Podboje Aleksandra Wielkiego

Kiedy Aleksander miał dziesięć lat, kupiec z Tesalii przywiózł Filipowi konia, którego zaoferował do sprzedaży za trzynaście talentów.Koń nie chciał dosiąść konia i Filip kazał go zabrać.Aleksander jednak wyczuwając strach konia przed własnym cieniem, poprosił o oswojenie konia, co ostatecznie mu się udało.Plutarch stwierdził, że Filip, uszczęśliwiony tym przejawem odwagi i ambicji, ze łzami w oczach pocałował syna, oświadczając: „Mój chłopcze, musisz znaleźć królestwo wystarczająco duże dla swoich ambicji. Macedonia jest dla ciebie za mała” i kupił mu konia .Aleksander nazwał go Bucephalas, co oznacza „głowa wołu”.Bucefalas zaniósł Aleksandra aż doIndii .Kiedy zwierzę zdechło (według Plutarcha ze starości, w wieku trzydziestu lat), Aleksander nazwał jego imieniem miasto Bucefala.W młodości Aleksander znał także perskich wygnańców na dworze macedońskim, którzy przez kilka lat otrzymywali opiekę Filipa II w sprzeciwie wobec Artakserksesa III.Byli wśród nich Artabazos II i jego córka Barsine, ewentualna przyszła kochanka Aleksandra, która rezydowała na dworze macedońskim od 352 do 342 roku p.n.e., a także Amminapes, przyszły satrapa Aleksandra, czyli perski szlachcic o imieniu Sisines.Dało to sądowi macedońskiemu dobrą znajomość zagadnień perskich, a nawet mogło wpłynąć na niektóre innowacje w zarządzaniu państwem macedońskim.

Przed wyprawą do Azji Aleksander chciał zabezpieczyć swoje północne granice.Wiosną 336 roku p.n.e. ruszył, by stłumić kilka buntów.Zaczynając od Amfipolis, udał się na wschód, do kraju „Niepodległych Traków”;a na górze Haemus armia macedońska zaatakowała i pokonała siły trackie obsługujące wzgórza.

Macedończycy pomaszerowali nad Dunaj, gdzie na przeciwległym brzegu napotkali plemię Getów.Ponieważ statki Aleksandra nie wpłynęły do ​​rzeki, armia Aleksandra zrobiła tratwy ze swoich skórzanych namiotów.Siły 4000 piechoty i 1500 kawalerii przekroczyły rzekę, ku zdumieniu 14-tysięcznej armii Getów.Armia Getów wycofała się po pierwszej potyczce kawalerii, pozostawiając swoje miasto armii macedońskiej.

Następnie do Aleksandra dotarły wieści, że Kleitus, król Ilirii, i król Glaukias z Taulantii otwarcie zbuntowali się przeciwko jego władzy.Maszerując na zachód do Ilirii, Aleksander pokonał każdego z nich po kolei, zmuszając dwóch władców do ucieczki ze swoimi wojskami.Dzięki tym zwycięstwom zabezpieczył swoją północną granicę.

Podczas gdy Aleksander prowadził kampanię na północ, Tebańczycy i Ateńczycy ponownie zbuntowali się.Aleksander natychmiast skierował się na południe.Podczas gdy inne miasta znów się wahały, Teby zdecydowały się walczyć.Bitwa o Teby była bitwą, która miała miejsce pomiędzy Aleksandrem III Macedońskim a greckim państwem-miastem Teb w 335 roku p.n.e., bezpośrednio poza miastem i w nim.Po tym, jak Aleksander został hegemonem Ligi Korynckiej, pomaszerował na północ, aby stawić czoła buntom w Ilirii i Tracji.Garnizon w Macedonii został osłabiony, a Teby ogłosiły niepodległość.Tebańczycy odmówili poddania się na miłosiernych warunkach, więc zaatakował miasto, zajął je, a wszystkich, którzy przeżyli, sprzedał w niewolę.Wraz ze zniszczeniem Teb, Grecja kontynentalna ponownie zgodziła się na panowanie Aleksandra.Aleksander mógł wreszcie podjąć kampanię perską , którą od tak dawna planował jego ojciec.

Koniec Teb zastraszył Ateny, pozostawiając całą Grecję tymczasowo w pokoju. Następnie Aleksander wyruszył na swoją kampanię azjatycką, pozostawiając Antypatera jako regenta.

