جنگ پلوپونز

جنگ پلوپونز عمدتاً ناشی از ترس اسپارت از افزایش قدرت و نفوذ امپراتوری آتن بود.پس از پایان جنگ‌های ایران در سال 449 پیش از میلاد، این دو قدرت در غیاب نفوذ ایران نتوانستند درباره حوزه‌های نفوذ خود به توافق برسند.این اختلاف در نهایت منجر به اصطکاک و جنگ آشکار شد.علاوه بر این، جاه طلبی های آتن و جامعه آن به افزایش بی ثباتی در یونان کمک کرد.اختلافات ایدئولوژیک و اجتماعی بین آتن و اسپارت نیز نقش مهمی در شروع جنگ داشت.آتن، بزرگترین قدرت دریایی در دریای اژه، در دوران طلایی آن، که مصادف با زندگی شخصیت‌های با نفوذی مانند افلاطون، سقراط و ارسطو بود، بر لیگ دلیان تسلط داشت.با این حال، آتن به تدریج اتحادیه را به یک امپراتوری تبدیل کرد و از نیروی دریایی برتر خود برای ترساندن متحدان خود استفاده کرد و آنها را به خراج‌گزاران صرف تقلیل داد.اسپارت، به عنوان رئیس اتحادیه پلوپونزی متشکل از چندین دولت شهر بزرگ، از جمله کورنت و تبس، به طور فزاینده ای نسبت به قدرت رو به رشد آتن، به ویژه کنترل آن بر دریاهای یونان، مشکوک شد.

استراتژی اسپارت ها در طول جنگ اول، که پس از پادشاه اسپارت، آرکیداموس دوم، به عنوان جنگ آرکیدامین (431–421 قبل از میلاد) شناخته شد، حمله به سرزمین های اطراف آتن بود.در حالی که این تهاجم آتنی ها را از زمین های مولد اطراف شهرشان محروم کرد، آتن خود توانست دسترسی به دریا را حفظ کند و آسیب چندانی نبیند.بسیاری از شهروندان آتیکا مزارع خود را رها کرده و به داخل دیوارهای بلند نقل مکان کردند که آتن را به بندر پیرئوس متصل می کرد.در پایان سال اول جنگ، پریکلس مراسم تشییع جنازه معروف خود را (431 قبل از میلاد) ایراد کرد.استراتژی آتن در ابتدا توسط استراتگوس یا ژنرال پریکلس هدایت می‌شد که به آتنی‌ها توصیه می‌کرد از نبرد علنی با هوپلیت‌های اسپارتی بسیار زیادتر و آموزش‌دیده‌تر اجتناب کنند و در عوض به ناوگان تکیه کنند.

در سال 430 قبل از میلاد شیوع طاعون به آتن رسید.طاعون شهر مملو از متراکم را ویران کرد و در دراز مدت عامل مهمی برای شکست نهایی آن بود.طاعون بیش از 30000 شهروند، ملوان و سرباز، از جمله پریکلس و پسرانش را از بین برد.تقریباً یک سوم تا دو سوم جمعیت آتن مردند.به همین ترتیب نیروی انسانی آتن به شدت کاهش یافت و حتی مزدوران خارجی از استخدام خود در شهری پر از طاعون خودداری کردند.ترس از طاعون به قدری گسترده بود که تهاجم اسپارت ها به آتیکا رها شد و سربازان آنها حاضر به خطر تماس با دشمن بیمار نبودند.

نبرد ناوپاکتوس که یک هفته پس از پیروزی آتن در ریوم رخ داد، ناوگان آتنی متشکل از بیست کشتی به فرماندهی فورمیو در مقابل ناوگان پلوپونزی متشکل از هفتاد و هفت کشتی به فرماندهی کنموس قرار گرفت.پیروزی آتن در ناوپاکتوس به تلاش اسپارت برای به چالش کشیدن آتن در خلیج کورنت و شمال غربی پایان داد و تسلط آتن را در دریا تضمین کرد.در Naupactus، پشت آتنی ها به دیوار بود.شکست در آنجا باعث می شد آتن جای پای خود را در خلیج کورنت از دست بدهد و پلوپونزی ها را تشویق به انجام عملیات تهاجمی بیشتر در دریا کند.

