የታላቁ እስክንድር ድሎች

እስክንድር የአሥር ዓመት ልጅ ሳለ፣ ከተሰሊ የመጣ አንድ ነጋዴ ፊልጶስን ፈረስ አመጣለት፣ እሱም በአሥራ ሦስት መክሊት ሊሸጥ አቀረበ።ፈረሱ ለመሰካት ፈቃደኛ ባለመሆኑ ፊሊጶስ አዘዘ።አሌክሳንደር ግን ፈረሱን ለራሱ ጥላ እንደሚፈራ ሲያውቅ ፈረሱን ለመግራት ጠየቀ ፣ በመጨረሻም ተሳካለት ።ፕሉታርች ፊልጶስ በዚህ የድፍረት እና የሥልጣን ምኞቱ እጅግ ተደስቶ ልጁን በእንባ ሳመው እንዲህ ሲል ተናግሯል፡- “ልጄ ሆይ፣ ለምኞትህ የሚበቃ መንግሥት ማግኘት አለብህ። መቄዶን ለአንተ ትንሽ ናት” ብሎ ፈረሱን ገዛለት። .እስክንድር ቡሴፋላስ ብሎ ሰየመው ትርጉሙም "የበሬ-ጭንቅላት" ማለት ነው።ቡሴፋላስ እስክንድርን እስከህንድ ድረስ ወሰደ።እንስሳው ሲሞት (በእርጅና ምክንያት, ፕሉታርክ እንደሚለው, በሰላሳ ዓመቱ), አሌክሳንደር በስሙ አንድ ከተማን ቡሴፋላ ብሎ ሰየመ.በወጣትነቱ እስክንድር በመቄዶንያ ቤተ መንግሥት ከፋርስ ግዞተኞች ጋር ያውቋቸው ነበር፤ እነዚህም ፊልጶስ ዳግማዊ አርጤክስስን ሲቃወሙ ለብዙ ዓመታት ጥበቃ አግኝተዋል።ከእነዚህም መካከል ከ352 እስከ 342 ከዘአበ በመቄዶንያ ቤተ መንግሥት የኖሩት የአሌክሳንደር የወደፊት እመቤት የሆኑት ዳግማዊ አርታባዞስ እና ሴት ልጁ ባርሲን እንዲሁም የአሌክሳንደር የወደፊት ባለ ሥልጣናት አሚናፔስ ወይም ሲሲን የተባለ የፋርስ መኳንንት ይገኙበታል።ይህ ለመቄዶንያ ፍርድ ቤት ስለ ፋርስ ጉዳዮች ጥሩ እውቀት ሰጠው እና ምናልባትም በመቄዶኒያ ግዛት አስተዳደር ውስጥ አንዳንድ ፈጠራዎች ላይ ተጽዕኖ አሳድሯል ።

እስክንድር ወደ እስያ ከመሻገሩ በፊት ሰሜናዊ ድንበሮችን ለመጠበቅ ፈልጎ ነበር።በ336 ከዘአበ የጸደይ ወራት ላይ በርካታ አመጾችን ለማፈን ገፋ።ከአምፊፖሊስ ጀምሮ በምስራቅ ወደ "ገለልተኛ ትራካውያን" ሀገር ተጓዘ;እና በሄሞስ ተራራ፣ የመቄዶንያ ጦር በከፍታ ቦታዎች ላይ ያሉትን የትሬሺያን ሀይሎችን አሸነፈ።

የመቄዶንያ ሰዎች ወደ ዳኑቤ ወንዝ ዘምተው በተቃራኒው የባህር ዳርቻ ላይ ከጌቴ ጎሳ ጋር ተገናኙ።የእስክንድር መርከቦች ወደ ወንዙ መግባት ባለመቻላቸው የእስክንድር ጦር ከቆዳ ድንኳኖቻቸው ውስጥ ዘንጎች ሠሩ።4,000 እግረኛ እና 1,500 ፈረሰኞች ያሉት ሃይል ወንዙን ተሻግሮ 14,000 የጌቴ ሰራዊትን አስገረመ።የጌታዬ ጦር ከመጀመሪያው የፈረሰኞች ጦርነት በኋላ አፈገፈገ ከተማቸውን ለመቄዶንያ ጦር ጥለው ሄዱ።

