Amerika Birləşmiş Ştatlarının tarixi

əlavələr

personajlar

qeydlər

istinadlar


Play button

1492 - 2023

Amerika Birləşmiş Ştatlarının tarixi



ABŞ-ın tarixi yerli xalqların təxminən eramızdan əvvəl 15.000-ci ildə gəlişi ilə başlayır, ardınca 15-ci əsrin sonlarında başlayan Avropa kolonizasiyası.Milləti formalaşdıran əsas hadisələrə Britaniyanın təmsil olunmadan vergi qoyulmasına cavab olaraq başlayan və 1776-cı ildə Müstəqillik Bəyannaməsi ilə yekunlaşan Amerika İnqilabı daxildir. Yeni millət əvvəlcə Konfederasiyanın Maddələrinə əsasən mübarizə apardı, lakin ABŞ-ın qəbulu ilə sabitlik tapdı. 1789-cu ildə Konstitusiya və 1791-ci ildə Hüquqlar Billi, ilkin olaraq Prezident Corc Vaşinqtonun rəhbərlik etdiyi güclü mərkəzi hökumət qurdu.Qərbə doğru genişlənmə 19-cu əsri müəyyən etdi və açıq-aşkar tale anlayışı ilə qidalandı.Bu dövr həm də 1861-ci ildə prezident Abraham Linkolnun seçilməsindən sonra Vətəndaş Müharibəsinə səbəb olan köləliyin bölücü məsələsi ilə yadda qaldı.1865-ci ildə Konfederasiyanın məğlubiyyəti köləliyin ləğvi ilə nəticələndi və Yenidənqurma dövrü azad edilmiş kişi qullara qanuni və səsvermə hüquqlarını genişləndirdi.Bununla belə, ondan sonra gələn Cim Krou dövrü 1960-cı illərin vətəndaş hüquqları hərəkatına qədər bir çox afroamerikalıları hüquqlarından məhrum etdi.Bu dövrdə ABŞ həm də qadınların seçki hüququ və müasir Amerika liberalizmini müəyyənləşdirməyə kömək edən Yeni Sövdələşmə də daxil olmaqla sosial və siyasi islahatları yaşayan bir sənaye gücü kimi ortaya çıxdı.[1]ABŞ 20-ci əsrdə, xüsusən İkinci Dünya Müharibəsi zamanı və ondan sonra qlobal supergüc kimi rolunu möhkəmləndirdi.Soyuq Müharibə dövrü ABŞ və Sovet İttifaqını silahlanma yarışında və ideoloji döyüşlərdə iştirak edən rəqib supergüclər kimi görürdü.1960-cı illərin vətəndaş hüquqları hərəkatı xüsusilə afroamerikalılar üçün əhəmiyyətli sosial islahatlara nail oldu.1991-ci ildə Soyuq Müharibənin sona çatması ABŞ-ı dünyanın yeganə super gücü kimi tərk etdi və son xarici siyasət tez-tez Yaxın Şərqdəki münaqişələrə, xüsusən də 11 sentyabr hücumlarından sonra diqqət mərkəzində olub.
HistoryMaps Shop

Mağazanı ziyarət et

30000 BCE
Tarixdən əvvəlkiornament
Amerika xalqı
Amerikaya girməzdən əvvəl ilk insanlar Berinq boğazını əhatə edən nəhəng quru körpüsündə - indi su altında olan bir bölgədə təcrid olunmuş minlərlə il yaşadılar. ©Anonymous
30000 BCE Jan 2 - 10000 BCE

Amerika xalqı

America
Yerli amerikalıların Amerika qitəsində və indiki Birləşmiş Ştatlarda ilk dəfə necə və nə vaxt məskunlaşdıqları dəqiq məlum deyil.Mövcud olan nəzəriyyə Avrasiyadan olan insanların Buz Dövrü zamanı Sibiri indiki Alyaska ilə birləşdirən quru körpüsü olan Beringia boyunca oyunu izlədiyini və sonra bütün Amerika qitəsinə cənuba yayıldığını təklif edir.Bu miqrasiya hələ 30.000 il əvvəl başlamış ola bilər [2] və buzlaqların əriməsi nəticəsində dəniz səviyyəsinin qalxması nəticəsində quru körpünün su altında qalması ilə təxminən 10.000 il əvvələ qədər davam etmişdir.[3] Paleo-Hindular adlanan bu erkən sakinlər tezliklə yüzlərlə mədəni fərqli yaşayış məntəqələrinə və ölkələrinə çevrildi.Kolumbdan əvvəlki bu dövr, Amerika qitələrində Avropa təsirlərinin görünməsindən əvvəl, Yuxarı Paleolit ​​dövründəki ilkin məskunlaşmadan başlayaraq, erkən müasir dövrdə Avropa müstəmləkəçiliyinə qədər Amerika tarixinin bütün dövrlərini özündə birləşdirir.Termin texniki olaraq Kristofer Kolumbun 1492-ci ildə səyahətindən əvvəlki dövrə aid edilsə də, praktikada bu termin adətən Amerikanın yerli mədəniyyətlərinin Kolumbun ilk enişindən onilliklər və ya əsrlər sonra baş vermiş olsa belə, avropalılar tərəfindən fəth edilənə və ya əhəmiyyətli dərəcədə təsirlənənə qədər tarixini əhatə edir.[4]
Paleo-Hindular
Paleo-Hindular Şimali Amerikada bizonları ovlayır. ©HistoryMaps
10000 BCE Jan 1

Paleo-Hindular

America
Eramızdan əvvəl 10.000-ci ilə qədər insanlar Şimali Amerikada nisbətən yaxşı qurulmuşdu.Əvvəlcə Paleo-Hindistanlılar Buz Dövrü meqafaunasını mamontlar kimi ovlayırdılar, lakin nəsli kəsilməyə başlayan kimi insanlar qida mənbəyi kimi bizona üz tutdular.Zaman keçdikcə giləmeyvə və toxum üçün yem axtarışı ovçuluğun vacib alternativinə çevrildi.Mərkəzi Meksikadakı paleo-hindlilər Amerikada əkinçiliklə məşğul olan ilk insanlar olub, təxminən eramızdan əvvəl 8000-ci ildə qarğıdalı, lobya və balqabaq əkməyə başlamışlar.Nəhayət, bilik şimala doğru yayılmağa başladı.Eramızdan əvvəl 3000-ci ilə qədər Arizona və Nyu Meksiko vadilərində qarğıdalı yetişdirilirdi, ardınca ibtidai suvarma sistemləri və Hohokamın erkən kəndləri.[5]İndiki Birləşmiş Ştatlardakı əvvəlki mədəniyyətlərdən biri, ilk növbədə Clovis nöqtəsi adlanan yivli nizə uclarının istifadəsi ilə müəyyən edilən Klovis mədəniyyəti idi.Eramızdan əvvəl 9100-dən 8850-ci ilə qədər mədəniyyət Şimali Amerikanın çox hissəsini əhatə etdi və Cənubi Amerikada da meydana çıxdı.Bu mədəniyyətə aid artefaktlar ilk dəfə 1932-ci ildə Nyu-Meksiko ştatının Klovis şəhəri yaxınlığında qazılmışdır.Folsom mədəniyyəti oxşar idi, lakin Folsom nöqtəsinin istifadəsi ilə qeyd olunur.Dilçilər, antropoloqlar və arxeoloqlar tərəfindən müəyyən edilən sonrakı köç eramızdan əvvəl 8000-ci ildə baş verdi.Buraya eramızdan əvvəl 5000-ci ilə qədər Sakit okeanın şimal-qərbinə çatan Na-Dene dilli xalqlar da daxil idi.[6] Oradan Sakit okean sahili boyunca və daxili ərazilərə köç edərək kəndlərində yalnız mövsümi olaraq yayda ov və balıq ovu, qışda isə ərzaq ehtiyatı toplamaq üçün istifadə olunan böyük çox ailəli yaşayış evləri tikdilər.[7] Başqa bir qrup, eramızdan əvvəl 5500-cü ildən 600-cü ilə qədər yaşamış Oşara ənənəsi xalqı arxaik cənub-qərbin bir hissəsi idi.
Höyük inşaatçılar
Cahokia ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
3500 BCE Jan 1

Höyük inşaatçılar

Cahokia Mounds State Historic
Adena eramızdan əvvəl 600-cü ildə böyük torpaq işlərinin qurulmasına başladı.Onlar kurqan inşaatçıları olduğu bilinən ən qədim insanlardır, lakin ABŞ-da bu mədəniyyətdən əvvəl olan kurqanlar var.Watson Brake Luiziana ştatında eramızdan əvvəl 3500-cü ilə aid olan 11 kurqanlı kompleksdir və yaxınlıqdakı Poverty Point mədəniyyəti tərəfindən tikilmiş Yoxsulluq Nöqtəsi eramızdan əvvəl 1700-cü ilə aid olan torpaq işləri kompleksidir.Bu kurqanlar, ehtimal ki, dini məqsədə xidmət edirdi.Adenalılar Hopewell ənənəsinə, geniş bir ərazidə alətlər və mal alveri edən güclü bir xalqa hopmuşdular.Onlar cənub Ohayodakı keçmiş ərazilərinin nüvəsində hələ də mövcud olan bir neçə min nəfərin qalıqları ilə Adenanın kurqan tikmə ənənəsini davam etdirdilər.Hopewell Hopewell Mübadilə Sistemi adlı bir ticarət sisteminə öncülük etdi və ən böyük dərəcədə indiki Cənub-Şərqdən Ontario gölünün Kanada tərəfinə qədər uzandı.[8] Eramızın 500-cü ilə qədər Hopewellians çox yoxa çıxdı və daha böyük Missisipi mədəniyyətinə hopdu.Missisipililər geniş tayfalar qrupu idi.Onların ən mühüm şəhəri müasir Sent-Luis, Missuri ştatının yaxınlığındakı Cahokia idi.12-ci əsrdə özünün zirvəsində şəhərin təxmini 20.000 əhalisi var idi ki, bu da o zamankı London əhalisindən çox idi.Bütün şəhər hündürlüyü 100 fut (30 m) olan bir kurqan ətrafında mərkəzləşmişdi.Cahokia, dövrün bir çox digər şəhər və kəndləri kimi, ovçuluq, yem axtarışı, ticarət və əkinçilikdən asılı idi və Mayyalar kimi cənubdakı cəmiyyətlərin təsiri altında olan qullar və insan qurbanları ilə bir sinif sistemi inkişaf etdirdi.[9]
Sakit okeanın şimal-qərbindəki yerli xalqlar
Üç gənc Chinook kişi ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1000 BCE Jan 1

Sakit okeanın şimal-qərbindəki yerli xalqlar

British Columbia, Canada
Sakit okeanın şimal-qərbindəki yerli xalqlar, ehtimal ki, ən varlı yerli amerikalılar idi.Orada bir çox fərqli mədəni qruplar və siyasi qurumlar inkişaf etdi, lakin onların hamısı müəyyən inancları, ənənələri və təcrübələri bölüşdü, məsələn, qızılbalığın mənbə və mənəvi simvol kimi mərkəzi olması.Bu bölgədə hələ eramızdan əvvəl 1000-ci ildə daimi kəndlər inkişaf etməyə başladı və bu icmalar potlatch hədiyyə ziyafəti ilə qeyd olunurdu.Bu toplantılar adətən totem dirəyinin qaldırılması və ya yeni rəisin qeyd olunması kimi xüsusi hadisələri qeyd etmək üçün təşkil edilirdi.
Pueblos
Cliff Sarayı ©Anonymous
900 BCE Jan 1

Pueblos

Cliff Palace, Cliff Palace Loo
Cənub-qərbdə Anasazilər eramızdan əvvəl 900-cü ildə daş və kerpiç puebloslar tikməyə başladılar.[10] Bu mənzilə bənzər tikililər Mesa Verdedəki Uçurum sarayında göründüyü kimi tez-tez uçurum üzlərinə tikilirdi.Bəziləri bir zamanlar 800 otaqdan ibarət Nyu Meksikoda Çako çayı boyunca Pueblo Bonito ilə şəhər ölçüsünə çevrildi.[9]
1492
Avropa kolonizasiyasıornament
Amerika Birləşmiş Ştatlarının müstəmləkəçilik tarixi
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1492 Oct 12 - 1776

Amerika Birləşmiş Ştatlarının müstəmləkəçilik tarixi

New England, USA
ABŞ-ın müstəmləkəçilik tarixi 17-ci əsrin əvvəllərindən Müstəqillik Müharibəsindən sonra On Üç Koloniyanın Amerika Birləşmiş Ştatlarına daxil edilməsinə qədər Şimali Amerikanın Avropa müstəmləkəçiliyi tarixini əhatə edir.16-cı əsrin sonlarında İngiltərə , Fransa ,İspaniyaHollandiya Respublikası Şimali Amerikada böyük müstəmləkəçilik proqramlarına başladılar.[11] Erkən immiqrantlar arasında ölüm nisbəti çox yüksək idi və bəzi erkən cəhdlər, məsələn, Roanokun İngilis İtirilmiş Koloniyası kimi tamamilə yox oldu.Buna baxmayaraq, uğurlu koloniyalar bir neçə onilliklər ərzində quruldu.Avropalı köçkünlər müxtəlif sosial və dini qruplardan, o cümlədən macəraçılardan, əkinçilərdən, müqaviləli qulluqçulardan, tacirlər və aristokratiyadan çox az adamdan gəlirdilər.Köçürülənlər arasında Yeni Niderlandın Hollandiyalıları, Yeni İsveçin İsveçliləri və Finləri, Pensilvaniya əyalətinin İngilis Kvakerləri, Yeni İngiltərənin İngilis Puritansları, Virciniya ştatının Ceymstaun şəhərinin ingilis köçkünləri, İngiltərə əyalətinin ingilis katolikləri və protestant qeyri-konformistləri var idi. Merilend, Corciya əyalətinin "ləyaqətli yoxsulları", orta Atlantik koloniyalarını məskunlaşdıran almanlar və Appalachian dağlarının Olster şotlandları.Bu qrupların hamısı Birləşmiş Ştatlar 1776-cı ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra onun tərkibinə daxil oldular. Sonrakı dövrlərdə Rusiya Amerikası , Yeni Fransa və Yeni İspaniyanın bəzi hissələri də Birləşmiş Ştatlar tərkibinə daxil edildi.Bu müxtəlif bölgələrdən olan müxtəlif kolonistlər fərqli sosial, dini, siyasi və iqtisadi üslubda koloniyalar qurdular.Vaxt keçdikcə Missisipi çayının şərqində Britaniyadan olmayan koloniyalar ələ keçirildi və sakinlərin əksəriyyəti assimilyasiya olundu.Yeni Şotlandiyada isə ingilislər fransız akadiyalıları qovdular və bir çoxları Luizianaya köçdülər.On üç koloniyada heç bir vətəndaş müharibəsi baş vermədi.İki əsas silahlı üsyan 1676-cı ildə Virciniyada və 1689-91-ci illərdə Nyu-Yorkda qısa müddətli uğursuzluqlar idi.Koloniyaların bəziləri leqallaşdırılmış köləlik sistemlərini inkişaf etdirdi [12] , əsasən Atlantik qul ticarəti ətrafında mərkəzləşdi.Fransa və Hindistan müharibələri zamanı fransızlar və ingilislər arasında müharibələr təkrarlanırdı.1760-cı ildə Fransa məğlub oldu və onun müstəmləkələri İngiltərə tərəfindən ələ keçirildi.Şərq dəniz sahilində dörd fərqli İngilis bölgəsi Yeni İngiltərə, Orta Koloniyalar, Chesapeake Bay Koloniyaları (Yuxarı Cənub) və Cənub Koloniyaları (Aşağı Cənub) idi.Bəzi tarixçilər heç vaxt ayrıca təşkil olunmayan "Cəbhə"nin beşinci bölgəsini əlavə edirlər.Şərq bölgəsində yaşayan yerli amerikalıların əhəmiyyətli bir hissəsi 1620-ci ilə qədər xəstəlikdən əziyyət çəkmiş, bəlkə də onilliklər əvvəl tədqiqatçılar və dənizçilər tərəfindən onlara təqdim edilmişdir (baxmayaraq ki, heç bir qəti səbəb müəyyən edilməmişdir).[13]
İspan Florida
İspan Florida ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1513 Jan 1

İspan Florida

Florida, USA
İspan Florida 1513-cü ildə, Xuan Ponse de Leonun Şimali Amerikaya ilk rəsmi Avropa ekspedisiyası zamanıİspaniya üçün Florida yarımadasını iddia etdiyi zaman yaradılmışdır.1500-cü illərin ortalarında bir neçə kəşfiyyatçı (əsasən Pánfilo Narváez və Hernando de Soto) Tampa körfəzi yaxınlığında yerə endi və qızıl üçün uğursuz axtarışlarda Appalachian dağlarına qədər şimala və Texasa qədər qərbə doğru getdikcə bu iddia genişləndi.[14] 1565-ci ildə Floridanın Atlantik sahillərində Müqəddəs Avqustinin prezidio əsası qoyulmuşdur;1600-cü illərdə Florida panhandle, Corciya və Cənubi Karolinada bir sıra missiyalar quruldu;və Pensacola 1698-ci ildə qərb Florida panhandle ərazisində təsis edilib, ərazinin bu hissəsinə İspan iddialarını gücləndirdi.Florida yarımadasında İspaniyanın nəzarəti 17-ci əsrdə yerli mədəniyyətlərin dağılması ilə çox asanlaşdırıldı.Bir neçə yerli Amerika qrupu (Timucua, Calusa, Tequesta, Apalachee, Tocobaga və Ais xalqı daxil olmaqla) Floridanın çoxdan köklü sakinləri idi və əksəriyyəti İspanların torpaqlarına hücumlarına müqavimət göstərdilər.Bununla belə, İspan ekspedisiyaları ilə qarşıdurma, Karolina kolonistlərinin və onların yerli müttəfiqlərinin basqınları və (xüsusilə) Avropadan gətirilən xəstəliklər Floridanın bütün yerli xalqlarının əhalisinin kəskin azalması ilə nəticələndi və yarımadanın böyük ərazilərində əsasən yaşayış olmayıb. 1700-cü illərin əvvəllərində.1700-cü illərin ortalarında, Creek və digər yerli amerikalı qaçqınların kiçik qrupları Cənubi Karolina qəsəbələri və basqınları nəticəsində torpaqlarından qovulduqdan sonra cənubdan İspan Floridaya doğru hərəkət etməyə başladılar.Daha sonra onlara yaxınlıqdakı koloniyalarda köləlikdən qaçan afro-amerikalılar qoşuldu.Bu yeni gələnlər - üstəlik, bəlkə də yerli Florida xalqlarının sağ qalan bir neçə nəsli - nəticədə yeni Seminole mədəniyyətində birləşdi.
Fransızların Amerikanın müstəmləkəsi
Theophile Hamel tərəfindən Jak Kartyenin portreti, arr.1844 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1524 Jan 1

Fransızların Amerikanın müstəmləkəsi

Gaspé Peninsula, La Haute-Gasp
Fransa 16-cı əsrdə Amerika qitəsini müstəmləkə etməyə başladı və Qərb yarımkürəsində müstəmləkə imperiyası qurduğu üçün sonrakı əsrlərdə də davam etdi.Fransa Şimali Amerikanın şərqində, bir sıra Karib adalarında və Cənubi Amerikada koloniyalar qurdu.Əksər koloniyalar balıq, düyü, şəkər və xəz kimi məhsulları ixrac etmək üçün yaradılmışdır.İlk Fransız müstəmləkə imperiyası 1710-cu ildə özünün zirvəsində 10.000.000 km2-dən çox ərazini əhatə etdi və bu,İspaniya İmperiyasından sonra dünyanın ikinci ən böyük müstəmləkə imperiyası idi.[15] Fransızlar Yeni Dünyanı müstəmləkə etdikcə, Kanadada Kvebek və Monreal kimi şəhərlərə çevriləcək qalalar və qəsəbələr qurdular;ABŞ-da Detroit, Green Bay, St. Louis, Cape Girardeau, Mobile, Biloxi, Baton Rouge və New Orleans;və Port-au-Prince, Haitidə Cap-Haïtien (Kap-Français adı ilə yaradılmışdır), Fransız Qvianasında Kayenne və Braziliyada São Luis (Sent-Luis de Maragnan adı ilə yaradılmışdır).
Play button
1526 Jan 1 - 1776

