جنگ سی ساله

ضمیمه ها

شخصیت ها

منابع


Play button

1618 - 1648

جنگ سی ساله



جنگ سی ساله یکی از طولانی ترین و مخرب ترین درگیری ها در تاریخ اروپا بود که از سال 1618 تا 1648 به طول انجامید. جنگ عمدتاً در اروپای مرکزی، تخمین زده می شود که 4.5 تا 8 میلیون سرباز و غیرنظامی در نتیجه نبرد، قحطی و بیماری جان خود را از دست دادند. در حالی که برخی از مناطق آلمان امروزی کاهش جمعیت بیش از 50٪ را تجربه کردند.درگیری های مرتبط شامل جنگ هشتاد ساله، جنگ جانشینی مانتو، جنگ فرانسه و اسپانیا و جنگ بازسازی پرتغال است.تا قرن بیستم، مورخان عموماً جنگ را ادامه مبارزه مذهبی می دانستند که توسط اصلاحات قرن شانزدهم در امپراتوری مقدس روم آغاز شد.صلح 1555 آگسبورگ تلاش کرد تا با تقسیم امپراتوری به ایالت های لوتری و کاتولیک این مشکل را حل کند، اما در 50 سال بعد، گسترش پروتستانتیسم فراتر از این مرزها، شهرک سازی را بی ثبات کرد.در حالی که اکثر مفسران مدرن قبول دارند که اختلافات بر سر مذهب و اقتدار امپراتوری عوامل مهمی در ایجاد جنگ بودند، آنها استدلال می‌کنند که دامنه و گستره آن ناشی از رقابت برای تسلط اروپا بین اسپانیا و اتریش تحت حاکمیت هابسبورگ و خانه بوربن فرانسه بود.شیوع آن به طور کلی به سال 1618 مربوط می شود، زمانی که امپراتور فردیناند دوم به عنوان پادشاه بوهم برکنار شد و فردریک پنجم پروتستان از قزاقستان جایگزین آن شد.اگرچه نیروهای امپراتوری به سرعت شورش بوهمی را سرکوب کردند، مشارکت او نبردها را به قصر گسترش داد، که اهمیت استراتژیک آن در جمهوری هلند و اسپانیا جلب شد و سپس درگیر جنگ هشتاد ساله شد.از آنجایی که حاکمانی مانند کریستین چهارم دانمارک و گوستاووس آدولفوس از سوئد نیز سرزمین هایی را در داخل امپراتوری در اختیار داشتند، این امر به آنها و دیگر قدرت های خارجی بهانه ای برای مداخله می داد و اختلافات داخلی خاندان ها را به یک درگیری گسترده تر اروپایی تبدیل می کرد.مرحله اول از 1618 تا 1635 عمدتاً یک جنگ داخلی بین اعضای آلمانی امپراتوری مقدس روم با حمایت قدرت های خارجی بود.پس از سال 1635، امپراتوری در یک مبارزه گسترده‌تر بین فرانسه، تحت حمایت سوئد، و امپراتور فردیناند سوم، متحد اسپانیا، به یک تئاتر تبدیل شد.این با صلح 1648 وستفالیا به پایان رسید، که مقررات آن شامل خودمختاری بیشتر در داخل امپراتوری برای ایالت هایی مانند باواریا و زاکسن و همچنین پذیرش استقلال هلند توسط اسپانیا بود.این درگیری با تضعیف هابسبورگ ها نسبت به فرانسه، توازن قوای اروپا را تغییر داد و زمینه را برای جنگ های لویی چهاردهم فراهم کرد.
HistoryMaps Shop

بازدید از فروشگاه

1600 Jan 1

پیش درآمد

Central Europe
اصلاحات پروتستانی در سال 1517 آغاز شد، اما تأثیرات آن بسیار طولانی تر بود.اقتدار کلیسای کاتولیک در اروپا برای اولین بار پس از مدت ها مورد سوال قرار گرفت و این قاره به دو دسته کاتولیک و پروتستان تقسیم شد.در حالی که برخی از کشورها به وضوح پروتستان بودند، مانند انگلستان و هلند ، و برخی دیگر ماننداسپانیا به شدت کاتولیک باقی ماندند، برخی دیگر با شکاف داخلی حاد مشخص شدند.اصلاحات مارتین لوتر به شدت شاهزادگان آلمانی را در امپراتوری مقدس روم تقسیم کرد، که منجر به درگیری بین امپراتوران کاتولیک هاپسبورگ و شاهزادگان (عمدتاً در بخش شمالی امپراتوری) شد که پروتستانتیسم لوتری را پذیرفتند.این منجر به چندین درگیری شد که با صلح آگسبورگ (1555) پایان یافت، که اصل cuius regio، eius religio (هر کسی که سلطنت کند، مذهب او) در امپراتوری مقدس روم ایجاد شد.بر اساس شرایط صلح آگسبورگ، امپراتور مقدس روم از حق اجرای یک دین واحد در سراسر "امپراتوری" چشم پوشی کرد و هر شاهزاده می توانست بین ایجاد کاتولیک یا لوترانیسم در سرزمین های تحت کنترل خود یکی را انتخاب کند.
1618 - 1623
فاز بوهمیornament
Play button
1618 May 23

دفاع دوم پراگ

Hradčany, Prague 1, Czechia
دفاع دوم پراگ یک رویداد کلیدی بود که منجر به جنگ سی ساله شد.این در 23 مه 1618 اتفاق افتاد، زمانی که گروهی از شورشیان پروتستان دو نایب السلطنه امپراتوری کاتولیک و منشی آنها را از پنجره صدارتخانه بوهمی به بیرون پرتاب کردند.این اقدامی نمادین در اعتراض به سلطنت کاتولیک هابسبورگ و سیاست های مذهبی آن در منطقه بود.نایب السلطنه ها از سقوط جان سالم به در بردند که باعث خشم بیشتر پروتستان ها شد.بلافاصله پس از دفاع، املاک پروتستان و هابسبورگ های کاتولیک شروع به جمع آوری متحدان برای جنگ کردند.
نبرد پیلسن
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1618 Sep 19 - Nov 21

نبرد پیلسن

Plzeň, Czechia
پس از دفاع از پراگ، دولت جدید متشکل از اشراف و اعیان پروتستان به ارنست فون منسفلد فرماندهی تمام نیروهای خود را داد.در همین حین، اشراف و کشیشان کاتولیک شروع به فرار از کشور کردند.برخی از صومعه ها و همچنین عمارت های غیر مستحکم تخلیه شدند و پناهندگان کاتولیک به سمت شهر پیلسن رفتند، جایی که فکر می کردند می توان یک دفاع موفق را سازماندهی کرد.شهر به خوبی برای یک محاصره طولانی آماده شده بود، اما نیروهای دفاعی ضعیف بودند و مدافعان فاقد باروت کافی برای توپخانه خود بودند.منسفلد تصمیم گرفت قبل از اینکه کاتولیک ها بتوانند از بیرون حمایت کنند، شهر را تصرف کند.در 19 سپتامبر 1618 ارتش منسفلد به حومه شهر رسید.مدافعان دو دروازه شهر را مسدود کردند و دروازه سوم با گاردهای اضافی تقویت شد.ارتش پروتستان برای شروع یک حمله همه جانبه به قلعه ضعیف تر از آن بود، بنابراین منسفلد تصمیم گرفت شهر را با گرسنگی تصرف کند.در 2 اکتبر توپخانه پروتستان وارد شد، اما کالیبر و تعداد توپها کم بود و بمباران دیوارهای شهر تأثیر چندانی نداشت.محاصره ادامه یافت و پروتستان‌ها روزانه آذوقه و سربازگیری جدید دریافت می‌کردند، در حالی که مدافعان فاقد غذا و مهمات بودند.همچنین چاه اصلی شهر تخریب شد و ذخایر آب آشامیدنی به زودی تخلیه شد.سرانجام، در 21 نوامبر، شکاف هایی در دیوارها ایجاد شد و سربازان پروتستان به داخل شهر ریختند.پس از چندین ساعت نبرد تن به تن، تمام شهر در دست منسفلد بود.نبرد پیلسن اولین نبرد بزرگ جنگ سی ساله بود.
فردیناند پادشاه بوهمیا می شود
امپراتور فردیناند دوم ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Mar 20

فردیناند پادشاه بوهمیا می شود

Bohemia Central, Czechia
در 20 مارس 1619 ماتیاس درگذشت و فردیناند به طور خودکار پادشاه بوهمیا شد.فردیناند نیز متعاقباً به عنوان امپراتور روم مقدس به عنوان فردیناند دوم انتخاب شد.
نبرد سابلات
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Jun 10

نبرد سابلات

Dříteň, Czechia
نبرد سابلات یا زابلاتی در 10 ژوئن 1619، در طول دوره بوهمیایی جنگ سی ساله رخ داد.این نبرد بین ارتش امپراتوری کاتولیک رومی به رهبری چارلز بوناونتور د لونگووال، کنت بوکوی و ارتش پروتستان ارنست فون منسفلد درگرفت.زمانی که مانسفلد برای تقویت ژنرال هوهنلوهه که بودجوویس را محاصره می کرد، در راه بود، بوکوی مانسفلد را در نزدیکی دهکده کوچک زابلاتی، در حدود 25 کیلومتری (16 مایلی) کیلومتری شمال غرب بودجوویس، رهگیری کرد و او را به نبرد برد.منسفلد متحمل شکست شد و حداقل 1500 پیاده نظام و قطار بار خود را از دست داد.در نتیجه، بوهمی ها مجبور شدند محاصره بودجوویسه را بردارند.
نبرد ویسترنیتز
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 5

نبرد ویسترنیتز

Dolní Věstonice, Czechia
بودویس (České Budějovice) یکی از سه شهری بود که در زمان شورش بوهم به پادشاه فردیناند از خانه هابسبورگ وفادار ماند.پس از پیروزی هابسبورگ در سابلات، بوهمی ها مجبور شدند محاصره České Budějovice را بالا ببرند.در 15 ژوئن 1619، گئورگ فردریش از هوهنلوه-نوینشتاین-ویکرهایم به سوبسلاو عقب نشینی کرد و در آنجا منتظر کمک کنت هاینریش ماتیاس فون تورن بود.فردیناند پس از تسلط بر مناطق مستحکم جنوب بوهم، نیرویی به فرماندهی دامپییر به موراویا فرستاد که طرف شورشیان بوهمی را انتخاب کرده بود.با این حال، دامپییر در Dolní Věstonice (به آلمانی: Wisternitz) توسط نیروهای موراوی به رهبری فون تیفن باخ (برادر رودولف فون تیفن باخ) و لادیسلاو ولن ز ژروتینا در اوت 1619 شکست خورد، که موراویا را در اردوگاه بوهمی ترک کرد.نبرد Wisternitz یا Dolní Věstonice در 5 اوت 1619 بین نیروهای موراویایی از کنفدراسیون بوهمی به فرماندهی فردریش فون تیفن باخ (Teuffenbach) و ارتش هابسبورگ به رهبری هانری دو دامپییر درگرفت.این نبرد یک پیروزی موراوی بود.
فردریک پنجم پادشاه بوهمیا می شود
فردریک پنجم از قصر ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Aug 26

فردریک پنجم پادشاه بوهمیا می شود

Bohemia Central, Czechia

شورشیان بوهمی به طور رسمی فردیناند را به عنوان پادشاه بوهم خلع کردند و فردریک پنجم را به جای او انتخاب کردند.

