Ҷанги истиқлолияти Туркия

Ҳангоме ки Ҷанги Якуми Ҷаҳонӣ барои Империяи Усмонӣ бо созиши Мудрос ба охир расид, Қувваҳои муттаҳид ишғол ва забт кардани заминро барои тарҳҳои империалистӣ идома доданд.Аз ин рӯ, фармондеҳони низомии усмонӣ фармони ҳам иттифоқчиён ва ҳам ҳукумати усмонӣ дар бораи таслим шудан ва пароканда кардани қувваҳои худро рад карданд.Ин бӯҳрон замоне ба авҷ расид, ки султон Меҳмеди VI Мустафо Камол Пошо (Отатурк), генерали обрӯманд ва баландмақомро барои барқарор кардани тартибот ба Анадолу фиристод;аммо Мустафо Камол як ёридиҳанда ва дар ниҳоят пешвои муқовимати миллатгароёни турк ба муқобили ҳукумати усмонӣ, қудратҳои муттаҳид ва ақаллиятҳои насронӣ гардид.Бо мақсади ба роҳ мондани назорат бар холигии қудрат дар Анатолия, иттифоқчиён сарвазири Юнон Элефтериос Венизелосро водор карданд, ки ба Анатолия як қувваи экспедитсионӣ ворид кунад ва Смирнаро (Измир) ишғол кунад, ки ҷанги истиқлолияти Туркияро оғоз кунад.Вақте маълум шуд, ки ҳукумати усмонӣ аз қудратҳои муттаҳид пуштибонӣ мекунад, дар Анкара ҳукумати муқобили миллатгаро бо роҳбарии Мустафо Камол таъсис ёфт.Ба зудӣ иттифоқчиён ба ҳукумати усмонӣ дар Константинопол фишор оварданд, ки Конститутсияро боздошта, Парлумонро баста ва шартномаи Севрро имзо кунад, ки шартномаи ба манфиатҳои Туркия номусоид аст, ки "ҳукумати Анкара" ғайриқонунӣ эълон кард.Дар чанги минбаъда милисахои гайримукаррарй кушунхои Францияро дар чануб торумор карданд ва подразделенияхои бебозгашт ба Арманистон бо кушунхои болшевикй таксим карда шуданд, ки дар натича Шартномаи Карс (октябри 1921) баста шуд.Ҷабҳаи ғарбии ҷанги истиқлолият ҳамчун ҷанги Юнону Туркия маъруф буд, ки дар он нерӯҳои Юнон дар аввал ба муқовимати ғайримуташаккил дучор шуданд.Аммо ташкили милисаи Исмет Пошо ба артиши муқаррарӣ вақте самара дод, ки қувваҳои Анкара бо юнониҳо дар набардҳои якум ва дуюми Инону меҷангиданд.Артиши Юнон дар мухорибаи Кутахия-Эскишехир галаба ба даст овард ва карор дод, ки ба пойтахти миллатчигии Анкара, хатти таъминоти худро дароз кунад.Туркҳо пешравии худро дар ҷанги Сакария тафтиш карданд ва дар ҳамлаи бузург, ки қувваҳои юнонӣ дар тӯли се ҳафта аз Анатолияро пеш карданд, ба муқобили ҳамла баромаданд.Ҷанг бо забт кардани Измир ва бӯҳрони Чанок ба таври муассир ба анҷом расид, ки боиси имзои созишномаи дигари оташбас дар Муданя гардид.Мачлиси Бузурги Миллии Анкара хамчун хукумати конунии Туркия эътироф гардид, ки шартномаи Лозаннаро (июли 1923) имзо кард, ки ин шартнома нисбат ба шартномаи Севр барои Туркия мусоидтар буд.Иттифоқчиён Анадолу ва Фракияи Шарқиро эвакуатсия карданд, ҳукумати Усмонӣ сарнагун карда шуд ва монархия барҳам дода шуд ва Маҷлиси Бузурги Миллии Туркия (ки имрӯз мақоми асосии қонунгузори Туркия боқӣ мемонад) 29 октябри соли 1923 Ҷумҳурии Туркияро эълон кард. Бо ҷанг, як аҳолӣ. табодули байни Юнон ва Туркия, таќсимоти Империяи Усмонї ва барњам додани султоният давраи усмонї ба поён расид ва бо ислоњоти Отатурк туркњо давлати муосири дунявии миллии Туркияро ба вуљуд оварданд.3 марти соли 1924 хилофати усмонӣ низ барҳам дода шуд.