Armia Aleksandra przekroczyła Hellespont w 334 roku p.n.e. z około 48 100 żołnierzami, 6100 kawalerią i flotą składającą się ze 120 statków z 38 000 załogami, ściągniętymi z Macedonii i różnych greckich miast-państw, najemników i feudalnie wychowanych żołnierzy z Tracji, Paionii i Ilirii.Pokazał swój zamiar podboju całego imperium perskiego, wrzucając włócznię w ziemię azjatycką i mówiąc, że przyjął Azję jako dar od bogów.Pokazało to również zapał Aleksandra do walki, w przeciwieństwie do preferencji jego ojca dla dyplomacji.

Bitwa nad rzeką Granicus, stoczona w maju 334 roku p.n.e., była pierwszą z trzech większych bitew stoczonych pomiędzy Aleksandrem Wielkim a Imperium Perskim .Walczył w północno-zachodniej Azji Mniejszej, w pobliżu Troi, to tutaj Aleksander pokonał siły perskich satrapów Azji Mniejszej, w tym dużą siłę greckich najemników dowodzonych przez Memnona z Rodos.Do bitwy doszło na drodze z Abydos do Dascylium (w pobliżu dzisiejszego Ergili w Turcji), przy przeprawie przez rzekę Granicus (dzisiejsze Biga Çayı).Po początkowym zwycięstwie nad siłami perskimi w bitwie nad Granikiem Aleksander przyjął kapitulację stolicy perskiej prowincji i skarbca Sardes;następnie udał się wzdłuż wybrzeża Jońskiego, przyznając miastom autonomię i demokrację.

Oblężenie Miletu było pierwszym oblężeniem i spotkaniem morskim Aleksandra Wielkiego z Imperium Achemenidów .Oblężenie to było skierowane przeciwko Miletowi, miastu w południowej Ionii, które obecnie znajduje się w prowincji Aydın we współczesnej Turcji.Podczas bitwy syn Parmeniona, Filotas, odegrał kluczową rolę w uniemożliwieniu perskiej marynarce wojennej znalezienia bezpiecznego kotwicowiska.Zdobył je syn Parmeniona, Nikanor, w 334 roku p.n.e.

Dalej na południe, w Halikarnasie, w Caria, Aleksander z sukcesem przeprowadził swoje pierwsze oblężenie na dużą skalę, ostatecznie zmuszając swoich przeciwników, kapitana najemników Memnona z Rodos i perskiego satrapę Carii, Orontobatesa, do wycofania się drogą morską.Aleksander pozostawił rząd Carii członkowi dynastii Hecatomnidów, Adzie, która adoptowała Aleksandra.

Wiosną 333 roku p.n.e. Aleksander przekroczył Byk i wkroczył do Cylicji.Po długiej przerwie spowodowanej chorobą pomaszerował w kierunku Syrii.Choć wymanewrowany przez znacznie większą armię Dariusza, pomaszerował z powrotem do Cylicji, gdzie pokonał Dariusza pod Issus.Dariusz uciekł z bitwy, powodując upadek swojej armii i pozostawił żonę, dwie córki, matkę Sisygambis i wspaniały skarb.Zaproponował traktat pokojowy obejmujący utracone już ziemie oraz okup za swoją rodzinę w wysokości 10 000 talentów.Aleksander odpowiedział, że skoro jest teraz królem Azji, to tylko on decyduje o podziałach terytorialnych.

Aleksander zaczął przejmować Syrię i większość wybrzeży Lewantu.W następnym roku 332 p.n.e. został zmuszony do ataku na Tyr, który zdobył po długim i trudnym oblężeniu.Mężczyźni w wieku poborowym zostali zamordowani, a kobiety i dzieci sprzedano w niewolę.

Kiedy Aleksander zniszczył Tyr, większość miast na trasie doEgiptu szybko skapitulowała.Jednak Aleksander napotkał opór w Gazie.Twierdza była silnie ufortyfikowana i zbudowana na wzgórzu, co wymagało oblężenia.Kiedy „jego inżynierowie zwrócili mu uwagę, że ze względu na wysokość kopca byłoby to niemożliwe… to tym bardziej zachęciło Aleksandra do podjęcia próby”.Po trzech nieudanych szturmach twierdza upadła, ale Aleksander doznał poważnej rany w ramię.Podobnie jak w Tyrze, mężczyźni w wieku poborowym zostali zabici mieczem, a kobiety i dzieci sprzedano w niewolę.

Został ogłoszony synem bóstwa Amona w Wyroczni w Oazie Siwa na libijskiej pustyni.Odtąd Aleksander często odnosił się do Zeusa-Ammona jako swojego prawdziwego ojca, a po jego śmierci waluta przedstawiała go ozdobionego rogami barana jako symbol jego boskości.