نبرد هومنه
محاصره وین ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1619 Nov 22 - Nov 23

نبرد هومنه

Humenné, Slovakia
بسیاری از کشورهای امپراتوری مقدس روم، جنگ سی ساله را فرصتی عالی برای (دوباره) به دست آوردن استقلال خود می دیدند.یکی از آنها مجارستان به رهبری گابور بتلن، شاهزاده ترانسیلوانیا بود.او در اتحادیه پروتستان ضد هابسبورگ به بوهم پیوست.در مدت کوتاهی شمال مجارستان و براتیسلاوا را فتح کرد و در نوامبر محاصره وین - پایتخت اتریش و امپراتوری مقدس روم را آغاز کرد.وضعیت امپراتور فردیناند دوم دراماتیک بود.امپراتور نامه ای به زیگیزموند سوم لهستان فرستاد و از او خواست که خطوط تدارکاتی بیتلن را از ترانسیلوانیا قطع کند.او همچنین جورج دروگث، کنت هومونا - رقیب سابق بیتلن، اکنون لرد قاضی سلطنتی مجارستان - را به لهستان فرستاد تا برای هابسبورگ نیرو استخدام کند.کشورهای مشترک المنافع لهستان و لیتوانی نمی خواستند در جنگ شرکت کنند، بنابراین بی طرف ماندند.اما پادشاه که از طرفداران قوی اتحادیه کاتولیک و هابسبورگ بود، تصمیم گرفت به امپراتور کمک کند.اگرچه او نمی‌خواست مستقیماً نیرو بفرستد، اما به Drugeth اجازه داد تا مزدوران را در لهستان استخدام کند.Drugeth حدود 8000 Lisowczycy را به رهبری روگاوسکی استخدام کرد که به 3000 مرد خودش پیوست.ارتش ملحق شده شامل حدود 11000 سرباز بود، اما این تعداد مورد بحث است.Lisowczycy در عصر روز 22 نوامبر با سپاه جورج راکوچی در نزدیکی هومنه در کوه‌های کارپات روبرو شد.والنتی روگاوسکی نتوانست سواره نظام را کنار هم نگه دارد و از هم جدا شد.روز بعد، در 23 نوامبر، راکوچی تصمیم گرفت پیاده نظام خود را برای غارت اردوگاه دشمن بفرستد.در حالی که این کار را انجام می داد، سرانجام روگاوسکی نیروهای خود را جمع کرد و به طور غیرمنتظره ای به ترانسیلوانیایی ها حمله کرد.در مدت کوتاهی، راکوچی مجبور شد عقب نشینی خود را اعلام کند.نبرد توسط لهستانی ها برنده شد.وقتی بتلن از شکست راکوچی مطلع شد، مجبور شد محاصره را بشکند، سربازانش را جمع کند و به براتیسلاوا بازگردد و حدود 12000 سواره نظام به رهبری جورج سچی به شمال مجارستان فرستاد تا آن را در برابر لیزوچیسی ایمن کند.فردیناند دوم او را وادار به امضای آتش بس کرد و در 16 ژانویه 1620 پیمان صلحی را در پوزسونی (براتیسلاوا کنونی) امضا کردند.نبرد هومنه بخش مهمی از جنگ بود زیرا مداخله لهستانی وین - پایتخت امپراتوری مقدس روم - را از ترانسیلوانیا نجات داد.به همین دلیل است که برخی منابع لهستانی آن را اولین نقش برجسته وین می نامند - دومی نبرد معروف وین در سال 1683 است.
Play button
1620 Nov 8

نبرد کوه سفید

Prague, Czechia
ارتشی متشکل از 21000 بوهمی و مزدور تحت فرماندهی کریستین آنهالت توسط 23000 نفر از ارتش های ترکیبی فردیناند دوم، امپراتور مقدس روم، به رهبری چارلز بوناونتور دو لونگوال، کنت بوکوی، و اتحادیه کاتولیک آلمان به رهبری ماکسیمیلیان اول، منتخب، شکست خوردند. باواریا و یوهان تسرکلاس، کنت تیلی، در Bílá Hora ("کوه سفید") نزدیک پراگ.تلفات بوهمی شدید نبود، اما روحیه آنها سقوط کرد و نیروهای امپراتوری روز بعد پراگ را اشغال کردند.
نبرد مینگولشیم
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1622 Apr 27

نبرد مینگولشیم

Heidelberg, Germany
نبرد Mingolsheim در 27 آوریل 1622، در نزدیکی روستای آلمانی Wiesloch، در 23 کیلومتری (14 مایلی) جنوب هایدلبرگ، بین ارتش پروتستان به فرماندهی ژنرال فون منسفلد و مارگراف بادن-دورلاخ در برابر ارتش کاتولیک رومی به فرماندهی کنت انجام شد. تیلی.در اوایل بهار سال 1621، یک نیروی مزدور به فرماندهی گئورگ فردریش، مارگراف بادن-دورلاخ، از رودخانه راین از آلزاس عبور کرد تا با نیرویی به فرماندهی ارنست فون منسفلد پیوند بخورد.روی هم رفته، هدف ارتش ها جلوگیری از پیوند بین کنت تیلی و گونزالو فرناندز د کوردوبا بود که با یک ارتش 20000 نفری از هلند اسپانیایی به دستور ژنرال آمبروزیو اسپینولا وارد شد.تیلی با ارتش پروتستان در گارد عقب خود ملاقات کرد و بر آن سوار شد.این حمله تا زمانی که او با بدن اصلی پروتستان درگیر شد، موفقیت آمیز بود و سپس با آن مخالفت شد.تیلی عقب نشینی کرد و ارتش ثابت پروتستان را دور زد تا با کوردوبا در اواخر همان ماه پیوند بخورد.پس از نبرد، منسفلد خود را در یک نقطه ضعف مشخص دید تا اینکه ارتش مسیحیان برانسویک از شمال به آنجا رسیدند.دو ارتش در اواخر ماه در نبرد ویمپفن درگیر شدند.
1625 - 1629
فاز دانمارکیornament
Play button
1625 Jan 1

مداخله دانمارکی

Denmark
پس از برکناری فردریک در سال 1623، جان جورج از ساکسونی و جورج ویلیام، کالوینیست، انتخاب کننده براندنبورگ، نگران شدند که فردیناند قصد دارد اسقف های کاتولیک سابق را که در حال حاضر توسط پروتستان ها اداره می شد، پس بگیرد.کریستین چهارم به عنوان دوک هلشتاین نیز عضوی از حلقه نیدرزاکسون بود، در حالی که اقتصاد دانمارک به تجارت بالتیک و عوارض ناشی از ترافیک از طریق اورسوند متکی بود.فردیناند با املاکی که از شورشیان بوهمی مصادره شده بود به آلبرشت فون والنشتاین برای حمایتش از فردریک پرداخته بود و اکنون با او قرارداد بست تا شمال را بر اساس مشابهی فتح کند.در ماه مه 1625، کریس نیدرزاکسن مسیحی را فرمانده نظامی خود انتخاب کرد، البته بدون مقاومت.زاکسن و براندنبورگ به دانمارک و سوئد به عنوان رقبا نگاه می کردند و می خواستند از درگیر شدن در امپراتوری اجتناب کنند.تلاش ها برای مذاکره بر سر راه حل مسالمت آمیز شکست خورد زیرا درگیری در آلمان بخشی از کشمکش گسترده تر بین فرانسه و رقبای هابسبورگ آنها دراسپانیا و اتریش شد.در معاهده ژوئن 1624 کامپینی، فرانسه موافقت کرده بود که جنگ هلندی علیه اسپانیا را برای حداقل سه سال یارانه بدهد، در حالی که در دسامبر 1625 در معاهده لاهه، هلندی ها و انگلیسی ها موافقت کردند که از مداخله دانمارک در امپراتوری حمایت مالی کنند.
نبرد پل دسائو
ارتش دانمارک در حال حرکت از روی یک پل، جنگ سی ساله- توسط کریستین هولم ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Apr 25

نبرد پل دسائو

Saxony-Anhalt, Germany
پل نبرد دسائو یک نبرد مهم در جنگ سی ساله بین پروتستان های دانمارکی و نیروهای کاتولیک امپراتوری آلمان در رودخانه البه خارج از دسائو، آلمان در 25 آوریل 1626 بود. این نبرد تلاشی بود توسط ارنست فون منسفلد برای عبور از دسائو. پل به منظور حمله به مقر ارتش امپراتوری در ماگدبورگ آلمان.پل دسائو تنها راه دسترسی زمینی بین ماگدبورگ و درسدن بود که پیشروی را برای دانمارکی ها دشوار می کرد.کنت تیلی خواستار کنترل پل بود تا از دسترسی پادشاه دانمارک کریستین چهارم به کاسل جلوگیری کند و از دایره ساکسون پایین محافظت کند.نیروهای آلمانی امپراتوری آلبرشت فون والنشتاین در این نبرد نیروهای پروتستان ارنست فون مانسفلد را شکست دادند.
نبرد لوتر
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1626 Aug 27

