Koreya tarixi

-100

Buyeo

-100

Tamam

1443

Hangul

əlavələr

personajlar

qeydlər

istinadlar


Play button

8000 BCE - 2023

Koreya tarixi



Koreyanın tarixi, Koreya yarımadasında və Mançuriyada məlum olan ən erkən insan fəaliyyətinin təxminən yarım milyon il əvvəl baş verdiyi Aşağı Paleolit ​​dövrünə gedib çıxır.[1] Neolit ​​dövrü eramızdan əvvəl 6000-ci ildən sonra başlamışdır.Eramızdan əvvəl 2000-ci ilə qədər Tunc dövrü, ardınca isə təxminən eramızdan əvvəl 700-cü ildə Dəmir dövrü başlamışdı.[2] Maraqlıdır ki, Koreya tarixinə görə, Paleolit ​​xalqı indiki Koreya xalqının birbaşa əcdadları deyil, onların birbaşa əcdadlarının təxminən eramızdan əvvəl 2000-ci ilin Neolit ​​Xalqı olduğu təxmin edilir.[3]Mifik Samquk Yusa Şimali Koreyada və Cənubi Mançuriyada Qojoseon krallığının yaranmasından bəhs edir.[4] Qojoseonun dəqiq mənşəyi spekulyativ olaraq qalmasına baxmayaraq, arxeoloji sübutlar onun Koreya yarımadasında və Mançuriyada ən azı eramızdan əvvəl 4-cü əsrdə mövcud olduğunu təsdiqləyir.Cənubi Koreyada Cin dövləti eramızdan əvvəl III əsrdə yaranmışdır.Eramızdan əvvəl 2-ci əsrin sonunda Wiman Coseon Gija Coseonu əvəz etdi və sonra Çinin Han sülaləsinə tabe oldu.Bu, Proto-Üç Krallıq dövrünə, daimi müharibə ilə əlamətdar olan qarışıq bir dövrə səbəb oldu.Qoquryeo , Baekje və Silladan ibarət Koreyanın Üç Krallığı eramızdan əvvəl 1-ci əsrdən etibarən yarımadada və Mançuriyada hökmranlıq etməyə başladı.Sillanın eramızın 676-cı ildə birləşməsi bu üçlü qaydanın sonu oldu.Tezliklə, 698-ci ildə King Go Balhae ilə Sillanın birlikdə yaşadığı Şimal və Cənub Ştatları dövrünü (698-926) açaraq, keçmiş Qoquryeo ərazilərində Balhae-ni qurdu.9-cu əsrin sonları Sillanın Son Üç Krallığa (892-936) parçalanması ilə nəticələndi və nəticədə Vanq Geonun Goryeo sülaləsi altında birləşdi.Eyni zamanda, Balhae Xitanın rəhbərlik etdiyi Liao sülaləsinə keçdi, qalıqları, o cümlədən sonuncu vəliəhd şahzadə Qoryeoya inteqrasiya etdi.[5] Goryeo dövrü qanunların kodifikasiyası, strukturlaşdırılmış dövlət qulluğu sistemi və çiçəklənən Buddistlərin təsiri altında olan mədəniyyətlə yadda qaldı.Bununla belə, 13-cü əsrdə monqol istilaları Qoryeonu Monqol İmperiyası və ÇininYuan sülaləsinin təsiri altına aldı.[6]General Yi Seong-gye 1392-ci ildə Goryeo sülaləsinə qarşı uğurlu çevrilişdən sonra Coseon sülaləsini qurdu.[7] Coseon dövrü, xüsusən də çoxsaylı islahatlar aparan və Koreya əlifbasını yaradan Böyük Kral Sejonqun (1418-1450) dövründə əhəmiyyətli irəliləyişlərin şahidi oldu.Bununla belə, 16-cı əsrin sonu və 17-ci əsrin əvvəlləri xarici işğallar və daxili ixtilaflarla, xüsusən də Yaponiyanın Koreyaya hücumları ilə yadda qaldı.Ming Çinin köməyi ilə bu işğalları uğurla dəf etməsinə baxmayaraq, hər iki xalq böyük ziyan gördü.Sonradan, Joseon sülaləsi getdikcə təcrid olunmağa başladı və 19-cu əsrdə modernləşmək istəməyən Koreyanın Avropa gücləri ilə qeyri-bərabər müqavilələr imzalamağa məcbur edildiyi zaman kulminasiya nöqtəsi oldu.Bu tənəzzül dövrü nəticədə Koreya İmperiyasının qurulmasına (1897-1910), sürətli modernləşmə və sosial islahatların qısa bir dövrünə səbəb oldu.Buna baxmayaraq, 1910-cu ilə qədər Koreya Yaponiyanın müstəmləkəsinə çevrildi və bu statusu 1945-ci ilə qədər qoruyacaqdı.Koreyanın Yaponiya hökmranlığına qarşı müqaviməti 1919-cu ilin 1 Mart Hərəkatı ilə pik həddə çatdı . İkinci Dünya Müharibəsindən sonra 1945-ci ildə Müttəfiqlər Koreyanı Sovet İttifaqının nəzarətində olan şimal bölgəsinə və ABŞ-ın nəzarəti altında olan cənub bölgəsinə böldülər.Bu bölgü 1948-ci ildə Şimali və Cənubi Koreyanın yaranması ilə möhkəmləndi.1950-ci ildə Şimali Koreya lideri Kim İr Senin təşəbbüsü ilə başlayan Koreya Müharibəsi yarımadanı kommunist idarəçiliyi altında birləşdirməyə çalışdı.1953-cü ildə atəşkəslə başa çatmasına baxmayaraq, müharibənin nəticələri bu günə qədər davam edir.Cənubi Koreya inkişaf etmiş Qərb dövlətləri ilə müqayisə oluna bilən bir statusa nail olaraq əhəmiyyətli demokratikləşmə və iqtisadi artıma nail oldu.Əksinə, Kim ailəsinin totalitar idarəçiliyi altında olan Şimali Koreya iqtisadi cəhətdən çətin vəziyyətdə qalıb və xarici yardıma arxalanıb.
HistoryMaps Shop

Mağazanı ziyarət et

Koreyanın paleolit ​​dövrü
Koreya yarımadasında paleolit ​​dövrünün bədii şərhi. ©HistoryMaps
500000 BCE Jan 1 - 8000 BCE

Koreyanın paleolit ​​dövrü

Korea
Koreyanın Paleolit ​​dövrü təxminən 500.000 ilə 10.000 il əvvəli əhatə edən Koreya yarımadasının məlum ən erkən tarixdən əvvəlki dövrüdür.Bu dövr erkən insan əcdadları tərəfindən daş alətlərin yaranması və istifadəsi ilə xarakterizə olunur.Koreya yarımadasındakı ərazilər ilkin insanların məskunlaşdığını və onların ətraf mühitə uyğunlaşma qabiliyyətini sübut edən ibtidai doğrayanlar, əl baltaları və digər daş alətlər əldə etmişdir.Zaman keçdikcə bu dövrə aid alətlər və artefaktlar mürəkkəblikdə təkamülləşərək, alət hazırlama texnikasındakı irəliləyişləri əks etdirdi.Erkən Paleolit ​​sahələrində tez-tez çay çınqıllarından hazırlanmış alətlər aşkar edilir, sonrakı Paleolit ​​sahələrində isə daha böyük daşlardan və ya vulkanik materialdan hazırlanmış alətlərin sübutları göstərilir.Bu alətlər ilk növbədə ovçuluq, yığıcılıq və digər gündəlik həyat fəaliyyəti üçün istifadə olunurdu.Bundan əlavə, Koreyadakı Paleolit ​​dövrü erkən insanların miqrasiya və məskunlaşma nümunələrinə dair anlayışları üçün əhəmiyyətlidir.Fosil dəlilləri ilk insanların Koreya yarımadasına Asiyanın digər yerlərindən köç etdiyini göstərir.İqlim dəyişdikcə və qonaqpərvər olduqca, bu əhali məskunlaşdı və fərqli regional mədəniyyətlər yaranmağa başladı.Paleolit ​​dövrünün sonu Neolit ​​dövrünə keçidi qeyd etdi, burada dulusçuluq və əkinçilik gündəlik həyatda daha mərkəzi rol oynamağa başladı.
▲
●
Koreya neolit ​​dövrü
Neolit ​​dövrü. ©HistoryMaps
8000 BCE Jan 1 - 1503 BCE

Koreya neolit ​​dövrü

Korean Peninsula
Eramızdan əvvəl 8000-1500-cü illəri əhatə edən Jeulmun dulusçuluq dövrü Koreyada həm Mezolit, həm də Neolit ​​mədəniyyət mərhələlərini əhatə edir.[8] Bəzən "Koreya Neoliti" olaraq adlandırılan bu dövr, xüsusilə eramızdan əvvəl 4000-2000-ci illərdə görkəmli olan bəzəkli saxsı qabları ilə məşhurdur."Jeulmun" termini "Daraq naxışlı" kimi tərcümə olunur.Bu dövr ovçuluq, yığıcılıq və kiçik miqyaslı bitki becərilməsinin üstünlük təşkil etdiyi həyat tərzini əks etdirir.[9] Jeju-do adasındakı Qosan-ni kimi bu dövrə aid diqqətəlayiq yerlər, Jeulmunun mənşəyinin eramızdan əvvəl 10.000-ci ilə qədər olduğunu göstərir.[10] Bu dövrə aid saxsı qabların əhəmiyyəti onun dünyanın ən qədim məlum saxsı formaları arasında olmaq potensialı ilə vurğulanır.Erkən Jeulmun, təxminən eramızdan əvvəl 6000-3500-cü illərdə, ovçuluq, dərin dənizdə balıq ovu və yarı daimi çuxur yaşayış məntəqələrinin yaradılması ilə xarakterizə olunurdu.[11] Seopohang, Amsa-dong və Osan-ri kimi bu dövrə aid əsas yerlər sakinlərin gündəlik həyatı və yaşayış təcrübələri haqqında fikirlər təklif edir.Maraqlıdır ki, Ulsan Sejuk-ri və Dongsam-dong kimi sahil bölgələrindən əldə edilən dəlillər qabıqlı balıqların toplanmasına diqqət yetirildiyini göstərir, baxmayaraq ki, bir çox arxeoloqlar bu qabıqlı yerlərin daha sonra Erkən Jeulmun dövründə meydana gəldiyinə inanırlar.[12]Orta Jeulmun dövrü (təxminən eramızdan əvvəl 3500-2000-ci illər) becərmə təcrübələrini sübut edir.[13] Qeyd etmək lazımdır ki, Dongsam-dong Shellmidden saytı bu dövrə aid əhliləşdirilmiş tülkü quyruğu darı toxumunun birbaşa AMS tarixini hazırlamışdır.[14] Bununla belə, becərilməsinin yaranmasına baxmayaraq, dərin dənizlərdə balıq ovu, ovçuluq və qabıqlı balıqların toplanması dolanışıq üçün əhəmiyyətli aspektlər olaraq qaldı.“Klassik Jeulmun” və ya Bitsalmunui keramika kimi tanınan bu dövrün saxsı qabın bütün səthini əhatə edən mürəkkəb daraq naxışlı və kordon sarma bəzəkləri ilə seçilir.Eramızdan əvvəl 2000-1500-cü illər arasında olan Gec Jeulmun dövrü, qabıqlı balıqların istismarına daha az diqqət yetirməklə, yaşayış tərzinin dəyişməsinin şahidi oldu.[15] Sanqçon-ri və İmbul-ri kimi məskunlaşma yerləri daxili ərazilərdə görünməyə başladı və bu, becərilən bitkilərdən asılılığa doğru hərəkət etməyi təklif etdi.Bu dövr Çinin Liaoning şəhərində AşağıXiajiadian mədəniyyəti ilə paralel gedir.Gec Jeulmun erası səngidikcə, sakinlər kəsilmədən becərmə və bəzədilməmiş Mumun saxsı qablarından istifadə etməyi bacaran yeni gələnlərin rəqabəti ilə üzləşdilər.Bu qrupun qabaqcıl kənd təsərrüfatı təcrübələri Jeulmun xalqının ənənəvi ovçuluq sahələrinə müdaxilə edərək, bölgənin mədəni və yaşayış landşaftında əhəmiyyətli dəyişiklikləri qeyd etdi.
▲
●
Koreya Tunc dövrü
Koreya Tunc dövrü yaşayış məskəninin rəssam təsviri. ©HistoryMaps
1500 BCE Jan 1 - 303 BCE

Koreya Tunc dövrü

Korea
Təxminən eramızdan əvvəl 1500-300-cü illəri əhatə edən Mumun dulusçuluq dövrü Koreya prehistoryasında əhəmiyyətli bir dövrdür.Bu dövr, ilk növbədə, eramızdan əvvəl 850-550-ci illər arasında görkəmli olan bəzəksiz və ya sadə yemək bişirmə və saxlama qabları ilə müəyyən edilir.Mumun dövrü intensiv kənd təsərrüfatının başlanması və həm Koreya yarımadasında, həm də Yaponiya arxipelaqında mürəkkəb cəmiyyətlərin təkamülünü qeyd etdi.Bəzən "Koreya Tunc dövrü" kimi etiketlənməsinə baxmayaraq, yerli tunc istehsalı xeyli sonralar, təxminən eramızdan əvvəl 8-ci əsrin sonlarında başladığı və bu dövrdə tunc artefaktları çox az tapıldığı üçün bu təsnifat yanlış ola bilər.1990-cı illərin ortalarından bəri arxeoloji kəşfiyyatların artması Şərqi Asiya tarixindəki bu mühüm dövr haqqında anlayışımızı zənginləşdirdi.[16]Ovçuluq, yığımçılıq və minimal becərmə ilə səciyyələnən Jeulmun Dulusçuluq Dövründən (e.ə. 8000-1500-cü illər) əvvəl Mumun dövrünün mənşəyi bir qədər müəmmalıdır.Liao çayı hövzəsi və Şimali Koreyadan təxminən eramızdan əvvəl 1800-1500-cü illərdə meqalitik qəbirlər, Mumun keramika və böyük yaşayış məntəqələri kimi əhəmiyyətli tapıntılar Cənubi Koreyada Mumun Dövrünün başlanmasına işarə edə bilər.Bu fazada Mumun saxsı qablarından istifadə edərək əkinçiliklə məşğul olan şəxslər, deyəsən, Jeulmun Dövrünün yaşayış tərzinə tabe olanları köçürmüşlər.[17]Erkən Mumun (e.ə. 1500-850-ci illər) əkinçilik, balıqçılıq, ovçuluğun dəyişməsi və düzbucaqlı yarı yeraltı çuxurları olan fərqli yaşayış məntəqələrinin yaranması ilə əlamətdar idi.Bu dövrə aid yaşayış məntəqələri əsasən Qərbi-Mərkəzi Koreyanın çay vadilərində yerləşirdi.Bu yarımdövrün sonunda daha böyük yaşayış məskənləri meydana çıxmağa başladı və Mumun mərasim və meyitxana sistemləri ilə bağlı qədim ənənələr, məsələn, meqalit dəfnlər və qırmızı dulusçuluq istehsalı formalaşmağa başladı.Orta Mumun (təxminən eramızdan əvvəl 850-550-ci illər) əhəmiyyətli yaşayış məntəqəsi olan Daepyeongda aşkar edilmiş geniş quru tarla qalıqları ilə intensiv kənd təsərrüfatının yüksəlişini gördü.Bu dövr həm də sosial bərabərsizliyin artmasına və erkən ağalıqların inkişafının şahidi oldu.[18]Son Mumun (e.ə. 550-300-cü illər) münaqişələrin artması, təpələrdə möhkəmləndirilmiş yaşayış məskənləri və cənub sahil bölgələrində əhalinin daha çox cəmləşməsi ilə xarakterizə olunurdu.Bu dövrdə yaşayış məntəqələrinin sayında nəzərəçarpacaq dərəcədə azalma olmuşdur, ola bilsin ki, münaqişələrin artması və ya məhsulun kəsilməsinə səbəb olan iqlim dəyişiklikləri səbəbindən.Təxminən eramızdan əvvəl 300-cü ilə qədər, dəmirin tətbiqi və tarixi dövrü xatırladan daxili kompozit ocaq sobaları olan çuxurların meydana çıxması ilə əlamətdar olan Mumun dövrü sona çatdı.[19]Mumun dövrünün mədəni xüsusiyyətləri müxtəlif idi.Bu dövrün linqvistik mənzərəsi həm yapon, həm də koreyalı dillərin təsirini nəzərdə tutsa da, iqtisadiyyat əsasən məişət istehsalına və bəzi ixtisaslaşdırılmış sənətkarlıq istehsalına əsaslanırdı.Mumun yaşayış tərzi geniş idi, ovçuluq, balıqçılıq və kənd təsərrüfatını əhatə edirdi.Məskunlaşma nümunələri Erkən Mumundakı böyük çoxnəsilli ev təsərrüfatlarından Orta Mumun tərəfindən ayrı-ayrı çuxurlarda daha kiçik nüvə ailə vahidlərinə qədər inkişaf etmişdir.Meqalitik dəfnlər, daşdan hazırlanmış dəfnlər və küp qəbirləri ilə meyitxana təcrübələri müxtəlif idi.[20]
▲
●
1100 BCE
Qədim Koreyaornament
Gojoseon
Dangun yaradılması mifi. ©HistoryMaps
1100 BCE Jan 2 - 108 BCE

Gojoseon

Pyongyang, North Korea
Coseon kimi də tanınan Qojoseon Koreya yarımadasındakı ən erkən krallıq idi və eramızdan əvvəl 2333-cü ildə mifik kral Danqun tərəfindən qurulduğu güman edilir.Üç Krallığın Xatirəsinə görə, Danqun səmavi şahzadə Hvanunq və Ungnyeo adlı ayı qadının övladı idi.Danqunun varlığı təsdiqlənməmiş olsa da, onun hekayəsi Koreya kimliyinin formalaşmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir, həm Şimali, həm də Cənubi Koreya Qojoseonun yaradılmasını Milli Təsis Günü kimi qeyd edir.Qojoseonun tarixi, Gija Joseonun qurulmasına səbəb olan eramızdan əvvəl 12-ci əsrdə Şimali Koreya yarımadasına köç etdiyi deyilənŞan sülaləsindən olan bir adaçayı Jizi kimi xarici təsirləri gördü.Bununla belə, Gija Joseonun varlığının həqiqiliyi və şərhləri və onun Qojoseonun tarixindəki rolu ilə bağlı mübahisələr davam edir.[21] Eramızdan əvvəl 194-cü ilə qədər Qojoseon sülaləsi Yandan qaçqın olan Wi Man tərəfindən devrildi və Wiman Coseon dövrünün başlanğıcı oldu.Eramızdan əvvəl 108-ci ildə Wiman Coseon, İmperator Vu altında Han sülaləsi tərəfindən fəthlə üzləşdi və bu, Qojoseonun keçmiş əraziləri üzərində dörd Çin komandanlığının qurulmasına səbəb oldu.Bu Çin hökmranlığı 3-cü əsrdə zəiflədi və eramızın 313-cü ilə qədər bölgə Qoquryeo tərəfindən ələ keçirildi.Wanggeom, indiki müasir Pxenyan eramızdan əvvəl 2-ci əsrdən Qojoseonun paytaxtı kimi xidmət etdi, Cin dövləti isə eramızdan əvvəl 3-cü əsrdə yarımadanın cənub hissələrində yarandı.[22]
▲
●
Jin Konfederasiyası
©Anonymous
300 BCE Jan 1 - 100 BCE