ከዚያም የኢሊርያ ንጉስ ክሊተስ እና የታውላንቲው ንጉስ ግላኪያስ በስልጣኑ ላይ በግልጽ ማመፃቸውን እስክንድር ደረሰ።ወደ ኢሊሪያ ወደ ምዕራብ ሲዘምት አሌክሳንደር እያንዳንዳቸውን በየተራ በማሸነፍ ሁለቱ ገዥዎች ወታደሮቻቸውን ይዘው እንዲሸሹ አስገደዳቸው።በእነዚህ ድሎች ሰሜናዊ ድንበሩን አስጠበቀ።

እስክንድር ወደ ሰሜን ሲዘምት ቴባን እና አቴናውያን እንደገና አመፁ።እስክንድር ወዲያው ወደ ደቡብ አቀና።ሌሎቹ ከተሞች እንደገና ሲያመነቱ፣ ቴብስ ለመዋጋት ወሰነ።የቴቤስ ጦርነት በ335 ዓ.ዓ. ከክርስቶስ ልደት በፊት በመቄዶናዊው አሌክሳንደር III እና በግሪክ ከተማ በቴብስ መካከል የተደረገ ጦርነት ከከተማው ውጭ እና በትክክል ነበር።እስክንድር የቆሮንቶስ ሊግ ሄጌሞን ከተሾመ በኋላ በኢሊሪያ እና ትሬስ ያለውን አመፅ ለመቋቋም ወደ ሰሜን ዘምቷል።የመቄዶንያ ጦር ሰፈር ተዳክሞ ቴብስ ነፃነቷን አወጀ።ቴባውያን በምሕረት ለመገዛት ፈቃደኞች አልነበሩም፣ እና ከተማይቱን ወጋ፣ ወሰዳት፣ እና በሕይወት የተረፉትን ሁሉ ለባርነት ሸጠ።በቴቤስ ጥፋት፣ ዋናዋ ግሪክ በአሌክሳንደር አገዛዝ እንደገና ተቀበለች።እስክንድር በመጨረሻ በአባቱ ለረጅም ጊዜ ታቅዶ የነበረውን የፋርስን ዘመቻ ለመካፈል ነፃ ሆነ።

የቴቤስ መጨረሻ አቴንስን ጠራው፣ ግሪክን ሁሉ ለጊዜው ሰላም አስቀርታለች። አሌክሳንደር የእስያ ዘመቻውን ጀመረ፣ አንቲፓተርን እንደ ገዥ አድርጎ ተወ።

የአሌክሳንደር ጦር በግምት 48,100 ወታደሮች፣ 6,100 ፈረሰኞች እና 38,000 ሠራተኞች ያቀፉ 120 መርከቦች ያሉት ከመቄዶንያ እና ከተለያዩ የግሪክ ከተማ-ግዛቶች፣ ቅጥረኞች እና በፊውዳላዊ ወታደሮች ከ Thrace፣ Paria እና I. ጋር ሄሌስፖንትን በ334 ዓ.ጦርን ወደ እስያ ምድር በመወርወር እና እስያን ከአማልክት እንደ ስጦታ አድርጎ እንደተቀበለ በመናገር የፋርስ ግዛትን ሙሉ በሙሉ ለመቆጣጠር ያለውን ፍላጎት አሳይቷል።ይህም እስክንድር ለመዋጋት ያለውን ጉጉት ከአባቱ የዲፕሎማሲ ምርጫ በተቃራኒ አሳይቷል።

በግንቦት 334 የግራኒከስ ወንዝ ጦርነት በታላቁ አሌክሳንደር እና በፋርስ ኢምፓየር መካከል ከተደረጉት ሶስት ዋና ዋና ጦርነቶች የመጀመሪያው ነው።በሰሜን ምዕራብ በትንሿ እስያ፣ በትሮይ አካባቢ፣ በትንሿ እስያ አካባቢ አሌክሳንደር በሜምኖን ሮዳስ የሚመራ ብዙ የግሪክ ቅጥረኞችን ጨምሮ በትንሿ እስያ የፋርስ ሳትራፕስ ጦርነቶችን ያሸነፈው።ጦርነቱ የተካሄደው ከአቢዶስ ወደ ዳሲሊየም በሚወስደው መንገድ ላይ ነው (በዛሬዋ ኤርጊሊ፣ ቱርክ አቅራቢያ)፣ በግራኒከስ ወንዝ መሻገሪያ ላይ (የአሁኗ ቢጋ ኪያዪ)።እስክንድር በግራኒከስ ጦርነት በፋርስ ኃይሎች ላይ የመጀመሪያ ድል ካደረገ በኋላ የፋርስ ግዛት ዋና ከተማ እና የሰርዴስ ግምጃ ቤት መሰጠቱን ተቀበለ።ከዚያም ለከተሞች የራስ ገዝ አስተዳደር እና ዲሞክራሲን በመስጠት በአዮኒያ የባህር ዳርቻ ቀጠለ።

