨ 128-124 он) зүүн зүгийн нүүдэлчидтэй тулалдаж байсан ижил хувь тавилантай байсан гэж бичжээ.
▲
●
Дорнод дахь дайн
©Angus McBride
163 BCE Jan 1 - 155 BCE

Дорнод дахь дайн

Balkh, Afghanistan
Фраат I нь Александрын хаалганы хажуугаар Парфийн хяналтыг өргөжүүлж, Апамеа Рагианаг эзэлсэн гэж тэмдэглэгдсэн байдаг.Эдгээрийн байршил тодорхойгүй байна.Гэсэн хэдий ч Парфийн хүч чадал, газар нутгийн хамгийн том тэлэлт нь түүний ах, залгамжлагч Митридат I (МЭӨ 171-132 он) хаанчлалын үед болсон бөгөөд түүнийг Катузиан Ахеменидийн эзэнт гүрнийг үндэслэгч Их Кирустай (МЭӨ 530 онд нас барсан) харьцуулдаг.Митридат I хөрш зэргэлдээх Согдууд, Дрангианчууд, Энэтхэгчүүдийн эсрэг хийсэн дайны үр дүнд ихээхэн суларсан Грек-Бактрын хаант улс руу анхаарлаа хандуулав.Грек-Бактрын шинэ хаан Евкрадид I (МЭӨ 171–145 он) хаан ширээг булаан авсан бөгөөд үүний үр дүнд Аричуудын бослого зэрэг эсэргүүцэлтэй тулгарсан бөгөөд энэ нь Митридат I дэмжсэн байж магадгүй юм. түүний давуу тал.МЭӨ 163-155 оны хооронд Митридат I Евкратидын нутаг руу довтлон, Ариа, Маргиана, баруун Бактриаг ялж, булаан авчээ.Сонгодог түүхч Жастин, Страбон нар тэмдэглэснээр Евкратидыг Парфийн вассал болгосон гэж үздэг.Мерв зүүн хойд хэсэгт Парфийн ноёрхлын бэхлэлт болжээ.Митридатын I-ийн хүрэл зоосны зарим нь ар талд нь "Их хаан Арсакесын тухай" домог бүхий зааныг дүрсэлсэн байдаг.Грек-Бактричууд зааны дүрс бүхий зоос цутгаж байсан нь Митридатын 1-р зоосон зоос нь Бактритыг байлдан дагуулсны баярыг тэмдэглэх зорилготой байж магадгүй юм.
▲
●
141 BCE - 63 BCE
Алтан үе ба Ромтой хийсэн зөрчилдөөнornament
Вавилон руу тэлэлт
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
141 BCE Jan 1 00:01

Вавилон руу тэлэлт

Babylon, Iraq
МЭӨ 148 эсвэл 147 онд Митридат I Медиа руу довтолж, Экбатанаг эзлэв;Селевкидүүд Тимархын удирдсан бослогыг дарсны дараа бүс нутаг саяхан тогтворгүй болсон.Үүний дараа Митридат I өөрийн дүү Багасисыг тус нутгийн захирагчаар томилов.Энэхүү ялалтын дараа Парфичууд Медиа Атропатеныг байлдан дагуулав.МЭӨ 141 онд Митридат I Месопотами дахь Вавилоныг эзлэн авч, Селевкид зоос цутгаж, албан ёсны хөрөнгө оруулах ёслол хийжээ.Тэнд Митридат I Вавилонд шинэ жилийн баярын жагсаалыг танилцуулсан бололтой, Месопотамийн эртний бурхан Мардукын хөшөөг Иштар бурханы гараас хөтлөн Эсагила сүмээс жагсаалын замд хөтлөв.Месопотами одоо Парфийн мэдэлд байгаа тул эзэнт гүрний засаг захиргааны төвлөрлийг зүүн Ираны оронд тийш шилжүүлэв.Митридат I удалгүй Гирканид зодог тайлж, түүний хүчнүүд Елимай, Харакений хаант улсуудыг дарж, Сусаг эзлэв.Энэ үед Парфийн эрх мэдэл зүүн зүгт Инд мөрөн хүртэл хүрч байв.
▲
●
Персисийг байлдан дагуулах
Парфийн катафрактууд ©Angus McBride
138 BCE Jan 1

Персисийг байлдан дагуулах

Persia
Селевкидийн захирагч II Деметриус Никатор Вавилоныг эргүүлэн эзлэх оролдлогодоо эхэндээ амжилттай байсан ч эцэст нь Селевкид ялагдаж, Деметриус өөрөө МЭӨ 138 онд Парфийн цэргүүдэд олзлогджээ.Дараа нь түүнийг Парфийн ноёрхлыг хүлээн зөвшөөрөх зорилгоор Медиа, Месопотамийн Грекчүүдийн өмнө жагсаал хийжээ.Үүний дараа Митридат I Деметрийг Гирканиа дахь орднуудынх нь нэгэнд илгээв.Тэнд Митридат I олзлогдсондоо маш их зочломтгой хандсан;тэр ч байтугай охин Родогюнаа Деметриустай гэрлэсэн.Жастины хэлснээр Митридат I Сирийн талаар төлөвлөж байсан бөгөөд Деметрийг Селевкидийн шинэ захирагч Антиох VII Сидетес (МЭӨ 138-129)-ийн эсрэг зэвсэг болгон ашиглахаар төлөвлөж байжээ.Түүний Родогүнтэй гэрлэсэн нь үнэн хэрэгтээ Митридат I Селевкидийн нутгийг өргөжин тэлж буй Парфийн хаант улсад оруулах гэсэн оролдлого байв.Дараа нь Митридат I Парфийн вассал Елимайс хаант улсыг Селевкид тусалсан хэргээр шийтгэв - тэр бүс нутгийг дахин довтолж, тэдний хоёр том хотыг эзлэн авав.Ойролцоогоор ижил хугацаанд Митридат I Ираны баруун өмнөд хэсэгт орших Персис мужийг байлдан дагуулж, II Вадфрададыг фратарака болгон суулгасан;Парфийн эзэнт гүрэн Сака, Селевкид, Месенчүүдтэй байнга зөрчилдөж байсан тул Персистэй эрүүл харилцаатай байхын тулд түүнд илүү бие даасан эрх олгосон юм.Тэрээр Персисийн хэрэгт нөлөөлсөн анхны Парфийн хаан байсан бололтой.Вадфрадад II-ийн зоосон мөнгө нь Митридатын I үед цутгасан зоосны нөлөөг харуулж байна. Митридат I нас баржээ.МЭӨ 132 онд түүний хүү Фраат II хаан ширээнд суув.
▲
●
Селевкидийн эзэнт гүрний уналт
Парфийн цэргүүд дайснууд руу буудаж байна ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
129 BCE Jan 1