OpuszczającEgipt w 331 roku p.n.e., Aleksander pomaszerował na wschód do Mezopotamii (obecnie północny Irak ) i ponownie pokonał Dariusza w bitwie pod Gaugamelą.Dariusz jeszcze raz uciekł z pola, a Aleksander gonił go aż do Arbeli.Gaugamela będzie ostatnim i decydującym spotkaniem między nimi.

Dariusz uciekł przez góry do Ekbatany (współczesny Hamedan), podczas gdy Aleksander zdobył Babilon.

Bitwa pod Uxian Defile została stoczona przez Aleksandra Wielkiego przeciwko plemieniu Uxian z Imperium Perskiego .Bitwa toczyła się na paśmie górskim pomiędzy kluczowymi perskimi miastami Susa i Persepolis.Persepolis było starożytną stolicą imperium perskiego i miało symboliczną wartość wśród rdzennej ludności perskiej.Wierzyli, że jeśli to miasto wpadnie w ręce wroga, to w efekcie w ręce wroga wpadnie całe Imperium Perskie.

Bitwa o Bramę Perską była konfliktem zbrojnym pomiędzy siłami perskimi dowodzonymi przez satrapę Persów, Ariobarzanesa, a najeźdźczą Ligą Grecką dowodzoną przez Aleksandra Wielkiego.Zimą 330 roku p.n.e. Ariobarzanes poprowadził ostatni bastion przeważających sił perskich pod Bramami Perskimi w pobliżu Persepolis, powstrzymując przez miesiąc armię macedońską.Aleksander w końcu znalazł drogę na tyły Persów od wziętych do niewoli jeńców wojennych lub miejscowego pasterza, pokonując Persów i zdobywając Persepolis.

Aleksander wysłał większość swojej armii do perskiej ceremonialnej stolicy Persepolis perską Drogą Królewską.Sam Aleksander zabrał wybrane wojska na bezpośrednią drogę do miasta.Następnie szturmem zaatakował przełęcz Bram Perskich (we współczesnych górach Zagros), która została zablokowana przez armię perską pod dowództwem Ariobarzanesa, a następnie pospieszył do Persepolis, zanim jego garnizon zdążył splądrować skarbiec.Wkraczając do Persepolis, Aleksander pozwolił swoim żołnierzom plądrować miasto przez kilka dni.Aleksander przebywał w Persepolis przez pięć miesięcy.Podczas jego pobytu we wschodnim pałacu Kserksesa I wybuchł pożar, który rozprzestrzenił się na resztę miasta.Możliwe przyczyny to wypadek pod wpływem alkoholu lub celowa zemsta za spalenie Akropolu w Atenach przez Kserksesa podczas drugiej wojny perskiej.Nawet gdy patrzył, jak płonie miasto, Aleksander natychmiast zaczął żałować swojej decyzji.Plutarch twierdzi, że nakazał swoim ludziom ugasić pożary, ale płomienie rozprzestrzeniły się już na większą część miasta.Curtius twierdzi, że Aleksander żałował swojej decyzji dopiero następnego ranka.

Następnie Aleksander gonił Dariusza, najpierw do Medii, a następnie do Partii.Król perski nie kontrolował już własnego losu i został wzięty do niewoli przez Bessusa, swojego baktryjskiego satrapę i krewnego.Gdy Aleksander się zbliżył, Bessus kazał swoim ludziom śmiertelnie dźgnąć Wielkiego Króla, a następnie ogłosił się następcą Dariusza jako Artakserkses V, po czym wycofał się do Azji Środkowej, aby rozpocząć kampanię partyzancką przeciwko Aleksandrowi.Aleksander pochował szczątki Dariusza obok swoich poprzedników Achemenidów podczas królewskiego pogrzebu.Twierdził, że umierając, Dariusz mianował go swoim następcą tronu Achemenidów.Zwykle uważa się, że Imperium Achemenidów upadło wraz z Dariuszem.

Aleksander postrzegał Bessusa jako uzurpatora i postanowił go pokonać.Ta kampania, początkowo przeciwko Bessusowi, przekształciła się w wielką podróż po Azji Środkowej.Aleksander założył szereg nowych miast, zwanych Aleksandrią, w tym współczesny Kandahar w Afganistanie i Aleksandria Eschate we współczesnym Tadżykistanie.Kampania prowadziła Aleksandra przez Media, Partię, Arię (Afganistan Zachodni), Drangianę, Arachozję (Afganistan Południowy i Środkowy), Baktrię (Afganistan Północny i Środkowy) oraz Scytię.

