Балканы дайн

тэмдэгтүүд

зүүлт тайлбар

лавлагаа


Play button

1912 - 1913

Балканы дайн



Балканы дайн гэдэг нь 1912, 1913 онд Балканы мужуудад болсон хоёр цуврал мөргөлдөөнийг хэлдэг. Балканы нэгдүгээр дайнд Грек , Серби, Монтенегро , Болгар зэрэг дөрвөн Балканы улс Османы эзэнт гүрэнтэй дайн зарлаж, түүнийг ялсан. Османы эзэнт гүрний хяналтад зөвхөн Зүүн Фракийг л үлдээж, Османчуудыг Европын мужуудаас чөлөөлсөн.Балканы хоёрдугаар дайнд Болгар улс нэгдүгээр дайны бусад дөрвөн анхны дайчдын эсрэг тулалдаж байв.Мөн хойд зүгээс Румыны дайралттай тулгарсан.Османы эзэнт гүрэн Европ дахь газар нутгийнхаа ихэнх хэсгийг алджээ.Байлдааны талбарт оролцоогүй ч гэсэн Австри-Унгар харьцангуй суларсан Серби Өмнөд Славян ард түмний нэгдэлд түлхэц өгснөөр нэлээд томорчээ.[1] Дайн нь 1914 оны Балканы хямралын үе шатыг тавьсан бөгөөд ингэснээр " Дэлхийн нэгдүгээр дайны оршил" болсон юм.[2]20-р зууны эхэн гэхэд Болгар, Грек, Монтенегро, Серби улсууд Османы эзэнт гүрнээс тусгаар тогтносон боловч угсаатны хүн амын ихэнх хэсэг нь Османы эзэнт гүрний мэдэлд байсан.1912 онд эдгээр улсууд Балканы холбоог байгуулжээ.Балканы нэгдүгээр дайн 1912 оны 10-р сарын 8-нд Лигийн гишүүн орнууд Османы эзэнт гүрэн рүү довтлох үед эхэлж, 8 сарын дараа 1913 оны 5-р сарын 30-нд Лондонгийн гэрээнд гарын үсэг зурснаар дууссан. Балканы хоёрдугаар дайн 1913 оны 6-р сарын 16-нд Болгар , Македоныг алдсандаа сэтгэл дундуур байсан хуучин Балканы лигийн холбоотнууд руу дайрчээ.Серб, Грекийн армийн нэгдмэл хүчин давуу талтай Болгарын довтолгоог няцааж, Болгарыг баруун болон өмнөд талаас нь довтлон эсэргүүцэв.Румын улс мөргөлдөөнд оролцоогүй тул цохилт өгөх бүрэн армитай байсан бөгөөд хоёр улсын хооронд байгуулсан энх тайвны гэрээг зөрчин хойд зүгээс Болгар руу довтлов.Османы эзэнт гүрэн Болгар руу довтолж, Адрианополыг эргүүлэн авч, Фракид урагшлав.Бухарестийн гэрээгээр Болгар улс Балканы нэгдүгээр дайнд олж авсан ихэнх газар нутгаа эргүүлэн авч чадсан юм.Гэсэн хэдий ч Добружа мужийн хуучин Османы өмнөд хэсгийг Румынд өгөхөөс өөр аргагүй болжээ.[3]
HistoryMaps Shop

Дэлгүүр зочлох

1877
Дайны оршилornament
1908 Jan 1

Пролог

Balkans
Дайны үндэс нь 19-р зууны хоёрдугаар хагаст Османы эзэнт гүрний Европын нутаг дэвсгэрт үндэстэн улсууд бүрэн үүсээгүйтэй холбоотой юм.Серби 1877-1878 оны Орос-Туркийн дайны үеэр ихээхэн газар нутгийг олж авсан бол Грек 1881 онд Тессали (хэдийгээр 1897 онд Османы эзэнт гүрний мэдэлд багахан газар нутгаа алдсан ч) болон Болгарыг (1878 оноос хойш автономит вант улс) эзэмшиж байжээ. Зүүн Румелийн муж (1885).Гурван улс, Монтенегро зэрэг нь Зүүн Румели, Албани, Македон, Фракийг багтаасан Османы эзэнт гүрний мэдэлд байдаг Румели хэмээх том бүс нутагт нэмэлт газар нутгийг хайж байв.Балканы нэгдүгээр дайн зарим үндсэн шалтгаантай байсан бөгөөд үүнд: [4]Османы эзэнт гүрэн өөрийгөө шинэчилж, хангалттай засаглаж, олон янзын ард түмнүүдийн өсөн нэмэгдэж буй угсаатны үндсэрхэг үзлийг даван туулах чадваргүй байв.1911 оны Итало-Османы дайн, Албани мужуудад гарсан Албанийн бослого нь эзэнт гүрэн гүн "шархадсан" бөгөөд дахин дайны эсрэг хариу цохилт өгөх боломжгүй болсныг харуулсан.Их гүрнүүд хоорондоо хэрэлдэж, Османчууд шаардлагатай шинэчлэлийг хийх болно гэдгийг баталж чадаагүй.Энэ нь Балканы орнуудыг өөрсдийн шийдлийг тулгахад хүргэсэн.Османы эзэнт гүрний Европын хэсгийн христийн шашинтнууд Османы хаанчлалд дарлагдаж байсан тул Христийн шашинт Балканы улсуудыг арга хэмжээ авахад хүргэв.Хамгийн гол нь Балканы холбоо байгуулагдаж, гишүүд нь ийм нөхцөлд Османы эзэнт гүрэнд зохион байгуулалттай, нэгэн зэрэг дайн зарлах нь эх орон нэгтнүүдээ хамгаалах, Балканы хойг дахь нутаг дэвсгэрээ тэлэх цорын ганц арга зам болно гэдэгт итгэлтэй байв.
▲
●
Их гүрний хэтийн төлөв
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1908 Jan 1

Их гүрний хэтийн төлөв

Austria
19-р зууны туршид Их гүрнүүд Османы эзэнт гүрний бүрэн бүтэн байдлын талаар "Дорнын асуудал"-ын талаар өөр өөр зорилготой байв.Орос Хар тэнгисээс Газар дундын тэнгисийн "халуун ус" руу нэвтрэхийг хүссэн;Пан-Славян гадаад бодлого баримталж, Болгар , Сербийг дэмжсэн.Их Британи Оросыг "халуун усанд" орохыг хориглохыг хүсч, Османы эзэнт гүрний бүрэн бүтэн байдлыг дэмжиж байсан ч Османы эзэнт гүрний бүрэн бүтэн байдал цаашид боломжгүй болсон тохиолдолд Грекийг хязгаарлагдмал тэлэх төлөвлөгөөг дэмжиж байв.Франц бүс нутагт, ялангуяа Левант дахь (өнөөгийн Ливан, Сири, Израиль ) байр сууриа бэхжүүлэхийг хүсчээ.[5]Хабсбургийн захирч байсан Австри- Унгар улс Османы эзэнт гүрний оршин тогтнолыг үргэлжлүүлэхийг хүсч байсан, учир нь хоёулаа асуудалтай үндэстэн дамнасан байгууллагууд байсан тул нэг нь задран унаснаар нөгөөг нь сулруулж магадгүй юм.Хабсбургууд мөн энэ бүс нутагт Османчуудын хүчтэй оршихуйг Босни, Воеводина болон эзэнт гүрний бусад хэсгүүдэд Сербийн үндэстний харъяат иргэд рүү чиглэсэн сербүүдийн уриалгад сөргөөр нөлөөлж байна гэж үзсэн.Тухайн үед Италийн гол зорилго нь далайн өөр нэг том гүрэнд Адриатын тэнгис рүү нэвтрэхийг хориглох явдал байсан бололтой.Германы эзэнт гүрэн "Drang nach Osten" бодлогын дагуу Османы эзэнт гүрнийг өөрийн де-факто колони болгохыг эрмэлзэж, улмаар түүний бүрэн бүтэн байдлыг дэмжиж байв.19-р зууны сүүл ба 20-р зууны эхэн үед Болгар, Грек хоёр Османы Македон, Фракийн төлөө тэмцэж байв.Угсаатны Грекчүүд угсаатны Булгаруудыг албадан "эллинчлэх" -ийг эрэлхийлж байсан бол тэд Грекчүүдийг "болгаржуулах" (үндсэрхэг үзлийн өсөлт) -ийг эрэлхийлэв.Хоёр үндэстэн угсаатнуудаа хамгаалж, туслахын тулд Османы нутаг руу зэвсэгт этгээдүүдийг илгээсэн.1904 оноос эхлэн Македон улсад Грек, Болгарын хамтлагууд болон Османы армийн хооронд бага эрчимтэй дайн (Македонийн төлөөх тэмцэл) болж байв.1908 оны 7-р сарын Залуу Туркийн хувьсгалын дараа байдал эрс өөрчлөгдсөн.[6]
▲
●
1911 Jan 1

Балканы дайны өмнөх гэрээнүүд

Balkans
Балканы орнуудын засгийн газар хоорондын хэлэлцээр 1911 оны сүүлээр эхэлсэн бөгөөд бүгд нууцаар явагдсан.Гэрээ, цэргийн конвенцуудыг Балканы дайны дараа 11-р сарын 24-26-нд Францын Ле-Матин хотод Парис хотод франц орчуулгаар хэвлүүлсэн [7] 1911 оны 4-р сард Грекийн Ерөнхий сайд Эльютериос Венизелос Болгарын Ерөнхий сайдтай зөвшилцөх оролдлого хийж, Болгарчууд Грекийн армийн хүч чадалд эргэлзэж байсан тул Османы эзэнт гүрний эсрэг хамгаалалтын холбоо үр дүнгүй байв.[7] Тэр жилийн дараа буюу 1911 оны 12-р сард Болгар , Серби хоёр Оросын хатуу хяналт дор эвсэл байгуулах хэлэлцээрийг эхлүүлэхээр тохиролцов.Серби, Болгарын хооронд 1912 оны 2-р сарын 29/3-ны өдөр гэрээнд гарын үсэг зурав. Серби улс "Хуучин Серби" рүү тэлэхийг эрэлхийлж байсан бөгөөд Милан Милованович 1909 онд Болгарын түншдээ "Бид тантай холбоогүй л бол манай Хорват, Словенчуудад үзүүлэх нөлөөлөл бага байх болно."Нөгөөтэйгүүр, Болгар хоёр улсын нөлөөн дор Македонийн бүс нутгийг автономит болгохыг хүсч байв.Тухайн үеийн Болгарын Гадаад хэргийн сайд генерал Стефан Паприков 1909 онд "Өнөөдөр биш бол маргааш хамгийн чухал асуудал дахин Македонийн асуудал байх нь тодорхой болно. Юу ч болсон энэ асуудлыг шийдэхгүйгээр шийдэх боломжгүй" гэж мэдэгджээ. эсвэл Балканы орнуудын шууд оролцоо бага байна."Эцэст нь тэд дайны ялалтын дараа Османы нутаг дэвсгэрт хуваагдах ёстойг тэмдэглэв.Болгар улс Родопи уулс болон Стримона голын зүүн хэсэгт орших бүх газар нутгийг эзэмшиж, Серби Скарду уулын хойд ба баруун хэсгийг өөртөө нэгтгэх болно.1912 оны 5-р сарын 16/29-нд Грек , Болгарын хооронд байгуулсан эвслийн гэрээ нь Османы газар нутгийг тодорхой хуваах тухай заагаагүй байв.[7] 1912 оны зун Грек Серби, Монтенегротой "ноёдуудын гэрээ" хийж эхлэв.Сербитэй эвсэх гэрээний төслийг 10-р сарын 22-нд өргөн барьсан хэдий ч дайн эхэлсэн тул албан ёсны гэрээнд гарын үсэг зураагүй байна.Үүний үр дүнд Грект Османы эзэнт гүрэнтэй тулалдах нийтлэг шалтгаанаас өөр газар нутаг болон бусад үүрэг амлалт байгаагүй.1912 оны 4-р сард Монтенегро , Болгар улсууд Османы эзэнт гүрэнтэй дайтах тохиолдолд Монтенегрод санхүүгийн тусламж үзүүлэх тухай тохиролцоонд хүрчээ.Урьд нь дурьдсанчлан удалгүй Гректэй ноёдын тохиролцоонд хүрсэн.Есдүгээр сарын эцэс гэхэд Монтенегро, Сербийн хооронд улс төр, цэргийн эвсэл байгуулагдав.[7] 1912 оны 9-р сарын эцэс гэхэд Болгар Серби, Грек, Монтенегротой албан ёсны бичиг баримттай холбоотон болжээ.Мөн Серби, Монтенегро хоёрын хооронд албан ёсны холбоо байгуулсан бол Грек-Монтенегро, Грек-Сербийн гэрээ нь үндсэндээ аман "ноёдуудын гэрээ" байв.Энэ бүхэн Балканы лиг байгуулагдаж дууссан.
▲
●
1912 оны Албанийн бослого
Албанийн хувьсгалчид чөлөөлөгдсөний дараа Скопье. ©General Directorate of Archives of Albania
1912 Jan 1 - Aug

1912 оны Албанийн бослого

Skopje, North Macedonia

1912 оны Албанийн бослого буюу Албанийн тусгаар тогтнолын дайн нь Албани дахь Османы эзэнт гүрний ноёрхлыг эсэргүүцсэн сүүлчийн бослого байсан бөгөөд 1912 оны 1-р сараас 8-р сар хүртэл үргэлжилсэн [. 100] Османы засгийн газар босогчдын шаардлагыг биелүүлэхийг зөвшөөрснөөр бослого дуусав. шаардлага 1912 оны 9-р сарын 4. Ер нь лалын албаничууд Балканы дайнд Османы эсрэг тулалдаж байв.

▲
●
Балканы лиг
Цэргийн эвслийн зурагт хуудас, 1912 он. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Mar 13

Балканы лиг

Balkans
Тухайн үед Балканы улсууд эх орныхоо боолчлогдсон хэсгийг чөлөөлнө гэсэн санаагаар улс бүрийн хүн амын тоотой харьцуулахад олон тооны армитай байсан бөгөөд үйл ажиллагаа явуулах хүсэлтэй байсан.Болгарын арми эвслийн тэргүүлэх арми байв.Энэ бол эзэн хааны армитай тулгарах чадвартай, сайн бэлтгэгдсэн, бүрэн тоноглогдсон арми байв.Болгарын армийн дийлэнх хэсэг нь Фракийн фронтод байх болно гэж таамаглаж байсан, учир нь Османы нийслэлтэй ойролцоох фронт нь хамгийн чухал нь байх болно.Сербийн арми Македонийн фронтод ажиллах болно, харин Грекийн арми хүчгүй гэж үзэн, нухацтай авч үздэггүй байв.Грек нь Балканы лигт тэнгисийн цэргийн хүчин болон Эгийн тэнгист ноёрхох чадвараараа шаардлагатай байсан тул Османы армийг нэмэлт хүчнээс таслав.1912 оны 9-р сарын 13/26-нд Фраки дахь Османы дайчилгааны улмаас Серби, Болгар улсууд өөрсдийн дайчилгаа хийх тушаал гаргажээ.9-р сарын 17/30-нд Грек мөн дайчлах тушаал гаргажээ.9-р сарын 25/10-р сарын 8-нд Монтенегро улс хилийн статустай холбоотой хэлэлцээр амжилтгүй болсны дараа Османы эзэнт гүрэнд дайн зарлав.9-р сарын 30, 10-р сарын 13-нд Серби, Болгар, Грекийн элчин сайдууд Османы засгийн газарт нийтлэг ультиматум хүргүүлсэн бөгөөд тэр даруй татгалзав.1912 оны 10-р сарын 4/17-нд Софи, Белград, Афин дахь элчин сайд нараа эгүүлэн татсан бол Болгар, Серб, Грекийн дипломатууд Османы нийслэлээс дайны тунхаглалыг гардуулан өглөө.
▲
●
Османы эзэнт гүрний байдал
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 1

Османы эзэнт гүрний байдал

Edirne, Edirne Merkez/Edirne,
Гурван славян холбоотон ( Болгар , Серби, Монтенегро ) дайны өмнөх нууц суурингуудаа үргэлжлүүлж, Оросын нарийн хяналтан дор ( Грекийг оруулаагүй) дайны хүчин чармайлтаа зохицуулах өргөн хүрээний төлөвлөгөө гаргажээ.Серби, Монтенегро хоёр Македон, Фракийн Санджак, Болгар, Сербийн театрт довтлох болно.Османы эзэнт гүрний байдал хүнд байсан.Түүний 26 сая орчим хүн ам нь асар их ажиллах хүчний нөөцийг бүрдүүлж байсан ч хүн амын дөрөвний гурав нь эзэнт гүрний Азийн хэсэгт амьдардаг байв.Арматурууд Азиас голчлон далайгаар ирэх ёстой байсан бөгөөд энэ нь Турк, Грекийн тэнгисийн цэргийн хүчний хооронд Эгийн тэнгист болсон тулалдааны үр дүнгээс шалтгаалж байв.Дайн эхэлснээр Османы эзэнт гүрэн Болгар, Грек, Сербийн эсрэг Константинополь дахь Фракийн штаб, Салоник дахь Баруун штаб, Скопье дахь Вардар гэсэн гурван армийн штабыг идэвхжүүлсэн.Тэдний ихэнхийг эдгээр фронтод хуваарилсан.Бие даасан жижиг ангиудыг өөр газар, ихэвчлэн хүчирхэг бэхлэгдсэн хотуудын эргэн тойронд хуваарилав.
▲
●
1912
Балканы нэгдүгээр дайнornament
Балканы нэгдүгээр дайн эхлэв
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 8

Балканы нэгдүгээр дайн эхлэв

Shkodra, Albania
10-р сарын 8-нд Монтенегро анхны дайн зарлав.[9] Түүний гол чиглэл нь Шкодра руу чиглэсэн бөгөөд хоёрдогч үйл ажиллагаа нь Нови Пазарын бүсэд байв.Холбоотны бусад орнууд нэгдсэн ультиматум өгсний дараа долоо хоногийн дараа дайн зарлав.
▲
●
Карджалийн тулаан
Болгарчууд Карджалийг Османчуудаас булаан авав. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 21