Jin Konfederasiyası

South Korea
Eramızdan əvvəl IV-II əsrlər arasında mövcud olmuş Cin dövləti Koreya yarımadasının cənub hissəsində, şimalda Qojoseon krallığı ilə qonşu olan dövlətlərin konfederasiyası idi.[23] Paytaxtı Han çayının cənubunda yerləşirdi.Rəsmi bir siyasi varlıq olaraq Jinin dəqiq təşkilati strukturu qeyri-müəyyən olaraq qalır, görünür, o, sonrakı Samhan konfederasiyalarına bənzər daha kiçik dövlətlərin federasiyası olmuşdur.Qeyri-müəyyənliklərə baxmayaraq, Cinin Wiman Joseon ilə qarşılıqlı əlaqələri vəQərbi Han sülaləsi ilə diplomatik əlaqələr qurmaq cəhdləri müəyyən dərəcədə sabit mərkəzi hakimiyyəti göstərir.Qeyd edək ki, Viman taxt-tacını qəsb etdikdən sonra Qojoseon kralı Jun Cinə sığınıb.Üstəlik, bəzi alimlər Çinin Gaeguk və ya Gaemaguka istinadlarının Cinə aid ola biləcəyinə inanırlar.[24]Cinin süqutu tarixçilər arasında mübahisə mövzusudur.[25] Bəzi qeydlər onun Cinhan konfederasiyasına çevrildiyini, digərləri isə onun Mahan, Jinhan və Byeonhanı əhatə edən daha geniş Samhanı meydana gətirmək üçün budaqlandığını iddia edir.Jin ilə əlaqəli arxeoloji tapıntılar əsasən Mahanın bir hissəsinə çevrilmiş ərazilərdə aşkar edilmişdir.Çin tarixi mətni, Üç Krallığın qeydləri, Cinhanın Cinin birbaşa varisi olduğunu iddia edir.Bunun əksinə olaraq, Sonrakı Han Kitabı Mahan, Cinhan və Byeonhan'ın 78 digər qəbilə ilə birlikdə hamısının Cin dövlətindən yarandığını iddia edir.[26]Dağılmasına baxmayaraq, Cinin mirası sonrakı dövrlərdə də davam etdi."Jin" adı Jinhan konfederasiyasında və Byeonhanın alternativ adı olan "Byeonjin" terminində rezonans yaratmağa davam etdi.Bundan əlavə, müəyyən müddət ərzində Mahanın lideri Samhan qəbilələri üzərində nominal üstünlüyü simvolizə edən "Cin kralı" titulunu qəbul etdi.
▲
●
Han Dörd Komandanı
Han Dörd Komandanı ©Anonymous
108 BCE Jan 1 - 300

Han Dörd Komandanı

Liaotung Peninsula, Gaizhou, Y
Han Dörd Komandanlığı Şimali Koreya yarımadasında və Liaodong yarımadasının bir hissəsində eramızdan əvvəl II əsrin sonundan eramızın 4-cü əsrinin əvvəllərinə qədər qurulmuşÇin komandanlığı idi.Onlar Han sülaləsinin İmperatoru Vu tərəfindən eramızdan əvvəl 2-ci əsrin əvvəllərində Wiman Coseonu fəth etdikdən sonra quruldu və Han çayına qədər cənuba çatan keçmiş Qojoseon bölgəsində Çin koloniyaları olaraq görüldü.Lelanq, Lintun, Zhenfan və Xuantu yaradılan komandanlıqlar idi, Lelanq sonrakı Çin sülalələri ilə ən uzunmüddətli və əhəmiyyətli mədəni və iqtisadi mübadilə mərkəzi idi.Zaman keçdikcə komandirlərdən üçü yıxıldı və ya geri çəkildi, lakin Lelanq dörd əsr ərzində yerli əhaliyə təsir edərək Qojoseon cəmiyyətinin quruluşunu aşındırdı.Eramızdan əvvəl 37-ci ildə qurulan Qoquryeo bu komandanlıqları 5-ci əsrin əvvəllərində öz ərazisinə qəbul etməyə başladı.Əvvəlcə, eramızdan əvvəl 108-ci ildə Qojoseonun məğlubiyyətindən sonra, Lelanq, Lintun və Zhenfandan ibarət üç komandanlıq quruldu, Xuantu Komandanlığı eramızdan əvvəl 107-ci ildə quruldu.Eramızın 1-ci əsrində Lintun Xuantu ilə, Zhenfan isə Lelanqla birləşdi.Eramızdan əvvəl 75-ci ildə Xuantu yerli müqavimətə görə paytaxtını köçürdü.Komandanlıqlar, xüsusilə Lelanq, Cinhan və Byeonhan kimi qonşu Koreya dövlətləri ilə ticarət əlaqələri qurdu.Han mədəniyyəti ilə inteqrasiya olunmuş yerli qruplar olaraq, eramızın 1-ci və 2-ci əsrlərində unikal Lelanq mədəniyyəti meydana çıxdı.Liaodong Komandanlığından əhəmiyyətli bir fiqur olan Gongsun Du, Qoquryeo ərazilərinə yayıldı və şimal-şərqdə üstünlük təşkil etdi.Onun hakimiyyəti Qoquryeo ilə qarşıdurma və onun torpaqlarına genişlənmələr gördü.204-cü ildə ölümündən sonra onun varisləri öz təsirlərini qorumağa davam etdilər, hətta Qonqsun Kang 3-cü əsrin əvvəllərində Qoquryeonun bəzi hissələrini ilhaq etdi.Lakin 3-cü əsrin sonlarında Cao Veydən olan Sima Yi işğal etdi və onların ərazilərini ələ keçirdi.Han komandirlərinin süqutundan sonra Qoquryeo gücləndi və nəticədə 300-cü illərin əvvəllərində Lelanq, Daifang və Xuantu komandanlıqlarını fəth etdi.
▲
●
Samhan Konfederasiyası
Samhan Konfederasiyası. ©HistoryMaps
108 BCE Jan 2 - 280

Samhan Konfederasiyası

Korean Peninsula
Üç Han kimi də tanınan Samhan, Koreyanın Proto-Üç Krallığı dövründə eramızdan əvvəl 1-ci əsrdə yaranan Byeonhan, Jinhan və Mahan konfederasiyalarına aiddir.Koreya yarımadasının mərkəzi və cənub hissələrində yerləşən bu konfederasiyalar daha sonra Baekje, Qaya və Silla krallıqlarına çevrildi."Samhan" termini "üç" mənasını verən Çin-Koreya "Sam" sözündən və "böyük" və ya "böyük" mənasını verən Koreya "Han" sözündən əmələ gəlib."Samhan" adı Koreyanın Üç Krallığını təsvir etmək üçün də istifadə edilmişdir və "Han" termini bu gün də müxtəlif Koreya terminlərində geniş yayılmışdır.Bununla belə, o, Han Çinlilərindəki Handan və həmçinin Han adlandırılan Çin krallıqları və sülalələrindən fərqlidir.Samhan konfederasiyalarının eramızdan əvvəl 108-ci ildə Qojoseonun süqutundan sonra yarandığı güman edilir.Onlar ümumiyyətlə divarlı şəhər əyalətlərinin boş qrupları kimi qəbul edilir.Mahan, üçünün ən böyüyü və ən erkəni, cənub-qərbdə yerləşirdi və daha sonra Baekje Krallığının təməli oldu.12 dövlətdən ibarət olan Cinhan Silla Krallığının yaranmasına səbəb oldu və Nakdonq çayı vadisinin şərqində yerləşdiyi güman edilir.12 dövlətdən ibarət olan Byeonhan, sonradan Sillanın tərkibinə daxil edilmiş Qayya konfederasiyasının yaranmasına səbəb oldu.Samhan konfederasiyalarının dəqiq əraziləri müzakirə mövzusudur və onların sərhədləri zamanla dəyişib.Yaşayış məntəqələri adətən təhlükəsiz dağ vadilərində tikilirdi və nəqliyyat və ticarət əsasən çay və dəniz yolları ilə asanlaşdırılırdı.Samhan dövrü dəmirin Cənubi Koreya yarımadasına sistemli şəkildə daxil edilməsini gördü, bu da kənd təsərrüfatında irəliləyişlərə və xüsusilə Byeonhan əyalətləri tərəfindən dəmir məmulatlarının istehsalına və ixracına səbəb oldu.Bu dövr, xüsusən də keçmiş Qojoseon ərazilərində qurulan Çin komandanlığı ilə beynəlxalq ticarətin böyüməsinin şahidi oldu.İnkişaf etməkdə olan Yapon dövlətləri ilə ticarət Yapon dekorativ tunc məmulatlarının Koreya dəmiri ilə mübadiləsini əhatə edirdi.3-cü əsrdə Kyushudakı Yamatay federasiyası Byeonhan ilə Yapon ticarəti üzərində nəzarəti ələ keçirdikcə ticarət dinamikası dəyişdi.
▲
●
Buyeo
Buyeo. ©Angus McBride
100 BCE Jan 1 - 494

Buyeo

Nong'an County, Changchun, Jil
Buyeo, [27] Puyŏ və ya Fuyu kimi də tanınır, [28] eramızdan əvvəl 2-ci əsrdən eramızdan əvvəl 494-cü ilə qədər Mancuriyanın şimalında və müasir şimal-şərq Çində yerləşən qədim krallıq idi.Müasir Koreyalıların sələfləri hesab edilən Yemaek xalqı ilə əlaqələri səbəbindən bəzən Koreya krallığı kimi tanınır.[29] Buyeo Koreyanın Qoquryeo və Baekje krallıqlarının əhəmiyyətli sələfi kimi qəbul edilir.Başlanğıcda, sonrakı Qərbi Han dövründə (e.ə. 202 – eramızdan əvvəl 9) Buyeo Hanın Dörd Komandanlığından biri olan Xuantu Komandanlığının yurisdiksiyasında idi.[30] Bununla belə, eramızın 1-ci əsrinin ortalarında Buyeo Şərqi Han sülaləsinin mühüm müttəfiqi kimi meydana çıxdı və Sianbei və Qoquryeodan gələn təhlükələrə qarşı tampon rolunu oynadı.İşğallarla və siyasi çətinliklərlə üzləşməsinə baxmayaraq, Buyeo müxtəlif Çin sülalələri ilə strateji ittifaqı davam etdirdi və bu onun regiondakı əhəmiyyətini əks etdirdi.[31]Mövcud olduğu müddətdə Buyeo çoxsaylı xarici təhlükələrlə üzləşdi.285-ci ildə Xianbei qəbiləsinin işğalı onun məhkəməsinin Okjeoya köçürülməsinə səbəb oldu.Cin sülaləsi daha sonra Buyeonun bərpasına kömək etdi, lakin krallıq Qoquryeonun hücumları və 346-cı ildə başqa bir Sianbei işğalı səbəbindən daha da tənəzzülə uğradı. 494-cü ilə qədər yüksələn Vuji qəbiləsinin (və ya Mohe) təzyiqi altında Buyeonun qalıqları köçdü və nəticədə təslim oldu. Qoguryeo, onun sonunu qeyd etdi.Xüsusilə, Üç Krallığın Qeydləri kimi tarixi mətnlər Buyeo ilə cənub qonşuları Qoquryeo və Ye arasında dil və mədəni əlaqələri vurğulayır.Buyeonun mirası sonrakı Koreya krallıqlarında da davam etdi.Koreyanın Üç Krallığından ikisi olan Qoquryeo və Baekje özlərini Buyeonun davamçıları hesab edirdilər.Baekje kralı Onjo'nun Goguryeonun qurucusu Kral Dongmyeong'un nəslindən olduğuna inanılırdı.Bundan əlavə, Baekje 538-ci ildə rəsmi olaraq özünü Nambuyeo (Cənubi Buyeo) adlandırdı. Qoryeo sülaləsi də Buyeo, Qoquryeo və Baekje ilə əcdad bağlarını etiraf etdi, bu da Buyeonun Koreya kimliyinin və tarixinin formalaşmasında qalıcı təsirini və irsini ifadə etdi.
▲
●
tamam
Okjeo dövlətinin bədii təsviri. ©HistoryMaps
100 BCE Jan 1 - 400

tamam

Korean Peninsula
Qədim Koreya qəbilə dövləti olan Okjeo Şimali Koreya yarımadasında potensial olaraq eramızdan əvvəl 2-ci əsrdən eramızın 5-ci əsrinə qədər mövcud olmuşdur.O, iki əsas bölgəyə bölündü: Şimali Koreyanın indiki Hamgyŏng əyalətlərinin ərazisini əhatə edən Dong-okjeo (Şərqi Okjeo) və Duman çayı bölgəsi ətrafında yerləşən Buk-okjeo (Şimali Okjeo).Dong-okjeo tez-tez sadəcə Okjeo kimi xatırlansa da, Buk-okjeonun Chiguru və ya Guru kimi alternativ adları var idi, sonuncu da Qoguryeo üçün bir ad idi.[32] Okjeo onun cənubunda kiçik Dongye əyaləti ilə qonşu idi və Qojoseon, Goguryeo və müxtəlif Çin komandirləri kimi daha böyük qonşu güclərlə qarışmış bir tarixə sahib idi.[33]Mövcud olduğu müddətdə Okjeo, Çin komandirləri və Qoquryeo tərəfindən alternativ hökmranlıq dövrlərini yaşadı.3-cü əsrdən eramızdan əvvəl 108-ci ilə qədər Qojoseonun nəzarəti altında idi.Eramızdan əvvəl 107-ci ilə qədər Xuantu Komandanlığı Okjeo üzərində öz təsirini göstərdi.Daha sonra Qoquryeo genişləndikcə Okjeo şərqdəki Lelanq Komandanlığının bir hissəsi oldu.Dövlət strateji mövqeyinə görə tez-tez qonşu krallıqlar üçün sığınacaq kimi xidmət edirdi;məsələn, Qoquryeonun Kralı Dongcheon və Buyeo məhkəməsi müvafiq olaraq 244 və 285-ci illərdə işğallar zamanı Okjeoda sığınacaq axtardılar.Bununla belə, 5-ci əsrin əvvəllərində Böyük Qoquryeo Qvanqaeto Okjeonu tamamilə fəth etdi.Okjeo haqqında mədəni məlumatlar, seyrək olsa da, insanların və təcrübələrinin Qoquryeo ilə oxşar olduğunu göstərir."Samguk Saqi" Şərqi Okjeonu dənizlə dağlar arasında yerləşən məhsuldar torpaq, sakinlərini isə cəsur və bacarıqlı piyadalar kimi təsvir edir.Onların həyat tərzi, dili və adət-ənənələri, o cümlədən nizamlanmış nikahlar və dəfn mərasimləri Qoquryeo ilə oxşarlıqları bölüşürdü.Okjeo xalqı ailə üzvlərini tək bir tabutda dəfn etdi və uşaq gəlinləri yetkinlik yaşına çatana qədər kürəkən ailəsi ilə birlikdə yaşadılar.
▲
●
57 BCE - 668
Koreyanın üç krallığıornament
Play button
57 BCE Jan 1 - 668

Koreyanın üç krallığı

Korean Peninsula
Qoquryeo , Baekje və Silladan ibarət Koreyanın Üç Krallığı qədim dövrdə Koreya yarımadası üzərində hökmranlıq uğrunda mübarizə aparırdı.Bu krallıqlar Wiman Joseonun süqutundan sonra daha kiçik dövlətləri və konfederasiyaları udaraq ortaya çıxdı.Üç Krallıq dövrünün sonunda, 494-cü ildə Buyeo və 562-ci ildə Qaya kimi dövlətləri ilhaq edən yalnız Qoquryeo, Baekje və Silla qaldı. Onlar birlikdə bütün yarımadanı və Mançuriyanın bir hissəsini işğal etdilər, oxşar mədəniyyət və dil paylaşdılar.Eramızın 3-cü əsrində tətbiq edilən Buddizm eramızın 372-ci ilində Qoquryeodan başlayaraq hər üç krallığın dövlət dini oldu.[34]Üç Krallıq dövrü 7-ci əsrdəÇinin Tan sülaləsi ilə müttəfiq olan Silla yarımadanı birləşdirdiyi zaman kulminasiya nöqtəsinə çatdı.Bu birləşmə 562-ci ildə Qayanın, 660-cı ildə Baekjenin və 668-ci ildə Qoquryeonun fəthlərindən sonra baş verdi. Bununla belə, birləşmədən sonra Koreyanın bəzi yerlərində Tan sülaləsinin qısa hərbi hökuməti quruldu.Goguryeo və Baekje sadiqləri tərəfindən dəstəklənən Silla, Tan dominantlığına müqavimət göstərdi, nəticədə Son Üç Krallığa və Sillanın Goryeo dövləti tərəfindən ilhaqına səbəb oldu.Bu dövr ərzində hər bir krallıq özünəməxsus mədəni təsirlərini saxladı: Şimali Çindən Qoquryeo, Cənubi Çindən Baekje və Avrasiya çöllərindən Silla və yerli ənənələr.[35]Ortaq mədəni və dil köklərinə baxmayaraq, hər bir krallığın fərqli şəxsiyyətləri və tarixləri var idi.Sui kitabında qeyd edildiyi kimi, "Qoquryeo, Baekje və Sillanın adətləri, qanunları və geyimləri ümumiyyətlə eynidir".[36] Başlanğıcda şamanizm təcrübələrində kök salmış, onlar getdikcə Konfutsiçilik və Taoizm kimi Çin fəlsəfələrindən təsirlənmişlər.4-cü əsrdə Buddizm yarımadaya yayıldı və qısa müddət ərzində hər üç krallığın üstünlük təşkil edən dininə çevrildi.Yalnız Goryeo sülaləsi dövründə Koreya yarımadasının kollektiv tarixi tərtib edilmişdir.[37]
▲
●
Play button
57 BCE Jan 1 - 933

