جنگ داخلی بزرگ روم

پس از خروج کراسوس از رم در پایان سال 55 قبل از میلاد و پس از مرگ او در نبرد در سال 53 قبل از میلاد، اولین تریومویرات شروع به شکستن تمیزتر کرد.با مرگ کراسوس و جولیا (دختر سزار و همسر پمپه) در سال 54 پیش از میلاد، موازنه قدرت بین پومپه و سزار از بین رفت و بنابراین ممکن است «رویروی دو نفر» اجتناب ناپذیر به نظر برسد.از سال 61 پیش از میلاد، خط گسل سیاسی اصلی در رم، موازنه‌سازی در برابر نفوذ پومپه بود که منجر به جستجوی متحدان او در خارج از اشراف مرکزی سناتوری، یعنی کراسوس و سزار شد.اما افزایش خشونت سیاسی آنارشیک از 55 تا 52 قبل از میلاد در نهایت سنا را وادار کرد تا برای بازگرداندن نظم با پمپه متحد شود.فروپاشی نظم در سال‌های 53 و 52 قبل از میلاد بسیار آزاردهنده بود: مردانی مانند پوبلیوس کلودیوس پولچر و تیتوس آنیوس میلو «عوامل اساساً مستقل» بودند که باندهای خشن خیابانی بزرگ را در یک محیط سیاسی بسیار ناپایدار رهبری می‌کردند.این منجر به انحصار کنسولی پومپیوس در سال 52 قبل از میلاد شد که در آن او کنترل شهر را بدون تشکیل مجمع انتخاباتی به دست گرفت.یکی از دلایلی که سزار تصمیم به جنگ را گرفت این بود که او به دلیل تخلفات قانونی در زمان کنسولگری خود در سال 59 قبل از میلاد و نقض قوانین مختلف تصویب شده توسط پمپی در اواخر دهه 50 مورد پیگرد قانونی قرار گرفت که پیامد آن تبعید شرم آور خواهد بود. .انتخاب سزار برای مبارزه با جنگ داخلی بیشتر به دلیل تلاش برای دستیابی به کنسولگری دوم و پیروزی بود، که در آن شکست در انجام این کار آینده سیاسی او را به خطر می انداخت.علاوه بر این، جنگ در سال 49 قبل از میلاد برای سزار سودمند بود، او به تدارکات نظامی ادامه داد در حالی که پمپی و جمهوری خواهان به سختی شروع به آماده شدن کرده بودند.حتی در دوران باستان، علل جنگ گیج کننده و گیج کننده بود، با انگیزه های خاص "هیچ جا یافت نمی شود".بهانه های مختلفی وجود داشت، مانند ادعای سزار مبنی بر دفاع از حقوق تریبون ها پس از فرار آنها از شهر، که "بیش از حد آشکار ساختگی" بود.

در ماههای منتهی به ژانویه 49 قبل از میلاد، هم سزار و هم مخالفان سزارین متشکل از پومپی، کاتو و دیگران به نظر می رسید معتقد بودند که دیگری عقب نشینی می کند یا در صورت عدم موفقیت، شرایط قابل قبولی را ارائه می دهد.اعتماد بین این دو طی چند سال گذشته از بین رفته بود و چرخه‌های مکرر حاشیه‌سازی به فرصت‌های سازش آسیب رساند.در 1 ژانویه 49 قبل از میلاد، سزار اظهار داشت که در صورت استعفای فرماندهان دیگر حاضر است استعفا دهد، اما به قول گرون، "هیچ گونه اختلاف در نیروهای سار و پومپیوس را تحمل نخواهد کرد"، به نظر می رسد که در صورت شرایط او تهدید به جنگ می کند. برآورده نشدند.نمایندگان سزار در شهر با رهبران سناتوری با پیامی آشتی‌جویانه‌تر ملاقات کردند و سزار مایل بود در صورتی که به او اجازه داده شود دو لژیون را حفظ کند و حق داشته باشد به عنوان کنسول بدون انصراف از امپراتوری خود، از گال ماوراءالنهر دست بکشد. پیروز شد)، اما این شرایط توسط کاتو رد شد و او اعلام کرد که با هیچ چیزی موافقت نمی کند مگر اینکه آن را به طور علنی به مجلس سنا ارائه کند.سنا در آستانه جنگ (7 ژانویه 49 قبل از میلاد) - در حالی که پمپی و سزار به جمع آوری نیروها ادامه می دادند - متقاعد شد که از سزار بخواهند که پست خود را رها کند یا به عنوان دشمن ایالت شناخته شود.چند روز بعد، مجلس سنا همچنین اجازه سزار را برای شرکت در انتخابات به صورت غیابی سلب کرد و جانشینی را برای کنسولگری سزار در گال تعیین کرد.در حالی که تریبون‌های طرفدار سزارین این پیشنهادها را وتو کردند، سنا آن را نادیده گرفت و شورای مشورتی سنا را به پایان رساند و به قضات این اختیار را داد تا هر اقدامی را که برای تضمین امنیت ایالت لازم بود انجام دهند.در پاسخ، تعدادی از آن تریبون های طرفدار سزار، با نمایش وضعیت اسفناک خود، از شهر به سمت اردوگاه سزار گریختند.

سزار به فرمانداری منطقه ای منصوب شده بود که از جنوب گال تا ایلیریکوم را در بر می گرفت.با پایان یافتن دوره فرمانداری وی، سنا به سزار دستور داد تا ارتش خود را منحل کند و به رم بازگردد.در ژانویه 49 قبل از میلاد، ژولیوس سزار یک لژیون منفرد به نام لژیو سیزدهم را در جنوب روبیکون از سیزالپین گال به ایتالیا هدایت کرد تا راهی رم شود.او با این کار عمدا قانون امپراتوری را زیر پا گذاشت و درگیری مسلحانه را اجتناب ناپذیر کرد.سوتونیوس مورخ رومی، سزار را در حالی که به رودخانه نزدیک می‌شود، بلاتکلیف به تصویر می‌کشد و عبور را به یک مظاهر ماوراء طبیعی نسبت می‌دهد.گزارش شده است که سزار با سالوست، هیرتیوس، اوپیوس، لوسیوس بالبوس و سولپیکوس روفوس در شب پس از عبور معروف خود به ایتالیا در 10 ژانویه شام ​​خورد.مورد اعتمادترین سزار در گول، تیتوس لابینوس، احتمالاً به دلیل احتکار افتخارات نظامی سزار یا وفاداری قبلی به پمپه، از سزار به پومپیوس فرار کرد.به گفته سوتونیوس، سزار عبارت معروف ālea iacta est ("قطعه ریخته شده است") را به زبان آورد.عبارت «عبور از روبیکون» برای اشاره به هر فرد یا گروهی باقی مانده است که به طور غیرقابل برگشتی خود را به یک اقدام مخاطره آمیز یا انقلابی متعهد می کند، مشابه عبارت مدرن «گذر از نقطه بی بازگشت».تصمیم سزار برای اقدام سریع، پومپیوس، کنسول ها و بخش بزرگی از سنای روم را مجبور به فرار از رم کرد.عبور ژولیوس سزار از رودخانه باعث تسریع جنگ داخلی بزرگ روم شد.