شهر میتیلین تلاش کرد تا جزیره لسبوس را تحت کنترل خود متحد کند و از امپراتوری آتن شورش کند.در سال 428 قبل از میلاد، دولت میتیلین یک شورش را در هماهنگی با اسپارتا، بوئوتیا و برخی شهرهای دیگر در جزیره برنامه ریزی کرد و با استحکام بخشیدن به شهر و تدارک تدارکات برای یک جنگ طولانی، شروع به آماده شدن برای شورش کرد.این آمادگی ها توسط ناوگان آتن که از نقشه مطلع شده بودند، متوقف شد.ناوگان آتن میتیلین را از طریق دریا محاصره کرد.در همین حال، در لسبوس، ورود 1000 هوپلیت آتنی به آتن اجازه داد تا سرمایه گذاری میتیلین را با دیوارکشی آن در خشکی تکمیل کند.اگرچه اسپارت سرانجام در تابستان 427 قبل از میلاد ناوگانی را اعزام کرد، اما با چنان احتیاط و تأخیرهای فراوانی پیشروی کرد که تنها به موقع به نزدیکی لسبوس رسید تا خبر تسلیم شدن میتیلین را دریافت کند.

اسپارت به هلوها وابسته بود، که در حالی که شهروندانش برای سرباز شدن آموزش می دیدند، از مزارع مراقبت می کردند.هلوت ها سیستم اسپارتان را ممکن کردند، اما اکنون پست کنار پیلوس شروع به جذب هلوت های فراری کرد.علاوه بر این، ترس از شورش عمومی هلوها که توسط حضور آتنی‌ها در آن نزدیکی جرأت می‌شد، اسپارت‌ها را به اقدامی سوق داد که با پیروزی نیروی دریایی آتن در نبرد پیلوس به اوج خود رسید.یک ناوگان آتن در پیلوس توسط طوفانی به ساحل رانده شده بود و به تحریک دموستنس، سربازان آتن شبه جزیره را مستحکم کردند و هنگامی که ناوگان دوباره حرکت کرد، نیروهای کمی در آنجا باقی ماندند.استقرار پادگان آتنی در قلمرو اسپارت، رهبری اسپارت را به وحشت انداخت و ارتش اسپارتی که به فرماندهی آگیس آتیکا را ویران می کرد، به لشکرکشی خود پایان داد (هدف فقط 15 روز به طول انجامید) و به خانه رفتند، در حالی که ناوگان اسپارتی در کورسیرا به پیلوس رفت.