Карджалийн тулаан

Kardzhali, Bulgaria
Дайны эхний өдөр буюу 1912 оны 10-р сарын 18-нд Деловын отряд дөрвөн баганаар хилийн өмнө урагш давшлав.Маргааш нь тэд Османы цэргийг Кованжылар (одоо: Пчеларово) болон Гөклемезлер (одоо: Стремци) тосгонд ялж, дараа нь Карджали руу чиглэв.Явер Пашагийн отряд эмх замбараагүй байдалтайгаар хотыг орхив.Гумулжина руу урагшлахдаа Хасково отряд Фраки, Македон дахь Османы арми хоорондын харилцаа холбоог заналхийлэв.Энэ шалтгааны улмаас Османчууд Болгарчуудыг Карджалид хүрэхээс өмнө Явер Пашад сөрөг довтолгоонд орохыг тушаасан ч түүнд нэмэлт хүч илгээгээгүй.[17] Энэ тушаалыг дагахын тулд тэрээр 9 таб, 8 буутай байв.[16]Гэсэн хэдий ч Болгарчууд дайсны хүч чадлыг мэдээгүй байсан тул 10-р сарын 19-нд Болгарын дээд командлал (генерал Иван Фичевийн дэргэдэх идэвхтэй армийн штаб) генерал Ивановт Хасково отрядын давшилтыг эрсдэлтэй гэж үзсэн тул зогсоохыг тушаажээ.Гэсэн хэдий ч 2-р армийн командлагч тушаалаа цуцалсангүй, Деловт үйл ажиллагааны эрх чөлөө олгосон.[15] Отряд 10-р сарын 20-нд давшилтаа үргэлжлүүлэв.Аадар бороо, их бууны удаан хөдөлгөөнөөс болж марш удааширсан боловч Османчууд дахин зохион байгуулалтад орохоос өмнө Болгарчууд Карджалигийн хойд талын өндөрлөгт хүрчээ.[18]10-р сарын 21-ний өглөө эрт Явер Паша хотын захад Болгарчуудтай тулалдав.Хасково отрядын цэргүүд их бууны хүч чадал, жадны довтолгооны ачаар Османы хамгаалалтыг даван туулж, баруун талаас тэднийг давах оролдлогоос сэргийлэв.Османчууд эргээд нэг чиглэлээс давж гарахад эмзэг байсан тул хоёр дахь удаагаа Арда голын өмнө зүгт ухрах шаардлагатай болж, их хэмжээний зэвсэг, техникээ үлдээв.16:00 цагт Болгарчууд Карджалид оров.[19]Кирчаалийн тулалдаан 1912 оны 10-р сарын 21-нд Болгарын Хасково отряд Явер-пашагийн Османы Кырцаали отрядыг ялж, Карджали болон Зүүн Родопыг Болгарт үүрд нэгтгэх үед болсон.Хасково отряд Арда дагуу хамгаалалт бэлдэж байхад ялагдал хүлээсэн Османчууд Местанлы руу ухарчээ.Ийнхүү Адрианополь, Константинополь руу довтолж буй Болгарын армийн жигүүр болон ар талыг хамгаалав.
▲
●
Кирк Килиссегийн тулаан
Балканы дайны үед Лозенградын бүслэлтийн дүрслэл. ©Anonymous
1912 Oct 22 - Oct 24

Кирк Килиссегийн тулаан

Kırklareli, Turkey
Кирк Килиссегийн тулалдаан 1912 оны 10-р сарын 24-нд Болгарын арми Зүүн Фракид Османы армийг бут ниргэж Киркларели хотыг эзлэв.Эхний мөргөлдөөн тус хотын хойд хэсэгт орших хэд хэдэн тосгоны орчим болжээ.Болгарын довтолгоонууд эсэргүүцэх аргагүй байсан тул Османы цэргүүд ухрахаас өөр аргагүй болжээ.10-р сарын 10-нд Османы арми Болгарын 1, 3-р армийг хуваана гэж заналхийлсэн боловч 1-р Софийн болон Преславын 2-р бригадуудын дайралтаар үүнийг хурдан зогсоов.Хотын бүх фронтын дагуу цуст тулалдааны дараа Османчууд ухарч эхэлсэн бөгөөд маргааш өглөө нь Кирк Килисе (Лозенград) Болгарын гарт байв.Тус хотын мусульман турк хүн амыг хөөж, зүүн тийш Константинополь руу дүрвэв.Ялалтын дараа Францын Дайны сайд Александр Миллеранд Болгарын арми Европ дахь хамгийн шилдэг нь бөгөөд Европын бусад армиас 100,000 Болгарыг холбоотон болгохыг илүүд үзнэ гэж мэдэгдэв.[26]
▲
●
Пенте Пигадиагийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 22 - Oct 30

Пенте Пигадиагийн тулаан

Pente Pigadia, Greece
Эпирийн арми 10-р сарын 6-ны үд дунд Артагийн гүүрээр Османы нутаг руу нэвтэрч, өдрийн эцэс гэхэд Грибово өндөрлөгийг эзлэн авав.10-р сарын 9-нд Османчууд Грибовогийн тулалдаанд сөрөг довтолгоо хийж, 10-р сарын 10-11-нд шилжих шөнө Грекчүүдийг Арта руу түлхэв.Маргааш нь дахин бүлэглэсний дараа Грекийн арми дахин довтолгоонд орж, Османы байрлалыг орхиж, Филиппиадаг эзлэн авав.10-р сарын 19-нд Эпирийн арми Грекийн Тэнгисийн цэргийн флотын Ионы эскадрилийн хамт Превеза руу довтлов;10-р сарын 21-нд хотыг эзэлнэ.[20]Превеза унасны дараа Эсад Паша төв байраа Пенте Пигадиа (Бешпинар) дахь хуучин Венецийн цайз руу шилжүүлэв.Тэрээр Яня руу чиглэсэн хоёр том замын нэгийг хардаг тул түүнийг засч, нэмэгдүүлэхийг тушааж, мөн нутгийн Чам Албаниуудыг зэвсэгт цэрэгт элсүүлжээ.[21] 10-р сарын 22-нд 3-р Евзон батальон ба 1-р уулын батарей Аногейо орчмын Гура өндөрлөгт байрлав.Евзоны 10-р батальонууд Скливани тосгоноос зүүн өмнө зүгт (Кипос өндөр) болон Пигадиа тосгоны ойролцоох Лакка өндөрт байрлав.[22]10-р сарын 22-ны өглөөний 10:30 цагт Османы их буунууд Грекийн байрлалыг бөмбөгдөж эхлэв.Османчуудын хэд хэдэн дайралтын дараа ширүүн мөргөлдөөн гарч, үд дунд оргилдоо хүрчээ.Үдээс хойш байлдааны ажиллагаа ямар ч газар нутгийн өөрчлөлтгүйгээр зогссон бөгөөд Грекийн хохирол дөрвөн хүн алагдаж, хоёр хүн шархаджээ.[22]10-р сарын 23-ны өглөөний 10:00 цагт Аеторачи чиглэлээс ирсэн Османы батальон Эпирийн армийн арын хэсэгт орохоор Бриасковогийн 1495-р өндөрт гэнэтийн дайралт хийв.Евзонагийн 10-р батальоны 1-р ба 3-р рота, 3-р евзон батальоны 2-р рота нар байр сууриа барьж чадсан.Дараа нь тэд амжилттай сөрөг довтолгоо хийсний дараа Османчуудыг үхэгсэд болон шархадсан хүмүүсээ орхихыг албадав.Османчуудын Аногейо руу хийсэн довтолгоонууд мөн адил няцаагдсан бол Грекийн зүүн жигүүрт хийсэн Османы цохилт нь бүс нутгийн хатуу ширүүн байдлаас болж зогссон.[23]Эрт орсон цас Османчуудыг томоохон хэмжээний дайралт хийхээс сэргийлж, Грекчүүд аравдугаар сарын 30 хүртэл үргэлжилсэн хэд хэдэн мөргөлдөөнд байр сууриа хадгалсаар байв.[24] Довтолгоо зогсоосны дараа Османчууд Песта тосгон руу ухарчээ.[25] Пенте Пигадиа дахь тулалдаанд Грекийн хохирол 26 хүн нас барж, 222 хүн шархаджээ.[24]
▲
●
Сарантапорогийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 22 - Oct 23

Сарантапорогийн тулаан

Sarantaporo, Greece
Сарантапорогийн тулалдаан нь Балканы нэгдүгээр дайны үеэр угсаа залгамжлагч хунтайж Константины удирдлаган дор Грекийн цэргүүд болон генерал Хасан Тахсин Пашагийн удирдлаган дор Османы цэргүүдийн хооронд хийсэн анхны томоохон тулаан байв.Грекийн арми Тессалийг төв Македонтой холбосон Сарантапорогийн даваан дээр Османы хамгаалалтын шугам руу довтолсоноор тулаан эхэлсэн.Хамгаалагчдын зүгээс үл ялиг гэж үзэж байсан ч Грекийн цэргийн үндсэн хэсэг давааны гүн рүү урагшилж, туслах ангиуд Османы жигүүрийг нэвтлэн гарч чаджээ.Османчууд бүслэлтээс айж, шөнийн цагаар хамгаалалтын шугамаа орхисон.Сарантапоро дахь Грекийн ялалт нь Сервиа, Козани нарыг эзлэн авах замыг нээсэн.
▲
●
Кумановогийн тулаан
Табановце тосгоны ойролцоох эмнэлэг, Кумановогийн тулалдааны үеэр, 1912 он. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 23 - Oct 24

Кумановогийн тулаан

Kumanovo, North Macedonia
Кумановогийн тулалдаан бол Балканы нэгдүгээр дайны томоохон тулаан байв.Энэ бол дайн эхэлснээс хойш удалгүй Косово мужид Османы армийг ялсан Сербийн чухал ялалт байв.Энэ ялагдлын дараа Османы арми бүс нутгийн ихэнх хэсгийг орхин гарч, хүн хүч (ихэвчлэн цөлж явсаны улмаас) болон байлдааны материалын хувьд ихээхэн хохирол амссан.[27]Османы Вардар арми төлөвлөгөөний дагуу тулалдсан боловч үүнийг үл харгалзан хүнд ялагдал хүлээв.Зеки Паша гэнэтийн дайралтаараа Сербийн командлалыг гайхшруулсан ч дээд дайсны эсрэг довтлох шийдвэр гаргасан нь Кумановогийн тулалдааны үр дүнг тодорхойлсон ноцтой алдаа байв.[28] Нөгөө талаас Сербийн командлал тулааныг төлөвлөгөөгүй, бэлтгэлгүй эхлүүлж, ялагдсан дайснаа мөрдөж, бүс нутаг дахь ажиллагааг үр дүнтэй дуусгах боломжийг алдаж, арын эшелоны шинэ цэргүүдтэй байсан. үйлдэл.Тулалдаан дууссаны дараа ч Сербүүд Османы сул дорой хэсгүүдийн эсрэг тулалдаж, дайсны гол хүчнүүд Овче туйлд байсан гэдэгт итгэдэг байв.[28]Гэсэн хэдий ч Кумановогийн тулалдаан нь бүс нутгийн дайны үр дүнд шийдвэрлэх хүчин зүйл болсон юм.Османы довтолгооны дайны төлөвлөгөө бүтэлгүйтэж, Вардарын арми Анатолиас нийлүүлэх зам тасарсан тул хүчирхэгжих боломжгүй их хэмжээний их бууг орхиж, ихээхэн хэмжээний их буугаа алдсан юм.[28]Вардарын арми Вардар голын хамгаалалтыг зохион байгуулж чадаагүй тул Скопье хотыг орхин Прилеп хүртэл ухарчээ.Нэгдүгээр арми аажмаар урагшилж, 10-р сарын 26-нд Скопье руу оров.Хоёр хоногийн дараа Морава II дивизээр хүчирхэгжсэн бол гуравдугаар армийн үлдсэн хэсэг нь Баруун Косово руу, дараа нь Албани улсын хойд хэсгээр дамжин Адриатын эрэг рүү илгээгджээ.Хоёрдахь арми нь Адрианополийн бүслэлтэд Болгарчуудад туслахаар илгээгдсэн бол нэгдүгээр арми Прилеп, Битола руу довтлохоор бэлтгэж байв.[29]
▲
●
Скутаригийн бүслэлт
Османы төрийн далбааг Монтенегрогийн хаан Николаст бууж өгөв ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 28 - 1913 Apr 23

Скутаригийн бүслэлт

Shkodër, Albania
1912 оны 10-р сарын 28-нд Монтенегрочууд Скутари бүслэлтийг эхлүүлсэн. Анхны дайралтыг хунтайж Данилогийн удирдлаган дор Монтенегрогийн арми хийж, хатуу эсэргүүцэлтэй тулгарсан.Мөргөлдөөн бүслэлтийн дайнд шилжих үед Монтенегрочуудыг Сербийн холбоотнуудын нэмэлт хүч дэмжиж байв.Монтенегрогийн армийн офицер Радомир Вешович бүслэлтэд оролцож, хоёр удаа шархадсан [30] үүний төлөө тэрээр Обиличийн алтан медаль, Брданжолтын баатар хочтой болжээ.Скутаригийн Турк, Албани хамгаалагчдыг Хасан Риза Паша болон түүний дэслэгч Эссад Паша нар удирдаж байв.Бүслэлт гурван сар орчим үргэлжилсний дараа 1913 оны 1-р сарын 30-нд Эссад Паша албан ёсны хоёр зарцаа отолтонд оруулж, Риза Пашаг хөнөөсөн үед Османы хоёр удирдагчийн хоорондох санал зөрөлдөөн улам бүр хурцадсан.[31] Риза Паша оройн зоог барьсны дараа Эссадын гэрээс гарч, Эссад Паша Скутари дахь Туркийн цэргийн хүчийг бүрэн хяналтандаа авах үед отолт болсон.[32] Энэ хоёр хүний ​​хоорондын ялгаа нь хотын хамгаалалтыг үргэлжлүүлэхтэй холбоотой байв.Риза Паша Монтенегро болон Сербүүдийн эсрэг тэмцлээ үргэлжлүүлэхийг хүсч байсан бол Эссад Паша оросуудын зөвлөснөөр нууц хэлэлцээ хийж бүслэлтийг зогсоохыг дэмжигч байв.Эссад Паша өөрийгөө Албанийн хаан хэмээн тунхаглах оролдлогыг дэмжсэнийх нь төлөө Скутарийг Монтенегро болон Сербүүдэд хүргэх төлөвлөгөөтэй байв.[32]Гэсэн хэдий ч хоёрдугаар сард Монтенегрогийн хаан Никола Малесийн ахлагч нарын төлөөлөгчдийг хүлээн авч, түүнд үнэнч байгаагаа илэрхийлж, Монтенегрогийн хүчинд 3000 цэргийн хамт сайн дураараа элсэх үед бүслэлт үргэлжилж, бүр хурцадсан.Үүний дараахан Малесийн ахлагч нар Жубани-Даутын үеийн цамхаг руу дайрахад тусалж дайнд нэгдсэн.[33]Монтенгр 4-р сард бүслэлтээ үргэлжлүүлж байх үед Их гүрнүүд өөрсдийн боомтуудыг бүслэх шийдвэр гаргасан бөгөөд энэ [нь] 1913 оны 5-р сарын 14 хүртэл үргэлжилсэн. Эссад Паша Монтенегро генерал Вукотич хотыг бууж өгөхийг албан ёсоор санал болгов.4-р сарын 23-нд Эссад Пашагийн саналыг хүлээн авч, түүнийг бүх цэргийн нэр хүндтэй, хүнд буунаас бусад бүх цэрэг, техник хэрэгслээр хотоос гарахыг зөвшөөрөв.Мөн Монтенегрогийн хаанаас 10,000 фунт стерлинг авсан.[35]Эссад Паша Скутарийг хувь заяа нь шийдэгдсэний дараа буюу Их гүрнүүд Сербийг ухрахаар шахаж, Монтенегрод Скутарийг байлгахыг Их гүрнүүд зөвшөөрөхгүй нь тодорхой болсны дараа л Монтенегрод бууж өгсөн юм.Үүний зэрэгцээ Эссад Паша Серби, Монтенегрогийн Албани улсын шинэ хаант улсын дэмжлэгийг авч чадсан бөгөөд энэ нь Скутарийг агуу их гүрнүүд шууд бусаар авах болно.[36]Скутари хотыг Монтенегро, Сербүүд эзлэн авснаар Сербүүд Османы Албани руу давших цорын ганц саадыг арилгасан.1912 оны арваннэгдүгээр сар гэхэд Албани тусгаар тогтнолоо зарласан ч хэн ч хүлээн зөвшөөрөөгүй байв.Сербийн арми эцэст нь Албанийн хойд болон төв хэсгийн ихэнх хэсгийг эзэлж, Влоре хотын хойд хэсэгт зогсов.Сербүүд мөн Вардарын армийн үлдэгдлийг Албаниас үлдсэн газарт нь барьж чадсан ч тэднийг бууж өгөхийг албадаж чадаагүй юм.[37]
▲
●
Луле Бургасын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Oct 28 - Nov 2