خبر حمله سزار به ایتالیا در حدود 17 ژانویه به روم رسید.در پاسخ پومپیوس «فرمانه‌ای صادر کرد که در آن وضعیت جنگ داخلی را به رسمیت شناخت، به همه سناتورها دستور داد که از او پیروی کنند و اعلام کرد که هر کسی را که پشت سر بماند به عنوان طرفدار سزار در نظر می‌گیرد».این امر باعث شد که متحدان او به همراه بسیاری از سناتورهای غیرمتعهد شهر را ترک کنند، زیرا از انتقام خونین جنگ های داخلی قبلی می ترسیدند.سناتورهای دیگر به سادگی رم را به مقصد ویلاهای روستایی خود ترک کردند، به این امید که در سطح پایینی ظاهر شوند.

زمان سزار دوراندیشانه بود: در حالی که تعداد نیروهای پومپیه در واقع از لژیون منفرد سزار بیشتر بود و حداقل 100 گروه یا 10 لژیون را تشکیل می دادند، "به هیچ وجه نمی توان ایتالیا را آماده مقابله با یک تهاجم توصیف کرد".سزار بدون مقاومت آریمینوم (ریمینی امروزی) را تصرف کرد، زیرا افرادش قبلاً در شهر نفوذ کرده بودند.او سه شهر دیگر را پشت سر هم تصرف کرد.در اواخر ژانویه، سزار و پومپه در حال مذاکره بودند و سزار پیشنهاد کرد که هر دو به استان های خود بازگردند (که لازم بود پومپه به اسپانیا سفر کند) و سپس نیروهای خود را منحل کنند.پمپی این شروط را پذیرفت، مشروط بر اینکه آنها فوراً از ایتالیا خارج شوند و به داوری اختلاف توسط سنا تسلیم شوند، پیشنهاد متقابلی که سزار به دلیل انجام این کار رد کرد، او را در معرض رحمت سناتورهای متخاصم قرار می داد و در عین حال از تمام مزایای تهاجم غافلگیر کننده اوسزار به پیشروی خود ادامه داد.نیروهای ترموس پس از برخورد با پنج گروه تحت فرماندهی کوئینتوس مینوسیوس ترموس در ایگوویوم، ترک کردند.سزار به سرعت پیکنوم، منطقه ای که خانواده پمپی از آن سرچشمه گرفت، تسخیر کرد.در حالی که سربازان سزار یک بار با نیروهای محلی درگیر شدند، خوشبختانه برای او، مردم دشمنی نداشتند: سربازان او از غارت خودداری می کردند و مخالفانش "جذابیت مردمی کمی" داشتند.در فوریه 49 قبل از میلاد، سزار نیروهای کمکی دریافت کرد و با ترک پادگان محلی، آسکولوم را تصرف کرد.

محاصره کورفینیوم اولین رویارویی نظامی مهم در جنگ داخلی سزار بود.در فوریه 49 قبل از میلاد انجام شد، نیروهای مردمی گایوس ژولیوس سزار شهر Corfinium ایتالیا را محاصره کردند، که توسط نیروهای Optimates به فرماندهی Lucius Domitius Ahenobarbus تحت کنترل بود.محاصره تنها یک هفته به طول انجامید و پس از آن مدافعان خود را به سزار تسلیم کردند.این پیروزی بدون خونریزی یک کودتای تبلیغاتی قابل توجه برای سزار بود و به عقب نشینی نیروی اصلی Optimate از ایتالیا سرعت بخشید و باعث شد که Populares کنترل مؤثری بر کل شبه جزیره داشته باشد.اقامت سزار در کورفینیوم در مجموع هفت روز به طول انجامید و پس از پذیرش تسلیم، فوراً اردوگاه را شکست و برای تعقیب پمپی به آپولیا رفت.پس از اطلاع از پیروزی سزار، پومپیوس شروع به لشکرکشی به ارتش خود از لوسریا به کانوزیوم و سپس به براندیزیوم کرد، جایی که می‌توانست با عبور از دریای آدریاتیک به اپیروس عقب‌نشینی کند.هنگامی که او راهپیمایی خود را آغاز کرد، سزار شش لژیون را با خود همراه داشت، و بلافاصله لژیون های آهنوباربوس را زیر نظر کوریو فرستاد تا سیسیل را ایمن کند.آنها بعداً برای او در آفریقا جنگیدند.پومپیه به زودی توسط ارتش سزار در براندیزیوم محاصره می شود، هرچند که تخلیه او موفقیت آمیز بود.

پیشروی سزار به سمت پایین سواحل آدریاتیک به طرز شگفت‌انگیزی آرام و منظم بود: سربازان او مانند سربازان در طول جنگ اجتماعی چند دهه قبل، روستاها را غارت نکردند.سزار مانند سولا و ماریوس انتقام خود را از دشمنان سیاسی خود نگرفت.سیاست بخشش نیز بسیار عملی بود: صلح طلبی سزار مانع از روی آوردن مردم ایتالیا به او شد.در همان زمان، پومپه قصد داشت از شرق به یونان فرار کند، جایی که بتواند ارتش عظیمی را از استان های شرقی جمع کند.بنابراین او به براندیزیوم (بریندیزی امروزی) گریخت و کشتی‌های تجاری را برای سفر در دریای آدریاتیک خواستار شد.ژولیوس سزار شهر براندیزیوم ایتالیا را در ساحل دریای آدریاتیک که توسط نیروهای Optimates به فرماندهی Gnaeus Pompeius Magnus تحت کنترل بود، محاصره کرد.پس از یک سری درگیری‌های کوتاه، که طی آن سزار سعی کرد بندر را محاصره کند، پومپه شهر را ترک کرد و موفق شد افراد خود را از طریق دریای آدریاتیک به اپیروس تخلیه کند.عقب نشینی پومپیه به این معنی بود که سزار کنترل کاملی بر شبه جزیره ایتالیا داشت و هیچ راهی برای تعقیب نیروهای پومپه در شرق نداشت و در عوض تصمیم گرفت برای مقابله با لژیون هایی که پومپیوس در هیسپانیا مستقر کرده بود به سمت غرب حرکت کند.سزار در راه خود به هیسپانیا از فرصت استفاده کرد و برای اولین بار پس از نه سال به رم بازگشت.او می خواست طوری ظاهر شود که گویی نماینده قانونی جمهوری است و بنابراین ترتیبی داد که مجلس سنا در خارج از مرزهای شهر در اول آوریل با او ملاقات کند.سیسرو خطیب بزرگ نیز دعوت شده بود که سزار برایش نامه فرستاد و از او درخواست کرد که به رم بیاید، اما سیسرو نباید متقاعد شود زیرا مصمم بود از آن استفاده نشود و از لحن شوم فزاینده نامه ها محتاط بود.