Amerikada köləlik

New England, USA
ABŞ-ın 1526-cı ildən 1776-cı ilə qədər müstəmləkə tarixində köləlik mürəkkəb amillərdən inkişaf etmiş və tədqiqatçılar köləlik institutunun və qul ticarətinin inkişafını izah etmək üçün bir neçə nəzəriyyə irəli sürmüşlər.Köləlik Avropa koloniyalarının əmək tələbi ilə, xüsusən də Böyük Britaniya , Fransa ,İspaniya , PortuqaliyaHollandiya Respublikası tərəfindən idarə olunan Karib dənizi və Cənubi Amerikadakı şəkər koloniyalarının əmək tutumlu plantasiya iqtisadiyyatları üçün güclü şəkildə əlaqələndirilirdi.Atlantik qul ticarətinin qul gəmiləri əsirləri Afrikadan Amerikaya köləlik üçün daşıyırdı.Yerli əhali Şimali Amerika koloniyalarında da qul idi, lakin daha kiçik miqyasda və hind köləliyi əsasən XVIII əsrin sonlarında sona çatdı.1863-cü ildə Prezident Abraham Linkoln tərəfindən buraxılan Emansipasiya Bəyannaməsinə qədər Cənubi əyalətlərdə yerli əhalinin kölələşdirilməsi davam edirdi. Köləlik azad insanlar tərəfindən törədilən cinayətlərə görə də cəza kimi istifadə olunurdu.Koloniyalarda afrikalılar üçün qul statusu mülki qanunun müstəmləkə hüququna qəbul edilməsi və tətbiqi ilə irsi xarakter daşıyırdı, bu da koloniyalarda doğulan uşaqların statusunu ana tərəfindən müəyyən edilən - partus sequitur ventrem kimi tanınır.Kölə qadınlardan doğulan uşaqlar atalığından asılı olmayaraq kölə doğulurlar.Azad qadınlardan doğulan uşaqlar etnik mənsubiyyətindən asılı olmayaraq azad idilər.Amerika İnqilabı zamanı Avropanın müstəmləkə gücləri gələcək Birləşmiş Ştatlar da daxil olmaqla, bütün Amerika qitəsində afrikalılar və onların nəsilləri üçün daşınmaz əmlak köləliyini yerləşdirmişdilər.
Şimali Amerikanın Hollandiya müstəmləkəsi
Mannahatta adasının 24 1626 dollara alınması ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1602 Jan 1

Şimali Amerikanın Hollandiya müstəmləkəsi

New York, NY, USA
1602-ci ildə Yeddi Birləşmiş Hollandiya Respublikası , Hindistana birbaşa keçid üçün Şimali Amerikanın çaylarını və körfəzlərini araşdırmaq missiyası ilə gənc və həvəsli Hollandiya Şərqi Hindistan Şirkətini (Vereenigde Oostindische Compagnie və ya "VOC") icarəyə götürdü.Yolda Hollandiyalı tədqiqatçılar Birləşmiş Əyalətlər üçün kəşf edilməmiş əraziləri iddia etmək tapşırıldı, bu da bir neçə əhəmiyyətli ekspedisiyaya səbəb oldu və zaman keçdikcə Hollandiyalı tədqiqatçılar Yeni Hollandiya əyalətini qurdular.1610-cu ilə qədər VOC, Hindistana Şimal-Qərb keçidini tapmaq cəhdi ilə indiki Birləşmiş Ştatlar və Kanadanın VOC hissələrini kəşf edən və iddia edən ingilis tədqiqatçısı Henri Hudsonu artıq tapşırmışdı.Hudson yelkənli qayıqla Yuxarı Nyu-York körfəzinə girdi, indi onun adını daşıyan Hudson çayına doğru irəlilədi.Şimaldakı fransızlar kimi hollandlar da öz maraqlarını xəz ticarətinə yönəldirdilər.Bu məqsədlə, dərilərin gəldiyi əsas mərkəzi bölgələrə daha çox çıxış əldə etmək üçün İrokezlərin Beş Milləti ilə şərti əlaqələr yaratdılar.Hollandiyalılar Hudson çayı bölgəsinə köçkünləri cəlb etmək üçün zaman keçdikcə bir növ feodal aristokratiyasını təşviq etdilər, bu, Azadlıqlar və İstinadlar Xartiyası sistemi kimi tanındı.Daha cənubda, hollandlarla əlaqələri olan bir İsveç ticarət şirkəti üç il sonra Delaver çayı boyunca ilk yaşayış məntəqəsini qurmağa çalışdı.Mövqeyini möhkəmləndirmək üçün resursları olmayan Yeni İsveç tədricən New Holland, daha sonra isə Pensilvaniya və Delaver ştatlarında mənimsənildi.Ən erkən Hollandiya yaşayış məntəqəsi təxminən 1613-cü ildə tikilib və Hudson gəmisində üzərkən alovlanan kapitan Adriaen Blockun komandanlığı altında olan Hollandiya gəmisi "Tijger" (Pələng) ekipajı tərəfindən tikilmiş bir sıra kiçik daxmalardan ibarət idi. .Tezliklə, iki Fort Nassausdan birincisi tikildi və kiçik fabriklər və ya ticarət postları yüksəldi, burada ticarət Algonquian və Iroquois əhalisi ilə aparıla bilər, ehtimal ki, Schenectady, Esopus, Quinnipiac, Communipaw və başqa yerlərdə.
Amerikanın erkən İngilis kolonizasiyası
Amerikanın erkən İngilis kolonizasiyası. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1607 Jan 1 - 1630

Amerikanın erkən İngilis kolonizasiyası

Jamestown, VA, USA
İngilislərin Amerikanın müstəmləkəsi olması İngiltərə , Şotlandiya və 1707-ci ildən sonra Böyük Britaniya tərəfindən Amerika qitələrinə nəzarətin, məskunlaşmanın və müstəmləkəçiliyin yaradılması tarixi idi.Müstəmləkəçilik səyləri 16-cı əsrin sonlarında İngiltərənin Şimalda daimi koloniyalar yaratmaq cəhdlərinin uğursuzluğu ilə başladı.İlk daimi ingilis koloniyası 1607-ci ildə Virciniya ştatının Ceymstaun şəhərində yaradılmışdır. Həmin dövrdə bölgədə təxminən 30.000 Alqonkian xalqı yaşayırdı.Sonrakı bir neçə əsr ərzində Şimali Amerika, Mərkəzi Amerika, Cənubi Amerika və Karib dənizində daha çox koloniyalar quruldu.Amerikadakı Britaniya koloniyalarının əksəriyyəti müstəqillik əldə etsə də, bəzi koloniyalar Britaniyanın Xarici Əraziləri kimi Britaniyanın yurisdiksiyasında qalmağı üstün tutmuşlar.
Puritanların Yeni İngiltərəyə köçü
Zəvvarlar kilsəyə gedir, George Henry Boughton (1867) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1620 Jan 1 - 1640

Puritanların Yeni İngiltərəyə köçü

New England, USA
1620-1640-cı illər arasında puritanların İngiltərədən Yeni İngiltərəyə Böyük Miqrasiyası din azadlığı arzusu və “müqəddəslər milləti” yaratmaq fürsəti ilə bağlı idi.Bu dövrdə, ümumiyyətlə, təhsilli və nisbətən firavan olan təxminən 20.000 Puritan, dini təqiblərdən və vətəndəki siyasi qarışıqlıqdan xilas olmaq üçün Yeni İngiltərəyə mühacirət etdi.[16] İngiltərə Kilsəsindəki islahatların olmaması və getdikcə monarxiya ilə ziddiyyət təşkil edən bu köçkünlər Plymouth Plantation və Massachusetts Bay Colony kimi koloniyalar quraraq dərin dini və sosial cəhətdən birləşmiş cəmiyyət yaratdılar.Dövr eyni zamanda dini dözümlülüyü və kilsə ilə dövlətin ayrılmasını müdafiə edən Roger Williams kimi fiqurları gördü və nəticədə dini azadlıq üçün bir sığınacaq olaraq Rhode Island Koloniyasının qurulmasına səbəb oldu.Bu miqrasiya ABŞ-a çevriləcək ölkənin mədəni və dini mənzərəsini əhəmiyyətli dərəcədə formalaşdırdı.
Yeni İsveç
Yeni İsveç ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Jan 1 - 1655

Yeni İsveç

Fort Christina Park, East 7th
Yeni İsveç 1638-ci ildən 1655-ci ilə qədər ABŞ-da Delaver çayının aşağı axını boyunca İsveçin böyük hərbi güc olduğuOtuz İllik Müharibə zamanı qurulmuş İsveç koloniyası idi.[17] Yeni İsveç İsveçin Amerika qitəsini koloniyalaşdırmaq səylərinin bir hissəsini təşkil etdi.Delaver Vadisinin hər iki tərəfində Delaver, Nyu-Cersi, Merilend və Pensilvaniya əyalətlərində, tez-tez isveçli tacirlərin təxminən 1610-cu ildən bəri ziyarət etdikləri yerlərdə qəsəbələr qurulmuşdur. hökmranlıq edən İsveç monarxından sonra.Köçürülənlər isveçlilər, finlər və bir sıra hollandlar idi.Yeni İsveç 1655-ci ildə İkinci Şimal Müharibəsi zamanı Hollandiya Respublikası tərəfindən fəth edildi və Hollandiyanın Yeni Hollandiya koloniyasına daxil edildi.
Fransa və Hindistan müharibəsi
Kanadanı işğal etmək üçün göndərilən İngilis ekspedisiyası 1758-ci ilin iyulunda Karillon döyüşündə fransızlar tərəfindən dəf edildi. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1754 May 28 - 1763 Feb 10

Fransa və Hindistan müharibəsi

North America
Fransız və Hindistan Müharibəsi (1754-1763) Yeddi İllik Müharibə teatrı idi, Britaniya İmperiyasının Şimali Amerika koloniyalarını fransızların koloniyalarına qarşı qoydu, hər tərəf müxtəlif yerli Amerika qəbilələri tərəfindən dəstəklənir.Müharibənin əvvəlində Fransız koloniyalarının əhalisi Britaniya koloniyalarında 2 milyona yaxın olduğu halda, təqribən 60.000 köçkün yaşayırdı.[18] Sayca çox olan fransızlar xüsusilə öz yerli müttəfiqlərindən asılı idilər.[19] Fransa və Hindistan müharibəsindən iki il sonra, 1756-cı ildə Böyük Britaniya Fransaya müharibə elan edərək dünya miqyasında Yeddi İllik Müharibəyə başladı.Çoxları Fransa və Hindistan müharibəsini bu münaqişənin sadəcə Amerika teatrı kimi görür.
Play button
1765 Jan 1 - 1783 Sep 3

Amerika İnqilabı

New England, USA
1765-1789-cu illər arasında baş verən Amerika İnqilabı On Üç Koloniyanın Britaniya hökmranlığından müstəqilliyinə səbəb olan mühüm hadisə idi.İdarə olunan və liberal demokratiyanın razılığı kimi Maarifçilik prinsiplərinə əsaslanan inqilab, nümayəndəlik olmadan vergitutma ilə bağlı gərginlik və Stamp Aktı və Townshend Aktları kimi aktlar vasitəsilə Britaniya nəzarətinin gücləndirilməsi ilə alovlandı.Bu gərginliklər 1775-ci ildə Leksinqton və Konkorddakı qarşıdurmalarla başlayan açıq münaqişəyə çevrildi və 1775-ci ildən 1783-cü ilə qədər davam edən Amerika İnqilab Müharibəsi ilə yekunlaşdı.İkinci Kontinental Konqres 4 iyul 1776-cı ildə Tomas Ceffersonun müəllifi olduğu Müstəqillik Bəyannaməsi vasitəsilə Britaniyadan müstəqilliyini elan etdi.1777-ci ildə Saratoqa döyüşündə Amerikanın qələbəsindən sonra Fransa ABŞ-ın müttəfiqi kimi qoşulduqda müharibə qlobal münaqişəyə çevrildi. Bir neçə uğursuzluğa baxmayaraq, Amerika və Fransanın birləşmiş qüvvələri nəhayət Yorktaunda ingilis generalı Çarlz Kornuolli və onun qoşunlarını ələ keçirdilər. 1781-ci ildə müharibəni faktiki olaraq bitirdi.Paris Müqaviləsi 1783-cü ildə ABŞ-ın müstəqilliyini rəsmən tanıyan və ona əhəmiyyətli ərazi qazancları verən imzalandı.İnqilab yeni yaranan xalqda dərin dəyişikliklərə səbəb oldu.Amerikada Britaniya merkantilist siyasətinə son qoydu və ABŞ üçün qlobal ticarət imkanları açdı.Konfederasiya Konqresi 1787-ci ildə ABŞ Konstitusiyasını ratifikasiya etdi, bu Konfederasiyanın daha zəif Maddələrini əvəz etdi və idarə olunanların razılığı əsasında qurulan ilk federal demokratik respublika qurdu.Əsas azadlıqları təsbit edən və yeni respublika üçün təməl daşı kimi xidmət edən Hüquqlar Bill 1791-ci ildə ratifikasiya olundu.Sonrakı düzəlişlər inqilaba haqq qazandıran vədləri və prinsipləri yerinə yetirərək bu hüquqları genişləndirdi.
1765 - 1791
İnqilab və Müstəqillikornament
Cherokee-Amerika müharibələri
Daniel Boone, Cumberland Gap vasitəsilə məskunlaşanları müşayiət edir, George Caleb Bingham, kətan üzərində yağlı boya, 1851–52 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1776 Jan 1 - 1794

Cherokee-Amerika müharibələri

Virginia, USA
Çikamauqa müharibələri kimi də tanınan Çeroki-Amerika müharibələri 1776-1794-cü illərdə Çeroki və Amerika köçkünləri arasında Köhnə Cənub-Qərbdə [20] bir sıra basqınlar, kampaniyalar, pusqular, kiçik atışmalar və bir neçə tam miqyaslı sərhəd döyüşləri idi. sərhəddə.Hadisələrin əksəriyyəti Yuxarı Cənub bölgəsində baş verib.Döyüşlər bütün dövr ərzində uzansa da, az və ya heç bir hərəkət olmadan uzun müddətlər var idi.Bəzi tarixçilərin "Vəhşi Napoleon" adlandırdıqları Çeroki lideri Dragging Kanoe [21] və onun döyüşçüləri və digər Çerokilər bir neçə başqa qəbilədən olan döyüşçülərlə, çox vaxt Köhnə Cənub-qərbdə Muscogee və Şonni ilə birlikdə və birlikdə döyüşürdülər. Köhnə Şimal-Qərb.İnqilab Müharibəsi zamanı onlar həmçinin İngilis qoşunları, sadiq milislər və Kralın Karolina Reyncerləri ilə birlikdə üsyançı kolonistlərə qarşı onları öz ərazilərindən qovmaq ümidi ilə vuruşdular.1776-cı ilin yayında Vaşinqton dairəsinin Dağüstü yaşayış məntəqələrində, əsasən Şərqi Tennessidəki Watauga, Holston, Nolichucky və Doe çayları boyunca yerləşən yaşayış məntəqələrində, həmçinin Virciniya, Şimali Karolina ştatlarının koloniyalarında (sonradan ştatlar) açıq müharibə başladı. Cənubi Karolina və Corciya.Daha sonra Orta Tennessi və Kentukki ştatında Cumberland çayı boyunca yaşayış məntəqələrinə yayıldı.Müharibələri iki mərhələyə bölmək olar.Birinci mərhələ 1776-cı ildən 1783-cü ilə qədər baş verdi, burada Cherokee Böyük Britaniya Krallığının müttəfiqləri kimi Amerika koloniyalarına qarşı vuruşdu.1776-cı il Cherokee müharibəsi bütün Çeroki millətini əhatə etdi.1776-cı ilin sonunda, yeganə döyüşçü Cherokee, Dragging Kanoe ilə Çikamauqa şəhərlərinə köçən və "Chickamauga Cherokee" kimi tanınanlar idi.İkinci mərhələ 1783-cü ildən 1794-cü ilə qədər davam etdi. Cherokee, bu yaxınlarda yaradılmış Amerika Birləşmiş Ştatlarına qarşı Yeni İspaniyanın vitse-krallığının vəkilləri kimi xidmət etdi.Onlar qərbə doğru ilkin olaraq "Beş Aşağı Şəhər" kimi tanınan yeni yaşayış məntəqələrinə köç etdikləri üçün, Piedmontda yerləşdikləri yerlərə istinad edərək, bu insanlar Aşağı Çeroki kimi tanındılar.Bu termin 19-cu əsrdə yaxşı istifadə edilmişdir.Chickamauga, 1794-cü ilin noyabrında Tellico Blockhouse müqaviləsi ilə müharibəyə son verdi.1786-cı ildə Mohawk lideri, İrokezlərin böyük müharibə başçısı Cozef Brant, Ohayo Ölkəsində Amerika məskunlaşmasına müqavimət göstərmək üçün Qəbilələrin Qərb Konfederasiyasını təşkil etdi.Aşağı Cherokee qurucu üzvləri idi və bu münaqişə nəticəsində yaranan Şimal-Qərb Hindistan Müharibəsində vuruşdular.Şimal-qərb Hindistan müharibəsi 1795-ci ildə Qrinvil müqaviləsi ilə başa çatdı.Hindistan müharibələrinin başa çatması 1763-cü il Kral Bəyannaməsində "Hindistan ərazisi" adlandırılan ərazinin həllinə imkan verdi və ilk Trans-Appalachian ştatları, 1792-ci ildə Kentukki və 1803-cü ildə Ohayo ilə yekunlaşdı.
Amerika Birləşmiş Ştatlarının Konfederasiya Dövrü
Junius Brutus Stearns tərəfindən 1787-ci il Konstitusiya Konvensiyası, 1856. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1781 Jan 1 - 1789

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Konfederasiya Dövrü

United States
Konfederasiya dövrü 1780-ci illərdə Amerika İnqilabından sonra və Birləşmiş Ştatlar Konstitusiyasının ratifikasiyasına qədər Birləşmiş Ştatlar tarixinin dövrü idi.1781-ci ildə Birləşmiş Ştatlar Konfederasiya və Əbədi Birlik Maddələrini ratifikasiya etdi və Amerika İnqilab Müharibəsində Britaniya və Amerika qitə qüvvələri arasında sonuncu böyük quru döyüşü olan Yorktaun döyüşündə qalib gəldi.Amerikanın müstəqilliyi 1783-cü ildə Paris müqaviləsinin imzalanması ilə təsdiqləndi.Yenicə formalaşan Birləşmiş Ştatlar bir çox problemlərlə üzləşdi ki, bunların çoxu güclü milli hökumətin və vahid siyasi mədəniyyətin olmamasından irəli gəlirdi.Bu dövr 1789-cu ildə yeni, daha güclü milli hökumət quran Birləşmiş Ştatlar Konstitusiyasının ratifikasiyasından sonra başa çatdı.
Şimal-qərb Hindistan müharibəsi
Fallen Timbers döyüşündə ABŞ-ın legionu, 1794 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1786 Jan 1 - 1795 Jan

Şimal-qərb Hindistan müharibəsi

Ohio River, United States
Şimal-Qərb Hindistan Müharibəsi (1786-1795), başqa adlarla da bilinir, Şimal-Qərb Ərazisinə nəzarət uğrunda ABŞ və bu gün Şimal-Qərb Konfederasiyası kimi tanınan yerli Amerika xalqlarının birləşmiş qrupu arasında döyüşən silahlı münaqişə idi.Birləşmiş Ştatlar Ordusu bunu Amerika Hind müharibələrinin ilki hesab edir.[22]Bu bölgəyə nəzarət üçün əsrlər boyu davam edən qarşıdurmadan sonra, Amerika İnqilab Müharibəsini sona çatdıran Paris Müqaviləsi 2-ci maddəsində Böyük Britaniya Krallığı tərəfindən yeni Birləşmiş Ştatlara verildi.Müqavilə Böyük Göllərdən Britaniya ərazisi ilə ABŞ arasında sərhəd kimi istifadə edirdi.Bu, ABŞ-a əvvəlcə Ohayo Ölkəsi və İllinoys Ölkəsi kimi tanınan, əvvəllər yeni yaşayış məntəqələrinin qurulması qadağan edilmiş əhəmiyyətli ərazilər verdi.Bununla belə, çoxsaylı yerli Amerika xalqları bu bölgədə məskunlaşdı və İngilislər hərbi varlığını qorudular və yerli müttəfiqlərini dəstəkləyən siyasətlərini davam etdirdilər.Müharibədən sonra Appalachian dağlarının qərbində Avropa-Amerika köçkünlərinin işğalı ilə 1785-ci ildə Hindistan torpaqlarının qəsb edilməsinə müqavimət göstərmək üçün Huron başçılıq etdiyi konfederasiya yaradıldı və Ohayo çayının şimal və qərbindəki torpaqların Hindistan ərazisi olduğunu bəyan etdi.İngilislərin dəstəklədiyi yerli Amerika hərbi kampaniyasının başlamasından dörd il sonra Birləşmiş Ştatların Konstitusiyası qüvvəyə minir;Corc Vaşinqton prezident kimi and içdi və bu, onu ABŞ hərbi qüvvələrinin baş komandanı etdi.Müvafiq olaraq, Vaşinqton Birləşmiş Ştatlar Ordusuna ABŞ-ın ərazi üzərində suverenliyini tətbiq etməyi əmr etdi.Əsasən təlim keçməmiş çağırışçılardan və könüllü milislərdən ibarət ABŞ Ordusu, ABŞ tarixində indiyə qədər məruz qalmış ən ağır məğlubiyyətlərdən biri olan Harmar kampaniyası (1790) və St. Ordu.St. Clair-in dağıdıcı itkisi Birləşmiş Ştatlar Ordusunun çox hissəsini məhv etdi və ABŞ-ı müdafiəsiz vəziyyətə saldı.Vaşinqton da Konqresin təhqiqatı altında idi və tez bir zamanda daha böyük ordu toplamaq məcburiyyətində qaldı.O, müvafiq döyüş qüvvəsini təşkil etmək və yetişdirmək üçün İnqilab Müharibəsi veteranı general Entoni Ueyni seçdi.Wayne 1792-ci ilin sonunda ABŞ-ın yeni Legionuna komandanlıq etdi və bir il tikinti, təlim və təchizat əldə etdi.Ohayo əyalətinin qərbindəki Böyük Mayami və Maumi çayları vadilərində metodik kampaniyadan sonra Ueyn 1794-cü ildə Eri gölünün cənub-qərb sahili yaxınlığında (müasir Toledo, Ohayo ştatı yaxınlığında) Fallen Timbers döyüşündə öz legionunu həlledici qələbəyə apardı. Daha sonra, Hindistan ölkəsinin mərkəzində və ingilislərin gözü qarşısında ABŞ suverenliyinin simvolu olan Mayami paytaxtı Kekionqada Fort Wayne-i qurmağa davam etdi.Məğlub olan tayfalar 1795-ci ildə Qrinvil Müqaviləsi ilə indiki Ohayo ştatının böyük hissəsi də daxil olmaqla geniş əraziləri vermək məcburiyyətində qaldılar. Elə həmin il Cey Müqaviləsi Britaniya Böyük Göllərindəki forpostların ABŞ ərazisinə verilməsini nəzərdə tuturdu.İngilislər daha sonra 1812-ci il Müharibəsi zamanı bu torpaqları qısa müddətə geri alacaqlar.
Federalist Dövrü
Prezident Corc Vaşinqton ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1788 Jan 1 - 1800