نبرد لوتر

Lutter am Barenberge, Lower Sa
برنامه مبارزات انتخاباتی کریستین برای سال 1626 شامل سه بخش بود.در حالی که او ارتش اصلی را علیه تیلی رهبری می کرد، ارنست فون منسفلد به والنشتاین حمله کرد که توسط کریستین برانزویک حمایت می شد.در این رویداد، منسفلد در نبرد پل دسائو در آوریل شکست خورد، در حالی که حمله کریستین برانسویک به طور کامل شکست خورد و او در ماه ژوئن بر اثر بیماری درگذشت.کریستین که تحت مانور باران سیل آسا قرار گرفته بود، به پایگاه خود در ولفنبوتل بازگشت، اما تصمیم گرفت در 27 اوت در لوتر بایستد و بجنگد.حمله غیرمجاز جناح راست او منجر به پیشروی عمومی شد که با تلفات سنگین دفع شد و تا اواخر بعد از ظهر، نیروهای کریستین در عقب نشینی کامل قرار گرفتند.یک سری اتهامات توسط سواره نظام دانمارکی او را قادر به فرار کرد، اما به قیمت حداقل 30 درصد از ارتش، تمام توپخانه و بیشتر قطار چمدان.بسیاری از متحدان آلمانی‌اش او را ترک کردند و اگرچه جنگ تا معاهده لوبک در ژوئن 1629 ادامه یافت، شکست در لوتر عملاً به امید کریستین برای گسترش دارایی‌های آلمانی‌اش پایان داد.
Play button
1628 Jan 1 - 1631

جنگ جانشینی Mantuan

Casale Monferrato, Casale Monf
جنگ جانشینی مانتوها (1628-1631) درگیری مربوط به جنگ سی ساله بود که در اثر مرگ وینچنزو دوم در دسامبر 1627، آخرین وارث مرد در خط مستقیم خاندان گونزاگا و حاکم دوک‌ها، به وجود آمد. مانتوا و مونفراتاین مناطق کلیدی برای کنترل جاده اسپانیا بود، یک مسیر زمینی که به هابسبورگاسپانیا اجازه می داد تا نیروهای استخدام شده و تدارکات را از ایتالیا به ارتش خود در فلاندر منتقل کند.نتیجه یک جنگ نیابتی بین فرانسه بود که از دوک نورس متولد فرانسه حمایت می کرد و اسپانیا که از پسر عموی دور او دوک گواستالا حمایت می کرد.نبرد با محوریت دژ Casale Monferrato، که اسپانیایی ها دو بار، از مارس 1628 تا آوریل 1629 و از سپتامبر 1629 تا اکتبر 1630 آن را محاصره کردند. مداخله فرانسه از طرف Nevers در آوریل 1629 باعث شد که امپراتور فردیناند دوم با انتقال نیروهای امپراتوری از اسپانیا از اسپانیا حمایت کند. آلمان شمالی که مانتوا را در ژوئیه 1630 تصرف کرد. با این حال، نیروهای کمکی فرانسوی به نورس امکان داد که کاساله را حفظ کند، در حالی که فردیناند در پاسخ به مداخله سوئد در جنگ سی ساله، نیروهای خود را خارج کرد و دو طرف در اکتبر 1630 با آتش بس موافقت کردند.معاهده ژوئن 1631 چراسکو، نور را به عنوان دوک مانتوآ و مونفرات در ازای تلفات جزئی ارضی تأیید کرد.مهمتر از آن، فرانسه را به تصرف Pinerolo و Casale، قلعه‌های کلیدی که دسترسی به گذرگاه‌های آلپ را کنترل می‌کردند و از مرزهای جنوبی آن‌ها محافظت می‌کردند، باقی گذاشت.انحراف منابع امپراتوری و اسپانیایی از آلمان به سوئدی ها اجازه داد تا خود را در امپراتوری مقدس روم مستقر کنند و یکی از دلایلی بود که جنگ سی ساله تا سال 1648 ادامه یافت.
محاصره Stralsund
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 May 1 - Aug 4

محاصره Stralsund

Mecklenburg-Vorpommern, German
محاصره استرالسوند محاصره ای بود که توسط ارتش امپراتوری آلبرشت فون والنشتاین در طول جنگ سی ساله، از مه تا 4 اوت 1628، در استرالسوند قرار گرفت.رفع محاصره به سلسله پیروزی های والنشتاین پایان داد و به سقوط او کمک کرد.پادگان سوئدی در Stralsund اولین پادگان در خاک آلمان در تاریخ بود.این نبرد نشانگر ورود واقعی سوئد به جنگ بود.
نبرد ولگاست
کریستین چهارم دانمارک - نروژ با نیروی دریایی خود.نقاشی ویلهلم ماستراند او را در نبرد کولبرگر هاید در سال 1644 به تصویر می کشد. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1628 Sep 2

نبرد ولگاست

Mecklenburg-Vorpommern, German
نیروهای دانمارکی کریستین چهارم از دانمارک-نروژ به Usedom و سرزمین اصلی مجاور آن حمله کرده و نیروهای اشغالگر امپراتوری را بیرون رانده بودند.ارتش امپراتوری به فرماندهی آلبرشت فون والنشتاین، استرالسوند را برای مقابله با کریستین چهارم ترک کرد.در نهایت، نیروهای دانمارکی شکست خوردند.کریستین چهارم و کسری از نیروی فرودش توانستند با کشتی فرار کنند.
معاهده لوبک
اردوگاه والنشتاین ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1629 May 22

معاهده لوبک

Lübeck, Germany
در معاهده لوبک، کریستین چهارم، دانمارک را حفظ کرد، اما مجبور شد حمایت خود را از ایالات پروتستان آلمان متوقف کند.این به قدرت های کاتولیک این فرصت را داد تا در طی دو سال آینده سرزمین های پروتستان بیشتری را تصاحب کنند.این کشور قلمرو قبل از جنگ خود را به بهای جدایی نهایی از امور امپراتوری به دانمارک-نروژ بازگرداند.
1630 - 1634
فاز سوئدornament
مداخله سوئدی
گوستاووس آدولفوس ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jan 2

مداخله سوئدی

Sweden
گوستاووس آدولفوس، پادشاه پروتستان سوئد، تصمیم گرفت در دفاع از پروتستان ها در امپراتوری مقدس روم شرکت کند.با این حال، وزیر ارشد کاتولیک فرانسه و کاردینال کاتولیک ریشلیو از افزایش قدرت هاپسبورگ ها عصبی شده بودند.ریشلیو به مذاکره در مورد آتش بس آلتمارک بین سوئد و مشترک المنافع لهستان-لیتوانی کمک کرد و گوستاووس آدولفوس را برای ورود به جنگ آزاد کرد.
نیروهای سوئدی در دوک نشین پومرانیا فرود می آیند
فرود گوستاووس آدولفوس در پومرانیا، نزدیک پنیموند، 1630 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jun 1

نیروهای سوئدی در دوک نشین پومرانیا فرود می آیند

Peenemünde, Germany
پادشاه هیچ اعلام رسمی جنگی علیه قدرت های کاتولیک نداد.پس از حمله ای که به استرالسوند، متحدش صورت گرفت، او احساس کرد که بهانه کافی برای فرود بدون اعلان جنگ دارد.با استفاده از Stralsund به عنوان سر پل، در ژوئن 1630، نزدیک به 18000 سرباز سوئدی در دوک نشین پومرانیا فرود آمدند.گوستاووس با بوگیسلاو چهاردهم، دوک پومرانیا، ائتلافی امضا کرد و منافع خود را در پومرانیا در برابر کاتولیک مشترک المنافع لهستان-لیتوانی، دیگر رقیب بالتیک که از نظر خانواده و مذهب با فردیناند مرتبط بود، تضمین کرد.انتظارات از حمایت گسترده غیر واقعی بود.در پایان سال 1630، تنها متحد جدید سوئد ماگدبورگ بود که توسط تیلی محاصره شد.
محافظت از پامرانیا
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1630 Jul 20

محافظت از پامرانیا

Stettin, Poland
سپس پادشاه دستور داد که دفاع از استتین بهبود یابد.همه مردم شهر و روستاییان جمع آوری شدند و کارهای دفاعی به سرعت به پایان رسید.
نبرد فرانکفورت و اودر
نبرد فرانکفورت آن در اودر، 1631 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 Apr 13

نبرد فرانکفورت و اودر

Brandenburg, Germany
نبرد فرانکفورت بین امپراتوری سوئد و امپراتوری مقدس روم برای عبور از فرانکفورت آندر اودر، براندنبورگ، آلمان، از نظر استراتژیک مهم و مستحکم اودر انجام شد.این شهر اولین دژ اصلی امپراتوری بود که توسط سوئد در خارج از دوک نشین پومرانیا مورد حمله قرار گرفت، جایی که سوئد در سال 1630 یک سر پل ایجاد کرده بود. پس از یک محاصره دو روزه، نیروهای سوئدی با حمایت نیروهای کمکی اسکاتلندی به شهر یورش بردند.نتیجه پیروزی سوئد بود.با پاکسازی بعدی لندسبرگ (Warthe) مجاور (گورزوف کنونی)، فرانکفورت برای محافظت از عقب ارتش سوئد، زمانی که گوستاووس آدولفوس سوئدی به سمت آلمان مرکزی پیش رفت، خدمت کرد.
غارت ماگدبورگ
غارت ماگدبورگ – دوشیزگان ماگدبورگ، نقاشی 1866 اثر ادوارد اشتاینبروک ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1631 May 20 - May 24

غارت ماگدبورگ

Saxony-Anhalt, Germany
پس از دو ماه محاصره، پاپنهایم سرانجام تیلی را که نیروهای کمکی آورده بود را متقاعد کرد که در 20 مه با 40000 مرد تحت فرماندهی شخصی پاپنهایم به شهر حمله کند.شهروندان ماگدبورگ بیهوده به حمله امدادی سوئدی امیدوار بودند.در آخرین روز محاصره، اعضای شورا تصمیم گرفتند که زمان شکایت برای صلح فرا رسیده است، اما خبر تصمیم آنها به موقع به گوش تیلی نرسید.در اوایل صبح 20 مه، حمله با آتش سنگین توپخانه آغاز شد.اندکی پس از آن، پاپنهایم و تیلی حملات پیاده نظام را آغاز کردند.استحکامات شکسته شد و نیروهای امپراتوری توانستند با غلبه بر مدافعان دروازه کروکن را باز کنند که به کل ارتش اجازه داد تا برای غارت شهر وارد شهر شوند.هنگامی که فرمانده دیتریش فون فالکنبرگ توسط نیروهای امپراتوری کاتولیک به ضرب گلوله کشته شد، دفاع از شهر تضعیف و تضعیف شد.غارت ماگدبورگ بدترین قتل عام جنگ سی ساله در نظر گرفته می شود که منجر به کشته شدن حدود 20000 نفر شد.ماگدبورگ که در آن زمان یکی از بزرگترین شهرهای آلمان بود و در سال 1630 بیش از 25000 نفر جمعیت داشت، تا قرن هجدهم اهمیت خود را بازیافت.
Play button
1631 Sep 17