سزار با سپردن مارک آنتونی به عنوان سرپرست ایتالیا، به سمت غرب عازم اسپانیا شد.در مسیر، زمانی که شهر ورود او را ممنوع کرد، محاصره ماسیلیا را آغاز کرد و تحت فرمان دومیتیوس آهنوباربوس فوق الذکر قرار گرفت.سزار با ترک یک نیروی محاصره کننده با یک محافظ کوچک و 900 سوار کمکی آلمانی به اسپانیا ادامه داد.پس از آغاز محاصره، آهنوباربوس به ماسیلیا رسید تا از آن در برابر نیروهای سزارین دفاع کند.در اواخر ژوئن، کشتی‌های سزار، اگرچه با مهارت کمتری نسبت به کشتی‌های ماسیلیوت‌ها ساخته شدند و تعدادشان بیشتر بود، اما در نبرد دریایی پیروز شدند.گایوس تربونیوس محاصره را با استفاده از انواع ماشین های محاصره از جمله برج های محاصره، رمپ محاصره و "تستودو رام" انجام داد.گایوس اسکریبونیوس کوریو، بی دقتی در محافظت کافی از تنگه سیسیلی، به لوسیوس ناسیدیوس اجازه داد تا کشتی های بیشتری را به کمک آهنوباربوس بیاورد.او دومین نبرد دریایی را با دسیموس بروتوس در اوایل سپتامبر انجام داد، اما با شکست عقب نشینی کرد و به سمت هیسپانیا حرکت کرد.در تسلیم نهایی ماسیلیا، سزار نرمش همیشگی خود را نشان داد و لوسیوس آهنوباربوس با تنها کشتی که قادر به فرار از Populares بود به تسالی گریخت.پس از آن، ماسیلیا به دلیل روابط باستانی دوستی و حمایت روم، همراه با برخی از مناطق، اجازه یافت که خودمختاری اسمی خود را حفظ کند، در حالی که بیشتر امپراتوری آن توسط ژولیوس سزار مصادره شد.

سزار در ژوئن 49 قبل از میلاد به هیسپانیا رسید، جایی که توانست گذرگاه های پیرنه را که لوسیوس افرانیوس پمپئیوس و مارکوس پتریوس از آن دفاع می کردند، تصرف کند.او در ایلردا ارتش پمپی را به رهبری لوسیوس افرانیوس و مارکوس پتریوس شکست داد.برخلاف بسیاری از نبردهای دیگر جنگ داخلی، این بیشتر یک کارزار مانور بود تا جنگ واقعی.پس از تسلیم ارتش اصلی جمهوری خواهان در اسپانیا، سزار سپس به سمت وارو در هیسپانیا اولتریور لشکر کشید، که بلافاصله بدون جنگ تسلیم او شد و منجر به تسلیم شدن دو لژیون دیگر شد.پس از این، سزار نماینده خود کوئینتوس کاسیوس لونگینوس - برادر گایوس کاسیوس لونگینوس - را به همراه چهار لژیون که بخشی از آن از مردانی تشکیل شده بود که تسلیم شده بودند و به اردوگاه سزارین رفته بودند، به فرماندهی اسپانیا واگذار کرد و با بقیه بازگشت. ارتش او به ماسیلیا و محاصره آن.

محاصره کوریکتا یک رویارویی نظامی بود که در مراحل اولیه جنگ داخلی سزار رخ داد.در سال 49 قبل از میلاد، نیروهای قابل توجهی از Populares به فرماندهی گایوس آنتونیوس در جزیره Curicta توسط ناوگان Optimate تحت محاصره Lucius Scribonius Libo و Marcus Octavius ​​مشاهده شد.بلافاصله پس از آن و نتیجه شکست دریایی توسط Publius Cornelius Dolabella بود و Antonius در نهایت تحت محاصره طولانی مدت تسلیم شد.این دو شکست از مهم‌ترین شکست‌هایی بود که مردم در طول جنگ داخلی متحمل شدند.نبرد به عنوان یک فاجعه برای آرمان سزارین در نظر گرفته شد.به نظر می رسد برای سزار که از آن در کنار مرگ کوریو به عنوان یکی از بدترین شکست های جنگ داخلی یاد می کند، اهمیت قابل توجهی داشته است.از چهار موردی که سوتونیوس از فاجعه‌بارترین شکست‌هایی که پوپلس در جنگ داخلی متحمل شده است، شکست ناوگان دولابلا و تسلیم لژیون‌ها در کوریکتا ذکر شده است.

نبرد تاروئنتو یک نبرد دریایی بود که در سواحل تاروئنتو در طول جنگ داخلی سزار انجام شد.پس از یک نبرد دریایی موفق در خارج از ماسیلیا، ناوگان سزارین به فرماندهی دسیموس جونیوس بروتوس آلبینوس بار دیگر با ناوگان ماسیلیو و ناوگان امدادی پمپئی به رهبری کوئینتوس ناسیدیوس در 31 ژوئیه 49 قبل از میلاد درگیر شد.با وجود تعداد قابل توجهی بیشتر، سزارین ها پیروز شدند و محاصره ماسیلیا توانست به تسلیم نهایی شهر ادامه دهد.پیروزی دریایی در تاروئنتو به این معنی بود که محاصره ماسیلیا می تواند با محاصره دریایی ادامه یابد.Nasidius تصمیم گرفت که با توجه به وضعیت ناوگان Massiliot، عاقلانه است که به جای ادامه کمک به عملیات در گال، از نیروهای پمپی در Hispania Citerior حمایت کند.شهر ماسیلیا از اطلاع از نابودی ناوگان خود ناامید شد، اما با این وجود برای ماه‌های بیشتر تحت محاصره آماده شد.بلافاصله پس از شکست، آهنوباربوس از ماسیلیا گریخت و موفق شد تحت پوشش یک طوفان سهمگین از دستگیری فرار کند.

نبرد اوتیکا (49 پیش از میلاد) در جنگ داخلی سزار بین ژنرال ژولیوس سزار، گایوس اسکریبونیوس کوریو و لژیونرهای پمپئی به فرماندهی پوبلیوس آتیوس واروس با پشتیبانی سواره نظام نومیدی و سربازان پیاده فرستاده شده توسط جوبا اول پادشاه نومیدیا درگرفت.کوریو پومپئیان و نومیدیان را شکست داد و واروس را به شهر اوتیکا براند.در سردرگمی نبرد، از کوریو خواسته شد تا قبل از اینکه واروس بتواند دوباره جمع شود، شهر را تصرف کند، اما او خود را عقب نگه داشت، زیرا ابزار لازم برای حمله به شهر را نداشت.با این حال، روز بعد، او شروع به تشکیل یک مبارزه با Utica کرد، با این هدف که شهر را گرسنه نگه دارد و تسلیم شود.شهروندان برجسته شهر به واروس نزدیک شدند و از او التماس کردند که تسلیم شود و شهر را از وحشت محاصره نجات دهد.اما واروس تازه فهمیده بود که پادشاه جوبا با نیروی زیادی در راه است و بنابراین به آنها اطمینان داد که با کمک جوبا، کوریو به زودی شکست خواهد خورد.کوریو گزارش‌های مشابهی را شنید و محاصره را رها کرد و راهی کاسترا کورنلیا شد.گزارش های نادرست از Utica در مورد قدرت جوبا باعث شد که او گارد خود را کنار بگذارد و منجر به نبرد رودخانه باگراداس شود.

