Дар охири асри 19, мисли дигар қисматҳои Империяи Усмонӣ, дар Ироқ авҷ гирифтани миллатгароии араб оғоз ёфт.Ин ҷунбиши миллатгароӣ аз омилҳои мухталиф, аз ҷумла норозигӣ аз ҳукмронии усмонӣ, таъсири ғояҳои аврупоӣ ва эҳсоси афзояндаи ҳувияти араб ангезиш ёфт.Зиёиён ва пешвоёни сиёсии Ироқ ва минтақаҳои ҳамсоя ба тарафдории худмухторияти бештар ва дар баъзе мавридҳо истиқлолияти комил шурӯъ карданд.Ҷунбиши Ан-Наҳда, як эҳёи фарҳангӣ, дар ташаккули афкори зеҳнии араб дар ин давра нақши ҳалкунанда бозид.Ислоњоти Танзимат, ки ба навсозии давлати Усмонї нигаронида шуда буд, нохост ба рўи тафаккури аврупої равзана кушод.Равшанфикрони араб ба мисли Рашид Ридо ва Ҷамолиддин ал-Афғонӣ ин ғояҳоро, бахусус мафҳуми сарнавишти худмуайянкуниро хӯрда, тавассути рӯзномаҳои арабӣ ба мисли Ал-Ҷавоиб мубодила карданд.Ин тухмиҳои чопшуда дар зеҳни ҳосилхез реша давонда, огоҳии навро дар бораи мерос ва таърихи муштараки араб афзоиш доданд.Норозигӣ аз ҳукмронии усмонӣ барои сабзидани ин тухмҳо замина фароҳам овард.Империя, ки торафт бештар хашмгин ва мутамарказ шуда буд, барои посух додан ба ниёзҳои субъектҳои гуногуни худ мубориза мебурд.Дар Ироқ, маргинализатсияи иқтисодӣ ба ҷамоатҳои араб, ки сарфи назар аз заминҳои ҳосилхезашон худро аз сарвати империя хориҷ ҳис мекарданд, ғамгин кард.Муноқишаҳои мазҳабӣ ба вуқӯъ пайваст, ки аксарияти аҳолии шиъа табъиз ва қудрати маҳдуди сиёсиро аз сар мегузаронанд.Пичирросҳои панарабизм, ки ваъдаи ягонагӣ ва тавонмандӣ буданд, дар байни ин ҷамоаҳои маҳрумшуда садои амиқ пайдо карданд.Ҳодисаҳои тамоми империя оташи шуури арабро афрӯхтанд.Шӯришҳо ба монанди шӯриши Наиф Пошо дар соли 1827 ва шӯриши Диа Пошо аш-Шоҳир дар соли 1843, гарчанде ки ба таври ошкоро миллатгароӣ набуданд, мухолифати шадидро бар зидди ҳукмронии усмонӣ нишон доданд.Дар худи Ироқ шахсиятҳое ба мисли олим Мирзо Казембек ва афсари усмонии ироқӣ Маҳмуд Шавкат Пошо ҷонибдори худмухторияти маҳаллӣ ва навсозӣ буданд ва барои даъватҳои оянда барои худмуайянкунӣ тухмӣ мекоранд.Дигаргунихои социалй ва маданй низ роли калон бозиданд.Афзоиши савод ва гардиши адабиёт ва шеъри арабӣ ҳувияти фарҳангии муштаракро бедор кард.Шабакаҳои қабилавӣ, гарчанде ки ба таври анъанавӣ ба вафодории маҳаллӣ тамаркуз мекарданд, нохост барои ҳамбастагии васеътари арабҳо, бахусус дар деҳот, замина фароҳам овард.Ҳатто ислом бо таваҷҷуҳи худ ба ҷомеа ва ваҳдат ба шуури арабҳо мусоидат кард.Миллатчигии араб дар асри 19 дар Ироқ як падидаи мураккаб ва таҳаввулкунанда буд, на як воҳиди ягона.Дар ҳоле ки панарабизм дидгоҳи ҷолиби ваҳдатро пешниҳод мекард, ҷараёнҳои миллатгароии Ироқ баъдтар дар асри 20 суръат мегиранд.Аммо ин таҳаввулоти ибтидоӣ, ки аз бедории зеҳнӣ, нигарониҳои иқтисодӣ ва ташаннуҷи мазҳабӣ парвариш ёфта буд, дар фароҳам овардани замина барои муборизаҳои оянда барои ҳувият ва худмуайянкунии арабҳо дар Империяи Усмонӣ ва баъдан, давлати мустақили Ироқ муҳим буданд.