Селевкидийн эзэнт гүрний уналт

Ecbatana, Hamadan Province, Ir
Деметрийн ах Антиох VII Сидетес Селевкидийн хаан ширээг залж, түүний эхнэр Клеопатра Театай гэрлэжээ.Диодот Трифоныг ялсны дараа Антиох МЭӨ 130 онд одоо II Фраатын (МЭӨ 132-127 он) захирч байсан Месопотамийг эргүүлэн авах кампанит ажлыг эхлүүлэв.Парфийн жанжин Индат Их Забын дагуу ялагдаж, дараа нь орон нутгийн бослого гарч, Вавилоны Парфийн захирагч амь үрэгджээ.Антиох Вавилоныг байлдан дагуулж, Сузаг эзэлж, тэнд зоос цутгажээ.Цэргээ Медиа руу чиглүүлсний дараа Парфичууд энх тайвны төлөө тэмцсэн бөгөөд хэрэв Арсачид Парфиас бусад бүх газар нутгаа түүнд зохих ёсоор шилжүүлж, хүнд алба гувчуур төлж, Деметрийг боолчлолоос чөлөөлөхгүй бол Антиох үүнийг хүлээн авахаас татгалзав.Арсакс Деметриусыг суллаж, Сири рүү илгээсэн боловч бусад шаардлагыг хүлээн аваагүй.МЭӨ 129 оны хавар Медечүүд өвлийн улиралд хөдөөгийн нөөцийг шавхсан Антиохын эсрэг илт бослого гаргаж байв.Бослогыг дарах гэж оролдох зуур Парфийн гол хүч тус бүс нутагт нэвтэрч, МЭӨ 129 онд Экбатанагийн тулалдаанд Антиохыг устгасан.Түүний цогцсыг мөнгөн авсаар Сири рүү буцаасан;түүний хүү Селевк Парфийн барьцаанд орж, охин нь Фраатын гаремд элсэв.
▲
●
Митрадат II
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
124 BCE Jan 1 - 115 BCE

Митрадат II

Sistan, Afghanistan
Жастины хэлснээр Митридат II "эцэг эх, өвөг дээдсийнхээ" (ultor iniuriae parentum) үхлийн өшөөг авсан нь Артабан I, Фраат II нарыг хөнөөсөн Тохарчуудтай тулалдаж, ялсныг илтгэнэ.II Митридат мөн баруун Бактрийг скифчүүдээс эргүүлэн авчээ.Парфийн зоос, тархай бутархай мэдээллээс үзэхэд II Митридат Бактра, Кампиртепа, Термезийг захирч байсан гэсэн үг бөгөөд энэ нь түүний нэрт Митридат I (МЭӨ 171 – 132 он) эзэлсэн нутгийг дахин эзлэн авсан гэсэн үг юм.Трансоксианаас, ялангуяа Согдоос ирсэн нүүдэлчдийн довтолгоог таслан зогсоохын тулд дунд Амударья, түүний дотор Амулыг хянах нь Парфчуудын хувьд амин чухал байв.Парфийн зоосыг баруун Бактри болон Амударьягийн дунд хэсэгт 2-р Готарзийн хаанчлал хүртэл (МЭ 40-51 он) хүртэл цутгасаар байв.Нүүдэлчдийн довтолгоо мөн зүүн Парфийн Дрангиана мужид хүрч, Сакагийн хүчирхэг ноёрхсон ноёрхлыг бий болгосноор Сакастан ("Сакагийн нутаг") гэсэн нэр гарч иржээ.Эдгээр нүүдэлчид Артабан I, II Митридат нар хойд зүгт тэдний эсрэг үзүүлж байсан дарамт шахалтаас болж энэ нутаг руу нүүсэн байх магадлалтай.МЭӨ 124-115 оны хооронд II Митридат Сүрэнгийн ордны жанжинаар ахлуулсан армийг дахин булаан авахаар илгээв.Сакастаныг Парфийн хаант улсад дахин нэгтгэсний дараа Митридат II тус бүсийг Суренидийн жанжинд өөрийн нутаг дэвсгэр болгон шагнажээ.II Митридатын доор Парфийн эзэнт гүрний зүүн хязгаар Арахосия хүртэл хүрчээ.
▲
●
Хан-Партын худалдааны харилцаа
Торгоны замын дагуух Самарканд ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
121 BCE Jan 1

Хан-Партын худалдааны харилцаа

China
Хан улсын эзэн хаан Вугийн үед (МЭӨ 141–87 он) Жан Цян Төв Азид дипломат ажиллагаа явуулсны дарааХятадын Хань гүрэн МЭӨ 121 онд II Митридатын ордонд төлөөлөгчөө илгээжээ.Хань улсын элчин сайдын яам Торгоны замаар Парфи улстай албан ёсны худалдааны харилцаа нээсэн боловч Хүннүгийн нэгдлийн эсрэг хүссэн цэргийн холбоонд хүрч чадаагүй юм.Парфийн эзэнт гүрэн Ромчуудын импортолсон хамгийн өндөр үнэтэй торгоны бараа болох Евразийн карваны худалдаанаас татвар авснаар баяжиж байв.Сувд нь Хятадаас өндөр үнэ цэнэтэй импортын бүтээгдэхүүн байсан бол Хятадууд Парфийн амтлагч, үнэртэй ус, жимс жимсгэнэ худалдаж авдаг байв.Чамин амьтдыг Арсацидаас Хань ордонд бэлэг болгон өгсөн;МЭ 87 онд Парфийн II Пакорус Хан улсын эзэн хаан Жан (МЭ 75–88) руу арслан, Персийн зээрд илгээв.Торгоноос гадна Ромын худалдаачдын худалдаж авсан Парфийн бараануудад Энэтхэгээс ирсэн төмөр, амтлагч, нарийн ширхэгтэй арьс оржээ.Парфийн эзэнт гүрнийг дайран өнгөрдөг машинууд Баруун Азийн, заримдаа Ромын тансаг шилэн эдлэлүүдийг Хятадад авчирдаг байв.Зүүн иран хэлээр ярьдаг Согдын худалдаачид Парфи, Хань Хятадын хоорондох энэхүү амин чухал торгоны худалдааны гол зуучлагч болж байв.
▲
●
Ктесифон үүсгэн байгуулсан
Ктесифоны нуман хаалга ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
120 BCE Jan 1

Ктесифон үүсгэн байгуулсан

Salman Pak, Madain, Iraq
Ктесифон нь МЭӨ 120-иод оны сүүлээр байгуулагдсан.Энэ нь Парфийн Митридат I Селевкийн эсрэг талд байгуулсан цэргийн хуарангийн суурин дээр баригдсан.Готарзесын хаанчлалын үед би Ктесифон улс төр, худалдааны төв болж оргилд хүрсэнийг харсан.Хот нь II Ородын хаанчлалын үед МЭӨ 58 онд эзэнт гүрний нийслэл болжээ.Аажмаар тус хот нь эллинист үеийн хуучин нийслэл Селевки болон бусад ойролцоох суурин газруудтай нэгдэж, космополит метрополисийг бий болгосон.
▲
●
Армен улс Парфийн вассал болжээ
Арменийн дайчид ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
120 BCE Jan 1