Silla Krallığı

Gyeongju, Gyeongsangbuk-do, So
Şilla kimi də tanınan Silla, eramızdan əvvəl 57-ci ildən eramızın 935-ci ilə qədər mövcud olmuş, əsasən Koreya yarımadasının cənub və mərkəzi hissələrində yerləşən qədim Koreya krallıqlarından biri idi.Baekje və Goguryeo ilə birlikdə onlar Koreyanın tarixi Üç Krallığını yaratdılar.Bunlardan Silla ən kiçik əhaliyə, təqribən 850.000 nəfərə malik idi ki, bu da Baekjenin 3.800.000 və Qoguryeonun 3.500.000 əhalisindən nəzərəçarpacaq dərəcədə az idi.[38] Park ailəsindən Sillalı Hyeokgeose tərəfindən qurulan krallıq 586 il ərzində Gyeongju Kim klanı, 232 il Miryang Park qəbiləsi və 172 il ərzində Wolseong Seok qəbiləsinin hökmranlığını gördü.Silla əvvəlcə Samhan konfederasiyalarının bir hissəsi olaraq başladı və daha sonra Çinin Sui və Tang sülalələri ilə müttəfiq oldu.Nəhayət, 660-cı ildə Baekje və 668-ci ildə Qoquryeonu fəth edərək Koreya yarımadasını birləşdirdi. Bundan sonra Vahid Silla yarımadanın çox hissəsini idarə etdi, şimalda isə Qoquryeonun varisi dövləti Balhae meydana çıxdı.Bir minillikdən sonra Silla 935-ci ildə hakimiyyəti Qoryeoya keçirən Sonrakı Üç Krallığa bölündü [. 39]Sillanın erkən tarixi Koreyanın Samhan adlı üç konfederasiyaya bölündüyü Proto-Üç Krallıq dövrünə gedib çıxır.Silla, Jinhan adlı 12 üzvlü konfederasiyanın tərkibində olan "Saro-guk" əyaləti olaraq yaranmışdır.Zamanla Saro-guk Qojoseonun mirasından Cinhanın Altı Klanına çevrildi.[40] Koreya tarixi qeydləri, xüsusən də Sillanın yaranması ilə bağlı əfsanə, Bak Hyeokgeosenin eramızdan əvvəl 57-ci ildə indiki Gyeongju ətrafında krallığı qurmasından bəhs edir.Maraqlı bir rəvayətdə Hyeokgeosenin ağ atın qoyduqları yumurtadan doğulması və 13 yaşında padşah tacı olması haqqında danışılır. Sillanın kral nəslinin Kim İl-je və ya Cin adlı şahzadə vasitəsilə Xiongnu ilə əlaqəsi olduğunu göstərən yazılar var. Çin mənbələrində midi.[41] Bəzi tarixçilər bu tayfanın Koreya mənşəli ola biləcəyini və Xiongnu konfederasiyasına qoşulmuş, daha sonra Koreyaya qayıdaraq Silla kral ailəsi ilə birləşmiş ola biləcəyini düşünürlər.Sillanın cəmiyyəti, xüsusən də mərkəzləşmiş bir dövlət olduqdan sonra, açıq şəkildə aristokratik idi.Silla royalti, insanın sosial statusunu, imtiyazlarını və hətta rəsmi vəzifələrini təyin edən sümük dərəcə sistemini idarə edirdi.Krallığın iki əsas sinfi mövcud idi: "müqəddəs sümük" və "əsl sümük".Bu bifurkasiya 654-cü ildə sonuncu "müqəddəs sümük" hökmdarı olan Kraliça Jindeokun hakimiyyəti ilə başa çatdı [. 42] Kral və ya kraliça nəzəri olaraq mütləq monarx olsa da, aristokratlar əhəmiyyətli təsirə malik idilər, "Hvabaek" kral şurası kimi xidmət edirdi. dövlət dinlərini seçmək kimi mühüm qərarlar qəbul etmək.[43] Birləşmədən sonra Sillanın idarəçiliyiÇin bürokratik modellərindən ilham aldı.Bu, Silla monarxlarının Buddizmi çox vurğuladıqları və özlərini "Budda padşahları" kimi təsvir etdikləri əvvəlki dövrlərdən fərqli idi.Sillanın erkən hərbi quruluşu kral ailəsini və zadəganları qoruyan kral mühafizəçiləri ətrafında fırlanırdı.Xüsusilə Baekje, Goguryeo və Yamato Yaponiyadan gələn xarici təhlükələrə görə Silla hər bir rayonda yerli qarnizonlar inkişaf etdirdi.Zaman keçdikcə bu qarnizonlar təkamülə uğrayaraq “andiçən bayraq” birləşmələrinin formalaşmasına səbəb oldu.Qərb cəngavərlərinə bərabər olan Hvaranq əhəmiyyətli hərbi liderlər kimi ortaya çıxdı və Sillanın fəthlərində, xüsusən Koreya yarımadasının birləşməsində mühüm rol oynadı.Sillanın hərbi texnologiyası, o cümlədən Cheonbono yayları səmərəliliyi və davamlılığı ilə məşhur idi.Bundan əlavə, Sillanın mərkəzi ordusu olan Doqquz Legion Silla, Qoquryeo, Baekje və Mohedən olan müxtəlif qruplardan ibarət idi.[44] Sillanın dəniz imkanları da diqqətəlayiq idi, donanma onun güclü gəmiqayırma və dənizçilik qabiliyyətini dəstəklədi.Sillanın mədəni irsinin əhəmiyyətli bir hissəsi Gyeongjuda yaşayır, çoxsaylı Silla məzarları hələ də toxunulmazdır.Sillanın mədəni artefaktları, xüsusən qızıl taclar və zərgərlik məmulatları krallığın sənətkarlığı və sənətkarlığı haqqında fikirlər təklif edir.Əsas memarlıq möcüzəsi Şərqi Asiyada sağ qalmış ən qədim astronomik rəsədxana olan Cheomseongdaedir.Silla beynəlxalq miqyasda İpək Yolu vasitəsilə əlaqələr qurdu, Sillanın qeydləri Kuşnamə kimi fars epik şeirlərində tapıldı.Tacirlər və tacirlər Silla ilə Asiyanın digər hissələri, xüsusən də İran arasında mədəni və ticarət əşyalarının axınını asanlaşdırdılar.[45]Yapon mətnləri Nihon Şoki və Kojiki də iki bölgə arasındakı əfsanələri və tarixi əlaqələri izah edərək Sillaya istinad edir.
▲
●
Qoguryeo
Goguryeo Cataphract, Koreya Ağır Süvariləri. ©Jack Huang
37 BCE Jan 1 - 668

Qoguryeo

Liaoning, China
Qoquryeo , həmçinin Goryeo kimi tanınan, eramızdan əvvəl 37-ci ildən 668-ci ilə qədər mövcud olmuş Koreya krallığı idi.Koreya yarımadasının şimal və mərkəzi hissələrində yerləşərək, öz təsirini müasir Şimal-Şərqi Çinə, Monqolustanın şərqinə, Daxili Monqolustana və Rusiyanın bəzi hissələrinə genişləndirdi.Baekje və Silla ilə birlikdə Koreyanın Üç Krallığından biri olan Qoquryeo Koreya yarımadasının güc dinamikasında həlledici rol oynayıb və Çin və Yaponiyadakı qonşu dövlətlərlə əhəmiyyətli qarşılıqlı əlaqələrə malik olub.12-ci əsrə aid tarixi qeyd olan Samguk sagi, Qoquryeonun eramızdan əvvəl 37-ci ildə Buyeodan olan şahzadə Jumonq tərəfindən qurulduğunu bildirir.“Qoryeo” adı V əsrdə rəsmi ad kimi qəbul edilib və müasir ingiliscə “Korea” termininin mənşəyidir.Qoquryeonun erkən idarəçiliyi artan mərkəzləşmə ilə rayonlara çevrilən beş tayfadan ibarət federasiya ilə xarakterizə olunurdu.4-cü əsrə qədər krallıq qalalar ətrafında mərkəzləşdirilmiş regional idarəetmə sistemi qurdu.Qoguryeo genişləndikcə, mahal əsaslı idarəetmə forması olan silah sistemini inkişaf etdirdi.Sistem daha sonra bölgələri seong (qalalar) və ya chon (kəndlər) bölməsinə ayırdı, susa və ya digər məmurlar mahala nəzarət edirdi.Hərbi cəhətdən Qoquryeo Şərqi Asiyada nəzərə alınmalı bir qüvvə idi.Dövlət öz zirvəsində 300.000-ə qədər qoşunu səfərbər edə bilən yüksək təşkilatlanmış orduya malik idi.Hərbi struktur zaman keçdikcə inkişaf etdi, 4-cü əsrdə aparılan islahatlar əhəmiyyətli ərazi fəthlərinə səbəb oldu.Hər bir kişi vətəndaşdan əlavə taxıl vergisi ödəmək kimi alternativlərlə hərbi xidmət keçməsi tələb olunurdu.Krallığın militarist şücaəti onun çoxsaylı məzarları və artefaktlarında aydın görünürdü, onların bir çoxunda Qoquryeonun döyüşlərini, mərasimlərini və memarlığını nümayiş etdirən divar rəsmləri var idi.Qoquryeonun sakinləri canlı həyat tərzinə sahib idilər, divar rəsmləri və onları müasir hanbokların sələflərində təsvir edən artefaktlar.İçki içmək, mahnı oxumaq, rəqs etmək və güləş kimi fəaliyyətlərlə məşğul olurdular.Hər ilin oktyabr ayında keçirilən Dongmaeng Festivalı əcdadlar və tanrılar üçün ayinlərin keçirildiyi əlamətdar hadisə idi.Ovçuluq həm əyləncə, həm də hərbi təlim kimi xidmət edən xüsusilə kişilər arasında məşhur bir əyləncə idi.Qoquryeo cəmiyyətində bu bacarığın əhəmiyyətini vurğulayan ox atma yarışları ümumi idi.Dini cəhətdən Qoguryeo müxtəlif idi.Xalq öz əcdadlarına sitayiş edir, mifik heyvanlara ehtiram edirdi.Buddizm 372-ci ildə Qoquryeo ilə tanış oldu və krallığın hakimiyyəti dövründə bir çox monastır və ziyarətgah tikilərək nüfuzlu bir dinə çevrildi.Şamanizm də Qoquryeo mədəniyyətinin ayrılmaz hissəsi idi.Qoquryeonun mədəni irsi, o cümlədən sənəti, rəqsi və ondol (döşəmə isitmə sistemi) kimi memarlıq yenilikləri davam edir və müasir Koreya mədəniyyətində hələ də görülə bilər.
▲
●
Play button
18 BCE Jan 1 - 660

Baekje

Incheon, South Korea
Paekche adı ilə də tanınan Baekje Koreya yarımadasının cənub-qərb hissəsində eramızdan əvvəl 18-ci ildən eramızın 660-cı illərinə qədər uzanan zəngin tarixə malik görkəmli bir krallıq idi.Qoquryeo və Silla ilə birlikdə Koreyanın Üç Krallığından biri idi.Krallıq, hazırda Seulun cənubundakı Wiryeseongda Goguryeonun qurucusu Jumong'un üçüncü oğlu Onjo və onun yoldaşı Soseono tərəfindən quruldu.Baekje indiki Mançuriyada yerləşən Buyeo əyalətinin varisi hesab olunur.Krallıq bölgənin tarixi kontekstində mühüm rol oynadı, tez-tez hərbi və siyasi ittifaqlarda iştirak etdi və qonşu krallıqlar, Qoquryeo və Silla ilə münaqişələr etdi.4-cü əsrdə gücünün zirvəsində Baekje öz ərazisini əhəmiyyətli dərəcədə genişləndirərək, Koreyanın qərb yarımadasının böyük bir hissəsinə və hətta Çinin potensial hissələrinə nəzarət edərək Pxenyana qədər şimala çatdı.Krallığın strateji yerləşməsi ona Şərqi Asiyada böyük dəniz gücünə çevrilməyə imkan verirdi.BaekjeÇin vəYaponiya krallıqları ilə geniş siyasi və ticarət əlaqələri qurdu.Onun dəniz imkanları təkcə ticarəti asanlaşdırmadı, həm də mədəni və texnoloji yeniliklərin regionda yayılmasına kömək etdi.Baekje mədəni incəliyi və Buddizmin Şərqi Asiyada yayılmasında əsas rolu ilə tanınırdı.Krallıq 4-cü əsrdə Buddizmi qəbul etdi, bu da Buddist mədəniyyətinin və incəsənətinin çiçəklənməsinə səbəb oldu.Baekje Yapon mədəniyyətinə və dininə əhəmiyyətli dərəcədə təsir edərək, Buddizmi Yaponiyaya tanıtmaqda mühüm rol oynadı.Krallıq Koreyanın mədəni irsinə əhəmiyyətli töhfələr verən texnologiya, incəsənət və memarlıq sahəsindəki irəliləyişləri ilə də tanınırdı.Bununla belə, Baekjenin firavanlığı sonsuza qədər davam etmədi.Krallıq qonşu krallıqların və xarici qüvvələrin daimi hərbi təhdidləri ilə üzləşirdi.7-ci əsrin ortalarında Baekje Tan sülaləsi və Silla koalisiyasının hücumuna məruz qaldı.Şiddətli müqavimətə baxmayaraq, Baekje nəhayət eramızın 660-cı ildə fəth edildi və müstəqil varlığının sonunu qeyd etdi.Baekje'nin süqutu Koreyanın Üç Krallığının tarixində bölgədə siyasi yenidənqurma dövrünə səbəb olan əlamətdar hadisə idi.Baekje irsi bu günə qədər davam edir, krallıq mədəni nailiyyətləri, Buddizmin yayılmasındakı rolu və Şərqi Asiya tarixindəki unikal mövqeyi ilə yadda qalır.Baekje ilə bağlı olan tarixi yerlər, o cümlədən sarayları, türbələri və qalaları tarixçilərin, tədqiqatçıların və turistlərin böyük marağına səbəb olaraq bu qədim krallığın zəngin tarixinə və mədəniyyətinə işıq salır.
▲
●
Play button
42 Jan 1 - 532

Qaya Konfederasiyası

Nakdong River
Qaya, CE 42-532-ci illərdə mövcud olan Koreya konfederasiyası, Samhan dövrünün Byeonhan konfederasiyasından yaranan Cənubi Koreyanın Nakdong çayı hövzəsində yerləşirdi.Bu konfederasiya kiçik şəhər dövlətlərindən ibarət idi və Koreyanın Üç Krallığından biri olan Silla krallığı tərəfindən ilhaq edildi.Üçüncü və dördüncü əsrlərə aid arxeoloji sübutlar hərbi fəaliyyətdə və dəfn adətlərində nəzərəçarpacaq dəyişikliklərlə Byeonhan konfederasiyasından Qayya konfederasiyasına keçidi göstərir.Əhəmiyyətli arxeoloji ərazilərə Qayya dövlətlərinin kral dəfn yerləri kimi şərh edilən Daeseong-dong və Bokcheon-dong kurqanlı qəbiristanlıqları daxildir.[46]13-cü əsrdə Samquk Yusada yazılan əfsanədə Qayanın yaranmasından bəhs edilir.Bu, eramızın 42-ci ilində göydən enən altı yumurtadan, altı oğlan uşağının doğulmasından və sürətlə yetkinləşməsindən bəhs edir.Onlardan biri Suro Geumqvan Qayanın kralı oldu, digərləri isə qalan beş Qayanın əsasını qoydular.Qaya siyasətləri Buyeo krallığının elementlərinin təsiri ilə 3-cü əsrin sonlarında daha militarist ideologiyaya keçərək, Byeonhan konfederasiyasının on iki qəbiləsindən inkişaf etmişdir.[47]Qaya mövcud olduğu müddətdə xarici təzyiqlər və daxili dəyişikliklər yaşadı.Silla və Qaya arasında Səkkiz Liman Krallığı Müharibəsindən (209-212) sonra, Qaya Konfederasiyası Yaponiya və Baekjenin təsirlərindən diplomatik şəkildə yararlanaraq Sillanın artan təsirinə baxmayaraq, müstəqilliyini qoruyub saxlaya bildi.Bununla belə, Qayanın müstəqilliyi Qoquryeonun (391-412) təzyiqi altında zəifləməyə başladı və o, Silla ilə müharibədə Baekjeyə kömək etdikdən sonra 562-ci ildə Silla tərəfindən tamamilə ilhaq edildi.Müstəqilliyini qorumaq və beynəlxalq statusunu yüksəltmək üçün Ara Qayanın diplomatik səyləri, o cümlədən Anra Konfransına ev sahibliyi etməsi diqqətəlayiqdir.[48]Qayanın iqtisadiyyatı müxtəlif idi, kənd təsərrüfatı, balıqçılıq, metal tökmə və uzun məsafəli ticarətə arxalanırdı, dəmir emalı sahəsində xüsusi bir şöhrət qazanırdı.Dəmir istehsalı sahəsindəki bu təcrübə Qayanın dəmir filizi, zireh və silah ixrac etdiyi Baekje və Wa Krallığı ilə ticarət əlaqələrini asanlaşdırdı.Byeonhandan fərqli olaraq, Qaya bu krallıqlarla güclü siyasi əlaqələr saxlamağa çalışırdı.Siyasi olaraq, Qaya Konfederasiyası Yaponiya və Baekje ilə yaxşı münasibətlər saxlayır, tez-tez ümumi düşmənləri Silla və Qoguryeoya qarşı ittifaqlar yaradırdı.Qaya siyasətləri 2-ci və 3-cü əsrlərdə Geumgwan Gaya ətrafında mərkəzləşmiş bir konfederasiya yaratdılar, sonralar 5-ci və 6-cı əsrlərdə Daeqaya ətrafında yenidən canlandılar, baxmayaraq ki, sonda Sillanın genişlənməsinə düşdü.[49]İlhaqdan sonra Qaya elitası Sillanın cəmiyyət quruluşuna, o cümlədən sümük dərəcə sisteminə inteqrasiya olundu.Bu inteqrasiya Koreyanın Üç Krallığının birləşməsində mühüm rol oynamış Qayanın kral nəslindən olan Sillan generalı Kim Yu-sin nümunəsidir.Kimin Silla iyerarxiyasında yüksək vəzifə tutması, hətta Qayya Konfederasiyasının süqutundan sonra da Qayanın zadəganlarının Silla krallığı daxilində inteqrasiyasını və təsirini vurğulayır.[50]
▲
●
Hanji: Koreya kağızı təqdim edildi
Hanji, Koreya kağızı təqdim etdi. ©HistoryMaps
300 Jan 1

