فتوحات اسکندر مقدونی

هنگامی که اسکندر ده ساله بود، تاجری از تسالی اسبی به فیلیپ آورد و او پیشنهاد کرد که آن را به سیزده استعداد بفروشد.اسب از سوار شدن خودداری کرد و فیلیپ دستور داد آن را دور کنند.اسکندر، اما، با تشخیص ترس اسب از سایه خود، خواست اسب را رام کند، که در نهایت موفق شد.پلوتارک اظهار داشت که فیلیپ که از این نمایش شجاعت و جاه طلبی بسیار خوشحال شده بود، پسرش را با گریه بوسید و گفت: "پسر من، تو باید پادشاهی به اندازه کافی برای جاه طلبی هایت پیدا کنی. مقدونیه برای تو کوچک است" و اسب را برای او خرید. .اسکندر آن را Bucephalas به معنای "سر گاو" نامگذاری کرد.بوسفالاس اسکندر را تاهند برد.هنگامی که حیوان مرد (به گفته پلوتارک، به دلیل کهولت سن، در سی سالگی)، اسکندر شهری را به نام او به نام بوسفالا نامگذاری کرد.اسکندر در دوران جوانی خود با ایرانیان تبعیدی در دربار مقدونی نیز آشنا بود که به دلیل مخالفت با اردشیر سوم، چندین سال از حمایت فیلیپ دوم برخوردار شدند.از جمله آرتابازوس دوم و دخترش بارسینه، معشوقه احتمالی آینده اسکندر، که از 352 تا 342 پیش از میلاد در دربار مقدونی اقامت داشت، و همچنین آمیناپس، ساتراپ آینده اسکندر، یا یک نجیب زاده ایرانی به نام سیسینس.این امر به دربار مقدونی شناخت خوبی از مسائل پارسی داد و حتی ممکن است بر برخی از نوآوری ها در مدیریت دولت مقدونی تأثیر بگذارد.

اسکندر قبل از عبور به آسیا می خواست از مرزهای شمالی خود محافظت کند.در بهار 336 ق.م، برای سرکوب چندین شورش پیشروی کرد.او با شروع از آمفیپولیس، به سمت شرق به کشور "تراکی های مستقل" سفر کرد.و در کوه هاموس، ارتش مقدونی به نیروهای تراکیایی که ارتفاعات را بر عهده داشتند، حمله کرد و آنها را شکست داد.

مقدونی ها به سمت رودخانه دانوب حرکت کردند و در ساحل مقابل با قبیله Getae روبرو شدند.از آنجایی که کشتی‌های اسکندر نتوانستند وارد رودخانه شوند، ارتش اسکندر از چادرهای چرمی خود قایق‌هایی ساخت.نیرویی متشکل از 4000 پیاده نظام و 1500 سواره نظام از رودخانه عبور کردند و ارتش 14000 نفری گتاها را شگفت زده کرد.ارتش گته پس از اولین درگیری سواره نظام عقب نشینی کرد و شهر خود را به ارتش مقدونیه واگذار کرد.

سپس خبر به اسکندر رسید که کلیتوس، پادشاه ایلیریا، و شاه گلوکیاس از تاولانتی ها در شورش آشکار علیه قدرت او بودند.اسکندر با حرکت به سمت غرب به سمت ایلیریا، هر یک را به نوبه خود شکست داد و دو حاکم را مجبور به فرار با سربازان خود کرد.با این پیروزی ها مرزهای شمالی خود را ایمن کرد.

در حالی که اسکندر به شمال لشکرکشی می کرد، تباها و آتنیان بار دیگر شورش کردند.اسکندر بلافاصله به سمت جنوب رفت.در حالی که شهرهای دیگر دوباره تردید داشتند، تبس تصمیم به جنگ گرفت.نبرد تبس نبردی بود که بین اسکندر سوم مقدونی و ایالت شهر یونانی تبس در سال 335 قبل از میلاد بلافاصله در خارج از شهر و در داخل شهر رخ داد.اسکندر پس از هژمون اتحادیه کورنت، به سمت شمال لشکر کشید تا با شورش های ایلیری و تراکیا مقابله کند.پادگان مقدونیه ضعیف شد و تبس استقلال خود را اعلام کرد.تبانی‌ها حاضر به تسلیم نشدند و او به شهر حمله کرد، آن را گرفت و همه بازماندگان را به بردگی فروخت.با ویرانی تبس، سرزمین اصلی یونان دوباره با حکومت اسکندر موافقت کرد.اسکندر سرانجام آزاد بود تا لشکرکشی به ایران را که برای مدت طولانی توسط پدرش برنامه ریزی شده بود انجام دهد.