የታላቁ እስክንድር ከበባ እና የባህር ኃይል ከአካሜኒድ ኢምፓየር ጋር ለመጀመሪያ ጊዜ የገጠመው የሚሊጢን ከበባ ነው።ይህ ከበባ በደቡባዊ አዮኒያ በምትገኘው ሚሌተስ በተባለች ከተማ በአሁኑ ጊዜ በዘመናዊቷ ቱርክ በአይዲን ግዛት ውስጥ ትገኛለች።በጦርነቱ ወቅት፣ የፓርሜኒዮን ልጅ ፊሎታስ የፋርስ ባህር ኃይል አስተማማኝ መልህቅ እንዳያገኝ ለመከላከል ቁልፍ ይሆናል።በፓርሜንዮን ልጅ ኒካኖር በ334 ዓክልበ. ተያዘ።

በስተደቡብ፣ በሐሊካርናሰስ፣ በካሪያ፣ እስክንድር የመጀመሪያውን መጠነ ሰፊ ከበባ በተሳካ ሁኔታ ፈጸመ፣ በመጨረሻም ተቃዋሚዎቹ፣ የሮድስ ቅጥረኛ ካፒቴን ሜምኖን እና የካሪያ የፋርስ መሪ ኦሮንቶባቴስ በባህር እንዲወጡ አስገደዳቸው።እስክንድር የካሪያን መንግስት ለሄካቶምኒድ ሥርወ መንግሥት አባል፣ ለአሌክሳንደር አሳዳጊ ተወ።

በ 333 ዓ.ዓ. የጸደይ ወቅት አሌክሳንደር ታውረስን አቋርጦ ወደ ኪልቅያ ደረሰ።በህመም ምክንያት ከረዥም ጊዜ እረፍት በኋላ ወደ ሶሪያ ዘመተ።በዳርዮስ ትልቅ ጦር ቢሸነፍም ወደ ኪልቅያ ተመልሶ ዳርዮስን በኢሱስ ድል አደረገ።ዳርዮስ ጦርነቱን ሸሽቶ ሠራዊቱ እንዲፈርስ አደረገ እና ሚስቱን፣ ሁለቱን ሴት ልጆቹን፣ እናቱን ሲሲጋምቢስን እና ድንቅ ሀብት ትቶ ሄደ።ቀደም ሲል የጠፋባቸውን መሬቶች ያካተተ የሰላም ስምምነት እና ለቤተሰቡ 10,000 መክሊት ቤዛ ሰጥቷል።እስክንድር አሁን የእስያ ንጉስ ስለነበር የክልል ክፍፍልን የወሰነው እሱ ብቻ ነው ሲል መለሰ።

እስክንድር ሶርያን እና አብዛኛውን የሌቫን የባህር ዳርቻን ያዘ።በሚቀጥለው ዓመት ማለትም በ332 ከዘአበ ጢሮስን ለማጥቃት ተገደደ፤ ጢሮስንም ከረዥም ጊዜና አስቸጋሪ ከበባ በኋላ ያዘ።በወታደርነት እድሜ ላይ ያሉ ወንዶች ተጨፍጭፈዋል እና ሴቶች እና ህጻናት ለባርነት ተሸጡ.

እስክንድር ጢሮስን ባጠፋ ጊዜ ወደግብፅ በሚወስደው መንገድ ላይ የነበሩት አብዛኞቹ ከተሞች በፍጥነት ተገለበጡ።ሆኖም እስክንድር በጋዛ ተቃውሞ ገጠመው።ምሽጉ በከፍተኛ ሁኔታ የተጠናከረ እና በኮረብታ ላይ ተገንብቷል, ከበባ ያስፈልገዋል."የእሱ መሐንዲሶች ከጉብታው ቁመት የተነሳ የማይቻል መሆኑን ሲጠቁሙ ... ይህ ሙከራውን ለማድረግ የበለጠ አሌክሳንደርን አበረታቷል."ከሶስት ያልተሳኩ ጥቃቶች በኋላ, ምሽጉ ወደቀ, ነገር ግን እስክንድር ከባድ የትከሻ ቁስል ከማግኘቱ በፊት.በጢሮስ እንደነበረው ሁሉ፣ በወታደራዊ ዕድሜ ላይ ያሉ ወንዶች በሰይፍ ተገድለዋል፣ ሴቶቹና ሕፃናትም ለባርነት ተሸጡ።