Hanji: Koreya kağızı təqdim edildi

Korean Peninsula
Koreyada kağız istehsalıÇində doğulduqdan çox keçmədən 3-cü əsrin sonu ilə 6-cı əsrin sonları arasında başladı, əvvəlcə çətənə və rami qırıntıları kimi xam materiallardan istifadə edildi.Üç Krallıq dövrü (b. e. 57-668) hər bir krallığın kağız və mürəkkəb istehsalında əhəmiyyətli irəliləyişlərlə öz rəsmi tarixlərini kağız üzərində qeyd etdiyini gördü.Dünyada sağ qalmış ən qədim taxta blok çapı, təxminən 704-cü ildə hacı üzərində çap edilmiş Saf İşıq Dharani Sutra, bu dövrdə Koreya kağız istehsalının incəliyinə sübutdur.Kağız sənətkarlığı inkişaf etdi və Silla Krallığı, xüsusən də Gyerimji kimi istinad edərək, Koreya mədəniyyətinə kağız istehsalı ilə dərindən inteqrasiya etdi.Qoryeo dövrü (918-1392) hancinin qızıl dövrünü qeyd etdi, hancının keyfiyyətində və istifadəsində, xüsusən də çap işində əhəmiyyətli artım oldu.Hanji pul, Buddist mətnləri, tibbi kitablar və tarixi qeydlər daxil olmaqla müxtəlif məqsədlər üçün istifadə edilmişdir.Hökumətin dak becərilməsinə verdiyi dəstək onun geniş şəkildə əkilməsinə səbəb oldu və hancinin bütün Asiyada gücü və parıltısı üçün nüfuzunu artırdı.Bu dövrün diqqətəlayiq nailiyyətlərinə Tripitaka Koreana-nın oymağı və 1377-ci ildə metal daşınan tipdən istifadə edilməklə çap edilmiş dünyanın ən qədim kitabı olan Jikjinin çapı daxildir.Joseon dövrü (1392-1910) gündəlik həyatda hanjinin davamlı yayılmasını gördü, istifadəsi kitablara, məişət əşyalarına, fanatlara və tütün kisələrinə qədər uzandı.Yeniliklərə rəngli kağız və müxtəlif liflərdən hazırlanmış kağız daxildir.Hökumət kağız istehsalı üçün inzibati bir qurum yaratdı və hətta qoşunlar üçün kağız zirehlərdən istifadə etdi.Bununla belə, 1884-cü ildə Qərb kağızının kütləvi istehsalı üsullarının tətbiqi ənənəvi hacı sənayesi üçün problemlər yaradan əhəmiyyətli bir dəyişikliyi qeyd etdi.
▲
●
Koreya Buddizmi
Koreya Buddizmi quruldu. ©HistoryMaps
372 Jan 1

Koreya Buddizmi

Korean Peninsula
Buddizmin Koreyaya səyahətiHindistanda yarandıqdan əsrlər sonra başladı.İpək Yolu ilə Mahayana Buddizmi eramızın 1-ci əsrindəÇinə çatdı və daha sonra Üç Krallıq Dövründə 4-cü əsrdə Koreyaya daxil oldu və nəticədəYaponiyaya ötürüldü.Koreyada Buddizm üç Krallıq tərəfindən dövlət dini olaraq qəbul edildi: 372-ci ildə Qoquryeo , 528-ci ildə Silla və 552-ci ildə Baekje.[51] Koreyanın yerli dini olan şamanizm, Buddizmlə harmonik şəkildə mövcud idi və onun təlimlərinin daxil olmasına imkan verdi.Buddizmi Koreyaya tanıtmaqda mühüm rol oynayan üç əsas rahib Malananta idi və onlar onu eramızın 384-cü ildə Baekjeyə gətirdilər;372-ci ildə onu Qoquryeo ilə tanış edən Sundo;və onu Sillaya gətirən Ado.[52]Koreyada ilk illərində Buddizm geniş şəkildə qəbul edildi və hətta Goryeo dövründə (918-1392 CE) dövlət ideologiyasına çevrildi.Bununla belə, Neo-Konfutsiçilik dominant fəlsəfə olaraq ortaya çıxdığından, onun təsiri beş əsri əhatə edən Coseon dövründə (1392-1897 CE) azaldı.Yalnız buddist rahiblər 1592-98-ci illər arasında Koreyaya Yaponiyanın işğalını dəf etməkdə mühüm rol oynadıqda onlara qarşı təqiblər dayandırıldı.Buna baxmayaraq, Buddizm Coseon dövrünün sonuna qədər nisbətən tabe idi.Coseon dövründən sonra Koreyada Buddizmin rolu, xüsusən 1910-1945-ci illərdə müstəmləkəçilik dövründə yenidən canlandı. Buddist rahiblər yalnız 1945-ci ildə Yapon hökmranlığının sona çatmasına töhfə vermədilər, həm də öz ənənələrində və təcrübələrində əhəmiyyətli islahatlara başladılar. unikal dini kimliyi vurğulayır.Bu dövr Mingung Pulgyo ideologiyasının və ya "xalq üçün Buddizm"in yüksəlişini gördü.[53] İkinci Dünya Müharibəsindən sonra Koreya Buddizminin Seon məktəbi Koreya cəmiyyətində öz nüfuzunu və qəbulunu bərpa etdi.
▲
●
Sümük dərəcə sistemi
Silla Krallığında sümük dərəcə sistemi. ©HistoryMaps
520 Jan 1

Sümük dərəcə sistemi

Korean Peninsula
Qədim Koreya Krallığı Silladakı Sümük Sıralama Sistemi cəmiyyəti, xüsusən də aristokratları taxt-taca yaxınlığına və səlahiyyət səviyyəsinə görə ayırmaq üçün istifadə edilən irsi kasta sistemi idi.Bu sistemə, ehtimal ki, 520-ci ildə Kral Beofeung tərəfindən təsis edilmişÇindən gələn inzibati qanunlar təsir göstərmişdir. 12-ci əsr Koreya tarixi mətni olan Samguk Sagi bu sistemin təfərrüatlı hesabını təqdim edir, o cümlədən həyatın rəsmi statusu, Silla cəmiyyətinin təsviri həddindən artıq statik olduğu üçün tənqid olunsa da, evlilik hüquqları, geyim və həyat şərtləri.[54]Sümük Sırası Sistemində ən yüksək rütbə "müqəddəs sümük" (Seonggol), ondan sonra "əsl sümük" (Jingol) idi, Silla Muyeoldan sonra kral sonuncu kateqoriyaya aid idi və kral nəslinin dəyişməsini qeyd etdi. Sillanın ölümünə qədər 281 ildən çoxdur.[55] "Əsl sümük"ün altında baş rütbələri var idi, yalnız 6-cı, 5-ci və 4-cü dərəcələr təsdiqlənmişdi və bu aşağı dərəcələrin mənşəyi və tərifləri elmi müzakirə mövzusu olaraq qalır.Baş altıncı rütbənin üzvləri inzibati sistemdə əhəmiyyətli vəzifələr əldə edə bilirdilər, dördüncü və beşinci dərəcələrdə olanlar isə kiçik vəzifələrlə məhdudlaşırdı.Sümük Sırası Sisteminin sərtliyi və onun fərdlərə, xüsusən də altıncı dərəcəli rəhbərlərə qoyduğu məhdudiyyətlər mərhum Sillanın siyasətində əhəmiyyətli rol oynadı, bir çoxları alternativ olaraq Konfutsiçilik və ya Buddizmdə fürsət axtarırdılar.Sümük Səviyyə Sisteminin sərtliyi, digər amillərin də rol oynamasına baxmayaraq, Vahid Silla dövrünün sonuna doğru Sillanın zəifləməsinə kömək etdi.Sillanın süqutundan sonra sistem tamamilə ləğv edildi, baxmayaraq ki, Koreyada müxtəlif kasta sistemləri 19-cu əsrin sonlarına qədər davam etdi.Altıncı sinif rəhbərinin məyus ambisiyaları və daha sonra ənənəvi inzibati sistemdən kənar imkanlar axtarışı sistemin məhdudlaşdırıcı xarakterini və onun bu dövrdə Koreya cəmiyyətinə təsirini vurğulayır.
▲
●
Goguryeo-Sui müharibəsi
Goguryeo-Sui müharibəsi ©Angus McBride
598 Jan 1 - 614

Goguryeo-Sui müharibəsi

Liaoning, China
CE 598 - 614-cü illəri əhatə edən Qoquryeo-Sui müharibəsi,Çinin Sui sülaləsi tərəfindən Koreyanın Üç Krallığından biri olan Qoquryeoya qarşı başladılan bir sıra hərbi işğallar idi.İmperator Wen və daha sonra onun varisi İmperator Yanqın rəhbərliyi altında Sui sülaləsi Qoquryeonu tabe etmək və bölgədə öz hökmranlığını təsdiqləmək məqsədi güdürdü.Kral Pyeongwonun və ardından Kral Yeongyangın başçılıq etdiyi Qoquryeo, Sui sülaləsi ilə bərabər münasibət saxlamaqda israr edərək, bu səylərə müqavimət göstərdi.Qoquryeonu ram etmək üçün ilk cəhdlər, əlverişsiz hava şəraiti və şiddətli Qoquryeo müdafiəsi səbəbindən 598-ci ildə erkən uğursuzluq da daxil olmaqla, güclü müqavimətlə qarşılandı və nəticədə ağır Sui itkiləri oldu.Ən əhəmiyyətli kampaniya 612-ci ildə baş verdi, İmperator Yang, Qoquryeonu fəth etmək üçün bir milyondan çox güclü böyük bir ordunu səfərbər etdi.Kampaniya uzun sürən mühasirələri və döyüşləri əhatə edirdi, Qoquryeo general Eulji Mundeokun komandanlığı altında strateji geri çəkilmələr və partizan taktikalarından istifadə edirdi.Liao çayını keçməkdə və Qoquryeo ərazilərinə doğru irəliləməkdə ilkin uğurlara baxmayaraq, Sui qüvvələri son nəticədə məhv edildi, xüsusən də Qoquryeo qüvvələrinin pusquya saldığı və Sui ordusuna ciddi itkilər verdiyi Salsu çayı döyüşündə.613 və 614-cü illərdəki sonrakı işğallar Sui təcavüzünün oxşar nümunələri ilə qatı Qoquryeo müdafiəsi ilə qarşılaşdı və bu, Sui uğursuzluqlarına səbəb oldu.Qoquryeo-Sui müharibələri Sui sülaləsini həm hərbi, həm də iqtisadi cəhətdən zəiflətməkdə mühüm rol oynamış, onun 618-ci ildə süqutuna və Tan sülaləsinin yüksəlişinə töhfə vermişdi.Kütləvi insan itkisi, resursların tükənməsi və Sui idarəçiliyinə inamın itirilməsi Çində geniş yayılmış narazılıq və üsyana səbəb oldu.Hücumların böyük miqyasına və Sui qüvvələrinin ilkin gücünə baxmayaraq, Kral Yeongyang və General Eulji Mundeok kimi liderlər altında Qoquryeonun möhkəmliyi və strateji fərasəti onlara hücuma tab gətirməyə və suverenliklərini qorumağa imkan verdi və müharibələri Koreya dilində diqqətəlayiq bir fəsil kimi qeyd etdi. tarix.
▲
●
Goguryeo-Tang müharibəsi
Goguryeo-Tang müharibəsi ©Anonymous
645 Jan 1 - 668

Goguryeo-Tang müharibəsi

Korean Peninsula
Qoquryeo-Tanq Müharibəsi (645-668) Qoquryeo krallığı ilə Tan sülaləsi arasında müxtəlif dövlətlərlə ittifaqlar və hərbi strategiyalarla əlamətdar olan münaqişə idi.Müharibənin ilkin mərhələsi (645-648) Qoquryeonun Tan qüvvələrini uğurla dəf etdiyini gördü.Bununla belə, 660-cı ildə Tang və Silla Baekje'yi birgə fəth etdikdən sonra, 661-ci ildə Qoquryeoya koordinasiyalı işğala başladılar, ancaq 662-ci ildə geri çəkilməyə məcbur oldular. 666-cı ildə Qoquryeonun hərbi diktatoru Yeon Gaesomunun ölümü daxili çəkişmələrə, qüsurlara səbəb oldu. və Tang-Silla ittifaqının əlinə keçən demoralizasiya.Onlar 667-ci ildə yenidən işğala başladılar və 668-ci ilin sonunda Qoquryeo Tan sülaləsi və Sillanın sayca üstün ordularına təslim oldu, Koreyanın Üç Krallığı dövrünün sonunu qeyd etdi və sonrakı Silla-Tanq müharibəsi üçün zəmin yaratdı.[56]Müharibənin başlamasına Sillanın Tanqın Qoquryeoya qarşı hərbi dəstək istəməsi və onların Baekje ilə eyni vaxtda münaqişəsi təsir etdi.641 və 642-ci illərdə Qoquryeo və Baekje krallıqları müvafiq olaraq Yeon Gaesomun və Kral Uijanın yüksəlişi ilə güc dəyişikliyini gördülər, bu da düşmənçiliklərin artmasına və Tanq və Sillaya qarşı qarşılıqlı ittifaqa səbəb oldu.Tan imperatoru Taizong 645-ci ildə ilk qarşıdurmanı başlatdı, böyük bir ordu və donanma yerləşdirdi, bir neçə Qoquryeo qalasını ələ keçirdi, lakin nəticədə Ansi qalasını ala bilmədi və Tanqların geri çəkilməsinə səbəb oldu.[57]Müharibənin sonrakı mərhələlərində (654-668), İmperator Gaozong dövründə Tan sülaləsi Silla ilə hərbi ittifaq yaratdı.İlkin uğursuzluqlara və 658-ci ildə uğursuz işğala baxmayaraq, Tang-Silla ittifaqı 660-cı ildə Baekjeni uğurla fəth etdi. Daha sonra diqqət Qoquryeoya yönəldi, 661-ci ildə uğursuz işğal və 667-ci ildə Yeon Gaesomunun ölümü və nəticədə Goguryeonun qeyri-sabitliyi ilə yenidən hücum edildi.Müharibə Pxenyanın süqutu və 668-ci ildə Qoquryeonun fəth edilməsi ilə başa çatdı və Tan sülaləsi tərəfindən Şərqi sakitləşdirmək üçün General Protektoratın yaradılmasına gətirib çıxardı.Bununla belə, logistik problemlər və İmperator Gaozongun səhhətinin pisləşdiyi bir şəraitdə İmperator Vu tərəfindən daha pasifist siyasətə doğru strateji keçid, nəticədə Silla və Tanq arasında müqavimət və qarşıdan gələn qarşıdurma üçün zəmin yaratdı.[58]
▲
●
667 - 926
Şimal və Cənub Ştatları Dövrüornament
Vahid Silla
©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
668 Jan 1 - 935

Vahid Silla

Gyeongju, Gyeongsangbuk-do, So
Gec Silla kimi də tanınan Vahid Silla, eramızın 668-ci ildən 935-ci ilə qədər mövcud olub, Koreya yarımadasının Silla krallığı altında birləşməsini qeyd edir.Bu dövr Silla Tang sülaləsi ilə ittifaq qurduqdan sonra başladı, Baekje-Tang müharibəsində Baekje'nin fəthinə və Qoquryeo-Tang müharibəsi və Silla-Tang müharibəsindən sonra cənub Qoquryeo ərazilərinin ilhaqına səbəb oldu.Bu fəthlərə baxmayaraq, Birləşmiş Silla şimal ərazilərində, Baekje və Qoquryeo qalıqlarında siyasi qarışıqlıq və üsyanla üzləşdi və 9-cu əsrin sonlarında Sonrakı Üç Krallıq dövrünə gətirib çıxardı.Vahid Sillanın paytaxtı Gyeongju idi və hökumət hakimiyyəti saxlamaq üçün "Sümük Klan Sinfi" sistemindən istifadə etdi, əhalinin əksəriyyəti üzərində kiçik bir elita hökm sürdü.Unified Silla mədəni və iqtisadi cəhətdən çiçəklənmiş, incəsənəti, mədəniyyəti və dəniz şücaəti ilə məşhur idi.Krallıq 8-ci və 9-cu əsrlərdə Şərqi Asiya dənizlərində vəÇin , Koreya vəYaponiya arasındakı ticarət yollarında üstünlük təşkil etdi, bu da əsasən Jang Bogo kimi fiqurların təsiri ilə bağlıdır.Buddizm və Konfutsiçilik üstünlük təşkil edən ideologiyalar idi, bir çox Koreyalı Buddist Çində şöhrət qazandı.Hökumət həmçinin geniş siyahıyaalma və uçot apardı və xüsusilə kənd təsərrüfatında astrologiyaya və texnoloji tərəqqiyə əhəmiyyətli diqqət yetirildi.Bununla belə, krallığın çətinlikləri də yox deyildi.Siyasi qeyri-sabitlik və intriqa daimi problem idi və elitanın hakimiyyətdə qalması daxili və xarici qüvvələr tərəfindən təhdid edildi.Bu çətinliklərə baxmayaraq, Unified Silla mədəni mübadilə və öyrənməni təşviq edərək Tan sülaləsi ilə sıx əlaqələr saxladı.Eramızdan əvvəl 935-ci ildə Kral Gyeongsun Goryeoya təslim olduqdan sonra dövr başa çatdı, Silla sülaləsinin sonu və Qoryeo dövrünün başlanğıcını qeyd etdi.
▲
●
Play button
698 Jan 1 - 926

Balhae

Dunhua, Yanbian Korean Autonom
Balhae çoxmillətli bir krallıq idi, onun ərazisi indiki Şimal-Şərqi Çinə, Koreya yarımadasına və Rusiyanın Uzaq Şərqinə qədər uzanır.698-ci ildə Dae Joyeong (Da Zuorong) tərəfindən quruldu və 713-cü ilə qədər adı Balhae olaraq dəyişdirilənə qədər əvvəlcə Jin (Zhen) Krallığı kimi tanındı.Balhae'nin erkən tarixi hərbi və siyasi qarşıdurma görən Tan sülaləsi ilə çətin münasibətləri əhatə etdi, lakin 8-ci əsrin sonunda əlaqələr səmimi və dost oldu.Tan sülaləsi sonda Balhaeni "Şərqin çiçəklənən ölkəsi" kimi tanıyacaqdı.Çoxlu mədəni və siyasi mübadilələr aparıldı.Balhae 926-cı ildə Xitanın rəhbərlik etdiyi Liao sülaləsi tərəfindən fəth edildi. Balhae Monqol hakimiyyəti altında yoxa çıxmazdan əvvəl Liao və Cin sülalələrində daha üç əsr ərzində fərqli bir əhali qrupu olaraq sağ qaldı.Dövlətin yaranma tarixi, onun etnik tərkibi, hakim sülalənin milliyyəti, adlarının oxunması, sərhədləri Koreya, Çin və Rusiya arasında tarixşünaslıq mübahisəsinin mövzusudur.Həm Çindən, həm də Koreyadan olan tarixi mənbələr Balhae-nin qurucusu Dae Joyeong-u Mohe xalqı və Qoquryeo ilə əlaqəli olaraq təsvir etdi.
▲
●
Hərəkət edin
Gwageo, ilk milli imtahanlar. ©HistoryMaps
788 Jan 1

Hərəkət edin

Korea
İlk milli imtahanlar Silla krallığında 788-ci ildən başlayaraq, konfutsiçi alim Ço Çivon İslahatın On Təcili Nöqtəsini o vaxt Silla hökmdarı olan Kraliça Jinseonqa təqdim etdikdən sonra həyata keçirildi.Ancaq Sillanın kök salmış sümük rütbəsi sistemi, təyinatların doğum əsasında olmasını diktə etdiyi üçün bu müayinələrin hökumətə güclü təsiri olmadı.
▲
●
Daha sonra Üç Krallıq
Daha sonra Koreyanın Üç Krallığı. ©HistoryMaps
889 Jan 1 - 935