Federalist Dövrü

United States
Amerika tarixində Federalist Dövr 1788-ci ildən 1800-cü ilə qədər, Federalist Partiya və onun sələflərinin Amerika siyasətində üstünlük təşkil etdiyi bir dövrə təsadüf etdi.Bu dövrdə federalistlər ümumiyyətlə Konqresə nəzarət edirdilər və prezident Corc Vaşinqton və prezident Con Adamsın dəstəyindən istifadə edirdilər.Bu dövr Amerika Birləşmiş Ştatları Konstitusiyasına əsasən yeni, daha güclü federal hökumətin yaradılması, millətçiliyə dəstəyin dərinləşməsi və mərkəzi hökumət tərəfindən tiranlıq qorxularının azalması ilə nəticələndi.Dövr ABŞ Konstitusiyasının ratifikasiyası ilə başladı və 1800-cü il seçkilərində Demokratik-Respublika Partiyasının qələbəsi ilə başa çatdı.
Play button
1790 Jan 1

İkinci Böyük Oyanış

United States
İkinci Böyük Oyanış 19-cu əsrin əvvəllərində ABŞ-da protestant dini dirçəlişi idi.Dirçəlişlər və emosional təbliğat yolu ilə dini yayan İkinci Böyük Oyanış bir sıra islahat hərəkatlarına səbəb oldu.Dirçəlişlər hərəkatın əsas hissəsi idi və yüzlərlə insanı yeni protestant məzhəblərinə cəlb etdi.Metodist Kilsəsi sərhəd bölgələrindəki insanlara çatmaq üçün dövrə atlılarından istifadə edirdi.İkinci Böyük Oyanış antebellum sosial islahat dövrünə və institutlar tərəfindən xilasın vurğulanmasına səbəb oldu.Kentukki və Tennessi ştatlarında 1790-cı illərdə və 1800-cü illərin əvvəllərində Presviterianlar, Metodistlər və Baptistlər arasında dini şövq və canlanma başladı.Tarixçilər İkinci Böyük Oyanışı 1730-1750-ci illərin Birinci Böyük Oyanışı və 1850-ci illərin sonu - 1900-cü illərin əvvəlləri Üçüncü Böyük Oyanış kontekstində adlandırdılar.İlk Oyanış İngiltərə, Şotlandiya və Almaniyanı əhatə edən daha böyük Romantik dini hərəkatın bir hissəsi idi.İkinci Böyük Oyanış zamanı Adventizm, Dispensasiya və Son Günlərin Müqəddəs hərəkatı kimi yeni dini cərəyanlar meydana çıxdı.
Jeffersonçu Demokratiya
Ceffersonun məhdud hökumət haqqında düşüncələrinə 17-ci əsr ingilis siyasi filosofu Con Lokk təsir etmişdir (şəkildə) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1801 Jan 1 - 1817

Jeffersonçu Demokratiya

United States
Vəkili Tomas Ceffersonun adını daşıyan Cefferson demokratiyası 1790-cı illərdən 1820-ci illərə qədər ABŞ-da iki dominant siyasi baxış və hərəkatdan biri idi.Ceffersoniyalılar Amerika respublikaçılığına dərin sadiq idilər, bu da onların süni aristokratiyaya qarşı çıxmaq, korrupsiyaya qarşı çıxmaq və fəzilətdə israr etmək mənasını verirdi, prioritet "yeoman fermer", "əkinçilər" və "sadə xalq" idi. .Onlar tacirlərin, bankirlərin və istehsalçıların aristokratik elitizminə, inamsız fabrik işçilərinə qarşı idilər və Vestminster sisteminin tərəfdarlarını gözləyirdilər.Bu termin ümumiyyətlə Ceffersonun Aleksandr Hamiltonun Federalist Partiyasına qarşı qurduğu Demokratik-Respublika Partiyasına (rəsmi olaraq "Respublika Partiyası" adlandırılır) istinad etmək üçün istifadə olunurdu.Cefferson dövrünün əvvəlində yalnız iki ştat (Vermont və Kentukki) mülkiyyət tələblərini ləğv edərək universal ağ kişi seçki hüququ yaratmışdı.Dövrün sonuna qədər ştatların yarıdan çoxu, o cümlədən Köhnə Şimal-Qərbdəki bütün əyalətlər də buna əməl etdi.Bundan sonra, dövlətlər daha müasir üslubda seçiciləri araşdıraraq, prezident seçkiləri üçün ağ kişilərin populyar səslərinə icazə verməyə davam etdilər.Bu gün Demokratik-Respublika Partiyası kimi tanınan Ceffersonun partiyası o zaman hökumət aparatına tam nəzarət edirdi – ştatın qanunverici orqanından və şəhər meriyasından Ağ Evə qədər.
Luiziana alışı
Fransız Luiziana üzərində suverenliyin ABŞ-a təhvil verilməsini bildirən Yeni Orleanın Armes Meydanında bayraq qaldırıldı, 20 dekabr 1803-cü il, Thure de Thulstrup tərəfindən təsvir edildiyi kimi ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1803 Jul 4

Luiziana alışı

Louisiana, USA
Luiziana alqı-satqısı 1803-cü ildə ABŞ-ın Luiziana ərazisini Birinci Fransa Respublikasından alması idi. Bu çayın qərbindəki Missisipi çayının drenaj hövzəsindəki torpaqların çoxundan ibarət idi.[23] On beş milyon dollar və ya hər kvadrat mil üçün təxminən on səkkiz dollar müqabilində Birləşmiş Ştatlar nominal olaraq cəmi 828.000 kv mi (2.140.000 km2; 530.000.000 akr) sahə əldə etdi.Bununla belə, Fransa bu ərazinin yalnız kiçik bir hissəsinə nəzarət edirdi, əksəriyyəti yerli amerikalılar yaşayırdı;ərazinin əksəriyyəti üçün ABŞ-ın satın aldığı şey, digər müstəmləkə gücləri istisna olmaqla, "Hindistan" torpaqlarını müqavilə və ya fəth yolu ilə əldə etmək üçün "premptiv" hüququ idi.[24] Torpaqla bağlı bütün sonrakı müqavilələrin və maliyyə hesablaşmalarının ümumi dəyərinin təxminən 2,6 milyard dollar olduğu təxmin edilmişdir.[24]Fransa Krallığı 1682-ci ildən [25] 1762-ci ildəİspaniyaya verilənə qədər Luiziana ərazisinə nəzarət etmişdi. 1800-cü ildə Fransa Respublikasının Birinci Konsulu Napoleon Luiziana ştatının yenidən qurulması üçün daha geniş layihə çərçivəsində mülkiyyətini bərpa etdi. Şimali Amerikadakı Fransız müstəmləkə imperiyası.Bununla belə, Fransanın Sen-Dominqdə üsyanı yatırmaması, Böyük Britaniya ilə müharibənin yenidən başlaması ehtimalı ilə birlikdə Napoleonu Luiziananı ABŞ-a satmağı düşünməyə vadar etdi.Luiziananın alınması, xüsusilə Missisipi çayı üzərindəki Yeni Orlean limanına nəzarəti ələ keçirməyə can atan prezident Tomas Ceffersonun uzunmüddətli məqsədi idi.Cefferson James Monroe və Robert R. Livingston-a New Orlean'ı satın almaq tapşırığını verdi.Fransanın xəzinə naziri Fransua Barbé-Marbois (Napoleonun adından çıxış edən) ilə danışıqlar aparan amerikalı nümayəndələr təklif edildikdən sonra bütün Luiziana ərazisini almağa razılaşdılar.Federalist Partiyasının müxalifətinə qalib gələrək, Cefferson və Dövlət Katibi Ceyms Madison Konqresi Luiziana Satınalmasını təsdiqləməyə və maliyyələşdirməyə inandırdılar.Luiziana alqı-satqısı Missisipi çayı boyunca ABŞ-ın suverenliyini genişləndirdi və ölkənin nominal ölçüsünü təxminən iki dəfə artırdı.Alınma zamanı Luiziana ştatının yerli olmayan əhalisinin ərazisi təxminən 60.000 sakin idi ki, onların yarısı afrikalılar kölə idi.[26] Alış-verişin qərb sərhədləri daha sonra İspaniya ilə 1819-cu il Adams-Onis Müqaviləsi ilə, alışın şimal sərhədləri isə İngiltərə ilə 1818-ci il müqaviləsi ilə tənzimləndi.
Play button
1812 Jun 18 - 1815 Feb 14

1812-ci il müharibəsi

North America
1812-ci il müharibəsi (18 iyun 1812 - 17 fevral 1815) Amerika Birləşmiş Ştatları və onun yerli müttəfiqləri tərəfindən Birləşmiş Krallıqa və Britaniya Şimali Amerikasındakı öz yerli müttəfiqlərinə qarşı, Floridadaİspaniyanın məhdud iştirakı ilə vuruşdu.O, 18 iyun 1812-ci ildə Birləşmiş Ştatlar müharibə elan etdikdən sonra başladı. 1814-cü ilin dekabrında Gent müqaviləsində sülh şərtləri razılaşdırılsa da, sülh müqaviləsi 1815-ci il fevralın 17-də Konqres tərəfindən ratifikasiya olunana qədər müharibə rəsmən başa çatmadı. [27]Gərginlik Şimali Amerikada ərazi genişlənməsi və Köhnə Şimal-Qərbdə ABŞ-ın müstəmləkəçi məskunlaşmasına qarşı çıxan yerli amerikalı tayfalara Britaniya dəstəyi ilə bağlı uzun müddətdir davam edən fikir ayrılıqlarından qaynaqlanır.Bunlar 1807-ci ildə Kral Donanmasının Fransa ilə Amerika ticarətinə daha sərt məhdudiyyətlər tətbiq etməyə başlamasından sonra və hətta Amerika vətəndaşlığı şəhadətnaməsi olanlar da Britaniya vətəndaşları olduğunu iddia etdikləri mətbuat qrupları ilə daha da artdı.[28] ABŞ-da necə cavab veriləcəyi ilə bağlı fikir ikiyə bölündü və həm Nümayəndələr Palatasında, həm də Senatda əksəriyyət müharibəyə səs versə də, onlar Demokratik-Respublika Partiyasının lehinə, Federalist Partiyasının isə əleyhinə olmaqla, ciddi partiya xətti ilə bölündülər.[29] Müharibədən qaçmaq üçün edilən Britaniyanın güzəştləri barədə xəbərlər ABŞ-a iyulun sonlarına qədər çatmadı, bu vaxta qədər münaqişə artıq davam edirdi.Dənizdə Kral Donanması ABŞ-ın dəniz ticarətinə təsirli blokada tətbiq etdi, 1812-1814-cü illər arasında İngilis müntəzəm əsgərləri və müstəmləkə milisləri Yuxarı Kanadaya bir sıra Amerika hücumlarını məğlub etdilər.[30] 1814-cü ilin əvvəlində Napoleonun taxt-tacdan əl çəkməsi ingilislərə Şimali Amerikaya və Kral Donanmasına öz blokadasını gücləndirmək üçün əlavə qoşun göndərməyə imkan verdi və Amerika iqtisadiyyatını çökdürdü.[31] 1814-cü ilin avqustunda Gentdə hər iki tərəfin sülh istəməsi ilə danışıqlar başladı;Britaniya iqtisadiyyatı ticarət embarqosundan ciddi şəkildə təsirləndi, federalistlər isə müharibəyə qarşı etirazlarını rəsmiləşdirmək üçün dekabr ayında Hartford Konvensiyasını çağırdılar.1814-cü ilin avqustunda İngilis qoşunları Vaşinqtonu ələ keçirdilər, sentyabrda Baltimor və Plattsburqda Amerika qələbələri şimalda döyüşləri sona çatdırmadı.ABŞ-ın Cənub-Şərqi hissəsində Amerika qüvvələri və Hindistan müttəfiqləri Creek-in anti-amerikan fraksiyasını məğlub etdilər.1815-ci ilin əvvəlində Amerika qoşunları Böyük Britaniyanın Nyu Orlean üzərinə böyük hücumunu məğlub etdi.
Play button
1816 Jan 1 - 1858

Seminole müharibələri

Florida, USA
Seminol müharibələri (həmçinin Florida müharibələri kimi tanınır) təxminən 1816 və 1858-ci illər arasında Floridada baş verən ABŞ və Seminollar arasında üç hərbi münaqişədir. 1700-cü illərin əvvəllərində, ərazi hələ də İspan müstəmləkəçiliyi idi.1800-cü illərin əvvəllərində yeni müstəqil ABŞ-da Seminollar və məskunlaşanlar arasında gərginlik artdı, əsasən quldarlar müntəzəm olaraq Corciyadan İspaniya Florida ştatına qaçaraq qul sahiblərini sərhəddən qul basqınları keçirməyə vadar etdi.1817-ci ildə general Endryu Ceksonun İspanların etirazlarına görə əraziyə müdaxilə etməsi ilə bir sıra sərhədlərarası atışmalar Birinci Seminol Müharibəsi ilə nəticələndi.Ceksonun qüvvələri bir neçə Seminol və Qara Seminol şəhərlərini məhv etdi və 1818-ci ildə geri çəkilməzdən əvvəl qısa müddətə Pensakolanı işğal etdi. ABŞ və İspaniya tezliklə 1819-cu il Adams-Onis müqaviləsi ilə ərazinin təhvil verilməsi barədə danışıqlar apardılar.Birləşmiş Ştatlar 1821-ci ildə Floridaya sahib oldu və Seminolları Moultrie Creek müqaviləsinə əsasən yarımadanın mərkəzində böyük bir Hindistan rezervasiyası üçün Florida panhandlesindəki torpaqlarını tərk etməyə məcbur etdi.Təxminən on il sonra Prezident Endryu Ceksonun rəhbərliyi altında ABŞ hökuməti onlardan Floridanı tamamilə tərk etmələrini və Hindistanın Götürülməsi Qanununa uyğun olaraq Hindistan ərazisinə köçmələrini tələb etdi.Bir neçə qrup könülsüz şəkildə itaət etdi, lakin ən çox şiddətlə müqavimət göstərdi və bu, İkinci Seminol Müharibəsinə (1835-1842) gətirib çıxardı, bu, üç münaqişədən ən uzun və ən geniş miqyaslı idi.Başlanğıcda 2000-dən az Seminole döyüşçüsü 30.000-dən çox böyüyən birləşmiş ABŞ Ordusu və Dəniz Qüvvələrindən qaçmaq və onları məyus etmək üçün vur-qaç partizan müharibəsi taktikalarından və torpaq haqqında məlumatlardan istifadə edirdi.Bu kiçik dəstələri təqib etməyə davam etmək əvəzinə, amerikalı komandirlər nəticədə strategiyalarını dəyişdilər və gizli Seminole kəndlərini və əkinlərini axtarmağa və məhv etməyə, müqavimətçilərə təslim olmaq və ya ailələri ilə birlikdə aclıqdan ölmək üçün artan təzyiqə diqqət yetirdilər.Seminole əhalisinin əksəriyyəti Hindistan ölkəsinə köçürüldü və ya 1840-cı illərin ortalarında öldürüldü, baxmayaraq ki, bir neçə yüz nəfər Floridanın cənub-qərbində məskunlaşdı, burada onlara narahat bir atəşkəsdə qalmalarına icazə verildi.Yaxınlıqdakı Fort Myers-in böyüməsi ilə bağlı yaranan gərginlik döyüşlərin yenilənməsinə səbəb oldu və 1855-ci ildə Üçüncü Seminol Müharibəsi başladı. 1858-ci ildə aktiv döyüşlərin dayandırılması ilə Floridada qalan bir neçə Seminol dəstəsi Everqleydlərin dərinliklərinə qaçaraq istənməyən yerə endilər. ağ köçkünlər.Birlikdə götürüldükdə, Seminole müharibələri Amerika Hindistan müharibələri arasında ən uzun, ən bahalı və ən ölümcül idi.
Play button
1817 Jan 1 - 1825

Yaxşı Hisslər Dövrü

United States
Yaxşı Hisslər Dövrü ABŞ-ın siyasi tarixində milli məqsəd hissini və 1812-ci il Müharibəsindən sonra amerikalılar arasında birlik arzusunu əks etdirən bir dövrü qeyd etdi.[32] Bu dövr Federalist Partiyasının dağılmasını və Birinci Partiya Sistemi dövründə onunla dominant Demokratik-Respublika Partiyası arasında kəskin partizan mübahisələrinin sona çatdığını gördü.[33] Prezident Ceyms Monro milli birlik və siyasi partiyaları milli siyasətdən tamamilə silmək məqsədi ilə öz namizədliyini irəli sürərkən partizan mənsubiyyətini azaltmağa çalışırdı.Bu dövr Monronun prezidentliyi (1817-1825) və onun inzibati məqsədləri ilə o qədər sıx bağlıdır ki, onun adı və dövrü faktiki olaraq sinonimdir.[34]
Play button
1823 Dec 2

Monro doktrinası

United States
Monro doktrinası Qərb yarımkürəsində Avropa müstəmləkəçiliyinə qarşı çıxan ABŞ-ın xarici siyasət mövqeyi idi.O, xarici güclərin Amerika qitəsinin siyasi işlərinə hər hansı müdaxiləsinin Birləşmiş Ştatlara qarşı potensial düşmənçilik aktı olduğunu qeyd etdi.[35] Bu doktrina 19-cu əsrin böyük hissəsi və 20-ci əsrin əvvəllərində Amerikanın xarici siyasətinin əsasını təşkil edirdi.[36]Prezident Ceyms Monro bu doktrinanı ilk dəfə 1823-cü il dekabrın 2-də Konqresə yeddinci illik çıxışı zamanı bəyan etdi (baxmayaraq ki, bu doktrina 1850-ci ilə qədər onun adını daşımayacaqdı).[37] O zaman Amerika qitəsindəki demək olar ki, bütün İspan koloniyaları ya müstəqilliyə nail olmuşdu, ya da müstəqilliyə yaxın idi.Monro iddia etdi ki, Yeni Dünya və Köhnə Dünya açıq şəkildə ayrı-ayrı təsir dairələri olaraq qalacaqlar, [38] və beləliklə, Avropa güclərinin regiondakı suveren dövlətlərə nəzarət etmək və ya onlara təsir etmək üçün gələcək səyləri ABŞ-ın təhlükəsizliyinə təhdid kimi qiymətləndiriləcək.[39] Öz növbəsində, Birləşmiş Ştatlar mövcud Avropa koloniyalarını tanıyacaq və onlara qarışmayacaq və Avropa ölkələrinin daxili işlərinə qarışmayacaq.Doktrinanın elan olunduğu dövrdə ABŞ-ın həm etibarlı donanması, həm də ordusu olmadığından, müstəmləkəçi güclər tərəfindən böyük ölçüdə nəzərə alınmadı.O, öz Pax Britannica siyasətini həyata keçirmək üçün fürsət kimi istifadə edən Birləşmiş Krallıq tərəfindən qismən uğurla tətbiq edilsə də, doktrina hələ 19-cu əsrdə bir neçə dəfə pozulmuşdu.Lakin 20-ci əsrin əvvəllərində ABŞ-ın özü doktrinanı uğurla həyata keçirə bildi və bu, Birləşmiş Ştatların xarici siyasətində müəyyənedici məqam və onun ən uzunmüddətli prinsiplərindən biri kimi göründü.Doktrinanın məqsədi və təsiri bundan sonra bir əsrdən çox davam etdi, yalnız kiçik dəyişikliklərlə və bir çox Amerika dövlət xadimləri və bir neçə Amerika prezidentləri, o cümlədən Uliss S. Qrant, Teodor Ruzvelt, Con Kennedi və Ronald Reyqan tərəfindən istifadə ediləcəkdi. .1898-ci ildən sonra Monro Doktrinası Latın Amerikalı hüquqşünaslar və ziyalılar tərəfindən çoxtərəfliliyi və müdaxilə etməməyi təşviq edən kimi yenidən şərh olundu.1933-cü ildə Prezident Franklin D. Ruzveltin rəhbərliyi altında Birləşmiş Ştatlar bu yeni şərhi, yəni Amerika Dövlətləri Təşkilatının həmtəsisçilərindən biri olmaqla təsdiq etdi.[40] 21-ci əsrdə doktrina dəyişkən şəkildə pislənilməyə, bərpa olunmağa və ya yenidən şərh olunmağa davam edir.
Cekson Demokratiyası
Ralph Eleaser Whiteside Earl tərəfindən portret, c.1835 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1825 Jan 1 - 1849

