Дар байни асрҳои 12 ва 13, Италия як шакли хоси сиёсиро ба вуҷуд овард, ки аз Аврупои феодалии шимолии Алп ба таври назаррас фарқ мекунад.Чун дар дигар қисматҳои Аврупо қудратҳои ҳукмрон ба вуҷуд наомаданд, давлати олигархии шаҳр ба шакли маъмули ҳукумат табдил ёфт.Ҳам назорати мустақими калисо ва ҳам қудрати императориро дар масофаи дур нигоҳ дошта, бисёр давлатҳои шаҳрҳои мустақил тавассути тиҷорат, дар асоси принсипҳои капиталистии ибтидоӣ, дар ниҳоят барои тағироти бадеӣ ва зеҳнии Ренессанс шароит фароҳам оварданд.Чунин ба назар мерасид, ки шаҳрҳои Италия аз феодализм баромаданд, то ҷомеаи онҳо ба тоҷирон ва тиҷорат асос ёфтааст.Ҳатто шаҳрҳо ва иёлоти шимолӣ бо ҷумҳуриҳои бозаргонии худ, бахусус Ҷумҳурии Венетсия низ намоён буданд.Назар ба монархияхои феодалй ва мутлак, коммунахо ва республикахои тичоратии мустакили Италия аз озодии нисбии сиёсй бархурдор буданд, ки ба пешрафти илм ва санъат мусоидат мекард.Дар ин давра, дар бисёр шаҳрҳои Италия шаклҳои ҷумҳуриявии идоракунӣ, ба монанди ҷумҳуриҳои Флоренсия, Лукка, Генуя , Венетсия ва Сиена инкишоф ёфтанд.Дар давоми асрҳои 13 ва 14 ин шаҳрҳо ба марказҳои калони молиявӣ ва тиҷоратӣ дар сатҳи Аврупо табдил ёфтанд.Ба шарофати мавқеи мусоиди онҳо дар байни Шарқ ва Ғарб, шаҳрҳои Италия ба монанди Венетсия ба марказҳои тиҷоратии байналмилалӣ ва бонкӣ ва чорроҳаи зеҳнӣ табдил ёфтанд.Милан, Флоренсия ва Венетсия, инчунин як қатор дигар шаҳрҳои Италия дар рушди молиявӣ нақши муҳими навоварона бозиданд, асбобҳо ва амалияи асосии бонкдорӣ ва пайдоиши шаклҳои нави ташкили иҷтимоию иқтисодиро таҳия карданд.Дар худи хамин давра дар Италия республикахои бахрй: Венеция, Генуя, Пиза, Амальфи, Рагуса, Анкона, Гаэта ва Ноли хурдсол пайдо шуданд.Аз асрҳои 10 то 13 ин шаҳрҳо ҳам барои муҳофизати худ ва ҳам барои дастгирии шабакаҳои васеи тиҷоратӣ дар баҳри Миёназамин флоти киштиҳо сохтанд, ки боиси нақши муҳим дар ҷангҳои салибӣ гардид.Ҷумҳуриҳои баҳрӣ, махсусан Венетсия ва Генуя, ба зудӣ ба дарвозаҳои асосии Аврупо барои тиҷорат бо Шарқ табдил ёфтанд, то ба Баҳри Сиёҳ мустамликаҳо таъсис доданд ва аксар вақт аксари тиҷоратро бо Империяи Византия ва ҷаҳони Баҳри Миёназамин назорат мекарданд.Шаҳристони Савой дар охири асрҳои миёна қаламрави худро ба нимҷазира васеъ кард, дар ҳоле ки Флоренсия ба як давлати муташаккили тиҷоратӣ ва молиявӣ табдил ёфт ва дар тӯли асрҳо ба пойтахти аврупоии абрешим, пашм, бонкӣ ва заргарӣ табдил ёфт.