Daha sonra Üç Krallıq

Korean Peninsula
Koreyadakı Sonrakı Üç Krallıq dövrü (889-936 CE) bir vaxtlar birləşmiş Silla krallığının (668-935 CE) sərt sümük rütbəsi sistemi və daxili fikir ayrılığı səbəbindən tənəzzüllə üzləşdiyi və regional sərkərdələrin yüksəlməsinə səbəb olan təlatümlü bir dövrə damğasını vurdu. və geniş yayılmış banditizm.Bu güc boşluğu, Gyeon Hwon və Gung Ye kimi fürsətçi liderlər Sillanın qalıqlarından öz dövlətlərini çıxardıqları üçün Sonradan Üç Krallığın yaranması üçün zəmin yaratdı.Gyeon Hwon eramızın 900-cü ilə qədər cənub-qərbdəki qədim Baekje'yi canlandırdı, Qung Ye isə eramızın 901-ci ilə qədər şimalda Sonradan Qoquryeonu yaratdı və Koreya yarımadasındakı parçalanma və üstünlük uğrunda mübarizəni nümayiş etdirdi.Gung Ye-nin zalım hökmranlığı və özünü Maitreya Buddası kimi elan etməsi onun eramızın 918-ci ildə süqutuna və öldürülməsinə gətirib çıxardı və onun naziri Vanq Geonun Goryeo dövlətini ələ keçirməsi və qurması üçün yol açdı.Bu vaxt, Gyeon Hwon Baekje dirçəlişi daxilində daxili çəkişmələrlə üzləşdi və nəticədə oğlu tərəfindən devrildi.Xaosun içində ən zəif həlqə olan Silla ittifaqlar axtardı və işğallarla, xüsusən də eramızın 927-ci ildə paytaxtı Kyoncu şəhərinin talan edilməsi ilə üzləşdi.Sillalı Gyeongae'nin sonrakı intiharı və bir kukla hökmdarın taksimi Sillanın böhranını daha da dərinləşdirdi.Koreyanın birləşməsi nəhayət, Baekje və Qoquryeo ərazilərindəki qarışıqlıqdan istifadə edən Wang Geon rəhbərliyi altında əldə edildi.Əhəmiyyətli hərbi qələbələrdən və eramızın 935-ci ildə Sillanın son hökmdarı Gyeongsunun könüllü təslim olmasından sonra Vanq öz nəzarətini möhkəmləndirdi.Onun eramızın 936-cı ildə Baekje vətəndaş müharibəsi üzərində qələbəsi müasir millətin və onun adının əsasını qoyaraq beş əsrdən çox Koreyaya rəhbərlik edəcək Qoryeo sülaləsinin yaranmasına səbəb oldu.
▲
●
918 - 1392
Qoryeoornament
Play button
918 Jan 2 - 1392

Goryeo Krallığı

Korean Peninsula
918-ci ildə Sonrakı Üç Krallıq dövründə qurulan Goryeo Koreya yarımadasını 1392-ci ilə qədər birləşdirdi və bu, Koreya tarixçiləri tərəfindən "əsl milli birləşmə" kimi qeyd olundu.Bu birləşmə, əvvəlki Üç Krallığın şəxsiyyətlərini birləşdirdiyi və Qoquryeonun varisi Balhaenin hakim sinfindən olan elementləri birləşdirdiyi üçün əhəmiyyətli idi."Koreya" adının özü də sülalənin Koreya milli kimliyinə davamlı təsirinin sübutu olan "Qoryeo" sözündən yaranıb.Goryeo həm Sonrakı Qoquryeo, həm də qədim Qoquryeo krallığının qanuni varisi kimi qəbul edilir və bununla da Koreya tarixi və mədəniyyətinin gedişatını formalaşdırır.Vahid Silla ilə birlikdə mövcud olan Goryeo dövrü Koreyada dövlət dininin görünməmiş yüksəkliklərə çatdığı "Buddizmin Qızıl Dövrü" kimi tanınır.11-ci əsrə qədər paytaxt Buddizmin krallıqdakı dərin təsirini əks etdirən 70 məbədlə öyünürdü.Bu dövr həm də Yaxın Şərqə uzanan ticarət şəbəkələri və müasir Kaesongdakı paytaxt şəhərinin ticarət və sənaye mərkəzinə çevrilməsi ilə inkişaf edən bir ticarət gördü.Qoryeonun mədəni mənzərəsi Koreya incəsənəti və mədəniyyətində xalqın irsini zənginləşdirən mühüm nailiyyətlərlə yadda qaldı.Hərbi cəhətdən Goryeo nəhəng idi, Liao (Khitans) və Jin (Jurchens) kimi şimal imperiyaları ilə münaqişələrə girir və Monqol-Yuan sülaləsi zəiflədikcə ona meydan oxuyur.Bu səylər Qoguryeo sələflərinin torpaqlarını geri qaytarmaq məqsədi daşıyan Qoryeonun Şimal Genişlənməsi Doktrinasının bir hissəsi idi.Mədəni incəliyinə baxmayaraq, Goryeo Qırmızı Turban Üsyançıları və Yapon dəniz quldurları kimi təhlükələrə müqavimət göstərmək üçün güclü hərbi qüvvələr toplaya bildi.Bununla belə, Ming sülaləsinə qarşı planlaşdırılmış hücum 1392-ci ildə general Yi Seong-gyenin başçılıq etdiyi çevrilişə səbəb olanda bu möhkəm sülalə sona çatdı və Koreya tarixində Qoryeo fəslini yekunlaşdırdı.
▲
●
Gukjagam
Gukjagam ©HistoryMaps
992 Jan 1

Gukjagam

Kaesŏng, North Hwanghae, North
992-ci ildə King Seongjong tərəfindən qurulan Qukjagam, paytaxt Gaegyeongda yerləşən Goryeo sülaləsinin təhsil sisteminin zirvəsi idi.Tarixi boyu adını dəyişdirərək əvvəlcə Qukhak, sonra isə Seonggyungwan adlandırıldı və bu, Çin klassiklərində qabaqcıl öyrənmə mərkəzi kimi təkamülünü əks etdirdi.Bu institut Seongjong'un Konfutsi islahatlarının əsas komponenti idi ki, bu da gwageo dövlət qulluğu imtahanlarını və hyanggyo kimi tanınan əyalət məktəblərinin yaradılmasını əhatə edirdi.Görkəmli neo-Konfutsi alimi An Hyang, Goryeonun sonrakı illərində apardığı islahatlar zamanı Gukjagamın əhəmiyyətini gücləndirdi.Gukjagam-da tədris planı əvvəlcə altı kursa bölünmüşdü, üçü yüksək vəzifəli məmurların övladlarına - Qukjahak, Taehak və Samunhak-a həsr olunmuşdu - doqquz il ərzində Konfutsi klassiklərini əhatə edirdi.Digər üç bölmə, Seohak, Sanhak və Yulhak, başa çatdırmaq üçün altı il tələb etdi və texniki təlimi klassik təhsillə birləşdirərək aşağı rütbəli məmurların uşaqları üçün əlçatan idi.1104-cü ildə Koreya tarixində ilk rəsmi hərbi təhsili qeyd edən Gangyejae adlı hərbi kurs tətbiq olundu, baxmayaraq ki, aristokratik-hərbi gərginliklər səbəbindən qısa müddətli idi və 1133-cü ildə ləğv edildi.Gukjagam üçün maliyyə dəstəyi əhəmiyyətli idi;Seongjong'un 992-ci ildəki fərmanı, qurumu saxlamaq üçün torpaqlar və qullar təmin etdi.Buna baxmayaraq, təhsil xərcləri yüksək idi və ümumiyyətlə, An Hyang 1304-cü ilə qədər varlıların girişini məhdudlaşdırdı, o zaman ki, An Hyang tələbə təhsilini subsidiyalaşdırmaq üçün məmurlara vergi tətbiq etdi və təhsili daha əlçatan etdi.Adına gəlincə, o, 1275-ci ildə Qukhak, sonra 1298-ci ildə Seonggyungam və 1308-ci ildə Seonggyungam olaraq dəyişdirildi. O, 1358-ci ildə Kral Qonqminin hakimiyyəti dövründə qısa müddət ərzində Qukjaqama qayıtdı və nəhayət, 1362-ci ildə Qoryanın sonuna qədər Seonggyungvanda məskunlaşdı. .
▲
●
Goryeo-Xitan müharibəsi
Sünnət Döyüşçüləri ©HistoryMaps
993 Jan 1 - 1019

Goryeo-Xitan müharibəsi

Korean Peninsula
Koreyanın Qoryeo sülaləsi iləÇinin Xitanın rəhbərlik etdiyi Liao sülaləsi arasında gedən Qoryeo-Xitan müharibəsi bugünkü Çin-Şimali Koreya sərhədi yaxınlığında 10-cu və 11-ci əsrlərdə bir neçə münaqişəyə səbəb oldu.Bu müharibələrin fonunda 668-ci ildə Qoquryeonun süqutundan sonra baş vermiş əvvəlki ərazi dəyişiklikləri, Göktürklərin Tan sülaləsi tərəfindən devrilməsi, uyğurların yüksəlişi və əsasını qoyan Xitan xalqının meydana çıxması nəticəsində hakimiyyətdə sonrakı dəyişikliklər dayanır. 916-cı ildə Liao sülaləsi. Tanq sülaləsi süqut etdikcə, Xitan gücləndi və Qoryeo ilə Xitan arasındakı münasibətlər, xüsusən 926-cı ildə Xitanların Balhaeni zəbt etməsindən və Qoryeonun sonrakı şimala genişlənmə siyasətindən sonra, Kral Taejo tərəfindən pisləşdi.Goryeo və Liao sülaləsi arasındakı ilk qarşılıqlı əlaqələr hədiyyə mübadiləsi ilə bir qədər səmimi idi.Lakin 993-cü ilə qədər Liao 800.000 nəfərlik qüvvə tələb edərək Goryeonu işğal etdikdə gərginlik açıq qarşıdurmaya çevrildi.Hərbi durğunluq danışıqlara gətirib çıxardı və narahat sülh yarandı, Qoryeo Sonq sülaləsi ilə əlaqələri kəsdi, Liaoya xərac verdi və Jurchen qəbilələrini qovduqdan sonra ərazisini şimala doğru Yalu çayına qədər genişləndirdi.Buna baxmayaraq, Qoryeo Sonq sülaləsi ilə əlaqə saxladı və onun şimal ərazilərini möhkəmləndirdi.1010-cu ildə İmperator Şenqzonqun başçılıq etdiyi Liaonun sonrakı işğalları, Liaonun Goryeo torpaqlarında əhəmiyyətli bir varlığını saxlaya bilməməsinə baxmayaraq, Qoryeo paytaxtının talan edilməsi və davamlı döyüşlərlə nəticələndi.1018-ci ildəki üçüncü böyük işğal, Goryeolu general Kang Kamch'an Liao qüvvələrini pusquya salmaq və onlara ağır itkilər vermək üçün strateji bənd buraxılmasından istifadə etdikdə, Liao qoşunlarının az qala məhv edildiyi əhəmiyyətli Gwiju Döyüşü ilə nəticələnən dönüş nöqtəsi oldu.Davamlı qarşıdurma və bu işğal zamanı Liao tərəfindən verilən dağıdıcı itkilər nəhayət, hər iki dövləti 1022-ci ildə Goryeo-Xitan müharibəsini yekunlaşdıraraq və bölgəni bir müddət sabitləşdirən sülh müqaviləsi imzalamağa gətirib çıxardı.
▲
●
Cheolli Jangseong
Cheolli Jangseong ©HistoryMaps
1033 Jan 1

Cheolli Jangseong

Hamhung, South Hamgyong, North

Koreya tarixində Cheolli Jangseong ("Min Li Divarı") adətən indiki Şimali Koreyada Goryeo sülaləsi dövründə tikilmiş 11-ci əsrə aid şimal müdafiə quruluşuna istinad edir, baxmayaraq ki, o, eyni zamanda 7-ci əsrdə hərbi qarnizonlar şəbəkəsinə də aiddir. Koreyanın Üç Krallığından biri olan Qoquryeo tərəfindən tikilmiş indiki Şimal-Şərqi Çin.

▲
●
Samguk Sagi
Samguk Sagi. ©HistoryMaps
1145 Jan 1

Samguk Sagi

Korean Peninsula
Samguk Sagi Koreyanın Üç Krallığının tarixi qeydidir: Qoquryeo, Baekje və Silla.Samguk Sagi qədim Koreya ədəbiyyatının yazı dili olan Klassik Çin dilində yazılmışdır və onun tərtibi Qorye kralı İnjonq (1122-1146-cı illər) tərəfindən hazırlanmış və hökumət rəsmisi və tarixçi Kim Busik və bir qrup şəxs tərəfindən hazırlanmışdır. kiçik alimlər.1145-ci ildə tamamlanan o, Koreyada Koreya tarixinin sağ qalan ən qədim salnaməsi kimi tanınır.Sənəd Koreya Tarixi Milli İnstitutu tərəfindən rəqəmsallaşdırılıb və Hanqul dilində Müasir Koreya tərcüməsi və Klassik Çin dilində orijinal mətni ilə onlayn olaraq mövcuddur.
▲
●
Play button
1170 Jan 1 - 1270

Goryeo Hərbi Rejimi

Korean Peninsula
Goryeo hərbi rejimi 1170-ci ildə general Jeong Jung-bu və onun tərəfdaşlarının rəhbərlik etdiyi çevrilişlə başladı və bu, Goryeo sülaləsinin mərkəzi hökumətində mülki məmurların üstünlüyünə son qoydu.Bu hadisə təkbaşına baş vermədi;ona illərdir səltənəti vergiləyən daxili çəkişmələr və xarici təhdidlər təsir edirdi.Hərbi qüvvələr davam edən müharibələr, xüsusən şimaldakı Jurchen tayfaları və Xitanın rəhbərlik etdiyi Liao sülaləsi ilə qarşıdurmalar səbəbindən güclərini artırdı.Choe Chung-heonun 1197-ci ildə hakimiyyəti ələ keçirməsi hərbi hakimiyyəti daha da möhkəmləndirdi.Hərbi rejim 13-cü əsrin əvvəllərində başlayan Monqol İmperiyasının çoxsaylı istilaları fonunda mövcud idi.1231-ci ildə başlayan uzun sürən monqol istilaları həm ordunun nəzarətinə haqq qazandıran, həm də onun nüfuzuna meydan oxuyan mühüm xarici amil idi.İlkin müqavimətə baxmayaraq, Goryeo sülaləsi Monqol Yuan sülaləsinin yarı muxtar vassal dövlətinə çevrildi, hərbi liderlər öz güclərini saxlamaq üçün monqollarla mürəkkəb münasibət qurdular.Hərbi rejim boyu Qoryeo məhkəməsi intriqa və dəyişkən ittifaqlar yeri olaraq qaldı, Choe ailəsi 1258-ci ildə hərbi komandir Kim Jun tərəfindən devrilənə qədər siyasi manevrlər və strateji evliliklər vasitəsilə hakimiyyətini qoruyub saxladı. Hərbi rejimin təsiri azaldı. 13-cü əsrin sonu və daxili hakimiyyət mübarizələri sonradan 1392-ci ildə Coseon sülaləsini quracaq general Yi Seong-gye-nin son yüksəlişi üçün zəmin yaratdı. Bu keçid həm dəÇində Monqol Yuan sülaləsinin təsirinin azalması ilə əlamətdar oldu. və Şərqi Asiyanın geosiyasi mənzərəsini dəyişdirən Ming sülaləsinin yüksəlişi.Hərbi rejimin süqutu, hərbi gücün tez-tez mülki hakimiyyəti alt-üst etdiyi bir dövrü başa vurdu və bu, Coseon sülaləsinin daha çox Konfutsiçiliyə əsaslanan idarəetmə sisteminə yol açdı.
▲
●
Play button
1231 Jan 1 - 1270

Monqolların Koreyaya hücumları

Korean Peninsula
1231-1270-ci illər arasında Monqol İmperiyası Koreyada Qoryeo sülaləsinə qarşı bir sıra yeddi böyük kampaniya həyata keçirdi.Bu kampaniyalar mülki əhalinin həyatına dağıdıcı təsir göstərdi və Qoryeonun təxminən 80 il ərzində Yuan sülaləsinin vassal dövlətinə çevrilməsi ilə nəticələndi.Monqollar əvvəlcə 1231-ci ildə Ögedei Xanın əmri ilə işğal etdilər, bu da Qoryeonun paytaxtı Gaesongun təslim olmasına gətirib çıxardı və su samuru dəriləri, atlar, ipək, paltar, hətta uşaqlar və sənətkarlar da daxil olmaqla əhəmiyyətli xərac və resurslar tələb etdi.Goryeo sülh üçün məhkəməyə müraciət etmək məcburiyyətində qaldı və monqollar geri çəkildilər, lakin onların şərtlərini yerinə yetirmək üçün Goryeonun şimal-qərbində məmurlar yerləşdirdilər.1232-ci ildəki ikinci işğal Goryeonun paytaxtını Qanqvadoya köçürdü və monqolların dəniz qorxusundan istifadə edərək güclü müdafiə qurdu.Monqollar Şimali Koreyanın bəzi hissələrini tutsalar da, Qanqva adasını tuta bilmədilər və Qvanqjuda dəf edildilər.1235-ci ildən 1239-cu ilə qədər davam edən üçüncü işğal, Gyeongsang və Jeolla əyalətlərinin bəzi hissələrini dağıdan monqol kampaniyalarını əhatə etdi.Goryeo şiddətlə müqavimət göstərdi, lakin monqollar əhalini ac qalmaq üçün əkin sahələrini yandırmağa əl atdılar.Nəhayət, Goryeo yenidən sülh üçün məhkəməyə verdi, girovları göndərdi və monqolların şərtləri ilə razılaşdı.Sonrakı kampaniyalar izlədi, lakin 1257-ci ildəki doqquzuncu işğal danışıqların və sülh müqaviləsinin başlanğıcı oldu.Bundan sonra Goryeonun çox hissəsi mədəni dağıntı və əhəmiyyətli itkilərlə viran qaldı.Qoryeo təxminən 80 ilYuan sülaləsinin vassal dövləti və məcburi müttəfiqi olaraq qaldı, kral sarayında daxili mübarizələr davam edirdi.Monqol hökmranlığı Koreya ideyalarının və texnologiyasının ötürülməsi də daxil olmaqla mədəni mübadilələri asanlaşdırdı.Goryeo 1350-ci illərdə Çindəki üsyanlar səbəbindən Yuan sülaləsinin zəifləməsi ilə bəzi şimal ərazilərini tədricən geri aldı.
▲
●
Daşınan Metal Tipli Çap icad edilmişdir
©HistoryMaps
1234 Jan 1