Армен улс Парфийн вассал болжээ

Armenia
Ойролцоогоор МЭӨ 120 онд Парфийн хаан II Митридат (МЭӨ 124-91 он) Арменийг довтолж, түүний хаан Артавасдес I-д Парфийн ноёрхлыг хүлээн зөвшөөрөв.Артавасдес I Парфичуудад түүний хүү эсвэл зээ хүү Тиграныг барьцаанд өгөхөөс өөр аргагүй болов.Тигран Ктесифон дахь Парфийн ордонд амьдарч, Парфийн соёлын чиглэлээр суралцаж байжээ.Тигранес он хүртэл Парфийн ордонд барьцаалагдсан хэвээр байв.МЭӨ 96/95 онд Митридат II түүнийг суллаж, Арменийн хаан болгох үед.Тигран Каспийн тэнгис дэх "далан хөндий" хэмээх газар нутгийг барьцаанд эсвэл Митридат II шаардсаны улмаас II Митридатад өгчээ.Тигрансын охин Ариазате мөн Митридатын хүүтэй гэрлэсэн бөгөөд орчин үеийн түүхч Эдвард Даброва түүнийг Арменийн хаан ширээнд суухаас өмнөхөн түүний үнэнч байдлын баталгаа болгон болсон гэж үздэг.Тигран МЭӨ 80-аад оны эцэс хүртэл Парфийн вассал хэвээр байв.
▲
●
Ромчуудтай холбоо бариарай
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
96 BCE Jan 1

Ромчуудтай холбоо бариарай

Rome, Metropolitan City of Rom
Дараа жил нь Митридат II Адиабене, Гордиене, Осроне руу довтолж, эдгээр хот мужуудыг байлдан дагуулж, Парфийн хаант улсын баруун хилийг Евфрат руу шилжүүлэв.Тэнд Парфичууд анх удаа Ромчуудтай тулгарсан.МЭӨ 96 онд Митридат II өөрийн түшмэдийнхээ нэг Оробазусыг Сулла руу элчээр илгээв.Ромчууд хүч чадал, нөлөөгөө нэмэгдүүлэхийн хэрээр Парфчууд Ромчуудтай найрсаг харилцаа тогтоохыг эрмэлзэж, улмаар хоёр гүрний харилцан хүндэтгэлийг баталгаажуулсан тохиролцоонд хүрэхийг хүсч байв.Хэлэлцээрийн дараа Сулла давуу эрх олж авсан нь Оробазус болон Парфианчуудыг гуйгч мэт харагдуулсан юм.Оробазусыг дараа нь цаазлах болно.
▲
●
Парфийн харанхуй үе
Парфийн харанхуй үе ©Angus McBride
91 BCE Jan 1 - 57 BCE

Парфийн харанхуй үе

Turkmenistan
"Парфийн харанхуй үе" гэж нэрлэгддэг Парфийн эзэнт гүрний түүхэнд МЭӨ 91 онд II Митридат нас барснаас (эсвэл сүүлийн жилүүд) МЭӨ 57 онд Ород II хаан ширээнд сууснаас хойшхи гучин жилийн үеийг хэлнэ. Эрдэмтэд янз бүрийн огноог дурддаг.Энэ үеийг эзэнт гүрний үед өрнөсөн үйл явдлуудын талаар тодорхой мэдээлэл дутмаг байснаас "Харанхуй үе" гэж нэрлэгдэх болсон нь илт давхацсан олон тооны хаанчлалыг эс тооцвол.Энэ үеийг дүрсэлсэн ямар ч бичгийн эх сурвалж хадгалагдаагүй бөгөөд эрдэмтэд хоёрдмол утгатай байсан тул одоо байгаа нумизматик эх сурвалжуудыг ашиглан удирдагчдын залгамж халаа, тэдний хаанчлалын он жилүүдийг тодорхой сэргээж чадаагүй байна.Энэ үеийн хууль эрх зүйн болон захиргааны баримт бичиг хадгалагдаагүй.Энэхүү нумизматик асуудлыг хэсэгчлэн шийдвэрлэхийн тулд олон онолыг санал болгосон.Сонгодог эх сурвалжид үндэслэн энэ үеийн удирдагчдын нэр нь Синатрукес ба түүний хүү Фраат (III), Митридат (III/IV), Ород (II), Фраатын III хөвгүүд, тодорхой Дариус (I), Хэвлэлийн захирагч (эсвэл Медиа Атропатен?).Готарзес (I) ба Ородес (I) гэсэн өөр хоёр нэрийг Вавилоноос ирсэн дөрвөлжин бичээсийн шахмалуудад гэрчилсэн байдаг.
▲
●
Парфия-Ромын хилийн заагийг тогтоосон
Тиграносертагийн тулаан ©Angus McBride
69 BCE Oct 6

Парфия-Ромын хилийн заагийг тогтоосон

Euphrates River, Iraq
Митридатын 3-р дайн эхэлсний дараа Арменийн Тигран II-ын холбоотон Понтын хаан Митридат VI (НЭӨ 119-63) Ромын эсрэг Парфиас тусламж хүссэн боловч Синатрусес тусламж авахаас татгалзав.Ромын командлагч Лукуллус МЭӨ 69 онд Арменийн нийслэл Тигранокертагийн эсрэг жагсахад Митридат VI, Тигранес II нар III Фраатаас тусламж хүсэв (71-58).Фраатс аль алинд нь тусламж илгээгээгүй бөгөөд Тиграноцерта унасны дараа тэрээр Лукуллустай хамт Евфрат мөрнийг Парфиа ба Ромын хоорондох хил гэж дахин баталжээ.
▲
●
Play button
53 BCE Jan 1