نبرد برایتنفلد

Breitenfeld, Leipzig, Germany
نبرد برایتنفلد در چهارراهی نزدیک برایتنفلد در حدود 8 کیلومتری شمال غربی شهر محصور شده لایپزیگ در 17 سپتامبر 1631 انجام شد. این اولین پیروزی بزرگ پروتستان ها در جنگ سی ساله بود.این پیروزی گوستاووس آدولف سوئدی از خاندان واسا را ​​به عنوان یک رهبر بزرگ تاکتیکی تأیید کرد و بسیاری از ایالت های پروتستان آلمان را وادار کرد تا با سوئد علیه اتحادیه کاتولیک آلمان به رهبری ماکسیمیلیان اول، انتخاب کننده باواریا و امپراتور روم مقدس فردیناند دوم، متحد شوند.
تهاجم سوئد به باواریا
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Mar 1

تهاجم سوئد به باواریا

Bavaria, Germany
در مارس 1632 گوستاووس آدولفوس پادشاه سوئد با ارتشی متشکل از سربازان سوئدی و مزدوران آلمانی به باواریا حمله کرد.آدولفوس قصد داشت نیروهای خود را به موازات رودخانه دانوب حرکت دهد و به سمت شرق حرکت کند تا شهرهای مستحکم اینگولشتات، رگنسبورگ و پاسائو را تصرف کند - تا سوئدی ها مسیر روشنی برای تهدید وین و امپراتور داشته باشند.با این حال، این شهرهای مستحکم در رود دانوب برای آدولف بسیار قوی بودند.
نبرد باران
نمای میدان جنگ از شرق: رودخانه لخ از سمت راست به مرکز جریان دارد، سپس از غرب (بالا) به رودخانه دوناو می ریزد.بالای مرکز شهر باران;شهر Donauwörth بالا سمت چپ.توپخانه سوئدی از سمت جنوب (سمت چپ) در سراسر رودخانه شلیک می کند، سواره نظام سوئدی از پایین مرکز آن عبور می کند.در طرف دیگر رودخانه، ارتش امپراتوری در میان ابرهای دود ناشی از رگبار توپخانه در حال عقب نشینی به سمت شمال (راست) است. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1632 Apr 5

نبرد باران

Rain, Swabia, Bavaria, Germany
تیلی با تعداد بسیار زیاد و با نیروهای بی‌تجربه، کارهای دفاعی را در امتداد رودخانه لخ، با مرکزیت شهر راین، ساخت، به این امید که گوستاووس را آنقدر به تأخیر بیندازد تا نیروهای امپراتوری تحت رهبری آلبرشت فون والنشتاین به او برسند.در 14 آوریل، سوئدی ها دفاعیات را با توپخانه بمباران کردند، سپس روز بعد از رودخانه گذشتند و نزدیک به 3000 تلفات، از جمله تیلی، برجای گذاشتند.در شانزدهم، ماکسیمیلیان از بایرن دستور عقب نشینی داد و تدارکات و اسلحه های خود را رها کرد.نبرد باران در 15 آوریل 1632 در نزدیکی باران در بایرن رخ داد.ارتش سوئدی-آلمانی به رهبری گوستاووس آدولفوس سوئدی و نیروهای اتحادیه کاتولیک به رهبری یوهان تسرکلاس، کنت تیلی، با آن جنگیدند.نبرد منجر به پیروزی سوئد شد، در حالی که تیلی به شدت مجروح شد و بعداً بر اثر جراحات جان باخت.با وجود این پیروزی، سوئدی ها از پایگاه های خود در شمال آلمان دور شده بودند و زمانی که ماکسیمیلیان با والنشتاین مرتبط شد، خود را در نورنبرگ محاصره کردند.این منجر به بزرگترین نبرد جنگ در 3 سپتامبر شد، زمانی که حمله به اردوگاه امپراتوری خارج از شهر به طور خونین دفع شد.
1632 Jul 17 - Sep 18

محاصره نورنبرگ

Nuremberg, Germany
در ژوئیه 1632، گوستاووس آدولفوس سوئدی به جای رویارویی با ارتش ترکیبی برتر امپراتوری و اتحادیه کاتولیک به فرماندهی آلبرشت فون والنشتاین و انتخاب کننده باواریا، ماکسیمیلیان اول، دستور عقب نشینی تاکتیکی به شهر نورنبرگ را صادر کرد.ارتش والنشتاین بلافاصله شروع به سرمایه گذاری در نورنبرگ کرد و شهر را محاصره کرد و منتظر گرسنگی و بیماری های همه گیر بود تا نیروی سوئدی را فلج کند.ثابت شد که حفظ محاصره برای محاصره‌کنندگان دشوار بود، زیرا شهر بزرگ بود و به نیروی بزرگی برای دور زدن نیاز داشت.در اردوگاه والنشتاین 50000 سرباز، 15000 اسب و 25000 پیرو اردوگاه وجود داشت.یافتن علوفه برای تأمین چنین نیروی محاصره ای ساکن بسیار دشوار بود.ارتش گوستاووس از طریق تقویت از 18500 نفر به 45000 نفر با 175 تفنگ صحرایی افزایش یافت که بزرگترین ارتشی بود که او شخصاً رهبری می کرد.با بهداشت نامناسب و تدارکات ناکافی، هر دو طرف از گرسنگی، تیفوس و اسکوربوت رنج می بردند.برای شکستن بن بست، 25000 مرد تحت رهبری گوستاووس در نبرد آلته وسته در 3 سپتامبر به سنگرهای امپراتوری حمله کردند اما نتوانستند از آن عبور کنند و 2500 نفر را در مقایسه با 900 امپریال از دست دادند.سرانجام با عقب نشینی سوئدی ها و متحدانشان، محاصره پس از یازده هفته پایان یافت.این بیماری باعث مرگ 10000 سرباز سوئدی و متحدان و 11000 فراری دیگر شد.گوستاووس در اثر مبارزه چنان ضعیف شده بود که پیشنهادهای صلح را به والنشتاین فرستاد و او آنها را رد کرد.
Play button
1632 Sep 16

نبرد لوتزن

Lützen, Saxony-Anhalt, Germany
نبرد لوتزن (16 نوامبر 1632) یکی از مهمترین نبردهای جنگ سی ساله بود.اگرچه تلفات از هر دو طرف به یک اندازه سنگین بود، نبرد یک پیروزی پروتستان ها بود، اما به قیمت جان یکی از مهم ترین رهبران طرف پروتستان، گوستاووس آدولفوس، پادشاه سوئد، تمام شد، که منجر به از دست دادن مسیر پروتستان شد.فیلد مارشال امپراتوری پاپنهایم نیز به مرگ مجروح شد.از دست دادن گوستاووس آدولف، فرانسه کاتولیک را به عنوان قدرت غالب در طرف "پروتستان" (ضد هابسبورگ) تبدیل کرد و در نهایت منجر به تأسیس اتحادیه هایلبرون و ورود آشکار فرانسه به جنگ شد.مشخصه نبرد مه بود که صبح آن روز بر مزارع زاکسن سنگین بود.عبارت "Lützendimma" (مه Lützen) هنوز در زبان سوئدی به منظور توصیف مه شدید استفاده می شود.
دستگیری و قتل والنشتاین
والنشتاین ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1634 Feb 5

دستگیری و قتل والنشتاین

Cheb, Czechia
شایعاتی مبنی بر اینکه والنشتاین در حال آماده شدن برای تغییر سمت است پخش می شد.حمام خون اگر نقطه اوج یک پاکسازی داخلی در ارتش امپراتوری مقدس روم بود.در 25 فوریه 1634، گروهی از افسران ایرلندی و اسکاتلندی که تحت تایید فردیناند دوم، امپراتور روم مقدس عمل می کردند، ژنرالسیمو آلبرشت فون والنشتاین و گروهی از همراهانش را در شهر ایگر (چب امروزی، جمهوری چک) ترور کردند.قاتلان بر اساس فرمان سلطنتی با جلاد برابری می کردند و با اموالی که از خانواده های قربانیانشان مصادره می شد پاداش دریافت می کردند.این پاکسازی از طریق آزار و شکنجه سایر پرسنل نظامی بلندپایه که به عنوان حامیان والنشتاین شناخته می شدند، ادامه یافت.
Play button
1634 Sep 6

نبرد نوردلینگن

Nördlingen, Bavaria, Germany
در سال 1634، سوئدی ها و متحدان آلمانی پروتستان آنها بخش اعظم جنوب آلمان را اشغال کردند و جاده اسپانیا را مسدود کردند، یک مسیر زمینی تدارکاتی که توسط اسپانیایی ها برای انتقال نیروها و تدارکات از ایتالیا برای حمایت از جنگ مداوم آنها علیه جمهوری هلند استفاده می شد.برای به دست آوردن کنترل مجدد بر این، یک ارتش اسپانیایی به رهبری کاردینال-اینفانت فردیناند با یک نیروی امپراتوری به رهبری فردیناند مجارستانی در نزدیکی شهر نوردلینگن، که توسط یک پادگان سوئدی نگهداری می شد، پیوند خورد.یک ارتش سوئدی-آلمانی به فرماندهی گوستاو هورن و برنهارد از ساکس وایمار برای کمک به آن لشکرکشی کردند، اما آنها تعداد و کالیبر نیروهای امپریالیستی-اسپانیایی را که در مقابل آنها قرار داشتند، دست کم گرفتند.در 6 سپتامبر، هورن یک سری حملات را علیه کارهای خاکی ساخته شده در تپه های جنوب نوردلینگن انجام داد که همه آنها دفع شدند.اعداد برتر به این معنی بود که فرماندهان اسپانیایی-امپراتوری می توانستند به طور مداوم مواضع خود را تقویت کنند و هورن در نهایت شروع به عقب نشینی کرد.همانطور که آنها این کار را انجام دادند، توسط سواره نظام امپراتوری دور شدند و ارتش پروتستان از بین رفت.شکست عواقب سرزمینی و استراتژیک گسترده ای داشت.سوئدی ها از بایرن خارج شدند و تحت شرایط صلح پراگ در می 1635، متحدان آلمانی آنها با امپراتور فردیناند دوم صلح کردند.فرانسه که قبلاً خود را به تأمین مالی سوئدی ها و هلندی ها محدود کرده بود، رسماً متحد شد و به عنوان یک متخاصم فعال وارد جنگ شد.
1635 - 1646
فاز فرانسهornament
فرانسه به جنگ می پیوندد
پرتره کاردینال ریشلیو چند ماه قبل از مرگش ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 Apr 1

فرانسه به جنگ می پیوندد

France
شکست جدی سوئد در نوردلینگن در سپتامبر 1634 مشارکت آنها را تهدید کرد و باعث شد فرانسه مستقیماً مداخله کند.بر اساس معاهده کامپینی در آوریل 1635 که با اکسل اکسنسترنا مذاکره شد، ریشلیو یارانه های جدیدی را برای سوئدی ها موافقت کرد.او همچنین مزدورانی را به رهبری برنهارد از ساکس وایمار برای حمله به راینلند استخدام کرد و در ماه مه بهاسپانیا اعلام جنگ کرد و جنگ فرانسه و اسپانیا از 1635 تا 1659 آغاز شد.
فرانسه به هلند اسپانیایی حمله می کند
سربازان فرانسوی در حال غارت یک روستا ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 1

فرانسه به هلند اسپانیایی حمله می کند

Netherlands

پس از حمله به هلند اسپانیایی در ماه مه 1635، ارتش فرانسه که مجهز نبود، سقوط کرد و 17000 تلفات ناشی از بیماری و فرار را متحمل شد.