በሊቢያ በረሃ በሲዋ ኦአሲስ ኦራክል ውስጥ የአሙን አምላክ ልጅ ተባለ።ከዚህ በኋላ፣ እስክንድር ዜኡስ-አሞንን እንደ እውነተኛ አባቱ ብዙ ጊዜ ይጠራዋል፣ እናም ከሞተ በኋላ፣ ምንዛሪ በበግ ቀንድ እንዳጌጠ የመለኮቱ ምልክት አድርጎ ይገልጸዋል።

በ331 ከዘአበግብፅን ለቆ የሄደው እስክንድር በምስራቅ በኩል ወደ ሜሶጶጣሚያ (አሁን ሰሜናዊ ኢራቅ ) ዘምቶ ዳርዮስን በድጋሚ በጋውጋሜላ ጦርነት ድል አደረገ።ዳርዮስም ከሜዳው ሸሸ፤ እስክንድርም እስከ አርቤላ ድረስ አሳደደው።ጋውጋሜላ የሁለቱ የመጨረሻ እና ወሳኝ ግጥሚያ ይሆናል።

ዳርዮስ በተራሮች ላይ ሸሽቶ ወደ ኤክባታና (ዘመናዊው ሐመዳን) ሸሸ፣ እስክንድር ባቢሎንን ማረከ።

የ Uxian Defile ጦርነት ታላቁ አሌክሳንደር በፋርስ ኢምፓየር የኡክሲያን ነገድ ላይ ተዋግቷል።ጦርነቱ የተፋፋመው በሱሳ እና በፐርሴፖሊስ ዋና ዋና የፋርስ ከተሞች መካከል ባለው ተራራማ ክልል ላይ ነበር።ፐርሴፖሊስ የፋርስ ግዛት ጥንታዊ ዋና ከተማ ነበረች እና በፋርስ ተወላጆች መካከል ምሳሌያዊ እሴት ነበረው.ይህች ከተማ በጠላት እጅ ብትወድቅ፣ በአጠቃላይ የፋርስ ግዛት በጠላት እጅ እንደሚወድቅ ያምኑ ነበር።

የፋርስ በር ጦርነት በፐርሲስ፣ በአሪዮባርዛኔስ አለቃ እና በታላቁ አሌክሳንደር የሚታዘዘው በሄለኒክ ሊግ የሚታዘዘው በፋርስ ጦር መካከል ወታደራዊ ግጭት ነበር።እ.ኤ.አ. በ330 ክረምት አሪዮባርዛኔስ የመቄዶንያ ጦርን ለአንድ ወር ያህል በመያዝ በፐርሴፖሊስ አቅራቢያ በሚገኘው የፋርስ በር ላይ ከቁጥር በላይ የሆኑትን የፋርስ ጦርን የመጨረሻውን ቦታ መርቷል።አሌክሳንደር በመጨረሻ ከተያዙት የጦር እስረኞች ወይም ከአካባቢው እረኛ ወደ ፋርሳውያን የኋላ መንገድ አገኘ, ፋርሳውያንን ድል በማድረግ እና ፐርሴፖሊስን ማረከ.

