Królestwo Paganu było pierwszym królestwem birmańskim, które zjednoczyło regiony, które później utworzyły współczesną Birmę.250-letnie panowanie Pagana nad doliną Irrawaddy i jej peryferiami położyło podwaliny pod rozwój języka i kultury birmańskiej, rozprzestrzenianie się pochodzenia etnicznego Bamar w Górnej Birmie oraz rozwój buddyzmu Theravada w Birmie i kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej.^[22]Królestwo wyrosło z małej osady w Pagan (dzisiejsze Bagan) z IX wieku, założonej przez Mranmę/Burmanów, którzy niedawno wkroczyli do doliny Irrawaddy z Królestwa Nanzhao.W ciągu następnych dwustu lat małe księstwo stopniowo rozrastało się, wchłaniając otaczające je regiony, aż do lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XI wieku, kiedy król Anawrahta założył Imperium Pogańskie, jednocząc po raz pierwszy w ramach jednego państwa dolinę Irrawaddy i jej peryferie.Pod koniec XII wieku następcy Anawrahty rozszerzyli swoje wpływy dalej na południe, aż do górnej części Półwyspu Malajskiego , na wschodzie przynajmniej do rzeki Saluin, dalej na północ poniżej obecnej granicy Chin i na zachód, w północnej części Arakan i wzgórza Chin.^[23] W XII i XIII wieku Pagan, obok Imperium Khmerów , był jednym z dwóch głównych imperiów w kontynentalnej Azji Południowo-Wschodniej.^[24]Język i kultura birmańska stopniowo zaczęły dominować w górnej dolinie Irawadi, przyćmiewając pod koniec XII wieku normy Pyu, Mon i Pali.Buddyzm therawady powoli zaczął rozprzestrzeniać się na poziom wioski, chociaż praktyki tantryczne, mahajany, bramińskie i animistyczne pozostały mocno zakorzenione we wszystkich warstwach społecznych.Władcy Paganu zbudowali ponad 10 000 świątyń buddyjskich w strefie archeologicznej Bagan, z których pozostało ponad 2000.Bogaci przekazywali władzom religijnym wolną od podatku ziemię.^[25]W połowie XIII wieku królestwo podupadło, ponieważ ciągły wzrost wolnego od podatku bogactwa religijnego do lat osiemdziesiątych XII wieku poważnie wpłynął na zdolność korony do utrzymania lojalności dworzan i żołnierzy.To zapoczątkowało błędne koło wewnętrznych zaburzeń i zewnętrznych wyzwań ze strony Arakańczyków, Monów, Mongołów i Szanów.Powtarzające się najazdy mongolskie (1277–1301) obaliły czterostuletnie królestwo w 1287 r. Po upadku nastąpiło 250 lat fragmentacji politycznej, która trwała aż do XVI wieku.^[26] Królestwo Pogańskie zostało nieodwracalnie podzielone na kilka małych królestw.Do połowy XIV wieku kraj został zorganizowany w cztery główne ośrodki władzy: Górną Birmę, Dolną Birmę, Państwa Szanów i Arakan.Wiele ośrodków władzy składało się z (często luźno posiadanych) mniejszych królestw lub państw książęcych.Epoka ta naznaczona była serią wojen i zmianą sojuszy.Mniejsze królestwa prowadziły niepewną grę polegającą na okazywaniu lojalności potężniejszym państwom, czasami jednocześnie.