Луле Бургасын тулаан

Lüleburgaz, Kırklareli, Türkiy
Петра-Селиолу-Геккенли мөрөнд Болгарын хурдан ялалт, Кирк Килиссе (Кыркларели) хотыг эзэлсний дараа Османы цэргүүд зүүн болон өмнөд хэсэгт эмх замбараагүй ухарчээ.Генералын удирдлаган дор Болгарын хоёрдугаар арми.Никола Иванов Адрианополь (Эдирне) хотыг бүсэлсэн боловч эхний болон гуравдугаар арми ухарч байсан Османы цэргийг хөөж чадаагүй юм.Ийнхүү Османчуудад дахин бүлэглэхийг зөвшөөрч, Луле Бургас-Бунар Хисарын шугамын дагуу хамгаалалтын шинэ байр суурийг эзэлэв.Генералын удирдлаган дор Болгарын гуравдугаар арми.Радко Димитриев 10-р сарын 28-нд Османы шугамд хүрчээ.Мөн өдөр армийн гурван дивиз буюу зүүн жигүүрт Дунайын 5-р явган цэргийн дивиз (хошууч генерал Павел Христов), төвд 4-р Преслав явган цэргийн дивиз (хошууч генерал Климент Бояджиев) болон Бдин явган цэргийн 6-р дивизүүд мөн өдөр довтолж эхлэв. (хошууч генерал Православ Тенев) баруун жигүүрт.Өдрийн эцэс гэхэд 6-р дивиз Луле Бургас хотыг эзлэн авав.Маргааш нь нэгдүгээр арми тулалдааны талбарт ирснээр бүх фронтын шугамын дагуу дайралт үргэлжилсэн боловч Османчууд ширүүн эсэргүүцэлтэй тулгарч, тэр ч байтугай хязгаарлагдмал сөрөг довтолгоонд өртөв.Дараагийн хоёр өдөр ширүүн, цуст тулалдаан болж, аль аль талдаа хохирол амссан.Болгарын 4, 5-р дивизүүд их хэмжээний хохирол амссанаар Османчуудыг ухрааж, 10-р сарын 30-нд фронтын тус тусын салбарт 5 км газрыг олж авав.Болгарууд Османчуудыг бүх фронтоор шахаж байв.6-р дивиз баруун жигүүрт Османы шугамыг эвдэж чадсан.Хоёр өдөр үргэлжилсэн ширүүн тулалдааны дараа Османы хамгаалалт нурж, 11-р сарын 2-ны шөнө Османы цэргүүд бүх фронтын дагуу бүрэн ухарч эхлэв.Болгарчууд ухарч буй Османы цэргийг тэр даруй дагаж мөрдөөгүй бөгөөд тэдэнтэй холбоо тасарсан нь Османы арми Константинопольоос баруун тийш 30 км-ийн зайд орших Чаталкагийн хамгаалалтын шугам дээр байр сууриа эзлэх боломжийг олгосон юм.Оролцож буй хүчний хувьд энэ нь Франц-Пруссын дайны төгсгөлөөс Дэлхийн нэгдүгээр дайны эхэн үе хүртэл Европт болсон хамгийн том тулаан байв.
▲
●
Соровичийн тулаан
Ениджийн тулалдаанд Грекийн цэргүүд ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 2 - Nov 6

Соровичийн тулаан

Amyntaio, Greece
10-р сарын 10-ны өдрийн 16 цагийн үед 4-р дивиз Серви рүү [10] орсон бол Грекийн морин цэрэг маргааш нь Козани руу ямар ч эсэргүүцэлгүйгээр орж ирэв.[11] Сарантапород ялагдсаныхаа дараа Османчууд Хасан Тахсин Пашагийн хүчний үлдэгдлийг шинэ хүч [12] хүчээр нэмэгдүүлж, Енидже (Жанница) дахь үндсэн хамгаалалтын шугамаа зохион байгуулав.10-р сарын 18-нд угсаа залгамжлагч хунтайж Константин дайсны цэргүүдийн байрлалын талаар зөрчилтэй тагнуулын мэдээг хүлээн авсан ч Тесалийн армийн ихэнх хэсгийг Ениж рүү чиглүүлэхийг тушаажээ.[13] Энэ хооронд Димитриос Маттайопулосын удирдсан Грекийн 5-р дивиз баруун Македоныг дайран давшиж, Каилариа (Птолемаида)-Пердика бүсэд хүрэхээр зорьж, цаашдын тушаалыг хүлээж байв.Тэнд дивиз нь Фессалийн армитай нэгдэх эсвэл Монастирыг (Битола) эзэлнэ.Кирли Дервэн давааг даваад 10-р сарын 19-нд Баница (Вэви) хүрч ирэв.[14]Грекийн 5-р дивиз 10-р сарын 19-нд Флорина, Арменочори, Неочорид цэргээ цуглуулж байгааг мэдсэний дараа Клейдигийн давааны (Кирли Дервен) хойд зүгт түр зогссоноор Флоринагийн тал нутгаар явав.Дараа өдөр нь Грекийн дэвшилтэт харуулууд Флампур дахь Османы жижиг ангийн дайралтыг няцаав.10-р сарын 21-нд Маттайопулос Монастирыг багахан хэмжээний сэтгэл санаагаар унасан гарнизоноор хамгаалж байгаа тухай мэдээлсний дараа түүний зүг урагшлахыг тушаажээ.Прилепт Сербийн ялалт, Ениджэд Грекийн ялалт энэ шийдвэрт улам их урам зориг өгсөн.[15]Соровичийн тулалдаан 1912 оны 10-р сарын 21-24-ний хооронд болсон. Энэ нь Балканы нэгдүгээр дайны үеэр Грек, Османы цэргийн хооронд тулалдаж, Сорович (Амынтайо) орчмын эргэн тойронд өрнөсөн.Грекийн Тесалийн армийн дийлэнх хэсгээс тусад нь баруун Македоноор дайрч байсан Грекийн 5-р дивиз Лофой тосгоны гадна талд довтолж, Сорович руу буцаж ирэв.Энэ нь эсэргүүцэгч Османы хүчнээс хамаагүй илүү болохыг олж мэдэв.10-р сарын 22-23-ны хооронд удаа дараалан дайрсаны дараа дивиз 10-р сарын 24-ний өглөө үүрээр Османы пулемётчид түүний жигүүрт гэнэтийн дайралт хийснээр бут цохигдов.Сорович дахь Грекийн ялагдлын үр дүнд Сербүүд маргаантай Монастир (Битола) хотыг эзлэв.
▲
●
Енижегийн тулаан
Балканы нэгдүгээр дайны үеэр Енидже Вардар (Жаница)-ын тулалдааныг дүрсэлсэн алдартай литограф. ©Sotiris Christidis
1912 Nov 2 - Nov 3

Енижегийн тулаан

Giannitsa, Greece
Сарандапород ялагдсаныхаа дараа Османчууд Хасан Тахсин Пашагийн хүчний үлдэгдлийг шинэ нэмэлтээр нэмэгдүүлэв.Зүүн Македоноос хоёр дивиз, Бага Азиас нэг нөөц дивиз, Салоникоос нэг нөөц хэлтэс;Энэ бүс нутаг дахь Османы нийт хүчийг 25,000 хүн, 36 их буутай болгов.[10] Османчууд Македонийн лалын шашинтнуудын хувьд энэ хот нь шашин шүтлэгийн ач холбогдлоос шалтгаалан эсвэл Тесалоникийн ойролцоо тулалдах хүсэлгүй байсан тул Йенидж дэх үндсэн хамгаалалтын шугамаа зохион байгуулахаар сонгосон.[12] Османчууд суваг шуудуугаа хотын баруун тал руу харсан 130 метр (400 фут) өндөр толгод ухсан байна.Энэ толгод нь хоёр ширүүн урсгалаар хүрээлэгдсэн байсан бөгөөд түүний өмнөд хэсэгт намагт Гианница нуур бүрхэгдсэн байсан бол Паико уулын энгэр хойд зүгээс ямар ч боломжит маневр хийхэд хүндрэл учруулж байв.[12] Енидже рүү зүүн тийш ойртоход Османчууд Лудиас голын гүүр, Плати, Гида дахь төмөр замын шугамыг хамгаалж байсан гарнизонуудыг бэхжүүлэв.[13]10-р сарын 18-нд Грекийн ерөнхий командлал дайсны цэргүүдийн байрлалтай холбоотой зөрчилтэй тагнуулын мэдээг хүлээн авсан ч цэргүүдээ урагшлуулах тушаал өгсөн.[11] Грекийн 2 ба 3-р дивизүүд хоёулаа Енижээс зүүн хойд зүгт орших Цаусли болон Цэкре рүү ижил замаар явав.Грекийн 1-р дивиз нь армийн арын хамгаалалтын үүрэг гүйцэтгэсэн.4-р дивиз баруун хойд зүгээс Ениджэ рүү чиглэн явсан бол 6-р дивиз Недирийг эзлэн авахаар хотыг баруун тийш тойрч байв.7-р дивиз ба морин цэргийн бригад Гида руу урагшлан армийн баруун жигүүрийг бүрхэв;Константинопулосын Евзон отрядынхан Трикалаг эзлэхийг тушаажээ.[14]Грекийн арми Тесалоники хотын хамгаалалтын сүүлчийн шугам байсан Енидже (одоогийн Грекийн Гианница) дахь Османы бэхлэгдсэн байрлал руу довтолсноор Енижийн тулалдаан эхэлсэн.Ениджийг тойрсон барзгар, намаг газар нь Грекийн арми, ялангуяа их бууны давшилтад ихээхэн хүндрэл учруулж байв.10-р сарын 20-ны өглөө эрт Грекийн 9-р Евзон батальоны явган цэргийн цохилт Грекийн арми эрч хүчээ авч, Османы баруун жигүүр бүхэлдээ нуран унахад хүргэв.Османчуудын сэтгэл санаа унаж, хамгаалагчдын ихэнх хэсэг нь хоёр цагийн дараа зугтаж эхлэв.Енидж дэх Грекийн ялалт нь Салоникийг эзлэн авч, гарнизоныг нь бууж өгөх замыг нээж, Грекийн орчин үеийн газрын зургийг бүтээхэд тусалсан юм.
▲
●
Прилепийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 3 - Nov 5

Прилепийн тулаан

Prilep, North Macedonia
Балканы нэгдүгээр дайны Прилепийн тулалдаан 1912 оны 11-р сарын 3-5-нд Сербийн арми одоогийн Хойд Македонийн Прилеп хотын ойролцоо Османы цэргүүдтэй тулгарах үед болжээ.Мөргөлдөөн гурван өдөр үргэлжилсэн.Эцэст нь Османы арми дарагдаж, ухрахаар болжээ.[9]Цаг агаарын таагүй байдал, хүнд хэцүү зам нь Кумановогийн тулалдааны дараа 1-р армийн Османчуудыг эрэлхийлэхэд саад болж, Морава дивизийг Дрина дивизээс түрүүлэхэд хүргэв.Арваннэгдүгээр сарын 3-нд намрын борооноор Морава дивизийн урд талынхан Прилепийн хойд талын байрлалаас Кара Саид Пашагийн 5-р корпусаас галд өртөв.Энэ нь Прилепийн төлөөх гурван өдрийн тулаан эхэлсэн бөгөөд тэр шөнө тасарч, маргааш өглөө нь шинэчлэгдсэн юм.Дрина дивиз тулалдааны талбарт ирэхэд сербүүд асар их давуу тал олж, Османчуудыг хотын өмнө зүгт ухрахад хүргэв.[9]11-р сарын 5-нд Сербүүд Прилеп хотоос урагш нүүж байхдаа Битола хүрэх замын өндөрлөг дээр бэлтгэгдсэн байрлалаас дахин Османы галд өртөв.Байонет болон гар гранатууд гардан тулалдаанд сербүүдэд давуу тал олгосон боловч Османчуудыг ухрахад хүргэхийн тулд өдрийн илүү сайн цагийг шаардаж байв.Сербийн явган цэргийн довтолгооны ил тод, заль мэхгүй байдал нь Османы нэгэн ажиглагчийн сэтгэлийг хөдөлгөж, "Сербийн явган цэргийн довтолгоо нь хуарангийн сургуулилтыг гүйцэтгэхтэй адил нээлттэй бөгөөд тодорхой байсан. Том, хүчтэй ангиуд талбайг бүхэлд нь бүрхсэн. Бүх Сербийн офицерууд тод харагдав.Тэд жагсаалд оролцож байгаа юм шиг дайрлаа.Зураг нь маш гайхалтай.Турк офицеруудын нэг хэсэг нь энэхүү математикийн зан чанар, дэг журмыг гайхшруулан дүлийрч байсан бол нөгөө хэсэг нь энэ агшинд хүнд хүчиргүйн улмаас санаа алдлаа. их буу. Тэд нээлттэй ойртож, урд талын дайралтаараа ихэмсэг байсныг тэмдэглэв."[9]Скопльед орхисон их буу нь Прилепийн өмнөд хэсэгт Османы хамгаалагчдад туслах байсан.Сербүүд явган цэргийн довтолгоонууддаа Балканы дайны үеэр бүх дайчдын дунд их хэмжээний хохирол учруулсан, Дэлхийн нэгдүгээр дайны үед ч олон хүний ​​хохирол учруулсан ижил нарийн мэдрэмжгүй байдлаа харуулсан.Энэ тулалдааны үеэр Сербийн 1-р арми командлагч генерал, угсаа залгамжлах хунтайж Александрын оролцоогүй байв.Хүйтэн, нойтон кампанит ажлын хүнд хэцүү байдлаас болж тэрээр Скоплье дахь өвчтэй орноосоо армитайгаа утсаар холбогдож байв.[9]Прилепийн эргэн тойронд болсон богино, хурц тулалдаанууд Османчууд Македоноор дамжин өнгөрөх Сербийн жагсаалыг эсэргүүцэх чадвартай хэвээр байгааг харуулсан.Прилеп хотыг орхисны дараа ч Османы 5-р корпус хотоос өмнө зүгт зөрүүдлэн тулалдаж байв.Сербүүдийн хэмжээ, урам зориг нь Османчуудыг ялсан боловч өртөг өндөртэй байв.Османчууд 300 орчим үхэж, 900 шархадсан бөгөөд 152 хүн олзлогджээ;Сербүүд 2000 орчим хүн амь үрэгдэж, шархадсан.Битола хүрэх баруун урд зам одоо сербүүдэд нээлттэй байна.[9]
▲
●
Адрианополийн бүслэлт
1912 оны 11-р сарын 3-нд Адрианополын өмнө бүслэлтийн их буу ирж байна. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 3 - 1913 Mar 26

Адрианополийн бүслэлт

Edirne, Edirne Merkez/Edirne,
Адрианополийн бүслэлт 1912 оны 11-р сарын 3-нд эхэлсэн бөгөөд 1913 оны 3-р сарын 26-нд Болгарын 2-р арми, Сербийн 2-р арми Эдирне (Адрианополь) хотыг эзлэн авснаар дууссан.Эдирне хожигдсон нь Османы армид эцсийн шийдвэрлэх цохилтыг өгч, Балканы нэгдүгээр дайныг дуусгав.[44] Тавдугаар сарын 30-нд Лондонд гэрээнд гарын үсэг зурав.Балканы 2-р дайны үеэр тус хотыг Османчууд эзлэн авч, хадгалан үлдээжээ.[45]Бүслэлтийн ялалтыг Германы бүслэлтийн тэргүүлэх мэргэжилтнүүд хотын хамгаалалтыг сайтар боловсруулж, "ялагдашгүй" гэж нэрлэсэн тул цэргийн асар том амжилт гэж үздэг.Болгарын арми таван сар бүслэн, шөнийн хоёр удаа зоримог довтолсны дараа Османчуудын бэхлэлтийг авчээ.Ялагчдыг Болгарын генерал Никола Иванов удирдаж байсан бол цайзын зүүн хэсгийн Болгарын цэргийн командлагч нь Болгарын нэрт зохиолч Иван Вазов, генерал Владимир Вазов нарын ах генерал Георгий Вазов байв.Онгоцыг бөмбөгдөлтөд ашиглах эхэн үе нь бүслэлтийн үеэр болсон;Болгарчууд Османы цэргүүдийг үймүүлэхийн тулд нэг буюу хэд хэдэн онгоцноос тусгай гар гранат хаяжээ.Энэхүү шийдвэрлэх тулалдаанд оролцсон Болгарын олон залуу офицер, мэргэжилтнүүд хожим Болгарын улс төр, соёл, худалдаа, аж үйлдвэрт чухал үүрэг гүйцэтгэнэ.
▲
●
Салоники Грект бууж өгөв
Османы Хасан Ташин Паша Салоникийг бууж өгөв ©K. Haupt
1912 Nov 8

Салоники Грект бууж өгөв

Thessaloniki, Greece
11-р сарын 8-нд Тахсин Паша нөхцөлийг зөвшөөрч, 26,000 Османы цэрэг Грекийн олзлогдолд оржээ.Грекчүүд хот руу орохоос өмнө Германы байлдааны хөлөг хуучин султан II Абдул Хамидыг цөллөгөө үргэлжлүүлэхээр Константинопольоос Босфорын хоолойгоор дамжин Тесалоник хотоос гаргажээ.Грекчүүд Салоники дахь армитайгаа хамт Нигрита зэрэг зүүн болон зүүн хойд зүгт шинэ байр суурийг эзэлжээ.Жанница (Енидже) тулалдааны үр дүнг мэдээд Болгарын дээд командлал хойд зүгээс Рилагийн 7- р дивизийг яаралтай хот руу илгээв.Тус дивиз тэндээс нэг өдрийн дараа буюу Болгарчуудаас хол байсан Грекчүүдэд бууж өгсний маргааш нь тэнд хүрч ирэв.
▲
●
Монастирын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 16 - Nov 19