صلح پراگ
صلح پراگ ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1635 May 30

صلح پراگ

Prague Castle, Masarykova, Rud
صلح پراگ به مشارکت زاکسن در جنگ سی ساله پایان داد.این شرایط بعداً اساس صلح وستفالیا در سال 1648 را تشکیل داد.دیگر شاهزادگان آلمانی متعاقباً به این معاهده پیوستند و اگرچه جنگ سی ساله ادامه یافت، اما عموماً توافق بر این است که پراگ به آن به عنوان یک جنگ داخلی مذهبی در امپراتوری مقدس روم پایان داد.پس از آن، درگیری عمدتاً توسط قدرت های خارجی از جملهاسپانیا ، سوئد و فرانسه هدایت شد.
اسپانیا به شمال فرانسه حمله می کند
مسافران مورد حمله سربازان، Vrancx، 1647. به چشم انداز ویران شده در پس زمینه توجه کنید.در دهه 1640، کمبود آذوقه و علوفه برای اسب‌ها، لشکرکشی‌های نظامی را به شدت محدود کرد. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Jan 1

اسپانیا به شمال فرانسه حمله می کند

Corbie, France
یک حمله اسپانیایی در سال 1636 به کوربی در شمال فرانسه رسید.اگرچه باعث وحشت درپاریس شد، کمبود آذوقه آنها را مجبور به عقب نشینی کرد و دیگر تکرار نشد.
فرانسه رسما وارد جنگ می شود
کاردینال ریشلیو در محاصره لاروشل ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Mar 1

فرانسه رسما وارد جنگ می شود

Wismar, Germany

در مارس 1636 معاهده ویسمار، فرانسه به طور رسمی در اتحاد با سوئد به جنگ سی ساله پیوست.

نبرد Wittstock
نبرد Wittstock ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1636 Oct 4

نبرد Wittstock

Wittstock/Dosse, Germany
امپراتور مقدس روم با متحدان ساکسون و کاتولیک رومی خود برای کنترل شمال آلمان علیه سوئدی ها و اتحاد شاهزادگان پروتستان مخالف هژمونی هابسبورگ می جنگید.ارتش امپراتوری از نظر قدرت بزرگتر از ارتش سوئد بود، اما حداقل یک سوم آن از واحدهای ساکسون با کیفیت مشکوک تشکیل شده بود.توپخانه سوئدی بسیار قوی تر بود و فرماندهان امپراتوری را به حفظ موقعیت دفاعی خود در بالای تپه ها سوق داد.ارتش متحد سوئد به فرماندهی مشترک یوهان بنر و الکساندر لزلی، که بعداً ارل اول لون به طور قاطعانه ارتش ترکیبی امپراتوری-ساکسون به رهبری کنت ملکیور فون هاتزفلد و انتخاب کننده ساکسون جان جورج اول را شکست داد.
نبرد اول و دوم راینفلدن
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Feb 28

نبرد اول و دوم راینفلدن

near Rheinfelden, Germany
ارتش برنهارد که توسط پیشروی امپراتوری به کرانه غربی رود راین رانده شده بود، در طول سال 1635 در آلزاس مستقر شد و جز کمک به دفع تهاجم امپراتوری به فرانسه به رهبری کاردینال-اینفانت فردیناند و ماتیاس گالاس در سال 1636، کاری انجام نداد.در اوایل فوریه 1638، برنهارد با تشویق دولت فرانسه، ارتش متشکل از 6000 مرد و 14 اسلحه خود را به منظور یافتن گذرگاهی به رود راین پیش برد.برنهارد با رسیدن به یک گذرگاه مهم در شهر راینفلدن، آماده سرمایه گذاری در شهر از جنوب شد.برای جلوگیری از این امر، امپریالیست‌ها به رهبری مزدور ایتالیایی کنت فدریکو ساولی و ژنرال آلمانی یوهان فون ورث، از جنگل سیاه عبور کردند تا به ارتش برنهارد حمله کنند و شهر را تسکین دهند.برنهارد در نبرد اول شکست خورد اما در نبرد دوم موفق شد ورث و ساولی را شکست داده و اسیر کند.
محاصره Breisach
مرگ گوستاووس در لوتزن اثر کارل والبوم (1855) ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1638 Aug 18

محاصره Breisach

Breisach am Rhein, Germany
نبرد Breisach در 18 اوت - 17 دسامبر 1638 به عنوان بخشی از جنگ سی ساله انجام شد.پس از چندین تلاش امدادی ناموفق توسط نیروهای امپراتوری با تسلیم پادگان امپراتوری به فرانسوی ها به فرماندهی برنارد ساکس وایمار پایان یافت.کنترل فرانسه بر آلزاس را تضمین کرد و جاده اسپانیا را قطع کرد.
نبرد داونز
قبل از نبرد Downs توسط Reinier Nooms، در حدود سال 1639، که محاصره هلندی را در سواحل انگلیس به تصویر می کشد، کشتی نشان داده شده Aemilia، گل سرسبد ترومپ است. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1639 Oct 21

نبرد داونز

near the Downs, English Channe
ورود فرانسه به جنگ سی ساله راه زمینی "جاده اسپانیا" به فلاندر را مسدود کرده بود.برای حمایت از ارتش اسپانیایی فلاندر کاردینال-اینفانته فردیناند، نیروی دریایی اسپانیا مجبور شد تدارکات را از طریق دریا از طریق دانکرک، آخرین بندر تحت کنترلاسپانیا در ساحل دریای شمال، حمل کند.در بهار سال 1639، کنت دوک اولیوارس دستور ساخت و مونتاژ ناوگان جدیدی را در کورونیا برای سفرهای امدادی جدید به دانکرک داد.29 کشتی جنگی در چهار اسکادران مونتاژ شدند و به زودی 22 کشتی جنگی اضافی (همچنین در چهار اسکادران) از ناوگان مدیترانه اسپانیا به آنها ملحق شدند.دوازده کشتی ترابری انگلیسی نیز وارد شدند که قرارداد حمل ارتش اسپانیا را تحت پرچم بی طرفی انگلیسی منعقد کردند.از شبکه‌های اطلاعاتی، هلندی‌ها دریافتند که ناوگان اسپانیایی ممکن است تلاش کند لنگرگاه معروف به Downs را در سواحل انگلیس بین دوور و دیل ایجاد کند.نبرد دریایی داونز شکست قاطع اسپانیایی ها توسط استان های متحد هلند به فرماندهی ستوان دریاسالار مارتن ترومپ بود.
نبرد Wolfenbuttel
نبرد Wolfenbuttel ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1641 Jun 29

نبرد Wolfenbuttel

Wolfenbüttel, Germany
نبرد Wolfenbuttel (29 ژوئن 1641) در نزدیکی شهر Wolfenbuttel، در منطقه نیدرزاکسن فعلی، در طول جنگ سی ساله رخ داد.نیروهای سوئدی به رهبری کارل گوستاف ورانگل و هانس کریستوف فون کونیگسمارک و برناردین به رهبری ژان باپتیست بودس، کنت دو گوبریانت در برابر حمله نیروهای امپراتوری به رهبری آرشیدوک لئوپولد ویلهلم اتریش مقاومت کردند و امپریالیسم ها را مجبور به عقب نشینی کردند.
نبرد مبارزات
حکاکی مریان از "نبرد در کمپنر هاید" ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Jan 17

نبرد مبارزات

Kempen, Germany

نبرد کمپن نبردی بود در طول جنگ سی ساله در کمپن، وستفالیا در 17 ژانویه 1642. این نبرد منجر به پیروزی یک ارتش فرانسوی-ویمار-هسی به رهبری کنت دو گوبریان فرانسوی و ژنرال هسی کاسپار گراف فون ابرشتاین شد. ارتش امپراتوری تحت فرماندهی ژنرال گیوم دو لامبوی که اسیر شد.

دومین نبرد برایتنفلد
نبرد برایتنفلد 1642 ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Oct 23

دومین نبرد برایتنفلد

Breitenfeld, Leipzig, Germany

نبرد دوم برایتنفلد یک پیروزی قاطع برای ارتش سوئد به فرماندهی فیلد مارشال لنارت تورستنسون بر ارتش امپراتوری امپراتوری مقدس روم به فرماندهی آرشیدوک لئوپولد ویلهلم اتریشی و معاون او، شاهزاده ژنرال اوتاویو پیکلومینی، دوک بود. آمالفی

سوئدی ها لایپزیگ را تصرف کردند
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1642 Dec 1

سوئدی ها لایپزیگ را تصرف کردند

Leipzig, Germany

سوئدی ها لایپزیگ را در دسامبر تصرف کردند و پایگاه جدید قابل توجهی در آلمان به آنها دادند و اگرچه در فوریه 1643 موفق به تصرف فرایبرگ نشدند، ارتش ساکسون به چند پادگان کاهش یافت.