Daşınan Metal Tipli Çap icad edilmişdir

Korea
1234-cü ildə metal tipli dəstdə çap olunduğu bilinən ilk kitablar Koreyanın Goryeo sülaləsi dövründə nəşr olundu.Onlar Choe Yun-ui tərəfindən tərtib edilmiş Sangjeong Gogeum Yemun adlı ritual kitablar toplusunu təşkil edirlər.Bu kitablar dövrümüzə qədər gəlib çatmasa da, metal daşınan növlərdə çap olunmuş dünyada mövcud olan ən qədim kitab 1377-ci ildə Koreyada çap olunmuş Jikjidir. Vaşinqtonda, Konqres Kitabxanasının Asiya Oxu Zalı bu metal növünün nümunələrini nümayiş etdirir.Fransız alimi Henri-Jean Martin koreyalılar tərəfindən metal növlərin ixtirasını şərh edərkən bunu "Qutenberqinkinə tamamilə bənzəyir]" kimi təsvir etdi.Bununla belə, Koreyanın daşınan metal tipli çapı növü, punch, matrisa, qəlib üçün istifadə olunan materiallar və təəssürat yaratmaq üsulu ilə Avropa çapından fərqlənirdi.“Çapın kommersiyalaşdırılmasına dair Konfutsi qadağası” da daşınan növün yayılmasına mane oldu, yeni üsulla istehsal olunan kitabların hökumətə paylanmasını məhdudlaşdırdı.Bu texnika kral tökmə zavodu tərəfindən yalnız rəsmi dövlət nəşrləri üçün istifadə oluna bilərdi, burada diqqət 1126-cı ildə Koreyanın kitabxanaları və sarayları sülalələr arasında qarşıdurmada həlak olanda itirilmiş Çin klassiklərinin yenidən nəşrinə yönəlmişdi.
▲
●
Monqol hakimiyyəti altında Goryeo
Monqol hakimiyyəti altında Goryeo ©HistoryMaps
1270 Jan 1 - 1356

Monqol hakimiyyəti altında Goryeo

Korean Peninsula
Təxminən 1270-ci ildən 1356-cı ilə qədər davam edən monqol hakimiyyəti altında olan Goryeo dövründə Koreya yarımadası faktiki olaraq Monqol İmperiyasının və Monqolların rəhbərlik etdiyi Yuan sülaləsinin hakimiyyəti altında idi.Bu dövr 1231-1259-cu illər arasında altı böyük kampaniyanı əhatə edən monqolların Koreyaya hücumları ilə başladı. Bu işğallar Şimali Koreya ərazilərinin Ssangseong prefekturasını və Dongnyeong prefekturasını quran monqollar tərəfindən ilhaqı ilə nəticələndi.İşğallardan sonra Goryeo yarı muxtar vassal dövlətə vəYuan sülaləsinin məcburi müttəfiqinə çevrildi.Goryeo kral ailəsinin üzvləri Yuan imperator qəbiləsindən olan həyat yoldaşları ilə evləndilər və imperator kürəkənləri statusunu möhkəmləndirdilər.Goryeonun hökmdarlarına vassal kimi idarə etmək icazəsi verildi və Yuan bölgədəki monqol nəzarətinə və siyasi hakimiyyətə nəzarət etmək üçün Koreyada Şərq Kampaniyaları üçün Şöbə Katibliyini yaratdı.Bütün bu dövr ərzində koreyalılar və monqollar arasında evlilik təşviq edildi və bu, iki sülalə arasında sıx əlaqəyə səbəb oldu.Koreyalı qadınlar Monqol İmperiyasına müharibə qəniməti kimi daxil oldular və Koreya elitaları monqol şahzadələri ilə evləndilər.Qoryeonun padşahları monqol imperiya iyerarxiyasında, fəth edilmiş və ya müştəri dövlətlərin digər mühüm ailələrinə bənzər unikal bir statusa sahib idilər.Şərq Kampaniyaları üzrə Şöbə Katibliyi Goryeonun idarə olunmasında və monqol nəzarətinin saxlanmasında mühüm rol oynadı.Goryeo öz hökumətini idarə etməkdə bir qədər muxtariyyət saxlasa da, Filial Katibliyi imperiya imtahanları da daxil olmaqla Koreya idarəçiliyinin müxtəlif aspektlərində monqolların təsirini təmin etdi.Vaxt keçdikcə Goryeonun Yuan sülaləsi ilə əlaqələri inkişaf etdi.Qoryeo kralı Qonqmin 1350-ci illərdə Çində Yuan sülaləsinin tənəzzülü ilə üst-üstə düşən monqol qarnizonlarına qarşı geri çəkilməyə başladı.Nəhayət, Goryeo 1392-ci ildə monqollarla əlaqələrini kəsdi və Coseon sülaləsinin qurulmasına səbəb oldu.Monqol hakimiyyəti altında Qoryeonun şimal müdafiəsi zəiflədi, daimi ordu ləğv edildi.Tumen kimi tanınan monqol hərbi sistemi Goryeo ilə tanış oldu, Goryeo əsgərləri və zabitləri bu bölmələrə rəhbərlik etdilər.Koreya mədəniyyəti də geyim, saç düzümü, mətbəx və dil də daxil olmaqla monqol adətlərindən əhəmiyyətli dərəcədə təsirləndi.İqtisadi baxımdan, Yuan kağız valyutası Goryeo bazarlarına girdi və inflyasiya təzyiqinə səbəb oldu.Ticarət yolları Goryeonu Yuanın paytaxtı Xanbaliqla birləşdirərək mal və valyuta mübadiləsini asanlaşdırdı.
▲
●
1392 - 1897
Joseon Krallığıornament
Play button
1392 Jan 1 - 1897

Joseon sülaləsi

Korean Peninsula
Joseon 1392-ci ilin iyulunda Goryeo sülaləsinin devrilməsindən sonra Yi Seong-gye tərəfindən quruldu və 1897-ci ilin oktyabrında Koreya İmperiyası ilə əvəz olunana qədər davam etdi. Əvvəlcə indiki Kaesong ərazisində qurulan krallıq tezliklə paytaxtını müasir yerə köçürdü. -gün Seul.Joseon Koreya yarımadası üzərində nəzarətini gücləndirərək Jurchenlərin tabe edilməsi yolu ilə Amnok (Yalu) və Tumen çaylarına qədər ən şimal bölgələrini əhatə edəcək şəkildə ərazisini genişləndirdi.Beş əsr ərzində Coseon Koreya cəmiyyətini əhəmiyyətli dərəcədə formalaşdıran dövlət ideologiyası kimi Konfutsiçiliyin təbliği ilə səciyyələnirdi.Bu dövr arabir təqiblərə məruz qalan Buddizm üçün tənəzzülü qeyd etdi.Daxili çağırışlara və xarici təhdidlərə, o cümlədən 1590-cı illərdə dağıdıcı Yapon istilalarına və 1627 və 1636-1637-ci illərdə Sonradan Cin və Qing sülalələrinin işğallarına baxmayaraq, Coseon ədəbiyyat, ticarət və elmdə irəliləyişlərlə yadda qalan mədəni çiçəklənmə dövrü idi.Coseon sülaləsinin irsi müasir Koreya mədəniyyətində dərin kök salıb, dil və ləhcələrdən tutmuş ictimai normalara və bürokratik sistemlərə qədər hər şeyə təsir edir.Bununla belə, 19-cu əsrin sonlarına doğru daxili parçalanmalar, hakimiyyət mübarizələri və xarici təzyiqlər sülalənin sonu və Koreya İmperiyasının yaranması ilə nəticələnən sürətlə tənəzzülü sürətləndirdi.
▲
●
Hangul
Hangul Böyük Kral Sejong tərəfindən yaradılmışdır. ©HistoryMaps
1443 Jan 1

Hangul

Korean Peninsula
Hanqul dilinin yaradılmasından əvvəl koreyalılar Klassik Çin dilindən və İdu, Hyangchal, Gugyeol və Gakpil kimi müxtəlif yerli fonetik yazılardan [59] istifadə edirdilər ki, bu da dillərin mürəkkəbliyi və geniş sayı səbəbindən savadlılığı təhsilsiz aşağı siniflər üçün çətinləşdirirdi. Çin simvollarından.Bu problemi həll etmək üçün Coseon sülaləsinin Böyük Kralı Sejong sosial statusundan asılı olmayaraq bütün Koreyalılar arasında savadlılığı təbliğ etmək üçün 15-ci əsrdə Hanqul dilini icad etdi.Bu yeni yazı 1446-cı ildə "Hunminjeongeum" (İnsanların Təhsili üçün Düzgün Səslər) adlı sənəddə təqdim edildi və bu, yazının istifadəsinin əsasını qoydu.[60]Praktik dizaynına baxmayaraq, Hanqul Konfutsi ənənələrində dərin kök salmış ədəbi elitanın müqaviməti ilə üzləşdi və Çin simvollarından istifadəni yeganə qanuni yazı forması kimi gördü.Bu müqavimət əlifbanın, xüsusən 1504-cü ildə Kral Yeonsangun və yenidən 1506-cı ildə Kral Jungjong tərəfindən sıxışdırıldığı dövrlərə gətirib çıxardı ki, bu da onun inkişafı və standartlaşdırılmasını məhdudlaşdırdı.Bununla belə, 16-cı əsrin sonlarında Hanqul, xüsusən də qasa və sijo poeziyası kimi məşhur ədəbiyyatda və 17-ci əsrdə orfoqrafik standartlaşdırmanın olmamasına baxmayaraq, Koreya əlifbası romanlarının meydana çıxması ilə bir canlanma yaşadı.[61]Hanqulun dirçəlişi və qorunub saxlanması 18-ci və 19-cu əsrlərdə davam etdi və Qərb dünyasına Koreya kitabını təqdim edən hollandiyalı İsaak Titsingh kimi xarici alimlərin diqqətini çəkdi.Hangulun rəsmi sənədlərə inteqrasiyası Koreya millətçiliyi, islahat hərəkatları və Qərb missionerlərinin təsiri ilə 1894-cü ildə həyata keçirildi və bu, onun müasir Koreya savadlılığı və təhsilində qurulmasını qeyd etdi, bunu 1895-ci ildən ibtidai mətnlərə və iki dildə çıxan Tongnip Sinmun qəzetinə daxil etməsi sübut etdi. 1896.
▲
●
Play button
1592 May 23 - 1598 Dec 16

Yaponiyanın Koreyaya hücumu

Korean Peninsula
1592-1598-ci illəri əhatə edən İmjin müharibəsi , Koreya yarımadasını, sonra isə müvafiq olaraq Coseon və Ming sülalələri tərəfindən idarə olunanÇini fəth etməyi hədəfləyən yaponiyalı Toyotomi Hideyoshi tərəfindən başladılmışdır.1592-ci ildəki ilk işğal Yapon qüvvələrinin Koreyanın geniş ərazilərini sürətlə işğal etdiyini gördü, lakin onlar Ming armaturlarının [62] qatı müqaviməti və Coseon donanmasının təchizat donanmalarına hücumları [63 ilə] qarşılaşdılar, bu da Yaponiyanın şimal əyalətlərindən geri çəkilməsinə səbəb oldu.Coson mülki milisləri tərəfindən partizan müharibəsi [64] və təchizat problemləri 1596-cı ildə uğursuz sülh danışıqları ilə münaqişənin birinci mərhələsinin dalana və sona çatmasına səbəb oldu.Münaqişə Yaponiyanın 1597-ci ildə ikinci işğalı ilə yenidən başladı, sürətli ilkin ərazi qazanma nümunələrini təkrarladı və sonra dalana dirəndi.Bir neçə şəhər və qalanı ələ keçirmələrinə baxmayaraq, yaponlar Ming və Coseon qüvvələri tərəfindən Koreyanın cənub sahillərinə sıxışdırıldılar, sonra isə yaponları sıxışdırıb çıxara bilmədilər və bu, on ay davam edən çıxılmaz vəziyyətə gətirib çıxardı.[65] Müharibə dalana dirəndi, tərəflərdən heç biri əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edə bilmədi.Müharibə 1598-ci ildə Toyotomi Hideyoşinin ölümündən sonra başa çatdı, bu, məhdud ərazi qazanmaları və Koreya dəniz qüvvələri tərəfindən Yapon təchizat xətlərinin davamlı pozulması ilə yanaşı, Beş Ağsaqqallar Şurasının əmri ilə Yaponların Yaponiyaya geri çəkilməsinə səbəb oldu.Bir neçə il davam edən yekun sülh danışıqları, nəticədə tərəflər arasında münasibətlərin normallaşması ilə nəticələndi.[66] 300.000-dən çox insanın iştirak etdiyi Yapon işğallarının miqyası, 1944-cü ildə Normandiya desantlarına qədər onları dəniz yolu ilə edilən ən böyük işğallar kimi qeyd etdi.
▲
●
Daha sonra Jin Joseonun işğalı
İki Jurchen döyüşçüsü və onların atlarını təsvir edən Koreya rəsmi ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1627 Jan 1 - Mar 1

Daha sonra Jin Joseonun işğalı

Korean Peninsula
1627-ci ilin ilkin mərhələlərində, Şahzadə Aminin rəhbərliyi altında, Sonrakı Cin, Coseon işğalına başladı və bu, üç aydan sonra Sonrakı Cinin Coseon üzərində qolu münasibəti tətbiq etməsi ilə başa çatdı.Buna baxmayaraq, Coseon Ming sülaləsi ilə əlaqə saxlamağa davam etdi və Sonrakı Cinlərə müqavimət göstərdi.İşğalın fonunda Coseonun 1619-cu ildə Sonrakı Cinlərə qarşı Mingə hərbi dəstəyi və 1623-cü ildə Kral Qvanqhaequnun İnco ilə əvəz olunduğu Cosonda siyasi çevriliş, ardınca 1624-cü ildə Yi Qvalın uğursuz üsyanı iştirak edirdi. güclü Ming tərəfdarı və anti-Jurchen mövqe tutaraq, İncoya Sonradan Cin ilə əlaqələri kəsməyə təsir etdi, Ming General Mao Wenlongun Jurchenlərə qarşı hərbi fəaliyyəti isə Joseon tərəfindən dəstəkləndi.[67]Sonrakı Cin işğalı Aminin başçılıq etdiyi 30.000 güclü qüvvə ilə başladı, ilkin müqavimətlə qarşılaşdı, lakin tez bir zamanda Coseon müdafiəsini alt-üst etdi və 1627-ci ilin yanvar ayının sonunda Pxenyan da daxil olmaqla bir neçə əsas yeri ələ keçirdi. Kral İnco cavab olaraq Seuldan qaçaraq sülh danışıqlarına başladı.Sonrakı müqavilə Joseondan Ming dövrünün adından imtina etməyi, girov təklif etməyi və qarşılıqlı ərazi suverenliyinə hörmət etməyi tələb etdi.Bununla belə, Jin ordusunun Mukdenə geri çəkilməsinə baxmayaraq, Coseon Ming ilə ticarəti davam etdirdi və müqavilənin şərtlərinə tam əməl etmədi, bu da Honq Tayjinin şikayətlərinə səbəb oldu.[68]İstiladan sonrakı dövr, Sonrakı Cinin öz çətinliklərini yüngülləşdirmək üçün Cosondan iqtisadi güzəştlər götürdüyünü gördü.1636-cı ildə Manchus diplomatik şərtlərdə dəyişiklik tələb etdikdə ikisi arasındakı narahat münasibətlər daha da kəskinləşdi və bu, Joseon tərəfindən rədd edildi və daha çox münaqişəyə səbəb oldu.General Yuan Chonghuanın impiçmentindən sonra Ming-in münaqişədə iştirakı azaldı və 1629-cu ildə Mao Wenlongun icazəsiz hərəkətlərinə görə edam edilməsi münasibətləri daha da gərginləşdirdi, Yuan edamı imperiya hakimiyyətini gücləndirmək üçün bir vasitə kimi əsaslandırdı.[69]
▲
●
Play button
1636 Dec 9 - 1637 Jan 30

Qing'in Joseona işğalı

Korean Peninsula
1636-cı ildə Koreyaya İkinci Mançu işğalı Şərqi Asiya tarixində kritik bir nöqtə oldu, çünki Qing sülaləsi Min sülaləsinin bölgədəki təsirini sıxışdırmağa çalışdı və nəticədə Mingə uyğunlaşdırılmış Coseon Koreya ilə birbaşa qarşıdurma yarandı.İşğal artan gərginlik və anlaşılmazlıqların mürəkkəb qarşılıqlı təsiri ilə baş verdi.Əsas hadisələrə şiddətli döyüşlər və mühasirələr, xüsusilə də Kral İnconun alçaldıcı şəkildə təslim olması və kral girovlarının götürülməsi kimi Coseona sərt tələblərin qoyulması ilə nəticələnən Namhan Dağ Qalasının əhəmiyyətli mühasirəsi daxil idi.İşğalın nəticələri Joseon üçün dərin təsir göstərdi, onun daxili və xarici siyasətinə təsir etdi.Gizli inciklik hissi və Ming sülaləsinin mədəni irsini qorumaq əzmi ilə birləşən Qing ilə açıq-aşkar bir qolu əlaqəsi var idi.Bu mürəkkəb əhval-ruhiyyə rəsmi tabeçilik və şəxsi itaətsizlik kimi ikili siyasətə gətirib çıxardı.İşğalın travması Joseonun sonrakı hərbi və diplomatik səylərinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi, o cümlədən Kral Hyojong-un suverenlik və muxtariyyət üçün uzun müddət davam edən istəyi əks etdirən Qingə qarşı şimal ekspedisiyasına başlamaq üçün iddialı, lakin icra olunmamış planı.Qing fəthinin nəticələri Koreyanın hüdudlarından xeyli kənara çıxdı.Qing'in Coseona qarşı uğuru sülalənin Şərqi Asiyada dominant gücə çevrilməsinin simvolu idi və Ming sülaləsinin bölgədəki nüfuzunu qəti şəkildə azaldır.Bu dəyişikliyin davamlı nəticələri oldu, Şərqi Asiyanın siyasi mənzərəsini yenidən formalaşdırdı və əsrlər boyu davam edəcək regionun güc dinamikası üçün zəmin yaratdı, Koreya tarixinin gedişinə və onun regiondakı strateji mövqeyinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir etdi.
▲
●
Donghak üsyanı
Donqak üsyanı Koreyada kəndlilərin və Donqak dininin ardıcıllarının başçılıq etdiyi silahlı üsyan idi. ©HistoryMaps
1894 Jan 11 - 1895 Dec 25