Монастирын тулаан

Bitola, North Macedonia
Балканы дайны үргэлжилсэн нэг хэсэг болох Османы Вардар арми Куманово дахь ялагдлаас ухарч, Битолийн эргэн тойронд дахин нэгдэв.Сербүүд Скопжийг эзлэн авсны дараа Болгарын холбоотон Адрианополыг бүслэхэд туслахаар цэргээ илгээв.Сербийн 1-р арми өмнөд зүгт Монастир (орчин үеийн Битол) руу урагшилж, Османы их бууны хүчтэй галд өртөж, өөрийн их буу ирэхийг хүлээх шаардлагатай болжээ.Францын ахмад Г.Бэлленжер Балканы аян дайнд их бууны ашиглалтын тухай тэмдэглэлд бичсэнээр, Османчуудаас ялгаатай нь Сербийн хээрийн их буунууд маш хөдөлгөөнтэй байсан, хэзээ нэгэн цагт Сербийн Морава дивиз алсын тусгалын дөрвөн их бууг уулан дээр чирч, дараа нь явган цэргүүдийг илүү сайн дэмжихийн тулд шөнө бүр буугаа Туркийн цэргүүд рүү ойртуулж байв.[46]11-р сарын 18-нд Османы их бууг Сербийн их буугаар устгасны дараа Сербийн баруун жигүүр Вардар армийг дайран өнгөрөв.Дараа нь сербүүд 11-р сарын 19-нд Битол руу оров.Битолийг эзлэн авснаар сербүүд Македонийн баруун өмнөд хэсэг, түүний дотор бэлгэдлийн ач холбогдолтой Охрид хотыг хяналтандаа авчээ.[47]Монастирын тулалдааны дараа Османы эзэнт гүрний таван зуун жил үргэлжилсэн Македоны ноёрхол дуусав.Сербийн 1-р арми Балканы нэгдүгээр дайнд тулалдсаар байв.Энэ үед зарим офицерууд 1-р армийг Вардарын хөндийгөөр Тесалоник руу урагшлахыг хүсчээ.Войвода Путник татгалзав.Сербүүд Адриатын далайд байх асуудалд Австри-Унгартай дайны аюул заналхийлж байв.Нэмж дурдахад, Болгар, Грекчүүд аль хэдийн Салоникид байсан тул Сербийн цэргүүд тэнд гарч ирэх нь аль хэдийн ээдрээтэй нөхцөл байдлыг будлиулна.[47]
▲
●
Чаталкагийн анхны тулаан
Османы Луле Бургасаас Чаталжа руу ухрах ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 17 - Nov 18

Чаталкагийн анхны тулаан

Çatalca, İstanbul, Türkiye
Чаталкагийн анхны тулаан бол 1912 оны 11-р сарын 17-18-ны хооронд болсон Балканы нэгдүгээр дайны хамгийн хүнд тулаануудын нэг юм. Энэ нь дэслэгч генерал Радко Димитриевийн ерөнхий командлал дор Болгарын нэг, гуравдугаар армийн нэгдсэн армийн оролдлого юм. Османы Чаталка армийг ялж, нийслэл Константинополь хотын өмнөх хамгийн сүүлийн хамгаалалтын шугамыг давав.Гэсэн хэдий ч их хэмжээний хохирол учирсан нь Болгарчуудыг дайралтаа зогсооход хүргэв.[48]
▲
●
Химарын бослого
Спиромилиос ба орон нутгийн Химариотууд Химарын цайзын урд талд. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 18

Химарын бослого

Himara, Albania
Балканы нэгдүгээр дайны үед (1912-1913) Эпирийн фронт нь Грекийн хувьд Македонийн фронтын дараа хоёрдогч ач холбогдолтой байв.[49] Османы армийн арын хэсэгт орших Химарад буух нь Эпирийн фронтын бусад хэсгээс бие даасан ажиллагаа гэж төлөвлөсөн байв.Үүний зорилго нь Грекийн цэргүүдийг Эпирийн хойд бүс нутаг руу урагшлуулах явдал байв.Ийм санаачилгын амжилт нь юуны түрүүнд Грекийн тэнгисийн цэргийн хүчний Ионийн тэнгис дэх давуу байдал, нутгийн Грекийн хүн амын шийдэмгий дэмжлэгт үндэслэсэн юм.[50] Химарын бослого нь тус бүс нутгийн Османы цэргийг амжилттай түлхэн унагаж, улмаар Сарандэ болон Влоре хоёрын хоорондох эрэг орчмыг Грекийн армийн хамгаалалтад авчээ.
▲
●
Австри-Унгар дайнд заналхийлж байна
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 21

Австри-Унгар дайнд заналхийлж байна

Vienna, Austria
Балканы нэгдүгээр дайнд хүргэсэн үйл явдлууд Их гүрний анхаарлыг татсангүй.Хэдийгээр Османы эзэнт гүрний нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлын талаар Европын гүрнүүд албан ёсны зөвшилцөлд хүрч, Балканы орнуудад хатуу анхааруулга өгсөн боловч албан бусаар тус бүс нутагт ашиг сонирхлын зөрчилтэй байсан тул тус бүр өөр өөр дипломат арга барилыг баримталж байв.Адриатын боомттой болохын төлөө тэмцэж, өмнөд хэсэгт Османы эзэнт гүрний зардлаар тэлэх арга замыг эрэлхийлж буй Австри- Унгар улс тус бүс нутагт өөр аль ч улсыг өргөжүүлэхийг эрс эсэргүүцэж байв.Үүний зэрэгцээ Хабсбургийн эзэнт гүрэн олон үндэстний улсыг Герман -Унгарын хяналтанд байлгахын эсрэг кампанит ажил явуулж байсан томоохон славян хүн амтай өөрийн дотоод асуудалтай байв.Австрийн мэдэлд байсан Босни руу тэмүүлэх хүсэл нь нууц биш байсан Сербийг дайсан гэж үзэж, Австрийн славян үндэстнийг өдөөн хатгасан Оросын заль мэхний гол хэрэгсэл гэж үздэг байв.Гэвч Австри-Унгар хатуу хариу үйлдэл үзүүлэхийн тулд Германы нөөцийг авч чадсангүй.
▲
●
Калиакрагийн тулаан
Дразки ба түүний багийнхан. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 21

Калиакрагийн тулаан

Cape Kaliakra, Kavarna, Bulgar
Болгар дахь Дразкийн довтолгоо гэгддэг Калиакрагийн тулалдаан нь Болгарын дөрвөн торпедо завь болон Хар тэнгис дэх Османы Хамидие хөлөг онгоцны хоорондох тэнгисийн ажиллагаа байв.Энэ нь 1912 оны 11-р сарын 21-нд Болгарын Варна боомтоос 32 милийн зайд болсон.Балканы нэгдүгээр дайны үеэр Кирк Килиссе, Луле Бургас дахь тулалдааны дараа Османы эзэнт гүрний хангамж аюулын улмаас хязгаарлагдмал байсан ба Румыны Констанца боомтоос Истанбул хүртэлх далайн зам Османчуудын хувьд амин чухал болсон.Османы Тэнгисийн цэргийн хүчин Болгарын эрэгт бүслэлт хийж, 10-р сарын 15-нд хөлөг онгоцны командлагч Хамидие хоёр хот бууж өгөхгүй бол Варна, Балчик хотыг устгана гэж сүрдүүлэв.11-р сарын 21-нд Османы цувааг Болгарын дөрвөн торпедо завь Дразки (Болд), Летяшти (Нисдэг), Смели (Зоригтой), Строги (Хатгал) довтлов.Довтолгоог Летяшти удирдсан бөгөөд Смели, Строги нарын торпедо нь алга болж, Смели 150 мм-ийн суманд гэмтэж, багийнхаа нэг гишүүн шархаджээ.Гэсэн хэдий ч Дразки Османы хөлөг онгоцноос 100 метрийн зайд орж ирсэн бөгөөд түүний торпедо хөлөг онгоцны баруун талд мөргөж, 10 квадрат метр нүх үүсгэв.Гэсэн хэдий ч Хамидие нь сайн бэлтгэгдсэн багийнхан, хүчтэй урд хаалтууд, бүх усны насосны ажиллагаа, маш тайван тэнгисийн улмаас живсэнгүй.Гэсэн хэдий ч тэрээр багийн 8 ажилтан алагдаж, 30 хүн шархадсан бөгөөд хэдэн сарын дотор засч залруулсан.Энэ мөргөлдөөний дараа Османчуудын Болгарын эрэг дээрх бүслэлт мэдэгдэхүйц сулрав.
▲
●
Грек Лесбосыг эзэлнэ
Грекийн цэргүүд Балканы нэгдүгээр дайны үеэр Митилинд газарджээ. ©Agence Rol
1912 Nov 21 - Dec 21

Грек Лесбосыг эзэлнэ

Lesbos, Greece
1912 оны 10-р сард Балканы нэгдүгээр дайн эхэлснээр Контр-адмирал Павлос Коундуриотисийн удирдлаган дор Грекийн флот Дарданеллийн хоолойн үүдэнд байдаг стратегийн ач холбогдол бүхий Лемнос арлыг эзлэн авч, хоолойнуудыг тэнгисийн цэргийн блокод оруулах ажлыг үргэлжлүүлэв.Османы флот Дараданел мөрний ард хоригдсоноор Грекчүүд Эгийн тэнгисийг бүрэн хяналтандаа байлгаж, Османы захиргаанд байсан Эгийн арлуудыг эзэлж эхлэв.[51] Эдгээр арлуудын ихэнх нь Чиос, Лесбос зэрэг томоохон арлуудыг эс тооцвол цөөхөн эсвэл огт цэрэггүй байсан;Сүүлийнх нь 18-р явган цэргийн дэглэмийн 2-р батальоны гарнизонд байв.[52] Османы гарнизон нь 3600 хүнтэй байсан бөгөөд тэдний 1600 нь мэргэжлийн цэрэг, үлдсэн хэсэг нь Моливос хотод байрлаж байсан хошууч Абдул Гани Пашагийн тушаалаар цэрэгт татагдсан Христэд итгэгчид байв.[53]Үүний үр дүнд Грекчүүд Македонийн үндсэн фронтод ажиллагаа дуусч, хүчээ ноцтой довтолгоонд автуулах хүртэл Чиос, Лесбосын эсрэг шилжихээ хойшлуулав.Арваннэгдүгээр сарын сүүлчээр гал зогсоох тухай цуурхал тарж байсан тул эдгээр арлуудыг яаралтай авах зайлшгүй шаардлагатай болсон.Өөр нэг хүчин зүйл бол Болгарын Фраки болон зүүн Македонийн нутаг дэвсгэрт хурдацтай урагшлах явдал байв.Грекийн засгийн газар ирээдүйн энхийн хэлэлцээний явцад Болгар Лесбосыг наймааны хэрэгсэл болгон ашиглаж магадгүй гэж эмээж байв.[54] Лесбосыг эзлэн авахын тулд түр зуурын хүчийг цуглуулсан: тэнгисийн явган цэргийн отрядуудыг Мудрос буланд цуглуулж, Авероф крейсер, Пелопс усан онгоц, тэнгисийн цэргийн хөнгөн их буу, хоёр пулемётын хамт суулгав.1912 оны 11-р сарын 7-нд Лесбос руу хөдөлж, Афинаас шинээр томилогдсон нөөцийн явган цэргийн батальон (15 офицер, 1019 эрэгтэй) буух хүчинд нэгдэв.Лесбосын тулалдаан 1912 оны 11-р сарын 21-ээс 12-р сарын 21-ний хооронд Балканы нэгдүгээр дайны үеэр болж, Эгийн зүүн хэсгийн Лесбос арлыг Грекийн хаант улс эзлэн авав.
▲
●
Грек Хиос хотыг эзэлнэ
Хиос хотыг эзэлсэн явдал. ©Aristeidis Glykas
1912 Nov 24 - 1913 Jan 3

Грек Хиос хотыг эзэлнэ

Chios, Greece
Арлыг эзлэх нь удаан үргэлжилсэн хэрэг байв.Хурандаа Николас Делаграмматикасын командалсан Грекийн буух хүчин дорнод эргийн талбай болон Хиос хотыг хурдан эзлэн авч чадсан боловч Османы гарнизон сайн тоноглогдсон, хангагдсан байсан тул уулархаг нутаг руу ухарч чаджээ.Гацаа үүсч, 11-р сарын сүүлчээс 12-р сарын сүүлээр Грекийн нэмэлт хүч ирэх хүртэл үйл ажиллагаа бараг зогссон.Эцэст нь Османы гарнизон ялагдаж, 1913 оны 1-р сарын 3-нд бууж өгөхөөс өөр аргагүй болсон [55.]
▲
●
Османчууд Баруун Фракийг алджээ
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 27

Османчууд Баруун Фракийг алджээ

Peplos, Greece
Генерал Никола Женев, хурандаа Александр Танев нараар удирдуулсан Болгарын цэргүүд Баруун Фракийн нутгаар удаан хөөцөлдсөний дараа Мехмед Явер Пашагийн удирдлаган дор 10,000 хүнтэй Кырцаали отрядыг бүслэв.[56] Мерхамли (Одоогийн Грекийн Пеплос) тосгоны эргэн тойронд довтолгоонд өртсөн Османы цөөхөн хэдхэн хүн Марица голыг гаталж чаджээ.Үлдсэн хэсэг нь дараагийн өдөр нь 11-р сарын 28-нд бууж өгсөн.Мерхамлид бууж өгснөөр Османы эзэнт гүрэн Баруун Фракийг алдсан бол Марицагийн доод урсгал болон Истанбулын эргэн тойронд Болгарын байр суурь тогтворжив.Холимог морин цэргийн бригад ба Карджалийн отряд амжилттай ажилласнаар Адрианополь хотыг бүсэлж байсан 2-р армийн арын хэсгийг хамгаалж, Чаталя дахь 1, 3-р армийн хангамжийг хөнгөвчилсөн.
▲
●
Албани улс тусгаар тогтнолоо зарлав
1912 оны 12-р сарын 12-нд Австри-Унгарын Das Interessante Blatt сонинд Албанийн тусгаар тогтнолыг тунхагласан өдрийг нийтэлжээ. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Nov 28

Албани улс тусгаар тогтнолоо зарлав

Albania
1912 оны 11-р сарын 28-нд Албани улсын тусгаар тогтнолын тунхаглал нь тухайн үед аль хэдийн эхэлж байсан Балканы нэгдүгээр дайнд чухал нөлөө үзүүлсэн.Тусгаар тогтнолоо зарласнаар Албани улс шинэ улс болж үүссэнийг тэмдэглэсэн бөгөөд энэ нь Балканы хойгийн хүчний тэнцвэрт байдалд нөлөөлж, үргэлжилж буй дайны шинэ динамикийг бий болгосон.Сербийн Вант улс энэ нэлээд том Албани улсын төлөвлөгөөг эсэргүүцэж (түүний газар нутгийг одоо Их Албани гэсэн ойлголт гэж үздэг) Османы эзэнт гүрний Европын нутаг дэвсгэрийг Балканы дөрвөн холбоотнуудын дунд хуваахыг илүүд үзэв.
▲
●
Цэргийн гэрээ, төрийн эргэлт, дайн дахин эхэлнэ
1913 оны 2-р сард Le Petit Journal сэтгүүлийн нүүр хуудсанд төрийн эргэлтийн үеэр Дайны сайд Назым Паша алагдсаныг дүрсэлсэн байна. ©Le Petit Journal
1912 Dec 3 - 1913 Feb 3

Цэргийн гэрээ, төрийн эргэлт, дайн дахин эхэлнэ

London, UK
1912 оны 12-р сарын 3-нд Осман болон Болгарын хооронд эвлэрэх гэрээ байгуулагдаж, Серби, Монтенегро хоёрыг төлөөлж, Лондонд энхийн хэлэлцээ эхэлжээ.Грек ч мөн бага хуралд оролцсон боловч эвлэрэхийг зөвшөөрөхөөс татгалзаж, Эпирус дахь үйл ажиллагаагаа үргэлжлүүлэв.1913 оны 1-р сарын 23-нд Константинополь хотод Энвер Пашагийн удирдлаган дор Залуу Туркийн төрийн эргэлт гарч Камил Пашагийн засгийн газрыг түлхэн унагаснаар хэлэлцээ тасалдсан юм.1913 оны 2-р сарын 3-нд энхийн хэлэлцээр дууссаны дараа байлдааны ажиллагаа дахин эхлэв.
▲
●
Грекийн Тэнгисийн цэргийн хүчин Османы флотыг ялав
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1912 Dec 16

Грекийн Тэнгисийн цэргийн хүчин Османы флотыг ялав

Dardanelles Strait, Türkiye
Дайн эхэлснээс хойш Грекийн Тэнгисийн цэргийн хүчин түрэмгий үйлдэл хийсэн бол Османы тэнгисийн цэрэг Дарданеллад үлджээ.Адмирал Кунтуриотис Лемност газардсан бол Грекийн флот хэд хэдэн арлуудыг чөлөөлөв.11-р сарын 6-нд Кунтуриотис Османы адмирал руу "Бид Тенедосыг эзлэн авлаа. Бид танай флотыг гарахыг хүлээж байна. Хэрэв танд нүүрс хэрэгтэй бол би чамайг хангаж чадна" гэж цахилгаан илгээжээ.12-р сарын 16-нд Османы флот Дарданеллийг орхив.Тэргүүн хөлөг Авероф хөлөг онгоцон дээр Конт-адмирал Павлос Коунтуриотис тэргүүтэй Эллин хааны тэнгисийн цэргийн флот Дарданеллийн (Хеллеспонт) үүдний яг гадаа ахмад Рамиз Бейгийн удирдсан Османы цэргийн флотыг ялав.Тулалдааны үеэр Коунтуриотис Грекийн Гидра, Спецай, Псара гэсэн гурван хуучин байлдааны хөлөг онгоцны удаашралд бухимдаж, "Бие даасан үйл ажиллагаа" гэсэн утгатай Z тугийг мандуулж, Османы флотын эсрэг ганцаараа 20 зангилаа хурдтайгаар урагш алхав. .Авероф өөрийн өндөр хурд, буу зэвсэг, хуяг дуулга зэрэг давуу талаа ашиглан Османы флотын "Т"-г давж, Османы эзэнт гүрэн Барбарос Хайреддины эсрэг галаа төвлөрүүлж, Османы флотыг эмх замбараагүй ухрахад хүргэв.Грекийн флот, түүний дотор Аетос, Иеракс, Пантир устгагч онгоцууд 1912 оны 12-р сарын 13-аас 12-р сарын 26-ны хооронд Османы флотыг үргэлжлүүлэн хөөж байв.Энэ ялалт нь Османы тэнгисийн цэргийн хүчин хоолойд ухарч, Эгийн тэнгисийг одоо Лесбос, Хиос, Лемнос, Самос болон бусад арлуудыг чөлөөлөх эрх чөлөөтэй Грекчүүдэд үлдээснээрээ ихээхэн ач холбогдолтой байв.Энэ нь Османы армийн нэмэлт хүчийг далайгаар шилжүүлэхээс сэргийлж, Османыг хуурай газар ялагдлыг үр дүнтэй баталгаажуулсан.
▲
●
Корицагийн олзлолт
1912 оны 12-р сарын 6/19-нд Грекийн арми Корица руу дайрсныг дүрсэлсэн Грекийн чулуун зураг. ©Dimitrios Papadimitriou
1912 Dec 20