እስክንድር ብዙ ሠራዊቱን በፋርስ ንጉሣዊ መንገድ በኩል ወደ ፐርሴፖሊስ ሥነ ሥርዓት ዋና ከተማ ላከ።አሌክሳንደር ራሱ ወደ ከተማው በሚወስደው መንገድ ላይ የተመረጡ ወታደሮችን ወሰደ.ከዚያም በአሪዮባርዛኔስ የሚመራው የፋርስ ጦር ታግዶ የነበረውን የፋርስ በሮች (በዘመናዊው የዛግሮስ ተራሮች) መሻገሪያ ላይ ወረረ እና ከዚያም ጦር ሰራዊቱ ግምጃ ቤቱን ከመዘረፉ በፊት ወደ ፐርሴፖሊስ በፍጥነት ሄደ።እስክንድር ፐርሴፖሊስ እንደገባ ወታደሮቹ ከተማዋን ለብዙ ቀናት እንዲዘርፉ ፈቀደ።አሌክሳንደር በፐርሴፖሊስ ለአምስት ወራት ቆየ.በቆይታውም በምስራቅ ቀዳማዊ ጠረክሲስ ቤተ መንግስት እሳት ተነስቶ ወደ ከተማይቱ ተዛመተ።ሊሆኑ የሚችሉ መንስኤዎች በሁለተኛው የፋርስ ጦርነት በዜርክስ የተቃጠለውን የሰከረ አደጋ ወይም ሆን ተብሎ የአቴንስ አክሮፖሊስን መበቀል ያካትታሉ።እስክንድር ከተማው ሲቃጠል ሲመለከትም ወዲያውኑ በውሳኔው ይጸጸት ጀመር።ፕሉታርች እሳቱን እንዲያጠፉ ሰዎቹን እንዳዘዘ ነገር ግን እሳቱ ወደ አብዛኛው ከተማ ተዛምቷል ብሏል።ኩርቲየስ እስክንድር በውሳኔው እስከ ንጋት ድረስ አልተጸጸተም ብሏል።

ከዚያም እስክንድር ዳርዮስን በመጀመሪያ ወደ ሜድያ ከዚያም ወደ ፓርቲያ አሳደደው።የፋርስ ንጉስ ከአሁን በኋላ የራሱን እድል አልተቆጣጠረም, እና በቤሱስ, ባክቲሪያን ሹማምንቱ እና ዘመዱ ተማርኮ ነበር.እስክንድር ሲቃረብ ቤሱስ ወታደሮቹ ታላቁን ንጉስ በሞት እንዲመቱ አደረገ እና ከዚያም እራሱን የዳርዮስን ተተኪ እንደ አርጤክስስ አምስተኛ አስታወቀ, ከዚያም ወደ መካከለኛ እስያ በማፈግፈግ በአሌክሳንደር ላይ የሽምቅ ዘመቻ ከፍቷል።እስክንድር የዳሪዮስን አስከሬን ከአካሜኒድ ቀደሞቹ ቀጥሎ በቀብር ቀብር ቀብሮታል።ሲሞት ዳርዮስ የአካሜኒድ ዙፋን ተተኪ አድርጎ እንደጠራው ተናግሯል።የአካሜኒድ ኢምፓየር በተለምዶ ከዳርዮስ ጋር እንደወደቀ ይቆጠራል።

እስክንድር ቤሱን እንደ ቀማኛ በመመልከት እሱን ለማሸነፍ ተነሳ።ይህ ዘመቻ፣ መጀመሪያ በቤሱስ ላይ፣ ወደ መካከለኛው እስያ ታላቅ ጉብኝት ተለወጠ።እስክንድር ተከታታይ አዳዲስ ከተሞችን መስርቷል፣ ሁሉም አሌክሳንድሪያ የሚባሉትን፣ በአፍጋኒስታን ውስጥ ዘመናዊውን ካንዳሃርን፣ እና በዘመናዊቷ ታጂኪስታን ውስጥ አሌክሳንድሪያ ኢሻትን ጨምሮ።ዘመቻው እስክንድርን በሜዲያ፣ በፓርቲያ፣ በአሪያ (ምዕራብ አፍጋኒስታን)፣ ድራንግያና፣ አራቾሲያ (ደቡብ እና መካከለኛው አፍጋኒስታን)፣ ባክትሪያን (ሰሜን እና መካከለኛው አፍጋኒስታን) እና እስኩቴስን ወስዷል።

ታላቁ እስክንድር በ329 ከዘአበ ለመውረር ኢላማ ካደረጋቸው ሰባት ከተሞች ውስጥ ሲሮፖሊስ ትልቁ ነው።ግቡ የሶግዲያናን ድል ነበር.እስክንድር በመጀመሪያ ክራቴረስን ወደ ሳይሮፖሊስ ላከው፣ ከሶግዲያን ከተሞች ትልቁ የሆነው የአሌክሳንደር ጦርን ይቃወማል።የክራቴረስ መመሪያ "ለከተማው ቅርብ የሆነ ቦታ ወስዶ በቦይ እና በክምችት ከበባ እና ከዛም አላማውን የሚስማማውን ከበባ ሞተሮችን ያሰባስብ..." የሚል ነበር።ጦርነቱ እንዴት እንደተካሄደ የሚገልጹ ዘገባዎች በደራሲዎች መካከል ይለያያሉ።አሪያን ቶለሚን ጠቅሶ ሲሮፖሊስ እጁን ሰጠ፣ እና አርሪያን እንደ አሪስቶቡለስ ገለጻ ቦታው ወረራ እና የከተማዋ ነዋሪዎች ተጨፍጭፈዋል።አሪያን በተጨማሪም ቶለሚን በመጥቀስ ሰዎቹን ለሠራዊቱ በማከፋፈሉ ከአገሩ እስኪወጣ ድረስ በሰንሰለት ታስረው እንዲጠበቁ ትእዛዝ አስተላልፏል፤ ስለዚህም አመፁን ከነካው መካከል አንዳቸውም እንዳይቀሩ።