پس از نبرد پیلوس که منجر به انزوای بیش از 400 سرباز اسپارتی در جزیره اسفاکتریا شد، اسپارت برای صلح شکایت کرد و پس از تنظیم آتش بس در پیلوس با تسلیم کشتی های ناوگان پلوپونز به عنوان امنیت، سفارتی را به این کشور فرستاد. آتن برای حل و فصل مذاکره.اما این مذاکرات بی نتیجه ماند و با خبر شکست آنها، آتش بس پایان یافت.با این حال، آتنی‌ها از بازگرداندن کشتی‌های پلوپونزی خودداری کردند و ادعا کردند که در طول آتش‌بس به استحکامات آنها حمله شده است.اسپارت ها به فرماندهی اپیتاداس سعی کردند با هوپلیت های آتن درگیر شوند و دشمنان آنها را به دریا برگردانند، اما دموستنس سربازان سبک مسلح خود را در گروه هایی متشکل از 200 نفر برای اشغال نقاط مرتفع و آزار و اذیت دشمن به تفصیل شرح داد. هر وقت نزدیک می شدند شلیک موشک.هنگامی که اسپارتی ها به سوی شکنجه گران خود هجوم آوردند، نیروهای سبک که توسط زره های سنگین هوپلیتی محاصره نشده بودند، به راحتی توانستند به سمت امن فرار کنند.مدتی بن بست برقرار شد و آتنی ها تلاش ناموفقی داشتند تا اسپارت ها را از مواضع قوی خود بیرون کنند.در این هنگام، فرمانده گروه مسنیا در نیروی آتن، کومون، به دموستنس نزدیک شد و از او خواست که نیروهایی به او داده شود تا با آنها در زمین های به ظاهر صعب العبور در امتداد ساحل جزیره حرکت کند.درخواست او پذیرفته شد و کامن افراد خود را از طریق مسیری که به دلیل ناهمواری آن بدون محافظت رها شده بود، به عقب اسپارت هدایت کرد.هنگامی که او با نیروی خود ظاهر شد، اسپارتی ها در کمال ناباوری، دفاع خود را رها کردند.آتنی ها مسیرهای قلعه را تصرف کردند و نیروی اسپارتی در آستانه نابودی ایستاد.در این مرحله، کلئون و دموستن از ادامه حمله خودداری کردند و ترجیح دادند تا آنجایی که می توانند اسپارتی ها را به اسارت بگیرند.یک منادی آتنی به اسپارتی ها فرصتی برای تسلیم پیشنهاد داد و اسپارتی ها در حالی که سپرهای خود را به زمین انداختند، سرانجام با مذاکره موافقت کردند.از 440 اسپارتی که به اسفاکتریا رفته بودند، 292 نفر زنده ماندند تا تسلیم شوند.از این تعداد، 120 مرد از طبقه نخبگان اسپارتیات بودند.دونالد کاگان مشاهده کرده است که "نتیجه، جهان یونان را تکان داد."قرار بود اسپارتی ها هرگز تسلیم نشوند.Sphacteria ماهیت جنگ را تغییر داده بود.

هنگامی که آتش بس در سال 422 به پایان رسید، کلئون با نیرویی متشکل از 30 کشتی، 1200 هوپلیت و 300 سواره نظام به همراه بسیاری از نیروهای دیگر از متحدان آتن وارد تراکیه شد.او تورون و اسکیونه را دوباره تصرف کرد.براسیداس حدود 2000 هوپلیت و 300 سواره نظام داشت، به علاوه تعدادی سرباز دیگر در آمفیپولیس، اما او احساس نمی کرد که بتواند کلئون را در یک نبرد تن به تن شکست دهد.براسیداس سپس نیروهای خود را به آمفیپولیس منتقل کرد و آماده حمله شد.وقتی کلئون متوجه شد که حمله ای در راه است، و از آنجا که تمایلی به مبارزه قبل از رسیدن نیروهای کمکی نداشت، شروع به عقب نشینی کرد.عقب نشینی بد ترتیب داده شد و براسیداس با جسارت به یک دشمن آشفته حمله کرد و به پیروزی رسید.پس از نبرد، نه آتنی‌ها و نه اسپارتی‌ها نمی‌خواستند جنگ را ادامه دهند (کلئون جنگ‌طلب‌ترین عضو آتن بود)، و صلح نیکیاس در سال 421 قبل از میلاد امضا شد.

در سال 425 قبل از میلاد، اسپارتها در نبردهای پیلوس و اسفاکتریا شکست خوردند، شکستی سخت که منجر به نگهداری آتنیان 292 اسیر شد.حداقل 120 نفر اسپارتیایی بودند که تا سال 424 قبل از میلاد، زمانی که ژنرال اسپارتی براسیداس آمفیپولیس را تصرف کرد، بهبود یافته بودند.در همان سال، آتنی ها در نبرد دلیوم در بوئوتیا شکست بزرگی را متحمل شدند و در سال 422 قبل از میلاد در نبرد آمفیپولیس در تلاش برای بازپس گیری آن شهر دوباره شکست خوردند.براسیداس، ژنرال برجسته اسپارتی، و کلئون، سیاستمدار برجسته آتن، هر دو در آمفیپولیس کشته شدند.در آن زمان، هر دو طرف خسته و آماده صلح بودند.نیمه اول جنگ پلوپونز به پایان رسید.