پایان تبس، آتن را ناامید کرد و تمام یونان را موقتاً در آرامش رها کرد. اسکندر سپس به لشکرکشی به آسیایی خود پرداخت و آنتی پاتر را به عنوان نایب السلطنه باقی گذاشت.

ارتش اسکندر در سال 334 قبل از میلاد با تقریباً 48100 سرباز، 6100 سواره نظام و ناوگانی متشکل از 120 کشتی با خدمه ای به تعداد 38000 نفر از مقدونیه و ایالت-شهرهای یونانی مختلف، مزدوران و سربازان فئودالی از تراکیا و پاریا، از هلسپونت عبور کرد.او قصد خود را برای تسخیر کل امپراتوری ایران با پرتاب نیزه به خاک آسیا نشان داد و گفت که آسیا را به عنوان هدیه ای از جانب خدایان پذیرفته است.این نیز نشان دهنده اشتیاق اسکندر برای جنگ بود، برخلاف ترجیح پدرش برای دیپلماسی.

نبرد رودخانه گرانیکوس در ماه مه 334 قبل از میلاد اولین نبرد از سه نبرد بزرگ بین اسکندر مقدونی و امپراتوری ایران بود.جنگ در شمال غربی آسیای صغیر، در نزدیکی محل تروا، در اینجا بود که اسکندر نیروهای ساتراپ ایرانی آسیای صغیر، از جمله نیروی بزرگی از مزدوران یونانی به رهبری ممنون رودس را شکست داد.نبرد در جاده ابیدوس به داسیلیوم (نزدیک ارگیلی امروزی، ترکیه)، در محل عبور رودخانه گرانیکوس (بیگا چایی امروزی) رخ داد.اسکندر پس از پیروزی اولیه علیه نیروهای ایرانی در نبرد گرانیکوس، تسلیم مرکز استان و خزانه داری ساردیس را پذیرفت.سپس در امتداد سواحل ایونی پیش رفت و به شهرها خودمختاری و دموکراسی اعطا کرد.

محاصره میلتوس اولین محاصره و برخورد دریایی اسکندر مقدونی با امپراتوری هخامنشی بود.این محاصره علیه میلتوس، شهری در جنوب ایونیا، که اکنون در استان آیدین ترکیه امروزی قرار دارد، انجام شد.در طول نبرد، فیلوتاس پسر پارمنیون نقش کلیدی در جلوگیری از یافتن لنگرگاه امن توسط نیروی دریایی ایران داشت.در سال 334 قبل از میلاد توسط پسر پارمنیون، نیکانور تسخیر شد.

در جنوب، در هالیکارناسوس، در کاریا، اسکندر با موفقیت اولین محاصره گسترده خود را انجام داد و در نهایت مخالفان خود، ناخدای مزدور ممنون رودس و ساتراپ ایرانی کاریا، اورونتوباتس، را مجبور به عقب نشینی از طریق دریا کرد.اسکندر حکومت کاریا را به یکی از اعضای سلسله هکاتومنید به نام آدا واگذار کرد که اسکندر را پذیرفت.

در بهار 333 پیش از میلاد، اسکندر از توروس به کیلیکیه گذشت.پس از مکثی طولانی به دلیل بیماری، به سمت سوریه حرکت کرد.اگرچه ارتش بسیار بزرگتر داریوش بر او غلبه کرد، اما به کیلیکیه بازگشت، جایی که داریوش را در ایسوس شکست داد.داریوش از نبرد فرار کرد و باعث فروپاشی ارتشش شد و همسرش، دو دخترش، مادرش سیسیگامبیس و گنجینه ای افسانه ای را پشت سر گذاشت.او قرارداد صلحی را پیشنهاد داد که شامل زمین‌هایی بود که قبلاً از دست داده بود و باج 10000 استعدادی برای خانواده‌اش.اسکندر پاسخ داد که از آنجایی که او اکنون پادشاه آسیا است، تنها او بود که تقسیمات سرزمینی را تعیین کرد.

