کودتای 1953 ایران یک رویداد سیاسی مهم بود که در آن محمد مصدق نخست وزیر منتخب دموکراتیک سرنگون شد.این کودتا که در 19 مرداد 1332 روی داد، ^[84] توسط ایالات متحده آمریکا و انگلستان و به رهبری ارتش ایران برای تقویت حکومت سلطنتی شاه محمدرضا پهلوی سازماندهی شد.این شامل دخالت ایالات متحده تحت نام عملیات آژاکس ^[85] و عملیات بوت بریتانیا بود.^[86] روحانیت شیعه نیز در این رویداد نقش بسزایی داشتند.^[87]ریشه این تحول سیاسی در تلاش های مصدق برای حسابرسی شرکت نفت انگلیس و ایران (AIOC، اکنون BP) و محدود کردن کنترل آن بر ذخایر نفت ایران بود.تصمیم دولت او برای ملی کردن صنعت نفت ایران و اخراج نمایندگان شرکت های خارجی منجر به تحریم جهانی نفت ایران که توسط بریتانیا آغاز شد، ^[88] به شدت بر اقتصاد ایران تأثیر گذاشت.بریتانیا، در زمان نخست وزیری وینستون چرچیل، و دولت آیزنهاور ایالات متحده، از ترس موضع تسلیم مصدق و نگرانی از نفوذ کمونیستی حزب توده، تصمیم به سرنگونی دولت ایران گرفتند.^[89]پس از کودتا، دولت سپهبد فضل الله زاهدی تأسیس شد و به شاه اجازه داد تا با اقتدار فزاینده حکومت کند، ^{[90 که]} به شدت مورد حمایت ایالات متحده قرار گرفت.^[91] سیا، همانطور که توسط اسناد از طبقه بندی خارج شده فاش شد، عمیقاً در برنامه ریزی و اجرای کودتا، از جمله استخدام اوباش برای تحریک شورش های طرفدار شاه، دخالت داشت.^[84] این درگیری منجر به کشته شدن 200 تا 300 نفر شد و مصدق دستگیر و به اتهام خیانت محاکمه شد و به حبس خانگی مادام العمر محکوم شد.^[92]شاه به مدت 26 سال دیگر تا انقلاب ایران در سال 1979 به حکومت خود ادامه داد. در سال 2013، دولت آمریکا با انتشار اسناد محرمانه رسماً نقش خود در کودتا را پذیرفت و میزان دخالت و برنامه ریزی خود را آشکار کرد.در سال 2023، سیا اعتراف کرد که حمایت از کودتا «غیر دموکراتیک» بوده و تأثیر قابل توجه این رویداد بر تاریخ سیاسی ایران و روابط ایالات متحده و ایران را برجسته می کند.^[93]