نبرد Mantinea بزرگترین نبرد زمینی در یونان در طول جنگ پلوپونز بود.Lacedaemonians با همسایگان خود Tegeans با ارتش های ترکیبی Argos، آتن، Mantinea و Arcadia روبرو شدند.در این نبرد، ائتلاف متفقین به موفقیت‌های اولیه دست یافت، اما نتوانست از آن‌ها استفاده کند، که به نیروهای نخبه اسپارت اجازه داد تا نیروهای مقابل خود را شکست دهند.نتیجه یک پیروزی کامل برای اسپارت ها بود که شهر خود را از آستانه شکست استراتژیک نجات دادند.اتحاد دموکراتیک شکسته شد و اکثر اعضای آن دوباره به اتحادیه پلوپونز پیوستند.اسپارت با پیروزی در Mantinea خود را از آستانه شکست کامل عقب کشید و هژمونی خود را در سراسر پلوپونز دوباره برقرار کرد.

در سال هفدهم جنگ، خبر به آتن رسید که یکی از متحدان دور آنها در سیسیل مورد حمله سیراکوز قرار گرفته است.مردم سیراکوز از نظر قومی دوریان بودند (همانطور که اسپارت ها بودند)، در حالی که آتنی ها و متحد آنها در سیسیلیا ایونیایی بودند.آتنی ها احساس وظیفه می کردند که به متحد خود کمک کنند.پس از شکست آتنی ها در سیسیل، باور عمومی بر این بود که پایان امپراتوری آتن نزدیک است.خزانه آنها تقریباً خالی بود، باراندازهای آن خالی شده بود، و بسیاری از جوانان آتنی مرده یا در سرزمینی بیگانه زندانی شده بودند.

از سال 414 پیش از میلاد، داریوش دوم، فرمانروای امپراتوری هخامنشی ، از افزایش قدرت آتن در دریای اژه رنجیده بود و ساتراپ خود تیسافرنس را به اتحاد با اسپارت بر ضد آتن رساند که در سال 412 ق. یونیاتیسافرنس همچنین به ناوگان پلوپونز کمک مالی کرد.

پس از نابودی لشکرکشی سیسیل، لاسیدامون شورش متحدان خراج گزار آتن را تشویق کرد و در واقع، بسیاری از ایونیا علیه آتن قیام کردند.سیراکوزی ها ناوگان خود را به سوی پلوپونزی ها فرستادند و ایرانی ها تصمیم گرفتند با پول و کشتی از اسپارت ها حمایت کنند.شورش و جناح در خود آتن تهدید شد.آتنی ها به دلایل مختلفی توانستند زنده بمانند.اول، دشمنان آنها فاقد ابتکار عمل بودند.کورینث و سیراکوز در آوردن ناوگان خود به دریای اژه کند بودند و سایر متحدان اسپارت نیز در تجهیز نیروها یا کشتی ها کند بودند.ایالات ایونی که شورش کردند انتظار حمایت داشتند و بسیاری از آنها دوباره به طرف آتن پیوستند.ایرانی‌ها در تهیه وجوه و کشتی‌های وعده‌داده‌شده دیر عمل کردند و نقشه‌های جنگی را ناکام گذاشتند.در آغاز جنگ، آتنی ها با احتیاط مقداری پول و 100 کشتی را کنار گذاشته بودند که قرار بود تنها به عنوان آخرین راه حل مورد استفاده قرار گیرند.در سال 411 قبل از میلاد این ناوگان با اسپارتی ها در نبرد سایم درگیر شد.ناوگان الکیبیادس را رهبر خود منصوب کرد و جنگ را به نام آتن ادامه داد.مخالفت آنها منجر به برقراری مجدد یک دولت دموکراتیک در آتن در طی دو سال شد.

آلکیبیادس ناوگان آتن را متقاعد کرد که در نبرد سیزیکوس در سال 410 به اسپارت ها حمله کنند. در این نبرد، آتنی ها ناوگان اسپارت را از بین بردند و موفق شدند پایه های مالی امپراتوری آتن را دوباره برقرار کنند.بین سالهای 410 و 406، آتن پیروزهای پیاپی را به دست آورد و در نهایت بخش بزرگی از امپراتوری خود را به دست آورد.همه اینها، تا حد کمی، به خاطر آلکیبیادس بود.