Каррей

Harran, Şanlıurfa, Turkey
Триумвируудын нэг, одоо Сирийн захирагч байсан Марк Лициниус Крассус Митридатын дэмжлэгтэйгээр МЭӨ 53 онд Парфи руу довтлов.Түүний арми Каррей (одоогийн Туркийн зүүн өмнөд нутаг дахь Харран) руу явах үед II Ородес Арменийг довтолж, Ромын холбоотон Армений II Артавасдес (МЭӨ 53-34 онд хаан ширээнд суусан) дэмжлэгийг тасалжээ.Ородес Артавасдесийг Парфийн угсаа залгамжлах хунтайж I Пакор (МЭӨ 38 онд нас барсан) болон Артавасдесын эгч хоёрын хооронд гэрлэлтийн холбоо тогтоохыг ятгав.Сурена бүхэлдээ морь унасан армитай Красстай уулзахаар мордов.Суренагийн 1000 катафракт (ядаар зэвсэглэсэн) болон 9000 морин харваач нь Ромын долоон легион ба туслах цэргүүдээс бүрдсэн Крассусын армиас дөрөв нэгээр илүү байв.Парфийн арми 1000 орчим тэмээтэй ачаа тээшний галт тэргийг ашиглан морин харваачдыг сумаар байнга хангадаг байв.Морин харваачид "парфийн харвах" тактикийг хэрэглэсэн: дайсныг татахын тулд ухрах мэт дүр үзүүлж, дараа нь ил гарсан үед эргэж харвадаг байв.Хавтгай тал дээр хүнд нийлмэл нумаар гүйцэтгэсэн энэ тактик нь Крассусын явган цэргийг сүйрүүлэв.Ром 20,000 орчим хүн нас барж, 10,000 орчим хүн олзлогдож, 10,000 орчим хүн баруун тийш зугтаж, Крассус Арменийн хөдөө нутаг руу зугтав.Армийнхаа толгойд Сурена Красс руу ойртож, санал солилцохыг санал болгосноор Красс зөвшөөрөв.Гэсэн хэдий ч түүний бага офицеруудын нэг нь урхинд орсон гэж сэжиглэж, Суренагийн хуаранд орохыг нь зогсоохыг оролдсоны улмаас амиа алдсан юм.Крассусын Каррейд ялагдсан нь Ромын түүхэн дэх хамгийн муу цэргийн ялагдлын нэг юм.Парфийн ялалт нь түүний нэр хүндийг Ромтой тэнцэхүйц хүчирхэг гүрэн биш юм.Сурена хуарангийн дагалдагчид, дайнд олзлогддог хүмүүс, Ромын үнэт олзтой хамт 700 км (430 миль) замыг туулж, ялалтаа тэмдэглэж байсан Селевки руу буцаж ирэв.Гэсэн хэдий ч Арсацидийн хаан ширээнд суух хүсэл тэмүүллээсээ айж, Ородес удалгүй Суренаг цаазлав.
▲
●
50 BCE - 224
Тогтворгүй байдал, дотоод зөрчилдөөний үеornament
Киликийн хаалганы тулаан
Ромчууд Парфичуудтай тулалдаж байв ©Angus McBride
39 BCE Jan 1

Киликийн хаалганы тулаан

Mersin, Akdeniz/Mersin, Turkey
Каррегийн тулалдаанд Крассусын удирдлаган дор Ромын арми ялагдсаны дараа Парфийн цэргүүд Ромын нутаг дэвсгэрт хэд хэдэн дайралт хийжээ.Гайус Кассиус Лонгинусын удирдлага дор Ромчууд Парфийн довтолгооноос хилийг амжилттай хамгаалав.Гэсэн хэдий ч МЭӨ 40 онд Квинт Лабиенусын удирдлаган дор алба хааж байсан босогч Ромын цэргүүдтэй эвссэн Парфийн түрэмгийллийн хүчин зүүн Ромын аймгуудыг довтолж, Лабиенус цөөн хэдэн хотоос бусад Бага Ази тивийг бүхэлд нь эзлэн авч, Парфийн залуу хунтайж Пакорус I үед тэд асар их амжилтанд хүрсэн. Сири болон Иудей дэх Хасмонейн мужийг эзлэн авав.Эдгээр үйл явдлын дараа Марк Антони зүүн Ромын цэргийн командлагчийг Юлий Цезарийн удирдлаган дор алба хааж байсан чадварлаг цэргийн жанжин Публиус Вентидиус Бассыг дэслэгчдээ өгчээ.Вентидиус Бага Азийн эрэгт гэнэт газардсан бөгөөд энэ нь Лабиенусыг Киликид буцаж унахад хүргэж, Пакорусаас Парфийн нэмэлт хүч авчээ.Лабиенус Пакорусын нэмэлт хүчнүүдийг нэгтгэсний дараа түүний болон Вентидиусын арми Үхрийн нурууны хаа нэгтээ уулзав.МЭӨ 39 онд болсон Киликийн хаалганы тулалдаанд Ромын жанжин Публиус Вентидий Бассус Бага Азид Квинт Лабиенусын удирдлага дор алба хааж байсан Парфийн арми болон түүний Ромын холбоотнуудыг ялан дийлсэн юм.
▲
●
Антонигийн Парфийн кампанит ажил бүтэлгүйтэв
©Angus McBride
36 BCE Jan 1

Антонигийн Парфийн кампанит ажил бүтэлгүйтэв

Lake Urmia, Iran
Антонигийн Парфийн дайн бол Ромын Бүгд Найрамдах Улсын зүүн гурвалсан Марк Антони IV Фраатын дор Парфийн эзэнт гүрний эсрэг явуулсан цэргийн кампанит ажил юм.Юлий Цезарь Парфи руу довтлохоор төлөвлөж байсан боловч түүнийг хэрэгжүүлэхээс өмнө алагдсан юм.МЭӨ 40 онд Парфийн цэргүүд Помпейн цэргүүдтэй нэгдэж, Ромын Дорнодын ихэнх хэсгийг хэсэгхэн хугацаанд эзэлсэн боловч Антонигийн илгээсэн хүч тэднийг бут ниргэж, ялалтыг нь эргүүлэв.Армен зэрэг хэд хэдэн хаант улстай холбоотон Антони МЭӨ 36 онд асар их хүчээр Парфийн эсрэг аян дайн эхлүүлсэн.Евфратын фронт хүчтэй байсан тул Антони Арменийг дайрах замыг сонгосон.Атропатен руу ороход өөр замаар явсан Ромын ачаа тээшний галт тэрэг болон бүслэлтийн хөдөлгүүрүүдийг Парфийн морин цэрэг устгажээ.Антони Атропатенийн нийслэлийг бүсэлсэн хэвээр байсан ч амжилтанд хүрсэнгүй.Армен, дараа нь Сири рүү ухрах хүнд хэцүү аялал нь түүний хүчийг улам хүндрүүлжээ.Ромын эх сурвалжууд хүнд ялагдал хүлээсэнд Арменийн хааныг буруутгадаг ч орчин үеийн эх сурвалжид Антонигийн менежмент, төлөвлөлт муу байсныг тэмдэглэжээ.Дараа нь Антони Арменийг довтолж, дээрэмдэж, хааныг нь цаазлав.
▲
●
Энэтхэг-Парфийн хаант улс
Гондофарын үүсгэн байгуулсан Энэтхэг-Парфийн хаант улс ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
19 Jan 1 - 226

Энэтхэг-Парфийн хаант улс

Taxila, Pakistan
Энэтхэг-Парфийн хаант улс нь Гондофарын үүсгэн байгуулсан Парфийн хаант улс бөгөөд МЭ 19-өөс он хүртэл идэвхтэй байсан.МЭ 226 он.Тэд оргил үедээ Ираны зүүн хэсэг, Афганистаны янз бүрийн хэсэг,Энэтхэгийн хойгийн баруун хойд бүс нутгийг (орчин үеийн Пакистаны ихэнх хэсэг, баруун хойд Энэтхэгийн зарим хэсгийг) хамарсан газар нутгийг захирч байв.Эрх баригчид нь Сүрэнгийн ордны гишүүд байсан байж магадгүй бөгөөд зарим зохиолчид уг вант улсыг "Сүрэн хаант улс" гэж хүртэл нэрлэсэн байдаг. 19 онд Дрангиана (Сакастан) мужийн захирагч Гондофарес Парфийн эзэнт гүрнээс тусгаар тогтнолоо зарласнаар хаант улс байгуулагдсан.Дараа нь тэрээр зүүн зүг рүү экспедиц хийж, Энэтхэг-Скиф, Индо-Грекчүүдийн нутаг дэвсгэрийг эзлэн авч, улмаар хаант улсаа эзэнт гүрэн болгон хувиргах болно.1-р зууны хоёрдугаар хагаст Кушанчуудын довтолгооны дараа Индо-Парфчуудын нутаг дэвсгэр эрс багассан.зуун.Тэд Сакастаныг Сасани гүрэн эзлэн авах хүртэл хяналтаа хадгалж чадсан.224/5.Балучистанд орон нутгийн Индо-Парфийн гүрэн болох Паратаража нар МЭ 262 онд Сасанийн эзэнт гүрний тойрог замд оржээ.
▲
●
Армений залгамжлалын дайн
©Angus McBride
58 Jan 1 - 63