በሶግዲያና ሳትራፒ ውስጥ ያልተገለጸ ቦታ የነበረው ስፒታሜኔስ ቤሱን ከአሌክሳንደር ታማኝ ባልደረቦች አንዱ ለሆነው ቶለሚ አሳልፎ ሰጠ እና ቤሱስ ተገደለ።ሆኖም፣ ከተወሰነ ጊዜ በኋላ፣ አሌክሳንደር በጃክሳርትስ ላይ በፈረስ ዘላኖች ጦር ወረራ ላይ በነበረበት ወቅት፣ ስፒታሜኔስ ሶግዲያናን በአመፅ አስነሳው።እስክንድር እስኩቴሶችን በጃክሳርትስ ጦርነት አሸንፎ ወዲያው በ Spitamenes ላይ ዘመቻ ከፍቶ በጋባይ ጦርነት አሸንፎታል።ከሽንፈቱ በኋላ ስፒታሜኔስ በእራሱ ሰዎች ተገድሏል, ከዚያም ለሰላም ከሰሱ.

ስፒታሜኔስ የሶግዲያን የጦር አበጋዝ እና በሶግዲያና እና ባክትሪያ በታላቁ አሌክሳንደር ላይ በ329 ዓክልበ የመቄዶን ንጉስ ላይ የተነሳው አመጽ መሪ ነበር።በዘመናችን የታሪክ ተመራማሪዎች እጅግ በጣም ጽኑ የእስክንድር ባላጋራዎች እንደሆኑ ይነገርለታል።Spitamenes የቤሱስ አጋር ነበር።እ.ኤ.አ. በ 329 ፣ ቤሱስ በምስራቃዊ ሳትራፒዎች አመጽ አስነስቷል ፣ እና በዚያው ዓመት አጋሮቹ እሱን ለመደገፍ እርግጠኛ መሆን ጀመሩ።እስክንድር ከሠራዊቱ ጋር ወደ ድራፕሳ ሄደ፣ ከቤሱስ ጎን በመውጣት እንዲሸሽ ላከው።ከዚያም ቤሱስ ከስልጣን በ Spitamenes ተወግዷል, እና ቶለሚ እሱን ለመያዝ ተላከ.እስክንድር አዲሱን የአሌክሳንድሪያ ኢስካቴ ከተማን በጃክሳርትስ ወንዝ ላይ ሲመሰርት፣ ስፒታሜኔስ ሶግዲያናን በእሱ ላይ እንዳስነሳ እና በማራካንዳ የሚገኘውን የመቄዶንያ ጦር ሰፈርን እንደከበበ የሚገልጽ ዜና መጣ።እስክንድር በዛን ጊዜ በ Spitamenes ላይ ጦር ለመምራት በጣም የተያዘው፣ በፋርኑችስ የሚመራ ጦር ሰራዊቱን ላከ፣ እሱም ወዲያውኑ ከ2000 ያላነሱ እግረኛ እና 300 ፈረሰኞች ጠፋ።ህዝባዊ አመፁ ለሠራዊቱ ቀጥተኛ ስጋት ፈጥሯል፣ አሌክሳንደርም ማራካንዳን ለማስታገስ በግል ተንቀሳቅሷል፣ ነገር ግን ስፒታሜኔስ ከሶግዲያና ተነስቶ ባክትሪያን እያጠቃ መሆኑን ሲረዳ፣ ከዚያም በባክትሪያ፣ በአርታባዞስ II (328) አለቃ በታላቅ ችግር ተቃወመ። ዓክልበ.)ወሳኙ ነጥብ የመጣው በታህሳስ 328 ከዘአበ ስፒታሜነስ በአሌክሳንደር ጄኔራል ኮኔስ በጋባይ ጦርነት ሲሸነፍ ነው።Spitamenes በአንዳንድ አታላዮች የዘላን ጎሳ መሪዎች ተገድሏል እና አንገቱን ወደ እስክንድር ላኩት ሰላምን ከሰሱ።Spitamenes ከአሌክሳንደር በጣም አስፈላጊ ጄኔራሎች አንዱን ያገባች ሴት ልጅ አፓማ ነበራት እና በመጨረሻም ዲያዶቺ ፣ ሴሉከስ 1 ኒካቶር (የካቲት 324 ከዘአበ) ጋር።ባልና ሚስቱ አንቲዮከስ 1 ሶተር የተባለ ወንድ ልጅ ወለዱ, የሴሉሲድ ግዛት የወደፊት ገዥ .

