በኢራን የተቋቋመው የክዋራዝሚያ ሥርወ መንግሥት የዘለቀው የሞንጎሊያውያን ወረራ እስከ ጀንጊስ ካን ድረስ ብቻ ነው።እ.ኤ.አ. በ1218 በፍጥነት እየተስፋፋ ያለው የሞንጎሊያ ግዛት የክዋራዝሚያን ግዛት አዋሰ።የከዋራዝሚያው ገዥ አላ አድ-ዲን መሐመድ ግዛቱን በአብዛኛዎቹ ኢራን አስፋፍቶ ራሱን ሻህ አውጇል፣ ከአባሲድ ኸሊፋ አል-ናሲር እውቅና ፈልጎ ነበር፣ ይህም ተቀባይነት አላገኘም።የሞንጎሊያውያን የኢራን ወረራ የጀመረው በ1219 ለክዋሬዝም ዲፕሎማሲያዊ ተልእኮዎቹ ከተጨፈጨፉ በኋላ ነው።ወረራው ጨካኝ እና ሁሉን አቀፍ ነበር;እንደ ቡኻራ፣ ሳምርካንድ፣ ሄራት፣ ቱስ እና ኒሻፑር ያሉ ዋና ዋና ከተሞች ወድመዋል፣ እናም ህዝቦቻቸው ተጨፍጭፈዋል።አላ አድ-ዲን መሐመድ ሸሽቶ በመጨረሻ በካስፒያን ባህር ደሴት ላይ ሞተ።በዚህ ወረራ ወቅት ሞንጎሊያውያን የቻይና ካታፑልት ክፍሎችን እና ምናልባትም የባሩድ ቦምቦችን ጨምሮ የላቀ ወታደራዊ ቴክኒኮችን ተጠቅመዋል።በባሩድ ቴክኖሎጂ የተካኑ የቻይና ወታደሮች የሞንጎሊያውያን ጦር አካል ነበሩ።የሞንጎሊያውያን ወረራ የቻይናን ባሩድ የጦር መሳሪያዎች፣ huochong (ሞርታር) ጨምሮ ወደ መካከለኛው እስያ እንዳስገባ ይታመናል።ተከታዩ የአካባቢ ጽሑፎችበቻይና ውስጥ ጥቅም ላይ ከዋሉት ጋር ተመሳሳይነት ያላቸውን የባሩድ የጦር መሣሪያዎችን ያሳያሉ።በ 1227 በጄንጊስ ካን ሞት የተደመደመው የሞንጎሊያውያን ወረራ ኢራንን በጣም ከባድ ነበር።በምእራብ አዘርባጃን የሚገኙ ከተሞችን ዘረፋን ጨምሮ ከፍተኛ ውድመት አስከትሏል።ሞንጎሊያውያን ከጊዜ በኋላ ወደ እስልምና ቢገቡም እና ወደ ኢራን ባህል ቢዋሃዱም ሊጠገን የማይችል ጉዳት አድርሰዋል።የዘመናት የእስልምና ትምህርት፣ ባህል እና መሠረተ ልማት አውድመዋል፣ ከተሞችን አወደሙ፣ ቤተ መጻሕፍትን አቃጠሉ፣ እና በአንዳንድ አካባቢዎች መስጊዶችን በቡድሂስት ቤተመቅደሶች ተክተዋል።^[38]ወረራው በኢራን የሲቪል ህይወት እና በሀገሪቱ መሠረተ ልማት ላይ አስከፊ ተጽእኖ አሳድሯል።በተለይም በሰሜን ምስራቅ ኢራን የቃናት መስኖ ስርዓቶች መጥፋት የሰፈራውን ሁኔታ በማስተጓጎል በአንድ ወቅት የበለፀጉ የግብርና ከተሞችን ለቀው እንዲወጡ አድርጓል።^[39]የጄንጊስ ካንን ሞት ተከትሎ ኢራን በተለያዩ የሞንጎሊያውያን አዛዦች ትመራ ነበር።የጄንጊስ የልጅ ልጅ የሆነው ሁላጉ ካን ለሞንጎሊያውያን ኃይል ወደ ምዕራብ አቅጣጫ እንዲስፋፋ ተጠያቂ ነበር።በእሱ ዘመን ግን የሞንጎሊያ ግዛት ወደ ተለያዩ አንጃዎች ተከፋፍሎ ነበር።ሁላጉ ኢራን ውስጥ ኢልካናቴትን አቋቋመ፣ የሞንጎሊያውያን ግዛት ተገንጥላ፣ ለሰማንያ አመታት የገዛች እና ከጊዜ ወደ ጊዜ ፋርስኛ የሆነች ሀገር ነች።በ1258 ሁላጉ ባግዳድን ያዘ እና የመጨረሻውን የአባሲድ ኸሊፋን ገደለ።በ1260 ፍልስጤም ውስጥ በሚገኘው በአይን ጃሉት ጦርነት በማሜሉኪዎች መስፋፋቱ ቆመ።በተጨማሪም፣ ሁላጉ በሙስሊሞች ላይ ያደረጋቸው ዘመቻዎች የሞንጎሊያውያን አንድነት መፍረስን በማሳየት ከወርቃማው ሆርዴ ሙስሊም ካን ከበርክ ጋር ግጭት አስከትሏል።በጋዛን (አር. 1295–1304)፣ የሁላጉ የልጅ ልጅ፣ እስልምና የኢልካናቴ መንግሥታዊ ሃይማኖት ሆኖ ተመሠረተ።ጋዛን ከኢራናዊው ቪዚር ራሺድ አል-ዲን ጋር በኢራን ውስጥ የኢኮኖሚ መነቃቃትን ጀመሩ።ለዕደ ጥበብ ባለሙያዎች ቀረጥ እንዲቀንስ፣ ግብርና እንዲስፋፋ፣ የመስኖ ሥራ እንዲታደስ፣ የንግድ መስመር ጥበቃን በማጠናከር ለንግድ ሥራ መስፋፋት ምክንያት ሆኗል።እነዚህ እድገቶች በመላው እስያ የባህል ልውውጥን አመቻችተዋል፣ የኢራንን ባህል አበለፀጉ።አስደናቂው ውጤት የሜሶጶጣሚያን እና የቻይናን ጥበባዊ አካላትን በማጣመር የኢራን ሥዕል አዲስ ዘይቤ ብቅ ማለት ነው።ነገር ግን የጋዛን የወንድም ልጅ አቡ ሰይድ በ1335 ከሞተ በኋላ ኢልካናቴ ወደ እርስ በርስ ጦርነት ወረደ እና ጃላይሪድስ፣ ሙዛፋሪድስ፣ ሳርባዳርስ እና ካርቲድስን ጨምሮ ወደ ተለያዩ ትናንሽ ስርወ መንግስታት ተከፋፈለ።በ14ኛው ክፍለ ዘመን 30% የሚሆነውን የኢራን ህዝብ የገደለው የጥቁር ሞት አስከፊ ተጽእኖ ታይቷል።^[40]