Армений залгамжлалын дайн

Armenia
58-63 оны Ром-Парфын дайн буюу Арменийг залгамжлах дайн нь Ромын эзэнт гүрэн болон Парфийн эзэнт гүрний хооронд хоёр хаант улсын хоорондох амин чухал буфер улс болох Арменийг хяналтандаа байлгахын төлөө тулалдсан.Армени нь эзэн хаан Августын үеэс Ромын үйлчлүүлэгч улс байсан боловч 52/53 онд Парфичууд өөрсдийн нэр дэвшигч Тиридатыг Арменийн хаан ширээнд суулгаж чадсан юм.Эдгээр үйл явдлууд Ромд Нерон хаан ширээнд суусан үетэй давхцаж, залуу эзэн хаан хүчтэй хариу үйлдэл үзүүлэхээр шийджээ.Түүний хаанчлалын үеийн цорын ганц томоохон гадаад кампанит ажил байсан дайн нь чадварлаг генерал Гней Домиций Корбуло тэргүүтэй Ромын цэргүүдийн хувьд хурдан амжилттай эхэлсэн.Тэд Тиридатад үнэнч хүчийг ялж, өөрийн нэр дэвшигч Тигранес VI-г Армений хаан ширээнд суулгаж, улс орноо орхин гарчээ.Парфийн хаан Вологос өөрийн улс дахь хэд хэдэн бослогыг дарах ажилд оролцож байсан нь Ромчуудад тусалсан юм.Гэсэн хэдий ч эдгээр асуудлыг шийдвэрлэсний дараа Парфчууд Арменид анхаарлаа хандуулж, хэдэн жилийн турш үр дүнд хүрээгүй кампанит ажил хийсний дараа Рандеягийн тулалдаанд Ромчуудад хүнд ялагдал хүлээв.Мөргөлдөөн удалгүй үр дүнтэй мухардмал, албан ёсны буултаар дуусав: Арсацид гаралтай Парфийн хунтайж цаашид Армений хаан ширээнд суух байсан ч түүний нэрийг Ромын эзэн хаан батлах ёстой байв.Энэхүү мөргөлдөөн нь зуун жилийн өмнөх Крассусын гамшигт экспедиц болон Марк Антонигийн аян дайнаас хойшхи Парфи болон Ромчуудын хоорондох анхны шууд сөргөлдөөн байсан бөгөөд Ром болон Ираны хүчирхэг гүрнүүд Арменийг тойрсон урт цуврал дайнуудын анхных байсан юм.
▲
●
Алануудын довтолгоо
©JFoliveras
72 Jan 1

Алануудын довтолгоо

Ecbatana, Hamadan Province, Ir
МЭ 72 онд Парфийн эзэнт гүрэнд хийсэн нүүдэлчдийн довтолгооны хүрээнд алануудыг мөн дурдсан байдаг.Тэд зүүн хойд зүгээс Парфийн нутаг дэвсгэрийг дайран өнгөрч, одоогийн баруун Иран дахь Медиа руу хүрч, Арсацид хаан I Вологесесын (I Валахш) хааны гаремыг эзлэн авав.Медиагаас тэд Арменийг довтолж, бараг олзлогдсон Тиридатын армийг ялав.Парфчууд болон армянчууд эдгээр нүүдэлчдийн түрэмгийлэгчдийн сүйрлээс маш их сандарч, Ромд яаралтай тусламж хүссэн боловч Ромчууд туслахаас татгалзав (Фрай: 240).Парфчууд болон Армянчуудын аз болоход Аланчууд их хэмжээний олз цуглуулсны дараа Евразийн өргөн уудам тал руу буцаж ирэв (Коллеж: 52).
▲
●
Ром дахь Хятадын Дипломат төлөөлөгчийн газар
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
97 Jan 1

Ром дахь Хятадын Дипломат төлөөлөгчийн газар

Persian Gulf (also known as th
МЭ 97 онд Баруун бүсийг Хамгаалагч жанжин Хань Хятадын жанжин Бан Чао өөрийн элч Ган Инийг Ромын эзэнт гүрэнд хүрэхийн тулд дипломат томилолтоор илгээв.Ган Ром руу явахаасаа өмнө Гекатомпилос дахь Пакорусын II ордонд зочилсон.Тэрээр Персийн булан хүртэл баруун зүгт аялсан бөгөөд Парфийн эрх баригчид Арабын хойгийг тойрон далайгаар аялах нь Ромд хүрэх цорын ганц арга зам гэж түүнд итгүүлжээ.Үүнд шантарсан Гань Ин Хань улсын ордонд буцаж ирээд, Хан улсын эзэн хаан Хэ (МЭ 88-105 он)-д Парфийн эздийнхээ аман ярианд тулгуурлан Ромын эзэнт гүрний талаарх дэлгэрэнгүй тайланг өгчээ.Хань гүрний Ромтой дипломат харилцаа тогтоох оролдлого бүтэлгүйтсэн, ялангуяа Бан Чао Төв Азийн зүүн хэсэгт Хүннүгийн эсрэг цэргийн ялалт байгуулсны дараа Парфичууд тайвшрах байсан гэж Уильям Ватсон таамаглаж байна.
▲
●
Траяны Парфийн кампанит ажил
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
115 Jan 1 - 117