Cekson Demokratiyası

United States
Ceksonçu demokratiya ABŞ-da 21 yaşdan yuxarı əksər ağdərili kişilərə seçki hüququnu genişləndirən və bir sıra federal qurumları yenidən strukturlaşdıran 19-cu əsr siyasi fəlsəfəsi idi.ABŞ-ın yeddinci prezidenti Endryu Cekson və onun tərəfdarlarından yaranan bu, bir nəsil üçün millətin dominant siyasi dünyagörüşünə çevrildi.Termin özü 1830-cu illərdə aktiv istifadə olunurdu.[40]Tarixçilər və politoloqlar tərəfindən Cekson dövrü və ya İkinci Partiya Sistemi adlandırılan bu dövr təqribən Ceksonun 1828-ci ildə prezident seçilməsindən 1854-cü ildə Kanzas-Nebraska Aktının qəbulu və Amerika Vətəndaşlığının siyasi əks-sədası ilə köləlik əsas məsələyə çevrilənə qədər davam etdi. Müharibə Amerika siyasətini kəskin şəkildə dəyişdirdi.Uzun müddətdir dominantlıq edən Demokratik-Respublika Partiyası 1824-cü il ABŞ prezident seçkiləri ətrafında fraksiyalaşdıqda ortaya çıxdı.Ceksonun tərəfdarları müasir Demokratik Partiyasını yaratmağa başladılar.Onun siyasi rəqibləri Con Quincy Adams və Henry Clay Milli Respublikaçılar Partiyasını yaratdılar, sonra isə bu partiya digər anti-Cekson siyasi qruplarla birləşərək Whig Partiyasını yaratdı.Geniş mənada desək, dövr demokratik ruhla səciyyələnirdi.O, Ceksonun elitalar tərəfindən hökumətin inhisarçılığına son qoyduqdan sonra onun bərabər siyasi siyasəti üzərində quruldu.Hələ Cekson dövrü başlamazdan əvvəl, seçki hüququ ağdərili kişi yetkin vətəndaşların əksəriyyətinə şamil edilmişdi ki, bu da Ceksoniyalıların qeyd etdiyi nəticədir.[41] Ceksonçu demokratiya həm də Birləşmiş Ştatlar Konqresi hesabına prezidentlik və icra hakimiyyətinin gücünü təşviq etməklə yanaşı, cəmiyyətin hökumətdə iştirakını genişləndirməyə çalışırdı.Ceksoniyalılar seçilmiş, təyin olunmayan hakimləri tələb etdilər və yeni dəyərləri əks etdirmək üçün bir çox əyalət konstitusiyalarını yenidən yazdılar.Milli baxımdan onlar coğrafi ekspansionizmə üstünlük verir, onu aşkar tale baxımından əsaslandırırdılar.Həm Ceksoniyalılar, həm də Whiglər arasında köləlik üzərində döyüşlərdən qaçınmaq lazım olduğuna dair konsensus var idi.Ceksonun demokratiyanı genişləndirməsi əsasən avropalı amerikalılarla məhdudlaşdı və səsvermə hüququ yalnız yetkin ağ kişilərə şamil edildi.1829-cu ildən 1860-cı ilə qədər olan Cekson demokratiyasının geniş dövründə çox az dəyişiklik və ya heç bir dəyişiklik olmadı və bir çox hallarda afro-amerikalıların və yerli amerikalıların hüquqlarının azalması baş verdi [. 42]
1830
Artım və Sənayeləşməornament
Play button
1830 Jan 1 - 1847

Göz yaşlarının izi

Fort Gibson, OK, USA
Göz yaşlarının izi 1830-1850-ci illər arasında Birləşmiş Ştatlar hökuməti tərəfindən "Beş Sivilizasiyalı Qəbilə"nin təxminən 60.000 Amerika hindisinin məcburi yerdəyişməsi idi.[43] Hindistanın çıxarılmasının bir hissəsi olan etnik təmizləmə, təxminən iyirmi il ərzində baş verən mərhələli şəkildə baş verdi.Qondarma "Beş sivilizasiyalı qəbilə"nin üzvləri - Cherokee, Muscogee (Creek), Seminole, Chickasaw və Choctaw millətləri (onların minlərlə qaradərili qulları daxil olmaqla) ABŞ-ın Cənub-Şərqi hissəsindəki ata-baba yurdlarından zorla köçürüldülər. Hindistan ərazisi təyin edilmiş Missisipi çayının qərbində.Məcburi köçürmələr 1830-cu ildə Hindistanın Götürülməsi Aktının qəbulundan sonra hökumət orqanları tərəfindən həyata keçirildi [. 44] 1838-ci ildə Çerokilərin köçürülməsi (Missisippinin şərqində sonuncu məcburi köçürmə) Corciya ştatının Dahloneqa yaxınlığında qızıl tapılması ilə baş verdi. , 1828-ci ildə Gürcüstanda Qızıl Hücumla nəticələndi.[45]Köçürülən xalqlar yeni təyin olunmuş Hindistan ehtiyatına gedərkən məruz qalma, xəstəlik və aclıqdan əziyyət çəkirdilər.Minlərlə insan təyinat yerlərinə çatmazdan əvvəl və ya qısa müddət sonra xəstəlikdən öldü.[46] Amerika hindularının Smithsonian Milli Muzeyindən yerli Amerika fəalı Suzan Shown Harjoya görə, bu hadisə tarixçi Gary Clayton Anderson tərəfindən rədd edilsə də, bu hadisə soyqırım təşkil edirdi.
Play button
1830 May 28

Hindistanın Çıxarılması Aktı

Oklahoma, USA
Hindistanın Götürülməsi Aktı 1830-cu il mayın 28-də ABŞ prezidenti Endryu Cekson tərəfindən imzalanıb.Konqres tərəfindən təsvir edilən qanun "hər hansı ştatda və ya ərazilərdə yaşayan hindlilərlə torpaq mübadiləsini və onların Missisipi çayının qərbindən çıxarılmasını" nəzərdə tuturdu.[47] Ceksonun (1829-1837) və onun varisi Martin Van Burenin (1837-1841) prezidentliyi dövründə ən azı 18 qəbilədən [49] 60.000-dən çox yerli amerikalı [48] Missisipi çayının qərbinə köçmək məcburiyyətində qaldı. etnik təmizləmə çərçivəsində onlara yeni torpaqlar ayrıldı.[50] Cənub tayfaları əsasən Hindistan ərazisinə (Oklahoma) köçürüldü.Şimal tayfaları əvvəlcə Kanzasda yerləşdirildi.Bir neçə istisna olmaqla, Missisipinin şərqində və Böyük Göllərin cənubunda yerləşən Birləşmiş Ştatlar Hindistan əhalisindən boşaldı.Hind qəbilələrinin qərbə doğru hərəkəti, səyahətin çətinliyi nəticəsində çoxlu sayda ölüm halları ilə səciyyələnirdi.[51]ABŞ Konqresi qanunu Nümayəndələr Palatasında cüzi səs çoxluğu ilə təsdiqləyib.Hindistanın Götürülməsi Aktı prezident Cekson, cənublu və ağdərili köçkünlər və bir sıra əyalət hökumətləri, xüsusən də Gürcüstan hökuməti tərəfindən dəstəkləndi.Hind qəbilələri, Whig Partiyası və bir çox amerikalı qanun layihəsinə qarşı çıxdı.Hind qəbilələrinin ABŞ-ın şərqindəki torpaqlarında qalmasına icazə vermək üçün qanuni səylər uğursuz oldu.Ən məşhuru, Cherokee (Müqavilə Tərəfi istisna olmaqla) onların köçürülməsinə etiraz etdi, lakin məhkəmələrdə uğursuz oldu;onlar Amerika Birləşmiş Ştatları hökuməti tərəfindən qərbə doğru yürüşdə zorla çıxarıldı və sonradan Gözyaşlarının İzi kimi tanındı.
Play button
1835 Jan 1 - 1869

Oreqon Trail

Oregon, USA
Oreqon cığırı 2170 mil (3490 km) şərq-qərb, böyük təkərli vaqon marşrutu və ABŞ-da Missuri çayını Oreqondakı vadilərlə birləşdirən mühacirət cığırı idi.Oreqon cığırının şərq hissəsi indiki Kanzas ştatının bir hissəsini və indiki Nebraska və Vayominq əyalətlərinin demək olar ki, hamısını əhatə edirdi.Cığın qərb yarısı indiki Aydaho və Oreqon ştatlarının əksəriyyətini əhatə edirdi.Oreqon cığırı təxminən 1811-ci ildən 1840-cı ilə qədər xəz tacirləri və trapperlər tərəfindən salınıb və yalnız piyada və ya atla keçə bilirdi.1836-cı ilə qədər, Missuri ştatının Independence şəhərində ilk miqrant vaqon qatarı təşkil edildikdə, Aydaho ştatındakı Fort Hall üçün vaqon cığırı təmizlənmişdi.Vaqon cığırları getdikcə qərbə doğru təmizləndi və nəhayət Oreqon ştatındakı Willamette Vadisinə qədər çatdı, bu zaman Oreqon cığırı adlandırılan yol tamamlandı, hətta körpülər, kəsiklər, bərələr şəklində demək olar ki, hər il təkmilləşdirmələr aparıldı. , və yollar, bu da səfəri daha sürətli və təhlükəsiz etdi.Ayova, Missuri və ya Nebraska Ərazisində müxtəlif başlanğıc nöqtələrindən marşrutlar Fort Kearny, Nebraska ərazisi yaxınlığındakı Platte çayı vadisi boyunca birləşdi və Qayalı Dağların qərbində münbit əkin sahələrinə apardı.1830-cu illərin əvvəlindən ortalarına qədər (və xüsusilə 1846-1869-cu illər ərzində) Oreqon cığırı və onun bir çox qolları təxminən 400.000 köçkün, fermer, mədənçi, fermer, biznes sahibləri və onların ailələri tərəfindən istifadə edilmişdir.Cığın şərq yarısı, ayrı-ayrı istiqamətlərə getməzdən əvvəl Kaliforniya Trail (1843-cü ildən), Mormon Trail (1847-dən) və Bozeman Trail (1863-cü ildən) üzərindəki səyahətçilər tərəfindən də istifadə edilmişdir.İlk transkontinental dəmir yolu 1869-cu ildə tamamlandıqdan sonra cığırdan istifadə azaldı və bu, qərbə səyahəti əhəmiyyətli dərəcədə daha sürətli, daha ucuz və təhlükəsiz etdi.Bu gün Dövlətlərarası 80 və Dövlətlərarası 84 kimi müasir magistrallar eyni kursun hissələrini qərbə doğru izləyir və əvvəlcə Oreqon Trailindən istifadə edənlərə xidmət etmək üçün yaradılmış şəhərlərdən keçir.
Texas ilhaqı
Meksikalı general Lopez de Santa Annanın Sem Hyustona təslim olması ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1845 Dec 29

Texas ilhaqı

Texas, USA
Texas Respublikası 2 mart 1836-cı ildə Meksika Respublikasından müstəqilliyini elan etdi. Həmin il ABŞ-a ilhaq üçün müraciət etdi, lakin Dövlət Katibi tərəfindən rədd edildi.O zaman Texian əhalisinin böyük əksəriyyəti respublikanın ABŞ tərəfindən ilhaq edilməsinin tərəfdarı idi.ABŞ-ın hər iki əsas siyasi partiyasının, Demokratlar və Viqlərin rəhbərliyi, geniş quldarlıq bölgəsi olan Texasın Konqresdəki köləlik tərəfdarı və anti-köləlik bölməsi mübahisələrinin dəyişkən siyasi mühitinə daxil edilməsinə qarşı çıxdı.Üstəlik, onlar hökuməti köləliyi qadağan etmiş və onun üsyankar şimal əyalətinin suverenliyini qəbul etməkdən imtina edən Meksika ilə müharibədən qaçmaq istəyirdilər.1840-cı illərin əvvəllərində Texasın iqtisadi sərvətinin azalması ilə Texas Respublikasının Prezidenti Sem Hyuston Böyük Britaniyanın vasitəçiliyi ilə müstəqilliyin rəsmi tanınmasının təmin edilməsi imkanlarını araşdırmaq üçün Meksika ilə danışıqlar təşkil etdi.1843-cü ildə ABŞ prezidenti, o zamanlar heç bir siyasi partiya ilə əlaqəsi olmayan Con Tayler daha dörd il hakimiyyətdə dəstək bazası əldə etmək məqsədilə müstəqil şəkildə Texasın ilhaqını davam etdirmək qərarına gəldi.Onun rəsmi motivasiyası Birləşmiş Ştatlarda köləliyi sarsıdacaq Texasda qulların azad edilməsi üçün Britaniya hökumətinin şübhəli diplomatik səylərini üstələmək idi.Hyuston administrasiyası ilə gizli danışıqlar yolu ilə Tayler 1844-cü ilin aprelində ilhaq müqaviləsini təmin etdi. Sənədlər ratifikasiya olunmaq üçün ABŞ Senatına təqdim edildikdə, ilhaq şərtlərinin təfərrüatları açıqlandı və Texasın alınması məsələsi ABŞ-da əsas yer tutdu. 1844-cü il prezident seçkiləri. Texasın ilhaqını dəstəkləyən cənub Demokratik nümayəndələr 1844-cü ilin mayında partiyalarının qurultayında ilhaq əleyhinə liderləri Martin Van Burenin namizədliyini rədd etdilər. Genişlənmə tərəfdarı olan şimal Demokratik həmkarları ilə ittifaqda Ceyms K-nin namizədliyini təmin etdilər. Texas tərəfdarı olan Manifest Destiny platformasında çalışan Polk.1845-ci il martın 1-də Prezident Tayler ilhaq haqqında qanun layihəsini imzaladı və martın 3-də (vəzifədə olduğu son tam günü) o, dərhal ilhaq etməyi təklif edərək (bu, Polkun qarşısını aldı) Nümayəndələr Palatasının versiyasını Texasa göndərdi.Polk ertəsi gün günorta EST-də vəzifəyə başlayanda Texası Tayler təklifini qəbul etməyə təşviq etdi.Texas müqaviləni Teksaslıların populyar təsdiqi ilə ratifikasiya etdi.Qanun layihəsi 1845-ci il dekabrın 29-da Prezident Polk tərəfindən imzalanıb və Texası İttifaqın 28-ci ştatı kimi qəbul edib.Texas rəsmi olaraq 19 fevral 1846-cı ildə ittifaqa qoşuldu. İlhaqdan sonra Texas və Meksika arasındakı sərhədlə bağlı həll olunmamış mübahisə səbəbindən ABŞ və Meksika arasında münasibətlər pisləşdi və yalnız bir neçə ay sonra Meksika-Amerika müharibəsi başladı.
Kaliforniya Soyqırımı
Məskunlaşanların qorunması ©J. R. Browne
1846 Jan 1 - 1873

Kaliforniya Soyqırımı

California, USA
Kaliforniya soyqırımı 19-cu əsrdə ABŞ hökumət agentləri və özəl vətəndaşlar tərəfindən Kaliforniyanın minlərlə yerli xalqının öldürülməsi idi.Bu, Amerikanın Kaliforniyanın Meksikadan fəthi və Kaliforniyanın yerli əhalisinin azalmasını sürətləndirən Kaliforniya Qızıl Hücumu səbəbiylə köçkünlərin axınından sonra başladı.1846-1873-cü illər arasında yerli olmayanların 9.492 ilə 16.094 Kaliforniya Yerlisini öldürdüyü təxmin edilir.Yüzlərlə minlərlə insan əlavə olaraq aclıqdan ölürdü və ya işlədilib.[52] Köləlik, adam oğurluğu, zorlama, uşaqların ayrılması və yerdəyişmə aktları geniş yayılmışdı.Bu hərəkətlər dövlət orqanları və milislər tərəfindən həvəsləndirilmiş, tolere edilmiş və həyata keçirilmişdir.[53]1925-ci ildə dərc edilmiş “Hindistanlıların Kaliforniyalılar Kitabı” kitabında hesablanmışdır ki, Kaliforniyanın yerli əhalisi 1848-ci ildə 150.000-dən 1870-ci ildə 30.000-ə, 1900-cü ildə isə 16.000-ə qədər azalmışdır. Bu azalma xəstəliklər, aşağı doğum nisbətləri, qətllər, qırğınlar.Kaliforniya yerliləri, xüsusən də Qızıl Hücum zamanı qətllərin hədəfinə çevrildi.[54] 10.000 [55] ilə 27.000 [56] arasında olanlar da köçkünlər tərəfindən məcburi əmək kimi götürüldü.Kaliforniya ştatı yerli əhalini mülkündən məhrum edərək ağ köçkünlərin haqlarını yerli əhalinin hüquqlarına üstünlük vermək üçün öz təsisatlarından istifadə edirdi.[57]2000-ci illərdən bəri həm yerli Amerika, həm də Avropalı Amerikalı bir neçə Amerika akademiki və fəal təşkilatı ABŞ-ın Kaliforniyanı fəth etməsindən dərhal sonrakı dövrü əyalət və federal hökumətlərin ərazidə yerli amerikalılara qarşı soyqırımı həyata keçirdikləri dövr kimi xarakterizə etdilər.2019-cu ildə Kaliforniya qubernatoru Gavin Newsom soyqırıma görə üzr istədi və mövzunu daha yaxşı başa düşmək və gələcək nəsilləri məlumatlandırmaq üçün tədqiqat qrupunun yaradılmasına çağırdı.
Play button
1846 Apr 25 - 1848 Feb 1

Meksika-Amerika müharibəsi

Texas, USA
Meksika-Amerika müharibəsi 1846-1848-ci illərdə ABŞMeksika arasında silahlı münaqişə idi. Bu, 1845-ci ildə ABŞ-ın Texas ştatını ilhaq etməsindən sonra baş verdi və Meksika bu müharibəni Meksikanın meksikalı general Antonio Lopez de Santa tərəfindən imzalanmış Velasko müqaviləsini tanımadığı üçün Meksika ərazisi hesab edirdi. Anna 1836-cı ildə Texas İnqilabı zamanı Texian Ordusunun əsiri olarkən.Texas Respublikası faktiki olaraq müstəqil ölkə idi, lakin 1822-ci ildən sonra [58] ABŞ-dan Texasa köçmüş İngiltərə-Amerika vətəndaşlarının əksəriyyəti ABŞ tərəfindən ilhaq olunmaq istəyirdilər.[59]ABŞ-da daxili bölmə siyasəti ilhaqın qarşısını alırdı, çünki Texas qul dövləti olardı, Şimali azad əyalətlər ilə Cənubi qul əyalətləri arasında güc balansını pozurdu.[60] 1844-cü il ABŞ prezident seçkilərində Demokrat Ceyms K. Polk Oreqon və Texasda ABŞ ərazisini genişləndirmək platformasında seçildi.Polk 1845-ci ildə Texasın ilhaqı ilə dinc vasitələrlə və ya silahlı qüvvə ilə genişlənmənin tərəfdarı idi [61] .Bununla belə, Texas və Meksika arasındakı sərhəd mübahisəli idi, Texas Respublikası və ABŞ bunun Rio Qrande olduğunu və Meksikanın daha şimaldakı Nueces çayı olduğunu iddia etdi.Polk mübahisəli ərazini, Kaliforniya ilə birlikdə 25 milyon dollara (bu gün 785,178,571 dollara bərabər) almaq üçün Meksikaya diplomatik nümayəndəlik göndərdi, Meksika hökuməti bu təklifi rədd etdi.[62] Polk daha sonra Meksikanın geri çəkilmək tələblərinə məhəl qoymadan 80 əsgərdən ibarət bir qrup mübahisəli ərazidən Rio Qrandeyə göndərdi.[63] Meksika qüvvələri bunu hücum kimi şərh etdi və 25 aprel 1846-cı ildə ABŞ qüvvələrini dəf etdi, [64] Polk ABŞ Konqresini müharibə elan etməyə inandırmaq üçün istifadə etdi.[63]
Play button
1848 Jan 1 - 1855