Корицагийн олзлолт

Korçë, Albania
Дайны эхэн үед Балканы холбоотнууд ялж байх үед Эллиний арми Салоникийг чөлөөлж, Македонийн баруун зүгт Касториа, дараа нь Корица хүртэл урагшилсаар байв.Эпирийн фронт мөн идэвхтэй байсан бөгөөд Джавид Пашагийн удирдлаган дор Османы цэргүүд Эпирийн бүс нутгийн төв Иоаннинагийн хойд хэсгийг хамгаалахын тулд 24,000 Османы цэргийг Корица хотод байрлуулав.12-р сарын 20-нд буюу энхийн хэлэлцээр эхэлснээс хойш гурав хоногийн дараа [57] Грекийн цэргүүд Османчуудыг Корицагаас шахав.[58]Энэ нь Грекийн хүчинд 1913 оны 3-р сард Бизанигийн тулалдаанд Иоаннина болон бүхэл бүтэн газар нутгийг хянахад чухал давуу талыг өгөх болно.
▲
●
Эгийн тэнгисийн Грекийн ноёрхол
1913 оны 1-р сард Османы флотын эсрэг Лемнос дахь тэнгисийн цэргийн тулалдааны үеэр Грекийн тэнгисийн цэргийн флот Аверофын тэргүүлэгч хөлөг онгоц. ©Anonymous
1913 Jan 18

Эгийн тэнгисийн Грекийн ноёрхол

Lemnos, Greece
Лемносын тэнгисийн цэргийн тулалдаан нь Балканы нэгдүгээр дайны үеийн тэнгисийн цэргийн тулалдаан бөгөөд Грекчүүд Дарданеллийн Грекийн тэнгисийн бүслэлтийг эвдэж, Эгийн тэнгист ноёрхлоо эргүүлэн авах гэсэн Османы эзэнт гүрний хоёр дахь бөгөөд сүүлчийн оролдлогыг бут ниргэсэн.Энэ нь Балканы нэгдүгээр дайны сүүлчийн тэнгисийн цэргийн тулалдаан нь Османы Тэнгисийн цэргийн флотыг Дарданеллийн боомт дахь бааз руугаа ухрахад хүргэсэн бөгөөд дайны үлдсэн хугацаанд тэндээс буцаж чадаагүй бөгөөд ингэснээр Эгийн тэнгис болон Эгийн арлуудын ноёрхлыг баталгаажуулсан юм. Грекээр.
▲
●
Булэйрын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Feb 8

Булэйрын тулаан

Bolayir, Bolayır/Gelibolu/Çana
1912 онд дайн эхэлснээс хойш Османы хүчирхэг цайз Эдирнег Болгарын арми хааж байсан. 1913 оны 1-р сарын дунд үеэс Османы дээд командлал бүслэлтээс гарахын тулд Эдирне рүү довтлохоор бэлтгэв.2-р сарын 8-ны өглөө Мюүрэтэби дивиз манан бүрхэвч дор Саор булангаас Булайр хүрэх зам руу чиглэн хөдөлж эхэлсэн.Болгарын байрлалаас ердөө 100 алхмын зайд халдлага илэрсэн.7 цагт Османы их буунууд гал нээв.Болгарын туслах их буу мөн 13-р явган цэргийн ангийн цэргүүд гал нээж, дайсны давшилт удааширчээ.8 цагаас эхлэн Мармара тэнгисийн эрэг дээр төвлөрсөн Османы 27-р явган цэргийн дивиз урагшлав.Османчууд давуу байдгаараа Доганарслан Чифлик дэх байр сууриа эзэлж, 22-р явган цэргийн дэглэмийн зүүн жигүүрийг бүсэлж эхлэв.Рилагийн 7-р явган цэргийн дивизийн командлал даруй хариу үйлдэл үзүүлж, Рилагийн 13-р явган цэргийн дэглэмийн эсрэг довтолгоонд өртөх тушаал өгсөн нь Мюүрэтэби дивизийг ухрахад хүргэв.Османы цэргүүд Болгарчуудын шийдэмгий үйлдлийг гайхшруулж, 22-р Фракийн явган цэргийн дэглэмийг хараад сандарч эхлэв.Болгарын их буунууд одоо Доганарслан Чифлик рүү галаа төвлөрүүлэв.15 цагийн орчимд 22-р дэглэм Османы цэргийн баруун жигүүр рүү довтолж, богино боловч ширүүн тулалдааны дараа дайсан ухарч эхлэв.Зугтсан Османы цэргүүдийн ихэнх нь Болгарын их бууны оновчтой галын улмаас амь үрэгджээ.Үүний дараа Болгарын бүх арми Османы зүүн жигүүр рүү довтолж, ялав.17 цагийн орчимд Османы цэргүүд довтолгоог дахин сэргээж, Болгарын төв рүү чиглэв.Байрлалыг Османы цэргээс цэвэрлэж, хамгаалалтын шугамыг дахин зохион байгуулав.Булэйрын тулалдаанд Османы цэргүүд хүн хүчнийхээ бараг тал хувийг алдаж, бүх техникээ тулалдааны талбарт үлдээжээ.
▲
●
Османы эсрэг довтолгоо
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Feb 20

Османы эсрэг довтолгоо

Gallipoli/Çanakkale, Türkiye
2-р сарын 20-нд Османы цэргүүд Чаталка болон түүний өмнөд хэсэгт Галлиполи руу довтолж эхлэв.Тэнд Османы X корпус 19,858 хүн, 48 буутай Шаркөйд бууж, 36 буугаар дэмжсэн 15,000 орчим хүний ​​дайралт (Галиполи хойгт тусгаарлагдсан 30,000 хүнтэй Османы армийн нэг хэсэг) өмнө зүгт орших Булайр хотод буув.Хоёр довтолгоо нь Османы байлдааны хөлөг онгоцнуудын галаар дэмжигдсэн бөгөөд урт хугацаанд Эдирне дэх дарамтыг арилгах зорилготой байв.Тэдний эсрэг 78 буутай 10,000 орчим хүн байв.[64] Османчууд генерал Стилиян Ковачевын удирдлага дор 92,289 хүнтэй Болгарын шинэ 4-р арми байгааг мэдээгүй байж магадгүй юм.1800 м-ийн урд тал нь нимгэн истмос дахь Османы довтолгоонд өтгөн манан, Болгарын хүчтэй их буу, пулемётууд саад болж байв.Үүний үр дүнд довтолгоо зогсонги байдалд орж, Болгарын сөрөг довтолгоогоор няцаав.Өдрийн эцэс гэхэд хоёр арми анхны байрлалдаа буцаж ирэв.Энэ хооронд Шаркойд буусан Османы X корпус 1913 оны 2-р сарын 23 хүртэл урагшилж, генерал Ковачевын илгээсэн нэмэлт хүч тэднийг зогсоож чадсан юм.Хоёр талын хохирол багатай байв.Булайр дахь урд талын дайралт бүтэлгүйтсэний дараа Шаркөй дэх Османы цэргүүд 2-р сарын 24-нд усан онгоцнууддаа дахин орж, Галлиполи руу хүргэгджээ.Болгарын хүчирхэг Нэгдүгээр ба Гуравдугаар армийн эсрэг чиглэсэн Османы Чаталка дахь довтолгоог эхэндээ Болгарын цэргүүдийг газар дээр нь дарахын тулд Галлиполи-Шаркөй ажиллагаанаас өөр тийшээ чиглүүлсэн.Гэсэн хэдий ч энэ нь гэнэтийн амжилтанд хүргэв.Холер өвчнөөр суларч, Османы хоёр нутагтан довтолгооны улмаас армидаа аюул учруулах вий гэж болгоомжилж байсан Болгарчууд зориуд 15 км, өмнө зүгт 20 гаруй км-ийн зайд хоёрдогч хамгаалалтын байрлал руугаа баруун тийш өндөр газар руу ухарчээ.Галлиполи дахь довтолгоо дууссаны дараа Османчууд Чаталкагийн шугамыг орхихоос татгалзсан тул ажиллагааг цуцалсан боловч Болгарчууд довтолгоо дууссаныг мэдээд хэд хоног өнгөрчээ.2-р сарын 15 гэхэд фронт дахин тогтворжсон боловч хөдөлгөөнгүй шугамын дагуу тулаан үргэлжилсээр байв.Болгарын их хэмжээний хохирол амссан тулалдаан нь Османы тактикийн ялалт гэж тодорхойлж болох ч Галлиполи-Шаркөй ажиллагаа бүтэлгүйтэхээс сэргийлж, Эдирне дэх дарамтыг арилгахын тулд юу ч хийгээгүй тул энэ нь стратегийн бүтэлгүйтэл байв.
▲
●
Бизанигийн тулаан
Грекийн угсаа залгамжлах хунтайж Константин Балканы нэгдүгээр дайны үед Бизанигийн тулалдаанд хүнд их бууг харж байна. ©Georges Scott
1913 Mar 4 - Mar 6

Бизанигийн тулаан

Bizani, Greece
Бизанигийн тулалдаан нь Балканы нэгдүгээр дайны сүүлчийн үе шатанд Грек , Османы цэргүүдийн хооронд тулалдаж байсан бөгөөд бүс нутгийн хамгийн том хот болох Иоаннина руу ойртож байсан Бизани цайзуудыг тойрон эргэлдэж байв.Дайн эхлэхэд Эпирийн фронт дахь Эллиний армид Бизани дахь Германы зохион бүтээсэн хамгаалалтын байрлалын эсрэг довтлох тоо байхгүй байв.Гэсэн хэдий ч Македон дахь кампанит ажил дууссаны дараа Грекийн олон цэргийг Эпирус руу шилжүүлж, угсаа залгамжлагч хунтайж Константин өөрөө командлалыг хүлээж авав.Дараа нь болсон тулалдаанд Османы байрлалыг эвдэж, Иоаннинаг эзлэв.Хэдий тооны хувьд бага зэрэг давуу байсан ч энэ нь Грекийн ялалтад шийдвэрлэх хүчин зүйл болсонгүй.Үүний оронд Грекчүүдийн "үйл ажиллагааны хатуу төлөвлөлт" нь Османы армид хариу үйлдэл үзүүлэх цаг хугацаа өгөөгүй сайн зохицуулалттай, гүйцэтгэсэн довтолгоонд тусалсан нь чухал байв.[59] Цаашилбал, Османы байрлалыг бөмбөгдөж байсан нь дэлхийн түүхэн дэх хамгийн хүнд цохилт байв.[60] Иоаннина бууж өгснөөр өмнөд Эпир болон Ионы эргийг Грекийн хяналтад авлаа.Үүний зэрэгцээ, шинээр байгуулагдсан Албани улсыг үгүйсгэсэн бөгөөд энэ нь хойд зүгийн Шкодертэй харьцуулахуйц өмнөд зангуу цэгийг өгсөн байж магадгүй юм.
▲
●
Адрианополын уналт
Болгарын цэргүүд Адрианополь хотын гаднах Айваз Баба цайзыг олзолсны дараа. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Mar 26

Адрианополын уналт

Edirne, Edirne Merkez/Edirne,
Шаркөй-Булаирын ажиллагаа бүтэлгүйтэж, Сербийн 2-р арми нэн шаардлагатай байсан бүслэлтийн хүнд их буугаар байрлуулсан нь Адрианополийн хувь заяаг битүүмжилсэн юм.Гуравдугаар сарын 11-нд хоёр долоо хоног үргэлжилсэн бөмбөгдөлтийн дараа хотын эргэн тойрон дахь олон бэхлэгдсэн байгууламжуудыг устгасны дараа Лигийн хүчнүүд Османы гарнизоныг ялан дийлсэнээр эцсийн дайралт эхэлжээ.Болгарын хоёрдугаар арми 106425 хүн, Сербийн хоёр дивиз 47275 хүнтэй хотыг эзлэн авч, Болгарчууд 8093 хүн, сербүүд 1462 хүн алджээ.[61] Адрианополын кампанит ажилд Османчуудын хохирогчдын тоо 23,000-д хүрчээ.[62] Хоригдлуудын тоо тодорхой бус байна.Османы эзэнт гүрэн 61,250 хүнтэй дайныг цайздаа эхлүүлсэн.[63] Ричард Холл 60,000 хүн олзлогдсон гэж тэмдэглэжээ.Амиа алдсан 33,000 хүн дээр нэмээд орчин үеийн "Туркийн жанжин штабын түүх"-д 28,500 хүн олзлогдоод амьд үлдэж [64] 10,000 хүн сураггүй үлдсэн [63] (энэ нь тодорхойгүй шархадсан хүмүүсийн тоог оруулаад) гэж тэмдэглэжээ.Адрианополийн кампанит ажилд Болгарын хохирол 7,682 байв.[65] Энэ нь дайныг хурдан дуусгахад шаардлагатай сүүлчийн бөгөөд шийдвэрлэх тулаан байсан [66] хэдийгээр цайз өлсгөлөнд нэрвэгдсэний улмаас сүйрсэн гэж таамаглаж байсан.Хамгийн чухал үр дүн нь Османы командлал санаачлагыг эргүүлэн авах итгэл найдвараа алдсан бөгөөд энэ нь аливаа тулааныг утгагүй болгожээ.[67]Энэ тулаан Серб-Болгарын харилцаанд томоохон бөгөөд чухал үр дүнд хүрч, хэдэн сарын дараа хоёр улсын сөргөлдөөний үрийг тарьсан юм.Болгарын цензур гадаадын сурвалжлагчдын цахилгаанд Сербийн ажиллагаанд оролцсон тухай дурдлагыг хатуу хасав.Тиймээс Софи дахь олон нийтийн санаа бодол Сербийн тулалдаанд чухал үүрэг гүйцэтгэсэн гэдгийг ойлгож чадаагүй юм.Үүний дагуу Сербүүд 20-р дэглэмийн цэргүүд нь хотын Османы командлагчийг олзолж авсан хүмүүс байсан бөгөөд хурандаа Гаврилович бол Шукри гарнизоныг албан ёсоор бууж өгөхийг хүлээн зөвшөөрсөн холбоотны командлагч байсан гэж Болгарчууд маргаж байна.Сербүүд албан ёсоор эсэргүүцэж, Болгарын нутаг дэвсгэрийн төлөө ялалт байгуулахын тулд цэргээ Адрианополь руу илгээсэн боловч харилцан гэрээгээр хэзээ ч олж авахаар төлөвлөөгүй байсан [68] , Болгарууд Болгарыг илгээх тухай гэрээний заалтыг хэзээ ч биелүүлээгүй гэдгийг онцлон тэмдэглэв. Вардар фронт дахь сербчүүдэд туслах 100,000 хүн.Хэдэн долоо хоногийн дараа Лондон дахь Болгарын төлөөлөгчид Сербчүүдэд Адриатикийн нэхэмжлэлд Болгарын дэмжлэгийг хүлээх хэрэггүй гэж хатуу сануулснаар маргаан хурцадлаа.Сербүүд Крива Паланка-Адриатын тэлэлтийн шугамын дагуу дайны өмнөх харилцан ойлголцлын гэрээнээс тодорхой гарч байна гэж ууртайгаар хариулсан боловч Болгарчууд тэдний үзэж байгаагаар гэрээний Вардар Македонийн хэсэг идэвхтэй хэвээр байгаа бөгөөд Сербүүд хэлэлцээрийн хэсэг идэвхтэй хэвээр байна гэж Сербүүд хэлэв. тохиролцсоны дагуу газар нутгаа өгөх үүрэгтэй хэвээр байв.[68] Сербүүд Болгарчуудыг максимализм гэж буруутган хариулж, хэрэв тэд хойд Албани болон Вардар Македонийг хоёуланг нь алдсан бол нийтлэг дайнд оролцох нь дэмий хоосон байх байсан гэж онцлон тэмдэглэв.Удалгүй хурцадмал байдал нь Вардарын хөндийгөөр эзэлсэн нийтлэг шугаман дээр хоёр армийн хооронд хэд хэдэн дайсагнасан хэрэг явдлуудаар илэрхийлэгджээ.Энэхүү үйл явдлууд нь Серб-Болгарын холбоог үндсэндээ дуусгаж, хоёр улсын хооронд ирээдүйн дайныг зайлшгүй болгосон.
▲
●
Балканы нэгдүгээр дайн дуусав
1913 оны 5-р сарын 30-нд энх тайвны гэрээнд гарын үсэг зурав ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 May 30

Балканы нэгдүгээр дайн дуусав

London, UK
Лондонгийн гэрээгээр 1913 оны 5-р сарын 30-нд Балканы нэгдүгээр дайн дуусав. Энез-Кыйыкой шугамаас баруун тийш орших Османы бүх нутаг дэвсгэрийг энхийн гэрээ байгуулах үеийн статус-квогийн дагуу Балканы лигт шилжүүлэв.Мөн гэрээнд Албани тусгаар тогтносон улс болохыг тунхагласан.Шинэ Албани улсыг байгуулахаар товлосон бараг бүх газар нутгийг Серби эсвэл Грекийн аль нэг нь эзэлсэн бөгөөд тэд цэргээ дурамжхан татсан юм.Хойд Македоныг хуваах талаар Сербитэй, өмнөд Македоныг Гректэй холбох асуудлаар шийдэгдээгүй маргаантай байсан Болгар улс шаардлагатай бол асуудлыг хүчээр шийдвэрлэхэд бэлэн байсан бөгөөд Зүүн Фракиас маргаантай бүс нутагт хүчээ шилжүүлж эхлэв.Ямар ч дарамт шахалтад бууж өгөхийг хүсээгүй Грек, Серби хоёр харилцан санал зөрөлдөөнөө шийдэж, 1913 оны 5-р сарын 1-нд Болгарын эсрэг чиглэсэн цэргийн эвсэлд гарын үсэг зурав, бүр Лондоны гэрээ байгуулагдаагүй байв.Үүний дараа удалгүй 1913 оны 5-р сарын 19/6-р сарын 1-нд "харилцан найрамдал, хамгаалалт"-ын гэрээ байгуулав. Ийнхүү Балканы хоёрдугаар дайны эхлэл тавигдав.
▲
●
1913 Jun 1