Траяны Парфийн кампанит ажил

Levant
Траяны Парфийн аяныг 115 онд Ромын эзэн хаан Траян Месопотамид Парфийн эзэнт гүрний эсрэг явуулжээ.Дайн Ромчуудын хувьд эхэндээ амжилттай болсон боловч Зүүн Газар дундын тэнгис, Хойд Африкт болсон өргөн цар хүрээтэй бослого, 117 онд Траяны үхэл зэрэг хэд хэдэн бүтэлгүйтэл Ром цэргээ цэргээ татсанаар төгсөв.113 онд Траян Парфиа ялагдаж, Арменийг нэгтгэснээр "зүүн асуудал" -ыг эцэслэн шийдвэрлэх цаг болсон гэж шийджээ.Түүний байлдан дагуулалт нь Парфид чиглэсэн Ромын бодлогыг зориудаар өөрчилж, эзэнт гүрний "агуу стратеги"-д анхаарлаа хандуулсан өөрчлөлтийг харуулсан.114 онд Траян Арменийг довтлов;түүнийг Ромын муж болгон нэгтгэж, өөрийн хамаатан Парфийн хаан I Осроес Армений хаан ширээнд заларсан Партамасирисийг устгажээ.115 онд Ромын эзэн хаан Месопотамийн хойд хэсгийг эзэлж, Ромд нэгтгэв.Түүнийг эзлэн авах нь зайлшгүй шаардлагатай гэж үзэв, учир нь өөрөөр хэлбэл, армянчууд өмнөд зүгээс Парфийн цэргүүдээр таслагдах болно.Дараа нь Ромчууд Парфийн нийслэл Ктесифоныг эзлэн авч, Персийн булан руу голын уруудав.Гэсэн хэдий ч тэр жил Зүүн Газар дундын тэнгис, Хойд Африк, Месопотамийн хойд хэсэгт бослого дэгдсэн бол Ромын нутаг дэвсгэрт еврейчүүдийн томоохон бослого гарч, Ромын цэргийн нөөцийг ихээхэн сунгасан юм.Траян Хатраг авч чадсангүй, энэ нь Парфийн бүрэн ялагдалаас зайлсхийсэн.Парфийн цэргүүд Ромын гол байрлал руу довтолж, Селевкиа, Нисибис, Эдесса дахь Ромын гарнизонуудыг нутгийн ард түмэн хөөн зайлуулжээ.Траян Месопотамид босогчдыг дарав;Парфийн хунтайж Партамаспатыг үйлчлүүлэгч захирагчаар суулгаж, Сири рүү ухарчээ.Траян дайныг сэргээхээс өмнө 117 онд нас баржээ
▲
●
Люциус Верусын Парфийн дайн
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
161 Jan 1 - 166

Люциус Верусын Парфийн дайн

Armenia
161-166 оны Ром-Парфийн дайн (мөн Луциус Верусын Парфийн дайн гэж нэрлэдэг) нь Ром, Парфийн эзэнт гүрний хооронд Армени болон Дээд Месопотамийн төлөө тулалдаж байв.Энэ нь 166 онд Ромчууд Доод Месопотами болон Медиа руу амжилттай кампанит ажил хийж, Парфийн нийслэл Ктесифоныг эзлэн авсны дараа дууссан.
▲
●
Северусын Ром-Партийн дайн
Хатрагийн бүслэлт ©Angus McBride
195 Jan 1

Северусын Ром-Партийн дайн

Baghdad, Iraq
197 оны эхээр Северус Ромоос гарч зүүн зүг рүү усан онгоцоор явав.Тэрээр Брундисиумд мордсон бөгөөд магадгүй Киликийн Эгей боомтод газардаж, Сири рүү хуурай замаар явсан байх.Тэр даруй цэргээ цуглуулан Евфрат мөрнийг гатлав.Осроений нэр хүндтэй хаан боловч Ромын муж болгон өөрийн хаант улсыг нэгтгэснээс хойш зөвхөн Эдессагийн захирагч байсан IX Абгар хүүхдүүдээ барьцаалж, Северусын экспедицийг харваачаар ханган тусалсан.Арменийн хаан I Хосров мөн барьцааны хүмүүс, мөнгө, бэлэг илгээв.Северус өөрийн жанжин Юлий Лаетус Парфийн гарт орохоос сэргийлж байсан Нисибис рүү явав.Дараа нь Северус илүү амбицтай кампанит ажил төлөвлөхийн тулд Сирид буцаж ирэв.Дараа жил нь тэрээр Парфийн эзэнт гүрний эсрэг өөр, илүү амжилттай кампанит ажлыг удирдаж, Песценниус Нигерт үзүүлсэн дэмжлэгийн хариуд авсан гэж мэдэгджээ.Түүний легионууд Парфийн хааны хот Ктесифоныг цөлмөж, Месопотамийн хойд хэсгийг эзэнт гүрэнд нэгтгэв;Северус Траяны жишээг дагаж Партикус Максимус цолыг авсан.Гэсэн хэдий ч тэрээр бараг зуун жилийн өмнө оролдсон Траян шиг хоёр урт бүслэлтийн дараа ч Хатра цайзыг эзэлж чадаагүй юм.Зүүн зүгт байх хугацаандаа Северус Арабын Лимс Арабусыг өргөжүүлж, Арабын цөлд Басигаас Думата хүртэл шинэ бэхлэлтүүдийг барьжээ.Эдгээр дайнууд нь Месопотамийн хойд хэсгийг, Нисибис, Сингарагийн эргэн тойронд байсан Ромыг эзэмшихэд хүргэсэн.
▲
●
Каракалла дахь Парфийн дайн
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
216 Jan 1 - 217

Каракалла дахь Парфийн дайн

Antakya, Küçükdalyan, Antakya/
Каракаллагийн Парфийн дайн бол Каракаллагийн удирдлага дор Ромын эзэнт гүрний Парфийн эзэнт гүрний эсрэг МЭ 216-17 онд хийсэн амжилтгүй кампанит ажил юм.Энэ нь 213 онд Каракалла төв болон зүүн Европ, Ойрхи Дорнодод урт хугацааны кампанит ажил явуулж байсан дөрвөн жилийн оргил үе байлаа.Парфийн зэргэлдээх хаант улсуудын удирдагчдыг түлхэн унагахаар хөндлөнгөөс оролцсоныхоо дараа тэрээр 216 онд Парфийн хаан Артабанусын охиныг casus belli гэж нэрлэж болохгүй гэрлэх саналыг ашиглан дайрчээ.Түүний хүчнүүд Бага Ази руу ухрахаасаа өмнө Парфийн эзэнт гүрний хойд бүс нутгуудад аллага хядлага хийж, 217 оны 4-р сард түүнийг алжээ. Дараа жил нь Нисибисийн тулалдаанд Парфчууд ялалт байгуулсны дараа дайн дуусч, Ромчууд төлбөр төлжээ. Парфичуудад маш их хэмжээний дайны нөхөн төлбөр.
▲
●
Play button
217 Jan 1