Donghak üsyanı

Korean Peninsula
Koreyada 1892-ci ildə yerli hakim Co Byonq-qapın zülm siyasəti ilə alovlanan Donqak Kəndli İnqilabı 1894-cü il yanvarın 11-də başladı və 1895-ci il dekabrın 25-dək davam etdi. Donqak hərəkatının davamçılarının rəhbərlik etdiyi kəndli üsyanı başladı. Qobu-gunda və əvvəlcə liderlər Jeon Bong-jun və Kim Gae-nam tərəfindən idarə edildi.Yi Yong-tae və Jeon Bong-cunun müvəqqəti geri çəkilməsi kimi üsyanın yatırılması kimi erkən uğursuzluqlara baxmayaraq, üsyançılar Paektu dağında yenidən toplandılar.Aprel ayında Qobunu geri aldılar, Hvanqtojae döyüşündə və Hvanqryonq çayı döyüşündə qələbələr qazandılar və Jeonju qalasını ələ keçirdilər.May ayında Jeonju müqaviləsindən sonra zəif sülh əldə edildi, baxmayaraq ki, bölgənin sabitliyi yay boyu təhlükəli olaraq qaldı.Artan üsyandan təhlükə hiss edən Coseon hökuməti Qing sülaləsindən kömək istədi və bu, 2700 Qing əsgərinin yerləşdirilməsinə səbəb oldu.Tientsin Konvensiyasına zidd olan və Yaponiyaya açıqlanmayan bu müdaxiləBirinci Çin-Yapon müharibəsinə səbəb oldu.Bu münaqişə Çinin Koreyadakı təsirini əhəmiyyətli dərəcədə azaldıb və Çinin Özünü Gücləndirmə Hərəkatını sarsıtdı.Müharibədən sonraYaponiyanın Koreyada artan iştirakı və təsiri Donghak üsyançılarının narahatlığını artırdı.Buna cavab olaraq, üsyançı liderlər sentyabrdan oktyabr ayına qədər Samryedə toplaşdılar və nəticədə Qonqjuya hücum etmək üçün 25.000-200.000 əsgərdən ibarət bir qüvvə topladılar.Üsyançılar Ugeumchi döyüşündə sarsıdıcı məğlubiyyətə uğradıqda, Taein döyüşündə növbəti məğlubiyyətlə üzləşdikdə üsyan böyük uğursuzluqla üzləşdi.Bu itkilər inqilabın sonunun başlanğıcı oldu, onun liderləri 1895-ci ilin martında kütləvi şəkildə asılaraq edam edildi, çünki həmin ilin yazında döyüşlər davam etdi.Donqak Kəndli İnqilabı daxili zülmə və xarici müdaxiləyə qarşı dərin müqaviməti ilə 19-cu əsrin sonunda Koreyanın ictimai-siyasi mənzərəsini yenidən formalaşdırdı.
▲
●
1897 - 1910
Müasir tarixornament
Koreya İmperiyası
Koreya İmperiyasının Gojong ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1897 Jan 1 - 1910

Koreya İmperiyası

Korean Peninsula
1897-ci ilin oktyabrında Kral Qojonq tərəfindən elan edilən Koreya İmperiyası Coseon sülaləsinin müasir dövlətə keçidini qeyd etdi.Bu dövr ordunu, iqtisadiyyatı, torpaq sistemlərini, təhsili və sənayeni modernləşdirmək və qərbləşdirmək məqsədi daşıyan Gwangmu İslahatını gördü.İmperiya 1910-cu ilin avqustunda KoreyanınYaponiyaya ilhaqına qədər mövcud idi. İmperatorluğun yaranması KoreyanınÇinlə qohumluq münasibətlərinə və Qərb ideyalarının təsirinə cavab idi.Qojonqun Rusiya sürgünündən qayıtması imperiyanın elan edilməsinə səbəb oldu, Qvanqmu ili 1897-ci ildə yeni dövrün başlanğıcı idi. İlkin xarici skeptisizmə baxmayaraq, bəyannamə tədricən beynəlxalq səviyyədə tanındı.Qısa mövcudluğu dövründə Koreya İmperiyası əhəmiyyətli islahatlar həyata keçirdi.Mühafizəkar və mütərəqqi məmurların qarışığının rəhbərlik etdiyi Qvanqmu İslahatı, bu dəyişiklikləri maliyyələşdirmək üçün kiçik vergiləri canlandırdı, imperiya hökumətinin sərvətini artırdı və sonrakı islahatlara imkan verdi.Ordu 1897-ci ilə qədər Rusiyanın köməyi ilə modernləşdirildi və müasir donanmanın yaradılması və sənayeləşməni təşviq etmək üçün səylər göstərildi.Vergitutma üçün mülkiyyət hüququnu daha yaxşı müəyyənləşdirmək məqsədi daşıyan torpaq islahatları başladıldı, lakin daxili müqavimətlə üzləşdi.Koreya İmperiyası diplomatik problemlərlə üzləşdi, xüsusən də Yaponiya.1904-cü ildə Yaponiyanın artan nüfuzu fonunda Koreya böyük dövlətlər tərəfindən tanınan neytrallığını elan etdi.Bununla belə, 1905-ci il Taft-Katsura Memorandumu ABŞ-ın Koreya ilə bağlı Yaponiya rəhbərliyini qəbul etdiyinə işarə etdi.Bu, Rus-Yapon müharibəsini sona çatdıran və Yaponiyanın Koreyadakı təsirini təsdiq edən 1905-ci il Portsmut Müqaviləsindən əvvəl idi.İmperator Qojonq suverenliyi qorumaq üçün gizli diplomatiyaya ümidsiz cəhdlər etdi, lakin artan Yapon nəzarəti və daxili iğtişaşlarla üzləşdi, bu da 1907-ci ildə taxtdan imtinasına səbəb oldu [70.]İmperator Sunjonqun yüksəlişi Yaponiyanın 1907-ci il müqaviləsi ilə Koreyanı daha möhkəm başa düşdüyünü və yaponların hökumət rollarında iştirakını artırdığını gördü.Bu, Koreya hərbi qüvvələrinin tərksilah edilməsinə və dağılmasına səbəb oldu və saleh orduların silahlı müqavimətinə təkan verdi və nəticədə Yapon qüvvələri tərəfindən yatırıldı.1908-ci ilə qədər Koreya rəsmilərinin əhəmiyyətli bir faizi yapon idi, Koreya rəsmilərini yerindən qoydu və 1910-cu ildə Yaponiyanın Koreyanı ilhaqına zəmin yaratdı.Bu siyasi çətinliklərə baxmayaraq, Koreya İmperiyası iqtisadi irəliləyişləri idarə etdi.1900-cü ildə adambaşına düşən ÜDM xüsusilə yüksək idi və bu dövr müasir Koreya müəssisələrinin başlanğıcını gördü, bəziləri bu günə qədər sağ qaldı.Bununla belə, iqtisadiyyat Yaponiya məhsullarının axını və inkişaf etməmiş bank sistemi ilə təhdid edirdi.Qeyd edək ki, bu dövrdə şirkətlərin qurulmasında imperatora yaxın şəxslər əsas rol oynayıblar.[71]
▲
●
Koreya Yaponiya hakimiyyəti altında
Yapon dəniz piyadaları Unyodan Qanqva yaxınlığındakı Yeonjonq adasına enir ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1910 Jan 1 - 1945

Koreya Yaponiya hakimiyyəti altında

Korean Peninsula
1910-cu ildə Yaponiya-Koreya İlhaq Müqaviləsi ilə başlayan KoreyadaYapon hökmranlığı dövründə Koreyanın suverenliyi ciddi mübahisələrə məruz qaldı.Yaponiya müqavilənin qanuni olduğunu iddia etdi, lakin Koreya onun qüvvəyə minməsi ilə mübahisə etdi, onun təzyiq altında və Koreya İmperatorunun lazımi razılığı olmadan imzalandığını iddia etdi.[72] Koreyanın Yapon hökmranlığına qarşı müqaviməti Ədalətli Ordunun formalaşması ilə təcəssüm olundu.Yaponiyanın Koreya mədəniyyətini sıxışdırmaq və müstəmləkədən iqtisadi fayda əldə etmək cəhdlərinə baxmayaraq, qurduqları infrastrukturun çoxu sonradan Koreya Müharibəsində məhv edildi.[73]1919-cu ilin yanvarında İmperator Qojonqun ölümü Yaponiya hakimiyyətinə qarşı bir sıra ümummilli etiraz aksiyalarına səbəb olan 1 Mart Hərəkatına səbəb oldu.Vudro Vilsonun öz müqəddəratını təyinetmə prinsipləri ilə təhrik edilən təxminən 2 milyon Koreyalı iştirak etdi, baxmayaraq ki, Yapon qeydləri daha az olduğunu göstərir.Etirazlar yaponlar tərəfindən vəhşicəsinə yatırıldı, nəticədə təxminən 7000 koreyalı öldü.[74] Bu üsyan Cənubi Koreyanın konstitusiyasında 1919-cu ildən 1948-ci ilə qədər onun qanuni hökuməti kimi tanınan Şanxayda Koreya Respublikasının Müvəqqəti Hökumətinin formalaşmasına səbəb oldu [. 75]Yapon hökmranlığı altında təhsil siyasətləri həm yapon, həm də koreyalı tələbələrə təsir edən dilə görə ayrılmışdı.Koreyada kurrikulumda Koreya dili və tarixinin tədrisinə məhdudiyyətlər qoyulmaqla köklü dəyişikliklər edildi.1945-ci ilə qədər, bu çətinliklərə baxmayaraq, Koreyada savadlılıq səviyyəsi 22%-ə çatmışdı.[76] Bundan əlavə, Yapon siyasətləri koreyalılar üçün məcburi Yapon adları və Koreya dilində qəzetlərin qadağan edilməsi kimi mədəni assimilyasiyanı tətbiq etdi.Mədəni əsərlər də talan edilib, 75.311 əşya Yaponiyaya aparılıb.[77]Koreya Azadlıq Ordusu (KLA) Çində və digər yerlərdə sürgün edilmiş koreyalılardan ibarət Koreya müqavimətinin simvoluna çevrildi.Onlar Çin-Koreya sərhədində yapon qüvvələrinə qarşı partizan müharibəsi aparırdılar və Çin və Cənub-Şərqi Asiyada müttəfiqlərin əməliyyatlarının bir hissəsi idilər.QAT-ı Xalq Azadlıq Ordusu və Milli İnqilab Ordusu kimi digər müqavimət ordularına qoşulan on minlərlə Koreyalı dəstəklədi.1945-ci ildə Yaponiyanın təslim olmasından sonra Koreya inzibati və texniki ekspertizada əhəmiyyətli bir boşluqla üzləşdi.Əhalinin kiçik bir faizini təşkil edən, lakin şəhər mərkəzlərində və peşə sahələrində əhəmiyyətli gücə malik olan Yaponiya vətəndaşları qovuldular.Bu, Koreyanın əsasən aqrar olan Koreya əhalisini yenidən qurmağa və onilliklər boyu müstəmləkə işğalından keçməyə məcbur etdi.[78]
▲
●
Koreya müharibəsi
ABŞ-ın 1-ci Dəniz Diviziyasının sütunu Chosin su anbarından qoparkən Çin xətlərindən keçir. ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1950 Jun 25 - 1953 Jul 27

Koreya müharibəsi

Korean Peninsula
Soyuq Müharibə dövründə əhəmiyyətli qarşıdurma olan Koreya Müharibəsi 25 iyun 1950-ci ildə Çin və Sovet İttifaqının dəstəklədiyi Şimali Koreyanın ABŞ və BMT-dəki müttəfiqləri tərəfindən dəstəklənən Cənubi Koreyaya təcavüzü ilə başladı.15 avqust 1945-ci ildəYaponiyanın təslim olması və Koreya üzərində 35 illik hakimiyyətinə son qoyandan sonra 38-ci paraleldə ABŞ və Sovet qüvvələrini işğal edərək Koreyanın bölünməsi nəticəsində düşmənçilik yaranıb.1948-ci ilə qədər bu bölgü iki antaqonist dövlətə - Kim İr Senin başçılıq etdiyi kommunist Şimali Koreya və Sinqman Rinin başçılığı altında kapitalist Cənubi Koreyaya çevrildi.Hər iki rejim sərhədi daimi olaraq tanımaqdan imtina edib və bütün yarımadanın suverenliyini iddia edib.[79]38-ci paralel boyunca toqquşmalar və Şimalın dəstəklədiyi Cənubda üsyan, müharibəyə səbəb olan Şimali Koreyanın işğalı üçün zəmin yaratdı.Təhlükəsizlik Şurasını boykot edən SSRİ-nin müxalifəti olmayan BMT Cənubi Koreyanı dəstəkləmək üçün 21 ölkədən, əsasən də ABŞ hərbçilərindən ibarət qüvvə toplamaqla cavab verdi.Bu beynəlxalq səy BMT-nin himayəsi altında ilk böyük hərbi əməliyyat oldu.[80]Şimali Koreyanın ilkin irəliləyişləri Cənubi Koreya və Amerika qüvvələrini kiçik bir müdafiə anklavına, Pusan ​​Perimetrinə itələdi.1950-ci ilin sentyabrında İnçonda BMT-nin cəsarətli əks-hücum əməliyyatı, Şimali Koreya qüvvələrinin qarşısını kəsərək geri çəkərək vəziyyəti dəyişdirdi.Bununla belə, 1950-ci ilin oktyabrında Çin qüvvələri daxil olduqdan sonra müharibənin rəngi dəyişdi və BMT qoşunlarını Şimali Koreyadan geri çəkilməyə məcbur etdi.Bir sıra hücumlar və əks-hücumlardan sonra cəbhə xətti 38-ci paraleldəki ilkin diviziyanın yaxınlığında sabitləşdi.[81]Şiddətli döyüşlərə baxmayaraq, nəticədə cəbhə ilkin bölgü xəttinə yaxın sabitləşdi və nəticədə dalana dirəndi.27 iyul 1953-cü ildə iki Koreyanı ayırmaq üçün DMZ-ni yaradan Koreya Sülh Müqaviləsi imzalandı, baxmayaraq ki, rəsmi sülh müqaviləsi heç vaxt bağlanmadı.2018-ci ildən etibarən hər iki Koreya münaqişənin davam edən xarakterini nümayiş etdirərək müharibəni rəsmi şəkildə bitirməkdə maraqlıdır.[82]Koreya Müharibəsi 20-ci əsrin ən dağıdıcı münaqişələrindən biri idi, mülki itkilər İkinci Dünya Müharibəsi və Vyetnam Müharibəsindəkilərdən çox idi, hər iki tərəf tərəfindən törədilən əhəmiyyətli vəhşiliklər və Koreyada geniş dağıntılar oldu.Münaqişədə təqribən 3 milyon insan həlak oldu və bombardmanlar Şimali Koreyaya böyük ziyan vurdu.Müharibə həmçinin 1,5 milyon Şimali Koreyalının qaçmasına səbəb oldu və müharibənin mirasına əhəmiyyətli bir qaçqın böhranı əlavə etdi.[83]
▲
●
Koreya bölməsi
Ay və Kim demarkasiya xətti üzərində əl sıxır ©Image Attribution forthcoming. Image belongs to the respective owner(s).
1953 Jan 1 - 2022

Koreya bölməsi

Korean Peninsula
Koreyanın iki ayrı quruma bölünməsiYaponiyanın 15 avqust 1945-ci ildə təslim olması Müttəfiq dövlətləri Koreyanın özünü idarəçiliyinin gələcəyini düşünməyə vadar edən İkinci Dünya Müharibəsinin sona çatmasından qaynaqlanır.Əvvəlcə Koreya yapon işğalından azad edilməli və müttəfiqlər tərəfindən razılaşdırıldığı kimi beynəlxalq qəyyumluğa verilməli idi.38-ci paraleldə bölgü Birləşmiş Ştatlar tərəfindən təklif edilmiş və Sovet İttifaqı tərəfindən razılaşdırılmış, qəyyumluq təşkil edilənə qədər müvəqqəti tədbir kimi nəzərdə tutulmuşdur.Bununla belə, Soyuq Müharibənin başlaması və danışıqlarda uğursuzluq Koreyanı qeyri-müəyyən vəziyyətdə qoyaraq, qəyyumluq haqqında hər hansı razılaşmanı ləğv etdi.1948-ci ilə qədər ayrı-ayrı hökumətlər quruldu: Cənubi Koreya Respublikası avqustun 15-də və Şimali Koreya Xalq Demokratik Respublikası sentyabrın 9-da, hər biri müvafiq olaraq ABŞ və Sovet İttifaqı tərəfindən dəstəkləndi.İki Koreya arasında gərginlik 25 iyun 1950-ci ildə Şimalın Cənuba hücumu ilə nəticələndi və 1953-cü ilə qədər davam edən Koreya Müharibəsi başladı. Böyük itki və dağıntılara baxmayaraq, münaqişə dalana dirəndi və Koreya Hərbisizləşdirilmiş Zonasının yaradılmasına gətirib çıxardı ( DMZ), o vaxtdan bəri Şimali və Cənubi Koreya arasındakı bölünmənin davamlı simvolu olaraq qalır.2018-ci ildə Koreyalararası sammitlər zamanı əhəmiyyətli irəliləyişlə barışıq və yenidən birləşmə istiqamətində səylər fasilələrlə davam etdi.27 aprel 2018-ci ildə hər iki Koreyanın liderləri sülh və birləşmə istiqamətində addımlar barədə razılığa gələn Panmunjom Bəyannaməsini imzaladılar.Tərəqqiyə mühafizə postlarının sökülməsi və hərbi gərginliyi azaltmaq üçün bufer zonalarının yaradılması daxildir.12 dekabr 2018-ci il tarixində tarixi bir hərəkətlə hər iki tərəfin əsgərləri sülh və əməkdaşlıq jesti olaraq ilk dəfə Hərbi Demarkasiya Xəttini keçdilər.[84]
▲
●

Appendices



APPENDIX 1

THE HISTORY OF KOREAN BBQ


Play button




APPENDIX 2

The Origins of Kimchi and Soju with Michael D. Shin


Play button




APPENDIX 3

HANBOK, Traditional Korean Clothes


Play button




APPENDIX 4

Science in Hanok (The Korean traditional house)


