هزاره‌های بعدی، هزاره‌های هفتم و ششم پیش از میلاد، شاهد ظهور فرهنگ‌های مهم «سرامیک»، به‌ویژه Hassuna، Samarra و Halaf بود.این فرهنگ ها با معرفی قطعی کشاورزی و دامپروری متمایز شدند و چشم انداز اقتصادی را متحول کردند.از نظر معماری، حرکتی به سمت سازه‌های پیچیده‌تر، از جمله خانه‌های مشترک بزرگ که در اطراف انبارهای جمعی متمرکز شده بودند، وجود داشت.معرفی سیستم‌های آبیاری یک پیشرفت فن‌آوری قابل‌توجه است که برای حفظ شیوه‌های کشاورزی ضروری است.پویایی‌های فرهنگی متفاوت بود و فرهنگ سامرا نشانه‌هایی از نابرابری اجتماعی را نشان می‌داد، برخلاف فرهنگ هلاف، که به نظر می‌رسید از جوامع کوچک‌تر و کمتر سلسله مراتبی تشکیل شده بود.همزمان، فرهنگ عبید در اواخر هزاره هفتم قبل از میلاد در جنوب بین النهرین ظهور کرد.قدیمی ترین مکان شناخته شده این فرهنگ تل الاوئیلی است.فرهنگ عبید به دلیل معماری پیچیده و اجرای آبیاری، یک نوآوری مهم در منطقه ای که کشاورزی به شدت به منابع آب مصنوعی متکی بود، شناخته شده است.فرهنگ عبید به طور قابل توجهی گسترش یافت و احتمالاً فرهنگ حلف را جذب کرد و نفوذ خود را به طور مسالمت آمیز در سراسر شمال بین النهرین، جنوب شرقی آناتولی و شمال شرقی سوریه گسترش داد.این دوره شاهد تحولی از جوامع روستایی نسبتاً غیر سلسله مراتبی به مراکز شهری پیچیده تر بود.در پایان هزاره چهارم پیش از میلاد، این ساختارهای اجتماعی در حال تکامل شاهد ظهور طبقه نخبگان مسلط بودند.اوروک و تپه گاورا، دو مرکز تأثیرگذار در بین النهرین، نقشی محوری در این تغییرات اجتماعی ایفا کردند.آنها در توسعه تدریجی نوشتار و مفهوم دولت مؤثر بودند.این گذار از فرهنگ های ماقبل تاریخ به اوج تاریخ ثبت شده، دوران مهمی را در تمدن بشری رقم می زند و پایه های دوره های تاریخی پس از آن را پی ریزی می کند.