Kaliforniya Qızıl Hücum

Sierra Nevada, California, USA
Kaliforniya Qızıl Hücum (1848-1855) 24 yanvar 1848-ci ildə Ceyms V. Marşal tərəfindən Kaliforniyanın Koloma şəhərindəki Sutter dəyirmanında qızıl tapıldıqdan sonra başlayan qızıl tələsik idi.[65] Qızıl xəbəri ABŞ-ın qalan hissəsindən və xaricdən təxminən 300.000 insanı Kaliforniyaya gətirdi.[66] Pul kütləsinə qəfil qızıl axını Amerika iqtisadiyyatını canlandırdı;qəfil əhali artımı Kaliforniyaya 1850-ci ildəki Kompromisdə sürətlə dövlət statusuna keçməyə imkan verdi. Qızıl Rush yerli Kaliforniyalılara ciddi təsir göstərdi və yerli Amerika əhalisinin xəstəliklərdən, aclıqdan və Kaliforniya soyqırımından azalmasını sürətləndirdi.Qızıl Hücumun təsirləri əhəmiyyətli idi.Bütün yerli cəmiyyətlər "qırx doqquz" adlanan qızıl axtaranlar tərəfindən hücuma məruz qaldı və torpaqlarından sıxışdırıldı (1849-cu ilə, Gold Rush immiqrasiyasının pik ili nəzərdə tutulur).1848-ci ilin sonlarında Kaliforniyadan kənarda ilk gələnlər Oreqon, Sandviç adaları (Havay) və Latın Amerikasından idi. Qızıl qaçış zamanı Kaliforniyaya gələn təxminən 300.000 insanın təxminən yarısı dəniz yolu ilə, yarısı isə qurudan gəlib. Kaliforniya cığırı və Gila çayı cığırı;qırx doqquz nəfər səfərdə tez-tez ciddi çətinliklərlə üzləşirdi.Yeni gələnlərin əksəriyyəti amerikalılar olsa da, qızıl hücumu Latın Amerikası, Avropa, Avstraliya və Çindən minlərlə insanı cəlb etdi.Kənd təsərrüfatı və ferma, köçkünlərin ehtiyaclarını ödəmək üçün bütün əyalətdə genişləndi.San-Fransisko 1846-cı ildə 200-ə yaxın sakini olan kiçik bir qəsəbədən 1852-ci ilə qədər təxminən 36.000 nəfərlik şəhərə çevrildi. Kaliforniyada yollar, kilsələr, məktəblər və digər şəhərlər tikildi.1849-cu ildə dövlət konstitusiyası yazılmışdır.Yeni konstitusiya referendum yolu ilə qəbul edildi;gələcək əyalətin müvəqqəti birinci qubernatoru və qanunverici orqanı seçildi.1850-ci ilin sentyabrında Kaliforniya ştata çevrildi.Qızıl Hücumun əvvəlində qızıl mədənlərində mülkiyyət hüququ ilə bağlı qanun yox idi və "iddia tələbləri" sistemi inkişaf etdirildi.Kəşfiyyatçılar qızılı dərələrdən və çay yatağından sürüşdürmə kimi sadə üsullardan istifadə edərək götürdülər.Mədənin ətraf mühitə ziyan vurmasına baxmayaraq, qızılın çıxarılmasının daha mürəkkəb üsulları işlənib hazırlanmış və sonralar bütün dünyada qəbul edilmişdir.Buxar gəmilərinin müntəzəm xidmətə başlaması ilə yeni nəqliyyat üsulları inkişaf etdirildi.1869-cu ilə qədər Kaliforniyadan ABŞ-ın şərqinə dəmir yolları çəkildi.Öz zirvəsində, texnoloji tərəqqi, qızıl şirkətlərinin fərdi mədənçilərə nisbətini artıraraq, əhəmiyyətli maliyyələşdirmə tələb olunduğu bir nöqtəyə çatdı.Bu gün on milyardlarla ABŞ dolları dəyərində qızıl bərpa edildi və bu, bir neçə nəfər üçün böyük sərvətə səbəb oldu, baxmayaraq ki, Kaliforniya Qızıl Hücumunda iştirak edənlərin çoxu başladıqlarından bir qədər çox qazandılar.
Play button
1848 Jun 1

Qadınların Seçki hüququ

United States
Qadınların seçki hüququ hərəkatı Azadlıq Partiyasının 1848-ci ilin iyununda keçirilən Milli Konvensiyası ilə başladı.Prezidentliyə namizəd Gerrit Smith qadınların seçki hüququnu müdafiə etdi və partiya planı olaraq qurdu.Bir ay sonra əmisi oğlu Elizabeth Cady Stanton, Lucretia Mott və digər qadınlarla birlikdə qadınlar üçün bərabər hüquqlar və səsvermə hüququnu tələb edən Hisslər Bəyannaməsini özündə əks etdirən Seneca Falls Konvensiyasını təşkil etmək üçün birləşdi.Bu fəalların bir çoxu abolisionist hərəkat zamanı siyasi cəhətdən xəbərdar oldular."Birinci dalğa feminizmi" dövründə qadın hüquqları kampaniyasına Stanton, Lucy Stone və Susan B. Enthony və bir çox başqaları rəhbərlik edirdi.Stone və Paulina Wright Davis 1850-ci ildə görkəmli və nüfuzlu Milli Qadın Hüquqları Konvensiyasını təşkil etdilər [. 67]Hərəkat Vətəndaş Müharibəsindən sonra yenidən təşkil edildi, bir çoxu Qadın Xristian Təvazökarlıq Birliyində qadağan üçün çalışmış təcrübəli kampaniyaçılar qazandı.19-cu əsrin sonunda bir neçə qərb əyaləti qadınlara tam səsvermə hüququ verdi [67] , baxmayaraq ki, qadınlar mülkiyyət və uşaq qəyyumluğu kimi sahələrdə hüquqlar əldə edərək əhəmiyyətli hüquqi qələbələr qazandılar.[68]
1850-ci il kompromis
Amerika Birləşmiş Ştatları Senatı, AD 1850 (Peter F. Rothermel tərəfindən oyma): Henry Clay Köhnə Senat Palatasında söz alır;Con C. Calhoun (Fillmorun kreslosunun sağında) və Daniel Webster (Kleyin solunda oturmuş) baxarkən vitse-prezident Millard Fillmor rəhbərlik edir. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1850 Jan 1

1850-ci il kompromis

United States
1850-ci ilin Kompromissi 1850-ci ilin sentyabrında Amerika Birləşmiş Ştatları Konqresi tərəfindən qəbul edilmiş və Amerika Vətəndaş Müharibəsinə qədər olan illərdə qul və azad dövlətlər arasında gərginliyi müvəqqəti olaraq aradan qaldıran beş ayrı qanun layihəsi paketi idi.Prezident Millard Fillmorun dəstəyi ilə Whig senatoru Henry Clay və Demokrat senator Stephen A. Douglas tərəfindən hazırlanmış kompromis Meksika-Amerika Müharibəsindən (1846-48) bu yaxınlarda əldə edilmiş ərazilərdə köləliyin necə idarə olunmasına yönəlmişdi.Komponent hərəkət edir:Kaliforniyanın azad dövlət kimi Birliyə daxil olmaq istəyini təsdiqlədi1850-ci il Qaçaq Qul Aktı ilə qaçaq qul qanunlarını gücləndirdiVaşinqtonda qul ticarətini qadağan etdi (hələ də orada köləliyin özünə icazə verərkən)Nyu Meksiko ərazisi üçün ərazi hökuməti qurarkən Texas üçün şimal və qərb sərhədlərini müəyyən etdi və bu ərazidən gələcək hər hansı bir dövlətin azad və ya qul olacağına dair heç bir məhdudiyyət qoyulmadanBu ərazidən gələcək hər hansı bir dövlətin azad və ya qul olacağına dair heç bir məhdudiyyət olmadan Yuta Ərazisi üçün ərazi hökuməti qurdu.Meksika-Amerika Müharibəsi zamanı ərazilərdə köləliklə bağlı mübahisə yaranmışdı, çünki bir çox cənublular yeni əldə edilmiş torpaqlara köləliyi genişləndirməyə çalışırdılar və bir çox şimallılar bu cür genişlənməyə qarşı çıxırdılar.Texasın Rio Qrandenin şimalında və şərqindəki bütün keçmiş Meksika ərazilərinə, o cümlədən heç vaxt effektiv şəkildə nəzarət etmədiyi ərazilərə iddiası müzakirələri daha da çətinləşdirdi.Qanun layihəsi üzərində müzakirələr Konqres tarixində ən məşhur idi və bölmələr Konqres mərtəbəsində yumruq döyüşlərinə və çəkilmiş silahlara çevrildi.Güzəştə əsasən, Texas Texasın dövlət borcunun federal fərziyyəsi müqabilində indiki Nyu-Meksiko və digər ştatlara öz iddialarını təslim etdi.Kaliforniya azad bir əyalət olaraq qəbul edildi, Meksika xitamının qalan hissələri Nyu Meksiko və Yuta ərazilərində təşkil edildi.Xalq suverenliyi konsepsiyasına əsasən, hər bir ərazinin xalqı köləliyə icazə verilib-verilməyəcəyinə qərar verəcəkdi.Güzəştə daha sərt Qaçaq Qul Qanunu da daxil edildi və Vaşinqtonda qul ticarəti qadağan edildi. Ərazilərdə köləlik məsələsi Kanzas-Nebraska Aktı (1854) ilə yenidən açılacaqdı, lakin 1850-ci il Güzəşti böyük rol oynadı. Amerika vətəndaş müharibəsinin təxirə salınmasında.
Play button
1857 Mar 6

Dred Scott Qərarı

United States
Dred Scott Sandford v. ABŞ Konstitusiyasının Amerika vətəndaşlığını qara afrikalı insanlara şamil etmədiyini və beləliklə də onlar Konstitusiyanın Amerika vətəndaşlarına verdiyi hüquq və imtiyazlardan istifadə edə bilməyəcəyini qərara alan ABŞ Ali Məhkəməsinin mühüm qərarı idi.[69] Ali Məhkəmənin qərarı həm açıq-aşkar irqçiliyinə, həm də dörd il sonra Amerika Vətəndaş Müharibəsinin başlamasındakı həlledici roluna görə geniş şəkildə qınanıldı.[70] Hüquqşünas Bernard Schwartz dedi ki, o, "Ali Məhkəmənin ən pis qərarları siyahısında birinci yerdədir".Baş hakim Charles Evans Hughes bunu Məhkəmənin "özünə vurduğu ən böyük yara" adlandırdı.[71]Qərar, sahibləri onu quldarlıq ştatı olan Missuridən İllinoys və Viskonsin ərazisinə aparmış, köləlikdə olan qaradərili Dred Skottun işi ilə bağlı idi.Sahibləri daha sonra onu Missuriyə qaytardıqda, Skott azadlığı üçün məhkəməyə verdi və iddia etdi ki, o, "azad" ABŞ ərazisinə aparıldığı üçün avtomatik olaraq azad edilib və qanuni olaraq artıq qul deyil.Skott əvvəlcə Missuri ştatının məhkəməsində iddia qaldırdı və məhkəmə onun qanunlarına görə hələ də qul olduğuna qərar verdi.Daha sonra o, ABŞ federal məhkəməsində iddia qaldırdı və məhkəmə Missuri qanunlarını işə tətbiq etməli olduğuna qərar verərək ona qarşı qərar verdi.Daha sonra o, ABŞ Ali Məhkəməsinə müraciət edib.1857-ci ilin martında Ali Məhkəmə Skota qarşı 7-2 qərar verdi.Baş Hakim Rocer Taney tərəfindən yazılan rəydə Məhkəmə, Afrika əsilli insanların "Konstitusiyada" vətəndaşlar" sözünə daxil edilmədiyini və daxil edilməsi nəzərdə tutulmadığını və buna görə də heç bir hüquq və hüquq tələb edə bilməyəcəyinə qərar verdi. bu sənədin ABŞ vətəndaşlarına verdiyi və təmin etdiyi imtiyazlar”.Taney, 1787-ci ildə Konstitusiyanın tərtib edildiyi vaxtdan etibarən Amerika ştatının və yerli qanunlarının geniş araşdırması ilə öz qərarını dəstəklədi və bu, "ağ irqlə onların azalddıqları irq arasında əbədi və keçilməz bir maneənin qoyulmasının nəzərdə tutulduğunu göstərirdi. köləliyə”.Çünki Məhkəmə Skottun Amerika vətəndaşı olmadığı, həmçinin heç bir ştatın vətəndaşı olmadığı və buna görə də ABŞ Konstitusiyasının III maddəsinin ABŞ federal məhkəməsinin tələb etdiyi “vətəndaşlığın müxtəlifliyini” heç vaxt müəyyən edə bilməyəcəyinə qərar verdiyinə görə iş üzrə yurisdiksiyanı həyata keçirmək.Scott ətrafındakı bu məsələlərə qərar verdikdən sonra Taney, ABŞ Konqresinin konstitusiya səlahiyyətlərini aşan qul sahiblərinin mülkiyyət hüquqlarına məhdudiyyət kimi Missuri Kompromisini ləğv etdi.
Play button
1861 Apr 12 - 1865 May 9

Amerika vətəndaş müharibəsi

United States
Amerika Vətəndaş Müharibəsi (12 aprel 1861 – 9 may 1865; başqa adlarla da tanınır) Birləşmiş Ştatlarda Birlik (federal birliyə və ya “Şimal”a sadiq qalan dövlətlər) ilə ABŞ arasında vətəndaş müharibəsi idi. Konfederasiya (ayrılmağa səs verən dövlətlər və ya "Cənub").Müharibənin mərkəzi səbəbi köləliyin statusu, xüsusən də köləliyin Luiziana alqı-satqısı və Meksika-Amerika müharibəsi nəticəsində əldə edilmiş ərazilərə genişlənməsi idi.1860-cı ildə vətəndaş müharibəsi ərəfəsində 32 milyon amerikalının dörd milyonu (~13%), demək olar ki, hamısı cənubda olan qaradərililər əsarətində idi.Vətəndaş müharibəsi ABŞ tarixində ən çox öyrənilən və haqqında yazılmış epizodlardan biridir.Mədəni və tarixşünaslığın müzakirə mövzusu olaraq qalır.Konfederasiyanın İtirilmiş Səbəbi ilə bağlı davamlı mif xüsusi maraq doğurur.Amerika Vətəndaş Müharibəsi sənaye müharibəsindən ən erkən istifadə edilənlərdən biri idi.Dəmir yolları, teleqraf, paroxodlar, dəmir üzlüklü döyüş gəmisi və kütləvi istehsal olunan silahlar geniş istifadə olunurdu.Ümumilikdə müharibə 620.000 ilə 750.000 arasında əsgərin ölümünə və qeyri-müəyyən sayda mülki itkiyə səbəb oldu.Vətəndaş müharibəsi Amerika tarixində ən ölümcül hərbi münaqişə olaraq qalır.Vətəndaş müharibəsinin texnologiyası və qəddarlığı gələcək Dünya Müharibələrini qabaqcadan xəbər verirdi.
Play button
1863 Jan 1

Emansipasiya Bəyannaməsi

United States
Emancipation Proclamation, rəsmi olaraq Proclamation 95, Amerika Vətəndaş Müharibəsi zamanı 1 yanvar 1863-cü ildə Amerika Birləşmiş Ştatlarının Prezidenti Abraham Linkoln tərəfindən verilmiş prezident elanı və icra sərəncamı idi.Bəyannamə separatçı Konfederasiya ştatlarında 3,5 milyondan çox köləlikdə olan afroamerikalıların hüquqi statusunu köləlikdən azadlığa dəyişdirdi.Qullar ya İttifaq xəttlərinə qaçaraq, ya da federal qoşunların irəliləməsi yolu ilə quldarlarının nəzarətindən qaçan kimi onlar həmişəlik azad oldular.Bundan əlavə, Bəyannamə keçmiş qulların "Birləşmiş Ştatların silahlı xidmətinə qəbul edilməsinə" icazə verdi.Emancipation Proclamation heç vaxt məhkəmədə etiraz edilməmişdir.Bütün ABŞ-da köləliyin ləğvini təmin etmək üçün Linkoln həmçinin təkid etdi ki, Cənubi ştatlar üçün Yenidənqurma planları onlardan köləliyi ləğv edən qanunlar qəbul etməyi tələb edir (Tennessi, Arkanzas və Luizianada müharibə zamanı baş vermiş);Linkoln sərhəd əyalətlərini ləğvetməni qəbul etməyə təşviq etdi (bu, Merilend, Missuri və Qərbi Virciniyada müharibə zamanı baş verdi) və 13-cü Düzəlişin qəbuluna təkan verdi.Senat 8 aprel 1864-cü ildə lazımi üçdə iki səslə 13-cü Düzəlişi qəbul etdi;Nümayəndələr Palatası bunu 31 yanvar 1865-ci ildə etdi;və tələb olunan ştatların dörddə üçü onu 6 dekabr 1865-ci ildə ratifikasiya etdi. Düzəliş köləliyi və məcburi köləliyi "cinayətə görə cəza istisna olmaqla" konstitusiyaya zidd etdi.
Yenidənqurma dövrü
Uinslou Homerin 1876-cı ildə çəkdiyi “Qoca məşuqənin ziyarəti” tablosu ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1865 Jan 1 - 1877

Yenidənqurma dövrü

United States
Amerika tarixində Yenidənqurma dövrü Vətəndaş Müharibəsindən dərhal sonra təxminən 1877-ci il Kompromisə qədər olan dövrü əhatə etdi. Onun məqsədi milləti yenidən qurmaq, keçmiş Konfederativ dövlətləri yenidən inteqrasiya etmək və köləliyin sosial və siyasi nəticələrini həll etmək idi.Bu dövrdə 13-cü, 14-cü və 15-ci Düzəlişlər ratifikasiya olundu, köləliyi faktiki olaraq ləğv etdi və yeni azad edilmiş qullara vətəndaş hüquqları və seçki hüququ verdi.İqtisadi və sosial transformasiyaya kömək etmək üçün Azad Adamlar Bürosu kimi təsisatlar yaradıldı və Konqres, xüsusən də Güneydə vətəndaş hüquqlarının qorunması üçün qanunlar qəbul etdi.Bununla belə, dövr çətinliklər və müqavimətlə dolu idi."Xilaskarlar" kimi tanınan Cənubi Burbon Demokratları [72] , Prezident Endryu Conson və Ku Klux Klan kimi qruplar Qara Amerikalıların hüquqlarının genişləndirilməsinə fəal şəkildə qarşı çıxdılar.Azad edilmiş şəxslərə qarşı zorakılıq xüsusilə Klan fəaliyyətlərini cilovlamağa çalışan 1870 və 1871-ci illərin İcra Aktlarından əvvəl geniş yayılmışdı.Prezident Ulysses S. Grant əvvəlcə qaradərili vətəndaşları qorumaq üçün güclü tədbirləri dəstəklədi, lakin Şimalda zəifləyən siyasi iradə və federal qoşunların cənubdan çıxarılması üçün artan çağırış Yenidənqurma səylərini zəiflətdi.Məhdudiyyətlərinə və uğursuzluqlarına, o cümlədən keçmiş qullar üçün kompensasiyaların olmamasına, korrupsiya və zorakılıq məsələlərinə baxmayaraq, Yenidənqurma mühüm nailiyyətlərə sahib idi.O, Konfederasiya ştatlarının İttifaqa reinteqrasiyasına nail oldu və vətəndaş hüquqlarının, o cümlədən milli doğuş hüququ vətəndaşlığı, lazımi proses və qanun qarşısında bərabər müdafiə üçün konstitusiya əsasını qoydu.Lakin bu konstitusiya vədlərinin tam həyata keçirilməsi üçün daha bir əsrlik mübarizə lazım olardı.
Qızıl Dövr
1874-cü ildə Sakramento Dəmiryol Stansiyası ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1870 Jan 1 - 1900