Нисибисийн тулаан

Nusaybin, Mardin, Turkey
Нисибисийн тулалдаан нь 217 оны зун Ромын эзэнт гүрний арми шинээр өргөгдсөн эзэн хаан Макринус болон IV Артабанус хааны Парфийн арми нарын хооронд болсон юм.Энэ нь гурван өдөр үргэлжилсэн бөгөөд хоёр тал их хэмжээний хохирол амссан Парфийн цуст ялалтаар төгсөв.Тулалдааны үр дүнд Макринус энх тайвныг эрэлхийлэхэд хүрч, Парфичуудад асар их мөнгө төлж, жилийн өмнө Каракалла эхлүүлсэн Месопотами руу довтлохыг орхив.218 оны 6-р сард Макринус Антиохын гадаа Элагабалусыг дэмжиж байсан хүчинд ялагдсан бол Артабанус Ардашир I-ийн удирдлаган дор Персийн Сасанидын овгийн бослоготой тулгарсан. Ийнхүү Нисибис Ром, Парфийн хоорондох сүүлчийн томоохон тулалдаан болсон бөгөөд Парфийн хаант улсыг Ардашир цөөхөн хэдэн хүн түлхэн унагав. жилийн дараа.Гэсэн хэдий ч Ардашир болон Макринусын залгамжлагч Александр Северус Месопотамийн төлөө тулалдаж, лалын шашинтнуудыг байлдан дагуулах хүртэл дайсагнал тасалдсан тул Ром, Персийн хоорондох дайн удалгүй дахин эхлэв.
▲
●
224 - 226
Сасанидуудын уналт ба уналтornament
Парфийн эзэнт гүрний төгсгөл
©Angus McBride
224 Jan 1 00:01

Парфийн эзэнт гүрний төгсгөл

Fars Province, Iran
Дотоод зөрчилдөөн, Ромтой хийсэн дайны улмаас суларсан Парфийн эзэнт гүрнийг удалгүй Сасани эзэнт гүрэн дагав.Үнэхээр ч удалгүй Истахрийн Персис (орчин үеийн Иран, Фарс муж) нутгийн Ираны захирагч I Ардашир Арсацидийн ноёрхлыг эсэргүүцэн ойр орчмын газар нутгийг захирч эхлэв.Тэрээр IV Артабанустай МЭ 224 оны 4-р сарын 28-ны өдөр Исфахан хотын ойролцоох газар Хормоздганы тулалдаанд тулалдаж, түүнийг ялж, Сасани гүрнийг байгуулсан.Гэсэн хэдий ч VI Вологос МЭ 228 оны сүүлээр Селевкид зоос цутгасаар байсныг нотлох баримт бий.Сасаничууд Ромын Персийн дайсан гэдгээрээ Парфийн өв залгамжлалыг хүлээж аваад зогсохгүй IIХосравын үед (r. 590-628 он).Гэсэн хэдий ч тэд Арабын байлдан дагуулалтаас өмнөх Ромын сүүлчийн эзэн хаан болох Гераклиуст эдгээр газар нутгаа алдах болно.Гэсэн хэдий ч 400 гаруй жилийн турш тэд Парфийн хаант улсыг орлож, Ромын гол өрсөлдөгч болжээ.
▲
●