Play button
1643 May 19

نبرد روکروی

Rocroi, France
نبرد روکروی که در 19 مه 1643 درگیر شد، یک درگیری مهم در جنگ سی ساله بود.این جنگ بین ارتش فرانسه به رهبری دوک 21 ساله انگین (که بعداً به عنوان Condé بزرگ شناخته شد) و نیروهای اسپانیایی به فرماندهی ژنرال فرانسیسکو دی ملو، تنها پنج روز پس از به قدرت رسیدن لویی چهاردهم به تاج و تخت فرانسه، درگیر شد. مرگ پدرشروکروی اسطوره شکست ناپذیری Tercios اسپانیایی، واحدهای پیاده نظام وحشتناکی را که در 120 سال گذشته بر میدان های نبرد اروپا تسلط داشتند، در هم شکست.بنابراین این نبرد اغلب به عنوان پایان عظمت نظامی اسپانیا و آغاز هژمونی فرانسه در اروپا در نظر گرفته می شود.پس از روکروی، اسپانیایی ها سیستم ترسیو را کنار گذاشتند و دکترین پیاده نظام خط را که توسط فرانسوی ها استفاده می شد، پذیرفتند.سه هفته پس از روکروی، فردیناند از سوئد و فرانسه دعوت کرد تا در مذاکرات صلح در شهرهای مونستر و اسنابروک در وستفالیا شرکت کنند، اما زمانی که مسیحیان دانمارک هامبورگ را محاصره کردند و پرداخت عوارض در بالتیک را افزایش دادند، مذاکرات به تعویق افتاد.
جنگ تورستنسون
محاصره برنو در سال 1645 توسط نیروهای سوئدی و ترانسیلوانیا به رهبری تورستنسون ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1643 Dec 1

جنگ تورستنسون

Denmark-Norway
دانمارک در معاهده لوبک (1629) از جنگ سی ساله خارج شده بود.پس از پیروزی‌هایش در جنگ، سوئد احساس کرد که باید به دانمارک حمله کند، زیرا موقعیت جغرافیایی آن در ارتباط با سوئد است.سوئد در یک جنگ کوتاه دو ساله حمله کرد.در معاهده دوم برومسبرو (1645)، که جنگ را به پایان رساند، دانمارک مجبور شد امتیازات بزرگ ارضی بدهد و سوئد را از پرداخت حقوق معاف کند، و عملاً پایان Dominium maris baltici دانمارک را تایید کند.تلاش‌های دانمارک برای معکوس کردن این نتیجه در جنگ‌های دوم شمالی، اسکانی و بزرگ شمالی شکست خورد.
Play button
1644 Aug 3 - Aug 9

نبرد فرایبورگ

Baden-Württemberg, Germany
نبرد فرایبورگ بین فرانسوی ها، متشکل از یک ارتش 20000 نفری، به فرماندهی لوئیس دوم دوبوربون، دوک انگین، و هانری دو لا تور دوورن، ویسکونت دو تورن، و ارتش امپراتوری باواریا روی داد. از 16800 مرد زیر نظر فیلد مارشال فرانتس فون مرسی.در 3 و 5 اوت، فرانسوی ها با وجود داشتن تعداد بیشتر، تلفات سنگینی متحمل شدند.در نهم، ارتش تورن سعی کرد باواریایی‌ها را با حرکت به سمت گلوترتال از طریق بتزنهاوزن کنار بزند و ذخایر آنها را قطع کند، در حالی که مرسی به سنت پیتر نقل مکان کرد، جایی که آنها در مقابل یکدیگر قرار گرفتند.باواریایی ها حمله پیشتازان فرانسوی را دفع کردند و در حالی که قطعاتی از چمدان ها و توپخانه خود را به جا گذاشتند عقب نشینی کردند.که منجر به تلفات سنگین از هر دو طرف شد، طرف فرانسوی به دلیل عقب نشینی باواریا مدعی پیروزی شد، اما این نبرد اغلب به عنوان یک تساوی یا یک پیروزی تاکتیکی باواریا تلقی می شود زیرا ارتش فرانسه تلفات بسیار سنگین تری را متحمل شد و هدف خود را برای تسکین یا بازپس گیری ناکام گذاشت. فرایبورگبا این حال، فرانسه در کارزار بعدی با رها کردن فرایبورگ و رسیدن به منطقه کم دفاع راین علیا قبل از مرسی و در نتیجه تسخیر بخش‌های بزرگی از آن، یک مزیت استراتژیک به دست آورد.رویارویی بین فرانسه و بایرن ادامه یافت و منجر به نبردهای بعدی هربستاوزن و نوردلینگن در سال 1645 شد. این سلسله نبردها که از سال 1643 تاتلینگن به طول انجامید، نشان دهنده نزدیک شدن به پایان جنگ سی ساله بود.خسارات بزرگی که در فرایبورگ متحمل شد، هر دو طرف را تضعیف کرد و عامل بزرگی بود که منجر به نبرد نوردلینگن شد، جایی که فون مرسی در آن کشته شد.جانشینان مرسی به اندازه او ماهر و کارآمد نبودند، که منجر به حملات متعدد باواریا در سال های بعد شد.ماکسیمیلیان در پی تهاجم ویرانگر 1646 به طور موقت در آتش بس اولم 1647 از جنگ خارج شد.
Play button
1645 Mar 6

نبرد جانکائو

Jankov, Czech Republic
نبرد یانکائو یکی از آخرین نبردهای مهم جنگ سی ساله 1618 تا 1648 بود که بین ارتش های سوئدی و امپراتوری که هر کدام شامل حدود 16000 مرد بودند، درگیر شد.سوئدی‌های متحرک‌تر و رهبری بهتر تحت رهبری لنارت تورستنسون، به طور مؤثر مخالفان خود را که توسط ملکیور فون هاتزفلد فرماندهی می‌شد، نابود کردند.با این حال، ویرانی ناشی از دهه‌ها درگیری باعث شد که ارتش‌ها بیشتر وقت خود را صرف تهیه آذوقه کنند و سوئدی‌ها قادر به استفاده از آن نبودند.نیروهای امپراتوری کنترل بوهمیا را در سال 1646 به دست گرفتند، اما لشکرکشی‌های بی‌نتیجه در راینلند و زاکسن نشان داد که هیچ یک از طرفین قدرت یا منابع لازم برای تحمیل راه‌حل نظامی را ندارند.اگرچه در حالی که شرکت‌کنندگان تلاش می‌کردند موقعیت‌های خود را بهبود بخشند، نبرد ادامه یافت، اما فوریت مذاکرات را افزایش داد که در سال 1648 صلح وستفالن به اوج رسید.
Play button
1645 Aug 3

دومین نبرد نوردلینگن

Alerheim, Germany
امپراتوری ها و متحد اصلی آلمانی آنها باواریا در جنگ با فشار شدید فرانسوی ها، سوئدی ها و متحدان پروتستان آنها مواجه بودند و در تلاش بودند تا از تلاش فرانسه برای پیشروی به بایرن جلوگیری کنند.دومین نبرد نوردلینگن در 3 اوت 1645 در جنوب شرقی نوردلینگن در نزدیکی روستای آلرهایم انجام شد.فرانسه و متحدان آلمانی پروتستانش نیروهای امپراتوری مقدس روم و متحد باواریا را شکست دادند.
Play button
1648 May 17

نبرد Zusmarshausen

Zusmarshausen, Germany
نبرد Zusmarshausen در 17 مه 1648 بین نیروهای باواریا-امپراتوری تحت فرماندهی فون هولزاپل و یک ارتش فرانسوی-سوئدی متحد تحت فرماندهی تورن در منطقه مدرن آگسبورگ در بایرن، آلمان درگرفت.نیروهای متفقین پیروز ظاهر شدند و ارتش امپراتوری تنها با نبردهای سرسختانه رایموندو مونتکوکلی و سواره نظامش از نابودی نجات یافتند.Zusmarshausen آخرین نبرد بزرگ جنگ بود که در خاک آلمان انجام شد، و همچنین بزرگترین نبرد (از نظر تعداد مردان درگیر؛ تلفات نسبتاً خفیف) بود که در سه سال آخر نبرد رخ داد.
نبرد پراگ
نبرد روی پل چارلز ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Jul 25

نبرد پراگ

Prague, Czechia
نبرد پراگ، که بین 25 ژوئیه و 1 نوامبر 1648 رخ داد، آخرین اقدام جنگ سی ساله بود.در حالی که مذاکرات برای صلح وستفالیا ادامه داشت، سوئدی ها از فرصت استفاده کردند و آخرین لشکرکشی را به بوهمی انجام دادند.نتیجه اصلی، و احتمالاً هدف اصلی، غارت مجموعه هنری افسانه‌ای بود که توسط رودلف دوم، امپراتور روم مقدس (1552–1612) در قلعه پراگ جمع‌آوری شده بود، که کلکسیون آن با کشتی‌ها از البه پایین کشیده شد و به سوئد فرستاده شد.سوئدی ها پس از چند ماه تصرف قلعه و کرانه غربی ولتاوا، وقتی خبر امضای معاهده به آنها رسید، عقب نشینی کردند.این آخرین درگیری بزرگ جنگ سی ساله بود که در شهر پراگ اتفاق افتاد، جایی که جنگ در ابتدا 30 سال قبل از آن آغاز شد.
Play button
1648 Aug 20