او پس از برتری یافتن از متحدان نومیدی واروس در چند درگیری، واروس را در نبرد اوتیکا شکست داد که به شهر اوتیکا گریخت.در سردرگمی نبرد، از کوریو خواسته شد تا قبل از اینکه واروس بتواند دوباره جمع شود، شهر را تصرف کند، اما او خود را عقب نگه داشت، زیرا ابزار لازم برای حمله به شهر را نداشت.با این حال، روز بعد، او شروع به تشکیل یک مبارزه با Utica کرد، با این هدف که شهر را گرسنه نگه دارد و تسلیم شود.شهروندان برجسته شهر به واروس نزدیک شدند و از او التماس کردند که تسلیم شود و شهر را از وحشت محاصره نجات دهد.اما واروس تازه فهمیده بود که پادشاه جوبا با نیروی زیادی در راه است و بنابراین به آنها اطمینان داد که با کمک جوبا، کوریو به زودی شکست خواهد خورد.کوریو، همچنین با شنیدن اینکه ارتش جوبا کمتر از 23 مایلی از اوتیکا فاصله دارد، محاصره را رها کرد و به سمت پایگاه خود در Castra Cornelia رفت.گایوس اسکریبونیوس کوریو به طور قاطع توسط پمپئیان تحت رهبری آتیوس واروس و جوبا اول پادشاه نومیدیا شکست خورد.یکی از نمایندگان کوریو، گنائوس دومیتیوس، همراه با چند مرد به سمت کوریو رفت و از او خواست که فرار کند و به اردوگاه بازگردد.کوریو از او پرسید که چگونه می تواند پس از اینکه سزار ارتش خود را از دست داد، به چهره او نگاه کند، و رو به روی نومیدیان که می آمدند، جنگید تا کشته شد.تنها چند سرباز توانستند از حمام خونی که در پی آن رخ داد فرار کنند، در حالی که سیصد سواره نظام که کوریو را در نبرد دنبال نکرده بودند، با خبر بد به اردوگاه کاسترا کورنلیا بازگشتند.

سزار با بازگشت به رم در دسامبر 49 قبل از میلاد، کوئینتوس کاسیوس لونگینوس را به فرماندهی اسپانیا واگذار کرد و از پریتور مارکوس آمیلیوس لپیدوس، او را دیکتاتوری منصوب کرد.او به عنوان دیکتاتور، قبل از استفاده از قدرت های دیکتاتوری برای تصویب قوانینی که در سال 52 قبل از میلاد توسط دادگاه های پومپیوس محکوم شده بودند، به استثنای Titus Annius Milo، و احیای حقوق سیاسی فرزندان قربانیان سولان، از تبعید استفاده کرد، انتخابات کنسولگری را در سال 48 قبل از میلاد انجام داد. ممنوعیت هاحفظ دیکتاتوری تنها راه برای جلوگیری از دست کشیدن از امپراتوری، لژیون‌ها، استان‌ها و حق پیروزی در زمانی بود که در پومریوم بود.او در همان انتخاباتی که انجام داد، برای دومین بار به عنوان کنسول با پوبلیوس سرویلیوس واتیا ایزائوریکوس به عنوان همکارش برنده شد.او پس از یازده روز از دیکتاتوری استعفا داد.سزار سپس تعقیب پومپیوس را از طریق دریای آدریاتیک تجدید کرد.

در 4 ژانویه 48 قبل از میلاد، سزار هفت لژیون - به احتمال زیاد کمتر از حد نصف نیرو - را به ناوگان کوچکی که جمع آوری کرد و از دریای آدریاتیک عبور داد، منتقل کرد.حریف سزار در کنسولگری سال 59 قبل از میلاد، مارکوس کالپورنیوس بیبولوس، مسئول دفاع از دریای آدریاتیک برای پمپئیان بود: با این حال، تصمیم سزار برای دریانوردی، ناوگان بیبولوس را غافلگیر کرد.سزار در Paeleste، در ساحل Epirot، بدون مخالفت یا ممنوعیت فرود آمد.با این حال، خبر فرود منتشر شد و ناوگان بیبولوس به سرعت برای جلوگیری از عبور کشتی‌های دیگر بسیج شد و سزار را در یک نقطه ضعف عددی قابل توجه قرار داد.پس از فرود سزار، او راهپیمایی شبانه را علیه شهر اوریکوم آغاز کرد.ارتش او بدون جنگ شهر را تسلیم کرد.نماینده پمپئی که در آنجا فرماندهی می کرد - لوسیوس مانلیوس تورکواتوس - توسط مردم شهر مجبور شد که موقعیت خود را رها کند.محاصره Bibulus به این معنی بود که سزار قادر به درخواست غذا از ایتالیا نبود.و اگرچه تقویم ژانویه را گزارش می‌کرد، فصل اواخر پاییز بود، به این معنی که سزار باید ماه‌ها منتظر علوفه بود.در حالی که برخی از کشتی های غلات در اوریکوم حضور داشتند، قبل از اینکه نیروهای سزار بتوانند آنها را دستگیر کنند، فرار کردند.او سپس به سمت آپولونیا حرکت کرد و آن را مجبور به تسلیم کرد، قبل از اینکه اردوگاه خود را برای حمله به مرکز اصلی تدارکات پمپی در دیراخیوم پیاده کند.شناسایی پومپی توانست حرکت سزار را به سمت دیرراکیوم تشخیص دهد و او را تا مرکز تامین حیاتی مورد ضرب و شتم قرار دهد.با نیروهای قابل توجه پمپی که علیه او جمع شده بودند، سزار به شهرک های خود که قبلاً تصرف شده بود عقب نشینی کرد.سزار برای گذر از دریای آدریاتیک برای حمایت از او به نیروهای کمکی تحت نظر مارک آنتونی دعوت کرد، اما ناوگان بسیج شده بیبولوس آنها را متوقف کرد.سزار در ناامیدی سعی کرد از اپیروس به ایتالیا برگردد، اما در اثر طوفان زمستانی مجبور به بازگشت شد.در همین حال، نیروهای پمپی، استراتژی گرسنگی دادن به لژیون های سزار را دنبال کردند.با این حال، آنتونی توانست در حوالی زمانی که بیبولوس درگذشت، گذرگاهی را انجام دهد و در 10 آوریل با چهار لژیون دیگر به اپیروس رسید.آنتونی خوش شانس بود که با کمترین تلفات از ناوگان پمپئیا فرار کرد.پمپی نتوانست مانع از پیوستن نیروهای تقویتی آنتونی به سزار شود.