اسکندر به تصرف سوریه و بیشتر سواحل شام پرداخت.در سال بعد، 332 قبل از میلاد، او مجبور به حمله به صور شد که پس از یک محاصره طولانی و دشوار، آن را تصرف کرد.مردان در سن نظامی قتل عام شدند و زنان و کودکان به بردگی فروخته شدند.

هنگامی که اسکندر صور را ویران کرد، اکثر شهرهای مسیرمصر به سرعت تسلیم شدند.اما اسکندر در غزه با مقاومت روبرو شد.این دژ به شدت مستحکم شده بود و بر روی تپه ای ساخته شده بود که نیازمند محاصره بود.هنگامی که "مهندسانش به او اشاره کردند که به دلیل ارتفاع تپه غیرممکن است ... این امر اسکندر را بیشتر تشویق کرد تا تلاش کند".پس از سه حمله ناموفق، سنگر سقوط کرد، اما نه قبل از اینکه اسکندر زخمی جدی از شانه خود دریافت کند.مانند صور، مردان در سن نظامی به شمشیر کشیده شدند و زنان و کودکان به بردگی فروخته شدند.

او را پسر خدای آمون در اوراکل سیوا واحه در صحرای لیبی نامیدند.از این پس، اسکندر اغلب از زئوس-آمون به عنوان پدر واقعی خود یاد می کرد و پس از مرگ او، ارز او را با شاخ قوچ به عنوان نمادی از الوهیت خود نشان می داد.

اسکندر در سال 331 قبل از میلادمصر را ترک کرد و به سمت شرق به بین النهرین (شمال عراق کنونی) لشکر کشید و دوباره داریوش را در نبرد گوگاملا شکست داد.داریوش بار دیگر از میدان گریخت و اسکندر او را تا اربلا تعقیب کرد.گوگاملا رویارویی نهایی و تعیین کننده بین این دو خواهد بود.

داریوش از فراز کوهها به اکباتانا (همدان کنونی) گریخت، در حالی که اسکندر بابل را تصرف کرد.

نبرد Uxian Defile توسط اسکندر مقدونی علیه قبیله Uxian امپراتوری ایران انجام شد.نبرد در رشته کوه بین شهرهای کلیدی ایران شوش و تخت جمشید درگرفت.تخت جمشید پایتخت باستانی امپراتوری ایران بود و ارزش نمادینی در میان جمعیت بومی ایرانی داشت.آنها معتقد بودند که اگر این شهر به دست دشمن بیفتد، در واقع تمام امپراتوری ایران به دست دشمن خواهد افتاد.

نبرد دروازه پارس درگیری نظامی بین یک نیروی ایرانی به فرماندهی ساتراپ پارس، آریوبرزانس، و اتحادیه متجاوز یونانی به فرماندهی اسکندر مقدونی بود.در زمستان 330 پیش از میلاد، آریوبرزانس آخرین ایستادگی از نیروهای ایرانی را در دروازه‌های ایرانی نزدیک تخت جمشید رهبری کرد و ارتش مقدونی را برای یک ماه عقب نگه داشت.اسکندر سرانجام از اسیران جنگی اسیر شده یا یک چوپان محلی راهی به عقب ایرانیان پیدا کرد و ایرانیان را شکست داد و تخت جمشید را تصرف کرد.