قبل از نبرد، فرمانده آتن، آلکیبیادس، سکاندار خود، آنتیوخوس را به عنوان فرماندهی ناوگان آتن، که ناوگان اسپارت در افسس را محاصره می کرد، واگذار کرد.آنتیوخوس بر خلاف دستورات خود سعی کرد اسپارتی ها را با وسوسه کردن آنها با یک نیروی فریب کوچک به نبرد بکشاند.استراتژی او نتیجه معکوس داد و اسپارتی ها به رهبری لیساندر یک پیروزی کوچک اما نمادین مهم بر ناوگان آتن به دست آوردند.این پیروزی منجر به سقوط آلکیبیادس شد و لیساندر را به عنوان فرمانده ای معرفی کرد که می توانست آتنی ها را در دریا شکست دهد.

در نبرد Arginusae، یک ناوگان آتن به فرماندهی هشت استراتژیست، یک ناوگان اسپارتی تحت فرماندهی Callicratidas را شکست داد.نبرد با پیروزی اسپارتها که منجر به محاصره ناوگان آتن تحت فرمان کونون در میتیلین شد، تسریع شد.برای تسکین کونون، آتنی‌ها نیروی خراش را تشکیل دادند که عمدتاً از کشتی‌های تازه‌ساختی تشکیل شده بود که توسط خدمه‌های بی‌تجربه سرنشین می‌شدند.بنابراین، این ناوگان بی‌تجربه از نظر تاکتیکی از اسپارتی‌ها پایین‌تر بود، اما فرماندهان آن توانستند با به کارگیری تاکتیک‌های جدید و غیرمتعارف، این مشکل را دور بزنند، که به آتنی‌ها اجازه داد تا یک پیروزی چشمگیر و غیرمنتظره را به دست آورند.به بردگان و مرتضیانی که در نبرد شرکت می کردند تابعیت آتن اعطا شد.

در نبرد Aegospotami، ناوگان اسپارتی تحت رهبری لیساندر نیروی دریایی آتن را نابود کرد.این عمل به جنگ پایان داد، زیرا آتن نمی توانست بدون کنترل دریا غلات وارد کند یا با امپراتوری خود ارتباط برقرار کند.

آتن که با گرسنگی و بیماری ناشی از محاصره طولانی مواجه شد، در سال 404 قبل از میلاد تسلیم شد و متحدانش نیز به زودی تسلیم شدند.دموکرات‌های ساموس که تا آخر عمر وفادار بودند، اندکی بیشتر دوام آوردند و اجازه یافتند با جان خود فرار کنند.تسلیم دیوارها، ناوگان و تمام دارایی های آن در خارج از کشور آتن را از بین برد.کورینث و تبس خواستار نابودی آتن و به بردگی گرفتن تمام شهروندان آن شدند.با این حال، اسپارتی ها از تخریب شهری که خدمات خوبی را در زمان بزرگترین خطر برای یونان انجام داده بود، امتناع کردند و آتن را به سیستم خود بردند.آتن باید "دوستان و دشمنان مشابهی" مانند اسپارت داشته باشد.

تأثیر کلی جنگ در یونان به جای امپراتوری آتن با امپراتوری اسپارت بود.پس از نبرد اگوسپوتامی، اسپارت امپراتوری آتن را تصرف کرد و تمام درآمدهای خراجی خود را برای خود نگه داشت.متحدان اسپارت، که فداکاری های بیشتری نسبت به اسپارت برای جنگ انجام داده بودند، چیزی به دست نیاوردند.اگرچه قدرت آتن شکسته شد، اما در نتیجه جنگ کورنت، چیزی شبیه به بهبود یافت و همچنان به ایفای نقش فعال در سیاست یونان ادامه داد.اسپارتا بعداً در نبرد Leuctra در سال 371 قبل از میلاد توسط تبس تحقیر شد، اما رقابت بین آتن و اسپارت چند دهه بعد پایان یافت، زمانی که فیلیپ دوم مقدونی تمام یونان را به جز اسپارتا، که بعداً توسط پسر فیلیپ تسخیر شد، فتح کرد. اسکندر در 331 ق.م.