سزار تلاش کرد تا مرکز لجستیکی حیاتی پمپی یعنی Dyrrachium را تصرف کند، اما پس از اشغال آن و ارتفاعات اطراف توسط پومپی ناموفق بود.در پاسخ، سزار اردوگاه پمپی را محاصره کرد و دور آن را ساخت تا اینکه پس از ماه‌ها درگیری، پومپه توانست خطوط مستحکم سزار را بشکند و سزار را مجبور به عقب‌نشینی استراتژیک به تسالی کرد.در معنای وسیع‌تر، پمپئیان از این پیروزی خوشحال شدند، و این اولین باری بود که در جنگ داخلی سزار شکستی بی‌اهمیت را متحمل شد.افرادی مانند دومیتیوس آهنوباربوس از پومپیوس خواستند تا سزار را به نبردی سرنوشت ساز بیاورد و او را درهم بشکند.دیگران خواستار بازگشت به رم و ایتالیا برای بازپس گیری پایتخت شدند.پومپه در این باور ثابت قدم ماند که متعهد شدن به یک نبرد تنومند هم غیرعاقلانه و هم غیرضروری است، و تصمیم به صبر استراتژیک گرفت تا منتظر نیروهای کمکی از سوریه و بهره برداری از خطوط تدارکات ضعیف سزار باشد.شادی پیروزی به اعتماد بیش از حد و سوء ظن متقابل تبدیل شد و فشار قابل توجهی را بر پمپی برای تحریک یک رویارویی نهایی با دشمن وارد کرد.با شروع اعتماد بیش از حد به نیروهای خود و تحت تأثیر افسران بیش از حد اعتماد به نفس، مدت کوتاهی پس از تقویت شدن از سوریه، سزار را در تسالی درگیر کرد.

محاصره گومفی یک رویارویی نظامی کوتاه در طول جنگ داخلی سزار بود.پس از شکست در نبرد دیراخیوم، مردان گایوس ژولیوس سزار، شهر گومفی در تسالیا را محاصره کردند.شهر در چند ساعت سقوط کرد و افراد سزار اجازه گرفتند تا گومفی را غارت کنند.

نبرد فارسالوس نبرد سرنوشت‌ساز جنگ داخلی سزار بود که در 9 اوت 48 قبل از میلاد در نزدیکی فارسالوس در یونان مرکزی انجام شد.ژولیوس سزار و یارانش در مقابل ارتش جمهوری روم به فرماندهی پومپه تشکیل شدند.پومپیوس از حمایت اکثریت سناتورهای رومی برخوردار بود و تعداد ارتش او به میزان قابل توجهی از لژیون های کهنه کار سزارین بیشتر بود.پومپه تحت فشار افسرانش، با اکراه وارد نبرد شد و شکستی قاطع را متحمل شد.پومپه که از شکست ناامید شده بود، همراه با مشاورانش در خارج از کشور به میتیلین و از آنجا به کیلیکیه گریخت و در آنجا شورای جنگی تشکیل داد.در همان زمان، کاتو و حامیان در Dyrrachium ابتدا تلاش کردند تا فرماندهی را به مارکوس تولیوس سیسرو واگذار کنند، او امتناع کرد و در عوض تصمیم گرفت به ایتالیا بازگردد.سپس در کورسیرا دوباره جمع شدند و از آنجا به لیبی رفتند.دیگران، از جمله مارکوس جونیوس بروتوس، به دنبال عفو سزار بودند، و از طریق زمین های باتلاقی به لاریسا رفتند، جایی که سزار در اردوگاهش با مهربانی از او استقبال کرد.شورای جنگ پومپیوس تصمیم گرفت بهمصر فرار کند، مصری که در سال قبل به او کمک های نظامی داده بود.پس از نبرد، سزار اردوگاه پمپی را تسخیر کرد و مکاتبات پمپی را سوزاند.سپس اعلام کرد که همه کسانی را که طلب رحمت کنند خواهند بخشید.نیروهای دریایی پمپئیه در دریای آدریاتیک و ایتالیا عمدتاً عقب نشینی یا تسلیم شدند.

به گفته سزار، پومپه از میتیلین به کیلیکیه و قبرس رفت.او از باجگیران پول گرفت، برای استخدام سربازان پول قرض گرفت و 2000 مرد را مسلح کرد.او سوار کشتی با سکه های برنزی فراوان شد.پمپی با کشتی های جنگی و کشتی های تجاری از قبرس به راه افتاد.او شنید که بطلمیوس با لشکری ​​در پلوسیوم است و با خواهرش کلئوپاترا هفتم که او را خلع کرده بود در جنگ است.اردوگاه های نیروهای مخالف نزدیک بود، بنابراین پومپه رسولی فرستاد تا آمدنش را به بطلمیوس اعلام کند و از او کمک بخواهد.پوتینوس خواجه که نایب پادشاه پسر بود، با تئودوت خیوسی، معلم شاه و آشیلاس، رئیس ارتش و دیگران، شورایی برگزار کرد.به گفته پلوتارک، برخی توصیه می کردند که پومپه را دور کنند و برخی دیگر از او استقبال کردند.تئودوت استدلال می‌کرد که هیچ یک از گزینه‌ها امن نیست: اگر مورد استقبال قرار گیرد، پومپه استاد و سزار دشمن می‌شود، در حالی که در صورت رد شدن، پومپهمصری‌ها را به خاطر طرد او و سزار برای ادامه تعقیب او سرزنش می‌کند.در عوض، ترور پومپه ترس از او را از بین می برد و سزار را خشنود می کرد.در 28 سپتامبر، آشیلاس همراه با لوسیوس سپتیمیوس، که زمانی یکی از افسران پومپیوس بود، و قاتل سوم، ساویوس، با یک قایق ماهیگیری به کشتی پومپیوس رفت.عدم صمیمیت در قایق باعث شد که پمپیوس به سپتیمیوس بگوید که او یک رفیق قدیمی است، دومی فقط سری تکان داد.او شمشیری را به پومپیوس زد و سپس آکیلاس و ساویوس او را با خنجر زدند.سر پومپیوس را بریدند و جسد بدون لباس او را به دریا انداختند.هنگامی که سزار چند روز بعد به مصر رسید، وحشت زده شد.او دور شد و از مردی که سر پومپیوس را آورد متنفر بود.هنگامی که به سزار انگشتر مهر پومپیوس داده شد، او گریه کرد. تئودوت مصر را ترک کرد و از انتقام سزار فرار کرد.بقایای پومپیوس به کورنلیا برده شد و او آنها را در ویلای آلبان خود به خاک سپرد.

