W drugiej połowie XVIII wieku w wymierającej Rzeczypospolitej podjęto próbę fundamentalnych reform wewnętrznych.Działalność reformatorska, początkowo lansowana przez magnacką frakcję rodu Czartoryskich zwaną Familią, wywołała wrogą reakcję i militarną reakcję sąsiednich mocarstw, ale stworzyła warunki sprzyjające poprawie gospodarczej.Najbardziej zaludniony ośrodek miejski, stolica Warszawa, zastąpiła Gdańsk (Gdańsk) jako wiodący ośrodek handlowy, a znaczenie lepiej prosperujących miejskich klas społecznych wzrosło.Ostatnie dziesięciolecia istnienia niepodległej Rzeczypospolitej charakteryzowały się agresywnymi ruchami reformatorskimi i daleko idącym postępem w dziedzinie edukacji, życia intelektualnego, sztuki oraz ewolucji ustroju społeczno-politycznego.Elekcja królewska z 1764 r. przyniosła wyniesienie Stanisława Augusta Poniatowskiego, wyrafinowanego i światowego arystokraty związanego z Czartoryskimi, ale wyselekcjonowanego i narzuconego przez carycę rosyjską Katarzynę Wielką, która spodziewała się, że będzie jej posłusznym następcą.Stanisław August rządził państwem polsko-litewskim aż do jego kasaty w 1795 r. Król spędził swoje panowanie rozdarty między chęcią przeprowadzenia reform niezbędnych do ratowania upadającego państwa a dostrzeganą koniecznością pozostawania w podporządkowaniu rosyjskim sponsorom.Po stłumieniu konfederacji barskiej (buntu szlacheckiego skierowanego przeciwko wpływom Rosji) części Rzeczypospolitej zostały podzielone między Prusy, Austrię i Rosję w 1772 roku za namową Fryderyka Wielkiego Pruskiego, co stało się znane jako Pierwszy rozbiór Polski: zewnętrzne prowincje Rzeczypospolitej zostały zajęte w drodze porozumienia między trzema potężnymi sąsiadami kraju i pozostało tylko państwo zadowe.