Qızıl Dövr

United States
Birləşmiş Ştatlar tarixində Qızıl Dövr təxminən 1870-ci ildən 1900-cü ilə qədər uzanan bir dövr idi. Xüsusilə Şimali və Qərbi ABŞ-da sürətli iqtisadi artım dövrü idi.Amerikanın əmək haqqı, xüsusən də ixtisaslı işçilər üçün Avropadakından qat-qat yüksək artdıqca və sənayeləşmə getdikcə artan ixtisassız işçi qüvvəsini tələb etdikcə, dövr milyonlarla avropalı mühacir axını gördü.Sənayeləşmənin sürətlə genişlənməsi 1860-1890-cı illər arasında real əmək haqqının 60% artmasına səbəb oldu və daim artan işçi qüvvəsinə yayıldı.Əksinə, Qızıl Əsr həm də yoxsulluq və bərabərsizlik dövrü idi, çünki milyonlarla mühacir – çoxu yoxsul bölgələrdən – Birləşmiş Ştatlara axışdı və sərvətin yüksək konsentrasiyası daha görünən və mübahisəli oldu.[73]Dəmir yolları fabrik sistemi, mədənçilik və maliyyənin əhəmiyyəti artan əsas inkişaf sənayesi idi.Avropadan və Şərqi Amerika Birləşmiş Ştatlarından immiqrasiya, əkinçilik, fermerlik və mədənçilik əsasında Qərbin sürətli böyüməsinə səbəb oldu.Sürətlə böyüyən sənaye şəhərlərində həmkarlar ittifaqlarının əhəmiyyəti getdikcə artdı.İki böyük ümummilli depressiya - 1873-cü il Panik və 1893-cü il Panik - böyüməni dayandırdı və sosial və siyasi təlatümlərə səbəb oldu."Qızıllaşdırılmış dövr" termini 1920-1930-cu illərdə istifadəyə verilmiş və yazıçı Mark Tven və Çarlz Dadli Uornerin 1873-cü ildə yazdığı "Qızıllı dövr: Bu günün nağılı" romanından götürülmüşdür. .Qızıl Dövrünün erkən yarısı təxminən Britaniyada Viktoriyanın ortalarına və Fransada Belle Epoque dövrünə təsadüf edirdi.Onun başlanğıcı, Amerika Vətəndaş Müharibəsindən sonrakı illərdə, Yenidənqurma Dövrü ilə üst-üstə düşür (1877-ci ildə başa çatmışdır).Bunu 1890-cı illərdə Proqressiv Dövr izlədi.[74]
Proqressiv Dövr
Manhettenin Kiçik İtaliyası, Aşağı Şərq tərəfi, təxminən 1900-cü il. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1896 Jan 1 - 1916

Proqressiv Dövr

United States
ABŞ-da 1896-1917-ci illəri əhatə edən Proqressiv Dövr korrupsiya, inhisarçılıq və səmərəsizlik kimi problemlərlə mübarizəyə yönəlmiş geniş ictimai fəallıq və siyasi islahatlar dövrü idi.Sürətli sənayeləşmə, urbanizasiya və immiqrasiyaya cavab olaraq ortaya çıxan hərəkat ilk növbədə iş və yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmağa, biznesi tənzimləməyə və ətraf mühiti mühafizə etməyə çalışan orta sinif sosial islahatçıları tərəfindən idarə olundu.Görkəmli taktikalara ictimai xəstəlikləri üzə çıxaran və dəyişikliyi müdafiə edən, həmçinin etimadsızlıq və FDA kimi tənzimləyici agentliklərin yaradılmasını müdafiə edən jurnalistikanı “qorxdurmaq” daxildir.Hərəkət həmçinin 1913-cü ildə Federal Ehtiyat Sisteminin yaradılması ilə bank sisteminə əhəmiyyətli dəyişikliklər gətirdi [75.]Birbaşa ilkin seçkilər, senatorların birbaşa seçilməsi və qadınların seçki hüququ kimi islahatlarla demokratikləşmə Proqressiv Dövrün təməl daşı idi.İdeya Amerika siyasi sistemini daha demokratik və korrupsiyaya daha az həssas etmək idi.Bir çox mütərəqqi insanlar da alkoqolun qadağan edilməsini müdafiə edərək, bunu demokratik prosesə "daha təmiz" səs gətirmək üçün bir vasitə kimi baxırdılar.[76] Teodor Ruzvelt, Vudro Vilson və Ceyn Addams kimi ictimai və siyasi liderlər bu islahatları aparan əsas fiqurlar idi.İlkin olaraq yerli səviyyədə diqqət mərkəzində olmasına baxmayaraq, Proqressiv hərəkat sonda həm dövlət, həm də milli səviyyədə cazibə qazandı və geniş şəkildə hüquqşünaslar, müəllimlər və nazirlər də daxil olmaqla orta səviyyəli mütəxəssislərə müraciət etdi.Hərəkatın əsas mövzuları Amerikanın Birinci Dünya Müharibəsində iştirakı ilə azalsa da, israfçılıq və səmərəliliyə diqqət yetirən elementlər 1920-ci illərə qədər davam etdi.Bu dövr Amerika cəmiyyətinin, idarəçiliyinin və iqtisadiyyatının müxtəlif aspektlərini əsaslı şəkildə dəyişdirərək uzunmüddətli təsir göstərdi, baxmayaraq ki, həll etmək istədiyi problemləri tamamilə aradan qaldırmadı.
Play button
1898 Apr 21 - Aug 10

İspan-Amerika müharibəsi

Cuba
İspan-Amerika müharibəsi (21 aprel - 13 avqust 1898)İspaniya ilə ABŞ arasında silahlı qarşıdurma dövrü idi.Hərbi əməliyyatlar ABŞ-ın Kubanın Müstəqillik Müharibəsinə müdaxiləsinə səbəb olan Kubanın Havana limanında USS Maine gəmisinin daxili partlamasından sonra başladı.Müharibə Birləşmiş Ştatların Karib dənizi regionunda üstünlük təşkil etməsinə gətirib çıxardı [77] və ABŞ-ın İspaniyanın Sakit okean ərazilərini əldə etməsi ilə nəticələndi.Bu, Birləşmiş Ştatların Filippin İnqilabında və daha sonra Filippin-Amerika Müharibəsində iştirakına səbəb oldu.Əsas məsələ Kubanın müstəqilliyi idi.Kubada İspan müstəmləkəçiliyinə qarşı bir neçə ildir ki, üsyanlar baş verirdi.Birləşmiş Ştatlar İspan-Amerika müharibəsinə girərkən bu üsyanları dəstəklədi.1873-cü ildə Virjinius Məsələsində olduğu kimi bundan əvvəl də müharibə qorxuları olmuşdu. Lakin 1890-cı illərin sonlarında Amerika ictimai rəyi əhaliyə nəzarət etmək üçün qurulan konsentrasiya düşərgələri haqqında məlumatlara görə üsyanı dəstəkləmək üçün yelləndi.Sarı jurnalistika ictimai şövqü daha da artırmaq və daha çox qəzet və jurnal satmaq üçün vəhşilikləri şişirdirdi.[78]İspan İmperiyasının son qalıqlarının məğlubiyyəti və itirilməsi İspaniyanın milli psixikasında dərin sarsıntı oldu və 98-ci il nəsli kimi tanınan ispan cəmiyyətinin hərtərəfli fəlsəfi və bədii yenidən qiymətləndirilməsinə səbəb oldu.Bu arada Birləşmiş Ştatlar nəinki böyük gücə çevrildi, həm də ekspansionizmin müdrikliyi ilə bağlı qızğın müzakirələrə səbəb olan bütün yer kürəsini əhatə edən bir sıra adalara sahib oldu.
1917 - 1945
Dünya müharibələriornament
Play button
1917 Apr 6 - 1918 Nov 8

Amerika Birləşmiş Ştatlarında Birinci Dünya Müharibəsi

Europe
Birinci Dünya Müharibəsinin başlamasından təxminən üç il sonra, 6 aprel 1917-ci ildə ABŞ Almaniya İmperiyasına müharibə elan etdi.11 noyabr 1918-ci ildə atəşkəs və atəşkəs elan edildi. Müharibəyə girməzdən əvvəl Birləşmiş Krallıq, Fransa və Birinci Dünya Müharibəsi müttəfiqlərinin digər gücləri üçün mühüm təchizatçı olmasına baxmayaraq, ABŞ bitərəf qaldı.ABŞ 1917-ci ildən başlayaraq tədarük, xammal və pul baxımından böyük töhfələr verdi. Amerika Ekspedisiya Qüvvələrinin (AEF) baş komandanı, ordu generalı Con Perşinqin tabeliyində olan Amerika əsgərləri 1918-ci ilin yayında Qərb Cəbhəsində gündə 10.000 kişi. Müharibə zamanı ABŞ 4 milyondan çox hərbi personalı səfərbər etdi və 116.000-dən çox əsgərini itirdi.[79] Müharibə, müharibə səylərindən istifadə etmək üçün Birləşmiş Ştatlar hökumətinin dramatik genişlənməsi və ABŞ Silahlı Qüvvələrinin sayının əhəmiyyətli dərəcədə artması ilə nəticələndi.İqtisadiyyatın və işçi qüvvəsinin səfərbər edilməsinə nisbətən yavaş başlayandan sonra, 1918-ci ilin yazında millət münaqişədə rol oynamağa hazır idi.Prezident Vudro Vilsonun rəhbərliyi altında müharibə dünyaya islahat və demokratiya gətirməyə çalışan Proqressiv Dövrün kulminasiya nöqtəsini təmsil etdi.ABŞ-ın müharibəyə girməsinə ciddi ictimai etiraz var idi.
Play button
1920 Jan 1 - 1929

Kükreyen iyirmincilər

United States
Bəzən Roarin '20-lər kimi stilizə edilən The Roaring Twenties, Qərb cəmiyyətində və Qərb mədəniyyətində baş verdiyi kimi, 1920-ci illərin musiqi və moda onilliyinə aiddir.Bu, ABŞ və Avropada, xüsusən Berlin, Buenos Ayres, Çikaqo, London, Los Anceles, Mexiko, Nyu-York, Paris və Sidney kimi böyük şəhərlərdə özünəməxsus mədəni üstünlüyə malik iqtisadi çiçəklənmə dövrü idi.Fransada onillik dövrün sosial, bədii və mədəni dinamizmini vurğulayan années folles ("dəli illər") kimi tanınırdı.Caz çiçəkləndi, flapper Britaniya və Amerika qadınlarının müasir görünüşünü yenidən müəyyənləşdirdi və Art Deco zirvəsinə çatdı.Birinci Dünya Müharibəsinin hərbi səfərbərliyi və ispan qripindən sonra prezident Warren G. Harding ABŞ-a "normallığı qaytardı".Kükürən iyirmincilər kimi tanınan sosial və mədəni xüsusiyyətlər aparıcı metropoliten mərkəzlərində başladı və Birinci Dünya Müharibəsindən sonra geniş şəkildə yayıldı. Kükürdlü iyirmincilərin ruhu müasirliklə bağlı ümumi yenilik hissi və ənənələrin qırılması ilə əlamətdar oldu. avtomobillər, hərəkətli şəkillər və radio kimi müasir texnologiya əhalinin böyük bir hissəsinə "müasirlik" gətirir.Həm gündəlik həyatda, həm də memarlıqda praktikliyin lehinə rəsmi dekorativ fırfırlar töküldü.Eyni zamanda, caz və rəqs Birinci Dünya Müharibəsinin əhval-ruhiyyəsinə zidd olaraq populyarlıq qazandı. Bu səbəbdən bu dövr tez-tez Caz Əsri adlanır.20-ci onilliklər Qərb dünyasında milyonlarla insanın həyatında avtomobillərin, telefonların, filmlərin, radioların və elektrik cihazlarının geniş miqyaslı inkişafı və istifadəsini gördü.Tezliklə aviasiya biznesə çevrildi.Millətlər sürətli sənaye və iqtisadi artım gördü, istehlakçı tələbatını sürətləndirdi və həyat tərzi və mədəniyyətdə əhəmiyyətli yeni tendensiyalar təqdim etdi.Kütləvi bazar reklamlarının yeni sənayesi tərəfindən maliyyələşdirilən kütləvi informasiya vasitələri istehlakçı tələbatını artıraraq, əsas diqqəti məşhurlara, xüsusən də idman qəhrəmanlarına və kino ulduzlarına yönəldib, çünki şəhərlər öz komandalarına kök salıb, yeni saray kinoteatrlarını və nəhəng idman stadionlarını doldurublar.Bir çox böyük demokratik dövlətlərdə qadınlar səsvermə hüququ qazandılar.
Böyük Depressiya
Çikaqoda şorbaxana qarşısında işsiz kişilər, 1931-ci il ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1929 Jan 1 - 1941

Böyük Depressiya

United States
Birləşmiş Ştatlarda Böyük Depressiya 1929-cu ilin oktyabrında Uoll-Strit qəzası ilə başladı. Birjanın çökməsi yüksək işsizlik, yoxsulluq, aşağı mənfəət, deflyasiya, təsərrüfat gəlirlərinin azalması və iqtisadi inkişaf imkanlarının itirilməsi kimi onilliyin başlanğıcı oldu. həm də şəxsi irəliləyiş üçün.Ümumilikdə iqtisadi gələcəyə inamın ümumi itkisi var idi.[83]Adi izahatlara çoxsaylı amillər, xüsusən də yüksək istehlak borcu, banklar və investorlar tərəfindən həddən artıq optimist kreditlər verməyə imkan verən pis tənzimlənmiş bazarlar və yüksək inkişaf edən yeni sənaye sahələrinin olmaması daxildir.Bunların hamısı azaldılmış xərclərin, inamın azalmasının və istehsalın aşağı salınmasının iqtisadi spiralını yaratmaq üçün qarşılıqlı təsir göstərdi.[84] Ən çox əziyyət çəkən sənayelər tikinti, gəmiçilik, mədənçıxarma, ağac kəsmə və kənd təsərrüfatını (orta bölgədəki toz qabı şərtləri ilə birləşdirir) əhatə edirdi.İstehlakçıların alışını təxirə sala bilən avtomobillər və məişət texnikası kimi davamlı malların istehsalı da ağır zərbə oldu.İqtisadiyyat 1932-1933-cü illərin qışında çökdü;sonra 1937-1938-ci illərin tənəzzülü yüksək işsizliyi geri gətirənə qədər dörd illik artım oldu.[85]Depressiya həm də Amerika tarixində ilk dəfə mühacirətin artması ilə nəticələndi.Bəzi immiqrantlar öz ölkələrinə, bəzi yerli ABŞ vətəndaşları isə Kanada , Avstraliya və Cənubi Afrikaya getdilər.Böyük Düzənliklərdə (Okilər) və Cənubda çox zərər çəkmiş ərazilərdən Kaliforniya və Şimal şəhərləri (Böyük Köç) kimi yerlərə insanların kütləvi miqrasiyaları olmuşdur.Bu dövrdə irqi gərginlik də artıb.1940-cı illərdə immiqrasiya normallaşdı və mühacirət azaldı.
ABŞ-da İkinci Dünya Müharibəsi
Amerika qoşunları Omaha çimərliyinə yaxınlaşır ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1941 Dec 7 - 1945 Aug 15

ABŞ-da İkinci Dünya Müharibəsi

Europe
ABŞ-ın İkinci Dünya Müharibəsindəki hərbi tarixi, 7 dekabr 1941-ci ildə Pearl Harbora hücumundan başlayaraq, Müttəfiqlərin Ox dövlətlərinə qarşı qalib gəlmiş müharibəsini əhatə edir.İkinci Dünya Müharibəsinin ilk iki ili ərzində Birləşmiş Ştatlar 1937-ci ildə ABŞ Prezidenti Franklin D. Ruzvelt tərəfindən karantin nitqində rəsmi olaraq bəyan edildiyi kimi, Britaniya , Sovet İttifaqıÇini müharibə materialları ilə təmin edərkən rəsmi neytrallığını qorumuşdu. 1941-ci il martın 11-də qüvvəyə minən Borc-İcarə Aktı, həmçinin İslandiyada yerləşən Britaniya qüvvələrini əvəz etmək üçün ABŞ ordusunun yerləşdirilməsi."Greer insident"dən sonra Ruzvelt 11 sentyabr 1941-ci ildə "gözdən çəkilmə" əmrini açıq şəkildə təsdiqləyərək Atlantik döyüşündə Almaniya və İtaliyaya dəniz müharibəsi elan etdi.[80] Sakit Okean Teatrında Uçan Pələnglər kimi qeyri-rəsmi erkən ABŞ döyüş fəaliyyəti var idi.Müharibə zamanı təxminən 16.112.566 amerikalı Birləşmiş Ştatların Silahlı Qüvvələrində xidmət etdi, onlardan 405.399-u öldürüldü və 671.278-i yaralandı.[81] Həmçinin 130.201 amerikalı hərbi əsir var idi, onlardan 116.129-u müharibədən sonra vətənə qayıtdı.[82]Avropadakı müharibə İngiltərəyə, onun müttəfiqlərinə və Sovet İttifaqına yardımdan ibarət idi, ABŞ işğalçı qüvvəni hazırlayana qədər döyüş sursatları təmin edirdi.ABŞ qüvvələri əvvəlcə Şimali Afrika Kampaniyasında məhdud dərəcədə sınaqdan keçirildi və daha sonra 1943-45-ci illərdə İtaliyada Britaniya Qüvvələri ilə birlikdə daha əhəmiyyətli dərəcədə istifadə edildi, burada yerləşdirilən Müttəfiq qüvvələrin təxminən üçdə birini təmsil edən ABŞ qüvvələri İtaliyanın təslim olmasından sonra bataqlığa düşdü. Almanlar ələ keçirdilər.Nəhayət, Fransanın əsas işğalı 1944-cü ilin iyununda general Duayt Eyzenhauerin rəhbərliyi altında baş verdi.Bu arada, ABŞ Ordusu Hərbi Hava Qüvvələri və Britaniya Kral Hərbi Hava Qüvvələri alman şəhərlərini bombardman etməklə məşğul oldu və 1944-cü ildə Böyük Britaniyanın Luftwaffe post döyüşündən qalanları darmadağın etdiyi üçün sistematik olaraq alman nəqliyyat əlaqələrini və sintetik neft zavodlarını hədəf aldı. hər tərəfdən işğal olundu, Almaniyanın müharibəni uduzacağı məlum oldu.1945-ci ilin mayında Berlin Sovetlərin əlinə keçdi və Adolf Hitlerin ölümü ilə almanlar təslim oldu.
1947 - 1991
Soyuq müharibəornament
Play button
1947 Mar 12 - 1991 Dec 26

Soyuq müharibə

Europe
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra ABŞ iki dominant supergücdən biri, digəri isə Sovet İttifaqı kimi meydana çıxdı.ABŞ Senatı ikitərəfli səsvermədə ABŞ-ın Birləşmiş Millətlər Təşkilatında (BMT) iştirakını təsdiqlədi, bu da ABŞ-ın ənənəvi təcridçiliyindən üz döndərməyə və beynəlxalq iştirakın artmasına doğru dönüşü qeyd etdi.[86] 1945-1948-ci illərdə Amerikanın əsas məqsədi Avropanı İkinci Dünya Müharibəsinin dağıntılarından xilas etmək və Sovet İttifaqı tərəfindən təmsil olunan kommunizmin genişlənməsini məhdudlaşdırmaq idi.Soyuq Müharibə dövründə ABŞ-ın xarici siyasəti Qərbi Avropa vəYaponiyanın dəstəyi, kommunizmin yayılmasının qarşısını almaq siyasəti ilə yanaşı qurulmuşdur.ABŞ KoreyaVyetnamdakı müharibələrə qoşuldu və onun yayılmasını dayandırmağa çalışmaq üçün üçüncü dünyada solçu hökumətləri devirdi.[87]1989-cu ildə Ümumavropa Piknikindən sonra Dəmir Pərdənin süqutu və dinc inqilab dalğası (Rumıniya və Əfqanıstan istisna olmaqla) Şərq Blokunun demək olar ki, bütün kommunist hökumətlərini devirdi.Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının özü Sovet İttifaqında nəzarəti itirdi və 1991-ci ilin avqustunda uğursuz dövlət çevrilişinə cəhddən sonra fəaliyyəti qadağan edildi. Bu da öz növbəsində 1991-ci ilin dekabrında SSRİ-nin rəsmi şəkildə dağılmasına, onun tərkib hissəsi olan respublikaların müstəqilliyinin elan edilməsinə və Afrika və Asiyanın çox hissəsində kommunist hökumətlərinin dağılması.ABŞ dünyanın yeganə super gücü olaraq qaldı.
Play button
1954 Jan 1 - 1968