Серб-Грекийн холбоо

Greece
1913 оны 6-р сарын 1-нд Лондонгийн гэрээнд гарын үсэг зурснаас хойш хоёр хоногийн дараа, Болгарын дайралтаас ердөө 28 хоногийн өмнө Грек , Серб хоёр хамгаалалтын нууц холбоонд гарын үсэг зурж, хоёр эзлэн түрэмгийллийн бүсийн хоорондох одоогийн зааг шугамыг харилцан хил болгон баталгаажуулж, гэрээ байгуулжээ. Болгараас эсвэл Австри- Унгараас дайралт хийсэн тохиолдолд холбоотон болно.Энэхүү гэрээгээр Серб улс Македон дахь Сербийн одоогийн (болон маргаантай) эзлэгдсэн бүсийг Грек баталгаажуулсан тул Грекийг хойд Македонийн маргааны нэг хэсэг болгож чадсан юм.[69] Болгарын Ерөнхий сайд Гешов 5-р сарын 21-нд Серб-Грекийн харилцааг таслан зогсоохын тулд тус тусын хүчний хооронд байнгын хилийн зааг тогтоох тухай протоколд гарын үсэг зурж, Грекийн өмнөд Македонийг хяналтдаа авахыг бодитоор хүлээн зөвшөөрөв.Гэсэн хэдий ч түүнийг дараа нь огцруулснаар Сербийг дипломат байдлаар онилох явдлыг зогсоов.Өөр нэг зөрчилдөөн үүссэн нь Болгар Силистра цайзыг Румынд өгөхөөс татгалзсан явдал юм.Балканы нэгдүгээр дайны дараа Румын улс бууж өгөхийг шаардах үед Болгарын Гадаад хэргийн сайд оронд нь Силистраг оруулаагүй хил хязгаарыг бага зэрэг өөрчлөх, Македон дахь Куцовлахчуудын эрхийн баталгааг санал болгов.Румын улс Болгарын нутаг дэвсгэрийг хүчээр эзэлнэ гэж заналхийлсэн боловч Оросын арбитрын санал нь дайсагналцахаас сэргийлсэн юм.1913 оны 5-р сарын 9-ний өдрийн Санкт-Петербургийн протоколд Болгар Силистраг өгөхийг зөвшөөрөв.Үүний үр дүнд байгуулсан гэрээ нь Румын улсын шаардлагууд, Болгар-Румын хилийн хоёр гурвалжин, Балчик хот, түүний хоорондох газар нутаг, Румыний нутаг дэвсгэрийг шилжүүлэхийг Болгар хүлээн авахаас татгалзсан тохиролцоо байв.Гэсэн хэдий ч Орос Болгарын нутаг дэвсгэрийн бүрэн бүтэн байдлыг хамгаалж чадаагүй нь Болгарчуудыг Сербитэй хийсэн маргааныг Оросын арбитрын шүүх найдвартай эсэхэд эргэлзээ төрүүлэв.[70] Болгарын зан байдал нь Орос-Болгарын харилцаанд урт хугацаанд нөлөөлсөн.Тэдний хооронд арбитрын маргаан явуулах тухай Оросын хоёр дахь санаачилгын үеэр Сербитэй хийсэн дайны өмнөх гэрээг эргэн харах Болгарын тууштай байр суурь эцэст нь Оросыг Болгартай байгуулсан эвслээ цуцлахад хүргэв.Энэ хоёр үйлдэл нь Румын, Сербитэй мөргөлдөөн гарахаас аргагүй болсон.
▲
●
1913 Jun 8

Оросын арбитр

Russia
Македон улсад, ялангуяа Серб, Болгарын цэргүүдийн хооронд мөргөлдөөн үргэлжилж байх үед Оросын хаан II Николас Балкан дахь славян холбоотнуудынхаа алийг нь ч алдахыг хүсээгүй тул удахгүй болох мөргөлдөөнийг зогсоохыг оролдов.6-р сарын 8-нд тэрээр Болгар, Сербийн хаадад 1912 оны Серб-Болгарын гэрээний заалтын дагуу арбитрчаар ажиллахыг санал болгов.Дайны өмнөх Серб-Болгарын үед Сербийн тэлэлтийн нутаг дэвсгэр гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн Албани улсыг байгуулахаар Их гүрнүүдийн шийдвэрийн улмаас Албани хойд хэсгийг аль хэдийн алдсан байсан тул Серб анхны гэрээг шинэчлэхийг хүсч байсан. Хойд Македон дахь Болгарын нутаг дэвсгэрийг тэлэхийн оронд гэрээ байгуулав.Оросын урилгад өгсөн Болгарын хариу нь маш олон нөхцөлийг агуулж байсан бөгөөд энэ нь Оросын дипломатуудыг Болгарчууд Сербитэй дайн хийхээр аль хэдийн шийдсэн гэдгийг ойлгоход хүргэсэн.Энэ нь Оросыг арбитрын санаачилгаа цуцалж, Болгартай байгуулсан 1902 оны эвслийн гэрээгээ ууртайгаар няцаахад хүргэсэн.Сүүлийн 35 жилийн хугацаанд Орост их хэмжээний цус, мөнгө, дипломат капиталыг зарцуулсан Австри-Унгарын экспансионизмын эсрэг Оросын хамгийн сайн хамгаалалт болох Балканы лигийг Болгар нурааж байв.[71] ОХУ-ын Гадаад хэргийн сайд Сазонов Болгарын шинэ Ерөнхий сайд Стоян Даневт хандан "Биднээс юу ч битгий хүлээ, 1902 оноос өнөөг хүртэл манай гэрээ хэлэлцээрүүд байсаар байдгийг бүү март" гэж хэлсэн үг.[72] Оросын арбитрын шүүхийн үр дүнд болсон Силистрагийн асуудлаар Румын улстай саяхан байгуулсан гэрээгээ биелүүлэхээс татгалзсан тул Оросын хаан II Николас аль хэдийн Болгарт уурлаж байв.Дараа нь Серби, Грек улс энхийн замаар шийдвэрлэх эхний алхам болгон армиа дөрөвний нэгээр цомхотгох санал тавьсан ч Болгар татгалзсан юм.
▲
●
1913
Балканы хоёрдугаар дайнornament
Play button
1913 Jun 29 - Aug 10

Балканы хоёрдугаар дайны хураангуй

Balkans
Болгар улс Балканы нэгдүгээр дайны олзноос ногдох хувьдаа сэтгэл дундуур байсан тул хуучин холбоотон болох Серби, Грек рүү довтлох үед Балканы хоёрдугаар дайн эхэлжээ.Серб, Грекийн арми Болгарын довтолгоог няцааж, сөрөг довтолгоо хийж, Болгар руу нэвтэрчээ.Болгар улс өмнө нь Румын улстай газар нутгийн маргаантай байсан бөгөөд Болгарын цэргийн дийлэнх хэсэг нь өмнөд хэсэгт тулалдаж байсан тул амархан ялах магадлал нь Румыныг Болгарын эсрэг интервенц хийхэд хүргэв.Османы эзэнт гүрэн ч нөхцөл байдлыг ашиглан өмнөх дайнаас алдсан зарим газар нутгаа эргүүлэн авчээ.
▲
●
Брегалницагийн тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Jun 30 - 7 Sep

Брегалницагийн тулаан

Bregalnica, North Macedonia

Брегальницагийн тулалдаан нь 1913 оны 6-р сарын 30-аас 7-р сарын 9-ний хооронд Вардар мөрний дунд хэсэг, Брегальница голын эрэг, Осогово уулын энгэр дагуух Серб, Болгарын цэргүүдийн хооронд болсон тулалдааны нэгдсэн нэр юм. Болгарчуудын Царево тосгонд.

▲
●
Килкис-Лачанасын тулаан
Лачанагийн тулалдааны Грекийн чулуун зураг (Балканы хоёрдугаар дайн), 1913 он. ©Sotiris Christidis
1913 Jul 2

Килкис-Лачанасын тулаан

Kilkis, Greece
6-р сарын 16-17-нд шилжих шөнө Болгарчууд албан ёсоор дайн зарлаагүй байж хуучин Грек , Сербийн холбоотнууд руу довтолж, Сербүүдийг Гевгелиягаас хөөн гаргаж, Грекчүүд болон тэдний хоорондын харилцаа холбоог таслав.Гэсэн хэдий ч Болгарчууд Сербүүдийг Вардар/Аксиос голын шугамаас холдуулж чадсангүй.6-р сарын 17-ны Болгарын анхны дайралтыг няцаасны дараа Константин хааны удирдлага дор Грекийн арми 8 дивиз, морин цэргийн бригадтай давшсан бол генерал Ивановын удирдлаган дор Болгарчууд Килкис-Лачанасын шугамын байгалийн хүчтэй хамгаалалтын байрлал руу ухарчээ.Килкис хотод Болгарчууд хүчтэй хамгаалалтыг барьж, тэр дундаа доод тал руу давамгайлж байсан Османы буунуудыг барьжээ.Грекийн дивизүүд Болгарын их бууны буудлагын дор тал тал руу довтлов.6-р сарын 19-нд Грекчүүд Болгарын урагшлах шугамыг хаа сайгүй давсан боловч Болгарын их буу Килкисын толгод дээр ажиглалт хийж, маш нарийвчлалтайгаар тасралтгүй буудсан тул ихээхэн хохирол амсав.6-р сарын 20-ны шөнө Килкисийг баривчлахыг хүссэн Грекийн төв штабын өмнөх тушаалын дагуу 2-р дивиз ганцаараа урагшлав.6-р сарын 20-ны шөнө их бууны галын солилцооны дараа 2-р дивизийн хоёр дэглэм Галликос голыг гаталж, 6-р сарын 21-ний өглөө Килкис хотод нэвтэрч буй Болгарын хамгаалалтын 1, 2, 3-р шугам руу дараалан довтлов.Өглөө нь Грекийн бусад дивизүүд довтолгоонд нэгдэж, Болгарчууд хойд зүг рүү ухарчээ.Грекчүүд ухарч буй Болгарчуудыг мөшгиж байсан ч ядарч туйлдсаны улмаас дайсантайгаа холбоо тасарчээ.Болгарын 2-р армийг Грекчүүдэд ялсан нь Балканы 2-р дайнд Болгарчуудын амссан хамгийн том цэргийн гамшиг байв.Болгарын баруун талд Евзончууд Гевгелия болон Мациковогийн өндөрлөгүүдийг эзлэн авав.Үүний үр дүнд Болгарын Дойраныг дайрсан ухрах шугам аюулд өртөж, Ивановын арми цөхрөнгөө барсан ухарч эхэлсэн бөгөөд энэ нь заримдаа бут цохих аюул заналхийлж байв.Арматурууд хэтэрхий оройтож ирээд Струмица болон Болгарын хил рүү ухрахад нэгдэв.Грекчүүд 7-р сарын 5-нд Дожраныг эзлэн авсан боловч Струма даваагаар дамжин Болгарын ухралтыг тасалж чадсангүй.7-р сарын 11-нд Грекчүүд сербүүдтэй холбоо тогтоож, дараа нь 7-р сарын 24-нд Кресна хавцалд хүрэх хүртлээ Струма голыг дээшлүүлэв.
▲
●
Княжевацын тулаан
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Jul 4 - Jul 7

Княжевацын тулаан

Knjazevac, Serbia
Княжевацын тулалдаан бол Болгар , Сербийн армийн хооронд болсон Балканы хоёрдугаар дайны тулаан байв.Тулалдаан 1913 оны 7-р сард болж, Болгарын 1-р арми Сербийн хотыг эзлэн авснаар дууссан.
▲
●
Румынчууд Болгар руу довтлов
Румын голын хяналт ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Jul 10 - Jul 18

Румынчууд Болгар руу довтлов

Dobrogea, Moldova
Румын улс 1913 оны 7-р сарын 5-нд Өмнөд Добружийг булаан авах зорилгоор армиа дайчлан, 1913 оны 7-р сарын 10-нд Болгарт дайн зарлав. Дипломат тойрогт "Румын улс Болгарын улс төрийг эрхшээлдээ оруулах эсвэл армийг ялах бодолгүй байна" гэжээ. ", Румыны засгийн газар түүний сэдэл болон нэмэгдсэн цус урсгасантай холбоотой олон улсын түгшүүрийг арилгахыг хичээсэн.[73]Өмнөд Добружагийн довтолгоо нь 1913 оны Балканы хоёрдугаар дайны үеэр Румыны Болгар руу довтлох ажиллагааны нээлт байв. Добруягийн өмнөд хэсгээс гадна Варна нь Румыны морин цэрэгт богино хугацаанд эзлэгдсэн бөгөөд Болгарын эсэргүүцэл үзүүлэхгүй нь тодорхой болох хүртэл байв.Өмнөд Добружа дараа нь Румынд нэгдсэн.
▲
●
Видины бүслэлт
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Jul 12 - Jul 18

Видины бүслэлт

Vidin, Bulgaria
Дайны эхэн үед Болгарын нэгдүгээр арми Болгарын баруун хойд хэсэгт байрлаж байв.Сербийн нутаг дэвсгэрт 6-р сарын 22-25-ны хооронд амжилттай давшсан боловч Румын улс гэнэтийн дайнд оролцож, Болгарын арми Грекийн эсрэг фронтоос ухарсан нь Болгарын штабын даргыг тус улсын ихэнх цэргийг Македонийн бүс нутаг руу шилжүүлэхэд хүргэв.[76] Фердинанд (одоогийн Монтана) хотоор дайрах үеэр 9-р явган цэргийн дивизийн томоохон хэсэг бослого гаргаж, 7-р сарын 5-нд Румынчуудад бууж өгсөн.[77] Тиймээс Белоградчик, Видин мужуудад Сербийн сөрөг довтолгоотой тулгарахын тулд зөвхөн цөөн тооны цэрэгжсэн хүчин л үлджээ.7-р сарын 8-нд Белоградчикийн гарнизоныг Тимок бүлгийн сербүүд эзлэн авч, Сербийн довтолгооноос амьд үлдсэн Болгарын цэргүүдийн багахан хэсэг нь Видин рүү ухарчээ.Маргааш нь Сербүүд Белоградчик руу нэвтэрч, тэдний морьт цэргүүд Болгарын бусад хэсгээс Видинтэй хуурай газрын холболтыг хаажээ.7-р сарын 14-нд сербүүд хана болон хотыг бөмбөгдөж эхлэв.Болгарын командлагч генерал Крастю Маринов хоёр ч удаа бууж өгөхөөс татгалзав.Тасралтгүй бөмбөгдөлт гурван өдөр тасралтгүй үргэлжилсэн бөгөөд Болгарын талд цэргийнхэн багагүй хохирол амсав.[78] 7-р сарын 17-ны үдээс хойш удаан хугацааны их буугаар бөмбөгдсөний дараа Сербийн явган цэргийн дивиз Новосельци, Смардан тосгоны хооронд орших Видин хотын баруун хэсэгт довтлов.Сербийн хоёр дайралтыг Болгарчууд тэр орой гэхэд няцаав.7-р сарын 18-нд Сербүүд генерал Мариновт мөн өдөр Бухарестт гарын үсэг зурсан энхийн хэлэлцээрийг мэдэгдэв.Үүний дараа сербүүд бүс нутгаас ухарчээ.[78]
▲
●
Калиманчийн тулаан
©Richard Bong
1913 Jul 18 - Jul 19

Калиманчийн тулаан

Kalimanci, North Macedonia
1913 оны 7-р сарын 13-нд генерал Михаил Савов Болгарын 4, 5-р армийг хяналтандаа авав.[74] Дараа нь Болгарчууд Македонийн зүүн хойд хэсэгт орших Брегалница голын ойролцоох Калиманчи тосгоны эргэн тойронд хүчирхэг хамгаалалтын байрлалд оров.[74]7-р сарын 18-нд Сербийн 3-р арми Болгарын байрлалд ойртож, довтлов.[74] Сербүүд дайснууд руугаа гар гранат шидэж, 40 фут зайд орогнож байсан Болгарчуудыг хөөн зайлуулах гэж оролдов.[74] Болгарчууд хатуу байр суурьтай байсан бөгөөд хэд хэдэн удаа тэд сербүүдэд урагшлахыг зөвшөөрсөн.Сербүүд траншейнаасаа 200 метрийн зайд байх үед тэд бэхэлсэн жаднуудаар дайрч, буцааж шидэв.[74] Болгарын их буунууд мөн сербүүдийн довтолгоог таслан зогсооход маш амжилттай байв.[74] Болгарын шугамыг барьж, эх нутагт нь хийсэн довтолгоог няцааж, сэтгэл санаа нь эрс өссөн.[74]Хэрэв сербүүд Болгарын хамгаалалтыг эвдсэн бол Болгарын 2-р армийг сүйрүүлж, Болгарчуудыг Македоноос бүрмөсөн хөөж гаргах байсан.[74] Энэхүү хамгаалалтын ялалт нь хойд зүгийн 1, 3-р армийн амжилтын хамт Болгарын баруун хэсгийг Сербийн довтолгооноос хамгаалсан юм.[75] Хэдийгээр энэ ялалт Болгарчуудад түлхэц өгсөн ч Грекийн арми Болгарчуудыг олон тооны мөргөлдөөнд ялснаар өмнөд хэсэгт байдал маш хүнд байсан.[75]
▲
●
Османы интервенц
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Jul 20 - Jul 25