የኮፈን ዘመቻ የተካሄደው በታላቁ አሌክሳንደር በካቡል ሸለቆ በግንቦት 327 እና በመጋቢት 326 ከዘአበ መካከል ነው።በአፍጋኒስታን ኩናር ሸለቆ ውስጥ በሚገኙት በአስፓሲዮ፣ በጉራውያን እና በአሳኬኖይ ጎሳዎች እና በፓንጅኮራ (ዲር) እና ስዋት ሸለቆዎች አሁን በከይበር ፓክቱንክዋ፣ ፓኪስታን ላይ ተካሄዷል።የአሌክሳንደር አላማ በህንድ ውስጥ ዘመቻ ማካሄድ እንዲችል የግንኙነት መስመሩን ማስጠበቅ ነበር።ይህንንም ለማሳካት በአካባቢው ጎሳዎች ቁጥጥር ስር ያሉ በርካታ ምሽጎችን መያዝ አስፈልጎታል።

ከፖሩስ መንግሥት በስተምስራቅ፣ በጋንግስ ወንዝ አቅራቢያ፣ የማጋዳ ናንዳ ኢምፓየር፣ እና በምስራቅ፣ የሕንድ ክፍለ አህጉር የቤንጋል ክልል የጋንጋሪዳይ ግዛት ነበር።የአሌክሳንደር ጦር ሌሎች ትላልቅ ወታደሮችን ፊት ለፊት የመጋፈጥን ተስፋ በመፍራት እና በዘመቻው ለዓመታት ስለደከመው በሃይፋሲስ ወንዝ (ቢስ) ላይ በመዝመት ወደ ምስራቅ አቅጣጫ ለመዝመት ፈቃደኛ አልሆነም።

የማሊያን ዘመቻ በፑንጃብ ማሊ ላይ ከህዳር 326 እስከ የካቲት 325 ከክርስቶስ ልደት በፊት በታላቁ አሌክሳንደር ተካሄዷል።እስክንድር የስልጣኑን ምስራቃዊ ገደብ በሃይዳስፔስ ወንዝ በኩል ወደ አሴሲንስ (አሁን ጄሉም እና ጨናብ) በመዘዋወር ነበር፣ ነገር ግን ማሊ እና ኦክሲድራሲ በአንድ ላይ ሆነው በግዛታቸው ማለፍ አልፈለጉም።እስክንድር ኃይሎቻቸው እንዳይገናኙ ለማድረግ ፈለገ እና በሁለቱ ወንዞች መካከል ያለውን ክልል በተሳካ ሁኔታ በማረጋጋት በነሱ ላይ ፈጣን ዘመቻ አደረገ።በዘመቻው ወቅት አሌክሳንደር ከባድ ጉዳት ደርሶበታል, ህይወቱን ሊያጣ ነበር.

ሰኔ 10 ወይም 11 ቀን 323 ከዘአበ አሌክሳንደር በ32 ዓመቱ በባቢሎን በሚገኘው በናቡከደነፆር ዳግማዊ ናቡከደነፆር ቤተ መንግሥት ሞተ። የአሌክሳንደር ሞት ሁለት የተለያዩ ቅጂዎች አሉ፤ የሞቱ ዝርዝሮችም በእያንዳንዳቸው ትንሽ ይለያሉ።የፕሉታርክ ዘገባ እስክንድር ከመሞቱ 14 ቀናት ቀደም ብሎ አድሚራል ኔርከስን አስተናግዶ ሌሊቱን እና በሚቀጥለው ቀን ከሜዲየስ ከላሪሳ ጋር ጠጥቷል።እስክንድር ትኩሳት ያዘ, መናገር እስኪያቅተው ድረስ ተባብሷል.ስለ ጤንነቱ የተጨነቁ ተራ ወታደሮች በፀጥታ እያወዛወዙ እንዲያልፉለት መብት ተሰጣቸው።በሁለተኛው ዘገባ ዲዮዶረስ እስክንድር ለሄራክሌስ ክብር ሲባል ያልተቀላቀለ ትልቅ ወይን ጠጅ ከጣለ በኋላ በህመም እንደተመታ እና ለ11 ቀናት ድካም እንደደረሰበት ገልጿል።ትኩሳት አልያዘም, ይልቁንም ከተወሰነ ሥቃይ በኋላ ይሞታል.አሪያን ይህንን እንደ አማራጭ ጠቅሶታል፣ ነገር ግን ፕሉታርክ ይህንን ጥያቄ በተለይ ውድቅ አድርጓል።