اسکندر بخش عمده ای از ارتش خود را از طریق جاده شاهی ایران به پایتخت تشریفاتی ایران، تخت جمشید فرستاد.اسکندر خود نیروهای منتخب را در مسیر مستقیم به شهر برد.سپس به گذرگاه دروازه‌های ایرانی (در رشته‌کوه‌های زاگرس امروزی) که توسط لشکر ایرانی تحت فرمان آریوبرزنس مسدود شده بود، یورش برد و پیش از آن‌که پادگان آن بتواند خزانه را غارت کند، به سوی تخت جمشید شتافت.اسکندر با ورود به تخت جمشید به سپاهیان خود اجازه داد تا چند روز شهر را غارت کنند.اسکندر پنج ماه در پرسپولیس ماند.در مدت اقامت او آتش سوزی در کاخ شرقی خشایارشا اول رخ داد و به بقیه شهر سرایت کرد.دلایل احتمالی عبارتند از تصادف در مستی یا انتقام عمدی برای سوزاندن آکروپولیس آتن در طول جنگ دوم ایران توسط خشایارشا.اسکندر حتی با تماشای آتش سوزی شهر، بلافاصله از تصمیم خود پشیمان شد.پلوتارک ادعا می کند که به افرادش دستور داده آتش را خاموش کنند، اما شعله های آتش قبلاً به بیشتر شهر سرایت کرده بود.کورتیوس ادعا می کند که اسکندر تا صبح روز بعد از تصمیم خود پشیمان نشد.

اسکندر سپس داریوش را ابتدا به ماد و سپس پارت تعقیب کرد.پادشاه ایران دیگر کنترلی بر سرنوشت خود نداشت و به اسارت بسوس، ساتراپ و خویشاوندان باختری خود درآمد.با نزدیک شدن اسکندر، بسوس از افرادش خواست تا شاه بزرگ را به طرز مرگباری چاقو بزنند و سپس خود را جانشین داریوش به عنوان اردشیر پنجم اعلام کرد، قبل از اینکه به آسیای مرکزی عقب نشینی کند تا عملیات چریکی را علیه اسکندر آغاز کند.اسکندر بقایای داریوش را در کنار اسلاف هخامنشی خود در تشییع جنازه ای سلطنتی دفن کرد.او مدعی شد که داریوش در هنگام مرگ او را به عنوان جانشین خود برای تاج و تخت هخامنشی معرفی کرده است.معمولاً امپراتوری هخامنشی را با داریوش سقوط می‌دانند.

اسکندر بسوس را غاصب تلقی کرد و به دنبال شکست دادن او شد.این لشکرکشی که در ابتدا علیه Bessus بود، به یک تور بزرگ در آسیای مرکزی تبدیل شد.اسکندر مجموعه ای از شهرهای جدید را تأسیس کرد که همه آنها اسکندریه نامیده می شوند، از جمله قندهار امروزی در افغانستان و اسکندریه اسکات در تاجیکستان مدرن.این کارزار اسکندر را از طریق ماد، پارت، آریا (افغانستان غربی)، درانگیانا، آراخوسیا (جنوب و مرکزی افغانستان)، باختری (افغانستان شمالی و مرکزی) و سکایی به راه انداخت.

سیروپولیس بزرگترین شهر از هفت شهر منطقه بود که اسکندر مقدونی در سال 329 قبل از میلاد برای فتح آنها را هدف قرار داد.هدف او فتح سغد بود.اسکندر ابتدا کراتروس را به سیروپولیس، بزرگترین شهر سغدی که در برابر نیروهای اسکندر مقاومت می کرد، فرستاد.دستورات کراتروس این بود که "موقعیتی نزدیک به شهر بگیرد، آن را با یک خندق و سنگر احاطه کند، و سپس موتورهای محاصره ای را که ممکن است مطابق با هدفش باشد، جمع کند...".شرح چگونگی نبرد در میان نویسندگان متفاوت است.آریان از بطلمیوس نقل می کند که می گوید سیروپلیس تسلیم شد، و آرین همچنین بیان می کند که به گفته اریستوبولوس این مکان مورد هجوم قرار گرفت و ساکنان شهر قتل عام شدند.آریان همچنین به نقل از بطلمیوس می گوید که او مردان را بین ارتش تقسیم کرد و دستور داد تا زمانی که او از کشور خارج شود باید آنها را در غل و زنجیر نگه دارند تا هیچ یک از کسانی که در شورش تأثیر گذاشته بودند، رها نشوند.