Vətəndaş Hüquqları Hərəkatı

United States
Vətəndaş Hüquqları Hərəkatı Birləşmiş Ştatlarda böyük sosial və siyasi dəyişikliklərin baş verdiyi bir dövr idi, bu müddət ərzində afroamerikalılar və digər azlıqlar irqi ayrı-seçkiliyə və ayrı-seçkiliyə son qoymaq və qanun qarşısında bərabər hüquqlara nail olmaq üçün çalışdılar.Hərəkat 1950-ci illərin ortalarında başladı və 1960-cı illərin sonlarına qədər davam etdi və o, qeyri-zorakı etirazlar, vətəndaş itaətsizliyi və ayrı-seçkilik yaradan qanunlara və təcrübələrə hüquqi çağırışlarla xarakterizə olunurdu.Vətəndaş Hüquqları Hərəkatının əsas tələblərindən biri məktəblər, avtobuslar və restoranlar kimi ictimai yerlərin ayrılması idi.1955-ci ildə Alabama ştatında afroamerikalı Roza Parksın avtobusda yerini ağdərili bir insana vermək istəmədiyi üçün həbs olunduqdan sonra Montqomeri Avtobus Boykotuna start verildi.Bir ildən çox davam edən və on minlərlə afroamerikalının iştirakını əhatə edən boykot ABŞ Ali Məhkəməsinin ictimai avtobuslarda seqreqasiyanın konstitusiyaya zidd olduğu qərarı ilə nəticələndi.Vətəndaş Hüquqları Hərəkatında başqa bir diqqətəlayiq hadisə 1957-ci ildə Little Rock Nine hadisəsi idi. Doqquz afroamerikalı tələbə Arkanzas ştatındakı Little Rock Mərkəzi Liseyinə daxil olmağa cəhd etdi, lakin ağ etirazçılar və Milli Qvardiya tərəfindən buna mane oldular. Qubernator tərəfindən məktəbə əmr edilmişdi.Prezident Dwight D. Eisenhower sonda tələbələri məktəbə müşayiət etmək üçün federal qoşunlar göndərdi və onlar orada dərslərdə iştirak edə bildilər, lakin onlar davamlı təqib və zorakılıqla üzləşdilər.1963-cü ildə baş tutan İş və Azadlıq üçün Vaşinqtona Yürüş Vətəndaş Hüquqları Hərəkatının ən məşhur hadisələrindən biridir.Vətəndaş hüquqları qruplarının koalisiyası tərəfindən təşkil edilən və 200 mindən çox insanın iştirak etdiyi yürüşün məqsədi vətəndaş hüquqları uğrunda gedən mübarizəyə diqqət çəkmək və hökumətdən ayrı-seçkiliyə son qoymaq üçün hərəkətə keçməsini tələb etmək olub.Yürüş zamanı kiçik Martin Lüter Kinq özünün məşhur "Mənim Arzum Var" nitqində irqçiliyə son qoymağa və Amerikanın bütün insanlar üçün azadlıq və bərabərlik arzusunu həyata keçirməyə çağırıb.Vətəndaş Hüquqları Hərəkatı Amerika cəmiyyətinə böyük təsir göstərdi, hərəkat hüquqi seqreqasiyaya son qoymağa kömək etdi, azlıqların ictimai obyektlərə bərabər çıxışı və səsvermə hüququna malik olmasını təmin etdi və irqçilik və irqçiliklə bağlı daha çox məlumatlılıq və ona qarşı müqavimət göstərməyə kömək etdi. ayrı-seçkilik.Bu, həm də dünyada Vətəndaş Hüquqları Hərəkatına təsir etdi və bir çox başqa ölkələr ondan ilham aldılar.
Play button
1962 Oct 16 - Oct 29

Kuba raket böhranı

Cuba
Kuba Raket Böhranı Birləşmiş Ştatlar və Sovet İttifaqı arasında 35 günlük qarşıdurma idi və Amerikanın İtaliya və Türkiyədə raket yerləşdirməsi Sovet İttifaqının Kubada oxşar ballistik raketlər yerləşdirməsi ilə eyni vaxtda beynəlxalq böhrana çevrildi.Qısa müddətə baxmayaraq, Kuba Raket Böhranı milli təhlükəsizlik və nüvə müharibəsi hazırlığında həlledici məqam olaraq qalır.Qarşıdurma çox vaxt Soyuq Müharibənin tam miqyaslı nüvə müharibəsinə çevrilməsinə ən yaxın hesab olunur.[88]Bir neçə günlük gərgin danışıqlardan sonra razılıq əldə edildi: açıq şəkildə Sovetlər Kubadakı hücum silahlarını sökəcək və ABŞ-ın Kubanı işğal etməmək barədə açıq bəyanatı və razılaşması müqabilində Birləşmiş Millətlər Təşkilatının yoxlaması şərti ilə Sovet İttifaqına qaytaracaq. yenidən.ABŞ gizli şəkildə Sovet İttifaqına qarşı Türkiyəyə yerləşdirilən Yupiter MRBM-lərinin hamısını sökmək barədə Sovetlərlə razılaşdı.İtaliyanın da müqaviləyə daxil edilib-edilməməsi ilə bağlı müzakirələr aparılıb.Sovetlər öz raketlərini sökərkən bəzi sovet bombardmançıları Kubada qaldı və ABŞ 20 noyabr 1962-ci ilə qədər dəniz karantini saxladı [. 89]Bütün hücum raketləri və “İlyuşin İl-28” yüngül bombardmançı təyyarələri Kubadan çıxarıldıqdan sonra noyabrın 20-də blokada rəsmi olaraq başa çatdı. ABŞ və Sovet İttifaqı arasında aparılan danışıqlar sürətli, aydın və birbaşa əlaqənin zəruriliyini göstərdi. iki super güc arasındakı xətt.Nəticədə Moskva-Vaşinqton qaynar xətti yaradıldı.Bir sıra sazişlər sonradan hər iki tərəf nüvə arsenallarını genişləndirməyə davam edənə qədər bir neçə il ərzində ABŞ-Sovet gərginliyini azaldıb.
Play button
1980 Jan 1 - 2008

Reyqan dövrü

United States
Reyqan Dövrü və ya Reyqan dövrü prezident Ronald Reyqanın rəhbərlik etdiyi mühafizəkar “Reyqan İnqilabı”nın daxili və xarici siyasətdə uzunmüddətli təsir göstərdiyini vurğulamaq üçün tarixçilər və siyasi müşahidəçilər tərəfindən istifadə edilən ən yaxın Amerika tarixinin dövrləşdirilməsidir.Bu, politoloqların Altıncı Partiya Sistemi adlandırdığı sistemlə üst-üstə düşür.Reyqan dövrünün tərifləri universal olaraq 1980-ci illəri əhatə edir, daha geniş təriflərə isə 1970-ci illərin sonu, 1990-cı illər, 2000-ci illər, 2010-cu illər və hətta 2020-ci illər daxil ola bilər.Tarixçi və jurnalist Sean Wilentz özünün 2008-ci ildə nəşr etdiyi "The Age of Reagan: A History, 1974-2008" adlı kitabında iddia edir ki, Reyqan Amerika tarixinin bu hissəsində Franklin D. Ruzveltin və onun Yeni Müqavilənin irsinin dörd onillikdə hökmranlıq etdiyi kimi, Reyqanın da hökmranlıq etdiyini iddia edir. ondan əvvəl.Reyqan administrasiyası vəzifəyə gəldikdən sonra tədarük iqtisadiyyatı nəzəriyyəsinə əsaslanan iqtisadi siyasət həyata keçirdi.1981-ci il İqtisadi Bərpa Vergi Aktının qəbulu ilə vergilər azaldıldı, eyni zamanda administrasiya daxili xərcləri azaltdı və hərbi xərcləri artırdı.Artan kəsirlər Corc HV Buş və Klinton administrasiyaları dövründə vergi artımlarının keçməsinə təkan verdi, lakin 2001-ci il İqtisadi İnkişaf və Vergi Razılaşması Aktının qəbulu ilə vergilər yenidən kəsildi. Klintonun prezidentliyi dövründə Respublikaçılar Şəxsi Məsuliyyət və İşin qəbulunu qazandılar. Fürsət Qanunu, federal yardım alanlara bir neçə yeni məhdudiyyət qoyan qanun layihəsi.
2000
Müasir Amerikaornament
Play button
2001 Sep 11

11 sentyabr hücumları

New York City, NY, USA
11 Sentyabr hücumları 2001-ci il sentyabrın 11-də İslam ekstremist qrupu Əl-Qaidə tərəfindən həyata keçirilən bir sıra terror aktları idi. Həmin gün ABŞ-da simvolik və hərbi hədəfləri məhv etmək məqsədi ilə dörd əlaqələndirilmiş hücum təşkil edildi.Hücumlar 2977 nəfərin ölümü, habelə əmlak və infrastrukturun əhəmiyyətli dərəcədə məhv edilməsi ilə nəticələnib.İlk iki hücumda American Airlines Flight 11 və United Airlines Flight 175-in Nyu Yorkdakı Dünya Ticarət Mərkəzi kompleksinin müvafiq olaraq Şimal və Cənub qüllələrinə qaçırılması və qəzaya uğraması daxildir.Hər iki qüllə bir neçə saat ərzində dağıldı, geniş dağıntılara və ölümlərə səbəb oldu.Üçüncü hücum, Vaşinqtondan bir qədər kənarda, Virciniya ştatının Arlinqton şəhərindəki Pentaqonu hədəf aldı.Günün dördüncü və sonuncu hücumu ya Ağ Evi, ya da ABŞ Kapitoli binasını hədəf aldı, lakin United Airlines 93 saylı uçuşunu qaçıranların qarşısı sonda təyyarəni qaçıranların öhdəsindən gəlməyə və təyyarəyə nəzarəti bərpa etməyə cəhd edən sərnişinlər tərəfindən alındı.Təyyarə Pensilvaniya ştatının Şenksvill yaxınlığındakı tarlaya çırpılıb və təyyarədə olanların hamısı həlak olub.Hücumları Üsamə bin Ladenin rəhbərlik etdiyi Əl-Qaidə terror təşkilatı planlaşdırıb və həyata keçirib.Qrup əvvəllər digər hücumları, o cümlədən 1998-ci ildə Keniya və Tanzaniyadakı ABŞ səfirliyinin partladılmasını həyata keçirmişdi, lakin 11 sentyabr hücumları ən dağıdıcı hücumlar idi.Birləşmiş Ştatlar və onun müttəfiqləri hücumlara bir sıra hərbi və diplomatik təşəbbüslərlə cavab verdilər, o cümlədən ABŞ-ın Əfqanıstana müdaxiləsi, Əl-Qaidə və digər terror qruplaşmalarına sığınacaq verən Taliban rejimini devirmək.11 Sentyabr hücumları bütün dünyaya təsir etdi və ABŞ üçün dönüş nöqtəsi kimi qəbul edildi və bir çox siyasi və sosial dəyişikliklərə səbəb oldu.Hücumlar və ondan sonra baş verən daha geniş Terrorla Müharibə bu günə qədər beynəlxalq münasibətləri və daxili siyasəti formalaşdırmağa davam edir.
Terrorla Müharibə
AV-8B Harrier Odyssey Lightning əməliyyatı zamanı USS Wasp gəmisinin uçuş göyərtəsindən havaya qalxır, 8 avqust 2016-cı il. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
2001 Sep 15

Terrorla Müharibə

Afghanistan
Terrorla Mübarizə və ya Terrorizmlə Qlobal Müharibə və ya Terrorizmlə Müharibə kimi də tanınan Terrorla Müharibə 2001-ci il sentyabrın 11-də Dünya Ticarət Mərkəzi və Pentaqona qarşı terror hücumlarına cavab olaraq ABŞ və müttəfiqləri tərəfindən başlatılan hərbi kampaniyadır.Terrorla Mübarizənin bəyan edilmiş məqsədi ABŞ və onun müttəfiqləri üçün təhlükə yaradan terror təşkilatlarını və şəbəkələrini sıradan çıxarmaq, sıradan çıxarmaq və məğlub etməkdir.Terrorla Mübarizə ilk növbədə hərbi əməliyyatlar vasitəsilə aparılıb, lakin bu, diplomatik, iqtisadi və kəşfiyyat toplama səylərini də əhatə edir.ABŞ və müttəfiqləri müxtəlif terror təşkilatları və şəbəkələrini, o cümlədən Əl-Qaidə, Taliban və İŞİD-i, həmçinin İran və Suriya kimi terrorun dövlət himayədarlarını hədəfə alıblar.Terrorla Müharibənin ilkin mərhələsi 2001-ci ilin oktyabrında ABŞ-ın Əfqanıstana müdaxiləsi ilə başladı və bu, Əl-Qaidə və digər terror qruplaşmalarına sığınacaq verən Taliban rejimini devirmək məqsədi ilə başladı.ABŞ və müttəfiqləri tez bir zamanda Talibanı sıxışdırıb yeni hökumət qura bildilər, lakin Əfqanıstandakı müharibə uzun sürən münaqişəyə çevriləcək və Taliban bir çox ərazilərdə nəzarəti bərpa edəcək.2003-cü ildə ABŞ Terrorla Mübarizə çərçivəsində bu dəfə İraqda ikinci hərbi kampaniyaya başladı.Bəyan edilən məqsəd Səddam Hüseyn rejimini devirmək və sonradan mövcud olmadığı aşkar edilən kütləvi qırğın silahları (KQS) təhlükəsini aradan qaldırmaq idi.Səddam Hüseyn hökumətinin devrilməsi İraqda vətəndaş müharibəsinə səbəb oldu və bu, əhəmiyyətli məzhəb zorakılığına və cihadçı qrupların, o cümlədən İŞİD-in güclənməsinə səbəb oldu.Terrorla Mübarizə həmçinin pilotsuz təyyarələrin zərbələri, xüsusi əməliyyat reydləri və yüksək dəyərli hədəflərin hədəfə alınaraq öldürülməsi kimi digər vasitələrlə də aparılıb.Terrorla Müharibə həmçinin dövlət qurumları tərəfindən müşahidə və məlumatların toplanmasının müxtəlif formalarına və bütün dünyada hərbi və təhlükəsizlik əməliyyatlarının genişləndirilməsinə haqq qazandırmaq üçün istifadə edilmişdir.Terrorla Müharibə qarışıq nəticələrlə qarşılaşdı və bu günə qədər ABŞ-ın xarici siyasətinin və hərbi əməliyyatlarının əsas aspekti olmaqda davam edir.Bir çox terror təşkilatları əhəmiyyətli dərəcədə deqradasiyaya uğradı və əsas liderlərini və əməliyyat imkanlarını itirdi, lakin digərləri meydana çıxdı və ya yenidən ortaya çıxdı.Bundan əlavə, terrora qarşı müharibənin insan və vətəndaş hüquqlarının əhəmiyyətli dərəcədə pozulmasına, milyonlarla insanın didərgin düşməsinə, ekstremist ideologiyaların yayılmasına səbəb olduğu və ağır maliyyə xərcləri ilə nəticələndiyi vurğulanıb.
Play button
2003 Mar 20 - May 1

2003 İraqın işğalı

Iraq
2003-cü ildə İraqın işğalı, həmçinin İraq Müharibəsi kimi tanınan ABŞ, Böyük Britaniya və digər ölkələrin koalisiyası tərəfindən Səddam Hüseyn rejimini devirmək və silah təhlükəsini aradan qaldırmaq məqsədi ilə başlamış hərbi kampaniyadır. İraqda kütləvi qırğın (KQS).İşğal 2003-cü il martın 20-də başladı və İraq ordusunun az müqaviməti ilə qarşılaşdı və bu, tez bir zamanda dağıldı.Müharibənin əsaslandırılması ilk növbədə İraqda kütləvi qırğın silahlarının olması və onların ABŞ və müttəfiqləri üçün təhlükə yaratdığı iddiasına əsaslanırdı.Buş administrasiyası iddia edirdi ki, bu silahlar İraq tərəfindən istifadə oluna bilər və ya ABŞ və müttəfiqlərinə qarşı hücumlar üçün terrorçu qruplara verilə bilər.Bununla belə, rejimin süqutundan sonra heç bir əhəmiyyətli qırğın silahı ehtiyatı tapılmadı və sonradan müəyyən olundu ki, İraqda kütləvi qırğın silahları yoxdur və bu, müharibəyə ictimai dəstəyin azalmasına səbəb olan əsas amil idi.Səddam Hüseyn hökumətinin süqutu nisbətən tez oldu və ABŞ ordusu bir neçə həftə ərzində İraqın paytaxtı Bağdadı ələ keçirə bildi.Ancaq işğaldan sonrakı mərhələ tez bir zamanda daha çətin oldu, çünki köhnə rejimin qalıqlarından, habelə İraqda xarici qoşunların olmasına qarşı çıxan dini və etnik qruplardan ibarət üsyan formalaşmağa başladı.Üsyana bir sıra amillər, o cümlədən müharibədən sonrakı sabitləşmə üçün dəqiq planın olmaması, ölkənin yenidən qurulması və zəruri xidmətlərin göstərilməsi üçün kifayət qədər resursların olmaması, İraq ordusunun və digər dövlət qurumlarının yeni hökumətə inteqrasiya olunmaması səbəb olub. .Üsyan gücləndi və ABŞ ordusu illərlə davam edən uzun və qanlı qarşıdurma ilə məşğul oldu.Bundan əlavə, müxtəlif dini və etnik qruplar yeni hökumətdə hakimiyyət və təsir uğrunda mübarizə apardıqları üçün İraqdakı siyasi vəziyyət də mürəkkəb və çətin idi.Bu, yüz minlərlə insanın ölümünə və milyonlarla insanın didərgin düşməsinə səbəb olan məzhəblərarası zorakılıq və etnik təmizləməyə, xüsusən də şiə əhalisinin əksəriyyəti ilə azlıqda olan sünni əhalisi arasında etnik təmizləməyə səbəb oldu.ABŞ və onun koalisiya tərəfdaşları nəticədə ölkədə sabitliyi təmin edə bildilər, lakin İraqdakı müharibənin uzunmüddətli əhəmiyyətli nəticələri oldu.Müharibənin itkiləri və xərclənən dollarlar baxımından dəyəri, yüz minlərlə insanın öldüyü və milyonlarla insanın didərgin düşdüyü təxminlərlə İraqdakı insan dəyəri kimi çox böyük idi.Müharibə həm də İraqda İŞİD kimi ekstremist qrupların güclənməsinə səbəb olan əsas amillərdən biri olub və bu günə qədər ABŞ-ın xarici siyasətinə və qlobal siyasətinə dərin təsir göstərməkdə davam edir.
Play button
2007 Dec 1 - 2009 Jun

ABŞ-da böyük tənəzzül

United States
Birləşmiş Ştatlarda Böyük Tənəzzül 2007-ci ilin dekabrında başlayan və 2009-cu ilin iyun ayına qədər davam edən ağır iqtisadi tənəzzül idi. Bu, Amerika tarixində ən pis iqtisadi böhranlardan biri idi və ölkə iqtisadiyyatına, eləcə də iqtisadiyyata ciddi təsir göstərmişdir. milyonlarla insanın həyatı.Böyük tənəzzül, mənzil qiymətlərindəki bum və riskli ipoteka kreditlərinin çoxalması ilə təkan verən ABŞ mənzil bazarının çökməsi ilə təkan verdi.Tənəzzülə qədər olan illərdə bir çox amerikalılar aşağı ilkin faiz dərəcələri ilə tənzimlənən faizli ipoteka krediti götürmüşdülər, lakin mənzil qiymətləri azalmağa başlayanda və faiz dərəcələri yüksəldikcə, bir çox borcalanların öz ipotekalarına evlərinin dəyərindən daha çox borcu olduğunu gördülər. .Nəticədə, defoltlar və girovlar artmağa başladı və bir çox banklar və maliyyə institutları böyük miqdarda ümidsiz ipoteka və digər riskli aktivləri saxladılar.Mənzil bazarındakı böhran tezliklə daha geniş iqtisadiyyata yayıldı.Bankların və digər maliyyə institutlarının əlində olan aktivlərin dəyəri aşağı düşdükcə, bir çox firma müflis oldu, bəziləri isə hətta müflis oldu.Kredit bazarları kreditorların getdikcə riskdən çəkinməsi ilə dondu, bu da bizneslərin və istehlakçıların investisiya etmək, ev almaq və ya digər böyük alış-veriş etmək üçün lazım olan pulu borc almasını çətinləşdirir.Eyni zamanda, müəssisələr işçilərini ixtisar etdiyi və xərcləri azaltdığı üçün işsizlik artmağa başladı.Böhrana cavab olaraq, ABŞ hökuməti və Federal Ehtiyat Sistemi iqtisadiyyatı sabitləşdirməyə çalışmaq üçün bir sıra tədbirlər həyata keçirdi.Hökumət bir neçə böyük maliyyə institutunu xilas etdi və iqtisadi artımı stimullaşdırmaq üçün stimul paketi qəbul etdi.Federal Ehtiyat da faiz dərəcələrini sıfıra yaxın endirdi və iqtisadiyyatı sabitləşdirməyə çalışmaq üçün kəmiyyət yumşalması kimi bir sıra qeyri-ənənəvi pul siyasəti həyata keçirdi.Lakin bu səylərə baxmayaraq, Böyük Tənəzzül iqtisadiyyata və Amerika cəmiyyətinə ağır zərbə vurmağa davam etdi.2009-cu ilin oktyabrında işsizlik səviyyəsi 10%-ə yüksəldi və bir çox amerikalı evlərini və əmanətlərini itirdi.Tənəzzül federal büdcəyə və ölkənin borcuna da əhəmiyyətli təsir göstərdi, çünki hökumətin stimullaşdırıcı xərcləri və bank yardımlarının dəyəri federal borcun üzərinə trilyonlarla dollar əlavə etdi.Bundan əlavə, ÜDM 2008-ci ildə 4,3%, 2009-cu ildə isə 2,8% azalıb.İqtisadiyyatın Böyük Tənəzzüldən tam bərpası üçün bir neçə il lazım oldu.Nəhayət, işsizlik səviyyəsi aşağı düşdü və iqtisadiyyat yenidən böyüməyə başladı, lakin bərpa yavaş və qeyri-bərabər oldu.Bəzi ekspertlər hökumətin və FED-in həyata keçirdiyi siyasətlərin daha dərin iqtisadi depressiyanın qarşısını aldığını, lakin tənəzzülün təsirinin bir çox insan tərəfindən uzun illər ərzində hiss edildiyini və bu, maliyyə sisteminin kövrəkliyini və daha yaxşı tənzimləmə ehtiyacını vurğuladığını iddia edir. və nəzarət.
A Quiz is available for this HistoryMap.