የእስክንድር ውርስ ከወታደራዊ ወረራዎቹ አልፏል፣ እና የግዛቱ ዘመን በአውሮፓ እና በእስያ ታሪክ ውስጥ ትልቅ ለውጥ አምጥቷል።የእሱ ዘመቻዎች በምስራቅ እና በምዕራብ መካከል ያለውን ግንኙነት እና የንግድ ልውውጥ በእጅጉ ያሳደጉ ሲሆን በምስራቅ በኩል ሰፊ ቦታዎች ለግሪክ ስልጣኔ እና ተጽእኖ የተጋለጡ ነበሩ.የአሌክሳንደር የቅርብ ቅርስ የመቄዶንያ አገዛዝ ወደ ግዙፍ አዲስ የእስያ ግዛቶች ማስተዋወቅ ነው።በሞተበት ጊዜ የአሌክሳንደር ግዛት 5,200,000 ኪ.ሜ. (2,000,000 ስኩዌር ማይልስ) የሚሸፍን ሲሆን በጊዜው ትልቁ ግዛት ነበር።አብዛኛዎቹ እነዚህ አካባቢዎች በመቄዶኒያ እጅ ወይም በግሪክ ተጽእኖ ለቀጣዮቹ 200-300 ዓመታት ቆዩ።ብቅ ያሉት ተተኪ ግዛቶች፣ ቢያንስ በመጀመሪያ፣ የበላይ ኃይሎች ነበሩ፣ እና እነዚህ 300 ዓመታት ብዙ ጊዜ የሄለናዊ ዘመን ተብለው ይጠራሉ።የእስክንድር ግዛት ምስራቃዊ ድንበሮች በህይወት በነበሩበት ጊዜ እንኳን መፈራረስ ጀመሩ።ሆኖም በህንድ ክፍለ አህጉር ሰሜናዊ ምዕራብ ትቶት የነበረው የሃይል ክፍተት በቀጥታ በታሪክ ውስጥ እጅግ በጣም ኃይለኛ ከሆኑት የህንድ ስርወ መንግስት አንዱ የሆነውን የሞሪያ ኢምፓየር ፈጠረ።እስክንድር እና ጥቅሞቹ በብዙ ሮማውያን በተለይም ጄኔራሎች አድናቆትን ያተረፉ ሲሆን ከስኬቶቹ ጋር ራሳቸውን ለማያያዝ ይፈልጋሉ።ፖሊቢየስ ታሪኩን የጀመረው ሮማውያን እስክንድር ያደረጋቸውን ስኬቶች በማስታወስ ነው፣ እና ከዚያ በኋላ የሮማውያን መሪዎች አርአያ አድርገው ይመለከቱት ነበር።ታላቁ ፖምፔ “ማግኑስ” የሚለውን ትርኢት እና የአሌክሳንደርን አናስቶል አይነት የፀጉር አቆራረጥ ሳይቀር ተቀበለ እና የተማረኩትን የምስራቅ ሀገራት የአሌክሳንደርን የ260 አመት ካባ ፈልጎ ፈልጎ ነበር፣ እሱም ለታላቅነት ምልክት ለብሶ ነበር።ጁሊየስ ቄሳር የሊሲፒያን ፈረሰኛ የነሐስ ሃውልት ቢያቀርብም የእስክንድርን ጭንቅላት በራሱ ተክቶ፣ ኦክታቪያን በአሌክሳንድሪያ የሚገኘውን የአሌክሳንደርን መቃብር ጎበኘ እና ማህተሙን ለጊዜው ከስፊንክስ ወደ እስክንድር መገለጫ ለውጧል።