Cyropolis było największym z siedmiu miast regionu, które w 329 roku p.n.e. wybrał na podbój Aleksander Wielki.Jego celem był podbój Sogdiany.Aleksander najpierw wysłał Kraterusa do Cyropolis, największego z miast Sogdian, walczących z siłami Aleksandra.Instrukcja Craterusa brzmiała: „zająć pozycję blisko miasta, otoczyć je rowem i palisadą, a następnie zamontować takie machiny oblężnicze, jakie będą mu odpowiadać…”.Relacje z przebiegu bitwy różnią się w zależności od autorów.Arrian cytuje Ptolemeusza, który powiedział, że Cyropolis poddało się, a Arrian stwierdza również, że według Arystobula miejsce to zostało szturmowane, a mieszkańcy miasta zostali zmasakrowani.Arrian cytuje również Ptolemeusza, który powiedział, że rozdzielił ludzi pomiędzy armię i nakazał, aby trzymano ich w łańcuchach, dopóki nie opuści kraju, aby nikt z tych, którzy wpłynęli na bunt, nie pozostał w tyle.

Spitamenes, który zajmował nieokreśloną pozycję w satrapii Sogdiany, zdradził Bessusa Ptolemeuszowi, jednemu z zaufanych towarzyszy Aleksandra, i Bessos został stracony.Jednak kiedy w pewnym momencie Aleksander był na Jaxartes, zajmując się najazdem armii koczowników konnych, Spitamenes podniósł Sogdianę do buntu.Aleksander osobiście pokonał Scytów w bitwie pod Jaxartes i natychmiast rozpoczął kampanię przeciwko Spitamenesowi, pokonując go w bitwie pod Gabai.Po klęsce Spitamenes został zabity przez własnych ludzi, którzy następnie wystąpili o pokój.

Spitamenes był sogdyjskim watażką i przywódcą powstania w Sogdianie i Baktrii przeciwko Aleksandrowi Wielkiemu, królowi Macedonii, w 329 roku p.n.e.Współcześni historycy uznają go za jednego z najbardziej zaciekłych przeciwników Aleksandra.Spitamenes był sojusznikiem Bessusa.W 329 r. Bessus wzniecił bunt we wschodnich satrapiach i w tym samym roku jego sojusznicy zaczęli nie być pewni, czy go poprzeć.Aleksander udał się ze swoją armią do Drapsaca, oskrzydlił Bessusa i wysłał go do ucieczki.Następnie Bessus został odsunięty od władzy przez Spitamenesa, a Ptolemeusz został wysłany, aby go złapać.Kiedy Aleksander zakładał nowe miasto Alexandria Eschate nad rzeką Jaxartes, nadeszła wiadomość, że Spitamenes podburzył przeciwko niemu Sogdianę i oblegał macedoński garnizon w Maracanda.W tamtym czasie Aleksander był zbyt zajęty, aby osobiście poprowadzić armię przeciwko Spitamenesowi, wysłał armię pod dowództwem Pharnuchesa, która została natychmiast unicestwiona, tracąc nie mniej niż 2000 piechoty i 300 kawalerii.Powstanie stanowiło teraz bezpośrednie zagrożenie dla jego armii, więc Aleksander osobiście ruszył, by odciążyć Marakandę, tylko po to, by dowiedzieć się, że Spitamenes opuścił Sogdianę i zaatakował Baktrię, skąd został z wielkim trudem odparty przez satrapę Baktrii, Artabazosa II (328 p.n.e.).Decydujący moment nastąpił w grudniu 328 roku p.n.e., kiedy Spitamenes został pokonany przez generała Aleksandra Coenusa w bitwie pod Gabai.Spitamenes został zabity przez zdradzieckich przywódców plemion koczowniczych, a ci wysłali jego głowę do Aleksandra z prośbą o pokój.Spitamenes miał córkę Apamę, która była żoną jednego z najważniejszych generałów Aleksandra i ewentualnego Diadochina, Seleukosa I Niktora (luty 324 p.n.e.).Para miała syna, Antiocha I Sotera, przyszłego władcę imperium Seleucydów .

Kampania Cofen prowadzona była przez Aleksandra Wielkiego w Dolinie Kabulu między majem 327 p.n.e. a marcem 326 p.n.e.Został on przeprowadzony przeciwko plemionom Aspasioi, Guraeans i Assakenoi w dolinie Kunar w Afganistanie oraz dolinach Panjkora (Dir) i Swat na terenie dzisiejszego Khyber Pakhtunkhwa w Pakistanie.Celem Aleksandra było zabezpieczenie linii komunikacyjnej, aby mógł przeprowadzić kampanię w samych Indiach.Aby to osiągnąć, musiał zdobyć szereg fortec kontrolowanych przez lokalne plemiona.