Appendices



APPENDIX 1

How Mercantilism Started the American Revolution


Play button




APPENDIX 2

US Economic History 2 — Interstate Commerce & the Constitution


Play button




APPENDIX 3

US Economic History 3 — National Banks’ Rise and Fall


Play button




APPENDIX 4

US Economic History 4 — Economic Causes of the Civil War


Play button




APPENDIX 5

US Economic History 5 - Economic Growth in the Gilded Age


Play button




APPENDIX 6

US Economic History 6 - Progressivism & the New Deal


Play button




APPENDIX 7

The Great Depression - What Caused it and What it Left Behind


Play button




APPENDIX 8

Post-WWII Boom - Transition to a Consumer Economy


Play button




APPENDIX 9

America’s Transition to a Global Economy (1960s-1990s)


Play button




APPENDIX 9

Territorial Growth of the United States (1783-1853)


Territorial Growth of the United States (1783-1853)
Territorial Growth of the United States (1783-1853)




APPENDIX 11

The United States' Geographic Challenge


Play button

Characters



George Washington

George Washington

Founding Father

Thomas Edison

Thomas Edison

American Inventor

Abraham Lincoln

Abraham Lincoln

President of the United States

Theodore Roosevelt

Theodore Roosevelt

President of the United States

James Madison

James Madison

Founding Father

Tecumseh

Tecumseh

Shawnee Leader

Susan B. Anthony

Susan B. Anthony

Women's Rights Activist

Andrew Carnegie

Andrew Carnegie

American Industrialist

Joseph Brant

Joseph Brant

Mohawk Leader

Franklin D. Roosevelt

Franklin D. Roosevelt

President of the United States

Thomas Jefferson

Thomas Jefferson

Founding Father

Woodrow Wilson

Woodrow Wilson

President of the United States

Richard Nixon

Richard Nixon

President of the United States

John D. Rockefeller

John D. Rockefeller

American Business Magnate

Martin Luther King Jr.

Martin Luther King Jr.

Civil Rights Activist

Horace Mann

Horace Mann

American Educational Reformer

Henry Ford

Henry Ford

American Industrialist

Christopher Columbus

Christopher Columbus

Italian Explorer

Footnotes



  1. Milkis, Sidney M.; Mileur, Jerome M., eds. (2002). The New Deal and the Triumph of Liberalism.
  2. "New Ideas About Human Migration From Asia To Americas". ScienceDaily. October 29, 2007. Archived from the original on February 25, 2011.
  3. Kennedy, David M.; Cohen, Lizabeth; Bailey, Thomas A. (2002). The American Pageant: A History of the Republic (12th ed.). Boston: Houghton Mifflin. ISBN 9780618103492, and Bailey, p. 6.
  4. "Defining "Pre-Columbian" and "Mesoamerica" – Smarthistory". smarthistory.org.
  5. "Outline of American History – Chapter 1: Early America". usa.usembassy.de. Archived from the original on November 20, 2016.
  6. Dumond, D. E. (1969). "Toward a Prehistory of the Na-Dene, with a General Comment on Population Movements among Nomadic Hunters". American Anthropologist. 71 (5): 857–863. doi:10.1525/aa.1969.71.5.02a00050. JSTOR 670070.
  7. Leer, Jeff; Hitch, Doug; Ritter, John (2001). Interior Tlingit Noun Dictionary: The Dialects Spoken by Tlingit Elders of Carcross and Teslin, Yukon, and Atlin, British Columbia. Whitehorse, Yukon Territory: Yukon Native Language Centre. ISBN 1-55242-227-5.
  8. "Hopewell". Ohio History Central. Archived from the original on June 4, 2011.
  9. Outline of American History.
  10. "Ancestral Pueblo culture". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on April 29, 2015.
  11. Cooke, Jacob Ernest, ed. (1998). North America in Colonial Times: An Encyclopedia for Students.
  12. Wiecek, William M. (1977). "The Statutory Law of Slavery and Race in the Thirteen Mainland Colonies of British America". The William and Mary Quarterly. 34 (2): 258–280. doi:10.2307/1925316. JSTOR 1925316.
  13. Richard Middleton and Anne Lombard, Colonial America: A History to 1763 (4th ed. 2011) p. 23.
  14. Ralph H. Vigil (1 January 2006). "The Expedition and the Struggle for Justice". In Patricia Kay Galloway (ed.). The Hernando de Soto Expedition: History, Historiography, and "discovery" in the Southeast. U of Nebraska Press. p. 329. ISBN 0-8032-7132-8.
  15. "Western colonialism - European expansion since 1763". Encyclopedia Britannica.
  16. Betlock, Lynn. "New England's Great Migration".
  17. "Delaware". World Statesmen.
  18. Gary Walton; History of the American Economy; page 27
  19. "French and Indian War". American History USA.
  20. Flora, MacKethan, and Taylor, p. 607 | "Historians use the term Old Southwest to describe the frontier region that was bounded by the Tennessee River to the north, the Gulf of Mexico to the South, the Mississippi River to the west, and the Ogeechee River to the east".
  21. Goodpasture, Albert V. "Indian Wars and Warriors of the Old Southwest, 1720–1807". Tennessee Historical Magazine, Volume 4, pp. 3–49, 106–145, 161–210, 252–289. (Nashville: Tennessee Historical Society, 1918), p. 27.
  22. "Indian Wars Campaigns". U.S. Army Center of Military History.
  23. "Louisiana Purchase Definition, Date, Cost, History, Map, States, Significance, & Facts". Encyclopedia Britannica. July 20, 1998.
  24. Lee, Robert (March 1, 2017). "The True Cost of the Louisiana Purchase". Slate.
  25. "Louisiana | History, Map, Population, Cities, & Facts | Britannica". britannica.com. June 29, 2023.
  26. "Congressional series of United States public documents". U.S. Government Printing Office. 1864 – via Google Books.
  27. Order of the Senate of the United States 1828, pp. 619–620.
  28. Hickey, Donald R. (1989). The War of 1812: A Forgotten Conflict. Urbana; Chicago: University of Illinois Press. ISBN 0-252-01613-0, p. 44.
  29. Hickey 1989, pp. 32, 42–43.
  30. Greenspan, Jesse (29 August 2018). "How U.S. Forces Failed to Capture Canada 200 Years Ago". History.com.
  31. Benn, Carl (2002). The War of 1812. Oxford: Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-466-5., pp. 56–57.
  32. Ammon, Harry (1971). James Monroe: The Quest for National Identity. New York: McGraw-Hill. ISBN 9780070015821, p. 366
  33. Ammon 1971, p. 4
  34. Dangerfield, George (1965). The Awakening of American Nationalism: 1815-1828. New York: Harper & Row, p. 35.
  35. Mark T. Gilderhus, "The Monroe doctrine: meanings and implications." Presidential Studies Quarterly 36.1 (2006): 5–16 online
  36. Sexton, Jay (2023). "The Monroe Doctrine in an Age of Global History". Diplomatic History. doi:10.1093/dh/dhad043. ISSN 0145-2096.
  37. "Monroe Doctrine". Oxford English Dictionary (3rd ed.). 2002.
  38. "Monroe Doctrine". HISTORY. Retrieved December 2, 2021.
  39. Scarfi, Juan Pablo (2014). "In the Name of the Americas: The Pan-American Redefinition of the Monroe Doctrine and the Emerging Language of American International Law in the Western Hemisphere, 1898–1933". Diplomatic History. 40 (2): 189–218. doi:10.1093/dh/dhu071.
  40. The Providence (Rhode Island) Patriot 25 Aug 1839 stated: "The state of things in Kentucky ... is quite as favorable to the cause of Jacksonian democracy." cited in "Jacksonian democracy", Oxford English Dictionary (2019)
  41. Engerman, pp. 15, 36. "These figures suggest that by 1820 more than half of adult white males were casting votes, except in those states that still retained property requirements or substantial tax requirements for the franchise – Virginia, Rhode Island (the two states that maintained property restrictions through 1840), and New York as well as Louisiana."
  42. Warren, Mark E. (1999). Democracy and Trust. Cambridge University Press. pp. 166–. ISBN 9780521646871.
  43. Minges, Patrick (1998). "Beneath the Underdog: Race, Religion, and the Trail of Tears". US Data Repository. Archived from the original on October 11, 2013.
  44. "Indian removal". PBS.
  45. Inskeep, Steve (2015). Jacksonland: President Jackson, Cherokee Chief John Ross, and a Great American Land Grab. New York: Penguin Press. pp. 332–333. ISBN 978-1-59420-556-9.
  46. Thornton, Russell (1991). "The Demography of the Trail of Tears Period: A New Estimate of Cherokee Population Losses". In William L. Anderson (ed.). Cherokee Removal: Before and After. pp. 75–93.
  47. The Congressional Record; May 26, 1830; House vote No. 149; Government Tracker online.
  48. "Andrew Jackson was called 'Indian Killer'". Washington Post, November 23, 2017.
  49. Native American Removal. 2012. ISBN 978-0-19-974336-0.
  50. Anderson, Gary Clayton (2016). "The Native Peoples of the American West". Western Historical Quarterly. 47 (4): 407–433. doi:10.1093/whq/whw126. JSTOR 26782720.
  51. Lewey, Guenter (September 1, 2004). "Were American Indians the Victims of Genocide?". Commentary.
  52. Madley, Benjamin (2016). An American Genocide, The United States and the California Catastrophe, 1846–1873. Yale University Press. pp. 11, 351. ISBN 978-0-300-18136-4.
  53. Adhikari, Mohamed (July 25, 2022). Destroying to Replace: Settler Genocides of Indigenous Peoples. Indianapolis: Hackett Publishing Company. pp. 72–115. ISBN 978-1647920548.
  54. Madley, Benjamin (2016). An American Genocide: The United States and the California Indian Catastrophe, 1846–1873.
  55. Pritzker, Barry. 2000, A Native American Encyclopedia: History, Culture, and Peoples. Oxford University Press, p. 114
  56. Exchange Team, The Jefferson. "NorCal Native Writes Of California Genocide". JPR Jefferson Public Radio. Info is in the podcast.
  57. Lindsay, Brendan C. (2012). Murder State: California's Native American Genocide 1846–1873. United States: University of Nebraska Press. pp. 2, 3. ISBN 978-0-8032-6966-8.
  58. Edmondson, J.R. (2000). The Alamo Story: From History to Current Conflicts. Plano: Republic of Texas Press. ISBN 978-1-55622-678-6.
  59. Tucker, Spencer C. (2013). The Encyclopedia of the Mexican-American War: A Political, Social and Military History. Santa Barbara. p. 564.
  60. Landis, Michael Todd (October 2, 2014). Northern Men with Southern Loyalties. Cornell University Press. doi:10.7591/cornell/9780801453267.001.0001. ISBN 978-0-8014-5326-7.
  61. Greenberg, Amy (2012). A Wicked War: Polk, Clay, Lincoln, and the 1846 U.S. Invasion of Mexico. Vintage. p. 33. ISBN 978-0-307-47599-2.
  62. Smith, Justin Harvey. The War with Mexico (2 vol 1919), full text online.
  63. Clevenger, Michael (2017). The Mexican-American War and Its Relevance to 21st Century Military Professionals. United States Marine Corps. p. 9.
  64. Justin Harvey Smith (1919). The war with Mexico vol. 1. Macmillan. p. 464. ISBN 9781508654759.
  65. "The Gold Rush of California: A Bibliography of Periodical Articles". California State University, Stanislaus. 2002.
  66. "California Gold Rush, 1848–1864". Learn California.org, a site designed for the Secretary of State of California.
  67. Mead, Rebecca J. (2006). How the Vote Was Won: Woman Suffrage in the Western United States, 1868–1914.
  68. Riley, Glenda (2001). Inventing the American Woman: An Inclusive History.
  69. Chemerinsky, Erwin (2019). Constitutional Law: Principles and Policies (6th ed.). New York: Wolters Kluwer. ISBN 978-1454895749, p. 722.
  70. Hall, Kermit (1992). Oxford Companion to the Supreme Court of the United States. Oxford University Press. p. 889. ISBN 9780195176612.
  71. Bernard Schwartz (1997). A Book of Legal Lists: The Best and Worst in American Law. Oxford University Press. p. 70. ISBN 978-0198026945.
  72. Rodrigue, John C. (2001). Reconstruction in the Cane Fields: From Slavery to Free Labor in Louisiana's Sugar Parishes, 1862–1880. Louisiana State University Press. p. 168. ISBN 978-0-8071-5263-8.
  73. Stiglitz, Joseph (2013). The Price of Inequality: How Today's Divided Society Endangers Our Future. W. W. Norton & Company. p. xxxiv. ISBN 978-0-393-34506-3.
  74. Hudson, Winthrop S. (1965). Religion in America. New York: Charles Scribner's Sons. pp. 228–324.
  75. Michael Kazin; et al. (2011). The Concise Princeton Encyclopedia of American Political Turn up History. Princeton University Press. p. 181. ISBN 978-1400839469.
  76. James H. Timberlake, Prohibition and the Progressive Movement, 1900–1920 (1970) pp. 1–7.
  77. "Milestones: 1866–1898 – Office of the Historian". history.state.gov. Archived from the original on June 19, 2019. Retrieved April 4, 2019.
  78. W. Joseph Campbell, Yellow journalism: Puncturing the myths, defining the legacies (2001).
  79. DeBruyne, Nese F. (2017). American War and Military Operations Casualties: Lists and Statistics (PDF) (Report). Congressional Research Service.
  80. Burns, James MacGregor (1970). Roosevelt: The Soldier of Freedom. Harcourt Brace Jovanovich. hdl:2027/heb.00626. ISBN 978-0-15-678870-0. pp. 141-42
  81. "World War 2 Casualties". World War 2. Otherground, LLC and World-War-2.info. 2003.
  82. "World War II POWs remember efforts to strike against captors". The Times-Picayune. Associated Press. 5 October 2012.
  83. Gordon, John Steele. "10 Moments That Made American Business". American Heritage. No. February/March 2007.
  84. Chandler, Lester V. (1970). America's Greatest Depression 1929–1941. New York, Harper & Row.
  85. Chandler (1970); Jensen (1989); Mitchell (1964)
  86. Getchell, Michelle (October 26, 2017). "The United Nations and the United States". Oxford Research Encyclopedia of American History. doi:10.1093/acrefore/9780199329175.013.497. ISBN 978-0-19-932917-5.
  87. Blakeley, Ruth (2009). State Terrorism and Neoliberalism: The North in the South. Routledge. p. 92. ISBN 978-0415686174.
  88. Scott, Len; Hughes, R. Gerald (2015). The Cuban Missile Crisis: A Critical Reappraisal. Taylor & Francis. p. 17. ISBN 9781317555414.
  89. Jonathan, Colman (April 1, 2019). "The U.S. Legal Case for the Blockade of Cuba during the Missile Crisis, October-November 1962". Journal of Cold War Studies.

References



  • "Lesson Plan on "What Made George Washington a Good Military Leader?"". Archived from the original on June 11, 2011.
  • "Outline of American History – Chapter 1: Early America". usa.usembassy.de. Archived from the original on November 20, 2016. Retrieved September 27, 2019.
  • Beard, Charles A.; Beard, Mary Ritter; Jones, Wilfred (1927). The Rise of American civilization. Macmillan.
  • Chenault, Mark; Ahlstrom, Rick; Motsinger, Tom (1993). In the Shadow of South Mountain: The Pre-Classic Hohokam of 'La Ciudad de los Hornos', Part I and II.
  • Coffman, Edward M. (1998). The War to End All Wars: The American Military Experience in World War I.
  • Cooper, John Milton (2001). Breaking the Heart of the World: Woodrow Wilson and the Fight for the League of Nations. Cambridge University Press. ISBN 9780521807869.
  • Corbett, P. Scott; Janssen, Volker; Lund, John M.; Pfannestiel, Todd; Waskiewicz, Sylvie; Vickery, Paul (June 26, 2020). "3.3 English settlements in America. The Chesapeake colonies: Virginia and Maryland. The rise of slavery in the Chesapeake Bay Colonies". U.S. history. OpenStax. Archived from the original on August 8, 2020. Retrieved August 8, 2020.
  • Dangerfield, George (1963). The Era of Good Feelings: America Comes of Age in the Period of Monroe and Adams Between the War of 1812, and the Ascendancy of Jackson.
  • Day, A. Grove (1940). Coronado's Quest: The Discovery of the Southwestern States. Archived from the original on July 26, 2012.
  • Gaddis, John Lewis (2005). The Cold War: A New History.
  • Gaddis, John Lewis (1989). The Long Peace: Inquiries Into the History of the Cold War.
  • Gaddis, John Lewis (1972). The United States and the Origins of the Cold War, 1941–1947. Columbia University Press. ISBN 9780231122399.
  • Goodman, Paul. The First American Party System. in Chambers, William Nisbet; Burnham, Walter Dean, eds. (1967). The American Party Systems: Stages of Political Development.
  • Greene, John Robert (1995). The Presidency of Gerald R. Ford.
  • Greene, Jack P. & Pole, J. R., eds. (2003). A Companion to the American Revolution (2nd ed.). ISBN 9781405116749.
  • Guelzo, Allen C. (2012). "Chapter 3–4". Fateful Lightning: A New History of the Civil War and Reconstruction. ISBN 9780199843282.
  • Guelzo, Allen C. (2006). Lincoln's Emancipation Proclamation: The End of Slavery in America.
  • Henretta, James A. (2007). "History of Colonial America". Encarta Online Encyclopedia. Archived from the original on September 23, 2009.
  • Hine, Robert V.; Faragher, John Mack (2000). The American West: A New Interpretive History. Yale University Press.
  • Howe, Daniel Walker (2009). What Hath God Wrought: The Transformation of America, 1815–1848. Oxford History of the United States. p. 798. ISBN 9780199726578.
  • Jacobs, Jaap (2009). The Colony of New Netherland: A Dutch Settlement in Seventeenth-Century America (2nd ed.). Cornell University Press. Archived from the original on July 29, 2012.
  • Jensen, Richard J.; Davidann, Jon Thares; Sugital, Yoneyuki, eds. (2003). Trans-Pacific relations: America, Europe, and Asia in the twentieth century. Greenwood.
  • Kennedy, David M. (1999). Freedom from Fear: The American People in Depression and War, 1929–1945. Oxford History of the United States.
  • Kennedy, David M.; Cohen, Lizabeth; Bailey, Thomas A. (2002). The American Pageant: A History of the Republic (12th ed.). Boston: Houghton Mifflin. ISBN 9780618103492.
  • Middleton, Richard; Lombard, Anne (2011). Colonial America: A History to 1763. Wiley. ISBN 9781405190046.
  • Milkis, Sidney M.; Mileur, Jerome M., eds. (2002). The New Deal and the Triumph of Liberalism.
  • Miller, John C. (1960). The Federalist Era: 1789–1801. Harper & Brothers.
  • Norton, Mary Beth; et al. (2011). A People and a Nation, Volume I: to 1877 (9th ed.). Houghton Mifflin. ISBN 9780495916550.
  • Ogawa, Dennis M.; Fox, Evarts C. Jr. (1991). Japanese Americans, from Relocation to Redress.
  • Patterson, James T. (1997). Grand Expectations: The United States, 1945–1974. Oxford History of the United States.
  • Rable, George C. (2007). But There Was No Peace: The Role of Violence in the Politics of Reconstruction.
  • Riley, Glenda (2001). Inventing the American Woman: An Inclusive History.
  • Savelle, Max (2005) [1948]. Seeds of Liberty: The Genesis of the American Mind. Kessinger Publishing. pp. 185–90. ISBN 9781419107078.
  • Stagg, J. C. A. (1983). Mr Madison's War: Politics, Diplomacy and Warfare in the Early American Republic, 1783–1830. Princeton University Press. ISBN 0691047022.
  • Stagg, J. C. A. (2012). The War of 1812: Conflict for a Continent.
  • Stanley, Peter W. (1974). A Nation in the Making: The Philippines and the United States, 1899–1921. pp. 269–272.
  • Thornton, Russell (1991). "The Demography of the Trail of Tears Period: A New Estimate of Cherokee Population Losses". In William L. Anderson (ed.). Cherokee Removal: Before and After.
  • Tooker E (1990). "The United States Constitution and the Iroquois League". In Clifton JA (ed.). The Invented Indian: Cultural Fictions and Government Policies. Transaction Publishers. pp. 107–128. ISBN 9781560007456. Retrieved November 24, 2010.
  • van Dijk, Ruud; et al. (2013). Encyclopedia of the Cold War. Routledge. pp. 863–64. ISBN 9781135923112.
  • Vann Woodward, C. (1974). The Strange Career of Jim Crow (3rd ed.).
  • Wilentz, Sean (2008). The Age of Reagan: A History, 1974–2008. Harper. ISBN 9780060744809.
  • Wood, Gordon S. (2009). Empire of Liberty: A History of the Early Republic, 1789–1815. Oxford History of the United States. Oxford University Press. ISBN 9780195039146.
  • Zinn, Howard (2003). A People's History of the United States. HarperPerennial Modern Classics. ISBN 9780060528423.
  • Zophy, Angela Howard, ed. (2000). Handbook of American Women's History (2nd ed.). ISBN 9780824087449.