سزار که در اکتبر 48 قبل از میلاد به اسکندریه رسید و در ابتدا به دنبال دستگیری پومپیه، دشمن او در جنگ داخلی بود، متوجه شد که پومپه توسط افراد بطلمیوس سیزدهم ترور شده است.درخواست‌های مالی سزار و تندخویی او باعث درگیری شد که او را در محله کاخ اسکندریه تحت محاصره قرار داد.تنها پس از مداخله خارجی از سوی یک دولت مشتری رومی، نیروهای سزار تسکین یافتند.پس از پیروزی سزار در نبرد نیل و مرگ بطلمیوس سیزدهم، سزار معشوقه خود کلئوپاترا را به عنوان ملکهمصر و برادر کوچکترش را به عنوان پادشاه مشترک منصوب کرد.

محاصره اسکندریه مجموعه ای از درگیری ها و نبردهایی بود که بین نیروهای ژولیوس سزار، کلئوپاترا هفتم، آرسینوی چهارم و بطلمیوس سیزدهم بین سال های 48 تا 47 پیش از میلاد روی داد.در این مدت سزار درگیر جنگ داخلی علیه نیروهای جمهوری خواه باقی مانده بود.محاصره توسط نیروهای امدادی که از سوریه وارد شده بودند، رفع شد.پس از نبردی که این نیروها از دلتای نیل عبور کردند، بطلمیوس سیزدهم و نیروهای آرسینو شکست خوردند.

ژولیوس سزار پس از غلبه بر پومپه و افراد بهینه در فارسالوس، مخالفان خود را تا آسیای صغیر و سپس بهمصر تعقیب کرد.در استان روم آسیا، کالوینوس را با ارتشی شامل لژیون سی و ششم که عمدتاً از سربازان کهنه سربازان لژیون منحل شده پمپی تشکیل شده بود، به فرماندهی واگذار کرد.با توجه به اینکه سزار در مصر و جمهوری روم در بحبوحه جنگ داخلی مشغول بود، فارناس فرصتی را دید که پادشاهی خود را در بسفر به امپراتوری قدیمی پونتیک پدرش گسترش دهد.در سال 48 قبل از میلاد به کاپادوکیه، بیتینیا و ارمنستان پارو حمله کرد.کالوینوس ارتش خود را به هفت مایلی نیکوپلیس آورد و با اجتناب از کمینی که فارناس ساخته بود، ارتش خود را مستقر کرد.فارنیس اکنون به شهر بازنشسته شد و منتظر پیشروی بیشتر رومیان بود.کالوینوس ارتش خود را به نیکوپلیس نزدیک کرد و اردوگاه دیگری ساخت.فارنیس چند نفر از پیام آوران سزار را که درخواست کمک از کالونوس داشتند، رهگیری کرد.او آنها را آزاد کرد به این امید که پیام باعث شود رومیان یا عقب نشینی کنند یا به یک نبرد نامطلوب متعهد شوند.کالونوس به افراد خود دستور حمله داد و خطوط او به سمت دشمن پیشروی کردند.36th حریفان خود را شکست دادند و شروع به حمله به مرکز پونتیک در سراسر سنگر کردند.متأسفانه برای کالوینوس، اینها تنها سربازانی بودند که در ارتش او موفق شدند.نیروهای او که اخیراً در سمت چپ استخدام شده بودند، پس از یک ضد حمله شکست خوردند و فرار کردند.اگرچه لژیون 36 با تلفات خفیف فرار کرد، فقط 250 تلفات، کالوینوس تا زمانی که به طور کامل خلاص شده بود، تقریباً دو سوم ارتش خود را از دست داده بود.

مصریان در موقعیتی مستحکم در کنار رود نیل اردو زده بودند و ناوگانی با آنها همراهی می کردند.سزار اندکی پس از آن وارد شد، قبل از اینکه بطلمیوس بتواند به ارتش میتریدات حمله کند.سزار و میتریدات در 7 مایلی موقعیت بطلمیوس با هم ملاقات کردند.برای رسیدن به اردوگاه مصری ها مجبور شدند رودخانه کوچکی را طی کنند.بطلمیوس گروهی از سواره نظام و پیاده نظام را برای جلوگیری از عبور آنها از رودخانه فرستاد.متأسفانه برای مصریان، سزار سواره نظام گالیک و ژرمنی خود را برای پیشروی در رودخانه پیش از ارتش اصلی فرستاده بود.آنها ناشناس عبور کرده بودند.وقتی سزار رسید، از افرادش خواست پل‌های موقتی روی رودخانه بسازند و ارتشش مصری‌ها را مأمور کند.همانطور که آنها انجام دادند، نیروهای گالی و ژرمنی ظاهر شدند و به سمت جناح و عقب مصر حمله کردند.مصری ها شکستند و به اردوگاه بطلمیوس فرار کردند و بسیاری با قایق فرار کردند.مصر اکنون در دست سزار بود، که پس از آن محاصره اسکندریه را لغو کرد و کلئوپاترا را به همراه یکی دیگر از برادرانش، بطلمیوس چهاردهم دوازده ساله، بر تخت سلطنت نشاند.سزار سپس تا ماه آوریل در مصر ماندگار شد و از یک ارتباط حدوداً دو ماهه با ملکه جوان قبل از عزیمت برای از سرگیری جنگ داخلی خود لذت برد.اخبار مربوط به بحران در آسیا، سزار را متقاعد کرد که مصر را در اواسط سال 47 قبل از میلاد ترک کند، در آن زمان منابع نشان می دهند که کلئوپاترا قبلا باردار بوده است.او سه لژیون را به فرماندهی پسر یکی از آزادگانش به جای گذاشت تا حکومت کلئوپاترا را تضمین کند.کلئوپاترا احتمالاً در اواخر ژوئن فرزندی به دنیا آورد که او را "بطلمیوس سزار" و اسکندریه ها "سزاریون" نامیدند.سزار معتقد بود که این کودک متعلق به اوست، زیرا اجازه استفاده از نام را می داد.