نبرد لنز

Lens, Pas-de-Calais, France
طی چهار سال پس از پیروزی قاطع فرانسه در روکروی علیه ارتشاسپانیایی فلاندر، فرانسوی ها ده ها شهر را در سراسر شمال فرانسه و هلند اسپانیایی تصرف کردند.آرشیدوک لئوپولد ویلهلم در سال 1647 برای تقویت اتحاد هابسبورگ اسپانیا با اتریش به فرمانداری هلند اسپانیا منصوب شد و در همان سال یک ضد حمله بزرگ را آغاز کرد.ارتش اسپانیا ابتدا با بازپس گیری قلعه های آرمنتیر، کومین و لاندرسیس به موفقیت دست یافت.شاهزاده دو کوند از یک کارزار ناموفق در کاتالونیا علیه اسپانیایی ها فراخوانده شد و به فرماندهی ارتش 16000 نفری فرانسه در مقابل ارتش اسپانیایی آرشیدوک و ژنرال ژان دو بک، فرماندار لوکزامبورگ منصوب شد.کوند یپرس را به تصرف خود درآورد، اما پس از آن نیروهای 18000 نفری اسپانیایی-آلمانی لنز را محاصره کردند.Condé برای ملاقات با آنها پیش رفت.در نبرد لنز که متعاقب آن آغاز شد، کونده اسپانیایی‌ها را برانگیخت تا موقعیت قوی بالای تپه را برای یک دشت باز رها کنند، جایی که او از نظم و قابلیت‌های برتر رزم نزدیک سواره نظام خود برای حمله و شکست سواره نظام والون-لورن در مقابل اسپانیایی‌ها استفاده کرد. بال هاپیاده نظام و سواره نظام فرانسوی در مرکز توسط مرکز قوی اسپانیایی مورد حمله قرار گرفتند و خسارات سنگینی متحمل شدند، اما زمین خود را حفظ کردند.سواره نظام فرانسوی در بالها، آزاد از هرگونه مخالفت، مرکز اسپانیایی را محاصره کرده و آنها را مورد حمله قرار دادند، که به سرعت تسلیم شد.اسپانیایی ها نیمی از ارتش خود را از دست دادند، حدود 8000 تا 9000 مرد که از این تعداد 3000 کشته یا زخمی شدند و 5000 تا 6000 اسیر، 38 اسلحه، 100 پرچم همراه با توپ و چمدان هایشان.تلفات فرانسوی ها 1500 کشته و زخمی بود.پیروزی فرانسه به امضای صلح وستفالیا کمک کرد، اما وقوع شورش فروند مانع از آن شد که فرانسوی ها از پیروزی خود در برابر اسپانیایی ها نهایت استفاده را ببرند.
معاهده وستفالیا
صلح وستفالیا ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1648 Oct 24

معاهده وستفالیا

Osnabrück, Germany
صلح وستفالیا نام جمعی دو معاهده صلح است که در اکتبر 1648 در شهرهای اوسنابروک و مونستر وستفالیا امضا شد.آنها به جنگ سی ساله پایان دادند و صلح را در امپراتوری مقدس روم به ارمغان آوردند، و یک دوره فاجعه بار از تاریخ اروپا را که تقریباً هشت میلیون نفر را کشت.
1648 Dec 1

پایان

Central Europe
گفته می‌شود که فروپاشی نظم اجتماعی ناشی از جنگ اغلب مهم‌تر و طولانی‌تر از آسیب فوری بوده است.فروپاشی حکومت محلی باعث ایجاد دهقانان بی زمین شد که برای محافظت از خود در برابر سربازان هر دو طرف متحد شدند و به شورش های گسترده در اتریش علیا، باواریا و براندنبورگ منجر شد.سربازان قبل از حرکت، یک منطقه را ویران کردند و بخش‌های بزرگی از زمین را خالی از مردم گذاشتند و اکوسیستم را تغییر دادند.کمبود غذا با انفجار در جمعیت جوندگان تشدید شد، در حالی که باواریا در زمستان 1638 توسط گرگ ها تسخیر شد و محصولات آن توسط گروه خوک های وحشی در بهار بعد از بین رفت.صلح وستفالیا «آزادی‌های آلمان» را تأیید کرد و به تلاش‌های هابسبورگ برای تبدیل امپراتوری مقدس روم به دولتی متمرکزتر شبیهاسپانیا پایان داد.در طول 50 سال بعد، باواریا، براندنبورگ-پروس، زاکسن و دیگران به طور فزاینده ای سیاست های خود را دنبال کردند، در حالی که سوئد جای پای ثابتی در امپراتوری به دست آورد.علی‌رغم این شکست‌ها، سرزمین‌های هابسبورگ کمتر از بسیاری دیگر از جنگ آسیب دیدند و با جذب بوهمیا و احیای کاتولیک در سرتاسر قلمرو خود، به بلوکی منسجم‌تر تبدیل شدند.فرانسه از جنگ سی ساله بیشتر از هر قدرت دیگری به دست آورد.در سال 1648، بیشتر اهداف ریشلیو محقق شد.اینها شامل جدایی هابسبورگ های اسپانیایی و اتریشی، گسترش مرزهای فرانسه به داخل امپراتوری و پایان دادن به برتری نظامی اسپانیا در شمال اروپا بود.اگرچه درگیری فرانسه و اسپانیا تا سال 1659 ادامه یافت، وستفالیا به لوئی چهاردهم اجازه داد تا جایگزین اسپانیا به عنوان قدرت غالب اروپایی شود.در حالی که اختلافات بر سر مذهب در سراسر قرن هفدهم یک موضوع باقی ماند، این آخرین جنگ بزرگ در قاره اروپا بود که می توان گفت که در آن محرک اصلی بود.این طرح خطوط کلی اروپا را ایجاد کرد که تا سال 1815 و پس از آن ادامه داشت.دولت-ملت فرانسه، آغاز یک آلمان متحد و بلوک مجزای اتریش-مجارستان، یک اسپانیا کاهش یافته اما همچنان قابل توجه، کشورهای کوچکتر مستقل مانند دانمارک، سوئد و سوئیس، همراه با انشعاب کشورهای پایین بین جمهوری هلند و آنچه تبدیل شد. بلژیک در سال 1830.

Appendices



APPENDIX 1

Gustavus Adolphus: 'The Father Of Modern Warfare


Play button




APPENDIX 2

Why the Thirty Years' War Was So Devastating?


Play button




APPENDIX 3

Field Artillery | Evolution of Warfare 1450-1650


Play button




APPENDIX 4

Europe's Apocalypse: The Shocking Human Cost Of The Thirty Years' War


Play button

Characters



Ottavio Piccolomini

Ottavio Piccolomini

Imperial Field Marshal

Archduke Leopold Wilhelm

Archduke Leopold Wilhelm

Austrian Archduke

Maarten Tromp

Maarten Tromp

Dutch General / Admiral

Ernst von Mansfeld

Ernst von Mansfeld

German Military Commander

Gaspar de Guzmán

Gaspar de Guzmán

Spanish Prime Minister

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Gottfried Heinrich Graf zu Pappenheim

Field Marshal of the Holy Roman Empire

Alexander Leslie

Alexander Leslie

Swedish Field Marshal

Cardinal Richelieu

Cardinal Richelieu

First Minister of State

Gustavus Adolphus

Gustavus Adolphus

King of Sweden

Albrecht von Wallenstein

Albrecht von Wallenstein

Bohemian Military leader

George I Rákóczi

George I Rákóczi

Prince of Transylvania

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Melchior von Hatzfeldt Westerwald