Османы интервенц

Edirne, Türkiye
Румыны довтолгоонд эсэргүүцэл үзүүлээгүй нь Османчуудыг Болгарт саяхан шилжүүлсэн газар нутгийг довтлоход ятгасан.Довтолгооны гол зорилго нь хошууч генерал Вулко Велчевын 4000 гаруй цэрэгтэй Эдирне (Адрианополь) хотыг сэргээх явдал байв.[98] Зүүн Фракийг эзэлж байсан Болгарын цэргийн ихэнх хэсгийг Серб-Грекийн дайралттай тулгарахын тулд оны эхээр татан гаргасан.7-р сарын 12-нд Чаталка, Гелиболу хотыг нэгтгэсэн Османы цэргүүд Инос-Мидиа шугамд хүрч, 1913 оны 7-р сарын 20-нд шугамыг давж Болгар руу довтлов.[98] Османы довтолгооны хүчин бүхэлдээ Ахмед Иззет Пашагийн удирдлаган дор 200,000-250,000 цэрэгтэй байв.1-р арми шугамын зүүн (Мидиа) төгсгөлд байрлаж байв.Зүүнээс баруун тийш түүнийг Гелиболу хотод байрлаж байсан 2-р арми, 3-р арми, 4-р арми дагаж байв.[98]Дэвшсэн Османчуудын эсрэг Болгарын цэргүүд дайны өмнөх хил рүү ухарчээ.7-р сарын 19-нд Эдирне хотыг орхисон боловч Османчууд шууд эзлээгүй тул маргааш нь (7-р сарын 20) Болгарчууд дахин эзлэн авчээ.Османчууд зогсохгүй байгаа нь илт байсан тул 7-р сарын 21-нд хоёр дахь удаагаа орхиж, 7-р сарын 23-нд Османчууд эзлэв.[98]Османы арми хуучин хил дээр зогссонгүй, харин Болгарын нутаг дэвсгэрт нэвтэрчээ.Морин цэргийн анги Ямбол руу давшиж, 7-р сарын 25-нд эзлэн авав.[98] Румынчуудаас илүү Османы довтолгоо тариачдын дунд үймээн самууныг өдөөж, тэдний ихэнх нь уул руу дүрвэв.Удирдлагын дунд энэ нь аз завшааныг бүрэн эргүүлсэн гэж хүлээн зөвшөөрөгдсөн.Румынчуудын нэгэн адил Османчууд тулалдаанд ямар ч хохирол амсаагүй боловч холерын улмаас 4000 цэргээ алджээ.[98] Османчуудын төлөө тулалдаж байсан 8000 орчим армян шархаджээ.Эдгээр армянчуудын золиослолыг Туркийн хэвлэлүүд маш их магтсан.[99]Фраки дахь Османы хурдан давшилтыг няцаахад Болгарт туслахын тулд Орос Кавказаар дамжуулан Османы эзэнт гүрэн рүү довтолж, Хар тэнгисийн флотоо Константинополь руу илгээнэ гэж сүрдүүлсэн;Энэ нь Их Британи хөндлөнгөөс оролцоход хүргэсэн.
▲
●
Кресна хавцлын тулаан
Тулалдааны үеэр Евзонагийн 1-р дэглэмийг удирдаж буй хошууч Велиссариоуг дүрсэлсэн Грекийн чулуун зураг. ©Sotiris Christidis
1913 Jul 21 - Jul 31

Кресна хавцлын тулаан

Kresna Gorge, Bulgaria
Грек давшиж, Креснагийн давааг дававДойран дахь ялалтын тулалдааны дараа Грекийн цэргүүд хойд зүг рүү урагшлав.7-р сарын 18-нд Грекийн 1-р дивиз Болгарын арын хамгаалалтыг эргүүлж, Кресна давааны өмнөд төгсгөлд чухал цэгийг эзлэн авав.[80]Энэ даваан дээр Грекчүүд Сербийн фронтоос шинээр ирсэн Болгарын 2, 4-р армиудад өртөж, хамгаалалтын байрлалд оров.Гэсэн хэдий ч ширүүн тулалдааны дараа Грекчүүд Креснагийн давааг даван гарч чаджээ.Грекийн давшилт үргэлжилж, 7-р сарын 25-нд давааны хойд хэсэгт орших Крупник тосгоныг эзлэн Болгарын цэргийг Симитли руу татахад хүргэв.[81] Симитли 7-р сарын 26-нд баригдаж, [82] 7-р сарын 27-28-нд шилжих шөнө Болгарын цэргүүд Софиас өмнө зүгт 76 км-ийн зайд орших Горна Жумая (одоогийн Благоевград) руу хойд зүг рүү түлхэгджээ.[83]Үүний зэрэгцээ Грекийн цэргүүд Баруун Фракийн нутаг дэвсгэрт жагсаалыг үргэлжлүүлж, 7-р сарын 26-нд Ксанти руу оров.Маргааш нь Грекийн цэргүүд Болгарын эсэргүүцэлгүй Комотини руу оров.[83]Болгарын эсрэг довтолгоо, эвлэрэлГрекийн арми Горна Жумаягийн өмнө Болгарын эсэргүүцлийн улмаас зогсов.[84] 7-р сарын 28-нд Грекийн цэргүүд довтолгоог дахин эхлүүлж, Горна Жумаягаас зүүн өмнө зүгт Черовогоос 1378 оны толгод хүртэл үргэлжилсэн шугамыг эзлэн авав.[85] Гэвч 7-р сарын 28-ны орой хүнд дарамтанд орсон Болгарын арми хотыг орхиход хүрчээ.[86]Маргааш нь Болгарчууд Канна маягийн тулалдаанд тоо толгойноосоо давсан Грекчүүдийг бүслэхийг оролдсон бөгөөд тэдний жигүүрт шахалт үзүүлэв.[87] Гэсэн хэдий ч Грекчүүд Мехомиа болон Креснагийн баруун талд сөрөг довтолгоог эхлүүлэв.7-р сарын 30 гэхэд Болгарын дайралт үндсэндээ намжсан.Зүүн жигүүрт Грекийн арми Предела даваагаар Мехомиа руу довтлов.Довтолгоог Болгарын арми давааны зүүн талд зогсоож, тулалдааны талбарыг мухардмал байдалд оруулав.Баруун жигүүрт Сербийн шугамд хүрэхийг эсэргүүцэж Чарево Селогийн эсрэг довтолгоог эхлүүлэв.Энэ нь бүтэлгүйтсэн тул Болгарын арми урагшилсаар, ялангуяа өмнөд хэсэгт 7-р сарын 29 гэхэд Болгарын цэргүүд Берово, Струмицагаар дамжин Грекийн ухрах шугамыг тасалж, Грекийн армид ухрах цорын ганц зам үлдээжээ.[88]Гурван өдрийн турш Пехчево, Мехомиагийн хэсгүүдэд тулалдсаны дараа Грекийн цэргүүд байр сууриа хадгалсаар байв.[85] 7-р сарын 30-нд Грекийн төв байр Горна Жумаягийн салбар руу давшихын тулд шинэ довтолгоо хийхээр төлөвлөжээ.[89] Тэр өдөр Болгарын цэргүүд хотоос хойд болон зүүн хойд зүгт стратегийн байрлалд байрлуулсан тул дайсагналцсан.Үүний зэрэгцээ, Софи руу дайрах үеэр Болгарын эвлэрэх хүсэлтийг үл тоомсорлож байсан хаан Константин I Ерөнхий сайд Венизелост арми нь "бие махбодийн болон ёс суртахууны хувьд ядарсан" гэж мэдэгдэж, Румыны зуучлалаар дайсагналаа зогсоохыг [87] уриалав.Энэ хүсэлтийн үр дүнд 1913 оны 7-р сарын 31-нд Бухарестийн гэрээ байгуулагдаж, Балканы хоёрдугаар дайны хамгийн цуст тулаануудын нэг болсон юм.
▲
●
Бухарестийн гэрээ
Энх тайвны бага хуралд оролцох төлөөлөгчид.Элефтериос Венизелос;Титу Майореску;Никола Пашич (төв хэсэгт сууж);Димитар Тончев;Константин Дисеску;Николас Полит;Александру Маргиломан;Данило Калафатович;Константин Коанда;Константин Кристеску;Ионескуг ав;Мирослав Спалайкович;болон Янко Вукотич. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1913 Aug 10

Бухарестийн гэрээ

Bucharest, Romania
Цэргийн гэрээРумыны арми Софид ойртоход Болгар Оросоос арбитрт орохыг хүссэн.7-р сарын 13-нд Ерөнхий сайд Стоян Данев Оросын идэвхгүй байдлын улмаас огцорлоо.7-р сарын 17-нд хаан Васил Радославовыг Германыг дэмжигч, Оросфобигийн засгийн газрын тэргүүнээр томилов.[74] 7-р сарын 20-нд Санкт-Петербургээр дамжин Сербийн Ерөнхий сайд Никола Пашич Болгарын төлөөлөгчдийг Сербийн Ниш хотод холбоотнуудтай шууд уулзахаар урив.Одоо довтолж байгаа Сербүүд болон Грекчүүд энх тайвны гэрээ байгуулах гэж яарсангүй.7-р сарын 22-нд хаан Фердинанд Бухарест дахь Италийн элчин сайдаар дамжуулан Кэрол хаанд захидал илгээв.Румыны арми Софигийн өмнө зогсов.[74] Румын улс яриа хэлэлцээг Бухарест руу шилжүүлэхийг санал болгосноор төлөөлөгчид 7-р сарын 24-нд Нишээс Бухарест руу галт тэргээр явсан.[74]Төлөөлөгчид 7-р сарын 30-нд Бухарест хотод уулзахад Сербүүдийг Пасич, Монтенегрочуудыг Вукотич, Грекчүүдийг Венизелос, Румынуудыг Титу Майореску, Болгаруудыг Сангийн сайд Димитур Тончев тэргүүлэв.Тэд 7-р сарын 31-нд хүчин төгөлдөр болох тав хоногийн хугацаатай гал зогсоохоор тохиролцов.[90] Румын улс Османчуудыг оролцуулахаас татгалзаж, Болгарыг тэдэнтэй тусад нь хэлэлцээ хийхэд хүргэв.[90]Бухарестийн гэрээБолгар 7-р сарын 19-нд өмнөд Добружийг Румынд өгөхийг зөвшөөрөв.Бухарестт болсон энхийн хэлэлцээний үеэр Румынчууд үндсэн зорилгодоо хүрч, дуу хоолойгоо нэгтгэж байв.[90] Болгарчууд Вардар голыг Македон болон Сербийн эзэмшилд ногдох хилийн зааг хэвээр үлдээнэ гэж найдаж байв.Сүүлийнх нь бүх Македонийг Струма хүртэл байлгахыг илүүд үзсэн.Австри-Унгарын болон Оросын дарамт шахалтаар Сербийг Македонийн хойд хэсгийн ихэнх хэсэгт сэтгэл хангалуун байлгахад хүргэж, Болгарын зэвсгийг Константинополь хотын үүдэнд авчирсан Пасичийн хэлснээр бол "Генерал Фичевийн хүндэтгэлд" зөвхөн Штип хотыг Болгарчуудад өгчээ. анхны дайн.[90] Иван Фичев тухайн үед Болгарын ерөнхий штабын дарга бөгөөд Бухарест дахь төлөөлөгчдийн бүрэлдэхүүнд багтаж байжээ.Австри-Унгар, Орос улсууд Болгарыг дэмжиж байсан ч Кайзер Вильгельм II Грекийн хаанд хүргэн дүү байсан Германы нөлөө бүхий холбоотнууд Франц Кавала хотыг Грекийн бүрэлдэхүүнд оруулжээ.Хэлэлцээрийн сүүлчийн өдөр 8-р сарын 8 байв.8-р сарын 10-нд Болгар, Грек, Монтенегро, Румын, Серби улсууд Бухарестийн гэрээнд гарын үсэг зурж, Македоныг гурав хуваасан: Вардар Македон Серби рүү явсан;хамгийн жижиг хэсэг болох Пирин Македон, Болгар руу;болон далайн эргийн болон хамгийн том хэсэг болох Эгийн Македон улсаас Грек рүү.[90] Болгар ийнхүү Балканы нэгдүгээр дайны өмнөх үеийнхтэй харьцуулахад газар нутгаа 16 хувиар тэлж, хүн амаа 4,3 саяас 4,7 сая хүн болгон нэмэгдүүлэв.Румын улс газар нутгаа таван хувиар, Монтенегро 62 хувиар томруулжээ.[91] Грек хүн амаа 2.7 саяас 4.4 сая болгож, газар нутгаа 68 хувиар нэмэгдүүлсэн.Серби газар нутгаа бараг хоёр дахин нэмэгдүүлж, хүн амаа 2.9 саяас 4.5 сая болгон нэмэгдүүлсэн.[92]
▲
●
1913 Sep 29

Константинополийн гэрээ

İstanbul, Türkiye
8-р сард Османы цэргүүд Болгарт энх тайвныг тогтоохын тулд шахалт үзүүлэхийн тулд Комотинд Баруун Фракийн түр засгийн газрыг байгуулжээ.Болгар улс 9-р сарын 6-нд энхийн хэлэлцээр хийхээр генерал Михаил Савов, дипломатууд Андрей Тошев, Григор Начович нарын гурван хүний ​​бүрэлдэхүүнтэй төлөөлөгчдийг Константинополь руу илгээв.[92] Османы төлөөлөгчдийг Гадаад хэргийн сайд Мехмед Талат Бей тэргүүлж, ирээдүйн тэнгисийн цэргийн сайд Чуруксулу Махмуд Паша, Халил Бей нар тусалжээ.Эдирнэд хожигдсондоо бууж өгсөн Болгарчууд Кирк Килисе (болгараар Лозенград) багт тоглосон.Болгарын цэргүүд 10-р сард Родопоос өмнө зүгт буцаж ирэв.Радославовын засгийн газар холбоо байгуулах итгэл найдвараар Османтай хэлэлцээ хийсээр байв.Эдгээр яриа хэлэлцээ эцэст нь 1914 оны 8-р сард Болгар-Османы нууц гэрээнд үр дүнгээ өгсөн.Константинополийн гэрээний хүрээнд Османы Фракийн 46,764 Ортодокс Болгарыг Болгарын Фракийн 48,570 лалын шашинтнаар (Турк, Помак, Ром) сольжээ.[94] Солилцооны дараа 1914 оны Османы хүн амын тооллогын дагуу Османы эзэнт гүрэнд Болгарын эксархад харьяалагддаг 14,908 Болгар хүн үлджээ.[95]1913 оны 11-р сарын 14-нд Грек , Османчууд Афинд гэрээнд гарын үсэг зурж, тэдний хоорондох дайсагналыг албан ёсоор дуусгав.1914 оны 3-р сарын 14-нд Серби Константинопольд гэрээ байгуулж, Османы эзэнт гүрэнтэй харилцаагаа сэргээж, 1913 оны Лондонгийн гэрээг дахин баталгаажуулав.[92] Монтенегро болон Османы эзэнт гүрний хооронд ямар ч гэрээ байгуулагдаагүй.
▲
●
1914 Jan 1

Эпилог

Balkans
Балканы 2-р дайн Сербийг Дунай мөрний өмнөд хэсэгт хамгийн хүчирхэг цэргийн хүчин болгож орхисон.[96] Францын зээлээр санхүүжүүлсэн олон жилийн цэргийн хөрөнгө оруулалт үр дүнгээ өгсөн.Төв Вардар болон Нови Пазарын Санжакийн зүүн хагасыг олж авав.Түүний нутаг дэвсгэр нь 18,650-аас 33,891 хавтгай дөрвөлжин миль болж, хүн ам нь нэг сая хагасаас илүү өссөн байна.Үүний үр дагавар нь шинээр эзлэгдсэн газар нутгийн олон хүнд дарамт шахалт, дарамтыг авчирсан.1903 оны Сербийн үндсэн хуулиар баталгаажсан эвлэлдэн нэгдэх, цуглаан хийх, хэвлэлийн эрх чөлөөг шинэ нутаг дэвсгэрт нэвтрүүлээгүй.Шинэ нутаг дэвсгэрийн оршин суугчдад санал өгөх эрхийг хассан бөгөөд энэ нь соёлын түвшин хэтэрхий доогуур байсан тул олон бүс нутагт олонхийг бүрдүүлж байсан серб бус хүмүүсийг үндэсний улс төрөөс холдуулахгүйн тулд бодит байдал дээр байсан юм.Туркийн барилгууд, сургууль, халуун ус, сүм хийдүүд сүйрч байв.1913 оны 10, 11-р сард Британийн дэд консулууд хавсаргасан бүс нутагт Сербүүд системтэй айлган сүрдүүлж, дур зоргоороо баривчилж, зодож, хүчирхийлж, тосгоныг шатааж, хядаж байсан тухай мэдээлсэн.Сербийн засгийн газар дахин хүчирхийллээс урьдчилан сэргийлэх, болсон явдлыг мөрдөн шалгах сонирхолгүй байсан.[97]Гэрээнүүд нь Грекийн армийг ажиллагааны үеэр эзэлсэн Баруун Фраки болон Пирин Македонийг нүүлгэн шилжүүлэхэд хүргэв.Болгарт өгөх ёстой байсан нутгаасаа ухарч, Хойд Эпирийг Албанид алдсаныг Грект тийм ч таатай хүлээж аваагүй;Дайны үеэр эзлэгдсэн нутгуудаас Грек Германаас дипломат дэмжлэг үзүүлсний дараа зөвхөн Серрес, Кавала мужуудыг эзэмшиж чадсан.Серби Македонийн хойд хэсэгт нэмэлт ялалт байгуулж, өмнөд зүг рүү тэмүүллээ биелүүлж, хойд зүг рүү анхаарлаа хандуулж, Австри- Унгартай Босни-Герцеговинатай өрсөлдсөн нь жилийн дараа хоёр улсыг дайнд хүргэж, дэлхийн нэгдүгээр дайныг өдөөсөн юм.Итали улс 1911 онд Ливийн эсрэг Итало-Туркийн дайны үеэр эзэлсэн Додеканезийн арлуудыг Эгийн тэнгист байлгахын тулд Балканы дайны шалтаг ашигласан боловч 1912 онд уг дайныг дуусгасан гэрээ байгуулсан юм.Австри-Унгар,Итали улсууд , улмаар Адриатын Отранто хоолойг өөрсдөө хянах гэж найдаж байсан Австри-Унгар, Итали улсуудын хатуу шаардлагаар Албани Лондонгийн гэрээний нөхцлийн дагуу тусгаар тогтнолоо албан ёсоор олж авав.Флоренцийн протоколын дагуу (1913 оны 12-р сарын 17) шинэ муж улсын хил хязгаарыг тодорхой болгосноор Сербүүд Адриатын далай, Грекчүүд Хойд Эпирус (Өмнөд Албани) руу гарах гарцаа алджээ.Болгар ялагдсаныхаа дараа үндэсний хүсэл мөрөөдлөө биелүүлэх хоёр дахь боломжийг хайж байсан реваншист орон нутгийн гүрэн болж хувирав.Үүний тулд Балканы дайснууд (Серби, Монтенегро , Грек, Румын) Антантыг дэмжигч байсан тул дэлхийн нэгдүгээр дайнд төв гүрний талд оролцсон.Дэлхийн 1-р дайны үеийн асар их золиослол, дахин ялагдал нь Болгар улсад үндэсний хэмжээний хохирол, газар нутгийн шинэ алдагдалд хүргэв.
▲
●