پس از شکست نیروهای بطلمیوسی در نبرد نیل، سزارمصر را ترک کرد و از سوریه، کیلیکیه و کاپادوکیه عبور کرد تا با فارناس، پسر میتریدات ششم بجنگد.لشکر فارناس به دره ای که دو لشکر را از هم جدا می کرد، فرود آمدند.سزار از این حرکت گیج شده بود زیرا به این معنی بود که مخالفانش باید در یک نبرد سخت می جنگیدند.مردان فارناس از دره بالا رفتند و با صف نازک لژیونرهای سزار درگیر شدند.سزار بقیه افراد خود را از ساخت اردوگاه به یاد آورد و با عجله آنها را برای نبرد آماده کرد.در همین حال، ارابه‌های داس‌دار فارنیس از خط دفاعی نازک عبور کردند، اما با رگبار موشک (پیلا، نیزه پرتاب رومی) از خط نبرد سزار مواجه شدند و مجبور به عقب‌نشینی شدند.سزار ضد حمله ای را آغاز کرد و ارتش پونتیک را به پایین تپه عقب راند و در آنجا کاملاً شکست خورد.سزار سپس یورش برد و اردوگاه فارناس را گرفت و پیروزی خود را کامل کرد.این یک نقطه تعیین کننده در حرفه نظامی سزار بود - لشکرکشی پنج ساعته او علیه فارناس به وضوح آنقدر سریع و کامل بود که به گفته پلوتارک (که حدود 150 سال پس از نبرد نوشت) او آن را با کلمات لاتین معروف که اکنون به آمانتیوس نوشته شده است گرامی داشت. در رم Veni, vidi, vici («آمدم، دیدم، فتح کردم»).سوتونیوس می گوید که همان سه کلمه در پیروزی برای پیروزی در Zela به طور برجسته به نمایش گذاشته شد.فارنیس از زلا فرار کرد، ابتدا به سینوپ گریخت و سپس به پادشاهی بوسپور خود بازگشت.او شروع به استخدام ارتش دیگری کرد، اما به زودی توسط دامادش اسندر، یکی از فرمانداران سابقش که پس از نبرد نیکوپلیس قیام کرده بود، شکست خورد و کشته شد.سزار به پاس کمک های او در طول لشکرکشی مصر، میتریدات پرگاموم را پادشاه جدید پادشاهی بوسپوری کرد.

سزار به افرادش دستور داد در اواخر دسامبر در لیلیبائوم در سیسیل جمع شوند.او یکی از اعضای کوچک خانواده اسکیپیو - یکی Scipio Salvito یا Salutio - را به دلیل این افسانه که هیچ Scipio را نمی توان در آفریقا شکست داد، روی این چوب قرار داد.او شش لژیون را در آنجا جمع کرد و در 25 دسامبر 47 قبل از میلاد عازم آفریقا شد.ترانزیت توسط طوفان و بادهای شدید مختل شد.تنها حدود 3500 لژیونر و 150 سواره نظام با او در نزدیکی بندر دشمن هادرومنتوم فرود آمدند.هنگام فرود، سزار در ساحل افتاد، اما وقتی دو مشت شن را گرفت و گفت: "آفریقا، من تو را دارم!".

نبرد در نزدیکی Carteia یک نبرد دریایی جزئی در طول مراحل آخر جنگ داخلی سزار بود که توسط سزارین‌ها به رهبری گایوس دیدیوس، نماینده سزار در مقابل پمپئیان به رهبری پوبلیوس آتیوس واروس به پیروزی رسید.سپس واروس به بقیه پمپئیان در موندا ملحق شد تا با سزار ملاقات کند.علیرغم مقاومت شدید، پمپئیان توسط سزار شکست خوردند و لابینوس و واروس هر دو کشته شدند.

Titus Labienus فرماندهی نیروی Optimate را بر عهده داشت و 8000 سواره نظام نومیدی و 1600 سواره نظام گالی و ژرمنی خود را در تشکیلات غیرمعمول نزدیک و متراکم برای سواره نظام مستقر کرد.این استقرار هدف خود را برای گمراه کردن سزار، که معتقد بود آنها پیاده نظام نزدیک بودند، محقق کرد.بنابراین سزار ارتش خود را در یک خط منفرد مستقر کرد تا از درگیری جلوگیری کند، با نیروی اندک خود از 150 کماندار در جلو و 400 سواره روی بالها.سپس در یک حرکت شگفت‌انگیز، لابینوس سواره نظام خود را در هر دو جناح گسترش داد تا سزار را در بر بگیرد و پیاده‌نظام سبک نومیدی خود را در مرکز آورد.پیاده نظام و سواره نظام نومیدی شروع به پوشیدن لژیونرهای سزارین با نیزه و تیر کردند.این بسیار مؤثر بود، زیرا لژیونرها نتوانستند تلافی کنند.نومیدیان به سادگی به یک فاصله امن عقب نشینی می کردند و به پرتاب پرتابه ها ادامه می دادند.سواره نظام نومیدی سواره نظام سزار را شکست دادند و موفق شدند لژیون های او را محاصره کنند، لژیون هایی که برای مقابله با حملات از هر طرف دوباره در یک دایره مستقر شدند.پیاده نظام سبک نومیدیان لژیونرها را با موشک بمباران کردند.لژیونرهای سزار در ازای آن پیله خود را به سوی دشمن پرتاب کردند، اما بی تاثیر بودند.سربازان عصبی رومی دور هم جمع شدند و خود را به اهداف آسان تری برای موشک های نومیدی تبدیل کردند.Titus Labienus سوار بر صف اول سربازان سزار رفت و بسیار نزدیک شد تا به سربازان دشمن طعنه بزند.یکی از کهنه سربازان لژیون دهم به Labienus نزدیک شد که او را شناخت.جانباز پیلوم خود را به سمت اسب لابینوس پرتاب کرد و آن را کشت.کهنه سرباز غرغر کرد و لبینوس را در مقابل مردان خود شرمنده کرد.با این حال برخی از مردان شروع به وحشت کردند.یک سفره دریایی سعی کرد فرار کند، اما سزار مرد را گرفت، چرخاند و فریاد زد "دشمن آنجاست!".سزار دستور داد تا خط نبرد تا جایی که ممکن است طولانی شود و هر گروه دوم به دور خود بچرخد، بنابراین استانداردها رو به سواره نظام نومیدی در عقب رومیان و گروه های دیگر با پیاده نظام سبک نومیدی به جلو خواهند بود.لژیونرها سوار شدند و پیلای خود را پرتاب کردند و پیاده نظام و سواره نظام Optimates را پراکنده کردند.آنها دشمن خود را برای فاصله کوتاهی تعقیب کردند و شروع به راهپیمایی به سمت اردوگاه کردند.اما مارکوس پتریوس و گنائوس کالپورنیوس پیسو با 1600 سواره نظام نومیدی و تعداد زیادی پیاده نظام سبک ظاهر شدند که لژیونرهای سزار را هنگام عقب نشینی مورد آزار و اذیت قرار دادند.سزار ارتش خود را مجدداً برای نبرد مستقر کرد و ضدحمله ای را آغاز کرد که نیروهای Optimates را بر فراز مناطق مرتفع عقب راند.پتریوس در این مرحله مجروح شد.هر دو ارتش که کاملا خسته شده بودند به اردوگاه های خود عقب نشینی کردند.