Play button

Characters



Geunchogo of Baekje

Geunchogo of Baekje

13th King of Baekje

Dae Gwang-hyeon

Dae Gwang-hyeon

Last Crown Prince of Balhae

Choe Museon

Choe Museon

Goryeo Military Commander

Gang Gam-chan

Gang Gam-chan

Goryeo Military Commander

Muyeol of Silla

Muyeol of Silla

Unifier of the Korea's Three Kingdoms

Jeongjo of Joseon

Jeongjo of Joseon

22nd monarch of the Joseon dynasty

Empress Myeongseong

Empress Myeongseong

Empress of Korea

Hyeokgeose of Silla

Hyeokgeose of Silla

Founder of Silla

Gwanggaeto the Great

Gwanggaeto the Great

Nineteenth Monarch of Goguryeo

Taejong of Joseon

Taejong of Joseon

Third Ruler of the Joseon Dynasty

Kim Jong-un

Kim Jong-un

Supreme Leader of North Korea

Yeon Gaesomun

Yeon Gaesomun

Goguryeo Dictator

Seon of Balhae

Seon of Balhae

10th King of Balhae

Syngman Rhee

Syngman Rhee

First President of South Korea

Taejodae of Goguryeo

Taejodae of Goguryeo

Sixth Monarch of Goguryeo

Taejo of Goryeo

Taejo of Goryeo

Founder of the Goryeo Dynasty

Gojong of Korea

Gojong of Korea

First Emperor of Korea

Go of Balhae

Go of Balhae

Founder of Balhae

Gongmin of Goryeo

Gongmin of Goryeo

31st Ruler of Goryeo

Kim Jong-il

Kim Jong-il

Supreme Leader of North Korea

Yi Sun-sin

Yi Sun-sin

Korean Admiral

Kim Il-sung

Kim Il-sung

Founder of North Korea

Jizi

Jizi

Semi-legendary Chinese Sage

Choe Je-u

Choe Je-u

Founder of Donghak

Yeongjo of Joseon

Yeongjo of Joseon

21st monarch of the Joseon Dynasty

Gyeongsun of Silla

Gyeongsun of Silla

Final Ruler of Silla

Park Chung-hee

Park Chung-hee

Dictator of South Korea

Onjo of Baekje

Onjo of Baekje

Founder of Baekje

Mun of Balhae

Mun of Balhae

Third Ruler of Balhae

Taejo of Joseon

Taejo of Joseon

Founder of Joseon Dynasty

Sejong the Great

Sejong the Great

Fourth Ruler of the Joseon Dynasty

Empress Gi

Empress Gi

Empress of Toghon Temür

Gim Yu-sin

Gim Yu-sin

Korean Military General

Jang Bogo

Jang Bogo

Sillan Maritime Figure

Footnotes



  1. Eckert, Carter J.; Lee, Ki-Baik (1990). Korea, old and new: a history. Korea Institute Series. Published for the Korea Institute, Harvard University by Ilchokak. ISBN 978-0-9627713-0-9, p. 2.
  2. Eckert & Lee 1990, p. 9.
  3. 金両基監修『韓国の歴史』河出書房新社 2002, p.2.
  4. Sin, Hyong-sik (2005). A Brief History of Korea. The Spirit of Korean Cultural Roots. Vol. 1 (2nd ed.). Seoul: Ewha Womans University Press. ISBN 978-89-7300-619-9, p. 19.
  5. Pratt, Keith (2007). Everlasting Flower: A History of Korea. Reaktion Books. p. 320. ISBN 978-1-86189-335-2, p. 63-64.
  6. Seth, Michael J. (2011). A History of Korea: From Antiquity to the Present. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-6715-3. OCLC 644646716, p. 112.
  7. Kim Jongseo, Jeong Inji, et al. "Goryeosa (The History of Goryeo)", 1451, Article for July 934, 17th year in the Reign of Taejo.
  8. Bale, Martin T. 2001. Archaeology of Early Agriculture in Korea: An Update on Recent Developments. Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association 21(5):77-84. Choe, C.P. and Martin T. Bale 2002. Current Perspectives on Settlement, Subsistence, and Cultivation in Prehistoric Korea. Arctic Anthropology 39(1-2):95-121. Crawford, Gary W. and Gyoung-Ah Lee 2003. Agricultural Origins in the Korean Peninsula. Antiquity 77(295):87-95. Lee, June-Jeong 2001. From Shellfish Gathering to Agriculture in Prehistoric Korea: The Chulmun to Mumun Transition. PhD dissertation, University of Wisconsin-Madison, Madison. Proquest, Ann Arbor. Lee, June-Jeong 2006. From Fisher-Hunter to Farmer: Changing Socioeconomy during the Chulmun Period in Southeastern Korea, In Beyond "Affluent Foragers": The Development of Fisher-Hunter Societies in Temperate Regions, eds. by Grier, Kim, and Uchiyama, Oxbow Books, Oxford.
  9. Lee 2001, 2006.
  10. Choe and Bale 2002.
  11. Im, Hyo-jae 2000. Hanguk Sinseokgi Munhwa [Neolithic Culture in Korea]. Jibmundang, Seoul.
  12. Lee 2001.
  13. Choe and Bale 2002, p.110.
  14. Crawford and Lee 2003, p. 89.
  15. Lee 2001, p.323.
  16. Ahn, Jae-ho (2000). "Hanguk Nonggyeongsahoe-eui Seongnib (The Formation of Agricultural Society in Korea)". Hanguk Kogo-Hakbo (in Korean). 43: 41–66.
  17. Lee, June-Jeong (2001). From Shellfish Gathering to Agriculture in Prehistoric Korea: The Chulmun to Mumun Transition. Madison: University of Wisconsin-Madison Press.
  18. Bale, Martin T. (2001). "Archaeology of Early Agriculture in Korea: An Update on Recent Developments". Bulletin of the Indo-Pacific Prehistory Association. 21 (5): 77–84.
  19. Rhee, S. N.; Choi, M. L. (1992). "Emergence of Complex Society in Prehistoric Korea". Journal of World Prehistory. 6: 51–95. doi:10.1007/BF00997585. S2CID 145722584.
  20. Janhunen, Juha (2010). "Reconstructing the Language Map of Prehistorical Northeast Asia". Studia Orientalia (108): 281–304. ... there are strong indications that the neighbouring Baekje state (in the southwest) was predominantly Japonic-speaking until it was linguistically Koreanized."
  21. Kim, Djun Kil (2014). The History of Korea, 2nd Edition. ABC-CLIO. p. 8. ISBN 9781610695824.
  22. "Timeline of Art and History, Korea, 1000 BC – 1 AD". Metropolitan Museum of Art.
  23. Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 〈Korean History in Maps〉, 2014, pp.18-20.
  24. Records of the Three Kingdomsof the Biographies of the Wuhuan, Xianbei, and Dongyi.
  25. Records of the Three Kingdoms,Han dynasty(韓),"有三種 一曰馬韓 二曰辰韓 三曰弁韓 辰韓者古之辰國也".
  26. Book of the Later Han,Han(韓),"韓有三種 一曰馬韓 二曰辰韓 三曰弁辰 … 凡七十八國 … 皆古之辰國也".
  27. Escher, Julia (2021). "Müller Shing / Thomas O. Höllmann / Sonja Filip: Early Medieval North China: Archaeological and Textual Evidence". Asiatische Studien - Études Asiatiques. 74 (3): 743–752. doi:10.1515/asia-2021-0004. S2CID 233235889.
  28. Pak, Yangjin (1999). "Contested ethnicities and ancient homelands in northeast Chinese archaeology: the case of Koguryo and Puyo archaeology". Antiquity. 73 (281): 613–618. doi:10.1017/S0003598X00065182. S2CID 161205510.
  29. Byington, Mark E. (2016), The Ancient State of Puyŏ in Northeast Asia: Archaeology and Historical Memory, Cambridge (Massachusetts) and London: Harvard University Asia Center, ISBN 978-0-674-73719-8, pp. 20–30.
  30. "夫餘本屬玄菟", Dongyi, Fuyu chapter of the Book of the Later Han.
  31. Lee, Hee Seong (2020). "Renaming of the State of King Seong in Baekjae and His Political Intention". 한국고대사탐구학회. 34: 413–466.
  32. 임기환 (1998). 매구루 (買溝婁 [Maeguru]. 한국민족문화대백과사전 [Encyclopedia of Korean Culture] (in Korean). Academy of Korean Studies.
  33. Byeon, Tae-seop (변태섭) (1999). 韓國史通論 (Hanguksa tongnon) [Outline of Korean history] (4th ed.). Seoul: Samyeongsa. ISBN 978-89-445-9101-3., p. 49.
  34. Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 2014, Korean History in Maps, Cambridge University Press, pp. 44–49, 52–60.
  35. "한국사데이터베이스 비교보기 > 風俗·刑政·衣服은 대략 高[句]麗·百濟와 같다". Db.history.go.kr.
  36. Hong, Wontack (2005). "The Puyeo-Koguryeo Ye-maek the Sushen-Yilou Tungus, and the Xianbei Yan" (PDF). East Asian History: A Korean Perspective. 1 (12): 1–7.
  37. Susan Pares, Jim Hoare (2008). Korea: The Past and the Present (2 vols): Selected Papers From the British Association for Korean Studies Baks Papers Series, 1991–2005. Global Oriental. pp. 363–381. ISBN 9789004217829.
  38. Chosun Education (2016). '[ 기획 ] 역사로 살펴본 한반도 인구 추이'.
  39. '사단법인 신라문화진흥원 – 신라의 역사와 문화'. Archived from the original on 2008-03-21.
  40. '사로국(斯盧國) ─ The State of Saro'.
  41. 김운회 (2005-08-30). 김운회의 '대쥬신을 찾아서' 금관의 나라, 신라. 프레시안. 
  42. "성골 [聖骨]". Empas Encyclopedia. Archived from the original on 2008-06-20.
  43. "The Bone Ranks and Hwabaek". Archived from the original on 2017-06-19.
  44. "구서당 (九誓幢)". e.g. Encyclopedia of Korean Culture.
  45. "Cultural ties put Iran, S Korea closer than ever for cooperation". Tehran Times. 2016-05-05.
  46. (2001). Kaya. In The Penguin Archaeology Guide, edited by Paul Bahn, pp. 228–229. Penguin, London.
  47. Barnes, Gina L. (2001). Introducing Kaya History and Archaeology. In State Formation in Korea: Historical and Archaeological Perspectives, pp. 179–200. Curzon, London, p. 180-182.
  48. 백승옥. 2004, "安羅高堂會議'의 성격과 安羅國의 위상", 지역과 역사, vol.0, no.14 pp.7-39.
  49. Farris, William (1996). "Ancient Japan's Korean Connection". Korean Studies. 20: 6-7. doi:10.1353/ks.1996.0015. S2CID 162644598.
  50. Barnes, Gina (2001). Introducing Kaya History and Archaeology. In State Formation in Korea: Historical and Archaeological Perspectives. London: Curzon. p. 179-200.
  51. Lee Injae, Owen Miller, Park Jinhoon, Yi Hyun-Hae, 2014, Korean History in Maps, Cambridge University Press, pp. 44-49, 52-60.
  52. "Malananta bring Buddhism to Baekje" in Samguk Yusa III, Ha & Mintz translation, pp. 178-179.
  53. Woodhead, Linda; Partridge, Christopher; Kawanami, Hiroko; Cantwell, Cathy (2016). Religion in the Modern World- Traditions and Transformations (3rd ed.). London and New York: Routledge. pp. 96–97. ISBN 978-0-415-85881-6.
  54. Adapted from: Lee, Ki-baik. A New History of Korea (Translated by Edward W. Wagner with Edward J. Shultz), (Cambridge, MA:Harvard University Press, 1984), p. 51. ISBN 0-674-61576-X
  55. "國人謂始祖赫居世至眞德二十八王 謂之聖骨 自武烈至末王 謂之眞骨". 三國史記. 654. Retrieved 2019-06-14.
  56. Shin, Michael D., ed. (2014). Korean History in Maps: From Prehistory to the Twenty-first Century. Cambridge University Press. p. 29. ISBN 978-1-107-09846-6. The Goguryeo-Tang War | 645–668.
  57. Seth, Michael J. (2010). A history of Korea: From antiquity to the present. Lanham: Rowman & Littlefield. ISBN 9780742567177, p. 44.
  58. Lee, Kenneth B. (1997). Korea and East Asia: The story of a phoenix. Westport: Praeger. ISBN 9780275958237, p. 17.
  59. "Different Names for Hangeul". National Institute of Korean Language. 2008. Retrieved 3 December 2017.
  60. Hannas, W[illia]m C. (1997). Asia's Orthographic Dilemma. University of Hawaiʻi Press. ISBN 978-0-8248-1892-0, p. 57.
  61. Pratt, Rutt, Hoare, 1999. Korea: A Historical and Cultural Dictionary. Routledge.
  62. "明史/卷238 – 維基文庫，自由的圖書館". zh.wikisource.org.
  63. Ford, Shawn. "The Failure of the 16th Century Japanese Invasions of Korea" 1997.
  64. Lewis, James (December 5, 2014). The East Asian War, 1592–1598: International Relations, Violence and Memory. Routledge. pp. 160–161. ISBN 978-1317662747.
  65. "Seonjo Sillok, 31년 10월 12일 7번, 1598". Records of the Joseon Dynasty.
  66. Turnbull, Stephen; Samurai Invasions of Korea 1592–1598, pp. 5–7.
  67. Swope, Kenneth (2014), The Military Collapse of China's Ming Dynasty, Routledge, p. 23.
  68. Swope 2014, p. 65.
  69. Swope 2014, p. 65-66.
  70. Hulbert, Homer B. (1904). The Korea Review, p. 77.
  71. Chu, Zin-oh. "독립협회와 대한제국의 경제정책 비 연구" (PDF).
  72. Kawasaki, Yutaka (July 1996). "Was the 1910 Annexation Treaty Between Korea and Japan Concluded Legally?". Murdoch University Journal of Law. 3 (2).
  73. Kim, C. I. Eugene (1962). "Japanese Rule in Korea (1905–1910): A Case Study". Proceedings of the American Philosophical Society. 106 (1): 53–59. ISSN 0003-049X. JSTOR 985211.
  74. Park, Eun-sik (1972). 朝鮮独立運動の血史 1 (The Bloody History of the Korean Independence Movement). Tōyō Bunko. p. 169.
  75. Lee, Ki-baik (1984). A New History of Korea. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-61576-2, pp. 340–344.
  76. The New Korea”, Alleyne Ireland 1926 E.P. Dutton & Company pp.198–199.
  77. Kay Itoi; B. J. Lee (2007-10-17). "Korea: A Tussle over Treasures — Who rightfully owns Korean artifacts looted by Japan?". Newsweek.
  78. Morgan E. Clippinger, “Problems of the Modernization of Korea: the Development of Modernized Elites Under Japanese Occupation” ‘’Asiatic Research Bulletin’’ (1963) 6#6 pp 1–11.
  79. Millett, Allan. "Korean War". britannica.com.
  80. United Nations Security Council Resolution 83.
  81. Devine, Robert A.; Breen, T.H.; Frederickson, George M.; Williams, R. Hal; Gross, Adriela J.; Brands, H.W. (2007). America Past and Present. Vol. II: Since 1865 (8th ed.). Pearson Longman. pp. 819–21. ISBN 978-0321446619.
  82. He, Kai; Feng, Huiyun (2013). Prospect Theory and Foreign Policy Analysis in the Asia Pacific: Rational Leaders and Risky Behavior. Routledge. p. 50. ISBN 978-1135131197.
  83. Fisher, Max (3 August 2015). "Americans have forgotten what we did to North Korea". Vox.
  84. "Troops cross North-South Korea Demilitarized Zone in peace for 1st time ever". Cbsnews.com. 12 December 2018.

References



  • Association of Korean History Teachers (2005a). Korea through the Ages, Vol. 1 Ancient. Seoul: Academy of Korean Studies. ISBN 978-89-7105-545-8.
  • Association of Korean History Teachers (2005b). Korea through the Ages, Vol. 2 Modern. Seoul: Academy of Korean Studies. ISBN 978-89-7105-546-5.
  • Buzo, Adrian (2002). The Making of Modern Korea. Routledge.
  • Cumings, Bruce (2005). Korea's Place in the Sun: A Modern History (2nd ed.). W W Norton.
  • Eckert, Carter J.; Lee, Ki-Baik (1990). Korea, old and new: a history. Korea Institute Series. Published for the Korea Institute, Harvard University by Ilchokak. ISBN 978-0-9627713-0-9.
  • Grayson, James Huntley (1989). Korea: a religious history.
  • Hoare, James; Pares, Susan (1988). Korea: an introduction. New York: Routledge. ISBN 978-0-7103-0299-1.
  • Hwang, Kyung-moon (2010). A History of Korea, An Episodic Narrative. Palgrave Macmillan. p. 328. ISBN 978-0-230-36453-0.
  • Kim, Djun Kil (2005). The History of Korea. Greenwood Press. ISBN 978-0-313-03853-2. Retrieved 20 October 2016. Via Internet Archive
  • Kim, Djun Kil (2014). The History of Korea (2nd ed.). ABC-CLIO. ISBN 978-1-61069-582-4. OCLC 890146633. Retrieved 21 July 2016.
  • Kim, Jinwung (2012). A History of Korea: From "Land of the Morning Calm" to States in Conflict. Indiana University Press. ISBN 978-0-253-00078-1. Retrieved 15 July 2016.
  • Korea National University of Education. Atlas of Korean History (2008)
  • Lee, Kenneth B. (1997). Korea and East Asia: The Story of a Phoenix. Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-95823-7. Retrieved 28 July 2016.
  • Lee, Ki-baik (1984). A New History of Korea. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-61576-2.
  • Lee, Hyun-hee; Park, Sung-soo; Yoon, Nae-hyun (2005). New History of Korea. Paju: Jimoondang. ISBN 978-89-88095-85-0.
  • Li, Narangoa; Cribb, Robert (2016). Historical Atlas of Northeast Asia, 1590-2010: Korea, Manchuria, Mongolia, Eastern Siberia. ISBN 978-0-231-16070-4.
  • Nahm, Andrew C. (2005). A Panorama of 5000 Years: Korean History (2nd revised ed.). Seoul: Hollym International Corporation. ISBN 978-0-930878-68-9.
  • Nahm, Andrew C.; Hoare, James (2004). Historical dictionary of the Republic of Korea. Lanham: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-4949-5.
  • Nelson, Sarah M. (1993). The archaeology of Korea. Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 1013. ISBN 978-0-521-40783-0.
  • Park, Eugene Y. (2022). Korea: A History. Stanford: Stanford University Press. p. 432. ISBN 978-1-503-62984-4.
  • Peterson, Mark; Margulies, Phillip (2009). A Brief History of Korea. Infobase Publishing. p. 328. ISBN 978-1-4381-2738-5.
  • Pratt, Keith (2007). Everlasting Flower: A History of Korea. Reaktion Books. p. 320. ISBN 978-1-86189-335-2.
  • Robinson, Michael Edson (2007). Korea's twentieth-century odyssey. Honolulu: U of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-3174-5.
  • Seth, Michael J. (2006). A Concise History of Korea: From the Neolithic Period Through the Nineteenth Century. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-4005-7. Retrieved 21 July 2016.
  • Seth, Michael J. (2010). A History of Korea: From Antiquity to the Present. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. p. 520. ISBN 978-0-7425-6716-0.
  • Seth, Michael J. (2011). A History of Korea: From Antiquity to the Present. Lanham, MD: Rowman & Littlefield. ISBN 978-0-7425-6715-3. OCLC 644646716.
  • Sin, Hyong-sik (2005). A Brief History of Korea. The Spirit of Korean Cultural Roots. Vol. 1 (2nd ed.). Seoul: Ewha Womans University Press. ISBN 978-89-7300-619-9.