Na wschód od królestwa Porusa, w pobliżu rzeki Ganges, znajdowało się Imperium Nanda w Magadha, a dalej na wschód Imperium Gangaridai w regionie Bengalu na subkontynencie indyjskim.Obawiając się perspektywy stawienia czoła innym dużym armiom i wyczerpana latami kampanii, armia Aleksandra zbuntowała się nad rzeką Hyphasis (Beas), odmawiając marszu dalej na wschód

Kampania Mallian prowadzona była przez Aleksandra Wielkiego od listopada 326 do lutego 325 p.n.e. przeciwko Malli z Pendżabu.Aleksander wyznaczał wschodnią granicę swojej władzy, maszerując w dół rzeki wzdłuż Hydaspes do Acesines (obecnie Jhelum i Chenab), ale Malli i Oxydraci wspólnie odmówili przejścia przez ich terytorium.Aleksander starał się zapobiec spotkaniu ich sił i przeprowadził przeciwko nim szybką kampanię, która skutecznie spacyfikowała region między obiema rzekami.Aleksander w trakcie kampanii został poważnie ranny, prawie tracąc życie.

10 lub 11 czerwca 323 roku p.n.e. Aleksander zmarł w pałacu Nabuchodonozora II w Babilonie w wieku 32 lat. Istnieją dwie różne wersje śmierci Aleksandra, a szczegóły śmierci w każdej z nich nieznacznie się różnią.Relacja Plutarcha głosi, że około 14 dni przed śmiercią Aleksander gościł admirała Nearchusa i spędził noc i następny dzień pijąc z Mediusem z Larisy.Aleksander dostał gorączki, która nasilała się, aż nie mógł mówić.Zwykli żołnierze, zaniepokojeni jego zdrowiem, mieli prawo przechodzić obok niego, gdy w milczeniu do nich machał.W drugiej relacji Diodorus wspomina, że ​​Aleksander poczuł ból po wypiciu dużej miski niezmieszanego wina na cześć Heraklesa, po czym nastąpiło 11 dni słabości;nie dostał gorączki, zamiast tego zmarł po jakiejś agonii.Arrian również wspomniał o tym jako o alternatywie, ale Plutarch wyraźnie zaprzeczył temu twierdzeniu.

Dziedzictwo Aleksandra wykraczało poza jego podboje militarne, a jego panowanie było punktem zwrotnym w historii Europy i Azji.Jego kampanie znacznie zwiększyły kontakty i handel między Wschodem a Zachodem, a rozległe obszary na wschodzie były znacznie narażone na wpływy i cywilizację grecką.Najbardziej bezpośrednią spuścizną Aleksandra było wprowadzenie rządów macedońskich na ogromnych nowych obszarach Azji.W chwili jego śmierci imperium Aleksandra obejmowało około 5 200 000 km2 (2 000 000 mil kwadratowych) i było największym państwem swoich czasów.Wiele z tych obszarów pozostawało w rękach Macedonii lub pod wpływami greckimi przez następne 200–300 lat.Powstałe państwa-następcy były, przynajmniej początkowo, siłami dominującymi, a te 300 lat często określa się mianem okresu hellenistycznego.Wschodnie granice imperium Aleksandra zaczęły się zapadać jeszcze za jego życia.Jednak próżnia władzy, którą pozostawił w północno-zachodniej części subkontynentu indyjskiego, bezpośrednio doprowadziła do powstania jednej z najpotężniejszych indyjskich dynastii w historii, Imperium Maurya .Aleksandra i jego wyczyny podziwiało wielu Rzymian, zwłaszcza generałów, którzy chcieli utożsamiać się z jego dokonaniami.Polibiusz rozpoczął swoje Historie od przypomnienia Rzymianom osiągnięć Aleksandra, a następnie przywódcy rzymscy postrzegali go jako wzór do naśladowania.Pompejusz Wielki przyjął przydomek „Magnus”, a nawet fryzurę Aleksandra w stylu anastoliusza i przeszukiwał podbite ziemie wschodu w poszukiwaniu 260-letniego płaszcza Aleksandra, który następnie nosił jako znak wielkości.Juliusz Cezar poświęcił lizopański posąg konny z brązu, ale zastąpił głowę Aleksandra własną, podczas gdy Oktawian odwiedził grobowiec Aleksandra w Aleksandrii i tymczasowo zmienił swoją pieczęć ze sfinksa na profil Aleksandra.