Coraz bardziej represyjna polityka zaborców doprowadziła do powstania ruchów oporu w zaborach, aw 1830 r. polscy patrioci zorganizowali powstanie listopadowe.Bunt ten przekształcił się w wojnę na pełną skalę z Rosją, ale przywództwo przejęli polscy konserwatyści, którzy niechętnie rzucali wyzwanie imperium i byli wrogo nastawieni do poszerzania bazy społecznej ruchu niepodległościowego poprzez środki takie jak reforma rolna.Pomimo zmobilizowanych znacznych środków, seria błędów kilku kolejnych naczelnych dowódców mianowanych przez powstańczy Rząd Narodowy Polski doprowadziła do klęski jego sił przez wojska rosyjskie w 1831 r. Kongresówka utraciła konstytucję i wojsko, ale formalnie pozostała odrębną administracją jednostka w Imperium Rosyjskim.Po klęsce powstania listopadowego tysiące byłych polskich kombatantów i innych działaczy wyemigrowało do Europy Zachodniej.Zjawisko to, znane jako Wielka Emigracja, wkrótce zdominowało polskie życie polityczne i intelektualne.Obok przywódców ruchu niepodległościowego wśród Polonii za granicą znalazły się największe polskie umysły literackie i artystyczne, m.in. poeci romantyczni Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki, Cyprian Norwid, kompozytor Fryderyk Chopin.W okupowanej i represjonowanej Polsce niektórzy szukali postępu poprzez pokojowy aktywizm skupiony na edukacji i gospodarce, znany jako praca organiczna;inni we współpracy ze środowiskami emigracyjnymi organizowali spiski i przygotowywali się do kolejnego powstania zbrojnego.