اسپیتامنس که موقعیت نامشخصی در ساتراپی سغد داشت، بسوس را به بطلمیوس، یکی از یاران مورد اعتماد اسکندر، خیانت کرد و بسوس اعدام شد.با این حال، زمانی که در مقطعی بعد، اسکندر در جکسارت بود و با حمله یک لشکر چادرنشین اسب سروکار داشت، اسپیتامنس سغدیانا را به شورش برانگیخت.اسکندر شخصاً سکاها را در نبرد ژاکسارت شکست داد و بلافاصله لشکرکشی را علیه اسپیتامنس آغاز کرد و او را در نبرد گابای شکست داد.پس از شکست، Spitamenes توسط افراد خود کشته شد، که سپس برای صلح شکایت کردند.

اسپیتامنس جنگ سالار سغدی و رهبر قیام سغدیانا و باختری علیه اسکندر مقدونی، پادشاه مقدونیه در سال 329 قبل از میلاد بود.مورخان مدرن او را یکی از سرسخت ترین دشمنان اسکندر می دانند.Spitamenes متحد Bessus بود.در سال 329، بسوس شورشی را در ساتراپی های شرقی برانگیخت و در همان سال متحدانش در مورد حمایت از او تردید داشتند.اسکندر با لشکر خود به دراپساکا رفت و از بسوس خارج شد و او را فراری داد.سپس بسوس توسط اسپیتامنس از قدرت برکنار شد و بطلمیوس برای دستگیری او فرستاده شد.در حالی که اسکندر در حال تأسیس شهر جدید اسکندریه اسکات در رودخانه جاکسارتس بود، خبر رسید که اسپیتامنس سغدیانا را علیه او برانگیخته است و پادگان مقدونی را در ماراکاندا محاصره کرده است.اسکندر که در آن زمان برای رهبری شخصاً ارتشی علیه اسپیتامنس اشغال شده بود، ارتشی را به فرماندهی فارنوش فرستاد که بلافاصله با از دست دادن حداقل 2000 پیاده و 300 سواره نظام نابود شد.قیام اکنون تهدیدی مستقیم برای ارتش او بود و اسکندر شخصاً برای تسکین ماراکاندا حرکت کرد، اما متوجه شد که اسپیتامنس سغدیانا را ترک کرده و در حال حمله به باختر است و از آنجا به سختی توسط ساتراپ باختری، آرتابازوس دوم، عقب رانده شد (328) قبل از میلاد).نقطه تعیین کننده در دسامبر 328 قبل از میلاد زمانی که Spitamenes توسط Coenus ژنرال اسکندر در نبرد Gabai شکست خورد.اسپیتامنس توسط برخی از سران قبایل کوچ نشین خیانتکار کشته شد و سر او را برای صلح به اسکندر فرستادند.اسپیتامنس دختری به نام آپاما داشت که با یکی از مهم ترین ژنرال های اسکندر و سرانجام دیادوچی، سلوکوس اول نیکاتور (فوریه 324 ق.م) ازدواج کرد.این زوج صاحب پسری به نام آنتیوخوس اول سوتر، فرمانروای آینده امپراتوری سلوکی شدند.

کارزار کوفن توسط اسکندر مقدونی در دره کابل بین ماه می 327 قبل از میلاد تا مارس 326 قبل از میلاد انجام شد.این اقدام علیه قبایل آسپاسیوی، گورائیان و آساکنوی در دره کنر افغانستان و دره‌های پنجکورا (دیر) و سوات در خیبر پختونخوا، پاکستان فعلی انجام شد.هدف اسکندر این بود که خط ارتباطی خود را ایمن کند تا بتواند لشکرکشی را در هند انجام دهد.برای رسیدن به این هدف، او نیاز به تصرف تعدادی از قلعه های تحت کنترل قبایل محلی داشت.

شرق پادشاهی پوروس، در نزدیکی رودخانه گنگ، امپراتوری ناندا ماگادا، و در شرق، امپراتوری گانگاریدای منطقه بنگال در شبه قاره هند قرار داشت.ارتش اسکندر از ترس رویارویی با سایر ارتش های بزرگ و خسته از سال ها مبارزات انتخاباتی، در رودخانه هیفاسیس (بیاس) شورش کرد و از رفتن به شرق امتناع کرد.