Imperial Field Marshal

Johan Banér

Johan Banér

Swedish Field Marshal

Johann Tserclaes

Johann Tserclaes

Count of Tilly

Ferdinand II

Ferdinand II

Holy Roman Emperor

Martin Luther

Martin Luther

German Priest

John George I

John George I

Elector of Saxony

Louis XIII

Louis XIII

King of France

Bogislaw XIV

Bogislaw XIV

Duke of Pomerania

References



  • Alfani, Guido; Percoco, Marco (2019). "Plague and long-term development: the lasting effects of the 1629–30 epidemic on the Italian cities". The Economic History Review. 72 (4): 1175–1201. doi:10.1111/ehr.12652. ISSN 1468-0289. S2CID 131730725.
  • Baramova, Maria (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). Non-splendid isolation: the Ottoman Empire and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Routledge. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bassett, Richard (2015). For God and Kaiser; the Imperial Austrian Army. Yale University Press. ISBN 978-0-300-17858-6.
  • Bely, Lucien (2014). Asbach, Olaf; Schröder, Peter (eds.). France and the Thirty Years War in The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-1-4094-0629-7.
  • Bireley, Robert (1976). "The Peace of Prague (1635) and the Counterreformation in Germany". The Journal of Modern History. 48 (1): 31–69. doi:10.1086/241519. S2CID 143376778.
  • Bonney, Richard (2002). The Thirty Years' War 1618–1648. Osprey Publishing.
  • Briggs, Robin (1996). Witches & Neighbors: The Social And Cultural Context of European Witchcraft. Viking. ISBN 978-0-670-83589-8.
  • Brzezinski, Richard (2001). Lützen 1632: Climax of the Thirty Years War: The Clash of Empires. Osprey. ISBN 978-1-85532-552-4.
  • Chandler, David (1990). The Art of Warfare in the Age of Marlborough. Spellmount Publishers Ltd. ISBN 978-0946771424.
  • Clodfelter, Micheal (2008). Warfare and Armed Conflicts: A Statistical Encyclopedia of Casualty and Other Figures, 1492–2015 (2017 ed.). McFarland. ISBN 978-0-7864-7470-7.
  • Costa, Fernando Dores (2005). "Interpreting the Portuguese War of Restoration (1641-1668) in a European Context". Journal of Portuguese History. 3 (1).
  • Cramer, Kevin (2007). The Thirty Years' War & German Memory in the Nineteenth Century. University of Nebraska. ISBN 978-0-8032-1562-7.
  • Croxton, Derek (2013). The Last Christian Peace: The Congress of Westphalia as A Baroque Event. Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-137-33332-2.
  • Croxton, Derek (1998). "A Territorial Imperative? The Military Revolution, Strategy and Peacemaking in the Thirty Years War". War in History. 5 (3): 253–279. doi:10.1177/096834459800500301. JSTOR 26007296. S2CID 159915965.
  • Davenport, Frances Gardiner (1917). European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies (2014 ed.). Literary Licensing. ISBN 978-1-4981-4446-9.
  • Duffy, Christopher (1995). Siege Warfare: The Fortress in the Early Modern World 1494–1660. Routledge. ISBN 978-0415146494.
  • Ferretti, Giuliano (2014). "La politique italienne de la France et le duché de Savoie au temps de Richelieu; Franco-Savoyard Italian policy in the time of Richelieu". Dix-septième Siècle (in French). 1 (262): 7. doi:10.3917/dss.141.0007.
  • Friehs, Julia Teresa. "Art and the Thirty Years' War". Die Welt der Habsburger. Retrieved 8 August 2021.
  • Hays, J. N. (2005). Epidemics and pandemics; their impacts on human history. ABC-CLIO. ISBN 978-1851096589.
  • Gnanaprakasar, Nalloor Swamy (2003). Critical History of Jaffna – The Tamil Era. Asian Educational Services. ISBN 978-81-206-1686-8.
  • Gutmann, Myron P. (1988). "The Origins of the Thirty Years' War". Journal of Interdisciplinary History. 18 (4): 749–770. doi:10.2307/204823. JSTOR 204823.
  • Hanlon, Gregory (2016). The Twilight Of A Military Tradition: Italian Aristocrats And European Conflicts, 1560–1800. Routledge. ISBN 978-1-138-15827-6.
  • Hayden, J. Michael (1973). "Continuity in the France of Henry IV and Louis XIII: French Foreign Policy, 1598–1615". The Journal of Modern History. 45 (1): 1–23. doi:10.1086/240888. JSTOR 1877591. S2CID 144914347.
  • Helfferich, Tryntje (2009). The Thirty Years War: A Documentary History. Hackett Publishing Co, Inc. ISBN 978-0872209398.
  • Heitz, Gerhard; Rischer, Henning (1995). Geschichte in Daten. Mecklenburg-Vorpommern; History in data; Mecklenburg-Western Pomerania (in German). Koehler&Amelang. ISBN 3-7338-0195-4.
  • Israel, Jonathan (1995). Spain in the Low Countries, (1635–1643) in Spain, Europe and the Atlantic: Essays in Honour of John H. Elliott. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-47045-2.
  • Jensen, Gary F. (2007). The Path of the Devil: Early Modern Witch Hunts. Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4697-4.
  • Kamen, Henry (2003). Spain's Road to Empire. Allen Lane. ISBN 978-0140285284.
  • Kohn, George (1995). Encyclopedia of Plague and Pestilence: From Ancient Times to the Present. Facts on file. ISBN 978-0-8160-2758-3.
  • Lee, Stephen (2001). The Thirty Years War (Lancaster Pamphlets). Routledge. ISBN 978-0-415-26862-2.
  • Lesaffer, Randall (1997). "The Westphalia Peace Treaties and the Development of the Tradition of Great European Peace Settlements prior to 1648". Grotiana. 18 (1): 71–95. doi:10.1163/187607597X00064.
  • Levy, Jack S (1983). War in the Modern Great Power System: 1495 to 1975. University Press of Kentucky.
  • Lockhart, Paul D (2007). Denmark, 1513–1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-927121-4.
  • Maland, David (1980). Europe at War, 1600–50. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-23446-4.
  • McMurdie, Justin (2014). The Thirty Years' War: Examining the Origins and Effects of Corpus Christianum's Defining Conflict (MA thesis). George Fox University.
  • Milton, Patrick; Axworthy, Michael; Simms, Brendan (2018). Towards The Peace Congress of Münster and Osnabrück (1643–1648) and the Westphalian Order (1648–1806) in "A Westphalia for the Middle East". C Hurst & Co Publishers Ltd. ISBN 978-1-78738-023-3.
  • Mitchell, Andrew Joseph (2005). Religion, revolt, and creation of regional identity in Catalonia, 1640–1643 (PhD thesis). Ohio State University.
  • Murdoch, Steve (2000). Britain, Denmark-Norway and the House of Stuart 1603–1660. Tuckwell. ISBN 978-1-86232-182-3.
  • Murdoch, S.; Zickerman, K; Marks, H (2012). "The Battle of Wittstock 1636: Conflicting Reports on a Swedish Victory in Germany". Northern Studies. 43.
  • Murdoch, Steve; Grosjean, Alexia (2014). Alexander Leslie and the Scottish generals of the Thirty Years' War, 1618–1648. London: Pickering & Chatto.
  • Nicklisch, Nicole; Ramsthaler, Frank; Meller, Harald; Others (2017). "The face of war: Trauma analysis of a mass grave from the Battle of Lützen (1632)". PLOS ONE. 12 (5): e0178252. Bibcode:2017PLoSO..1278252N. doi:10.1371/journal.pone.0178252. PMC 5439951. PMID 28542491.
  • Norrhem, Svante (2019). Mercenary Swedes; French subsidies to Sweden 1631–1796. Translated by Merton, Charlotte. Nordic Academic Press. ISBN 978-91-88661-82-1.
  • O'Connell, Daniel Patrick (1968). Richelieu. Weidenfeld & Nicolson.
  • O'Connell, Robert L (1990). Of Arms and Men: A History of War, Weapons, and Aggression. OUP. ISBN 978-0195053593.
  • Outram, Quentin (2001). "The Socio-Economic Relations of Warfare and the Military Mortality Crises of the Thirty Years' War" (PDF). Medical History. 45 (2): 151–184. doi:10.1017/S0025727300067703. PMC 1044352. PMID 11373858.
  • Outram, Quentin (2002). "The Demographic impact of early modern warfare". Social Science History. 26 (2): 245–272. doi:10.1215/01455532-26-2-245.
  • Parker, Geoffrey (2008). "Crisis and Catastrophe: The global crisis of the seventeenth century reconsidered". American Historical Review. 113 (4): 1053–1079. doi:10.1086/ahr.113.4.1053.
  • Parker, Geoffrey (1976). "The "Military Revolution," 1560-1660—a Myth?". The Journal of Modern History. 48 (2): 195–214. doi:10.1086/241429. JSTOR 1879826. S2CID 143661971.
  • Parker, Geoffrey (1984). The Thirty Years' War (1997 ed.). Routledge. ISBN 978-0-415-12883-4. (with several contributors)
  • Parker, Geoffrey (1972). Army of Flanders and the Spanish Road, 1567–1659: The Logistics of Spanish Victory and Defeat in the Low Countries' Wars (2004 ed.). CUP. ISBN 978-0-521-54392-7.
  • Parrott, David (2001). Richelieu's Army: War, Government and Society in France, 1624–1642. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-79209-7.
  • Pazos, Conde Miguel (2011). "El tradado de Nápoles. El encierro del príncipe Juan Casimiro y la leva de Polacos de Medina de las Torres (1638–1642): The Treaty of Naples; the imprisonment of John Casimir and the Polish Levy of Medina de las Torres". Studia Histórica, Historia Moderna (in Spanish). 33.
  • Pfister, Ulrich; Riedel, Jana; Uebele, Martin (2012). "Real Wages and the Origins of Modern Economic Growth in Germany, 16th to 19th Centuries" (PDF). European Historical Economics Society. 17. Archived from the original (PDF) on 11 May 2022. Retrieved 6 October 2020.
  • Porshnev, Boris Fedorovich (1995). Dukes, Paul (ed.). Muscovy and Sweden in the Thirty Years' War, 1630–1635. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-45139-0.
  • Pursell, Brennan C. (2003). The Winter King: Frederick V of the Palatinate and the Coming of the Thirty Years' War. Ashgate. ISBN 978-0-7546-3401-0.
  • Ryan, E.A. (1948). "Catholics and the Peace of Westphalia" (PDF). Theological Studies. 9 (4): 590–599. doi:10.1177/004056394800900407. S2CID 170555324. Archived from the original (PDF) on 4 March 2016. Retrieved 7 October 2020.
  • Schmidt, Burghart; Richefort, Isabelle (2006). "Les relations entre la France et les villes hanséatiques de Hambourg, Brême et Lübeck : Moyen Age-XIXe siècle; Relations between France and the Hanseatic ports of Hamburg, Bremen and Lubeck from the Middle Ages to the 19th century". Direction des Archives, Ministère des affaires étrangères (in French).
  • Schulze, Max-Stefan; Volckart, Oliver (2019). "The Long-term Impact of the Thirty Years War: What Grain Price Data Reveal" (PDF). Economic History.
  • Sharman, J.C (2018). "Myths of military revolution: European expansion and Eurocentrism". European Journal of International Relations. 24 (3): 491–513. doi:10.1177/1354066117719992. S2CID 148771791.
  • Spielvogel, Jackson (2017). Western Civilisation. Wadsworth Publishing. ISBN 978-1-305-95231-7.
  • Storrs, Christopher (2006). The Resilience of the Spanish Monarchy 1665–1700. OUP. ISBN 978-0-19-924637-3.
  • Stutler, James Oliver (2014). Lords of War: Maximilian I of Bavaria and the Institutions of Lordship in the Catholic League Army, 1619–1626 (PDF) (PhD thesis). Duke University. hdl:10161/8754. Archived from the original (PDF) on 28 July 2021. Retrieved 21 September 2020.
  • Sutherland, NM (1992). "The Origins of the Thirty Years War and the Structure of European Politics". The English Historical Review. CVII (CCCCXXIV): 587–625. doi:10.1093/ehr/cvii.ccccxxiv.587.
  • Talbott, Siobhan (2021). "'Causing misery and suffering miserably': Representations of the Thirty Years' War in Literature and History". Sage. 30 (1): 3–25. doi:10.1177/03061973211007353. S2CID 234347328.
  • Thion, Stephane (2008). French Armies of the Thirty Years' War. Auzielle: Little Round Top Editions.
  • Thornton, John (2016). "The Kingdom of Kongo and the Thirty Years' War". Journal of World History. 27 (2): 189–213. doi:10.1353/jwh.2016.0100. JSTOR 43901848. S2CID 163706878.
  • Trevor-Roper, Hugh (1967). The Crisis of the Seventeenth Century: Religion, the Reformation and Social Change (2001 ed.). Liberty Fund. ISBN 978-0-86597-278-0.
  • Van Gelderen, Martin (2002). Republicanism and Constitutionalism in Early Modern Europe: A Shared European Heritage Volume I. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-80203-1.
  • Van Groesen, Michiel (2011). "Lessons Learned: The Second Dutch Conquest of Brazil and the Memory of the First". Colonial Latin American Review. 20 (2): 167–193. doi:10.1080/10609164.2011.585770. S2CID 218574377.
  • Van Nimwegen, Olaf (2010). The Dutch Army and the Military Revolutions, 1588–1688. Boydell Press. ISBN 978-1-84383-575-2.
  • Wedgwood, C.V. (1938). The Thirty Years War (2005 ed.). New York Review of Books. ISBN 978-1-59017-146-2.
  • White, Matthew (2012). The Great Big Book of Horrible Things. W.W. Norton & Co. ISBN 978-0-393-08192-3.
  • Wilson, Peter H. (2009). Europe's Tragedy: A History of the Thirty Years War. Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9592-3.
  • Wilson, Peter H. (2018). Lützen: Great Battles Series. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0199642540.
  • Wilson, Peter (2008). "The Causes of the Thirty Years War 1618–48". The English Historical Review. 123 (502): 554–586. doi:10.1093/ehr/cen160. JSTOR 20108541.
  • Zaller, Robert (1974). "'Interest of State': James I and the Palatinate". Albion: A Quarterly Journal Concerned with British Studies. 6 (2): 144–175. doi:10.2307/4048141. JSTOR 4048141.