Characters



Stepa Stepanović

Stepa Stepanović

Serbian Military Commander

Vasil Kutinchev

Vasil Kutinchev

Bulgarian Military Commander

Eleftherios Venizelos

Eleftherios Venizelos

Prime Minister of Greece

Petar Bojović

Petar Bojović

Serbian Military Commander

Ferdinand I of Romania

Ferdinand I of Romania

King of Romania

Nicholas I of Montenegro

Nicholas I of Montenegro

King of Montenegro

Nazım Pasha

Nazım Pasha

Ottoman General

Carol I of Romania

Carol I of Romania

King of Romania

Mihail Savov

Mihail Savov

Bulgarian General

Ferdinand I of Bulgaria

Ferdinand I of Bulgaria

Tsar of Bulgaria

Enver Pasha

Enver Pasha

Minister of War

Radomir Putnik

Radomir Putnik

Chief of Staff of the Supreme Command of the Serbian Army

Danilo

Danilo

Crown Prince of Montenegro

Mehmed V

Mehmed V

Sultan of the Ottoman Empire

Pavlos Kountouriotis

Pavlos Kountouriotis

Greek Rear Admiral

Footnotes



  1. Clark 2013, pp. 45, 559.
  2. Hall 2000.
  3. Winston Churchill (1931). The World Crisis, 1911-1918. Thornton Butterworth. p. 278.
  4. Helmreich 1938.
  5. M.S. Anderson, The Eastern Question, 1774-1923: A Study in International Relations (1966)
  6. J. A. R. Marriott, The Eastern Question An Historical Study In European Diplomacy (1940), pp 408-63.
  7. Anderson, Frank Maloy; Hershey, Amos Shartle (1918). Handbook for the Diplomatic History of Europe, Asia, and Africa 1870-1914. Washington: U.S. Government Printing Office.
  8. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους [History of the Hellenic Nation] (in Greek) (Vol. 14 ed.). Athens, Greece: Ekdotiki Athinon. 1974. ISBN 9789602131107
  9. Hall, Richard C. (2000). The Balkan Wars 1912-1913.
  10. Kargakos 2012, pp. 79-81.
  11. Oikonomou 1977, p. 295.
  12. Apostolidis 1913, p. 266.
  13. Kargakos 2012, p. 81.
  14. Kargakos 2012, pp. 81-82.
  15. Иванов, Балканската война, стр. 43-44
  16. Иванов, Балканската война, стр. 60
  17. Войната между България и Турция, Т. V, стр. 151-152
  18. Войната между България и Турция, Т. V, стр. 153-156
  19. Войната между България и Турция, Т. V, стр. 157-163
  20. Oikonomou 1977, pp. 304-305.
  21. Kargakos 2012, p. 114.
  22. Hellenic Army General Staff 1991, p. 31.
  23. Hellenic Army General Staff 1991, p. 32.
  24. Oikonomou 1977, p. 304.
  25. Kargakos 2012, p. 115.
  26. В. Мир, № 3684, 15. X. 1912.
  27. Encyclopedic Lexicon Mosaic of Knowledge - History 1970, p. 363.
  28. Ratković, Đurišić & Skoko 1972, p. 83.
  29. Ratković, Đurišić & Skoko 1972, p. 87.
  30. Leskovac, Foriskovic, and Popov (2004), p. 176.
  31. Vickers, Miranda (1999). The Albanians: A Modern History, p. 71.
  32. Uli, Prenk (1995). Hasan Riza Pasha: Mbrojtës i Shkodrës në Luftën Ballkanike, 1912-1913, p. 26.
  33. Dašić, Miomir (1998). King Nikola - Personality, Work, and Time, p. 321.
  34. Grewe, Wilhelm Georg (2000). Byers, Michael (ed.). The Epochs of International Law. Walter de Gruyter. p. 529. ISBN 9783110153392.
  35. Pearson, Owen (2004). Albania and King Zog: Independence, Republic and Monarchy 1908-1939, p. 41.
  36. Uli (1995), pp. 34-40.
  37. Vlora, Eqerem bej (1973). Lebenserinnerungen (Memoirs). Munich.
  38. Dimitracopoulos, Anastasios (1992). The First Balkan War Through the Pages of Review L'Illustration. Athens: Hellenic Committee of Military History. ASIN B004UBUA4Q, p. 44.
  39. Oikonomou, Nikolaos (1977). The First Balkan War: Operations of the Greek army and fleet. , p. 292.
  40. Kargakos 2012, pp. 79-81.
  41. Oikonomou 1977, p. 295.
  42. Kargakos 2012, p. 66.
  43. Hellenic Army General Staff (1987). Concise History of the Balkan Wars 1912-1913. Athens: Hellenic Army General Staff, Army History Directorate. OCLC 51846788, p. 67.
  44. Monroe, Will Seymour (1914). Bulgaria and her People: With an Account of the Balkan wars, Macedonia, and the Macedonia Bulgars, p.114.
  45. Harbottle, T.B.; Bruce, George (1979). Harbottle's Dictionary of Battles (2nd ed.). Granada. ISBN 0-246-11103-8, p. 11.
  46. Hall, pp. 50–51.
  47. Jaques, T.; Showalter, D.E. (2007). Dictionary of Battles and Sieges: F-O. Dictionary of Battles and Sieges: A Guide to 8,500 Battles from Antiquity Through the Twenty-first Century. Greenwood Press, p. 674.
  48. Vŭchkov, Aleksandŭr. (2005). The Balkan War 1912-1913. Angela. ISBN 954-90587-4-3, pp. 99-103.
  49. Sakellariou, M. V. (1997). Epirus, 4000 Years of Greek history and Civilization. Athens: Ekdotike Athenon. ISBN 9789602133712, p. 367.
  50. Paschalidou, Efpraxia S. (2014). "From the Mürzsteg Agreement to the Epirus Front, 1903-1913", p. 7.
  51. Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Westport, CT: Greenwood. ISBN 0-275-97888-5, p. 157.
  52. Erickson 2003, pp. 157–158.
  53. Kargakos 2012, p. 194.
  54. Kargakos 2012, p. 193.
  55. Erickson 2003, pp. 157–158.
  56. M. Türker Acaroğlu, Bulgaristan Türkleri Üzerine Araştırmalar, Cilt 1, Kültür Bakanlığı, 1999, p. 198.
  57. Petsalēs-Diomēdēs, N. (1919). Greece at the Paris Peace Conference
  58. Hall (2000), p. 83.
  59. Erickson (2003), p. 304.
  60. Joachim G. Joachim, Bibliopolis, 2000, Ioannis Metaxas: The Formative Years 1871-1922, p 131.
  61. The war between Bulgaria and Turkey 1912–1913, Volume V, Ministry of War 1930, p.1057
  62. Zafirov – Зафиров, Д., Александров, Е., История на Българите: Военна история, София, 2007, ISBN 954-528-752-7, Zafirov p. 444
  63. Erickson (2003), p. 281
  64. Turkish General Staff, Edirne Kalesi Etrafindaki Muharebeler, p286
  65. Зафиров, Д., Александров, Е., История на Българите: Военна история, София, 2007, Труд, ISBN 954-528-752-7, p.482
  66. Зафиров, Д., Александров, Е., История на Българите: Военна история, София, 2007, Труд, ISBN 954-528-752-7> Zafirov – p. 383
  67. The war between Bulgaria and Turkey 1912–1913, Volume V, Ministry of War 1930, p. 1053
  68. Seton-Watson, pp. 210–238
  69. Balkan crises, Texas.net, archived from the original on 7 November 2009.
  70. Hall (2000), p. 97.
  71. Crampton, Richard (1987). A short history of modern Bulgaria. Cambridge University Press. p. 62. ISBN 978-0-521-27323-7.
  72. Hall (2000), p. 104.
  73. Hall (2000), p. 117.
  74. Hall (2000), p. 120.
  75. Hall (2000), p. 121.
  76. Hristov, A. (1945). Historic overview of the war of Bulgaria against all Balkan countries in 1913, pp. 180–185.
  77. Hristov (1945), pp. 187–188.
  78. Hristov (1945), pp. 194–195.
  79. Darvingov (1925), pp. 704, 707, 712–713, 715.
  80. Hellenic Army General Staff (1998), p. 254.
  81. Hellenic Army General Staff (1998), p. 257.
  82. Hellenic Army General Staff (1998), p. 259.
  83. Hellenic Army General Staff (1998), p. 260.
  84. Bakalov, Georgi (2007). History of the Bulgarians: The Military History of the Bulgarians from Ancient Times until Present Day, p. 450.
  85. Hellenic Army General Staff (1998), p. 261.
  86. Price, W.H.Crawfurd (1914). The Balkan Cockpit, the Political and Military Story of the Balkan Wars in Macedonia. T.W. Laurie, p. 336.
  87. Hall (2000), p. 121-122.
  88. Bakalov, p. 452
  89. Hellenic Army General Staff (1998), p. 262.
  90. Hall (2000), pp. 123–24.
  91. "Turkey in the First World War – Balkan Wars". Turkeyswar.com.
  92. Grenville, John (2001). The major international treaties of the twentieth century. Taylor & Francis. p. 50. ISBN 978-0-415-14125-3.
  93. Hall (2000), p. 125-126.
  94. Önder, Selahattin (6 August 2018). "Balkan devletleriyle Türkiye arasındaki nüfus mübadeleleri(1912-1930)" (in Turkish): 27–29.
  95. Kemal Karpat (1985), Ottoman Population, 1830-1914, Demographic and Social Characteristics, The University of Wisconsin Press, p. 168-169.
  96. Hall (2000), p. 125.
  97. Carnegie report, The Serbian Army during the Second Balkan War, p.45
  98. Hall (2000), p. 119.
  99. Dennis, Brad (3 July 2019). "Armenians and the Cleansing of Muslims 1878–1915: Influences from the Balkans". Journal of Muslim Minority Affairs. 39 (3): 411–431
  100. Taru Bahl; M.H. Syed (2003). "The Balkan Wars and creation of Independent Albania". Encyclopaedia of the Muslim World. New Delhi: Anmol publications PVT. Ltd. p. 53. ISBN 978-81-261-1419-1.

References



Bibliography

  • Clark, Christopher (2013). "Balkan Entanglements". The Sleepwalkers: How Europe Went to War in 1914. HarperCollins. ISBN 978-0-06-219922-5.
  • Erickson, Edward J. (2003). Defeat in Detail: The Ottoman Army in the Balkans, 1912–1913. Westport, CT: Greenwood. ISBN 0-275-97888-5.
  • Fotakis, Zisis (2005). Greek Naval Strategy and Policy, 1910–1919. London: Routledge. ISBN 978-0-415-35014-3.
  • Hall, Richard C. (2000). The Balkan Wars, 1912–1913: Prelude to the First World War. London: Routledge. ISBN 0-415-22946-4.
  • Helmreich, Ernst Christian (1938). The Diplomacy of the Balkan Wars, 1912–1913. Harvard University Press. ISBN 9780674209008.
  • Hooton, Edward R. (2014). Prelude to the First World War: The Balkan Wars 1912–1913. Fonthill Media. ISBN 978-1-78155-180-6.
  • Langensiepen, Bernd; Güleryüz, Ahmet (1995). The Ottoman Steam Navy, 1828–1923. London: Conway Maritime Press/Bloomsbury. ISBN 0-85177-610-8.
  • Mazower, Mark (2005). Salonica, City of Ghosts. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 0375727388.
  • Michail, Eugene. "The Balkan Wars in Western Historiography, 1912–2012." in Katrin Boeckh and Sabine Rutar, eds. The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory (Palgrave Macmillan, Cham, 2016) pp. 319–340. online[dead link]
  • Murray, Nicholas (2013). The Rocky Road to the Great War: the Evolution of Trench Warfare to 1914. Dulles, Virginia, Potomac Books ISBN 978-1-59797-553-7
  • Pettifer, James. War in the Balkans: Conflict and Diplomacy Before World War I (IB Tauris, 2015).
  • Ratković, Borislav (1975). Prvi balkanski rat 1912–1913: Operacije srpskih snaga [First Balkan War 1912–1913: Operations of Serbian Forces]. Istorijski institut JNA. Belgrade: Vojnoistorijski Institut.
  • Schurman, Jacob Gould (2004). The Balkan Wars, 1912 to 1913. Whitefish, MT: Kessinger. ISBN 1-4191-5345-5.
  • Seton-Watson, R. W. (2009) [1917]. The Rise of Nationality in the Balkans. Charleston, SC: BiblioBazaar. ISBN 978-1-113-88264-6.
  • Stavrianos, Leften Stavros (2000). The BALKANS since 1453. New York University Press. ISBN 978-0-8147-9766-2. Retrieved 20 May 2020.
  • Stojančević, Vladimir (1991). Prvi balkanski rat: okrugli sto povodom 75. godišnjice 1912–1987, 28. i 29. oktobar 1987. Srpska akademija nauka i umetnosti. ISBN 9788670251427.
  • Trix, Frances. "Peace-mongering in 1913: the Carnegie International Commission of Inquiry and its Report on the Balkan Wars." First World War Studies 5.2 (2014): 147–162.
  • Uyar, Mesut; Erickson, Edward (2009). A Military History of the Ottomans: From Osman to Atatürk. Santa Barbara, CA: Praeger Security International. ISBN 978-0-275-98876-0.


Further Reading

  • Antić, Čedomir. Ralph Paget: a diplomat in Serbia (Institute for Balkan Studies, Serbian Academy of Sciences and Arts, 2006) online free.
  • Army History Directorate (Greece) (1998). A concise history of the Balkan Wars, 1912–1913. Army History Directorate. ISBN 978-960-7897-07-7.
  • Bataković, Dušan T., ed. (2005). Histoire du peuple serbe [History of the Serbian People] (in French). Lausanne: L’Age d’Homme. ISBN 9782825119587.
  • Bobroff, Ronald. (2000) "Behind the Balkan Wars: Russian Policy toward Bulgaria and the Turkish Straits, 1912–13." Russian Review 59.1 (2000): 76–95 online[dead link]
  • Boeckh, Katrin, and Sabine Rutar. eds. (2020) The Wars of Yesterday: The Balkan Wars and the Emergence of Modern Military Conflict, 1912–13 (2020)
  • Boeckh, Katrin; Rutar, Sabina (2017). The Balkan Wars from Contemporary Perception to Historic Memory. Springer. ISBN 978-3-319-44641-7.
  • Ćirković, Sima (2004). The Serbs. Malden: Blackwell Publishing. ISBN 9781405142915.
  • Crampton, R. J. (1980). The hollow detente: Anglo-German relations in the Balkans, 1911–1914. G. Prior. ISBN 978-0-391-02159-4.
  • Dakin, Douglas. (1962) "The diplomacy of the Great Powers and the Balkan States, 1908-1914." Balkan Studies 3.2 (1962): 327–374. online
  • Farrar Jr, Lancelot L. (2003) "Aggression versus apathy: the limits of nationalism during the Balkan wars, 1912-1913." East European Quarterly 37.3 (2003): 257.
  • Ginio, Eyal. The Ottoman Culture of Defeat: The Balkan Wars and their Aftermath (Oxford UP, 2016) 377 pp. online review
  • Hall, Richard C. ed. War in the Balkans: An Encyclopedic History from the Fall of the Ottoman Empire to the Breakup of Yugoslavia (2014)
  • Howard, Harry N. "The Balkan Wars in perspective: their significance for Turkey." Balkan Studies 3.2 (1962): 267–276 online.
  • Jelavich, Barbara (1983). History of the Balkans: Twentieth Century. Vol. 2. Cambridge University Press. ISBN 9780521274593.
  • Király, Béla K.; Rothenberg, Gunther E. (1987). War and Society in East Central Europe: East Central European Society and the Balkan Wars. Brooklyn College Press. ISBN 978-0-88033-099-2.
  • MacMillan, Margaret (2013). "The First Balkan Wars". The War That Ended Peace: The Road to 1914. Random House Publishing Group. ISBN 978-0-8129-9470-4.
  • Meyer, Alfred (1913). Der Balkankrieg, 1912-13: Unter Benutzung zuverlässiger Quellen kulturgeschichtlich und militärisch dargestellt. Vossische Buchhandlung.
  • Rossos, Andrew (1981). Russia and the Balkans: inter-Balkan rivalries and Russian foreign policy, 1908–1914. University of Toronto Press. ISBN 9780802055163.
  • Rudić, Srđan; Milkić, Miljan (2013). Balkanski ratovi 1912–1913: Nova viđenja i tumačenja [The Balkan Wars 1912/1913: New Views and Interpretations]. Istorijski institut, Institut za strategijska istrazivanja. ISBN 978-86-7743-103-7.
  • Schurman, Jacob Gould (1914). The Balkan Wars 1912–1913 (1st ed.). Princeton University.