لشکرکشی مالیان توسط اسکندر مقدونی از نوامبر 326 تا فوریه 325 قبل از میلاد بر ضد مالی پنجاب انجام شد.اسکندر محدودیت شرقی قدرت خود را با حرکت به سمت پایین رودخانه در امتداد هیداسپس به سمت آسین ها (در حال حاضر جهلوم و چناب) تعیین می کرد، اما مالی و اکسیدراکی با هم ترکیب شدند تا از عبور از قلمرو خود امتناع کنند.اسکندر به دنبال جلوگیری از تجمع نیروهای آنها بود و لشکرکشی سریع علیه آنها انجام داد که با موفقیت منطقه بین دو رودخانه را آرام کرد.اسکندر در جریان مبارزات به شدت مجروح شد و تقریباً جان خود را از دست داد.

در 10 یا 11 ژوئن 323 قبل از میلاد، اسکندر در 32 سالگی در کاخ نبوکدنصر دوم در بابل درگذشت. دو روایت مختلف از مرگ اسکندر وجود دارد و جزئیات مرگ در هر کدام اندکی متفاوت است.روایت پلوتارک این است که تقریباً 14 روز قبل از مرگش، اسکندر از دریاسالار نارخوس پذیرایی کرد و شب و روز بعد را با مدیوس از لاریسا به نوشیدن مشروب گذراند.اسکندر تب کرد که تا زمانی که نتوانست صحبت کند بدتر شد.سربازان عادی که نگران سلامتی او بودند، این حق را پیدا کردند که از کنار او در حالی که او بی صدا برای آنها دست تکان می داد، پرونده را کنار بگذارند.در روایت دوم، دیودوروس نقل می کند که اسکندر پس از فرو ریختن یک کاسه بزرگ شراب مخلوط نشده به افتخار هراکلس، و به دنبال آن 11 روز ضعف، دچار درد شد.او تب نداشت، در عوض پس از مدتی عذاب جان داد.آرین نیز از این به عنوان جایگزین یاد کرد، اما پلوتارک به طور خاص این ادعا را رد کرد.

میراث اسکندر فراتر از فتوحات نظامی او بود و سلطنت او نقطه عطفی در تاریخ اروپا و آسیا بود.مبارزات او ارتباطات و تجارت بین شرق و غرب را به شدت افزایش داد و مناطق وسیعی در شرق به طور قابل توجهی در معرض تمدن و نفوذ یونان قرار گرفت.فوری ترین میراث اسکندر، معرفی حکومت مقدونی به بخش های عظیم جدید آسیا بود.در زمان مرگ او، امپراتوری اسکندر حدود 5،200،000 کیلومتر مربع (2،000،000 مایل مربع) را پوشش می داد و بزرگترین ایالت زمان خود بود.بسیاری از این مناطق تا 200 تا 300 سال بعد در دست مقدونیه یا تحت نفوذ یونان باقی ماندند.کشورهای جانشینی که پدید آمدند، حداقل در ابتدا، نیروهای مسلط بودند، و این 300 سال اغلب به عنوان دوره هلنیستی نامیده می شود.مرزهای شرقی امپراتوری اسکندر حتی در زمان حیات او شروع به فروپاشی کردند.با این حال، خلأ قدرتی که او در شمال غربی شبه قاره هند به جا گذاشت، مستقیماً باعث پیدایش یکی از قدرتمندترین سلسله های هند در تاریخ، امپراتوری موریا شد.اسکندر و بهره‌برداری‌های او مورد تحسین بسیاری از رومیان، به‌ویژه ژنرال‌هایی بود که می‌خواستند خود را با دستاوردهای او مرتبط کنند.پولیبیوس تاریخ خود را با یادآوری دستاوردهای اسکندر به رومیان آغاز کرد و پس از آن رهبران رومی او را به عنوان یک الگو می دیدند.پومپیوس کبیر لقب «مگنوس» و حتی مدل موی آناستول اسکندر را برگزید و سرزمین های فتح شده شرق را برای یافتن خرقه 260 ساله اسکندر جستجو کرد که سپس آن را به نشانه عظمت پوشید.ژولیوس سزار مجسمه برنزی سواره لیزیپی را تقدیم کرد اما سر اسکندر را با سر خود جایگزین کرد، در حالی که اکتاویان از مقبره اسکندر در اسکندریه بازدید کرد و به طور موقت مهر خود را از ابوالهول به نمای اسکندر تغییر داد.