History of Israel

Асри биринҷӣ дар Канъон
Шаҳри қадимии канъониёни Меҷиддо, ки дар китоби Ваҳй бо номи Ҳармиҷидӯн низ маълум аст. ©Balage Balogh
3500 BCE Jan 1 - 2500 BCE

Асри биринҷӣ дар Канъон

Levant
Дар давраи асри биринҷӣ, рушди сайтҳои гуногун ба монанди Эбла, ки дар он ҷо Эблайт (забони семитии Шарқӣ) гуфтугӯ мекард, ба минтақа таъсири назаррас расонд.Тақрибан соли 2300 пеш аз милод Эбла ба ҳайати империяи Аккадҳо таҳти сарварии Саргони Бузург ва Нарам-Син аз Аккад дохил шуд.Дар истинодҳои қаблии шумерӣ Марту ("хайманишинон", баъдтар бо номи амориҳо маъруфанд) дар минтақаҳои ғарби дарёи Фурот, ки ба давраи ҳукмронии Эншакушанна аз Урук рост омадаанд, ёдовар мешаванд.Ҳарчанд як планшет шоҳи Шумер Лугал-Анне-Мундуро дар минтақа нуфуз дорад, эътимоднокии он зери шубҳа гузошта мешавад.Аморитҳо, ки дар ҷойҳое мисли Ҳазор ва Қодеш ҷойгиранд, дар шимол ва шимолу шарқ бо Канъон ҳамсарҳад буданд ва бо ашхос ба монанди Угарит эҳтимолан ба ин минтақаи аморитҳо дохил мешаванд.[10] Фурӯпошии Империяи Аккадҳо дар соли 2154 пеш аз милод бо омадани одамоне, ки аз кӯҳҳои Загрос аз зарфҳои Хирбет Керак истифода мекарданд, рост омад.Таҳлили ДНК муҳоҷирати назаррасро аз Загроси халколитӣ ва асри биринҷии Қафқоз ба Леванти ҷанубӣ дар байни солҳои 2500-1000 пеш аз милод нишон медиҳад.[11]Дар ин давра болоравии шаҳрҳои аввалин ба монанди Эн-Эсур ва Меггидо мушоҳида шуд, ки ин "протоканъониҳо" бо минтақаҳои ҳамсоя робитаи доимӣ доштанд.Бо вуҷуди ин, давра бо бозгашт ба деҳаҳои деҳқонӣ ва тарзи ҳаёти нимкӯчманӣ анҷом ёфт, гарчанде ки ҳунарҳои махсус ва савдо боқӣ монданд.[12] Угарит аз нигоҳи бостоншиносӣ давлати канъониёни асри охири биринҷӣ ҳисобида мешавад, гарчанде ки забонаш ба гурӯҳи канъонӣ тааллуқ надорад.[13]Пастшавии асри биринҷӣ дар Канъон тақрибан дар соли 2000 пеш аз милод бо дигаргуниҳои назаррас дар Шарқи Наздик, аз ҷумла ба анҷом расидани Салтанати Қадим дарМиср рост омад.Ин давра бо пошхӯрии васеъи урбанизатсия дар ҷануби Левант ва болоравии империяи Аккад дар минтақаи Фуроти Боло қайд карда шуд.Гуфта мешавад, ки ин фурӯпошии минтақавӣ, ки ба Миср низ таъсир расонд, эҳтимолан бо тағирёбии босуръати иқлим, ки бо номи ҳодисаи 4,2 ка BP маъруф аст, ба хушкшавӣ ва хунукшавӣ оварда расонд.[14]Пайванди байни таназзул дар Канъон ва суқути Салтанати қадим дар Миср дар заминаи васеътари тағирёбии иқлим ва таъсири он ба ин тамаддунҳои қадимӣ вобаста аст.Мушкилоти экологии Миср, ки ба гуруснагӣ ва харобшавии иҷтимоӣ оварда расонд, як қисми шакли васеътари тағирёбии иқлим буданд, ки ба тамоми минтақа, аз ҷумла Канъон таъсир расониданд.Таназзули Салтанати Кӯҳна, як қудрати бузурги сиёсӣ ва иқтисодӣ, [15] дар тамоми Шарқи Наздик таъсири печида дошта, ба тиҷорат, суботи сиёсӣ ва табодули фарҳангӣ таъсир мерасонд.Ин давраи пурталотум барои дигаргунихои чиддй дар манзараи сиёсй ва мадании минтака, аз чумла дар Канъон замина гузошт.
Навсозии охиринFri Jan 05 2024

HistoryMaps Shop

Мағозаро зиёрат кунед

Якчанд роҳҳо барои кӯмак ба лоиҳаи HistoryMaps мавҷуданд.
Мағозаро зиёрат кунед
Хайрия
Дастгирӣ

What's New

New Features

Timelines
Articles

Fixed/Updated

Herodotus
Today

New HistoryMaps

History of Afghanistan
History of Georgia
History of Azerbaijan
History of Albania