نیروهای Optimates به رهبری Quintus Caecilius Metellus Scipio به طور قاطع توسط نیروهای کهنه کار وفادار به ژولیوس سزار شکست خوردند.پس از مدت کوتاهی، اسکیپیون و متحدش، کاتون جوان، پادشاه نومیدی جوبا، همتای رومی او مارکوس پتریوس، خودکشی کردند و سیسرو و دیگرانی که عفو سزار را پذیرفتند، تسلیم شدند.نبرد قبل از صلح در آفریقا بود - سزار از آنجا خارج شد و در 25 ژوئیه همان سال به رم بازگشت.اما مخالفت سزار هنوز انجام نشده بود.تیتوس لابینوس، پسران پومپی، واروس و چند نفر دیگر موفق شدند ارتش دیگری را در باتیکا در هیسپانیا اولتریور جمع آوری کنند.جنگ داخلی به پایان نرسید و نبرد موندا به زودی دنبال شد.نبرد تاپسوس به طور کلی به عنوان آخرین استفاده در مقیاس بزرگ از فیل های جنگی در غرب در نظر گرفته می شود.

پس از بازگشت سزار به رم، او چهار پیروزی را جشن گرفت: بر گال،مصر ، آسیا و آفریقا.با این حال سزار در نوامبر 46 قبل از میلاد عازم اسپانیا شد تا مخالفان را در آنجا سرکوب کند.انتصاب او به کوئینتوس کاسیوس لونگینوس پس از اولین لشکرکشی اش در اسپانیا به شورش منجر شد: "طمع و خلق و خوی ناخوشایند" کاسیوس باعث شد که بسیاری از استان ها و سربازان اعلام کنند که به آرمان پمپئی اطاعت می کنند، که تا حدی توسط پسران پومپیوس و گنائوس متحد شد. سکستوسدیگر پناهندگان تاپسوس، از جمله لابینوس، به پومپیایی‌های آنجا پیوستند.پس از دریافت خبرهای بد از شبه جزیره، او با یک لژیون باتجربه، چون بسیاری از کهنه سربازانش مرخص شده بودند، آنجا را ترک کرد و ایتالیا را به دست رئیس جدید خود لپیدوس سپرد.او در مجموع هشت لژیون را رهبری کرد، که این نگرانی را ایجاد کرد که ممکن است توسط نیروی هولناک گنائوس پومپیه متشکل از بیش از سیزده لژیون و نیروهای کمکی دیگر شکست بخورد.لشکرکشی اسپانیا مملو از جنایات بود و سزار با دشمنان خود به عنوان شورش رفتار می کرد.مردان سزار استحکامات خود را با سرهای بریده آراسته و سربازان دشمن را قتل عام کردند.سزار ابتدا وارد اسپانیا شد و اولیا را از محاصره رهایی بخشید.سپس به سوی کوردوبا لشکرکشی کرد، که توسط سکستوس پومپی، که از برادرش گنائوس درخواست کمک کرد، در پادگان قرار گرفت.گنائوس در ابتدا به توصیه لابینوس نبرد را رد کرد و سزار را مجبور به محاصره زمستانی شهر کرد که در نهایت پس از پیشرفت اندک متوقف شد.سزار سپس برای محاصره آتگوا، تحت سایه ارتش گنائوس حرکت کرد.با این حال، ترک خدمت‌های قابل توجهی شروع به تلفات خود بر نیروهای پمپی کرد: آتگوا در 19 فوریه 45 قبل از میلاد تسلیم شد، حتی پس از آن که فرمانده پمپئیایی آن افراد مشکوک فراری و خانواده‌هایشان را روی دیوارها قتل عام کرد.پس از آن نیروهای گنائوس پومپی از آتگوا عقب نشینی کردند و سزار نیز به دنبالش آمد.

نبرد موندا (17 مارس 45 قبل از میلاد)، در جنوب هیسپانیا اولتریور، نبرد نهایی جنگ داخلی سزار علیه رهبران Optimates بود.با پیروزی نظامی در موندا و مرگ Titus Labienus و Gnaeus Pompeius (پسر ارشد پمپیوس)، سزار از نظر سیاسی توانست با پیروزی به رم بازگردد و سپس به عنوان دیکتاتور منتخب روم حکومت کند.متعاقباً، ترور ژولیوس سزار، افول جمهوری خواهان را آغاز کرد که به امپراتوری روم منجر شد، که با سلطنت امپراتور آگوستوس آغاز شد.سزار نماینده خود کوئینتوس فابیوس ماکسیموس را برای محاصره موندا رها کرد و برای آرام کردن استان حرکت کرد.کوردوبا تسلیم شد: مردان مسلح حاضر در شهر (عمدتا بردگان مسلح) اعدام شدند و شهر مجبور به پرداخت غرامت سنگین شد.شهر موندا مدتی مقاومت کرد، اما پس از تلاش ناموفق برای شکستن محاصره، با 14000 اسیر تسلیم شد.گایوس دیدیوس، فرمانده نیروی دریایی وفادار به سزار، اکثر کشتی های پمپئی را شکار کرد.Gnaeus Pompeius به دنبال پناهگاهی در خشکی بود، اما در طول نبرد Lauro در گوشه ای قرار گرفت و کشته شد.اگرچه سکستوس پومپیوس در آزادی باقی ماند، پس از موندا، ارتش محافظه کار دیگری وجود نداشت که سلطه سزار را به چالش بکشد.به گفته پلوتارک، پس از بازگشت به رم، "پیروزی که او به خاطر این پیروزی جشن گرفت، رومیان را بیش از هر چیز ناراضی کرد. زیرا او ژنرال های خارجی یا پادشاهان بربر را شکست نداده بود، بلکه فرزندان و خانواده یکی از بزرگترین آنها را نابود کرده بود. مردان روم."سزار برای مادام العمر دیکتاتور شد، اگرچه موفقیت او کوتاه مدت بود.

نبرد لائورو (45 قبل از میلاد) آخرین ایستادگی گنائوس پمپیوس کوچکتر، پسر گنائوس پمپیوس مگنوس، در برابر پیروان ژولیوس سزار در طول جنگ داخلی 49 تا 45 قبل از میلاد بود.پس از شکست در نبرد موندا، پومپیوس جوانتر تلاش کرد تا از طریق دریا از هیسپانیا اولتریور فرار کند، اما در نهایت مجبور به فرود آمد.پمپئیان که توسط نیروهای سزاری تحت تعقیب لوسیوس سزینیوس لنتو تعقیب شدند، در تپه ای جنگلی در نزدیکی شهر لائورو قرار گرفتند، جایی که اکثر آنها، از جمله پمپیوس جوان، در نبرد کشته شدند.

انتصاب سزار در طول جنگ داخلی به دیکتاتوری، ابتدا به طور موقت - سپس به طور دائم در اوایل سال 44 ق. 44 ق.م، سه روز قبل از رفتن سزار به شرق به پارت.در میان توطئه گران بسیاری از افسران سزارین که در طول جنگ های داخلی خدمات بسیار خوبی انجام داده بودند و همچنین مردانی بودند که توسط سزار مورد عفو قرار گرفتند.