Characters



Artabanus IV of Parthia

Artabanus IV of Parthia

Last Ruler of the Parthian Empire

Ardashir I

Ardashir I

Founder of the Sasanian Empire

Arsaces I of Parthia

Arsaces I of Parthia

Founder of the Arsacid dynasty of Parthia

Orodes II

Orodes II

King of the Parthian Empire

Mithridates I of Parthia

Mithridates I of Parthia

King of the Parthian Empire

References



  • An, Jiayao (2002), "When Glass Was Treasured in China", in Juliano, Annette L. and Judith A. Lerner (ed.), Silk Road Studies: Nomads, Traders, and Holy Men Along China's Silk Road, vol. 7, Turnhout: Brepols Publishers, pp. 79–94, ISBN 978-2-503-52178-7.
  • Asmussen, J.P. (1983). "Christians in Iran". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 924–948. ISBN 0-521-24693-8.
  • Assar, Gholamreza F. (2006). A Revised Parthian Chronology of the Period 91-55 BC. Parthica. Incontri di Culture Nel Mondo Antico. Vol. 8: Papers Presented to David Sellwood. Istituti Editoriali e Poligrafici Internazionali. ISBN 978-8-881-47453-0. ISSN 1128-6342.
  • Ball, Warwick (2016), Rome in the East: Transformation of an Empire, 2nd Edition, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-72078-6.
  • Bausani, Alessandro (1971), The Persians, from the earliest days to the twentieth century, New York: St. Martin's Press, pp. 41, ISBN 978-0-236-17760-8.
  • Bickerman, Elias J. (1983). "The Seleucid Period". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 3–20. ISBN 0-521-20092-X..
  • Bivar, A.D.H. (1983). "The Political History of Iran Under the Arsacids". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 21–99. ISBN 0-521-20092-X..
  • Bivar, A.D.H. (2007), "Gondophares and the Indo-Parthians", in Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, vol. 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, pp. 26–36, ISBN 978-1-84511-406-0.
  • Boyce, Mary (1983). "Parthian Writings and Literature". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1151–1165. ISBN 0-521-24693-8..
  • Bringmann, Klaus (2007) [2002]. A History of the Roman Republic. Translated by W. J. Smyth. Cambridge: Polity Press. ISBN 978-0-7456-3371-8.
  • Brosius, Maria (2006), The Persians: An Introduction, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-32089-4.
  • Burstein, Stanley M. (2004), The Reign of Cleopatra, Westport, CT: Greenwood Press, ISBN 978-0-313-32527-4.
  • Canepa, Matthew (2018). The Iranian Expanse: Transforming Royal Identity Through Architecture, Landscape, and the Built Environment, 550 BCE–642 CE. Oakland: University of California Press. ISBN 9780520379206.
  • Colpe, Carsten (1983). "Development of Religious Thought". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 819–865. ISBN 0-521-24693-8..
  • Curtis, Vesta Sarkhosh (2007), "The Iranian Revival in the Parthian Period", in Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, vol. 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, pp. 7–25, ISBN 978-1-84511-406-0.
  • de Crespigny, Rafe (2007), A Biographical Dictionary of Later Han to the Three Kingdoms (23–220 AD), Leiden: Koninklijke Brill, ISBN 978-90-04-15605-0.
  • De Jong, Albert (2008). "Regional Variation in Zoroastrianism: The Case of the Parthians". Bulletin of the Asia Institute. 22: 17–27. JSTOR 24049232..
  • Demiéville, Paul (1986), "Philosophy and religion from Han to Sui", in Twitchett and Loewe (ed.), Cambridge History of China: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220, vol. 1, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 808–872, ISBN 978-0-521-24327-8.
  • Duchesne-Guillemin, J. (1983). "Zoroastrian religion". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 866–908. ISBN 0-521-24693-8..
  • Ebrey, Patricia Buckley (1999), The Cambridge Illustrated History of China, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-66991-7 (paperback).
  • Emmerick, R.E. (1983). "Buddhism Among Iranian Peoples". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 949–964. ISBN 0-521-24693-8..
  • Frye, R.N. (1983). "The Political History of Iran Under the Sasanians". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 116–180. ISBN 0-521-20092-X..
  • Garthwaite, Gene Ralph (2005), The Persians, Oxford & Carlton: Blackwell Publishing, Ltd., ISBN 978-1-55786-860-2.
  • Green, Tamara M. (1992), The City of the Moon God: Religious Traditions of Harran, BRILL, ISBN 978-90-04-09513-7.
  • Howard, Michael C. (2012), Transnationalism in Ancient and Medieval Societies: the Role of Cross Border Trade and Travel, Jefferson: McFarland & Company.
  • Katouzian, Homa (2009), The Persians: Ancient, Medieval, and Modern Iran, New Haven & London: Yale University Press, ISBN 978-0-300-12118-6.
  • Kennedy, David (1996), "Parthia and Rome: eastern perspectives", in Kennedy, David L.; Braund, David (eds.), The Roman Army in the East, Ann Arbor: Cushing Malloy Inc., Journal of Roman Archaeology: Supplementary Series Number Eighteen, pp. 67–90, ISBN 978-1-887829-18-2
  • Kurz, Otto (1983). "Cultural Relations Between Parthia and Rome". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 559–567. ISBN 0-521-20092-X..
  • Lightfoot, C.S. (1990), "Trajan's Parthian War and the Fourth-Century Perspective", The Journal of Roman Studies, 80: 115–126, doi:10.2307/300283, JSTOR 300283, S2CID 162863957
  • Lukonin, V.G. (1983). "Political, Social and Administrative Institutions: Taxes and Trade". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 681–746. ISBN 0-521-24693-8..
  • Mawer, Granville Allen (2013), "The Riddle of Cattigara", in Nichols, Robert; Woods, Martin (eds.), Mapping Our World: Terra Incognita to Australia, Canberra: National Library of Australia, pp. 38–39, ISBN 978-0-642-27809-8.
  • Mommsen, Theodor (2004) [original publication 1909 by Ares Publishers, Inc.], The Provinces of the Roman Empire: From Caesar to Diocletian, vol. 2, Piscataway (New Jersey): Gorgias Press, ISBN 978-1-59333-026-2.
  • Morton, William S.; Lewis, Charlton M. (2005), China: Its History and Culture, New York: McGraw-Hill, ISBN 978-0-07-141279-7.
  • Neusner, J. (1983). "Jews in Iran". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 909–923. ISBN 0-521-24693-8..
  • Olbrycht, Marek Jan (2016). "The Sacral Kingship of the early Arsacids. I. Fire Cult and Kingly Glory". Anabasis. 7: 91–106.
  • Posch, Walter (1998), "Chinesische Quellen zu den Parthern", in Weisehöfer, Josef (ed.), Das Partherreich und seine Zeugnisse, Historia: Zeitschrift für alte Geschichte, vol. 122 (in German), Stuttgart: Franz Steiner, pp. 355–364.
  • Rezakhani, Khodadad (2013). "Arsacid, Elymaean, and Persid Coinage". In Potts, Daniel T. (ed.). The Oxford Handbook of Ancient Iran. Oxford University Press. ISBN 978-0199733309.
  • Roller, Duane W. (2010), Cleopatra: a biography, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-536553-5.
  • Schlumberger, Daniel (1983). "Parthian Art". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1027–1054. ISBN 0-521-24693-8..
  • Sellwood, David (1976). "The Drachms of the Parthian "Dark Age"". The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. Cambridge University Press. 1 (1): 2–25. doi:10.1017/S0035869X00132988. JSTOR 25203669. S2CID 161619682. (registration required)
  • Sellwood, David (1983). "Parthian Coins". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 279–298. ISBN 0-521-20092-X..
  • Shahbazi, Shahpur A. (1987), "Arsacids. I. Origin", Encyclopaedia Iranica, 2: 255
  • Shayegan, Rahim M. (2007), "On Demetrius II Nicator's Arsacid Captivity and Second Rule", Bulletin of the Asia Institute, 17: 83–103
  • Shayegan, Rahim M. (2011), Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-76641-8
  • Sheldon, Rose Mary (2010), Rome's Wars in Parthia: Blood in the Sand, London & Portland: Valentine Mitchell, ISBN 978-0-85303-981-5
  • Skjærvø, Prods Oktor (2004). "Iran vi. Iranian languages and scripts". In Yarshater, Ehsan (ed.). Encyclopædia Iranica, Volume XIII/4: Iran V. Peoples of Iran–Iran IX. Religions of Iran. London and New York: Routledge & Kegan Paul. pp. 348–366. ISBN 978-0-933273-90-0.
  • Strugnell, Emma (2006), "Ventidius' Parthian War: Rome's Forgotten Eastern Triumph", Acta Antiqua, 46 (3): 239–252, doi:10.1556/AAnt.46.2006.3.3
  • Syme, Ronald (2002) [1939], The Roman Revolution, Oxford: Oxford University Press, ISBN 978-0-19-280320-7
  • Torday, Laszlo (1997), Mounted Archers: The Beginnings of Central Asian History, Durham: The Durham Academic Press, ISBN 978-1-900838-03-0
  • Wang, Tao (2007), "Parthia in China: a Re-examination of the Historical Records", in Curtis, Vesta Sarkhosh and Sarah Stewart (ed.), The Age of the Parthians: The Ideas of Iran, vol. 2, London & New York: I.B. Tauris & Co Ltd., in association with the London Middle East Institute at SOAS and the British Museum, pp. 87–104, ISBN 978-1-84511-406-0.
  • Waters, Kenneth H. (1974), "The Reign of Trajan, part VII: Trajanic Wars and Frontiers. The Danube and the East", in Temporini, Hildegard (ed.), Aufstieg und Niedergang der römischen Welt. Principat. II.2, Berlin: Walter de Gruyter, pp. 415–427.
  • Watson, William (1983). "Iran and China". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 537–558. ISBN 0-521-20092-X..
  • Widengren, Geo (1983). "Sources of Parthian and Sasanian History". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(2): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1261–1283. ISBN 0-521-24693-8..
  • Wood, Frances (2002), The Silk Road: Two Thousand Years in the Heart of Asia, Berkeley and Los Angeles: University of California Press, ISBN 978-0-520-24340-8.
  • Yarshater, Ehsan (1983). "Iranian National History". In Yarshater, Ehsan (ed.). The Cambridge History of Iran, Volume 3(1): The Seleucid, Parthian and Sasanian Periods. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 359–480. ISBN 0-521-20092-X..
  • Yü, Ying-shih (1986), "Han Foreign Relations", in Twitchett, Denis and Michael Loewe (ed.), Cambridge History of China: the Ch'in and Han Empires, 221 B.C. – A.D. 220, vol. 1, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 377–462, ISBN 978-0-521-24327-8.
  • Young, Gary K. (2001), Rome's Eastern Trade: International Commerce and Imperial Policy, 31 BC - AD 305, London & New York: Routledge, ISBN 978-0-415-24219-6.
  • Zhang, Guanuda (2002), "The Role of the Sogdians as Translators of Buddhist Texts", in Juliano, Annette L. and Judith A. Lerner (ed.), Silk Road Studies: Nomads, Traders, and Holy Men Along China's Silk Road, vol. 7, Turnhout: Brepols Publishers, pp. 75–78, ISBN 978-2-503-52178-7.
  • Daryaee, Touraj (2012). The Oxford Handbook of Iranian History. Oxford University Press. pp. 1–432. ISBN 978-0-19-987575-7. Archived from the original on 2019-01-01. Retrieved 2019-02-10.